Seminarski Rad Veliki Becki Rat

UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET POLITIČKIH NAUKA

ODSJEK SIGURNOST I MIROVNE STUDIJE

SEMINARSKI RAD NA IZ PREDMETA HISTORIJA BOSNE I HERCEGOVINE NA TEMU :

VELIKI BEČKI RAT

STUDENT: Alija Čorbo

BR.INDEKSA: 5200

Seminarski rad iz historije

ContentsKORIJENI SUKOBA...................................................................................................................................3

KONAČNI OBRAČUN OSMANLIJA I SVETE LIGE...................................................................................4

POSLJEDICE PO OSMANSKO CARSTVO.........................................................................................10


KORIJENI SUKOBA

Veliki bečki rat je bio najveći ratni sukob u 17. stoljeću, trajao je od 1683 – 1699. godine i rat

su vodile Sveta liga, na čelu sa Habsburškim carstvom i Osmanlijsko carstvo.

Rat je vođen između dvije najveće sile u Evropi tog vremena i završio je definitivnim slomom

moći jedne od njih.

Događaji koji su prethodili ratu počeli su deceniju ranije. Proturski orjentisan vođa Kozaka,

Petro Dorošenko se pobunio protiv poljske vladavine, a sultan je u regiju Podolje (današnja

južna Ukrajina) poslao vojsku koja je porazila Poljake i prisilila ih na povlačenje.

Još od pada Mađarske pod Osmanlije nakon katastrofalnog poraza u bici na Mohaču 1526.

godine, Habsburška monarhija je osjećala pritisak Osmanlija na svojim granicama. Osmanlije

su znale da ako zauzmu Beč, centar moći Habsburgovaca, da su dokrajčili svog najvećeg

protivnika i jednu od zadnjih prepreka ka ostvarivanju potpune dominacije u Evropi. Prvi put

su Osmanlije opsjedale grad 1529. godine, samo tri godine nakon Mohača, ali nisu uspjeli da

zauzmu grad jer su bili suočeni sa lošim vremenom, nestašicom hrane i žestokim otporom

branilaca. (1)

1) Encikiklopedija Wikipedija http://hr.wikipedia.org/wiki/Opsada_Be%C4%8Da_1529., preuzeto u 21:48. na dan

8.12.2011

Sultan Sulejman Veličanstveni ponovo je pokušao zauzeti Beč 1566. godine, ali ovaj put

žestoki otpor Nikole Šubića Zrinjskog kod Sigeta je toliko oslabio osmansku vojsku da

nije mogla nastaviti prema Beču nakon što je zauzela Siget. U toku opsade umro je i

sultan, pa je veliki vezir Mehmed- paša Sokolović odlučio da se vojska mora vratiti nazad.


http://hr.wikipedia.org/wiki/Opsada_Be%C4%8Da_1529.

KONAČNI OBRAČUN OSMANLIJA I SVETE LIGE

Sljedećih stotinu godina stvari se nisu puno mijenjali jer nijedna strana nije bila dovoljno

moćna da pobjedi drugu. Osmalije su učinile prvi korak i tokom 1681. i 1682. godine su

počeli dopremati ljude i opremu iz svih dijelova Carstva na Balkan, spremajući se za konačni

obračun. (2) 1681. godine isteklo je dvadesetogodišnje primirje Osmanlija i Habsburške

monarhije, a car Habsburgovaca, austrijski car Leopold je želio da ga produži, ali Osmanlije

su odbile. Sultan je prvobitno bio protiv rata, ali veliki vezir Kara Mustafa je uvjerio sultana

da Osmanlije mogu konačno pobjediti svoje najveće neprijatelje, Habsburgovce.

Osmanlijsko carstvo je oslabilo u odnosu na period Sulejmana Veličanstvenog, ali još uvijek

je bilo najsnažnija sila u Evropi i na Bliskom Istoku. Još uvijek je moglo mobilizovati velike

vojske. I još uvijek je bilo protivnik koga se cijela kršćanska Evropa bojala.

