Upload
hoangdat
View
250
Download
3
Embed Size (px)
Citation preview
DAMAR YOLU SAĞLANMASIDAMAR YOLU SAĞLANMASI
Dr. Mutlu ARATDr. Mutlu ARAT
Ankara Üniversitesi Tıp FakültesiAnkara Üniversitesi Tıp FakültesiHematoloji BDHematoloji BD
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Genel BakışGenel BakışVenlerin belirlenmesiVenlerin belirlenmesiUygun ven seçimiUygun ven seçimiKolların hazırlanması ve vene girişKolların hazırlanması ve vene girişKullanılan venöz erişim (damar yolu) gereçleriKullanılan venöz erişim (damar yolu) gereçleri– Periferik venöz girişPeriferik venöz giriş– Santral venöz girişSantral venöz girişBakımBakımKomplikasyonlarKomplikasyonlar
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Venöz Giriş TayiniVenöz Giriş TayiniPeriferik ven mi? Periferik ven mi? Santral venöz kateter (SVK) mi?Santral venöz kateter (SVK) mi?– Hasta veya donörün periferik venöz damar Hasta veya donörün periferik venöz damar
yollarının değerlendirilmesiyollarının değerlendirilmesiİşlem sıklığıİşlem sıklığı– 1-21-2– Ardışık (terapötik) veya takiben transplantArdışık (terapötik) veya takiben transplantSVK ise hangi tipi?SVK ise hangi tipi?
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Venöz Erişim GereçleriVenöz Erişim GereçleriPeriferik VenPeriferik VenKanatlı infüzyon seti Kanatlı infüzyon seti (fistül iğnesi)(fistül iğnesi)– Kelebek setKelebek set– Lund sistemi (fistül Lund sistemi (fistül
iğnesi)iğnesi)Branül (intraket)Branül (intraket)
Santral venSantral venGeçiciGeçiciYarı geçiciYarı geçiciPeriferden takılan SVKPeriferden takılan SVKFistül, şant ve graftlarFistül, şant ve graftlarKalıcı: PortlarKalıcı: Portlar
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Venöz Dolaşımın AnatomisiVenöz Dolaşımın Anatomisi
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Tercih Edilen YerleşimTercih Edilen Yerleşim
Periferik VenlerPeriferik VenlerMedyan kübital venMedyan kübital ven
Medyan sefalik venMedyan sefalik ven
Basilik venBasilik ven
Sefalik venSefalik ven
Santral Venöz YerleşimSantral Venöz YerleşimSubklaviyan venSubklaviyan ven
İnternal jügüler venİnternal jügüler ven
Femoral venFemoral ven
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Kateter Nedir?Kateter Nedir?
(Intra) Vascular Access Device (IVAD)(Intra) Vascular Access Device (IVAD)Damar içi erişim gereci (DİEG)Damar içi erişim gereci (DİEG)
Santral Venöz Kateter (SVK)Santral Venöz Kateter (SVK)Periferik Venöz Kateter (PVK)Periferik Venöz Kateter (PVK)
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Kateter TipleriKateter TipleriGiriş yeri, uzunluk, malzeme (Poliüretan, Giriş yeri, uzunluk, malzeme (Poliüretan, Silikon), kalış süreleri, kullanım amaçlarıSilikon), kalış süreleri, kullanım amaçlarıGeçici kateterler (Akut)Geçici kateterler (Akut)– Periferik venöz kateterlerPeriferik venöz kateterler– Orta hat kateterleriOrta hat kateterleri– Periferden takılan santral venöz kateterler (SVK)Periferden takılan santral venöz kateterler (SVK)– Tünelli olmayan SVKTünelli olmayan SVKYarı-kalıcı (tünelli) kateterler (kronik)Yarı-kalıcı (tünelli) kateterler (kronik)– Hickman veya Groshong benzeri SVKHickman veya Groshong benzeri SVK– Hemaferez (Hemodiyaliz) kateterleriHemaferez (Hemodiyaliz) kateterleriKalıcı kateterlerKalıcı kateterler– PortlarPortlarArteriyel ve umblikal kateterlerArteriyel ve umblikal kateterler
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Periferik VenPeriferik Venİntraket (Branül) Takma Tekniğiİntraket (Branül) Takma Tekniği
Textbook of Advanced Cardiac Life Support, AHA
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Periferik Venlerin Periferik Venlerin DeğerlendirilmesiDeğerlendirilmesi
Sfingomanometre manşonu üst kola konurSfingomanometre manşonu üst kola konur
30-50 mmHg’ye şişirilir30-50 mmHg’ye şişirilir
Antekubital fossadaki venler palpe edilirAntekubital fossadaki venler palpe edilir
En geniş ven seçilirEn geniş ven seçilir
Sıcak kompreslerden fayda sağlanabilirSıcak kompreslerden fayda sağlanabilir
Manşon gevşetilirManşon gevşetilir
SOP’ye göre erişim yeri hazırlanırSOP’ye göre erişim yeri hazırlanır
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Kolların HazırlanmasıKolların HazırlanmasıSOP’ye göre uygulama yapılırSOP’ye göre uygulama yapılırBetadine kullanılırBetadine kullanılırAABB Teknik Kılavuzuna göreAABB Teknik Kılavuzuna göre
