SAĞLIK ÇALIŞANISAĞLIK ÇALIŞANISİGARA VE ETİKSİGARA VE ETİK

Dr. Esin KARLIKAYA

İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

Tıp Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı Tıp Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı

İSTANBULİSTANBUL

Dr. Esin KARLIKAYA

Varoluştan başlayarak insanoğlunun en Varoluştan başlayarak insanoğlunun en değerli saydığı şey değerli saydığı şey yaşamıyaşamı olmuştur ve bu olmuştur ve bu en değerli sayılan şey biz sağlık en değerli sayılan şey biz sağlık çalışanlarının çalışanlarının da da uğraş alanını uğraş alanını oluşturmaktadır.oluşturmaktadır.

BBizlerden beklenenizlerden beklenen,, yaşamın yaşamın sürekliliğinsürekliliğinee yardımcı olabilmemizyardımcı olabilmemiz ve ve bu amaçlabu amaçla sağlığısağlığı, esenliği , esenliği sağlayıcı sağlayıcı eylem ve tutumlara öncülük eylem ve tutumlara öncülük etmemizdir.etmemizdir.

İNSAN YAŞAMI DEĞERLİDİRİNSAN YAŞAMI DEĞERLİDİR

Dr. Esin KARLIKAYA

Yaşamları değerlidir ve bu en değerli Yaşamları değerlidir ve bu en değerli şeylerini bize emanet ederler,şeylerini bize emanet ederler, Yalnızca kendilerinin değil, sevdikleri Yalnızca kendilerinin değil, sevdikleri diğer insanların ve en değerli saydıkları diğer insanların ve en değerli saydıkları şey olan çocuklarının da yaşamlarını şey olan çocuklarının da yaşamlarını bizlere emanet ederler,bizlere emanet ederler, Bedenlerinin tüm gizli yerlerini ve Bedenlerinin tüm gizli yerlerini ve sırlarını hiç tanımasalar bile bizlere sırlarını hiç tanımasalar bile bizlere açarlar.açarlar.

İNSANLAR, BİZ SAĞLIK İNSANLAR, BİZ SAĞLIK ÇALIŞANLARINA AYRICALIK ÇALIŞANLARINA AYRICALIK TANIRLARTANIRLAR

Dr. Esin KARLIKAYA

HHastalarımıza karşı astalarımıza karşı yükümlülüklerimizi yerine yükümlülüklerimizi yerine getirmede bize yardımcı olacak şey getirmede bize yardımcı olacak şey eylemlerimizin, tutumlarımızın: eylemlerimizin, tutumlarımızın:

Nedenlerini, Nedenlerini, Sonuçlarını, Sonuçlarını, Üçüncü kişilere etkilerini Üçüncü kişilere etkilerini

tanımlayıp tartabilmemizdirtanımlayıp tartabilmemizdir..

TANINAN HER AYRICALIK, BERABERİNDE ÖDEV VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ DE GETİRİR

Dr. Esin KARLIKAYA

Seçtiğimiz tutum, gerçekleştirdiğimiz Seçtiğimiz tutum, gerçekleştirdiğimiz davranış ahlaki değerler açısından:davranış ahlaki değerler açısından:

Doğru mudur? Doğru mudur? Kabul edilebilir mi? Kabul edilebilir mi? İyi bir tercih midir?İyi bir tercih midir?

Dr. Esin KARLIKAYA

ETİKETİK Tanım:Tanım:

““İnsanların töresel ya da ahlaksal İnsanların töresel ya da ahlaksal ilişkilerini, davranış biçimlerini ve ilişkilerini, davranış biçimlerini ve görüşlerini araştıran felsefe dalı”.görüşlerini araştıran felsefe dalı”.- İnsan tutum ve davranışlarının iyi - İnsan tutum ve davranışlarının iyi (doğru) ya da kötü (yanlış) yönünden (doğru) ya da kötü (yanlış) yönünden değerlendirilmesi.değerlendirilmesi.

