sakonstitucio cvlilebebi - Parliament...sakonstitucio cvlilebebi weli 2006 sakonstitucio cvlilebebi saqarTvelos parlamenti 81 albaT male axali konstitucia daiwereba bolo dros Cveni

sakons

tituci

o cvl

ilebe

bi

saqarTvelos prezidentma parlaments sami kanonproeqti

warudgina konstituciaSi Sesatani cvlilebebis Taobaze. yvelaze

meti aurzauri saprezidento da saparlamento arCevnebis

erTdroulad Catarebis iniciativas mohyva. aRmasrulebeli

da sakanonmdeblo xelisuflebis erTdroulad arCeva

zogisTvis orive xelisuflebis erTi politikuri Zalis xelSi

konsolidacias niSnavs, sxvisTvis _ xelisuflebis danawilebis,

Sekavebisa da gawonasworebis klasikuri sistema monoliTur

xelisuflebas gvaZlevs. qveynis ZiriTad kanonSi _ konstituciaSi

_ amdeni cvlilebis Setana Zvel konstituciasa da axal politikur

sistemas Soris Seurigebel SeuTavseblobaze metyvelebs.

sakonstitucio cvlilebebze bevri iTqva da daiwera. opozicia

amas skeptikurad Sexvda, magram Semdeg CaTvala, rom `kamaTi

saprezidento da saparlamento arCevnebis erTad Catareba-

arCatarebaze, dagvianebulia... axla opozicias mxolod isRa

SegviZlia, rom arCevnebis daniSvnisa da Catarebis vadebis dakon-

kreteba moviTxovoT~ (mamuka kacitaZe, `24 saaTi~). miuxedavad

amisa, sakanonmdeblo cvlilebebis gamo, umravlesobasa da

opozicias Soris dapirispireba kvlavac grZeldeba, magram

arCevnebis erTdroulad CatarebasTan dakavSirebiT xelisuf-

lebam politikuri gadawyvetileba ukve miiRo, radganac

parlamentis uflebamosilebis vadis gagrZeleba, saparlamento

da saprezidento arCevnebis erTdroulad Catareba, politikuri

motivebiTaa ganpirobebuli: 2008 wlis gazafxulze ruseTis

saprezidento da saparlamento arCevnebis sinqronulad

saqarTvelos prezidentis arCevnebis Catareba rus politikosebs

saqarTvelos saSinao saqmeebSi Carevis dauZlevel cdunebas

aRuZravs _ Crdiloel mezobelTan provokaciebis albaToba

moimatebs. saqarTvelos prezidentma gulwrfelad ganacxada

_ sWirdeba Zlieri xelisufleba, radgan didi amocanebi

da gamowvevebi dgas mis winaSe: `Cven gvinda natoSi Sesvla,

evrokavSirTan daaxloeba, konfliqtebis mogvareba da ruseTTan

civi omis mogeba...~

maS, ase: politikuri gadawyvetileba miRebulia _ arCevnebi

2008 wlis seqtembridan dekembramde unda Catardes, mxolod

TariRis dadgena darCa. manamde ki pozicia-opoziciam sasurve-

lia gaiTvaliswinos: `saxelmwifos ZiriTadi kanoni is zogadi

kalapotia, romelSic sakanonmdeblo da politikuri cxovreba

miedineba. TamaSi, saxelad demokratia, ganuyofelia moklevadiani

politikuri wagebisa da mogebisagan. TviT yvelaze ufro

polarizebul politikur TamaSSic ki wagebulis morCilebas

mogebulis mimarT da mogebulis mier wagebulis uflebebis dacvas

konstituciiT dadgenili grZelvadiani normebisadmi pativiscema

ganapirobebs. aseTi pativiscemis gareSe mravalferovan da zogjer

polarul interesebs Soris samoqalaqo mSvidoba da civiluri

Tanaarseboba SeuZlebelia~ (levan ramiSvili `24 saaTi~).