İyot allerjisi varsaİyot allerjisi varsaExidine veya yeşil sabunExidine veya yeşil sabun
Goldman et al. Transfusion 1997; 37 :309
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Vene GirişVene GirişManşonu tekrar şişirin (turnikeyi bağlayın)Manşonu tekrar şişirin (turnikeyi bağlayın)Temizlenmiş bölüme dokunmayın!!Temizlenmiş bölüme dokunmayın!!– Steril eldivenle dokunulabilirSteril eldivenle dokunulabilirCildi gergin tutunCildi gergin tutunİğneyi 450 ‘lik açıyla cilde yaklaştırınİğneyi 450 ‘lik açıyla cilde yaklaştırınİğneyi deriden içeri itin, vene girinİğneyi deriden içeri itin, vene girinDamar yolunu sabitleyinDamar yolunu sabitleyin
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Kanatlı İnfüzyon SetiKanatlı İnfüzyon SetiÖZELLİKLERÖZELLİKLER
Kısa teflon kaplı çelik iğneKısa teflon kaplı çelik iğnePlastik kanatlarPlastik kanatlarUzatma borusuUzatma borusu16-17 G genişlik16-17 G genişlikKan akışının daha iyi olması Kan akışının daha iyi olması için “Arka-Göz”için “Arka-Göz”
KULLANIMKULLANIMKısa zamanlı kullanım (1 gün)Kısa zamanlı kullanım (1 gün)Erişim yeri : Antekübital ven Erişim yeri : Antekübital ven (alış yeri)(alış yeri)Kol hareketlerini önlerKol hareketlerini önlerDiğer bir ven, dönüş için Diğer bir ven, dönüş için kullanılabilirkullanılabilir
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Branül (OtNC, İntraket, Branül (OtNC, İntraket, Anjiyoket)Anjiyoket)
İçinde çelik kılavuz iğnesi İçinde çelik kılavuz iğnesi
(mandreni) bulunur(mandreni) bulunur
Kateterin ucu yumuşak ve Kateterin ucu yumuşak ve
radyopaktırradyopaktır
Kateter iğne üzerinden Kateter iğne üzerinden
kaydırılırkaydırılır
16-24 G ye kadar değişik 16-24 G ye kadar değişik
boyutları vardırboyutları vardır
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
KomplikasyonlarKomplikasyonlar
Giriş komplikasyonlarıGiriş komplikasyonları
HematomHematom
Sinir hasarıSinir hasarı
Arteriyel ponksiyonArteriyel ponksiyon
VenospazmVenospazm
FlebitFlebit
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Problemler ve ÇözümleriProblemler ve ÇözümleriKan geri gelmiyorKan geri gelmiyorVende dönüşVende dönüşGiriş yeri iğneye dokunmadan palpe Giriş yeri iğneye dokunmadan palpe
ediliredilir
İnfiltrasyon (giriş yerinde şişlik gelişti)İnfiltrasyon (giriş yerinde şişlik gelişti)İğne ucu tam olarak ven içinde değilİğne ucu tam olarak ven içinde değilİğne ucu damarın arka duvarını delmişİğne ucu damarın arka duvarını delmiş
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
HematomHematomNedenlerNedenler
Kanın damar dışına çıkmasıKanın damar dışına çıkmasıUç ven içinde değilUç ven içinde değilDamar arka duvarı delinmişDamar arka duvarı delinmiş
YaklaşımYaklaşımİğneyi ilerletmekİğneyi ilerletmekİğneyi çıkartmakİğneyi çıkartmakKuvvetli bası uygulamak ve buz koymakKuvvetli bası uygulamak ve buz koymakVerici eğitimi ve bilgilendirilmesiVerici eğitimi ve bilgilendirilmesi
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Sinir Hasarı / Arteriyel PonksiyonSinir Hasarı / Arteriyel Ponksiyon
Sinir HasarıSinir HasarıSemptomlarSemptomlar– Uyuşma ve ağrıUyuşma ve ağrı– Sensorimotor kayıpSensorimotor kayıp– ParaliziParaliziTedaviTedavi– Yakın takipYakın takip– İğnenin çıkarılmasıİğnenin çıkarılması
Arteriyel PonksiyonArteriyel PonksiyonSemptomlarSemptomlar– Damar yolunda Damar yolunda
pulsasyonpulsasyon– Açık kırmızı kanAçık kırmızı kanTedaviTedavi– İğneyi çıkarınİğneyi çıkarın– 5-10 dk. kuvvetli bası5-10 dk. kuvvetli bası
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
VenospazmVenospazm
NedenlerNedenler– SinirlilikSinirlilik– TitremeTitreme– BilinmeyenBilinmeyen
TedaviTedavi– Gevşeme teknikleri (sakinleştirme/sedasyon)Gevşeme teknikleri (sakinleştirme/sedasyon)– Battaniye verilmesiBattaniye verilmesi– Bir yakınının içeri alınmasıBir yakınının içeri alınması
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
FlebitFlebitMekanikMekanik– 7 gün içinde 7 gün içinde
başlayabilirbaşlayabilir– Damar yolu boyunca Damar yolu boyunca
uzanan kırmızı bir hat uzanan kırmızı bir hat – Isı artışı vardırIsı artışı vardır
TedaviTedavi– Sıcak ve nemli ısı Sıcak ve nemli ısı
uygulanmasıuygulanması
BakteriyelBakteriyel– Geç başlarGeç başlar– Damar yolu boyunca Damar yolu boyunca
uzanan kırmızı bir hatuzanan kırmızı bir hat– Pürülan (iltihabi) akıntıPürülan (iltihabi) akıntı