Amacı:Amacı: ■■ İnsan eylemini/pratiğini ahlaki İnsan eylemini/pratiğini ahlaki niteliği bakımından sorgulama ve niteliği bakımından sorgulama ve aydınlatma. aydınlatma.

Dr. Esin KARLIKAYA

ETİĞİN EN ÖNEMLİ AMACIETİĞİN EN ÖNEMLİ AMACI

Ahlaki eyleminAhlaki eyleminİnsanınİnsanın isterse gerçekleştirebileceği, isterse gerçekleştirebileceği,

istemezse vazgeçebileceği keyfi bir eylem istemezse vazgeçebileceği keyfi bir eylem olmadığını;olmadığını;

Aksine,Aksine, insan olarak varlığına ilişkin,insan olarak varlığına ilişkin,Vazgeçilmez bir niteliğin ifadesi olduğunuVazgeçilmez bir niteliğin ifadesi olduğunu

gösterebilmektir.gösterebilmektir.

ÖZETLE:ÖZETLE: İNSANI SEVMEYİ ÖĞRETEBİLMEKİNSANI SEVMEYİ ÖĞRETEBİLMEK

Dr. Esin KARLIKAYA

TIP ETİĞİTIP ETİĞİ““Tıbbi uygulamalar ve sağlık Tıbbi uygulamalar ve sağlık

alanındaki tutum ve davranışların, alanındaki tutum ve davranışların, iyi ya da kötü (doğru/yanlış) iyi ya da kötü (doğru/yanlış) yönünden değerlendirilmesi yönünden değerlendirilmesi etkinliği”.etkinliği”.

Tıbbi uygulamalar sırasında sağlık çalışanı-Tıbbi uygulamalar sırasında sağlık çalışanı-hasta, sağlık çalışanı-sağlık çalışanı, sağlık hasta, sağlık çalışanı-sağlık çalışanı, sağlık çalışanı-kurum, hasta-sağlık politikası, denek-çalışanı-kurum, hasta-sağlık politikası, denek-araştırmacı....... ilişkilerinde belirlenen değer araştırmacı....... ilişkilerinde belirlenen değer sorunlarıyla ilgilenmektedir.sorunlarıyla ilgilenmektedir.

Dr. Esin KARLIKAYA

ETİK İLKELERETİK İLKELER

İlkeler tutum ve davranışlarımıza yön İlkeler tutum ve davranışlarımıza yön verirken, bize uyulması gereken koşulları da verirken, bize uyulması gereken koşulları da duyururlar.duyururlar.

Kaynaklarını toplumun değer ve Kaynaklarını toplumun değer ve beklentilerinden alırlar.beklentilerinden alırlar.

Ahlaki bağlamda, değer çatışmalarının Ahlaki bağlamda, değer çatışmalarının çözümünde genel geçerliliğe sahip olmak, çözümünde genel geçerliliğe sahip olmak, evrensel standartları oluşturmak, aynı dili evrensel standartları oluşturmak, aynı dili konuşmak arayışı konuşmak arayışı ETİK İLKELERETİK İLKELER’in ’in geliştirilmesini gerekli kılmıştır.geliştirilmesini gerekli kılmıştır.

Dr. Esin KARLIKAYA

TIP ETİĞİNİN TEMEL TIP ETİĞİNİN TEMEL İLKELERİİLKELERİ

Zarar vermemekZarar vermemekYarar sağlamak Yarar sağlamak Adaletli olmaAdaletli olmaÖzerkliğe saygıÖzerkliğe saygı

Dr. Esin KARLIKAYA

NEDEN SİGARANIN TIP ETİĞİNDEKİ YERİNİ SORGULUYORUZ?

Dr. Esin KARLIKAYA

Günlük yaşamımızda Günlük yaşamımızda

SSİGARA İÇME EYLEMİİGARA İÇME EYLEMİ ile sıklıkla ile sıklıkla karşılaşırız:karşılaşırız:

İİçerek çerek İçilmesinden rahatsızlık duyarakİçilmesinden rahatsızlık duyarak NNeden olduğu hastalıkları tedavi eden olduğu hastalıkları tedavi ederek, önlemeye çalışarakederek, önlemeye çalışarak........

