Sổ tay hướng dẫn vận hành hệ thống xử lý chất thải tại cơ sở chăn nuôi hộ gia đình.pdf

Chöông trình hôïp taùC phaùt trieån Vieät nam - Ñan maïChtrong lónh VöïC moâi tröôøng (DCe)

2005 - 2010

hôïp phaànKieåm soaùt oâ nhieãm taïi caùc khu vöïc ñoâng daân ngheøo (pCDa)

SOÅ TAY HÖÔÙNG DAÃNVAÄN HAØNH HEÄ THOÁNG XÖÛ LYÙ CHAÁT THAÛI TAÏI

CAÙC CÔ SÔÛ CHAÊN NUOÂI GIA SUÙC QUY MOÂ HOÄ GIA ÑÌNHCô quan tö vaán: Coâng ty Tö vaán vaø Truyeàn thoâng

Vaên hoùa - Giaùo duïc - Moâi tröôøng Pi (Pi C&E)

Haø Noäi, 2010

3

MUÏC LUÏC

DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT ....................................................... 5 DANH MUÏC BAÛNG ............................................................................. 6 DANH MUÏC HÌNH .............................................................................. 6 MÔÛ ÑAÀU............................................................................................. 7

1. TOÅNG QUAN VEÀ TAÛI LÖÔÏNG VAØ THAØNH PHAÀN CHAÁT THAÛI TAÏI CAÙC CÔ SÔÛ CHAÊN NUOÂI GIA SUÙC QUY MOÂ HOÄ GIA ÑÌNH .........9

1.1. Chaát thaûi raén..........................................................................91.2. Nöôùc thaûi .............................................................................101.3. Khí thaûi ................................................................................11

2. HÖÔÙNG DAÃN VAÄN HAØNH VAØ QUAÛN LYÙ HEÄ THOÁNG XÖÛ LYÙ CHAÁT THAÛI TAÏI CAÙC CÔ SÔÛ CHAÊN NUOÂI GIA SUÙC QUY MOÂ HOÄ GIA ÑÌNH .................................................................13

2.1. Caùc qui trình xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi coù theå aùp duïng taïi Vieät Nam ...............................................132.1.1. Xöû lyù chaát thaûi raén ...........................................................132.1.2. Xöû lyù nöôùc thaûi ñoái vôùi cô sôû chaên nuoâi quy moâ hoä gia ñình ..........................................................222.2. Caùc tieâu chí löïa choïn quy trình coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi ...................................242.2.1. Tieâu chí löïa choïn qui trình xöû lyù chaát thaûi .......................242.2.2. Tieâu chí xaây döïng haàm khí sinh hoïc (biogas) ..................252.2.3. Tieâu chí löïa choïn vò trí beå uû phaân compost .....................272.3. Ñeà xuaát coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi taïi caùc cô sôû chaên nuoâi gia suùc quy moâ hoä gia ñình .................................27

4 5

DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT

BVMT Baûo veä moâi tröôøngKH&CN Khoa hoïc vaø Coâng ngheäBOD Nhu caàu oxy sinh hoùaCOD Nhu caàu oxy hoùa hoïcSS Caën lô löûngQCVN Quy chuaån kyõ thuaät quoác giaTCVN Tieâu chuaån Vieät NamTN & MT Taøi nguyeân vaø moâi tröôøngUBND UÛy ban nhaân daânNN & PTNT Noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoânFAO Toå chöùc Löông thöïc vaø Noâng nghieäp