TedaviTedavi– Topikal veya sistemik Topikal veya sistemik
antibiyotikantibiyotik
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Santral Venöz KateterlerSantral Venöz KateterlerGeçici Perkütan SVKGeçici Perkütan SVK– 3-21 gün3-21 gün
Yarı kalıcı kateterlerYarı kalıcı kateterler– SüresizSüresiz
Yeğlenen SVKYeğlenen SVK– Çift lümenli diyalizÇift lümenli diyaliz– Çift lümen HickmanÇift lümen Hickman– Yarı kalıcı aferez Yarı kalıcı aferez
(diyaliz)(diyaliz)– > 12 F (13,5F)> 12 F (13,5F)
Sakınılacak SVKSakınılacak SVK– Periferden takılan SVKPeriferden takılan SVK– Üç lümenli SVKÜç lümenli SVK
Bkz. Tablo 1
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
SeldingerSeldingerVen ve Arter Ponksiyon TekniğiVen ve Arter Ponksiyon Tekniği
Textbook of Advanced Cardiac Life Support, AHA
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
İdeal Aferez Kateteriİdeal Aferez KateteriÇift lümenli olmalıdır (kırmızı Çift lümenli olmalıdır (kırmızı alış, mavi dönüş)alış, mavi dönüş)Alış ve veriş için akış yerleri Alış ve veriş için akış yerleri birbirinden ayrı (resirkülasyonu birbirinden ayrı (resirkülasyonu önlemek için)önlemek için)Geniş lümen 150ml/dk ya Geniş lümen 150ml/dk ya yetecek kadaryetecek kadarUzunluk tam kan ve sitratın Uzunluk tam kan ve sitratın kan alımı sırasında hızla kan alımı sırasında hızla karışımına izin verebilmelidir karışımına izin verebilmelidir (min 26 cm)(min 26 cm)Esneklik; “kollapsa” izin Esneklik; “kollapsa” izin vermemeli, fakat kateter vermemeli, fakat kateter yönlenmesine izin vermelidiryönlenmesine izin vermelidirBiyouyumlu ve infeksiyonlara Biyouyumlu ve infeksiyonlara dirençli olmalıdırdirençli olmalıdır
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
ÖzelliklerÖzellikler– Geniş çap, çift lümen (DİKKAT!!)Geniş çap, çift lümen (DİKKAT!!)– MateryalMateryal
Silikon; yumuşak ve bükülebilirSilikon; yumuşak ve bükülebilirPVC; sertPVC; sertPoliüretan; takıldıktan sonra yumuşarPoliüretan; takıldıktan sonra yumuşar
Takılma yerleri (Bkz. Tablo 4)Takılma yerleri (Bkz. Tablo 4)– Subklaviyan ven (SKV)Subklaviyan ven (SKV)– İnternal jügüler ven (IJV)İnternal jügüler ven (IJV)– Femoral ven (FV)Femoral ven (FV)
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Yarı Kalıcı Kateterler (tünelli)Yarı Kalıcı Kateterler (tünelli)ÖzelliklerÖzellikler– Geniş çap, çift lümenGeniş çap, çift lümen– MateryelMateryel
SilikonSilikon– TünelliTünelli– Manşet (Cuff varlığı)Manşet (Cuff varlığı)Takılma yerleriTakılma yerleri– SKVSKV– IJVIJV
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Kateter KomplikasyonlarıKateter Komplikasyonları
Takılmaya aitTakılmaya aitİnfeksiyonİnfeksiyon– LokalLokal– SistemikSistemik
MekanikMekanikTrombozTromboz
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Takılmaya AitTakılmaya Ait
PnömotoraksPnömotoraks
HemotoraksHemotoraks
Hava EmbolisiHava Embolisi
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Pnömotoraks / HemotoraksPnömotoraks / HemotoraksSemptomlarSemptomlar
Solunumla ağrı (batıcı)Solunumla ağrı (batıcı)Dispne (zorlu solunum)Dispne (zorlu solunum)Solunum seslerinde Solunum seslerinde azalmaazalma
TedaviTedaviHastaya güven verilmesiHastaya güven verilmesiHekimin uyarılmasıHekimin uyarılmasıGöğüs tübü takılmasıGöğüs tübü takılması
SemptomlarSemptomlarPT benzeriPT benzeriDispneDispneÇarpıntıÇarpıntıAğrı yokturAğrı yoktur
TedaviTedaviPT ile benzerPT ile benzer
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Hava EmbolisiHava EmbolisiSemptomlarSemptomlar– Göğüs ağrısı, solunum zorluğu, hipoksiGöğüs ağrısı, solunum zorluğu, hipoksi– Anksiyete, hipotansiyonAnksiyete, hipotansiyonTedaviTedavi– Sol yan Trendelenburg (15 derece baş aşağı Sol yan Trendelenburg (15 derece baş aşağı
yatarak) pozisyonuyatarak) pozisyonu– Hekimin uyarılmasıHekimin uyarılmasıKorunmaKorunma– Kapalı aferez sistemleri/kitleriKapalı aferez sistemleri/kitleri
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Sınırlı İnfeksiyonSınırlı İnfeksiyonBulgularBulgular– Çıkış yerinde kırmızılıkÇıkış yerinde kırmızılık– Hassasiyet artışıHassasiyet artışı– Çıkış yeri veya Çıkış yeri veya
pansumanda pürülan pansumanda pürülan akıntı izlenmesiakıntı izlenmesi
TedaviTedavi– 2-3 gün boyunca 2-3 gün boyunca
günlük pansuman günlük pansuman yapınızyapınız
– Antibiyotikli Antibiyotikli merhemler?merhemler?