Beraberinde, sağlığı etkileyenBeraberinde, sağlığı etkileyen ve ve sağlıkçılar sağlıkçılar tarafından da yaygın olarak uygulanan bir tarafından da yaygın olarak uygulanan bir eylemeylem ololması gibi nedenlerması gibi nedenler “SİGARANIN“SİGARANIN TIP ETİĞİNDEKİ YERİNİN NE OLDUĞU?”TIP ETİĞİNDEKİ YERİNİN NE OLDUĞU?” sorusuna yanıt aramayı gereksorusuna yanıt aramayı gerektirmektedir.tirmektedir.

Dr. Esin KARLIKAYA

ZARAR VERMEME ZARAR VERMEME İLKESİİLKESİ

İçtiğimiz sigaranın bireysel sağlığımıza zarar İçtiğimiz sigaranın bireysel sağlığımıza zarar verdiğini biliyoruz.verdiğini biliyoruz.

İstemeden solunan sigara dumanının İstemeden solunan sigara dumanının içmeyenlerde de benzer etkiler içmeyenlerde de benzer etkiler yapabileceğini, zarar verebileceğini biliyoruz. yapabileceğini, zarar verebileceğini biliyoruz.

Çevresel sigara dumanından zarar görmeme Çevresel sigara dumanından zarar görmeme hakkı? Yeterince savunuyor muyuz?hakkı? Yeterince savunuyor muyuz?

““SSürekli ürekli olarak solarak sigara içiligara içilenen ortamlarda ortamlarda yaşamayaşamanın ve büyümeninnın ve büyümenin, , çocuklarımızın sigara içmeyi normal bir çocuklarımızın sigara içmeyi normal bir davranış olarak algılamasına neden davranış olarak algılamasına neden ololduğunu”duğunu” da göz önünde tutuyor muyuz? da göz önünde tutuyor muyuz?

Dr. Esin KARLIKAYA

SİGARA İÇEN HEKİM HASTASINA SİGARA İÇEN HEKİM HASTASINA NASIL ZARAR VERİR?NASIL ZARAR VERİR?

HEKİM DAVRANIŞ VE ÖNERİLERİ İLE HASTASININHEKİM DAVRANIŞ VE ÖNERİLERİ İLE HASTASININTUTUMUNU BELİRLEMESİNDE ÖNEMLİ BİR ROL TUTUMUNU BELİRLEMESİNDE ÖNEMLİ BİR ROL MODELDİR.MODELDİR.

Sigara içen bir hekim, hastasının daha fazla zarar görmemesi Sigara içen bir hekim, hastasının daha fazla zarar görmemesi için sigarayı bırakmasını sağlamada etkin bir çaba harcayabilir için sigarayı bırakmasını sağlamada etkin bir çaba harcayabilir mi?mi?

Hastasına sigara içme derken, odasındaki kül tabağı izmaritle Hastasına sigara içme derken, odasındaki kül tabağı izmaritle dolu olduğunda inandırıcı olabilir mi? Güven bunalımı, hasta-dolu olduğunda inandırıcı olabilir mi? Güven bunalımı, hasta-hekim ilişkisini zedeler; kötü bir ilişki de hastaya zarar verir. hekim ilişkisini zedeler; kötü bir ilişki de hastaya zarar verir.

Kapsamlı bir tütün mücadele programında en hızlı ve Kapsamlı bir tütün mücadele programında en hızlı ve muhtemelen en büyük yarar sağlayan komponenti gençlere ve muhtemelen en büyük yarar sağlayan komponenti gençlere ve erişkinlere sunulan başarılı bir sigara bırakma programıdır. erişkinlere sunulan başarılı bir sigara bırakma programıdır. Sigara içen bir hekim toplumu sigaranın zararlarından Sigara içen bir hekim toplumu sigaranın zararlarından korumaya yönelik bu tür girişimlerde aktif olarak yer alabilir korumaya yönelik bu tür girişimlerde aktif olarak yer alabilir mi?mi?