Lieân hôïp quoácVSMT Veä sinh moâi tröôøng

2.4. Quy trình vaän haønh heä thoáng biogas taïi caùc cô sôû chaên nuoâi gia suùc quy moâ hoä gia ñình .................................282.4.1. Quy trình khôûi ñoäng .........................................................282.4.2. Quy trình vaän haønh haøng ngaøy .........................................332.4.3. Quy trình baûo döôõng ........................................................352.5. Quy trình öùng phoù caùc ruûi ro khi vaän haønh heä thoáng biogas taïi caùc cô sôû chaên nuoâi gia suùc quy moâ hoä gia ñình ............372.5.1. Ñeà phoøng ñaát suït lôû .........................................................372.5.2. Ñeà phoøng gaây nöùt vôõ beå phaân huyû ..................................382.5.3. Ñeà phoøng caùc truïc traëc trong hoaït ñoäng cuûa thieát bò ......392.5.4. Yeâu caàu an toaøn veà phoøng chaùy noå .................................392.5.5. Yeâu caàu an toaøn veà phoøng ngaït thôû ................................402.6. Moät soá löu yù khi vaän haønh vaø quaûn lyù heä thoáng biogas .......412.6.1. Löu yù khi vaän haønh ..........................................................412.6.2. Söû duïng toaøn dieän coâng trình khí sinh hoïc .....................43

3. CHÖÔNG TRÌNH GIAÙM SAÙT MOÂI TRÖÔØNG TAÏI CAÙC CÔ SÔÛ CHAÊN NUOÂI GIA SUÙC QUY MOÂ HOÄ GIA ÑÌNH .............45

3.1. Muïc tieâu giaùm saùt ................................................................453.2. Caùc thaønh phaàn moâi tröôøng caàn giaùm saùt ...........................45

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ..................................................................47

6 7

MÔÛ ÑAÀU

“Chöông trình Hôïp taùc phaùt trieån Vieät Nam - Ñan Maïch trong lónh vöïc moâi tröôøng (DCE) trong giai ñoaïn 2005-2010” ñöôïc kyù keát ñeå hoã trôï thöïc hieän Chieán löôïc quoác gia veà baûo veä moâi tröôøng vaø trieån khai söï hôïp taùc giöõa Chính phuû Ñan Maïch vaø Chính phuû Vieät Nam trong lónh vöïc moâi tröôøng. Hôïp phaàn “Kieåm soaùt oâ nhieãm taïi caùc khu vöïc ñoâng daân ngheøo (PCDA)” laø 1 trong 5 Hôïp phaàn cuûa Chöông trình DCE ñöôïc xaây döïng vôùi mong muoán hoã trôï Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng thöïc hieän hieäu quaû Chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng quoác gia vôùi troïng taâm laø: 1) naâng cao naêng löïc baûo veä moâi tröôøng töø caáp Trung öông ñeán caáp ñòa phöông; 2) hoaøn thieän caùc coâng cuï phaùp luaät vaø kinh teá; xaõ hoäi hoùa thoâng qua vieäc naâng cao nhaän thöùc vaø tham gia; 3) naâng cao naêng löïc giaùm saùt moâi tröôøng; 4) goùp phaàn thöïc hieän caùc muïc tieâu thieân nieân kyû cuûa Vieät Nam vaø phuø hôïp vôùi Chieán löôïc toaøn dieän veà taêng tröôûng vaø giaûm ngheøo. Hôïp phaàn PCDA ñöôïc trieån khai taïi 4 trong 6 tænh thuoäc Chöông trình DCE laø Thaùi Nguyeân, Haø Nam, Quaûng Nam vaø Beán Tre.

Moät hoaït ñoäng quan troïng trong Hôïp phaàn PCDA laø xaùc ñònh, thieát keá vaø thöïc hieän caùc döï aùn trình dieãn phuø hôïp ñeå nhaân roäng taïi ñòa phöông cuõng nhö taïi caùc tænh khaùc. Ñeán thôøi ñieåm cuoái naêm 2010 boán (4) döï aùn trình dieãn ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh vaø caùc hoäi thaûo phoå bieán kinh nghieäm ñaõ ñöôïc toå chöùc, ñoù laø:

DANH MUÏC BAÛNG

Baûng 1. Saûn phaåm khí töø 1kg chaát thaûi ñoäng vaät ....16

Baûng 2. Nguyeân lieäu xaây döïng heä thoáng thieát bò khí sinh hoïc haàm naép coá ñònh ...................19

Baûng 3. Nhöõng truïc traëc khi söû duïng heä thoáng khí sinh hoïc vaø caùch khaéc phuïc ................41