– Oral antibiyotik Oral antibiyotik (sistemik)(sistemik)
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Sistemik İnfeksiyonSistemik İnfeksiyon
SemptomlarSemptomlar– Ateş> 38 Grad CAteş> 38 Grad C
– Titreme veya ürpermeTitreme veya ürperme
– Aşırı yorgunlukAşırı yorgunluk
TedaviTedavi– Kan kültürü alınması Kan kültürü alınması
(her 2 kateter kolu ve (her 2 kateter kolu ve periferden)periferden)
– IV antibiyotikIV antibiyotik
– Kateter çıkarılması?Kateter çıkarılması?
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Mekanik KomplikasyonlarMekanik KomplikasyonlarKateterin yanlış yönlenmesi veya Kateterin yanlış yönlenmesi veya konumlandırılmasıkonumlandırılmasıKateterin kıvrılmasıKateterin kıvrılmasıKateterin delinmesiKateterin delinmesi– Giriş yerinden sızıntıGiriş yerinden sızıntı– İnfüzyon sırasında ağrı veya şişlikİnfüzyon sırasında ağrı veya şişlikPinch-off SendromuPinch-off Sendromu– Geçici tıkanıkıkGeçici tıkanıkık– Kalvikula ve 1. kosta arasında sıkışma (SKV)Kalvikula ve 1. kosta arasında sıkışma (SKV)
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Radyolojik Görüntüleme Olmaksızın Radyolojik Görüntüleme Olmaksızın Yapılan SKV YaklaşımıYapılan SKV Yaklaşımı
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Tromboza Bağlı KomplikasyonlarTromboza Bağlı Komplikasyonlar
Kateter tıkanmasıKateter tıkanması– Pıhtı (%98)Pıhtı (%98)– Fibrin kılıf oluşmasıFibrin kılıf oluşması– Lümende ilaç presipitasyonu (kateter çıkarılır)Lümende ilaç presipitasyonu (kateter çıkarılır)
KalsiyumKalsiyumDiazepamDiazepamDifenilhidantoinDifenilhidantoin
Damar yolunda trombozDamar yolunda tromboz
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Lümen İçi Pıhtı Fibrin Kuyruk
Fibrin Kılıf
Mural Trombus
Damar
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Kateter Tıkanması (Oklüzyon)Kateter Tıkanması (Oklüzyon)
Tam tıkanıklık (total oklüzyon)Tam tıkanıklık (total oklüzyon)– Yetersiz irigasyon ve HeparinYetersiz irigasyon ve Heparin– Kateter bütünlüğünde bozulma (kırık)Kateter bütünlüğünde bozulma (kırık)
Parsiyel tıkanıklık (gidiş var/geliş yok)Parsiyel tıkanıklık (gidiş var/geliş yok)– Fibrin kılıf oluşumuFibrin kılıf oluşumu
TedaviTedavi– Uygun yıkama rejimiUygun yıkama rejimi– Trombolitik tedavi (Hekim kontrolünde)Trombolitik tedavi (Hekim kontrolünde)
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Vasküler TrombozVasküler TrombozLümen dışında pıhtı oluşumuLümen dışında pıhtı oluşumu– Büyük kateterBüyük kateter– Venöz göllenmeVenöz göllenme– TrombofiliTrombofiliBulgularBulgular– Boyun venöz dolgunluğuBoyun venöz dolgunluğu– Kollateral ven oluşumuKollateral ven oluşumuTedaviTedavi– AnjiyografiAnjiyografi– Sistemik antikoagülasyonSistemik antikoagülasyon– Kateterin çıkarılmasıKateterin çıkarılması
KATETER DÖNGÜSÜKATETER DÖNGÜSÜ
KATETER
BAKIMTAKILMASI
TEDAVİYER ve TİP
SEÇİMİ
POZİSYON VERME
Hemaferez KonsültanıDamar Yolu Ekibi
İnvazif Radyolog
Klinik Hekimi
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Kateter BakımıKateter Bakımı
Merkezinizin SOP’sini uygulayın ve Merkezinizin SOP’sini uygulayın ve düzenli güncelleştirindüzenli güncelleştirinSteril şartlarda çalışınSteril şartlarda çalışınKateter pansumanın her işlemden sonra Kateter pansumanın her işlemden sonra yenileyinyenileyinKateterin tıkanmamasına özen gösterinKateterin tıkanmamasına özen gösterin– Uygun irigasyon (blocking) solüsyonu ve Uygun irigasyon (blocking) solüsyonu ve
sıklığısıklığı
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Tünelli Kateter BakımıTünelli Kateter Bakımı
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
ProblemlerProblemlerKateter ilişkili problemlerin sıklığıKateter ilişkili problemlerin sıklığı– İnfeksiyözİnfeksiyöz– Takılma sırasında ve mekanikTakılma sırasında ve mekanik– TrombotikTrombotikErken damar yolu kaybıErken damar yolu kaybı– Sıklık, Kİ-Sİ 250.000/yıl (15 Milyon SVK gününde)Sıklık, Kİ-Sİ 250.000/yıl (15 Milyon SVK gününde)– Maliyet, 25.000 USD/atak, Maliyet, 25.000 USD/atak,
296x10e6-2.3x10e9 USD/yıl296x10e6-2.3x10e9 USD/yıl– MorbiditeMorbidite– Mortalite, %12-25 (%35)Mortalite, %12-25 (%35)
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Neden Kateter Bakımı?Neden Kateter Bakımı?