Dr. Esin KARLIKAYA

YARAR SAĞLAMA İLKESİYARAR SAĞLAMA İLKESİ MUTLAK OLARAK HASTALARINIZIN YARARINA MUTLAK OLARAK HASTALARINIZIN YARARINA

VEVE

ONLAR İÇİN EN İYİYİ SAĞLAMAK AMACIYLA ONLAR İÇİN EN İYİYİ SAĞLAMAK AMACIYLA

EYLEMLERDE BULUNEYLEMLERDE BULUNUNUN

SSağlık çalışanıağlık çalışanı ve hastası ve hastası arasında arasında iyi bir iletişimiyi bir iletişiminin kurulması kurulması,, doğru doğru tanı ve tedavinin ilk adımıdırtanı ve tedavinin ilk adımıdır,,

İİyi iletişimyi iletişim kurmanın kurmanın birinci adımı birinci adımı da da karşılıklı güven duygusunukarşılıklı güven duygusununn yaratyaratılmasıdır.ılmasıdır.

Dr. Esin KARLIKAYA

““DOKTORUN DEDİĞİNİ YAP, DOKTORUN DEDİĞİNİ YAP,

YAPTIĞINI YAPMA!”YAPTIĞINI YAPMA!”

temeli üzerine kurulatemeli üzerine kurulan n bir bir

hasta-hasta-hhekimekim-sağlık çalışanı -sağlık çalışanı ilişkisiilişkisi

hastaya hastaya sizce sizce ne kadar yarar ne kadar yarar

sağlayabilir?sağlayabilir?

Dr. Esin KARLIKAYA

• KKoruyucu sağlık hizmetlerioruyucu sağlık hizmetleri açısından açısından ““Her Her sağlık çalışanı, özellikle hekimler ve sağlık çalışanı, özellikle hekimler ve hemşireler, toplumun hastalık riski hemşireler, toplumun hastalık riski yaratan her türlü madde, faktör ve yaratan her türlü madde, faktör ve olaya maruz kalmasını önlemek için olaya maruz kalmasını önlemek için çaba harcamalıdırçaba harcamalıdır””..

• Pasif içimiyle bile pek çok yıkım ve zarara Pasif içimiyle bile pek çok yıkım ve zarara neden olduğu bilimsel açıdan binlerce kez neden olduğu bilimsel açıdan binlerce kez kanıtlanmış olan sigara içme alışkanlığından,kanıtlanmış olan sigara içme alışkanlığından, “önce kendimizi“önce kendimizinn sonra da tüm sonra da tüm toplumutoplumun yararı içinn yararı için koru korunnmamız mamız gerektiğigerektiği”” sonucunu çıkarabilir miyiz sonucunu çıkarabilir miyiz??

TOPLUMUN YARARINI TOPLUMUN YARARINI SAĞLAMA ÖDEVİSAĞLAMA ÖDEVİ

Dr. Esin KARLIKAYA

HAZCI BİR AHLAKİ YAKLAŞIMLA,HAZCI BİR AHLAKİ YAKLAŞIMLA, ““Sigara içme davranışım, Sigara içme davranışım, bana bana haz ve haz ve mutluluk vermutluluk veriyor, iyor, kendikendimmi iyi hissediyorum;i iyi hissediyorum; bu bağlamda bu bağlamda bana bana yararyarar sağlıyor”...... sağlıyor”...... diyebilirsiniz.diyebilirsiniz.

Ancak; sAncak; sigara içme ve içmeme eylemigara içme ve içmeme eylemlerinin lerinin kazankazandırdığı yararlar ve beraberinde dedırdığı yararlar ve beraberinde de kaybettireceklerikaybettirecekleri açısından, haçısından, hangisinin en angisinin en üstün üstün olduğunu olduğunu göz ardı etmedengöz ardı etmeden, , gerçekten gerçekten DÜRÜSTDÜRÜST bir biçimde konuyu bir biçimde konuyu değerlendirebiliyorsanız eğer….değerlendirebiliyorsanız eğer….