2006

weli

sakonstitucio cvlilebebisakonstitucio cvlilebebi

77s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i

levan beJaSvili _

saqarTvelos parlamentis iuridiul sakiTxTa

komitetis Tavmjdomare

`saqarTvelos konstituciaSi cvlilebebisa da

damatebebis Setanis Sesaxeb~ saqarTvelos konstituciuri

kanonproeqtis gamoqveynebisa da misi sayovelTao-

saxalxo ganxilvis saorganizacio komisiis

Tavmjdomare

fraqcia `nacionaluri moZraoba _ demokratebi~

konstituciaSi gardauvali cvlilebebi

xorcieldeba

SemoTavazebuli konstituciuri cvlilebebis kanonproeqti iTvalis-

winebs aRmasrulebel, sakanonmdeblo da sasamarTlo xelisuflebebs

Soris damoukideblobis _ urTierTkontrolisa da urTierTdaba-

lansebis axali sakonstitucio garantiebis Seqmnas.

konstituciis 73-e muxlis à~ punqtSi Sedis cvlileba, romelic exeba

elCebis gamowvevis sakiTxs. am novaciiT, elCebis gamosawvevad prezi-

dents aRar sWirdeba parlamentis Tanxmoba. amave muxlis `J~ qvepunqtis

cvlileba ki iTvaliswinebs Semdegs: prezidenti aRar niSnavs da aTavi-

suflebs mosamarTleebs. komitetis sxdomaze gamoiTqva SeniSvna, rac

sakonstitucio komisiam gaiTvaliswina, rom prezidents arc iusticiis

umaRlesi sabWos Tavmjdomareobis ufleba eqneba. aRniSnuli novaciiT

mkveTrad imijneba erTmaneTisagan sasamarTlo da aRmasrulebeli xe-

lisufleba, safuZveli eyreba prezidentis, rogorc konstituciuri

institutis, axal instituciur mimarTebas sasamarTlo xelisuflebisad-

mi, rac aamaRlebs sasamarTlo xelisuflebis damoukideblobas da

efeqturobas.

garda amisa, 511 muxlis ̀ 2~ punqtSi Zveli Canaweris mixedviT prezidents

ufleba hqonda Tavisi arCevis erT vadaSi ramdenjerac undoda daeTxova

parlamenti.

cvlilebiT es xarvezi gamosworda da Camoyalibda Semdegnairad: `Tu

prezidentma 4 wlis ganmavlobaSi orjer daiTxova parlamenti, sapre-

zidento da saparlamento arCevnebi tardeba erTdroulad. arCevnebis

dRes niSnavs prezidenti~. Tumca komisiam gamoTqva SeniSvna: oTxi weli ki

ar iyos, aramed daematos erTi uflebamosilebis vada da Camoyalibdes

ase: `Tu prezidenti erTi uflebamosilebis vadis ganmavlobaSi orjer

2006

weli


78 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i

daiTxovs parlaments, prezidentisa da parlamentis arCevnebi Catardeba

erTdroulad da TariRs daniSnavs prezidenti~.

kidev erTi xarvezi, romelic aucileblad gamoswordeba: ar aris

gansazRvruli TariRi, Tu ra vadaSi niSnavs prezidenti axal arCevnebs,

es Caswordeba da Caiwereba: aranakleb 45 da ara umetes 60 dRisa.

70-e muxlis me-9 punqti prezidentis arCevnebis Catarebis wess exeba. igi

mTlianad icvleba, radgan adrindel CanawerSi prezidentis arCevnebi

tardeboda misi uflebamosilebis vadis mexuTe wlis aprilis meore

kvira dRes, aRniSnuli CanaweriT prezidents uflebamosilebis vada um-

cirdeboda, komisiam mizanSewonilad miiCnia: arCevnebi unda Catardes

prezidentis vadis amowurvamde sami kviriT adre da ara aqvs mniSvnelo-

ba es riggareSe iqneba Tu morigi.

da bolo, yvelaze sadavo cvlileba, razec ver SevTanxmdiT opozi-

ciasTan _ 1041 muxlis me-3 punqti, sadac ganisazRvra prezidentisa da

parlamentis arCevnebis erTdroulad Catarebis wesi da Camoyalibda

Semdegnairad: `2004 wels arCeuli saqarTvelos prezidentisa da saqarT-

velos parlamentis morigi arCevnebi Catardes 2008 wlis 1 seqtembridan

2008 wlis 31 dekembramde. arCevnebis TariRs niSnavs saqarTvelos pre-

zidenti~.

