slobodorucno crtanje - skripta2

7/24/2019 slobodorucno crtanje - skripta2

http://slidepdf.com/reader/full/slobodorucno-crtanje-skripta2 1/27

1. Crtanje gr afitnom olovk om





1.1 Uvod

Crtanje grafitnom olovkom (en.

Graphite Pencil) je jedna od

najkorišćenijih crtačkih tehnika,

koja se uglavnom koristi za

skiciranje i izradu crteža malog

formata.

Prednosti ove tehnike su:

- mali troškovi ulaganja u

materijal,

- trag grafitne olovke se lako

briše, pa je lako ispraviti gr eške

u crtanju, i

- materijal je malih dimenzija,

lak je za nošenje, pa je zgodan i

za rad van studija.

Crteži grafitnom olovkom su

srebrnosto sive boje, sa izvesnim

presijavanjem u zavisnosti od

količine grafita na crtežu.

Osnovni pribor za crtanje

grafitnom olovkom:

- blok za crtanje,

- olovka B6,

- mekana gumica za brisanje

uglja,

- skalpel ili zar ezač.

Slika 1.1 Pribor za crtanje grafitnom olovkom.





1.3 Grafitne olovk e

Grafitne olovke se sastoje od

grafita i kaolinske gline.

Pošto je grafit izuzetno krt,

kada bi olovke sadržale samo

grafit, lomile bi se i bile bi

neupotrebljive. Zato se u olovke

stavlja kaolinska glina kao

vezivo.

Olovke se označavaju slovima H,

B i HB. H olovke su tvrde olovke,

sa manje grafita a više kaolinske

gline. Trag koji ostavljaju je

svetao i oštar. Suprotno H

olovkama, B olovke sadrže

veliki procenat grafita a manje

kaolinske gline, pa je njihov

trag mekši i tamniji, ali su krte i

lomljive. Prilikom slobodoručnog

crtanja, uglavnom se koriste

B olovke. HB olovke su olovke

srednje tvr doće, ostavljaju trag

srednje tamnoće i nisu krte kao

B olovke. Ovo su klasične školske

olovke koje se koriste za pisanje.

H i B olovke poseduju dodatne

numeričke oznake, obično od 1

do 9, koje označavaju količinu

kaolinske gline kod H olovaka,

odnosno količinu grafita kod

B olovaka. Tako su H9 olovke

sa najviše kaolinske gline, dok

su B9 olovke sa najviše grafita.

Za crtanje se uglavnom koriste

olovke od B2 do B6. One su

zadovoljavajuće čvrstine i

tamnoće. Mekše olovke od B6

su vrlo nezgodne za korišćenje

jer često pucaju i teško ih je

zar ezivati.

Osim grafita u olovci, dostupan

je i grafit u štapićima. Grafit u

štapićima je praktičan jer se ne

mora zarezivati, zgodan je za

brze crteže koji ne zahtevaju veći

nivo detalja.

Grafitne olovke se obično r ežu

skalpelom ili zar ezačem. Skalpel

je zgodniji za rezanje mekanih

B olovki, jer se može pažljivo

ukloniti drveni deo sa olovke,

dok zar ezač, ako nije dovoljno

dubok da drži olovku stabilno

prilikom rezanja, često lomi

jezgro pri r ezanju.

Slika 1.4 Za slobodoručno crtanje se najčešće koriste B6 grafitne olovke ili grafit u štapićima.



Slika 1.5 Gumica se može koristiti za “crtanje” svetlina, što prikazuje Metju Arčambault (en. Matthew Archambault) u tutorijalu Crtanje gumicom.

1.4 Brisanje

gr afita

Za brisanje grafita može se

koristiti bilo koja mekana

gumica. Oštre i tvrde gumice

ne treba koristiti, jer mogu da

oštete površinu papira. One se

brzo zasite grafitom, pa umesto

da brišu, razmazuju grafit

po podlozi. Postoje posebne

umesive gumice za brisanje

grafita i uglja, koje se moguoblikovati u oblik koji nam

najviše odgovara za brisanje

delova crteža.

Klasicna mekana gumica se

može oprati vodom i ostaviti da

se dobro osuši, dok se umesiva

gumica čisti gnječenjem.

Gumica se može koristiti nesamo za uklanjanje grešaka,

već i za “crtanje” brisanjem.

Uklanjanjem grafita mogu se

prosvetliti površine zasićene

grafitom. Brisanje se često

koristi prilikom crtanja kose,

uklanjanjem grafita sa delova na

kojima se kosa presijava.