KARŞIT GÖRÜŞLERE DE SAHİP KARŞIT GÖRÜŞLERE DE SAHİP OLABİLİRSİNİZ:OLABİLİRSİNİZ:

Dr. Esin KARLIKAYA

ADALETİN SAĞLANMASI İLKESİADALETİN SAĞLANMASI İLKESİ

İNSANLARA EŞİT SAYGI GÖSTERİLMESİ İNSANLARA EŞİT SAYGI GÖSTERİLMESİ ADALETİN TEMELİDİRADALETİN TEMELİDİR

Kişilerin kendi seçimleri dışında, başkalarının Kişilerin kendi seçimleri dışında, başkalarının arzuları ve eylemlerarzuları ve eylemlerii doğrultusunda doğrultusunda,, hastalık hastalık yapıcı etkenlere yapıcı etkenlere maruz maruz kalmakalmalarıları adalet ilkesi adalet ilkesini ni zedelemektedir.zedelemektedir.

İşyerinde, lokantada vb... yerlerde İşyerinde, lokantada vb... yerlerde içmeyenlerin, içmeyenlerin, arzuyla içenlerin dumanlarını arzuyla içenlerin dumanlarını solumak zorunda solumak zorunda kalmaları gibi...........kalmaları gibi...........

Dr. Esin KARLIKAYA

Toplumda doğal bir olay olarak kabul görmesi Toplumda doğal bir olay olarak kabul görmesi nedeniyle, çocuk ve gençlerin sigaradan nedeniyle, çocuk ve gençlerin sigaradan ENEN DOĞAL HAKLARIDOĞAL HAKLARI olmasına karşın yeterince olmasına karşın yeterince korunmamaları ...korunmamaları ...

Sigara içen Sigara içen bir sağlıkçıbir sağlıkçı tarafından bu eyleme tarafından bu eyleme gösterilen hoşgörü ile gösterilen hoşgörü ile sigaranın zararları, olası sigaranın zararları, olası hastalık riskleri konusunda hastalık riskleri konusunda HASTAHASTALARIN LARIN AYDINLATILMASI HAKKININAYDINLATILMASI HAKKININ göz ardı ed göz ardı edilmesi.ilmesi.

Verdiği ekonomik zararların karşılanmasında Verdiği ekonomik zararların karşılanmasında İÇMEYENLERCE ÖDENEN VERGİLERİNİÇMEYENLERCE ÖDENEN VERGİLERİN de de kullanılması....kullanılması....

SİGARA İÇME DAVRANIŞI SİGARA İÇME DAVRANIŞI ADALETİN SAĞLANMASI İLKESİNİ ADALETİN SAĞLANMASI İLKESİNİ ZEDELEMEKTEDİR:ZEDELEMEKTEDİR:

Dr. Esin KARLIKAYA

Sağlık alanında adalet ilkesi özellikle Sağlık alanında adalet ilkesi özellikle “var olan “var olan kaynakların (tedavi olanakları, koruyucu kaynakların (tedavi olanakları, koruyucu sağlık hizmetleri vb...) eşit olarak sağlık hizmetleri vb...) eşit olarak dağıtılması”dağıtılması” anlamına gelmektedir. anlamına gelmektedir.

Bu anlayış doğrultusunda günümüz tıp Bu anlayış doğrultusunda günümüz tıp dünyasında artık şu soruya yanıt aranmaktadır: dünyasında artık şu soruya yanıt aranmaktadır:

““Kendi kendini bilerek hasta edenler, Kendi kendini bilerek hasta edenler, sağlığa ayrılmış yetersiz kaynaklar sağlığa ayrılmış yetersiz kaynaklar için girişilen rekabette, için girişilen rekabette,

hiç beklemedikleri bir nedenle hiç beklemedikleri bir nedenle hastalık hastalık yada sakatlığa uğrayanlarla yada sakatlığa uğrayanlarla aynı önceliğe aynı önceliğe mi sahip olmalıdırlar?”mi sahip olmalıdırlar?”