DANH MUÏC HÌNH

Hình 1. Sô ñoà beå uû phaân compost ...........................15

Hình 2. Moâ hình söû duïng tuùi Biogas baèng chaát deûo .... 17

Hình 3. Maët caét doïc vaø ngang haàm Biogas ............19

8

soå tay Höôùng daãn vaän HaønH Heä tHoáng xöû lyù cHaát tHaûitaïi caùc cô sôû cHaên nuoâi gia suùc quy moâ Hoä gia ñìnH

9

1. TOÅNG QUAN VEÀ TAÛI LÖÔÏNG VAØ THAØNH PHAÀN CHAÁT THAÛI TAÏI CAÙC CÔ SÔÛ CHAÊN NUOÂI GIA SUÙC

QUY MOÂ HOÄ GIA ÑÌNH

Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi töø cô sôû chaên nuoâi gia suùc bao goàm:

- Chaát thaûi raén: Phaân, chaát ñoän, loâng, thöùc aên dö thöøa, chaát höõu cô ...

- Chaát thaûi loûng: nöôùc tieåu, nöôùc röûa chuoàng, taém röûa gia suùc, veä sinh loø moå, duïng cuï

- Chaát thaûi khí: CO2, N2O, NH3, CH4…

1.1. Chaát thaûi raén

Chaát thaûi raén töø hoaït ñoäng chaên nuoâi bao goàm phaân, raùc, chaát ñoän chuoàng, thöùc aên dö thöøa, xaùc gia suùc cheát haøng ngaøy. Tyû leä caùc chaát höõu cô, voâ cô, vi sinh vaät trong chaát thaûi phuï thuoäc vaøo khaåu phaàn aên, gioáng, loaøi gia suùc vaø caùch doïn veä sinh.

Trong chaát thaûi raén chöùa : nöôùc 56 - 83%, chaát höõu cô 1 - 26%, nitô 0,32 - 1,6%, P 0,25 - 1,4%, K 0,15 - 0,95% vaø nhieàu loaïi vi khuaån, virus, tröùng giun saùn gaây beänh cho ngöôøi vaø ñoäng vaät.

Caùc thaønh phaàn trong chaát thaûi raén coù theå khaùc nhau vaø tyû leä caùc thaønh phaàn naøy cuõng khaùc nhau tuyø töøng loaïi gia suùc, gia caàm.

g Heä thoáng xöû lyù chaát thaûi y teá taïi Trung taâm Y teá huyeän Phoå Yeân, tænh Thaùi Nguyeân;

g Caûi thieän moâi tröôøng chôï Baø Reùn, huyeän Queá Sôn, tænh Quaûng Nam;

g Caûi thieän moâi tröôøng keânh Chín Teá, phöôøng Phuù Khöông, Thaønh phoá Beán Tre;

g Xaây döïng moâ hình xöû lyù chaát thaûi vaät nuoâi baèng haàm biogas taïi xaõ Ña Phöôùc Hoäi, huyeän Moû Caøy, vaø xaõ Phuù Leã, huyeän Ba Tri, tænh Beán Tre.

Döïa treân keát quaû cuûa 4 döï aùn trình dieãn Vaên phoøng hoã trôï Hôïp phaàn PCDA ñaõ toå chöùc ñaùnh giaù, ruùt kinh nghieäm vaø soaïn thaûo caùc taøi lieäu höôùng daãn nhaèm nhaân roäng caùc moâ hình naøy trong phaïm vi quoác gia.

Taøi lieäu “Höôùng daãn vaän haønh heä thoáng xöû lyù chaát thaûi taïi caùc cô sôû chaên nuoâi gia suùc quy moâ hoä gia ñình” daønh cho caùc hoä gia ñình taïi caùc khu vöïc noâng thoân, laøng ngheà tham khaûo ñeå thöïc hieän baûo veä moâi tröôøng trong hoaït ñoäng chaên nuoâi gia suùc (traâu boø, lôïn (heo)).

10 11



kieåu chuoàng traïi vaø chaát löôïng nöôùc veä sinh chuoàng traïi... Trong nöôùc thaûi, nöôùc chieám 75 - 95%, phaàn coøn laïi laø caùc chaát höõu cô, voâ cô vaø maàm beänh.

