Univerzitet u Banjoj Luci

Fakultet politikih nauka

Studijski program Politikologije

Ivana Zrni 544/13SEMINARSKI RAD: "IZVRNA VLAST, PROBLEMI POLITIKOG LIDERSTVA"Banja Luka, 2014.

1. UVOD

U svakom ovjeku postoji imanentna sklonost ka zloupotrebi vlasti. Kako bi se uspostavila drava u kojoj su sloboda i vlast dva pomirena pojma potrebno je da se obezbjedi pre svega podjela vlasti. Podela vlasti znai da je svaki organ vlasti opskrbljen sredstvima da se bori protiv drugog organa ako ovaj pokae sklonost ka tiraniji. Znajui da svaki drugi organ ima sredstva da ga u tome sprei, nosioci vlasti u svakom organu starae se o onome zbog ega su i dobili vlast o bezbednosti i dobrobiti graana. Kroz istoriju je dokazano da podjela vlasti dovodi do balansirane drave u kojoj nema mjesta tiraniji. Sama podjela vlasti se vri na izvrnu, sudsku i zakondavnu, a prvi koji je izvrio ovakvu podjelu jeste Monteskije u svom dijelu O duhu zakona. U ovom radu posvetiemo se pojmu i znaaju izvrne vlasti.

Politiki sistemi mogu da funkcioniu bez ustava, skuptina, pravosua, pa ak i partija, ali ne mogu da opstanu bez izvrne grane vlasti, koja odreuje vladinu politiku i osigurava njenu primjenu. - Endru Hejvud.

Izvrna vlast ili egzekutiva je naziv za granu vlasti ija je funkcija sprovoenje zakona. U modernim demokratskim dravama se nalazi u rukama dravnog poglavara koji moe biti nasljedni monarh (to je najrjei sluaj) odnosno nesporedno izabran funkcionar (u predsjednikom sistemu) ili ef vlade posredno izabran od strane parlamenta kome je odgovoran (parlamentarni sistem). Izvrna vlast ima zadatak da sprovodi zakone koje je donijela zakonodavna vlast i interpretirala sudska vlast. U optem smislu, izvrnu vlast ini vlada. Zavisno od politikog sistema na elu vlade moe biti premijer (Ujedinjeno Kraljevstvo i druge) ili predsjednik (Sjedinjene Amerike Drave i druge). Neke drave su hibridi, to znai da imaju i premijera i predsjednika (Francuska, Srbija i druge). Takav sistem naziva se i bicefalni (dvoglavi) sistem izvrne vlasti.

Egzekutiva odnosno izvrna vlast je organizovana hijerarhijski jer ona zahtijeva strunost, operativnost, brzo reagovanje i jasnu odgovornost. Nju takoe ine dve vrste poloaja i to su politiki i birokratski.

Izvrna vlast kao svoj glavni cilj ima ispunjenje nekoliko zadataka. U prvom redu su to reprezentatino-ceremonijalne dunosti pomou koji se gradi imid i pozicija meu ostalim suverenim dravama. Zatim imamo kontrolu provoenja praktike politike jer ono to sudska i zakonodavna vlast predstavljaju kao bitne norme izvrna vlas se mora pobrinuti da sprovede. Jo jedno od obiljeja izvrne vlasti jeste obezbjeenje popularnosti i uvrivanje legitimiteta reima potom upravljanje birokratijom te na kraju rjeavanje kriza. Ve smo naveli kako se na elu izvrne vlasti zavisno od politikog sistema nai premijer, predsjednik ili pak mijeani tip koji ukljuuje jednaku podjeljenost izmeu predsjednika i premijera. Sam izgleda izvrne vlasti ova tri razliita koncepta poblie emo spoznati prouavajui zemlje u kojima se oni praktikuju.

1.1. PRIMJER IZVRNE VLASTI POLITIKOG SISTEMA VELIKE BRITANIJE

Stabilan i dugotrajan razvoj politikog sistema Velike Britanije predstavlja osnovu za modeliranje veine savremenih politikih sistema. Jedni su u cjelini preuzimali britanski model, a drugi su to inili djelimino, preuzimajui neke od poluga sistema. Zato se danas sa pravom istie da je britanski parlamentarni sistem najvie prouavan, preuziman i praktino primjenjivan.