1.5 Položaj šake i tehnika crtanja

Na kvalitet linije utiču razni

faktori, ali prvenstveno motorika

ruke i mehanika zglobova. Hvat

kojim držimo olovku i zglobovi

koje koristimo prilikom crtanja

utiču na dužinu pojedinačnog

poteza olovkom.

Najkraći potezi se crtaju hvatom

kao prilikom pisanja. Olovka

treba da je oslonjena na sr ednji

prst, dok je stabilizovana sa

kažiprstom i palcem. Šaka

dodiruje podlogu spoljnim

delom, oslonjena na mali

i domali prst. Ovakav hvat

omogućava precizno crtanje

poteza dužine do oko 1 cm, jer

se pokreti izvode prvenstveno

sa tri prsta koja drže olovku.

Voditi računa da se pri crtanju

što manje pomera zglob šake.Ovo je najlakša tehnika crtanja,

jer je koristimo svakodnevno,

svaki put kada nešto zapisujemo.

Koristi se uglavnom u završnoj

fazi crteža, kada se rade najfiniji

detalji.

Kratki potezi se crtaju hvatom

kao prilikom pisanja ali se

potezi vuku bez angažovanja

zglobova prstiju, već iz zgloba

šake, čime se postižu slobodniji

i sigurniji potezi. Ova tehnika je

pogodna za poteze do nekoliko

santimetara.

Dugački potezi se crtaju

standardnim hvatom, ali bez

pomeranja zgloba šake i prstiju

prilikom crtanja. Potez se povlači

prvenstveno pokretima ramena

i lakta. Ova tehnika je zahtevnija

za savladavanje, ali daje vrlo

pravilne i čiste linije. Obično se

koristi u crtanju industrijskih

proizvoda i arhitektonskih

struktura, tako da bi se moglo

r eći da je ovo hvat za inženjersko

skiciranje.

Površine se crtaju položenim

hvatom. Olovka se drži u

položenom položaju, paralelno

sa podlogom. Prsti se ne

pomeraju prilikom crtanja, nego

se pokreti izvode iz ramena,

lakta i zgloba šake. Za crtanje se

ne koristi vrh, već bočni deo vrha

olovke, čime se dobija širok trag.

Ova tehnika se koristi prilikom

toniranja i senčenja delova

crteža.

Brzi crteži se najčešće crtaju

položenim hvatom. Ovakva

tehnika omogućava veći spektar

izražajnosti poteza, spajanje

linije i površine promenom ugla

olovke u odnosu na smer poteza.

Linije se crtaju okr etanjem

olovke u smeru poteza. Pokr eti

se izvode iz ramena i lakta, sašto manje pokretanja zgloba

šake i prstiju. Nedostaci ovakvog

hvata su manja preciznost i

otežano crtanje kružnih linija.

Slika 1.6 Klasičan i položeni hvat prilikom crtanja grafitnom olovkom. Za brze crteže se obično koristi položeni hvat.



3. Linija



3.1 Uvod

Linije koje prikazujemo na

crtežima ne postoje u prir odi.

Obično ih opažamo kao ivice

oblika, odnosno konture. Osim

kontura i pojedine izdužene

forme, kao što su žica ili kanap,

mogu se opažati kao linije.

Osnovna podela linija je na:

- konturne (en. Outline,

Contour ), i - strukturne linije.

Karakterističan primer konturne

linije je crtež šake, koji su mnogi

ljudi crtali kao deca opcrtavajući

šaku na papiru. Šaka sa

raširenim prstima je idealizovana

“razvijena” forma objekta, pa

šaka u ovom položaju zadržava

svoju prepoznatljivost i kada jepredstavljena samo konturnom

linijom.

Međutim, ukoliko u konturi

prikažemo šaku stisnutu u

pesnicu, crtež je nejasan jer

možda prikazujemo ruku

bez prstiju. U ovom slučaju

je neophodno da na crtežu

prikažemo i unutrašnje iviceoblika, odnosno da koristimo i

strukturne linije.

Slika 3.2 Rubinova vaza

Strukturne linije daju konturimaterijalizaciju, ističu je u

odnosu na pozadinu, odnosno

ukazuju na razliku između masa

i praznog prostora. Primer ove

pojave je čuvena Rubinova vaza,

slika koju je napravio psiholog

Edgar Rubin (Edgar Rubin). Na

slici nije jasno da li je prikazana

vaza ili dva lica koja su okrenuta

jedno ka drugom. Ukoliko se na vazu dodaju strukturne

linije, tamne površine se više ne

doživljavaju kao lica, nego kao

prazan prostor iza vaze.