Dr. Esin KARLIKAYA

ÖZERKLİK İLKESİÖZERKLİK İLKESİ

• Grekçe kökenli bir sözcük olup kısaca Grekçe kökenli bir sözcük olup kısaca “kendini yönetme”“kendini yönetme” anlamını taşır. anlamını taşır.

• Özerklik, Özerklik, bir bireyin kendisiyle ilgili bir bireyin kendisiyle ilgili konularda, kendi değerlerine konularda, kendi değerlerine dayanarak kararlar vermesi ve bu dayanarak kararlar vermesi ve bu kararları doğrultusunda kararları doğrultusunda uygulamalarda bulunmasıdıruygulamalarda bulunmasıdır..

• Neredeyse 300 yıldan bu yana Neredeyse 300 yıldan bu yana kullanılan felsefi bir tanımlamadır kullanılan felsefi bir tanımlamadır (Alman felsefeci Immanuel Kant, 1724-(Alman felsefeci Immanuel Kant, 1724-1801).1801).

Dr. Esin KARLIKAYA

Kant’ınKant’ın DEONTOLOJİK/ÖDEV DEONTOLOJİK/ÖDEV ÖĞRETİSİÖĞRETİSİ ileile bireylerden,bireylerden,

Genel bir yasaGenel bir yasa olmasını isteyebilecekleri bir olmasını isteyebilecekleri bir ilkeye göre...ilkeye göre...

İnsanlığı İnsanlığı kendinde ve başkalarında asla bir kendinde ve başkalarında asla bir araç değil, hep bir araç değil, hep bir amaçamaç olarak görerek... olarak görerek...

Her farklı birey için Her farklı birey için insan onurunainsan onuruna saygı saygı gösterecek biçimde...gösterecek biçimde...

ÖzgürÖzgür bir iradeyle bir iradeyle

eylemlerde bulunmaları istenir.eylemlerde bulunmaları istenir.

Dr. Esin KARLIKAYA

ÖZERKLİK KİŞİYE SINIRSIZ ÖZERKLİK KİŞİYE SINIRSIZ ÖZGÜRLÜK TANIMAK MIDIR?ÖZGÜRLÜK TANIMAK MIDIR?

Özerklik, insan yaşamını değerli Özerklik, insan yaşamını değerli kılan temel kavramlardan biri kılan temel kavramlardan biri olabilir;olabilir;

Ancak, Ancak, sınırsız değildirsınırsız değildir..Canımızın istediğince ve Canımızın istediğince ve

arzularımız, tercihlerimiz arzularımız, tercihlerimiz doğrultusunda davranmamız doğrultusunda davranmamız üzerinde tek bir kısıtlayıcı vardır:üzerinde tek bir kısıtlayıcı vardır:

EYLEMLERİMİZİN EYLEMLERİMİZİN BAŞKALARINA ZARAR VERMESİ….BAŞKALARINA ZARAR VERMESİ….

Dr. Esin KARLIKAYA

ÖZERKLİĞE SAYGI İLKESİNİN ÖZERKLİĞE SAYGI İLKESİNİN KOŞULLARIKOŞULLARI

I- BİLGİLENDİRME:I- BİLGİLENDİRME:

Bir bireyin özerk kararlar alıp uygulamalar Bir bireyin özerk kararlar alıp uygulamalar yapabilmesi için, içinde bulunduğu yapabilmesi için, içinde bulunduğu durumla ilgili bilgiye sahip olması gerekir.durumla ilgili bilgiye sahip olması gerekir.

Sigaranın etkileri ve sonuçları konusunda tam Sigaranın etkileri ve sonuçları konusunda tam bilgiye sahip miyiz? bilgiye sahip miyiz?

Hastalarımız bu konuda yeterli bilgiye sahip mi?Hastalarımız bu konuda yeterli bilgiye sahip mi?Hastalarımızı bu konuda tam olarak Hastalarımızı bu konuda tam olarak

bilgilendiriyor muyuz?bilgilendiriyor muyuz?