Vlada je veoma specifina u odnosu na vlade ostalih zemalja i predstavlja jaku polugu politikog sistema Velike Britanije. Ona je usko vezana za krunu jer je u osnovi cijela vlada u sastavu kraljevskog privatnog savjeta (koji danas samo figurativno postoji), a sa druge strane Vlada je vezana za Donji dom, ali je i Dom vezan za Vladu. Jo od osnivanja Magnum conziliuma i Model Parlamenta forimiralo se jedno ue tijelo koje je bilo nosilac politike drugih poslova. To tijelo zvalo se u poetku Curia Regis Kraljevski sud, a zatim Privi Concili Privatni i tajni savjet da bi kasnije to tijelo postepeno izalo iz tajnosti i formiralo vladu.

Vladu bira Donji dom Parlamenta. Postupak izbora Vlade tee tako to nakon provedenih izbora stranka koja je dobila najvie poslanikih mjesta stie pravo da njen voa bude naimenovan za mandatara vlade. Kraljica je duna da mu ponudi poloaj (mandat) prvog ministra (predsjednika Vlade). Nakon toga mandatar sastavlja listu ministara i ponudi je Donjem domu koji najee prihvata (ali i ne mora) predloenu listu, poto su lanovi vlade obavezno lanovi jednog od domova. Ako neko lice, koje se nalazi na listi za ministra, nije poslanik, tada se raspisuju dopunski izbori kako bi budui ministar bio i poslanik.

Britnaska Vlada je veoma brojna i sastoji se od oko 100 ministara. Svi lanovi Vlade nemaju isti rang i znaaj. Diferencijacija meu lanovima vlade poela je prije stotinu godina, a od 1938. godine, kada se jednim zakonom o vladi pominje ue tijelo kabinet, dolazi do bitnih razlika meu lanovima Vlade. U prvu grupu ministara ulaze tzv. glavni ministri. Koji su to glavni ministri odreuje predsjednik Vlade. To su najee ministri bez portfelja i vaniji resorski ministri. Ova grupa ima izmeu 20 i 25 ministara i oni sainjavaju Kabinet. Druga grupa ministara broji oko 35 i to su resorski ministri koji moraju biti veoma struni, a ujedno su i najzaposleniji. Treu grupu, koja broji oko 40, sainjavaju tzv. mlai ministri. To su uglavnom zamjenici, pomonici ili savjetnici resorskih ministara. Kabinet zasjeda vrlo esto i njegove odluke su obavezne za ostale ministre. Vlada u punom sastavu zasjeda jednom sedmino odreenog dana i u odreeno vrijeme. Vlada je dvostruko odgovorna: Parlamentu i monarhu. Odgovornost ministara pojedinano je takoer dvostruka: predsjedniku Vlade i Parlamentu. Teko je shvatiti tu meuzavisnost Vlade, Parlamenta i monarha. Odnos Vlade i monarha ogleda se u tome da monarh imenuje predsjednika Vlade i on je duan da obavjetava monarha o svim bitnim pitanjima. Ali, s druge strane kraljica (monarh) je duna da se o svim pitanjima konsultuje sa predsjednikom Vlade. Ona je duna da pred Parlamenotom proita onakvu prestonu besjedu kakvu napie predsjednik Vlade. Prema tome njihova meuzavisnot je potpuna. Odnos Vlade i Parlamenta ogleda se u tome to Parlament (Dom komuna) imenuje Vladu i ona mu odgovara. Ta odgovornost ogleda se u kontroli njenog rada i to najee kroz institucije pitanja i odgovora resornih ministara. Ali, s druge stranje, Vlada imenuje jednog svoga ministra koji vodi u Parlamentu raspored rada i bitno utie kako e se neko pitanje rjeavati. Nadalje, Parlament moe traiti ostavku Vlade, odnosno moe je raspustiti. Ali, i Vlada moe raspustiti Parlamen, poto su lanovi Vlade i lanovi parlamenta.