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Kateter BakımıKateter BakımıPansumanPansumanKullanımKullanım– Kan alınmasıKan alınması– Sıvı takılmasıSıvı takılması– TPNTPN– Kan ÜrünüKan Ürünü– KemoterapiKemoterapiDikişlerin alınmasıDikişlerin alınmasıKateter lümeni Kateter lümeni yıkanması (blocking)yıkanması (blocking)
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Periferik Venöz KateterlerPeriferik Venöz Kateterler
Giriş Yeri:Giriş Yeri: Genelde önkol veya el sırtı Genelde önkol veya el sırtı
venlerivenleri
Uzunluk:Uzunluk: <8 cm; ender olarak <8 cm; ender olarak Kateterle Kateterle ilişkili sistemik infeksiyonilişkili sistemik infeksiyon (CR (CR--BSI) BSI)
kaynağıdırkaynağıdır
Kullanım süresi:Kullanım süresi: 48-72 saati geçmeyecek 48-72 saati geçmeyecek
şekildeşekilde
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Periferik Venöz KateterlerPeriferik Venöz KateterlerKateter değiştirilmesi:Kateter değiştirilmesi: Yerinin değiştirYerinin değiştiriilerek yeniden takılmasılerek yeniden takılması
Pansuman değiştirilmesi:Pansuman değiştirilmesi: Kateter çıkarılır ve değiştirilirken veya açılma Kateter çıkarılır ve değiştirilirken veya açılma varsa pansumanda değiştirilir. Diaforezi hastalarda daha sık değiştirilir. varsa pansumanda değiştirilir. Diaforezi hastalarda daha sık değiştirilir. Büyük bir pansumanla kapatılmış olan bölgelerdeki kateterlerin pansuman Büyük bir pansumanla kapatılmış olan bölgelerdeki kateterlerin pansuman açıldıktan sonra giriş yerinin günlük değerlendirilmesi ve değiştirilmesi açıldıktan sonra giriş yerinin günlük değerlendirilmesi ve değiştirilmesi gerekir. gerekir.
İnfüzyon setlerinin değiştirilmesi:İnfüzyon setlerinin değiştirilmesi: Klinik olarak gerekmedikçe setler 72 Klinik olarak gerekmedikçe setler 72 saatten önce değiştirilmemelidir. Kan ürünü veya lipid emulsiyonsaatten önce değiştirilmemelidir. Kan ürünü veya lipid emulsiyon s sonrası onrası 24 saat içinde set değiştirilir.24 saat içinde set değiştirilir.
Sıvı asılı kalma süresi:Sıvı asılı kalma süresi: Sıvıların asılı kalma süresi için bir kısıtlama Sıvıların asılı kalma süresi için bir kısıtlama yoktur. Lipid içeren TPN solüsyonlarının 24 saat içinde bitmesi gerekir. yoktur. Lipid içeren TPN solüsyonlarının 24 saat içinde bitmesi gerekir. Lipid emülsiyonların 12Lipid emülsiyonların 12 saat içinde ve kan ürünlerinin de 4saat içinde ve kan ürünlerinin de 4 saat içinde saat içinde infüzyonları tamamlanmalıdır.infüzyonları tamamlanmalıdır.
http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/rr/rr5110.pdf
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Orta Hat KateterleriOrta Hat Kateterleri
Giriş Yeri:Giriş Yeri: antekübital fossadan antekübital fossadan proksimal basilik veya sefalik venlere proksimal basilik veya sefalik venlere takılır; santral venlere ulaşmaztakılır; santral venlere ulaşmaz Uzunluk:Uzunluk: 8 - 20 cm8 - 20 cm Genel Bilgiler:Genel Bilgiler: Kateter yapısında bulunan Kateter yapısında bulunan elastomerik hidrojele bağlı anafilaktoid elastomerik hidrojele bağlı anafilaktoid reaks. bildirilmiştir. Periferik kateterlere reaks. bildirilmiştir. Periferik kateterlere göre daha az flebit izlenir.göre daha az flebit izlenir.
http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/rr/rr5110.pdf
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Orta Hat KateterleriOrta Hat Kateterleri
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Orta Hat KateterleriOrta Hat KateterleriKateter değiştirilmesi:Kateter değiştirilmesi: Erişkinlerde kateter yeri değişimi ve Erişkinlerde kateter yeri değişimi ve rotasyonu 72–96 saatten daha sık olmamalıdır. Acil şartlarda takılan rotasyonu 72–96 saatten daha sık olmamalıdır. Acil şartlarda takılan kateterlerin 48 saat içinde çekilmesi ve yeniden takılması gereklidir. kateterlerin 48 saat içinde çekilmesi ve yeniden takılması gereklidir. Pediatrik hastalarda periferik kateterler klinik olarak gerekmedikçe Pediatrik hastalarda periferik kateterler klinik olarak gerekmedikçe değiştirilmemelidir.değiştirilmemelidir.