„Osmanlije su pogriješile jer je rok mobilizacije i skupljanja oružja i municije trajao punih 15

mjeseci, što je dalo dovoljno vremena Habsburzima da se pripreme za rat. Osmanlije su pod

zidine Beča stigli u julu 1683. godine.“ (3)

2) http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Vienna , preuzeto u 21:55. na dan 08.12.2011.godine


Vojsku je vodio veliki vezir Kara Mustafa paša i brojala je oko 150000 ljudi. Osmanlije su

polako, ali sigurno dobijali bitku protiv Habsburgovaca i branioci su bili pred porazom nakon

što su Osmanlije napravili procjep od 12 metara u gradskim zidinama.


http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Vienna


Ali, otpor je bio tako jak da Osmanlije još uvijek nisu mogli da uđu u grad. Dok su se

Osmanlije spremale za konačni napad, stigli su habsburški saveznici, Poljaci. Otpočela je

bitka izvan grada i Osmanlije su konačno slomljeni kada je 20000 poljskih konjanika, krilatih

husara jurišalo na njih i probilo njihove pozicije. Osmanlije su bili prisiljeni da odustanu od

opsade i povuku se na jug i istok. Izgubili su više od 15000 ljudi i sve topove. Ubrzo nakon

poraza, vezir je ubijen u Beogradu po naredbi sultana.

Ohrabreni ovom pobjedom, Svetoj ligi su se priključili i Mletačka republika i Rusija.

Osmanlije su bili razvučeni na svim frontovima i nisu se mogli suprotstaviti ujedinjenim

saveznicima. Trpjeli su velike poraze i tri godine dana nakon poraza kod Beča, izgubili su i

Budimpeštu kojom su vladali više od 150 godina. Osvajači su masakrirali muslimansko

stanovništvo do te mjere da je čak i njihov komandant bio zgrožen i izdao je naredbu da se

prestane sa masakrom i pljačkanjem. (4)

Osmanlije su zatražili mir poslije gubitka Budimpešte, ali Sveta liga, vidjevši svoju šansu da

osvoji još više zemlje od Osmanlija, odbila je njihov prijedlog.

Osmanlije su konačno izbačene iz Mađarske nakon katastrofalnog poraza u drugoj bici na

Mohaču 1687. godine. Taj poraz je nanio jak udarac moralu osmanlijske vojske. Počela su

dezertiranja, nagle smjene zapovjednika, što je onemogućilo organiziranje odbrane.

4) http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Buda_(1686) , preuzeto u 22:00 na dan 08.12.2011.godine

5) „ Bosna i Hercegovina od najstarijih vremena do kraja Drugog svjetskog rata“ – dio „ Bosanski ejalet od

1593.godine do Svištovskog mira 1791.godine – dr. Enes Pelidija str.112


http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Buda_(1686)

Do vremena kada je smjenjen sultan Mehmed IV, Osmanlije su već izgubile čitavu Mađarsku

i velike dijelove Slavonije, Banata, Vojvodine i Transilvanije. Sveta liga je zauzela Beograd

1688. godine. Austrijanci su prodrijeli sve do Skoplja, koje su 1689. godine opljačkali i

zapalili. (6) Ista sudbina zadesila je Sarajevo 1697. godine. Poljska je uspjela zauzeti dijelove

Ukrajine, a Rusija je uspjela da povrati Azovski poluotok.

Osmanlije su uspjeli da se koliko – toliko konsoliduju i 1690. godine su uspjeli da povrate

Beograd. To im je dalo nadu da mogu povratiti i ostale izgubljene teritorije.

Raspad osmanske vojske na svim frontovima nastavio se u bici kod Slankamena 1691.

godine. Carstvo je još jednom teško potučeno od strane Habsburgovaca u čijoj vojsci su se

borili i Hrvati i Srbi. Ovaj poraz je Carstvo stajao novih 25000 života i postajalo je sve teže

popunjavati vojsku zbog ogromnih gubitaka koje je trpila.

Austrijanci su pokušali da osvoje Bihać 1696. godine, ali su se morali povući nakon što su

pretrpjeli prevelike gubitke u pokušaju osvajanja grada.

Osmanlije su još jednom pokušali da preokrenu ratnu sreću i 1697.godine sa 80000 ljudi su

pokušali da zadaju svojim protivnicima odlučujući udarac. Odlučujuća bitka se odigrala kod

Sente u Vojvodini. Habsburšku vojsku vodio je princ Eugen Savojski a osmanlijsku lično

sultan Mustafa II. (7)

6) http://hr.wikipedia.org/wiki/Skoplje , preuzeto u 22:11 , na dan 08.12.2011.godine




http://hr.wikipedia.org/wiki/Skoplje

Osmanlije su krenuli prelaziti most na rijeci Tisi ne znajući da je habsburška vojska sasvim

blizu. Kada su shvatili kakva im opasnost prijeti, bilo je prekasno. Artiljerijska vatra bila je

kobna po mnoge osmanlijske vojnike koji su se zbili kako su prelazili most. Nakon nekoliko

sati bliske borbe, Osmanlije su počeli povlačenje koje se pretvorilo u bijeg. Deset hiljada

osmanskih vojnika se utopilo u rijeci a jos dvadeset hiljada je ubijeno na bojnom polju. (8)

To je bio konačni udarac Osmanlijskom carstvu u tom ratu od kojeg se više nije moglo

oporaviti. Posljedice bitke su najznačajnije za Bosnu i Hercegovinu.