Oigledno je da postoji ogromna meuzavisnost Vlade i Parlamenta, to uslovljava da je britanska vlada veoma stabilna. Ostavka Vlade povlaila bi i rasputanje Parlamenta i obrnuto. Zato se u pravnoij tradiciji Velike Britanije kaze da Vlada i Parlament zajedno ive i umiru.1.2. PRIMJER IZVRNE VLASTI POLITIKOG SITEMA SJEDINJENIH AMERIKIH DRAVAPolitiki sistem SAD-a naziva se predsjnikim sistemom. On nije dobio svojim ustavom naziv predsjedniki sistem, ve je dobio taj naziv tokom svoga funkcionisanja. Jasno se vidjela uloga svake od tri bitne institucije sistema, pri emu se isticala uloga predsjednika u odnosu na Kongres i Vrhovni sud.

Predsjednik SAD bira se na period od etiri godine, a moe biti biran za jo jedan uzastopni mandat. Predsjednik se bira posrednim putem preko elektora (izbornika). Meutim, nain izbora izbornika je neposredan, to u osnovi znai da je i predsjednik SAD neposredno biran. Izborni postupak tee tako to se poetkom svake etvrte godine pokree mehanizam za izbore. Prvo dolazi do dogovora u politikim partijama koje ponegdje provode tzv. primarne izbore da bi doli do kandidata svoje partije za predsjednika SAD. Tako se dobije u partiji nekoliko kandidata. Potom se u drugoj fazi pdravaju partijske (stranake) izborne konvencije i utvruju se kandidati stranke za predsjednika i potpredsjednika. U Sjedinjenim Amerikim Dravama se ve mnogo decenija javljaju kandidati samo iz Republikanske i Demokratske stranke. Trea faza spusta se meu graane-birae. Naime, vri se kandidovanje u svakoj dravi za elektore (izbornike), koji predstavljaju stranku, ali jednog od predsjednikih kandidata. Svaka drava (a njih je 50) ima tano utvren broj elektora, a to je zbir njenih kongresmena i senatora. Ako je to, na primjer, 50 elektora, tada se dva predsjednika kandidata (ili vie njih) bore da dobiju veinu u toj dravi. Predsjedniki kandidat (njegova stranka) koji dobije natpolovinu veinu broja elektora pobjeuje. Izbori za elektore su svaka prvog utorka, poslije prvog ponedeljka, u novembru mjesecu svake etvrte godine. Tako se radi od 1845. godine. etvrta faza je kada prou izbori pa se ve zna da je, na primjer, od 700 elektora izabrano za jednu stranku 450, pa je ve sigurno da e biti predsjednik kandidat te stranke. Formalno se sastaju izbornici u svakoj dravi sredinom decembra i tajnim glasanjem se izjasne o linosti kandidata za predsjednika. Nikada do sada nije se desilo da se promijene odnosi izbornika, ve se potvrdi onako kako su izabrali tj. u korist svoje partije. Peta faza je 3. januara kada se se sastaje Kongres i proglaava predsjednik SAD i uvodi ga u posao.Danas je opte poznato da predsjednik SAD ima vea ovlatenja nego bilo koji demokratski izabrni predsjednik drave ili vlade. Meutim Ustav SAD u lanu 2, odsjek 2 i 3, pored iroke lepeze ovlatenja predsjedniku, u okviru izvrne vlasti, ne utvruje sve ono to predsjednik ima danas u svojoj nadlenosti. Do toga proirivanja ovaltenja dolo je s vremenom, tumaenjem Ustava od strane Vrhovnog suda, ali i praksom rada predsjednika i Kongresa.