1.3. Khí thaûi

Keát quaû phaân tích khoâng khí chuoàng nuoâi cho thaáy haàu heát caùc chæ tieâu ñeàu vöôït quaù ngöôõng cho pheùp. Ñoä nhieãm khuaån khoâng khí ñaït 35.500 vi khuaån/m3 cao hôn möùc cho pheùp 19,72 laàn. Noàng ñoä khí NH3 trong noâng hoä ñaït 0,112% mg/m3 vöôït gaáp 11,2 laàn tieâu chuaån cho pheùp, khí H2S ñaït 0,0053 mg/m3 vöôït gaáp 1,06 laàn tieâu chuaån cho pheùp. Hai loaïi khí naøy phaùt thaûi trong quaù trình phaân huûy nöôùc thaûi vaø chaát thaûi chaên nuoâi coù muøi hoâi, tính ñoäc coù theå gaây haïi cho coäng ñoàng, aûnh höôûng tôùi söùc khoûe ngöôøi daân. Noàng ñoä khí sulfua hoaø tan cao 28-35 laàn tieâu chuaån veä sinh cho pheùp. Noàng ñoä NH4-N vöôït quaù chæ tieâu cho pheùp 1,5 - 2 laàn.

Gia suùc coøn thaûi ra CH4 vaø CO2 laø caùc khí gaây hieäu öùng nhaø kính. CH4 ñöôïc sinh ra do söï phaân huûy caùc chaát höõu cô bôûi vi sinh vaät trong ñieàu kieän yeám khí. CH4 sinh ra töø quaù trình leân men trong oáng tieâu hoùa ñoäng vaät chieám khoaûng 20%, töø phaân gia suùc chieám khoaûng 7% toång CH4 thaûi ra. Ñoäng vaät nhai laïi (traâu, boø thòt, boø söõa, deâ, cöøu) ñoùng goùp chính vaøo vieäc taïo ra CH4 vì chuùng coù daï daøy 4 tuùi, trong ñoù daï coû coù dung tích lôùn nhaát (khoaûng 200 lít), taïi ñaây xaûy ra quaù trình leân men vi sinh vaät. Nhöõng chaát khí taïo thaønh naèm ôû phaàn treân cuûa daï coû goàm CO2, CH4 chieám tyû troïng lôùn nhaát.

Muøi hoâi laø moät trong nhöõng saûn phaåm cuûa quaù trình phaân huûy chaát höõu cô. Quaù trình phaân huûy phaân

1.2. Nöôùc thaûi

Nöôùc thaûi phaùt sinh töø trang traïi chaên nuoâi do laøm veä sinh chuoàng traïi, maùng aên, maùng uoáng, nöôùc taém röûa cho gia suùc haøng ngaøy, nöôùc tieåu do gia suùc baøi tieát ra moâi tröôøng.

Thaønh phaàn nöôùc thaûi töø caùc traïi chaên nuoâi gia suùc nhö sau:n Chaát höõu cô: 70-80% goàm cellulose, protit, axit amin,

chaát beùo, hidratcarbon vaø caùc daãn xuaát cuûa chuùng... Haàu heát caùc chaát höõu cô deã phaân huûy.

n Vi sinh vaät gaây beänh: Nöôùc thaûi chaên nuoâi chöùa nhieàu loaïi vi truøng, virus vaø tröùng aáu truøng giun saùn gaây beänh nhö:

- Giun saùn

- Vi khuaån Sallmonella

- Vi khuaån E. colin Chaát voâ cô: chieám 20-30% goàm caùt, ñaát, muoái, ure,

ammonium, muoái chlorua, SO42-,…

Trong nöôùc thaûi chaên nuoâi lôïn thöôøng chöùa haøm löôïng N vaø P raát cao. Haøm löôïng N-toång trong nöôùc thaûi chaên nuoâi 571 - 1026 mg/l, Photpho töø 39 - 94 mg/l, kim loaïi naëng (Zn, Cu, As, Cd,...) Ngoaøi ra, coøn chöùa CH4 vaø N2O, ñaây laø 2 khí raát nguy hieåm gaây hieäu öùng nhaø kính.