aRniSnuli cvlileba ganpirobebulia: pirveli _ sakonstitucio cvli-

lebebiT SemoTavazebuli, xelisuflebebs Soris damoukideblobis,

urTierTkontrolisa da urTierTdabalansebis axali sakonstitucio

garantiebis erTdrouli amoqmedebiT, meore _ qveynis politikuri

procesebis tradiciul konstituciur-politikur reJimSi dabrunebis

aucileblobiT. arCevnebis CatarebisTvis aucilebeli, rogorc sabiuje-

to, ise saarCevno subieqtTa saxsrebis ekonomiiT, TiToeuli saarCevno

subieqtis mier saarCevno kampaniis warmarTvis xangrZlivobis da peri-

odulobis efeqtianobiT.

komisiam kanonproeqti Tavisi SeniSvnebiT gaugzavna prezidents, axla

maszea damokidebuli, ras gaiziarebs, ras daeTanxmeba da ras ara.

2006

weli



cvlilebebi politikurad usafrTxoa

saqarTvelos konstituciaSi Sesatani cvlilebebisa da damatebebis Se-

muSavebisaTvis Seqmnilia parlamentis saorganizacio komisia. komisiam sa-

konstitucio cvlilebebis kanonproeqti unda Seiswavlos, ganixilos da

winadadebebi prezidents warudginos.

amjerad warmodgenili kanonproeqti iTvaliswinebs, konstituciis

oTx muxlSi _ 511, 70, 73, 1041 _ cvlilebebis Setanas. mTavari novacia: `Tu

prezidentma oTxi wlis ganmavlobaSi orjer daiTxova parlamenti, maSin

igi valdebulia, daniSnos damatebiTi arCevnebi rogorc parlamentis, aseve

prezidentis, romelic erTdroulad Catardeba. arCevnebis dRes niSnavs

prezidenti~. komisiam prezidentTan warsadgeni Tavisi variantic SeimuSava,

kerZod: oTx weliwadSi prezidenti Seicvalos uflebamosilebis erTi va-

diT, _ es ase unda Camoyalibdes: Tu saqarTvelos prezidenti Tavisi ufle-

bamosilebis pirvel vadaSi daiTxovs parlaments, da xelmeored arCevis

SemTxvevaSi imaves gaimeorebs, maSin SemoTavazebuli norma ar unda iqnes

misadagebuli. aucilebelia, miTiTeba moxdes prezidentis erT vadaze,

anu prezidentis erT vadaSi parlamentis orjer daTxovnis SemTxvevaSi es

oTxi weli amoRebul iqnes.

meore cvlileba exeba 70-e muxlis mecxre punqts _ prezidentis arCevnebis

Catarebis wesis gansazRvras: `prezidentis morigi arCevnebis pirveli turi

tardeba misi uflebamosilebis vadis amowurvamde, arCevnebis Catarebidan

mexuTe wlis aprilis meore kvira dRes~. cvlileba iTvaliswinebs: amoRe-

bul iqnes àrCevnebis Catarebidan mexuTe weli~, àprilis meore kvira dRe~

da Camoyalibdes ase: `prezidentis morigi arCevnebis pirveli turi ewyoba

uflebamosilebis vadis amowurvamde sami kviriT adre.~

konstituciis 73-e muxlSi Semavali cvlilebebiT prezidenti aRar dani-

Snavs da gaaTavisuflebs mosamarTleebs. am novaciiT sasamarTlo da aR-

nugzar SoSiaSvili _

`saqarTvelos konstituciaSi cvlilebebisa

da damatebebis Setanis Sesaxeb~ saqarTvelos

konstituciuri kanonproeqtis gamoqveynebisa da misi

sayovelTao-saxalxo ganxilvis saorganizacio

komisiis wevri

fraqcia `maJoritarebis~ Tavmjdomaris moadgile

2006

weli



masrulebeli xelisufleba erTmaneTs gaemijneba. es kidev erTi wingadad-

gmuli, misasalmebeli nabijia.