Najbitnije funkcije predsjednika su: da je ef drave, da je vrhovni komandant oruanih snaga, da je ef izvrne vlasti, da je ef izvrne kancelarije, da je ef obavjetajne slube, da je rukovodilac biroa za budet, da je rukovodilac savjeta za nacionalnu bezbjednost, da je predsjednik komisije za atomsku energiju itd. Dakle, u njegovim rukama je ogromna koncetracija moi poto je cjelokupna izvrna vlast njemu na raspolaganju. Ustav doslovno navodi Izvrna vlast povjerava se predsjedniku Sjedinjenih Amerikih Drava. Spojena je funkcija vlade i funkcija efa drave. Tako da u osnovi nema vlade ili kabineta kao posebnog snanog organa. Postoji samo dravni sekretari koje postavlja predsjedni, a kojih je u vrijeme prvog predsjednika Dorda Vaingtona bilo svega tri, a danas ih je davanaest.esto se kolegij sekretara naziva kabinet, ali je to neformalno. Prva tri sekretara su po rangu vii, a to su dravni sekretar za inostrane poslove , sekretar za nacionalnu odbranu i sekretar za finansije.Odnos predsjednika prema Kongresu ogleda se u tome to on nije odgovoran Kongresu i to on potpisuje zakone i druge vane akte Kongresa. Predsjednik ima pravo veta na zakonske prijedloge. Poznate su dvije vrste veta:

a) SUSPENZIVNI VETO koji je mono oruje u rukama predsjednika. Naime, ako se predsjednik ne slae s nekim zakonskim prijedlogom koga su prihvatila oba doma Kongresa, on taj zakonski prijedlog ne potpisuje i vraa ga nepotpisanog Kongresu. Da bi zakon stupio na snagu i bez pristanka i potpisa predsjednika moraju ga usvojiti Senat i Predstavniki dom dvotreinskom veinom. Naravno, to je teko postii pa se nacrt zakona na koji je predsjenik stavio veto ili vie ne pojavljuje ili se pojavljuje u neto izmjenjenoj formi.

b) DEPNI VETO je specifini vid veta kojim predsjenik moe sprijeiti donoenje nekog zakona. Ovakav veto ima apsolutno djelovanje.

Predjenik SAD je politiki neodgovoran, ali je po Ustavu krivino odgovoran (takav sistem odgovornosti nazvan je impiment). Politika neodgovornost daje mu mogunost donoenja velikog broja odluka samostalno. Meutim,ako se posumnja na to da je predsjednik uinio krivino djelo (izdaja, mito i drugi teki zloini i prestupi), tada postupak pokree Predstavniki dom, a sudi mu Senat. U postupku, istrana komisija Senata poziva predsjednika da da izjavu. Predsjednik se moe pozvati na amndaman V Ustava i da ne daje izjave koje ga mogu teretiti. Ali, ako se pozove na taj amandman onda se ipak zna da je kriv, samo to nije dao dokaze i priznanje. Poznat je sluaj iz 1868. godine kada je Senat sudio predsjedniku Endrju Donsonu (on je odlukom Senata osloboen optube). I Riardu Niksonu je zaprijeeno 1974. godine da e mu se suditi zbog afere Votergejt (prislukivanja), ali je on sam podnio ostavku i nije mu se sudilo. Predsjednikov uticaj prema Vrhovnom sudu je relativno mali i pored toga to predsjednik imenuje sudije Vrhovnog suda doivotno. Kada ih postavi nema pravo da ih smjenjuje.

1.3. PRIMJER IZVRNE VLASTI POLITIKOG SISTEMA FRANCUSKE Postupak za obrazovanje Vlade polazi od predsjednika Republike. On imenuje prvog ministra koji saini listu ministara i podnosi je na usvajanje predsjedniku Republike. Predsjednik prihvata ili odbije cijelu listu ili pojedinano. Predsjednik Vlade (prvi ministar) duan je da mijenja spisak Vlade sve dotle dok je ne prihvati predsjednik Repubile. Mandat ministra traje sedam godina ( kao i predsjednika Republike) s tim to su oni svi i u svako doba smjenjivi.

lan Vlade moe biti svaki graanin, koji je sposoban za taj posao s tim to lanovi Pralamenta ne mogu istovremeno biti i alanovi Vlade. Ako neki lan Parlamenta ue u Vladu duan je da odmah podnese ostavku Parlamentu. Institucija inkompatibiliteta se tako potuje, jer je neodrivo da neko bude u isto vrijeme i kontrolor i kontrolisani. Takav odnos lanova Vlade i lanova Parlamenta je u suprotnisti sa klasinim britanskim parlamentarnim sistemom u kome su ministri ujedno i lanovi Parlamenta. I ova injenica govori da francuski politiki sistem nije klasini parlamentarni sistestem ve upravo mjeavina predsjednikog i parlamentarnog sistema.