Ostaci osmanlijske vojske su se vratili u Beograd, a iz Beograda su se počeli povlačiti dalje na

istok što je značilo da više nije bilo vojske koja je mogla braniti granice Carstva, a prvi na

udaru se našao Bosanski ejalet.

Princ Eugen Savojski je sa 8000 ljudi krenuo južno, dolinom rijeke Bosne i krajem oktobra je

stigao do Sarajeva. Grad nije imao garnizon koji bi ga branio, pa je princ bez otpora ušao u

grad, opljačkao ga, porobio veliki broj stanovnika i na kraju zapalio. U požaru je izgorio

veliki dio Sarajeva, preživjelo je samo par mahala i grad je morao biti nanova izgrađen.

Stradanje grada najbolje opisuje pjesma anonimnog sarajevskog pjesnika tog doba koji je

preživio požar:

8) http://hr.wikipedia.org/wiki/Bitka_kod_Sente , preuzeto u 22:20, na dan 08.12.2011.


http://hr.wikipedia.org/wiki/Bitka_kod_Sente

„ Austrijski nevjernici pošli su i

došli sa vojskom i popalili lijepo šeher Sarajevo.

Kao ovce potjerali su ljude.

Došli su i popalili šeher Sarajevo.

Šta i šta mushafa, bezbroj knjiga.

Popalili su kao i džamije, srušili su mihrabe!

Čitav grad s kraja na kraj porušili su i opustošili.

Došli su i popalili lijepo šeher Sarajevo.

Stanovnici pobjegli su u planine,

Iz očiju krvave suze su prolili.

Mnoge su zarobili i upropastili,


Da li je moja draga živo izašla? Čudo!

Da li ju je čitav svijet gledao?

Da li je sada obukla na glavu svoj fesić?


Viđene su i one, čije lice ni sunce nije viđalo,

Bose i gologlave su tjerane,

Mnoge su iz svoje sreće oborene.


Došli su i popalili lijepo šeher Sarajevo,

Ah, sarajevske visoke i visoke kuće!

Na četiri strane leže dobri ljudi!

Da li ste vidjeli starce bijelih brada?


Žene i djeca kao ovce jecaju.

Došao je nevjernik i grabi im imetak i hranu.

Deset hiljada ljudi zarobljeni su i plaču.


One koje nisu lica pokazivale ni suncu ni mjesecu,

Otišle su lijepe djevojke na dar kralju.

Niko ne zna kakvo će stanje doći na glavu.


Ah, sarajevski ravni i ravni putevi.

I djevojke koje kao rajske ljepotice po njemu šeću!

Pogledaj sada ovo njihovo stanje!


Godine 1109.


Sarajevu je trebalo cijelo jedno stoljeće da se oporavi od ove katastrofalne pošasti koja ga je

zadesila tog kasnojesenjeg dana 1697. godine. Godine 1807. zabilježeno je da je Sarajevo

imalo 60.000 stanovnika, manje nego prije što je opljačkano i popaljeno više od stotinu

godina ranije. (9)

POSLJEDICE PO OSMANSKO CARSTVO

Osmanlijsko carstvo je nakon poraza prestalo biti najjača vojna sila u Evropi. Izgubilo je

mnogo od svoje evropske teritorije, ali što je još važnije, izgubilo je najvažniju bazu za

regrutovanje vojnika, Mađarsku i Vojvodinu. Udarni dio osmanske vojske bili su janjičari,

djeca kršćanskih podanika sultana koji su bili trenirani samo za rat i služenje sultanu, a veliki

broj takve djece Osmanlije su uzimale od stanovnika Mađarske i Vojvodine. Carstvo je

pretrpilo i snažan moralan udarac u ovome ratu. Do ovog rata, Osmanlije nisu izgubile

nijedan značajniji rat i mit o njihovoj nepobjedivosti bio je srušen. U godinama nakon rata,