Linija je izuzetno izražajan

likovni element. U zavisnosti od

materijala u kojem r ealizujemo

crtež, linija može da varira u

raznim kvalitetima:

- debela ili tanka,

- svetla ili tamna,

- prava ili zaobljena,

- celovita ili isprekidana,

- kratka ili dugačka...

Dva najznačajnija kvaliteta linije

su debljina i svetlina linije.

Slika 3.1 Značaj strukturnih linija kod prikazivanja zatvorene forme šake.



3.2 Debljina

linije

Debljina linije (en. Thikness)

je najosnovniji kvalitet linije.

Debela linija je markantnija

od tanke linije. Ona se zove i

akcentnom linijom, jer se koristi

da istakne pojedine delove

crteža.

Slika 3.3 Debljina linije doprinosi utisku prostornosti crteža.

Debljina linije se obično

kontroliše intezitetom pritiskamaterijala za crtanje na podlogu.

Što je pritisak jači, linija koju

crtamo je deblja. Debljina linije

se može graditi i postupno,

naglašavanjem postojećih linija.

Debljina linije prvenstveno služi

za dočaravanje dubine na crtežu.

Oblici koji su bliži posmatraču

crtaju se debljim linijama od onih koji su dalje od posmatrača.

Uglavnom se dodatno

naglašavaju i granice između

oblika, čime se vizuelno postiže

efekat prostorne odvojenosti

formi.

Debljinom linije se može

simulirati gravitacija,

pojačavanjem donjih linijaoblika. Na taj način se vizuelno

otežava donji deo crteža i

postiže osećaj efekta zemljine

teže.

Debljina linija varira u zavisnosti

da li je linija konturna ili

strukturna. Konturne linije su

značajnije i crtaju se debljom

linijom od strukturnih. Na tajnačin se snažnije ističu pr edmeti

u odnosu na njihovu pozadinu.



3.3 Svetlina

linije

Svetlina linije se kao i debljina

linije koristi za isticanje

prostornosti. Sva pravila koja

važe za debljinu linije odnose se

i na svetlinu linije.

U tehnici crtanja grafitnom

olovkom ili ugljem, debljina linije

i svetlina su povezani, jer jačim

pritiskom o podlogu se crtajulinije koje su i deblje i tamnije.

Pošto debljina i svetlina linije

ostavljaju isti utisak na crtežu,

ovo preklapanje dve osobine ne

smeta pri naglašavanju dubine

crteža.

Odvojena kontrola debljine ili

svetline linije se mogu postići

kombinacijom materijala. Kodcrteža grafitnom olovkom, u

pozadini može da dominira

crtež HB olovkom, koja je

svetla, dok se u pr ednjem

planu može koristiti mekana B

olovka. Prilikom crtanja ugljem,

pojedini detalji iz pr ednjeg

plana mogu se dodatno istaći

masnim presovanim ugljem,

koji je znatno tamniji od suvoguglja, čime se postiže odvojena

kontrola debljine i svetline linije.

Prilikom crtanja ne treba se

striktno pridržavati navedenog o

debljini i svetlini linije. Ovaj tekst

nije zakonik kojeg se treba držati

pri crtanju već je preporuka i alat

koji nam pomaže da postignemo

utisak prostornosti na crtežu, kao i da istaknemo delove crteža

koje smatramo značajnim.

Slika 3.4 Svetlina linije doprinosi utisku prostornosti crteža.



4. Crtanje objekata u per spektivi



4.1 Uvod

Poznavanje principa perspektive

je neophodno prilikom r ealnog

predstavljanja prostora i

prostornih formi.

Slika 4.1 Likoravan oslikava sažimanjeposmatranog trodimenzionalnog prizora na

površini oka.

Perspektiva se može razumeti

ako se zamisle linije koje se sa

objekta projektuju na površinu

oka. Površina oka je svojevrsna

likoravan (en. Picture Plane) nakoju se projektuje posmatrani

prizor .

U želji da realno prikažu

posmatrani prizor, likovni

stvaraoci su tokom istorije

koristili razne pomoćne sisteme.

U periodu renesanse se koristio

perspektivni okvir (en.

Perspective Frame). Gledalo se

kroz okular i kroz jedan okvir na

kojem je bila kvadratna mreža.

Crtež se prenosio pr ecrtavanjemodgovarajućih delova viđenih

kroz perspektivni okvir na

podlogu koja je bila izdeljena

istom kvadratnom mrežom.