Vlada francuske je u dvostrukoj odgovornosti. Ona formalnio odgovara Parlamentu (Nacionalnoj skuptini), a stvarno predsjedniku Republike. Vlada ne moe voditi politiku izvan one koju vodi predsjednik Republike, drugim rijeima, Vlada je organ predsjednika Republike preko koga se ispoljava njegov stav i politika. Predsjednik Repubile predsjedava sjednicama Vlade, a predsjednik Vlade samo u odsustvu predsjednika Republike. Sve akte koje donosi Vlada potpisuje predsjednik Republike uz prema-potpis predsjednika vlade ili resornog ministra. Na prvi pogled reklo bi se da je Vlada u nezavidnom poloaju i da je u dubokoj sjenci predsjednika Republike i Parlamenta. Meutim, stanje je sasvim drugaije. Vladin poloaj je jak poto iza nje stoji snana institucija predsjednika Republike, i drugo Ustavom iz 1958. godine, tano je utvreno koja su to pitanja zakonodavnog rada predviena za Parlament, a sve ostalo obavlja Vlada (slian sistem delegiranom zakonodavstvu). Time je Vlada dobila iroko polje za normativnu djelatnost i ojaala svoj poloaj. Dakle, ukljuila je u sebe snagu i ovlatenja predsjednika Republike, ali i oduzela od Parlamenta mnoga normativna prava, ime je Vlada postala jaka i stabilna.

Broj lanova Vlade nije utvren Ustavom ve to zavisi od prvo ministra i od predsjednika Republike. Za poslednjih trideset godina najbrojnija Vlada je imala 37 ministara. Rang ministara u Vladi je vrlo izraen i postoji pet nivoa (vrsta). Prvi nivo je prvi ministar (Prime minister) koji je predsjednik Vlade. On je iznad svih poto imenuje ostale uz saglasnost predsjednika Republike. Dakle, on nije prvi meu jednakima (Primus Inetr pares) kao u vajcarskoj, ve daleko iznad ostalih ministara. Drugi nivo su dravni ministri (najee ministri bez portfelja). Trei nivo su ministri uz predsjednika Vlade, oni su neka vrsta potpredsjednika Vlade. etvrti nivo su resorni ministri. Peti nivo su dravni sekretari ili zamjenici ministara.

Rad Vlade odvija se preko tri vrste sjednica. Prva vrsta ili nivo su sjednice Ministarskog savjeta Vlade (Conesll des ministres) koje saziva i njima rukovodi predsjednik Republike. Tu se raspravlja o najbitnijim politikim i drugim pitanjima. Druga vrsta sjednica su sjednice Savjeta kabineta (u stvari svi lanovi Vlade), koje saziva i njima rukovodi predsjednik Vlade. Tu se raspravljaju manje vana pitanja i najee o provoenju ve ranije donesenih odluka. Trea vrsta su sjednice koje moe sazvati bilo predsjednik Republike, bilo predsjednik Vlade, a koje imaju rang meuresorskih sjednica i dogovora i usklaivanja stavova o provoenju u praksi nekih odluka ili nekih drugih pitanja.