Carstvo je zahvatila nezapamćena politička kriza. Sultani su preko noći dolazili i odlazili sa

vlasti,a država je počela da propada ekonomski i da sve više zaostaje za Evropom. Nakon

ratova u 18. stoljeću, u kojem je najveće poraze Carstvo doživjelo od strane Rusije, Evropa je

shvatila da je propast Osmanlija neizbježna. Sve jače države u Evropi su sada željele komad

osmanskog teritorija. Tako su Osmanlije bile prisiljene da ratuju sa Rusima na istoku, sa

Austrijancima na zapadu i da se još bore sa pobunama po cijelom Carstvu, uglavnom

kršćanskog stanovništva, kojeg su katolička Austro-Ugarska i pravoslavna Rusija ohrabrivale

na ustanak.

9)„Bosna i Hercegovina od najstarijih vremena do kraja Drugog svjetskog rata“ – dio „ Bosanski ejalet od 1593.godine do

Svištovskog mira 1791.godine – dr. Enes Pelidija str.115


Carstvo će još neko vrijeme sačuvati zapadne granice, prvenstveno zbog snažnog otpora

Bošnjaka, koji su dobar dio 18. stoljeća uz malu ili nikakvu pomoć Osmanlija branili zapadnu

granicu Carstva, sve dok sultan 1878. godine nije dao dozvolu Austrijancima da okupiraju

Bosnu i Hercegovinu

ZAKLJUČAK

Rat je konačno završen 1699. godine kada je potpisan Karlovački mir u Sremskim

Karlovcima. Uvjeti mira su bili jako nepovoljni po Osmanlije. Morali su priznati

Habsburzima pravo nad teritorijama koje su izgubili u ratu, a to su Mađarska, Slavonija,

Transilvanija i Vojvodina. Poljska je dobila Podoliju, dio Ukrajine. Rusija je dobila Azovski

poluotok, a Mletačka republika Peloponez. Osmanlije su zadržale Beograd.

Ovaj mir značio je slom moći Osmanskog carstva koje je prestalo biti dominantna sila u

Evropi. U godinama nakon rata, Osmansko carstvo će doživjeti veliku ekonomsku i političku

krizu i biti će nesposobno da odgovori na jačanje moći članica Svete lige. Sultani i veziri su se

smjenjivali kao na traci i Carstvo je postajalo sve više i više decentralizovano. Carstvo će od

tog momenta samo početi da se smanjuje, do konačnog kraha u Prvom svjetskom ratu.

Osmansko carstvo će podrugljivo početi biti nazivano „Evropski bolesni čovjek“ ,što aludira

na veliku političku krizu koju sultani i veliki veziri nisu bili u mogućnosti da riješe. Bosna će

ostati najzapadnija pokrajina Carstva i neće imati istinskog mira sve do 1878. godine kada je

pala pod okupaciju Austro-Ugarske monarhije.


Za Veliki bečki rat može se reći da je to bio najveći rat u Evropi do Prvog svjetskog rata.

Trajao je 16 godina i u njemu su učestvovale sve veće sile u Evropi tog doba, osim Francuske

i Engleske. Procjenjuje se da je u ratu poginulo oko milion ljudi, što vojnika što civila.

LITERATURA

1) Encikiklopedija Wikipedija http://hr.wikipedia.org/wiki/Opsada_Be%C4%8Da_1529., preuzeto u 21:48. na dan

8.12.2011



4) http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Buda_(1686) , preuzeto u 22:00 na dan 08.12.2011.godine



6) http://hr.wikipedia.org/wiki/Skoplje , preuzeto u 22:11 , na dan 08.12.2011.godine



8) http://hr.wikipedia.org/wiki/Bitka_kod_Sente , preuzeto u 22:20, na dan 08.12.2011.




http://hr.wikipedia.org/wiki/Bitka_kod_Sente

http://hr.wikipedia.org/wiki/Skoplje

http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Buda_(1686)



http://hr.wikipedia.org/wiki/Opsada_Be%C4%8Da_1529.

POMOĆNA LITERATURA

Palmer, Alan, Slabljenje i pad Osmanskog carstva (1992) – str.12

Enciklopedija Britanika, Opsada Beča

Kemp, Arthur Džihad:Trinaestovjekovni rat islama sa Zapadnom civilizacijom (2008)


Documents

Seminarski Rad Veliki Becki Rat