Dr. Esin KARLIKAYA

II- YETERLİLİKII- YETERLİLİK

Kişinin kendisiyle ilgili konularda karar verebilme, Kişinin kendisiyle ilgili konularda karar verebilme, kendi çıkarlarını fark edip koruyabilmesidir.kendi çıkarlarını fark edip koruyabilmesidir.

Beraberinde bir dizi beceriyi kullanmayı da Beraberinde bir dizi beceriyi kullanmayı da gerektirir:gerektirir:

ALGILAMA, DÜŞÜNME, DEĞERLENDİRME, ALGILAMA, DÜŞÜNME, DEĞERLENDİRME, KARAR VERME, ALDIĞI KARARLARI KARAR VERME, ALDIĞI KARARLARI UYGULAYABİLME…UYGULAYABİLME…

Dr. Esin KARLIKAYA

Bireyin Bireyin sigara içme eylemininsigara içme eyleminin özerklik ilkesine uygun olduğunu özerklik ilkesine uygun olduğunu ileri sürebilmesi içinileri sürebilmesi için, , öncelikle öncelikle yeterliliğininyeterliliğinin en üst düzeyde en üst düzeyde olması beklenir.olması beklenir.

Dr. Esin KARLIKAYA

• Belki bu anne Belki bu anne adayı da istediğini adayı da istediğini seçmekte özgür seçmekte özgür olduğunu olduğunu düşünmektedir.düşünmektedir.

NE NE DERSİNİZ?DERSİNİZ?

Dr. Esin KARLIKAYA

1.1. Bu eylemi yapmamızın nedenlerini Bu eylemi yapmamızın nedenlerini akıl yürüterekakıl yürüterek gösterebilmeliyiz. gösterebilmeliyiz.Doğru akıl yürütme içinse,Doğru akıl yürütme içinse,

■■ Sigara içmenin ne olduğu, etkilerinin Sigara içmenin ne olduğu, etkilerinin neler olduğu, neden neler olduğu, neden yapıldığı konusunda yapıldığı konusunda doğru ve tam bir bilgiye sahip olmalıyız.doğru ve tam bir bilgiye sahip olmalıyız.

■■ Beraberinde, sigara içme eylemine Beraberinde, sigara içme eylemine mazeret oluşturacak akıl yürütmelerinden mazeret oluşturacak akıl yürütmelerinden kendimizi korumayı başarabilmeliyiz.kendimizi korumayı başarabilmeliyiz.

YETERLİ OLDUĞUMUZU ÖNE SÜRMEK YETERLİ OLDUĞUMUZU ÖNE SÜRMEK İÇİN:İÇİN:

Dr. Esin KARLIKAYA

2.2. Sigara içme isteğimizi yada Sigara içme isteğimizi yada eylemimizi denetim altına alabilme eylemimizi denetim altına alabilme yeteneğimizde kusur olmamalıdır.yeteneğimizde kusur olmamalıdır.(Bağımlılık?)(Bağımlılık?)

3.3. Özgür olmalıyız.Özgür olmalıyız.(Diğer kişilerin etkisinde kalmamak)(Diğer kişilerin etkisinde kalmamak)ÖZGÜR OLMAK, ÖLÇÜSÜZ ÖZGÜR OLMAK, ÖLÇÜSÜZ OLMAK ANLAMINA GELMEZ…OLMAK ANLAMINA GELMEZ…Eylemlerimizin başkalarına zarar Eylemlerimizin başkalarına zarar verdiği noktada özgürlüğümüz sona verdiği noktada özgürlüğümüz sona erer..erer..

Dr. Esin KARLIKAYA

ACABA,ACABA, (yeterli karar verebilmeniz açısından) (yeterli karar verebilmeniz açısından) sigaraya kaç yaşında başladınız?sigaraya kaç yaşında başladınız?