U likovnom stvaralaštvu

posebno se ističu 3 elementa

perspektive:

- linearna perspektiva (en.

Linear Perspective), odnosno

degradacija veličine objekta,

- vazdušna perspektiva (en.

Aerial Perspective) , odnosno

degradacija i ublažavanje

boja i njihovo postepeno

utapanje u pozadinu, i - degradacija detalja,

odnosno smanjivanje nivoa

detalja po dubini.

Slika 4.2 Renesansni perspektivni okvir .



Ocem perspektive smatra

se Filipo Bruneleski (Filippo

Brunelleschi, 1377. – 1446.),

čuveni arhitekta i skulptor

perioda renesanse. On je želeo

da prikaže kako će arhitektonskeobjekat izgledati nakon

izgradnje. Pošto nije mogao

da koristi perspektivnu mr ežu,

razvio je i opisao sistem za

crtanje centralne perspektive

pomoću nedogleda, koji je i

danas u upotr ebi.

Slika 4.4 Elementi u konstruisanju perspektive: 1. linija horizonta, 2.nedogled, 3.ortogonalnalinija i 4. transverzalna linija.

Slika 4.3 Arhitektonski crtež Filipa Bruneleskija.

Tačno konstruisanje perspektive

je spor proces, pa se usloboručnom crtanju koriste

pojednostavljeni sistemi koji se

oslanjaju na tačke nedogleda:

- bez nedogleda , odnosno

izometrijska perspektiva

(en. Isometric Perspective),

- sa jednim nedogledom

, odnosno centralna

perspektiva (en. Central

Perspective), - sa dva nedogleda , odnosno

ugaona perspektiva (en.

Angular Perspective),

- sa tri nedogleda (en. Thr ee-

Point Perspective)

Postoje i kompleksni tipovi

perspektive, kao što je

perspektiva sa 5 nedogleda

, odnosno krivolinijskaperspektiva (en. Curvilinear

Perspective).

Ključni elementi kod

slobodoručnog crtanja

perspektive su:

1. linija horizonta,

2. nedogled (en. Vanishing

Point), odnosno tačka na liniji

horizonta u kojoj se linije po

dubini sažimaju,

3. ortogonalne linije, odnosno

pomoćne linije koje se

sažimaju u tački nedogleda, i

4. transverzalne lini je,

pomoćne linije koje su

paralelne sa horizontom.

Slika 4.5 Primer žablje i ptičje perspektive.

Ugao gledanja može da bude u

liniji sa posmatranim objektom,

iznad ili ispod objekta. Kada

objekat posmatramo odgor e

govorimo o ptičjoj perspektivi.

Kod ptičje perspektive sr edina

objekata je ispod linije

horizonta. Nasuprot njoj, kada

objekat posmatramo odole,

dobija se žablja perspektiva.

Kod žablje perspektive sr edina

objekata je obično iznad linije

horizonta.

Razumevanje perspektive

je najlakše kroz crtanje

kocke u prostoru. Kocka

je najjednostavnija

trodimenzionalna forma za

crtanje. Uglovi i stranice kocke

su jednaki pa ih je lakše crtati i

odmeravati.



4.2 Bez nedogleda - izometrijska per spektiva

Izometrijska perspektiva je

veštačko tr odimenzionalno

predstavljanje oblika, u kojem

ne postoje tačke nedogleda.

Ovaj tip perspektive je omiljen u

tehničkim crtežima, jer

omogućava lakše sagledavanja

proporcija i uglova nego klasična

perspektiva. U tehničkim

crtežima se najčešće koristi

nagib uglova od 30°. Bočne

stranice formi se obično ne

skraćuju, već se crtaju u r ealnim

pr oporcijama.

Najlakši metod crtanja

kocke u izometriji je pomoću

postavljanja iskošene kvadratne

mreže. Prvo se crta donja strana

pomoću polja na kvadratnoj

mreži. Zatim se crtaju bočne

strane i gornja strana kvadrata.

Sve stranice bi trebalo da su istih

dimenzija, bez perspektivnog

skraćenja.

Izometrijska perspektiva se

često koristi u pr ogramima

za 3D grafiku, prilikom

modelovanja, jer omogućava

jasnije sagledavanje forme nego

klasična perspektiva.

Slika 4.7 Izometrijska perspektiva uprogramima za 3D modelovanje.

Slika 4.6 Crtanje kocke u izometrijskoj perspektivi.