1041 muxlis cvlileba gardamaval debulebebs exeba: 2004 wels arCeuli

saqarTvelos prezidentisa da parlamentis morigi arCevnebi Catardes

2008 wlis 1 seqtembridan 2008 wlis 31 dekembramde, anu saparlamento da

saprezidento arCevnebi erTmaneTs daemTxves. komisias miaCnia: vada konk-

retulad ganisazRvros oTxi TviT an Semcirdes ori TviT. komisia yvela

winadadebas da SeniSvnas prezidents warudgens.

prezidentisa da parlamentis arCevnebis erTad daniSvnis gamo didi aJio-

taJi atyda. vfiqrob, es ar aris gansakuTrebuli ram. pirveli: cvlileba imi-

tom xdeba, rom orive arCevnebs Soris intervali mxolod ramdenime Tvea

da maTi cal-calke Catareba xarjebTanaa dakavSirebuli. meore: saqarTvelo-

sa da ruseTSi arCevnebi erTmaneTs emTxveoda, rac politikurad gau-

marTlebelia. mesame: amomrCeveli ufro aqtiuri da mobilizebuli iqneba.

sasurvelia, konstituciaSi cvlileba iSviaTad Sevides, magram qveynis gan-

viTarebis am etapze cvlilebebi kvlav mosalodnelia. Tumca es xelisuf-

lebis TviTmiznad ar unda iqces.

aseTi kompleqsuri cvlilebebi jer ar Sesula qveynis umaRles kanonSi.

sami komisiaa Seqmnili aWaris statusTan, ganaTlebis sistemasa da sakonstitu-

cio cvlilebebTan dakavSirebiT.

sakonstitucio cvlilebebis Setanis procedura kanoniTa da Zlieri

meqanizmebiT ganisazRvreba: prezidentis iniciativa, mosaxleobis raode-

noba da deputatTa umravlesoba.

konstituciaSi aRniSnuli cvlilebebi politikurad usafrTxoa. vfiq-

rob, prezidentis iniciativa sworia da procesi qveynis aRmSeneblobas

waadgeba.

2006

weli



albaT male axali konstitucia daiwereba

bolo dros Cveni qveyana rTul politikur viTarebaSi aRmoCnda.

problemebi dakavSirebulia ruseTTan, afxazeTsa da cxinvalis region-

Tan. ruseTis xelisufleba isev agrZelebs ekonomikur blokadas, em-

bargos da deportacias. gaerom saqarTveloSi mimdinare politikur

procesebsa da afxazeTis sakiTxTan dakavSirebiT sakmaod usiamovno

rezolucia miiRo. cxinvalSi Catarda referendumi. afxazeTisa da cxin-

valis de faqto xelisufleba moskovisgan aRiarebas moiTxovs, xolo

ruseTis saTaTbirom ukve daavala mTavrobas separatistTa moTxovnebis

gaTvaliswineba. am daZabul fonze, rodesac saqarTvelos aseTi saSiS-

roeba emuqreba, prezidenti axorcielebs sakonstitucio cvlilebebs da

saprezidento da saparlamento arCevnebis erTad Catarebis absolutu-

rad araadekvaturi da Seusabamo iniciativiT Semodis, rasac uaryofiTi

Sefaseba unda mieces.

sakonstitucio cvlilebebisaTvis xelisufleba ramdenime arguments

iSveliebs. pirveli: `qveynis politikuri procesebis tradiciul-konsti-

tuciur politikur reJimSi dabruneba~. e.i. isev davubrundeT Semodgo-

miT arCevnebis Catarebis reJims. es argumentad ar gamodgeba, radgan

realurad saprezidento arCevnebis Semodgomaze Catarebis istoriul-

konstituciuri reJimi ar arsebobs. saqarTveloSi sul oTxi arCevnebi

Catarda, maTgan ori _ gazafxulze, erTi _ Semodgomaze da erTic _

zamTarSi.

Tu saubaria aWaris umaRlesi sabWos arCevnebis saprezidento da sapar-

lamento arCevnebTan erTad Catarebaze, arc aseTi istoriul-konstituci-

uri reJimi arsebobs. meore: prezidenti TiTqos msxverpls iRebs da

uflebamosilebis vadas imcirebs. `vardebis revoluciis~ gamo moqmed

konstituciaSi Seiqmna kolizia: konstituciis Tanaxmad, prezidenti airCe-

mamuka kacitaZe _

fraqcia `memarjvene opoziciis~ Tavmjdomaris

moadgile

2006

weli



va xuTi wlis vadiT, amitom mas uflebamosileba aqvs 2009 wlis 4 ianvramde,

Tumca imave 61-e muxlis me-9 punqtSi naTqvamia: prezidentis arCevnebi tar-

deba misi uflebamosilebis mexuTe wlis aprilis meore kvira dRes, anu

2008 wlis 13 aprils. xelisufleba ki ambobs, radgan arCevnebi Semodgo-

miT tardeba, prezidenti vadas iklebso. arada piriqiT _ ixangrZlivebs

Tavis, parlamentisa da aWaris uzenaesi sabWos uflebamosilebis vadas.

aqedan gamomdinare, es konstituciuri cvlileba calsaxad samive insti-

tutis vadis gagrZelebaa da sxva araferi.