Thaønh phaàn nöôùc thaûi chaên nuoâi bieán ñoäng raát lôùn phuï thuoäc vaøo quy moâ chaên nuoâi, phöông phaùp veä sinh,

12


13

2. HÖÔÙNG DAÃN VAÄN HAØNH VAØ QUAÛN LYÙ HEÄ THOÁNG XÖÛ LYÙ CHAÁT THAÛI TAÏI CAÙC CÔ SÔÛ

CHAÊN NUOÂI GIA SUÙC QUY MOÂ HOÄ GIA ÑÌNH

2.1. Caùc qui trình xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi coù theå aùp duïng taïi Vieät Nam

Nöôùc thaûi chaên nuoâi gia suùc ñöôïc coi laø moät trong nhöõng nguoàn nöôùc thaûi gaây oâ nhieãm nghieâm troïng. Vieäc môû roäng caùc khu daân cö xung quanh caùc gia traïi chaên nuoâi neáu khoâng ñöôïc giaûi quyeát thoûa ñaùng seõ gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng aûnh höôûng ñeán söùc khoûe coäng ñoàng vaø gaây ra nhöõng vaán ñeà mang tính chaát xaõ hoäi phöùc taïp.

Nhieàu nguyeân cöùu trong lónh vöïc xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi ñang ñöôïc heát söùc quan taâm vì muïc tieâu giaûi quyeát vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng, ñoàng thôøi vôùi vieäc taïo ra naêng löôïng môùi.

2.1.1. Xöû lyù chaát thaûi raén

UÛ phaân xanh

UÛ phaân xanh laø quaù trình xöû lyù phaân vaø caùc chaát thaûi raén baèng caùch troän laãn vôùi voâi boät + ñaát boät + phaân laân + laù phaân xanh (toát nhaát laø caây cöùt lôïn, theo kinh nghieäm daân gian coù taùc duïng khöû muøi raát toát) hoaëc traáu, uû hoai muïc. Coù 2 caùch uû phaân xanh nhö sau:

- UÛ treân maët ñaát baèng caùch raûi moät lôùp voâi boät phía treân maët ñaát sau ñoù daûi moät lôùp phaân, chaát ñoän leân.

chuoàng trong ñieàu kieän hieáu khí seõ sinh ra moät soá khí coù muøi hoâi vaø saûn phaåm chính laø khí CO2. Phaân huûy phaân chuoàng trong ñieàu kieän kî khí seõ laøm phaùt sinh nhieàu khí coù muøi hoâi, vaø ñoâi khi caû moät soá khí ñoäc nhö amoniac, sunfua hydro vaø metan. Phaân huûy hieáu khí xaûy ra khi phaân ñöôïc chaát thaønh ñoáng hoaëc khi phaân loûng ñöôïc chöùa laâu trong caùc hoá.

14 15



kín vaø coù oáng thoaùt hôi ôû treân noùc nhaø ñeå haïn cheá muøi hoâi phaùt taùn.

Hình 1. Sô ñoà beå uû phaân compost

Heä thoáng thieát bò khí sinh hoïc xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi (BIOGAS)

Biogas laø moät loaïi khí ñoát sinh hoïc ñöôïc taïo ra khi phaân huûy yeám khí phaân thaûi ra cuûa gia suùc. Heä thoáng biogas taïo ra moät moâi tröôøng yeám khí, laøm cho caùc chaát höõu cô nhö phaân, raùc, nöôùc tieåu ñöôïc leân men phaân huyû taïo ra caùc khí nhö CO2 vaø CH4. Khí CH4 ñöôïc söû duïng laøm nhieân lieäu cho ñun naáu vaø thaép saùng.

Caùc chaát thaûi cuûa gia suùc ñöôïc cho vaøo haàm kín (hay tuùi uû), ôû ñoù caùc vi sinh vaät seõ phaân huûy chuùng thaønh

Cöù moät lôùp phaân daøy 20-30 cm laïi raûi moät lôùp voâi boät cho ñeán khi ñoáng phaân cao khoaûng 1-1,2m thì ñaép kín beân ngoaøi baèng moät lôùp buøn daøy khoaûng 5-7cm.