ACABA,ACABA, sigara içmeyle ilgili kişisel görüşünüzü sigara içmeyle ilgili kişisel görüşünüzü oluştururken gelecekteki etkilerini araştırma oluştururken gelecekteki etkilerini araştırma konusunda kendiniz de aktif bir çaba harcadınızkonusunda kendiniz de aktif bir çaba harcadınız mı?mı?

ACABA,ACABA, nikotin bağımlılığı, davranışınızı nikotin bağımlılığı, davranışınızı kontrol altına alabilme yeteneğinizde kusur kontrol altına alabilme yeteneğinizde kusur oluşturuyor mu?oluşturuyor mu?

SİGARA İÇME TERCİHİNİZİN KENDİ SİGARA İÇME TERCİHİNİZİN KENDİ ÖZERK SEÇİMİNİZ OLDUĞUNU İLERİ ÖZERK SEÇİMİNİZ OLDUĞUNU İLERİ SÜRÜYORANIZ:SÜRÜYORANIZ:

Dr. Esin KARLIKAYA

Dr. Esin KARLIKAYA

ACABA,ACABA, bu tercihinizin başkalarına da zarar bu tercihinizin başkalarına da zarar verebileceğini göz önünde tutuyor musunuz?verebileceğini göz önünde tutuyor musunuz?

Bunun bilincinde iseniz, Bunun bilincinde iseniz, ACABA,ACABA, başkalarına zarar verecek başkalarına zarar verecek

eylemlerin özerkliklerinin ve saygınlıklarının eylemlerin özerkliklerinin ve saygınlıklarının zedelendiğini de kabul ediyor musunuz?zedelendiğini de kabul ediyor musunuz?

SİGARA İÇME EYLEMİNİZİN ÖZERKLİK SİGARA İÇME EYLEMİNİZİN ÖZERKLİK İLKESİNE UYGUN OLDUĞUNU İLERİ İLKESİNE UYGUN OLDUĞUNU İLERİ SÜRÜYORSANIZ:SÜRÜYORSANIZ:

Dr. Esin KARLIKAYA

Biz sağlık çalışanlarını bir arada tutacak Biz sağlık çalışanlarını bir arada tutacak olan dayanaklardan belki de en etkilisi olan dayanaklardan belki de en etkilisi aynı değer ve kavramları aynı değer ve kavramları paylaşabilmemizdepaylaşabilmemizde saklıdır. saklıdır.

Gerçekleştirdiğimiz eylemlerin basit bir haz Gerçekleştirdiğimiz eylemlerin basit bir haz duyusundan öte, evrensel değerlere duyusundan öte, evrensel değerlere dayandırılmış olması hem kendimizin hem dayandırılmış olması hem kendimizin hem toplumun hem de ortak uğraş alanımız toplumun hem de ortak uğraş alanımız olan hastalarımızın gözünde bizlere daha olan hastalarımızın gözünde bizlere daha büyük değerler yükleyecektir.büyük değerler yükleyecektir.

Bazen unutsak da,Bazen unutsak da,

Dr. Esin KARLIKAYA

Sağlığa gösterilen özen, Sağlığa gösterilen özen,

bir toplumun bir toplumun

““HAYATIN DEĞERİ”ne HAYATIN DEĞERİ”ne

bakışının en açık göstergesidir.bakışının en açık göstergesidir.

Ayrıca bu, Ayrıca bu,

başkalarının hayatına verdiğimiz başkalarının hayatına verdiğimiz değeri ve birbirimize karşı değeri ve birbirimize karşı

yükümlü olduğumuz saygıyı yükümlü olduğumuz saygıyı gösterebilmemizin önemli gösterebilmemizin önemli

yollarından da biridir.yollarından da biridir.

Dr. Esin KARLIKAYA

• Hiçbir zaman geç Hiçbir zaman geç değil.değil.

HAYDİ ARTIK HAYDİ ARTIK GERÇEK GERÇEK ÖZGÜRLÜĞÜN ÖZGÜRLÜĞÜN TADINI TADINI ÇIKARALIM.ÇIKARALIM.