Pansuman değiştirilmesi:Pansuman değiştirilmesi: Periferik Periferik venöz kateterler ile aynı.venöz kateterler ile aynı.
İnfüzyon setlerinin değiştirilmesi:İnfüzyon setlerinin değiştirilmesi: Periferik Periferik venöz kateterler ile venöz kateterler ile aynı.aynı.Sıvı asılı kalma süresi:Sıvı asılı kalma süresi: Periferik Periferik venöz kateterler ile aynı.venöz kateterler ile aynı.
http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/rr/rr5110.pdf
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Tünelsiz Santral Venöz KateterlerTünelsiz Santral Venöz Kateterler
Giriş Yeri:Giriş Yeri: Perkütan yoldan santral Perkütan yoldan santral venlere venlere takılırlartakılırlarUzunluk:Uzunluk: >8 cm hasta boyutu bağımlı>8 cm hasta boyutu bağımlı Genel Bilgiler:Genel Bilgiler: Kateterle ilişkili sistemik Kateterle ilişkili sistemik infeksiyoninfeksiyonlarınların büyük çoğunluğunu büyük çoğunluğunu oluştururoluşturur
http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/rr/rr5110.pdf
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Tünelsiz Santral Venöz KateterlerTünelsiz Santral Venöz KateterlerKateter değiştirilmesi:Kateter değiştirilmesi: Erişkinlerde rutin olarak katetere bağlı Erişkinlerde rutin olarak katetere bağlı infeksiyonu önlemek için kateter değiştirilmez. Pediatrik hastalar için infeksiyonu önlemek için kateter değiştirilmez. Pediatrik hastalar için öneri yoktur.öneri yoktur.
Pansuman değiştirilmesi:Pansuman değiştirilmesi: Kısa süreli kateterlerde 2günde bir Kısa süreli kateterlerde 2günde bir pansuman değiştirilmeli, veya steril transparan örtü kullanılıyorsa bu süre pansuman değiştirilmeli, veya steril transparan örtü kullanılıyorsa bu süre 7 güne çıkarılmalıdır. Kateter değiştirilirse veya çıkım yeri 7 güne çıkarılmalıdır. Kateter değiştirilirse veya çıkım yeri değerlendirilirse pansuman da yenilenmelidir. değerlendirilirse pansuman da yenilenmelidir.
İnfüzyon setlerinin değiştirilmesi:İnfüzyon setlerinin değiştirilmesi: 72 saatten sık72 saatten sık d değiştirilmemelidir.eğiştirilmemelidir. Lipid emülsşiyonu veya kan ürünü verildiğinde 24 saat içinde Lipid emülsşiyonu veya kan ürünü verildiğinde 24 saat içinde değiştirilmelidir.değiştirilmelidir.
Sıvı asılı kalma süresi:Sıvı asılı kalma süresi: Lipid içeren sıvılar 24 saat içinde bitirilmelidir, Lipid içeren sıvılar 24 saat içinde bitirilmelidir, diğer sıvılar için öneri yoktur.diğer sıvılar için öneri yoktur.
http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/rr/rr5110.pdf
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Periferden Takılan SVKPeriferden Takılan SVK
Giriş Yeri:Giriş Yeri: antekübital fossadan antekübital fossadan proksimal basilik veya sefalik venlere proksimal basilik veya sefalik venlere takılır ve superior vena kavaya ulaşırtakılır ve superior vena kavaya ulaşırUzunluk:Uzunluk: >20 cm hasta boyutu bağımlı >20 cm hasta boyutu bağımlı Genel Bilgiler:Genel Bilgiler: Tünelsiz SVK’lardan daha Tünelsiz SVK’lardan daha az sıklıkta infekte oluraz sıklıkta infekte olur
http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/rr/rr5110.pdf
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Periferden Takılan SVKPeriferden Takılan SVK
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Periferden Takılan SVKPeriferden Takılan SVKKateter değiştirilmesi:Kateter değiştirilmesi: Erişkinlerde kateter yeri değişimi ve Erişkinlerde kateter yeri değişimi ve rotasyonu 72–96 saatten daha sık olmamalıdır. Acil şartlarda takılan rotasyonu 72–96 saatten daha sık olmamalıdır. Acil şartlarda takılan kateterlerin 48 saat içinde çekilmesi ve yeniden takılması gereklidir. kateterlerin 48 saat içinde çekilmesi ve yeniden takılması gereklidir. Pediatrik hastalarda periferik kateterler klinik olarak gerekmedikçe Pediatrik hastalarda periferik kateterler klinik olarak gerekmedikçe değiştirilmemelidir.değiştirilmemelidir.
Pansuman değiştirilmesi:Pansuman değiştirilmesi: Periferik Periferik venöz kateterler ile aynı.venöz kateterler ile aynı.