2. POJAM POLITIKOG LIDERSTVA

Liderstvo predstavlja jednu bitnu kategoriju u sklopu svake drave. Ma kakva organizaci drave bila ona e eznuti za figurom lidera. ak i drutvena ureenja poput demokratije u kojima se tenja stavlja na masu i narod ima potrebu za liderima koji bi tu masu upuivali ka pravom putu. Politiki lideri su oni pojedinci ili grupe koji imaju mo i sposobnost da pokrenu druge lanove zajednice na akciju u odreenom pravcu. Bitna je i distinkcija izmeu funkcionera i istinskih lidera. Naime funkcioneri imaju institucionalnu poziciju koja im obezbeuje mo ali nemaju psiholoke predispozicije za istinsko liderstvo. Liderstvo je imalo, kao i veina drugih pojmova, svoj razvoj kroz istoriju koji je posluio da se izvri diferencija nekoliko vrsta liderstva. Prvenstveno bi se podjela mogla izvriti na osnovo toga ta lideri zapravo ele da postignu, te tu vrimo diferenciju izmeu dve vrste lidera: 1.) lideri koji ele da mijenjaju itavo drutvo sutinski transformiui njegov karakter ( poput Lenjina, Mao, Broza); 2.) lideri usmjereni na to da poprave funkcionisanje drutva unutar postojeeg ekonomskog i politikog okvira.

Isto tako potrebno je spoznazti i razliite odnose lidera i drutva. O njima je neto vie rekao Weber. On je i izneo svoju teoriju o autoritetu voe gdje govori o tri ideala tipskog odnosa voe i drutva te navodi da taj odnos moe biti sledei:

1.Tradicionalni - zasnovan na obiajima, navikama i tradiciji;

2.Birokratsko - legalistiki- zasnovan na propisima i njihovom potivanju, i

3.Harizmatski - zasnovan na izvanrednim i neuobiajenim svojstvima voe i povjerenju drutva u njegove sposobnosti.Lider svakako nije savren i njegovo dijelovanje moe biti razliito ono to je bitno naglasiti jesu odreene tenje i vrijednosti kojima bi svaki lider trebao da tei. A to su hrabrost, umerenost, uzdranost i skromnost, velikodunost, pravinost i istinoljublje, samokontrola i korektnost, iskrenost, vjernost i dobroinstvo. Problem liderstva javlja se usljed sveopte dekadencije drutva. Naime kao i svaka druga institucija i liderstvo je podlono kvarenju i svojim izoblienim oblicima. Do toga najvie dolazi zbog koncetracije moi koja kao svoju posljedicu ima korupciju i neodgovornost.

Liderstvo obiljeava i jedna vrsta individualnosti i posebnosti te je teko govoriti o strogoj podjeljenosti vrsta lidera. Ono to je prihvatljivije jeste prikazivanje primjera odreenih lidera pomou kojih bi se ulo dublje u samo sr i pokualo liderstvo objektivno sagledati. Ovdje emo uzeti dva kulturloki dijametralno suprotna okruenja i predstaviti njihove lidere.

2.1. LIDERSTVO U SJEDINJENIM AMERIKIM DRAVAMA (OD REGANA DO KLINTONA)

Ono to je oznailo poetak rada administracije Ronalda Regana jeste oslobaanje amerikih taoca od strane Iranca na dan inauguracije Ronalda Regana. Te se samo stupanje Regana na vlast smatra slikom amerike snage. Ovim je jasno stavljeno do znanja da politika SAD vie nee biti zasnovana na ''mekim'' idejama ve e biti vezana za snagu i mo. Izbor Regana je signalizirao povratak jake izvrne administracije koja e definisati prioritete i politiku nacije u to vrijeme. Regan je panju uglavnom koncetrisao na unutranja pitanja, posebno ekonomiju. Smanjio je poreze te stezao socijalne programe.

Regan je znao da uspjeno motivie ameriku javnost i vrati zemlji izgubljeni osjeaj ponosa. Sjedinjene drave su se vratile politici ''mi protiv njih'', dobro protiv zla, demokratija protiv komunizma, potisnutoj u Karterovo vrijeme. Kao jo jedna od bitnih odlika Karterovog mandata jeste njegov stav prema SSSRu. Naime on potrava kako odnose tako i retoriku, te ponovo u prvi plan stavlja hladni rat. Zbog svog pregovaranja sa Gorbaovim nazvan je hladnoratovski jurinik koji je to pregovaranje izvrio krajnje uspjeno. Ono to je jo definisalo njegovu karijeru jeste afera ''Iran Kontrai'' ali i uprkos tome karijeru je zavrio kao veoma popularan predsjednik.