4.3 Jedan nedogled - centralna per spektiva

Centralna perspektiva odgovara

prizoru koji vidimo ukoliko se

nalazimo u hodniku ili na ulici,

a pogled nam je usmeren pod

pravim uglom u odnosu na

arhitekturu ili enterijer. Tada

dolazi do iluzije da se sve

ortogonalne linije sažimaju

u jednom nedogledu, ispred

posmatrača.

Kod crtanja centralne

perspektive, vodi se računa

samo o dubinskom skraćenju

dok se skraćenja po visini

i širini zanemaruju. Linije

koje su frontalne u odnosu

na posmatrača se crtaju

bez skraćenja i zovu se

transverzalnim linijama.

Crtanje kocke u centralnoj

perspektivi se započinje linijom

horizonta i nedogledom. Potom

se nacrta prednja strana kocke,

sa čijih temena se izvuku

ortogonalne linije ka nedogledu.

Na njima se crtaju bočne strane

kocke. Zatim se nacrta i zadnja

strana tako da temena budu na

ortogonalnim linijama.

Centralna perspektiva je bila

vrlo omiljena u renesansnom

religioznom slikarstvu,

kada se ceo univerzum sažima

u jednu tačku, u kojoj se nalazi

figura svete ličnosti, obično

Hrista. Najčuveniji primer je

Tajna večera, freska Leonarda

da Vinčija (Leonardo da Vinci).

Slika 4.9 FreskaTajna večera, od Leonardada Vinčija, prikazuje primenu centralne

perspektive u religioznom slikarstvu.

Slika 4.8 Crtanje kocke u centralnoj perspektivi.



4.4 Dva nedogleda – ugaona per spektiva

Ugaona perspektiva se javlja

kada objekat posmatramo sa

strane, tako da vidimo dve

bočne strane tog objekta.

Ovu perspektivu odlikuju dva

nedogleda koji se nalaze na liniji

horizonta. U ova 2 nedogleda

sažimaju se linije dve dimenzije

objekta, dubine i širine.

Skraćenja po visini objekta se

zanemaruju, kao što je slučaj

i kod centralne perspektive.

Obično je nedogled po dubini

objekta u samoj kompoziciji,

dok je drugi, koji sažima linije po

širini, izvan kompozicije.

Crtanje kocke u ugaonoj

perspektivi se započine crtanjem

linije horizonta i 2 nedogleda.

Zatim se crta ivica kocke koja

je najbliža posmatraču, od čijih

temena se izvlače ortogonalne

linije ka nedogledima. Na

ortogonalnim linijama se

odr eđuje dubina kocke i crtaju

bočne strane, iz čijih krajeva

se izvlače ortogonalne linije ka

tačkama nedogleda. Na kraju se

na ovim ortogonalnim linijama

crta zadnja strana kocke.

Ugaona perspektiva se često

koristi u savremenim likovnim

prizorima, nar očito u oblasti

koncept arta, pr edstavljanja

industrijskih objekata i

arhitektonskih konstrukcija.

Slika 4.11 Skica za LG Kristal telefon od Jangho Kima.

Slika 4.10 Crtanje kocke u ugaonoj perspektivi.



4.5 Tri nedogleda

Ovaj oblik perspektive se koristi

kada nam je bitno skraćenje

objekta po visini, kada želimo

da istaknemo da je objekat

znatno manji ili znatno veći od

posmatrača. U stvarnosti ovaj

efekat se javlja kod naglašene

ptičje, odnosno žablje

perspektive.

Za razliku od ugaone

perspektive, osim 2 nedogleda

koja se nalaze na liniji horizonta

i u kojima se seku ortogonalne

linije dubine i širine, kod

ove perspektive uvodi se i

tr eći nedogled, koji služi za

prikazivanje perspektivnog

skraćenja po visini. Ovaj

tr eći nedogled se crta na

istoj strani horizonta kao i

sredina objekta. Znači, ukoliko

predmet posmatramo iz žablje

perspektive, sredina objekta

se nalazi iznad linije horizonta,

kao i tr eći nedogled. Obično

se nedogled širine i nedogled

visine nalaze izvan samog

formata papira na kojem crtamo.

Pošto je perspektivno skraćenje

vidljivo po sve tri dimenzije

objekta, nema transverzalnih

linija.

Crtanje kocke u ovom tipu

perspektive se počinje linijom

horizonta i 3 nedogleda.

Zatim se crta teme kocke koje

je najbliže posmatraču i od

njega se izvlače ortogonalne

linije ka sva 3 nedogleda.