İnfüzyon setlerinin değiştirilmesi:İnfüzyon setlerinin değiştirilmesi: Periferik Periferik venöz kateterler ile venöz kateterler ile aynı.aynı.Sıvı asılı kalma süresi:Sıvı asılı kalma süresi: Periferik Periferik venöz kateterler ile aynı.venöz kateterler ile aynı.
http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/rr/rr5110.pdf
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Tünelli Santral Venöz Tünelli Santral Venöz KateterlerKateterler
Giriş Yeri:Giriş Yeri: subklaviyan, internalsubklaviyan, internal, , jügüler, jügüler, veya femoral yolla takılırlar ve implante veya femoral yolla takılırlar ve implante edilirleredilirler Uzunluk:Uzunluk: >8 cm hasta boyutu bağımlı >8 cm hasta boyutu bağımlı Genel Bilgiler:Genel Bilgiler: Cuff (manşet) organzimaların Cuff (manşet) organzimaların kateter yoluna ilerlemesine engeller; tkateter yoluna ilerlemesine engeller; tüünelsiz nelsiz SVK’ya göre daha az infeksiyon gözlenirSVK’ya göre daha az infeksiyon gözlenir..Bakım:Bakım: Tünelsiz SVK ile aynı Tünelsiz SVK ile aynı
http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/rr/rr5110.pdf
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Genel Özellikler, KavramlarGenel Özellikler, Kavramlar
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Hickman Benzeri Tünelli SVKHickman Benzeri Tünelli SVK
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Groshong Tipi Tünelli SVKGroshong Tipi Tünelli SVK
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Kateter değiştirilmesi:Kateter değiştirilmesi: Erişkinlerde kateter yeri değişimi ve Erişkinlerde kateter yeri değişimi ve rotasyonu 72–96 saatten daha sık olmamalıdır. Acil şartlarda takılan rotasyonu 72–96 saatten daha sık olmamalıdır. Acil şartlarda takılan kateterlerin 48 saat içinde çekilmesi ve yeniden takılması gereklidir. kateterlerin 48 saat içinde çekilmesi ve yeniden takılması gereklidir. Pediatrik hastalarda periferik kateterler klinik olarak gerekmedikçe Pediatrik hastalarda periferik kateterler klinik olarak gerekmedikçe değiştirilmemelidir.değiştirilmemelidir.
Pansuman değiştirilmesi:Pansuman değiştirilmesi: Periferik Periferik venöz kateterler ile aynı.venöz kateterler ile aynı.
İnfüzyon setlerinin değiştirilmesi:İnfüzyon setlerinin değiştirilmesi: Periferik Periferik venöz kateterler ile venöz kateterler ile aynı.aynı.Sıvı asılı kalma süresi:Sıvı asılı kalma süresi: Periferik Periferik venöz kateterler ile aynı.venöz kateterler ile aynı.
http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/rr/rr5110.pdf
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
PortlarPortlarGiriş Yeri:Giriş Yeri: Cilt altına Cilt altına cep ve tünel cep ve tünel açılıraçılır. . Ciltaltı Ciltaltı porta özel bir iğne ile ulaşılır; subklaviyanporta özel bir iğne ile ulaşılır; subklaviyan veya veya internal jügüler vene takılırinternal jügüler vene takılır Uzunluk:Uzunluk: >8 cm hasta boyutu bağımlı >8 cm hasta boyutu bağımlı Genel Bilgiler:Genel Bilgiler: Kateterle ilişkili sistemik Kateterle ilişkili sistemik infeksiyoninfeksiyon r riiski en düşük olandır; hasta ski en düşük olandır; hasta görüntüsünü bozmaz; görüntüsünü bozmaz; lokal kateter-bölgesi lokal kateter-bölgesi temtemiizliği gereksinimi yoktur; çıkarılması cerrahi zliği gereksinimi yoktur; çıkarılması cerrahi girişim gerektirirgirişim gerektirir..
http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/rr/rr5110.pdf
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Kateter Yıkama ProtokolleriKateter Yıkama ProtokolleriKATETER SOLÜSYON SIKLIK DİKKAT
Hickman (BARD) v.b.
heparin 50 U/ml her girişim sonrası veya en az haftada bir
kateter klempe edilene kadar pozitif basınç
Groshong SF her girişim sonrası veya en az haftada bir
Aferez heparin 1000u/ml veya 5000u/ml Tromboz riskine göre
her girişim sonrası veya en az haftada iki
İğne çıkarılıncaya kadar pozitif basınç uygulanmalı
Heparin Solüsyonları
50u/ml Heplok100u/ml Hepflush1000u/ml Hepsal5000u/ml SF’de anfraksiyone heparin
http://www.bcshguidelines.com/ebooks/ebook.asp?book=10005843&id=21
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
KılavuzlarKılavuzlarMerkeze özgüMerkeze özgüUlusalUlusal FNÇG, “Febril Nötropenik hastalarda tedavi FNÇG, “Febril Nötropenik hastalarda tedavi kılavuzu” www.febrilnotropeni.netkılavuzu” www.febrilnotropeni.netUluslararasıUluslararası– BCSH BCSH Guidelines on the Insertion and Management of Central Guidelines on the Insertion and Management of Central
Venous Lines Venous Lines Prepared by the Clinical Haematology Task Force Prepared by the Clinical Haematology Task Force Brit Brit JJ Haematol, 1997, 98, 1041–1047 Haematol, 1997, 98, 1041–1047
– Naomi P. O’Grady, Mary Alexander, E. Patchen Dellinger, Julie L. Naomi P. O’Grady, Mary Alexander, E. Patchen Dellinger, Julie L. Gerberding, Stephen O. Heard, Dennis G. Maki, Henry Masur, Rita Gerberding, Stephen O. Heard, Dennis G. Maki, Henry Masur, Rita D. McCormick, Leonard A. Mermel, Michele L. Pearson, Issam I. D. McCormick, Leonard A. Mermel, Michele L. Pearson, Issam I. Raad, Adrienne Randolph, Robert A. Weinstein. CDC Guidelines for Raad, Adrienne Randolph, Robert A. Weinstein. CDC Guidelines for the Prevention of Intravascular Catheter-Related Infections. MMRW the Prevention of Intravascular Catheter-Related Infections. MMRW 2002,Vol. 51 / No. RR-102002,Vol. 51 / No. RR-10
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Kılavuzlara Göre Genel Yaklaşım - IKılavuzlara Göre Genel Yaklaşım - IEğitim; Eğitim; Kateterlerle ilgili tüm sağlık personeli kullanım gerekçeleri, uygun Kateterlerle ilgili tüm sağlık personeli kullanım gerekçeleri, uygun takma tekniği, ve bakım konusunda bilgilendirilmelidirler.takma tekniği, ve bakım konusunda bilgilendirilmelidirler.