Cven vemxrobiT 2008 wlis gazafxulze orive arCevnebis erTdrou-

lad Catarebas, radgan moqmedi konstitucia amas iTvaliswinebs. mesame

arguments _ Tanxebis ekonomias rac Seexeba, momdevno parlamenti 150

deputatisagan dakompleqtdeba. Tu arCevnebi gazafxulze Catardeba da 150

deputatiani parlamenti gveyoleba, biujetis saxsrebi daizogeba, xolo,

Tu parlaments dRevandeli SemadgenlobiT gauxangrZlivdeba vada,

rogorc es axal kanonproeqtSia mocemuli, saxelmwifo biujets, daax-

loebiT milion xuTasi aTasiT ufro Zviri daujdeba parlamentis Sen-

axva _ ekonomiis nacvlad gaZvirdeba.

meoTxe da yvelaze absurduli argumenti: `yovel wels xom ar Cava-

tarebT arCevnebs~... arada arCevnebis Catarebis sixSire msoflioSi qvey-

nis demokratiis xarisxis maCvenebladaa aRiarebuli. demokratia aris

qveynis marTvaSi xalxis monawileoba, xolo sazogadoebis am procesSi

CarTva ki arCevnebis gziT xdeba, rac ufro davaSorebT sazogadoebas

politikur procesebs, naklebi iqneba misi monawileoba qveynis marTvaSi,

demokratiis xarisxic daiwevs.

yvela zemoCamoTvlil arguments Tu gaviTvaliswinebT, sami arCevnebis

erTdroulad Catarebas uamravi minusi aqvs. amomrCevelic sxvadasxva gan-

wyobiT midis saarCevno ubanze. xelisuflebisaTvis ki mTavari amosavali

wertilia , gaaerTianos amomrCevlis ganwyoba _ prezidentis reitingSi

gaigivdes parlamentic da mixeil saakaSvilma rogorme moaxerxos `na-

cionaluri moZraobis~ gayvana, radganac adgilobrivma arCevnebma da

ganviTarebulma politikurma procesebma dagvanaxa rom `nacionaluri

moZraobis~ reitingi katastrofulad ecema. swored amiTaa ganpirobe-

buli es cvlilebebic.

konstituciis Secvlis procedura jer kidev SevardnaZis dros daiwyo.

iyo mankieri tradicia qveynis uzenaesi kanonis ̀ sakuTar Tavze~ morgebisa.

asea dResac, pirvelad 2004 wlis TebervalSi moxda konstituciaSi cvli-

lebebi, riTac, faqtobrivad, gaqra parlamentis roli _ aRmasrulebel-

sa da sakanonmdeblo xelisuflebas Soris balansi dairRva. es dResac

etapobrivad mimdinareobs da arsebobs saSiSroeba, nel-nela mTlianad

Seicvalos an daiweros axali konstitucia.

moqmedi konstituciis Tanaxmad, referendumiT momavali parlamenti

150 deputatiT ganisazRvra. 100 irCeva proporciuli, 50 _ maJoritaru-

li wesiT. aRar gveqneba erTpartiuli parlamenti, radgan mTavari brZo-

la 2/3 gamo gaimarTeba. adgilobrivi arCevnebis `mravalpartiuloba~

Tbilisis sakrebuloSi moxvedrilma 12 deputatma ganapiroba, sadac sami

2006

weli



opoziciuri partiidan TiTo-TiTo deputati moxvda, 37 adgili ki um-

ravlesobas ergo. saparlamento arCevnebis dros ki ase aRar moxdeba _

100 adgilia dasanawilebeli.