Regana je nasljedio Dord H. V. Bu ija je administracija bila tranziciona u spoljnoj politici SAD. Vie nije bio najvei problem hladni rat, sada su se izdvojili drugi problemi poput Balkana. Ono to je Buova administracija imala za zadatak jeste da osavremeni pojam ''nacionalnog interesa'' i ''prijetnje'' izvan okvira hladnog rata. Al bez obzira na niz problema poptu sukoba u Somaliji, predstojeih nemira na Haitiju ono to je najvie uzdrmalo Buovu administraciju jeste dekadencija ekonomije. Ona je naime Buovu podrku od 89 odsto u januarau 1991. srozala na 29. odsto u julu 1992. 4 mjeseca pre izbora.

Kao izlaz iz problema koje je priredila Buova administracija naao se novi kandidat, Bil Klinton. Kada je prvi put stupio na dunost, prioritet mu je bio ispuniti dio svog izbornog programa, odnosno skrenuti fokus djelovanja amerike vlade s vanjske na unutranju politiku. To se prvenstveno na dramatino smanjivanje vojnog budeta, odnosno preusmjeravanje sredstava na poboljanje amerike ekonomije, odnosno ekonomskog poloaja socijalno najugroenijih slojeva stanovnitva. Klinton je na poetku svog mandata isto tako inzistirao na brojnim drutvenim reformama u duhu liberalizma i amerikog progresivizma, odnosno lijevog krila vlastite stranke koje je nakon dvanaest godina republikanske Bijele kue dralo da mora kompenzirati preveliki utjecaj vjerske desnice na administraciju Bua Starijeg i Reagana. Klinton je nosioc dva mandata. Klinton je na poetku drugog mandata uivao ogromnu popularnost, a zajedno s njime i SAD iju se ekonomsku, vojnu i kulturnu hegemoniju nitko nije usuivao dovoditi u pitanje. Klinton je bio jo popularniji u svijetu nego u samim SAD, emu su pogodovale simpatije koje je uivao meu vodeim predstavnicima Hollywooda, muzike industrije i masovnih medija, odnosno trendova globalizacije koji su u doba Clintona doivljavali vrhunac.

Klinton je na vanjskopolitikom planu dobio znaajnu potporu kada je na parlamentarnim izborima u Velikoj Britaniji u maju 1997. godine pobijedila Laburistika stranka. To je, izmeu ostaloga, dugovala i novoj platformi koja je, u veoj ili manjoj mjeri, kao uzor i inspiraciju uzimala Klintonove politike. Novi britanski premijer Tony Blair vrlo brzo postao jedan od najbliih Klintonovih saveznika, a njegova ideologija Treeg puta je od strane mnogih shvaena kao svojevrsno uobliavanje Klintonovih ideja u zaokrueni sistem, odnosno recept za rjeavanje svih svjetskih problema.

Prednost tog modela se, izmeu ostalog, mogla vidjeti i nekoliko mjeseci kasnije, kada je u istonoj Aziji izbila velika ekonomska kriza. Za razliku od mnogih azijskih ekonomija koje su baene na koljena, ekonomija SAD, kao i mnogih drugih zapadnoevropskih zemalja, je nastavila s pozitivnim trendovima. Istovremeno se i Japan, neko neprikosnovena ekonomska sila, nalazila u dugogodinjoj recesiji. Mnogi su to shvatili kao konani dokaz Klintonovog dravnikog umijea odnosno superiornosti njegovog nad svim drugim politikim i ekonomskim modelima. Usprkos svoje ogromne popularnosti u svijetu, Klinton je i dalje bio omrznut u relativno velikom dijelu amerike javnosti, a pogotovo u konzervativnim krugovima koji su ga, usprkos niza politikih ustupaka, smatrali svojim neprijateljem. Dio njih je Klintona smatrao i ranjivim zbog toga to je on preko svojih najbliih suradnika, neposredno ili posredno, bio umijean u niz skandala. Neki od njih su bili vezani uz njegov privatni ivot, odnosnosno sklonost izvanbranim aferama.