Na ortogonalnim linijama se

odrede dimenzije kocke i izvuku

dodatne ortogonalne linije na

krajevima kocke, na kojima se

crta zadnja strana kocke.

Tip perspektive sa tri nedogleda

je pogodan za prikazivanje

arhitektonskih konstrukcija,

kada je bitno dočarati veličinu

objekta.

Slika 4.13 Perspektivasa tri nedogleda sečesto koristi u arhitektonskim crtežima.

Slika 4.12 Crtanje kocke u perspektivi sa 3 nedogleda.



4.6 Osnovni geometrijski oblici u per spektivi

Crtanje piramide je slično

crtanju kocke u perspektivi.

Prvo se nacrta kvadrat koji

predstavlja osnovu piramide.

Na preseku dijagonala je centar

kvadrata iz kojeg se izvuče

transverzalna linija na kojoj se

označi vrh piramide. Na kraju se

vrh piramide spoji sa temenima

u osnovi.

Crtanje konusa (kupe) je slično

crtanju piramide u perspektivi.

Prvo se nacrta kvadrat koji

predstavlja osnovu konusa.

Osnova se deli na dijagonale, da

bi se našao centar. Kroz centar

se izvlače ortogonalne linije,

da bi se našle polovine stranica

kvadrata. Kroz njih prolazi elipsa

koja je u osnovi konusa. Zatim

se iz centra izvlači transverzalna

linija na kojoj se označi vrh

konusa. Na kraju se vrh spoji

sa isturenim tačkama elipse u

osnovi.

Crtanje cilindra je slično crtanju

konusa u perspektivi. Prvo se

nacrta kvadar koji odgovara

dimenzijama cilindra. Na

odgovarajućim stranama

se nacrtaju elipse i spoje se

najisturenije tačke elipsi.

Slika 4.14 Konstruisanje piramide, kupe i valjka u ugaonoj perspektivi.



5. Vizir anje



5.1 Uvod

Viziranje (en. measuring) je

sistem prenošenja nekog prizora

na crtež u realnim pr oporcijama.

Odokativno je vrlo teško pr eneti

tačne proporcije, čak i kada su

predmeti koje crtamo krajnje

jednostavni, jer je percepcija

subjektivni čin koji je podložan

optičkim iluzijama.

Vertikala obično deluje višlje

nego što zaista jeste. Ukoliko

posmatramo sliku šešira, on

deluje kao da je izdužen, dok su

mu zapravo visina i širina istih

dimenzija.

Okolni predmeti deluju

na doživljaj posmatranog

predmeta. Centralni krug

deluje manje ukoliko je okružen

krupnim krugovima, nego kada

je okružen sitnim krugovima.

Slika 5.1 Optičke iluzije.



5.2 Upotr eba

vizir a

Vizir (en. Measuring Stick) je alat

sa kojim vršimo viziranje. Bilo

koji duži štap od čvrstog

materijala može da posluži kao

vizir, pa i olovka ili štapić od

uglja sa kojom crtamo. Idealni

viziri su pr ečnika oko 4mm,

dužine oko 30cm, kao što su

drške tankih slikarskih četkica ilideblji štapići za r oštilj.

Slika 5.2 Upotreba vizira.

Stav je od izuzetne važnosti pri

viziranju. Pozicije glave i šake u

kojoj držimo vizir moraju biti u

približno istom položaju prilikom

svakog viziranja, inače će nam se

odnosi koje merimo poremetiti.

Što tačnije viziranje postižemopoštujući nekoliko pravila:

- uvek vizirati sa iste pozicije u

pr ostoru,

- ispraviti leđa i držati glavu

uspravno da bi položaj glave

bio isti prilikom viziranja,

- pri viziranju gledati samo sa

jednim, uvek istim okom, i

- ispružiti ruku u laktu da bi

udaljenost vizira od očiju bilaista pri svakom viziranju.

Vizir se drži u šaci, pod pravim

uglom u odnosu na liniju

pogleda. Vizir se pritiska sa

palcem i malim prstom sa

unutrašnje strane, a sa sr ednja

tri prsta sa spoljne strane. Palac

se koristi za “obeležavanje”

mere.



5.3 Postupak vizir anja

Viziranje, kao i svaki drugi metod

merenja zasniva se na osnovnoj

jedinici mere i broju ponavljanja

te jedinice u nečemu što

merimo, kao što je kilogram

osnovna jedinica mere za težinu,

metar za dužinu, sekunda za

vreme.