- Ñaøo hoá saâu 2-2,5m, chu vi hoá tuyø thuoäc vaøo löôïng chaát thaûi caàn xöû lyù. Raûi moät lôùp voâi boät leân beà maët cuûa hoá sau ñoù ñöa chaát thaûi xuoáng vaø laøm töông töï nhö uû treân maët ñaát, khoaûng caùch töø lôùp chaát thaûi treân cuøng tôùi maët ñaát laø 50cm.

Sau khi uû tieán haønh khöû truøng tieâu ñoäc khu vöïc xung quanh baèng voâi boät, hoaëc caùc hoaù chaát sau: Formol 2-3%, Xuùt 2-3%, Chloramin, Prophyl, Virkon, Biocid,...

Trong quaù trình uû, ñònh kyø 3 - 5 ngaøy caàn phaûi laáy nöôùc (toát nhaát laø nöôùc thaûi veä sinh chuoàng traïi) töôùi ñeàu treân beå uû ñeå duy trì ñoä aåm vaø cung caáp theâm dinh döôõng cho vi khuaån kî khí phaùt trieån. Thoâng thöôøng, sau khoaûng 1 thaùng thì phaân xanh hoai heát, laáy ra ñeå boùn cho caây troàng.

Saûn xuaát phaân compost

Taát caû phaân gia suùc gia caàm ñeàu ñöôïc thu doïn chöùa trong nhaø chöùa, sau khi ñuû löôïng phaân tieán haønh xaây ñoáng phaân uû hoaïi, coù theå thöïc hieän theo hai phöông phaùp uû noùng hay uû nguoäi. Phöông phaùp uû nguoäi phaân chuoàng ñöôïc neùn chaët xen keõ chaát ñoän chuoàng vôùi ñoä aåm 70%, sau ñoù duøng ñaát hay taám chaát deûo che phuû caû ñoáng phaân, sau 6 - 8 thaùng phaân ñaõ hoaïi muïc hoaøn toaøn. Phöông phaùp uû noùng töông töï uû nguoäi nhöng khoâng caàn neùn chaët ñoáng phaân vaø ñònh kyø 2 thaùng duøng duïng cuï xaùo ñoáng phaân laïi, cöù laøm nhö theá khoaûng 2 laàn trong voøng 4 - 6 thaùng laø phaân hoaïi muïc. Nhaø uû phaân phaûi

16 17



cho moät thieát bò laáy khí ra.Toaøn boä thieát bò naøy ñöôïc ñaët döôùi haøo ñöôïc xaây saün, daøi 8-10 meùt, roäng 1,2-1,4 meùt, saâu 1,5 meùt, hai ñaàu ñöôïc xaây coá ñònh vaøo 2 ñaàu oáng saønh (oáng saønh ñöôïc ñaët nghieâng moät goùc 450). Ñaàu vaøo xaây moät hoá ga ñeå chaát thaûi chaên nuoâi vaøo deã daøng, phaàn thu khí ñöôïc laáy ra qua moät heä thoáng van nhö saêm xe, phaàn khí ñöôïc giöõ laïi vaøo moät heä thoáng tuùi nilon (coù theå ñeå ôû treân noùc chuoàng traïi) vaø ñeå taïo ra aùp löïc ñöa khí gas vaøo beáp, ngöôøi ta buoäc moät daây cao su vaøo giöõa phaàn tuùi khí ñeå taïo ra aùp löïc.

Phía treân maët haøo duøng caùc taám fibpro xi maêng ñaäy laïi ñeå baûo veä tuùi.

Hình 2. Moâ hình söû duïng tuùi Biogas baèng chaát deûo

caùc chaát muøn vaø khí, khí naøy ñöôïc thu laïi qua moät heä thoáng ñöôøng daãn tôùi loø ñeå ñoát, phuïc vuï sinh hoaït cuûa gia ñình. Caùc chaát thaûi ra sau quaù trình phaân huûy trong haàm kín (hay tuùi uû) gaàn nhö saïch vaø coù theå thaûi ra moâi tröôøng, ñaëc bieät nöôùc thaûi cuûa heä thoáng biogas coù theå duøng töôùi cho caây troàng.