dRes saqarTveloSi arsebobs sakonstitucio reformebis jgufi, romelSic

gaerTianebuli arian ubralo adamianebi, arasamTavrobo organizaciebi,

parlamentis wevrebi... kargia, Tu Zlieri konkurentunariani politikuri

speqtri Camoyalibdeba. es iqneba demokratiis xelSewyoba. marTalia,

politikur organizacias politikur bazarze dasamkvidreblad, garda

adamianebisa, uamravi sxva resursi sWirdeba, magram dasawyisi misasalmebe-

lia. es jgufi lokalurad muSaobs globaluri sakonstitucio reformis

gansaxorcieleblad. saWiroa maTi muSaoba moeqces erTiani saxelmwifoe-

brivi interesebis qveS da erTiani ZalisxmeviT seriozuli sakonstitucio

reforma Catardes.

sakonstitucio cvlilebebi, romlebic dRes xorcieldeba, qveyanas

arafers kargs ar moutans, radgan yvela xelisufalma, vinc Seecada kon-

stitucia `sakuTar Tavze moergo~, moRvaweoba Zalian cudad daasrula,

ara mgonia, es xelisufleba gamonaklisi aRmoCndes. Cveni qveyana veRar

gadaitans im sirTuleebs, romlebic gvaqvs socialur, ekonomikur da sa-

gareo politikaSi.

xelisuflebis mxridan aseTi tipis xisti qmedebebi arc sazogadoebas

da arc opozicias ar utovebs politikuri meTodebiT brZolis saSuale-

bas.

2006

weli



konstitucia saxelmwifos saxarebaa

konstituciaSi nebismieri cvlileba did gansjasa da dakvirvebas moiTx-

ovs. xelisuflebis mTavari amocanaa, winaswar gaTvalos mosalodneli

problemebi, raTa Secdomebma kanonis amoqmedebis Semdeg ar iCinos

Tavi.

konstitucia demokratiuli saxelmwifos saxarebaa da ar SeiZleba,

qveynis uzenaesi kanonis xSirad cvla.

saqarTvelos Zalian gauxangrZlivda cvlilebebisa da reformebis _

gardamavali periodis _ xana. dResdReobiT evrostruqturebi mkacrad

akontroleben saqarTveloSi demokratiuli procesebis ganviTarebisa

da sajaroobis xarisxs. es is faseulobebi da Rirebulebebia, romliTac

saqarTvelo NATO-s da evrokavSiris wevri unda gaxdes da, imedia, gar-

damavali periodic mudmivad ar gagrZeldeba.

mTavari sakonstitucio cvlileba _ deputatTa raodenoba 150-mde

Semcirdeba. saqarTvelosnairi patara qveynisTvis 150 deputatic bevria

(iranis parlamentSi 220 wevria). medals aqac aqvs meore mxare: qarTul

politikaSi saqarTvelos pirvelma prezidentma daudo saTave èlmav-

lis~ fenomens. msgavsi ram xels uSlis profesiul kanonmdebelTa jgu-

fis Seqmnas. dResac ar arsebobs aseTi birTvi. axla TiTqos raRac Seicva-

la _ gamoikveTa axalgazrdebis jgufi. dafinansebasTan dakavSirebiT:

erTi mxriv, kargia, roca ucxoelebis fuliT finansdeba arCevnebi, ma-

gram opozicias ar aqvs msgavsi daxmareba. arada usponsorod, daufinan-

seblad ar Seiqmneba Zlieri opozicia. deputatTa raodenobis Semcire-

bisas xelisuflebam unda aamoqmedos demokratiis damcveli meqanizmebi,

Zlieri opoziciis gareSe ar Camoyalibdeba demokratiuli samoqalaqo

sazogadoeba. es aqsiomaa.

soso cincaZe _

eqsperti

2006

weli



deputatebis raodenobis Semcireba aucilebelia, magram mTavaria, par-

lamentis inteleqtualurma nawilma yvelaferi gaakeTos, raTa sasikeTo

cvlileba uaryofiTad ar mogvibrundes.

kargi iqneba, Tu garTuldeba sakonstitucio cvlilebebis meqanizmic.

amerikis konstituciaSi cvlilebas Zalian didi procedura sWirdeba.