Sürveyans; Sürveyans; kateter İnfeksiyon sıklığı her bölüm için rutin takip edilmelidir. Bu kateter İnfeksiyon sıklığı her bölüm için rutin takip edilmelidir. Bu infeksiyonlar standart tanımlar ile yapılmalı ve 1000 kateter-günü şeklinde infeksiyonlar standart tanımlar ile yapılmalı ve 1000 kateter-günü şeklinde rapor edilmelidirrapor edilmelidir
Takılma Sırasında; Takılma Sırasında; aseptik teknik kullanılmalı, eller takılma işlemi ve katetere aseptik teknik kullanılmalı, eller takılma işlemi ve katetere yönelik girişim öncesi yıkanmalıdır, temiz veya steril eldivenler santral olmayan yönelik girişim öncesi yıkanmalıdır, temiz veya steril eldivenler santral olmayan DİEG takılması ve manipülasyonu sırasında kullanılmalıdır. Santral venöz DİEG takılması ve manipülasyonu sırasında kullanılmalıdır. Santral venöz kateter (SVK) takılırken maksimal bariyer önlemleri önerilmektedir (maske, kateter (SVK) takılırken maksimal bariyer önlemleri önerilmektedir (maske, cerrahi kep, uzun steril cerrahi önlük, steril eldivenler, ve steril yeşil örtü) cerrahi kep, uzun steril cerrahi önlük, steril eldivenler, ve steril yeşil örtü)
Uzman IV ekip (IV Team) Uzman IV ekip (IV Team) şiddetle önerilmektedirşiddetle önerilmektedir
Cilt temizliği (antisepsi)Cilt temizliği (antisepsi) %2 klor-heksidin seçilmelidir, fakat, iyodofor olarak, %2 klor-heksidin seçilmelidir, fakat, iyodofor olarak, %10 povidone-iyot ‘da kullanılabilir. %10 povidone-iyot ‘da kullanılabilir.
Damar Yolu MA 01/06Damar Yolu MA 01/06
Kılavuzlara Göre Genel Yaklaşım - IIKılavuzlara Göre Genel Yaklaşım - II
Steril spanç veya steril yarıgeçirgen poliüretan film kapama (Mepore, Steril spanç veya steril yarıgeçirgen poliüretan film kapama (Mepore, IV 3000, Tegaderm vb.)IV 3000, Tegaderm vb.)
Sistemik antibiyotiklerin takılma sırasında profilaktik olarak kullanılması Sistemik antibiyotiklerin takılma sırasında profilaktik olarak kullanılması ve yıkama solüsyonlarına vankomisin eklenmesi ve yıkama solüsyonlarına vankomisin eklenmesi kesinlikle kesinlikle önerilmemektedirönerilmemektedir (VRE arttırıcı etki) (VRE arttırıcı etki)
Bakım ; Bakım ; – Kateter hub ve klemp kullanımı*Kateter hub ve klemp kullanımı*– Kateter gereksinimi ortadan kalkar kalkmaz çekilmelidirler. Kateter giriş yeri Kateter gereksinimi ortadan kalkar kalkmaz çekilmelidirler. Kateter giriş yeri
günlük ve düzenli takip edilmelidir. Giriş yeri pansumanı en az haftada bir günlük ve düzenli takip edilmelidir. Giriş yeri pansumanı en az haftada bir kez değiştirilmelidir. Topikal antibiyotik uygulaması önerilmemektedir. kez değiştirilmelidir. Topikal antibiyotik uygulaması önerilmemektedir.
– Uzun süreli DIEG uygulamalarında warfarin (1 mg/gün) ile sistemik düşük Uzun süreli DIEG uygulamalarında warfarin (1 mg/gün) ile sistemik düşük doz antikoagulasyon için kontrendikasyon yoktur. (Kİ-Sİ etkisi yok)doz antikoagulasyon için kontrendikasyon yoktur. (Kİ-Sİ etkisi yok)
Teknoloji “Teknoloji “anti-infektif kaplı SVK” anti-infektif kaplı SVK” (klorheksidin-gümüş sulfadiyazin (klorheksidin-gümüş sulfadiyazin veya minosiklin-rifampin)veya minosiklin-rifampin)