Osnovna jedinica je drugačija

za svaki crtež. Ona ne tr eba

da bude ni previše velika ni

previše mala, već optimalna

za konkretnu kompoziciju koju

crtamo. Idealno je odabrati

neku dimenziju koja se primetno

ponavlja u pr oporcijama

kompozicije. Ukoliko dobr o

odaberemo osnovnu jedinicu

mere, viziranje će biti vrlo lako i

jednostavno.

Viziranjem se mere odnosi

po vertikali i horizontali, koje

su jedine 2 sigurne i ur eđene

odrednice u pr ostoru.

Prilikom crtanja klasične flaše,

potrebno je izmeriti visinu

i širinu flaše, kao i visinu i

širinu grlića flaše. Dimenzija

koja je pogodna za osnovnu

jedinicu mere je širina flaše.

Viziranjem možemo utvrditi da

je visina flaše jednaka 4 širine.

Crtanje se započinje crtanjem

pravouganika u pr oporcijama

1:4, jedva vidljivim linijama,

koji je vertikalno podeljen na 4

jednaka kvadrata.

Viziranjem grlića flaše

utvrđujemo da je njegova visina

jednaka jednoj širini flaše, dok

je njegova širina jednaka 1/3

širine flaše. Dakle, gornji deo

pravouganika se horizontalno

podeli na 3 jednaka segmenta.

Srednji segment odgovaragrliću flaše. Ova pravougaona

konstrukcija koja odgovara

proporcijama flaše, naziva se

konstrukcija od pomoćnih linija.

Osim merenja proporcija, vizir se

može koristiti i za merenje

uglova. Ivicu vizira poravnamo sa

ivicom ugla koji merimo, a zatim

vizir, držeći ga pod istim uglom,

stavimo na papir. Olovkom

označimo ugao na papiru. Ovu

tehniku možemo upotrebiti za

merenje bočnih uglova pod

kojim se spaja grlić flaše sa

telom flaše.

Nakon ucrtavanja konture flaše,

ove pomoćne linije se brišu.

Slika 5.3 Postupak viziranja pri crtanju vinske flaše.



5.4 Kadrir anje

Slika 5.4 Orijentacija formata i kadriranje.

Kadriranje u crtanju je odabir prizora koji želimo da

prikažemo i njegovo uklapanje

u format papira. Cilj je napraviti

kompromis između maksimalne

veličine kompozicije koju želimo

da prikažemo i skladnih margina

između kompozicije i ivice

formata.

Orijentacija papira utiče nakadriranje, jer se papir može

okrenuti horizontalno ili

vertikalno. Ukoliko je kadriranje

loše, umanjuje se kvalitet i sklad

crteža.Princip kadriranja je sličan

kao i podešavanje kancelarijskog

štampača prilikom štampanja

stranice sa tekstom. Obično se

stranica štampa na vertikalno

postavljenom papiru jer je papir tako bolje iskorišćen,

a odštampani tekst krupniji i

čitljiviji.

Ukoliko je visina kompozicije ista ili veća od širine, format papira

se postavlja uspravno.

Kompozicija se svodi na

pravougaonik koji označava

granice kompozicije. Ovaj

pravouganik jedva primetnim

pomoćnim linijama postavljamo

na sredinu i optimalno uklapamo

u format papira. Pravougaona

površina se po potrebi pomera i skalira, vodeći računa da se

očuva proporcija i podeoci koji

označavaju ekvivalent osnovne

jedinice mere. Ove korekcije se

izvode tako što prvo postavimo

novi korigovan pravougaonik,

pa tek onda brišemo stari. Ovo je

osnovni princip pri postavljanju

crteža, da se prvo crta korekcija,

pa da se tek posle uklanjajupogrešne linije.

Podeoci na pravougaonojpovršini predstavljaju ekvivalent

osnovne jedinice mere. Ova

mera se može nacrtati i u uglu

formata, da bi se prilikom

premeravanja uvek inicijalno

koristila ista dužina.

Crtež treba započinjati dobrim

kadriranjem. Važno je da

viziranjem utvrdimo odnos visine

i širine kompozicije, koristeći

osnovnu jedinicu mere. Na slici

5.5 je prikazana kompozicija uproporciji 2:4. Slika 5.5 Prilikom korigovanja kompozicije prvo uraditi korekciju, pa tek onda uklonitigrešku.



6. Crtački pr oces



6.1 Uvod

Pravilan crtački proces je ono što

razlikuje kvalitetno školovanog

crtača od samoukog hobiste.