2.2. PROBLEM POLITIKOG LIDERSTVA U ZEMLJAMA ZAPADNOG BALKANA

Nakon detljano izloenog pojma liderstva te primjera lidera u SAD dolazimo do pitanja da li postoje lideri i kod nas odnono u zemljama zapadnog Balkana. Vjerovatno da postoje ali ih mi kao takve ne prepoznajemo. Ono to mi preteno imamo jesu samo proglaeni lideri i lideri demagozi. Direktna korumpiranja politiara od strane finansijskih monika i lobista dovode zemle do toga da budu vojno ucenjene , finansijski, imovinski, politiki, duhovno, a sve vie i fiziki okupirane ekspertima, institucijama, tuim udruenjima i dominatnim uticajem na javno mnjenje preko kontrole medija. Tako se umesto lidera na elo institucija dovode ekonomsko politiki poslunici tuih centara moi. Od njih se zahteva da neposlune narode i drave razgrade i razbiju na regije koje se zatim od rastavlenih drava sklapaju u nove celine prema interesima njihovih kreatora i mentora. U takvom liderstvu narodse nevaspitava napotovanju vlastitih vrednosti, ve mu se zamagluju vidici negirajui svojuprolost i tradicije u ime napredka koji e doi kasnije , ako oni ostanu na vlasti ili nikada, ako oni ne budu vladali.3. LITERATURA

1. Miloevi Aleksandar, Povratak belih gospodara, Beograd: Dijamant print, 2012. godine

2. Radomir M. Milainovi, Ameriki pohod na svet, Beograd: ZAD, 1996. godine

3. Dojs P. Kaufman, Kratka istorija spoljne politike Sjedinjenih Amerikih Drava, Banja Luka: Centar za meunarodne odnose, 2010. godine4. Rajko Kuzmanovi, Uporedni politiki sistemi, Banja Luka: Novi glas, 1991. Godine

4. SADRAJ

1. UVOD........................................................................................................................................02

1.1.PRIMJER IZVRNE VLASTI POLITIKOG SISTEMA VELIKE BRITANIJE....03

1.2.PRIMJER IZVRNE VLASTI POLITIKOG SITEMA SJEDINJENIH AMERIKIH DRAVA...............................................................................................................051.3.PRIMJER IZVRNE VLASTI POLITIKOG SISTEMA FRANCUSKE..............072. POJAM POLITIKOG LIDERSTVA.....................................................................................09

2.1. LIDERSTVO U SJEDINJENIM AMERIKIM DRAVAMA (OD REGANA DO KLINTONA).................................................................................................................................10

2.2.PROBLEM POLITIKOG LIDERSTVA U ZEMLJAMA ZAPADNOG BALKANA....................................................................................................................................123. LITERATURA .........................................................................................................................14

4. SADRAJ .................................................................................................................................15 Politika izvrna vlast sastoji se od izabranih politiara ministara. Njih u parl. sistemu bira parlament i oni mu odgovaraju za sprovoenje politike koju parlament izglasa. Ali ministri su odgovorni i partijama iji su lanovi i iju politiku moraju da provode u vladi.

Birokratski poloaji su esto politiki: to su mjesta koja zauzimaju savjetnici i visoki slubenici koji uestvuju u kreiranju politike. Danas zakoni zahtijevaju od dravnih slubenika politiku neutralnost, to ukljuuje i to da ne smiju biti lanovi politikih partija. U komunist. sistemima nije bilo razlike izmeu pol. i bir. poloaja jer su svi i politiari i dravni slubenici morali biti lanovi komunist. partije.

Vidi vie: Roberts, Dvadeseti vijek: Istorija svijera, 1901-2000, Njujork: Viking, 1999, str 742.

Afera Iran-Contra (ponekad znana i kao Irangate) je naziv za politiki skandal koji je izbio u SAD-u krajem 1986. godine kada se otkrilo kako je administracija predsjednika Ronalda Reagana tajno prodavala oruje Iranu, koji je u to vrijeme ratovao s Irakom, a tako skupljena financijska sredstva koristila kako bi se, zaobilazei tadanje amerike zakone, podravali kontrai - antikomunistiki gerilci koji su ratovali protiv sandinistikog reima u Nikaragvi.

15