CvenTan ki es procesi gamartivebulia: samomavlod qveynis saTaveSi Sei-

Zleba ultramemarcxene an ultranacionaluri partia movides, Seqmnas

umravlesoba da miiRos iseTi konstitucia, Tavze dagvengres demokrati-

ac da samoqalaqo sazogadoebac. amitom sakonstitucio cvlilebebisas

sazogadoebis aqtiurobaa saWiro.

dResdReobiT, kanonis miRebisas, sakmarisia arasamTavrobo or-

ganizaciaTa eqspertebisa da eqspert-politologTa daskvnebi. arada au-

cilebelia akademiuri da sauniversiteto wreebis, mecnierebis CarTva.

raodenobrivi Semcireba ar unda moxdes meqanikurad, maTematikurad _

100-50-ze principiT. Zireulad unda gadaixedos da Seicvalos maJori-

taruli da proporciuli sistemebi.

mTavari erTia: sakonstitucio cvlilebebisas mxolod fuliT ar

unda apelirebdnen. rasakvirvelia, dafinansebas didi mniSvneloba aqvs,

magram ara gadamwyveti. aSS-Si arCevnebSi gaimarjves demokratebma, Tumca

respublikelebma orjer meti fuli daxarjes.

dRes opozicias Zalian uWirs, praqtikulad isini ver qmnian fraqciebs.

erTpartiuli parlamenti rom ar miviRoT, aucileblia Tundac erTi

Zlieri opoziciuri fraqcia. procentuli barieric Sesamcirebelia.

mniSvnelovania politikosebis profesionalizmi. parlamentSi biu-

jetis proeqtis ganxilvisas sxdomaTa darbazi TiTqmis carieli iyo. es

katastrofaa: arada kanonmdeblisTvis biujetze ufro mniSvnelovani da

saintereso ra unda iyos?!

konstituciuri cvlilebebisas opoziciisaTvis aucilebelia damcavi

meqanizmebi da garantiebi. britaneTis parlamentSi opoziciasa da umrav-

lesobaSic arsebobs kolegialuri solidarobis principi. samwuxarod,

saqarTveloSi opoziciasa da umravlesobas Soris ver Camoyalibda saq-

miani damokidebuleba.

parlamentis mTavari daniSnuleba diskusiis xelovneba da misi sworad

warmarTvaa. es Zlieri opoziciis pirobebSia SesaZlebeli. prezident

mixeil saakaSvilis Zlieri mxare _ Zalian kargi politteqnologia.

man brwyinvaled icis, amomrCevlisaTvis ra dros ra aris saWiro, ra

_ mtkivneuli, ra _ misaRebi. cdilobs, qmedebebi sazogadoebis moTx-

ovnebs Seusabamos. sistematurad ecnoba sociologiuri gamokiTxvis Se-

degebs. prezidents aqvs uflebebi da yvela valdebulebac Tavis Tavze

aiRo, amitom yvelaferze piradad agebs pasuxs. Tumca politikaSi ar Sei-

Zleba, mTeli pasuxismgebloba erT adamians ekisrebodes, Zalebi unda

gadanawildes.

Cvens konstituciaSi bevri xarvezia. Tavis droze qveynis uzenaesi kanoni

araprofesionalebma daweres. konstituciis Secvlisa Tu mTlianad axlis

2006

weli



daweris procesi Semdegnairad unda warimarTos: prezidentma warmoad-

ginos iniciativa, xolo parlamentSi profesionalebma detalurad ganixi-

lon igi. parlamentarTa saSuali asakic unda gaizardos, radgan politi-

kaSi empiriuli codnis dagroveba aucilebelia.

`gundurobis princips~ ar veTanxmebi, saqarTveloSi Zalian cudadaa

gagebuli es fenomeni. yvela Cinovniks, Tanamdebobaze daniSvnis Semdeg,

Tavisi gundi mohyavs da Zvel profesiul kadrebs aTavisuflebs. aseTi

midgoma gaumarTlebelia. profesionals ar unda eSinodes samsaxuris

dakargvis, Tundac aTi ministri Seicvalos aparati ucvleli unda darCes.

Tu parlamenti profesionalebiT dakompleqtdeba, Seiqmneba maRal-

anazRaurebadi biurokratiuli fena, maSin safrTxe da Secdomebi nakle-

bi iqneba.

Documents

sakonstitucio cvlilebebi - Parliament...sakonstitucio cvlilebebi weli 2006 sakonstitucio cvlilebebi saqarTvelos parlamenti 81 albaT male axali konstitucia daiwereba bolo dros Cveni