Samouki hobista počinje crtež

od pojedinog detalja, koji

iscrtava u potpunosti, a zatim

detalj po detalj gradi ceo crtež.

Na ovakvim crtežima može se

primetiti niz problema, kao što

su loša kompozicija, primetne

greške u proporcijama i položaju

elemenata u prostoru, kao i razni

drugi problemi u vezi sa slabom

kontrolom nad crtežom.

Klasičan primer greške u

crtanju portreta, kao posledice

nepridržavanja pravilnog

crtačkog procesa je da, tek

kada završimo crtež, primetimo

da je oko znatno manje i napogrešnom mestu na licu, čak i

pod pogrešnim uglom. Međutim,

tada je obično kasno da bilo šta

korigujemo, jer smo u odnosu na

oko nacrtali i druge delove lica,

a papir previše zasitili grafitom

ili ugljem da bi mogli da ga

korigujemo.

Pravilan crtački pr ocespodrazumeva konstantnu

kontrolu nad celim crtežom, uz

veće obraćanje pažnje na crtež

kao celinu, nego na pojedinosti

na crtežu.

Ovaj postupak zahteva izuzetnu

disciplinu u radu i dobru

koncentraciju, ali je sigurniji put

do kvalitetnog crteža.

Crtanje se sprovodi uiteracijama, ciklusima, kr oz

koje crtež postupno dobija na

kvalitetu i detaljima.

Prvobitno ce crta samo pomoćna

konstrukcija crteža, jedva

vidljivim linijama postavljaju

se osnovne mase svedene na

bazične geometrijske oblike,

dok se na tom nivou “r ezolucije”

crteža ne postavi ceo crtež

u ispravnim proporcijama i

pozicijama u pr ostoru.

U svakom sledećem ciklusu br oj

detalja se povećava i crtež se

ujednačeno radi dok se ceo

crtež ne obradi na istom nivou

“rezolucije” crteža. Tek zatim se

prelazi u naredni ciklus.

Što je crtež jednostavniji i

upr ošćeniji, to ga je lakše

sagledavati u celini, pr overavati

i kontrolisati, pa i korigovati

ukoliko je neophodno. Sa svakim

ciklusom crtež postaje znatno

kompleksniji, pa su i mogućnosti

sagledavanja i kontrole manje.

Suština pravilnog crtačkog

postupka je da se što je moguće

duže održi potpuna kontrola nad

crtežom i vodi računa o odnosu

delova i celine.

Finalni detalji se rade tek u

zadnjem ciklusu. Tom prilikom

se naglašavaju delovi crteža

koje želimo da imamo u samom

fokusu. Slika 6.1 Crtanje u fazama.



6.2 Dubinska oštrina crteža

Kao što je odlika dobrog

literarnog rada uvod, zaplet,

razrada i zaključak, tako i dobar

crtež ima svoju hronologiju. Ona

se postiže pre svega uz upotr ebu

dubinske oštrine (en. DoF, Depth

of Field). Dubinska oštrina se

najlakše razume kroz korelaciju

sa fotografijom. Predmet na koji

zumiramo se vidi najjasnije, dok

su pozadinski delovi fotografije

uglavnom zamagljeni i nejasni.

Na ovaj način fotografiji dajemo

“uvod”, ukazujujemo šta nam

je najznačajnije na fotografiji,

šta je centar radnje. Pozadinski

delovi predstavljaju pozornicu

na kojoj se radnja odvija.

U crtanju, prostor crteža se

obično deli na bar 3 plana:

pozadinu, srednji plan i pr ednji

plan.

Prvobitno se ceo crtež postavlja

u ujednačenom, bazičnom

kvalitetu. Kvalitet ovih

prvobitnih ciklusa rada na crtežu

se ostavlja na pozadini crteža.

Tokom središnjih ciklusa rada na

crtežu, zanemaruje se pozadina,

a pažnja se posvećuje sr ednjem

i prednjem planu. Kvalitet iz

središnjih ciklusa rada na crtežu

se ostavlja na srednjem planu

crteža. U finalnim ciklusima

rada na crtežu radi se samo

prednji plan. Na ovaj način se on

ističe u odnosu na srednji plan i

pozadinu, crtež dobija dubinu i

tr odimenzionalnost.

Ukoliko koristimo boje,

najintezivnije boje treba da su u

prednjem planu, jer se ističu u

odnosu na prigušene tonove.

Slika 6.2 Pozadina, srednji i prednji plan na primeru prizora iz video igre Mašinarijum.

Documents

slobodorucno crtanje - skripta2