Kyõ thuaät xöû lyù baèng beå biogas coù nhieàu caùch, phuï thuoäc vaøo naêng suaát söû duïng nhö tuùi sinh khí biogas baèng chaát deûo, haàm coù naép troâi noåi vaø haàm coù naép coá ñònh. Baûng 18 döôùi ñaây öôùc tính saûn phaåm khí thu ñöôïc töø phaân ñoäng vaät.

Baûng 1. Saûn phaåm khí töø 1kg chaát thaûi ñoäng vaät

tt loaïi vaät nuoâi löôïng thaûi haøng ngaøy (kg)

theå tích khí sinh ra, m3/kg chaát thaûi

1 Traâu, boø, ngöïa 10 - 15 0,023 - 0,04

2 Lôïn 2,5 - 3,5 0,04 - 0,059

3 Gia caàm 0,07 - 0,09 0,056 - 0,116

Nguoàn: Nguyeãn Quang Khaûi - Thieát bò khí sinh hoïcK1 vaø K2, Haø Noäi 2009

Coù hai loaïi thieát bò khí sinh hoïc vôùi ñaëc tính kyõ thuaät ñöôïc trình baøy döôùi ñaây ñang ñöôïc aùp duïng roäng raõi hieän nay ôû Vieät Nam.

a/ Thieát bò khí sinh hoïc baèng tuùi chaát deûo PE

Duøng moät tuùi PE coù chieàu daøi 8-10 meùt roäng 1,2-1,4 meùt goàm 2 ñeán 3 lôùp (ñeå ñaûm baûo cho ñoä beàn cuûa tuùi), ôû moãi ñaàu tuùi ñöôïc buoäc vaøo moät ñaàu oáng saønh coù ñöôøng kính 150 mm, ôû gaàn ñaàu vaøo phía treân ngöôøi ta

18 19



Hình 3. Maët caét doïc vaø ngang haàm Biogas

Nguoàn: Ñaëng Kim Chi, Vieän Moâi Tröôøng,Ñaïi hoïc Baùch Khoa Haø Noäi

Baûng 2. Nguyeân lieäu xaây döïng heä thoáng thieát bò khí sinh hoïc haàm naép coá ñònh

theå tích phaân huyû

gaïch vieân

xi maêng (kg)

caùt vaøng (m3)

saét f 6 (kg)

oáng nhöïa f160 mm (m)

2 m3 800 400 1,0 2,5 2,0

3 m3 1.000 500 1,2 2,5 2,5

5 m3 1.500 700 1,7 2,5 2,6

10 m3 2.000 900 2,0 2,5 3,0

Nguoàn: Sôû Noâng nghieäp Haûi Döông

Öu ñieåm:

- Deã laép ñaët

- Kinh phí ban ñaàu nhoû.

Nhöôïc ñieåm:

- Ñoä beàn khoâng cao do laøm baèng taám PE (tuoåi thoï ngaén)

- Deã bò thuûng do khaùch quan (nhö gaø, chuoät, lôïn nhaûy vaøo)

- Chieám nhieàu dieän tích maët baèng

- Khoâng mang tính coâng nghieäp.

b/ Thieát bò khí sinh hoïc naép coá ñònh

Loaïi thieát bò naøy coù phaàn chöùa khí (baèng composit hoaëc beâ toâng coát theùp) ñöôïc xaây döïng ngay treân phaàn uû phaân. Do ñoù, theå tích cuûa thieát bò baèng toång theå tích cuûa 2 phaàn naøy. Thieát bò coù daïng baùn caàu ñöôïc choân hoaøn toaøn döôùi ñaát ñeå tieát kieäm dieän tích vaø oån ñònh nhieät ñoä. Phaàn chöùa khí ñöôïc toâ baèng nhieàu lôùp vöõa ñeå baûo ñaûm yeâu caàu kín khí. ÔÛ phaàn treân coù moät naép ñaäy ñöôïc haøn kín baèng ñaát seùt, phaàn naép naøy giuùp cho thao taùc laøm saïch thieát bò khi caùc chaát raén laéng ñaày haàm.

Coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi baèng thieát bò khí sinh hoïc coù naép coá ñònh theå hieän treân Hình 3.

20 21



- Kieåu RDAC (cuõ): beå phaân huûy hình truï, xaây gaïch, voøm chöùa khí baèng composit hoaëc xi maêng coát theùp. Kieåu naøy do RDAC thieát keá, xaây döïng theo caùch thoâng thöôøng, voøm chöùa khí baûo ñaûm kín khí, haïn cheá vaùng. Loaïi naøy coù nhieàu nhöôïc ñieåm: giaù thaønh cao, khoâng coù cöûa thaêm, aùp suaát cöïc ñaïi quaù lôùn deã gaây nöùt vôõ beå, nguyeân lieäu phaân huûy khoâng ñaït tieâu chuaån veä sinh do loái ra boá trí saùt ñaùy.

n Loaïi hình caàu: coù 2 kieåu

- Kieåu Ñaïi hoïc Caàn Thô: Ñöôïc goïi laø kieåu TG - BP (Thailand Germany Biogas Program) trong khuoân khoå moät döï aùn hôïp taùc Ñöùc - Thaùi Lan. Kieåu naøy coù moät vaønh choáng raïn nöùt naèm ôû thaân voøm khoaûng treân 300 tính töø taâm ñaùy leân. Kieåu naøy phuø hôïp vôùi nôi nöôùc ngaàm cao nhöng giaù thaønh cao, xaây döïng phöùc taïp.

- Kieåu Vieän Naêng löôïng: Ñaây laø kieåu duy nhaát ñöôïc hoäi ñoàng giaùm ñònh caáp nhaø nöôùc chaáp nhaän vaø ñöôïc caûi tieán, hoaøn thieän lieân tuïc trong 10 naêm öùng duïng. Ñeán nay, taùc giaû ñaõ caûi tieán thaønh KT1 vaø KT2 vaø ñöôïc choïn ñöa vaøo thieát keá maãu cuûa Tieâu chuaån ngaønh veà coâng trình khí sinh hoïc nhoû (Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân ban haønh naêm 2002). Kieåu naøy coù öu ñieåm giaù thaønh haï, nguyeân vaät lieäu vaø nhaân coâng taïi choã, khoâng caàn coâng xöôûng, phuø hôïp vôùi moïi ñieàu kieän khí haäu vaø nguyeân lieäu naïp, tuoåi thoï cao.

c/ Thieát bò khí sinh hoïc naép noåi

Loaïi thieát bò naøy goàm coù moät phaàn haàm hình truï xaây baèng gaïch hoaëc beâtoâng löôùi theùp vaø naép chöùa khí

Nhöôïc ñieåm:

- Chi phí ban ñaàu cao.

- Caàn thôï xaây döïng laép ñaët coù trình ñoä kyõ thuaät cao.

Öu ñieåm:

- Tieát kieäm maët baèng xaây döïng (sau khi xaây döïng haàm xong coù theå xaây döïng chuoàng traïi leân treân maët haàm).

- Ñoä beàn cao 15-20 naêm.

- Mang tính chaát coâng nghieäp.

ÔÛ Vieät Nam phoå bieán söû duïng kieåu thieát bò naép coá ñònh sau ñaây1:n Loaïi hình hoäp: kieåu RDAC (môùi): do Trung taâm tö

vaán hoã trôï phaùt trieån noâng thoân (RDAC) ñeà xuaát, trong ñoù thay ñoåi beå phaân huûy hình truï thaønh hình hoäp, naép baùn caàu composit, loái ra ñöôïc môû roäng. Loaïi naøy tuy deã xaây döïng, voøm kín khí, nhöng giaù thaønh cao, caùc thoâng soá kyõ thuaät chöa hôïp lyù, nhieàu nhöôïc ñieåm.

n Loaïi hình truï: coù 2 kieåu

- Kieåu cuûa Ñoàng Nai: thieát keá naëng neà, toán keùm, tính toaùn caùc thoâng soá kyõ thuaät chöa hôïp lyù. Beå phaân huûy hình truï ñöôïc xaây gaïch coù khe nöôùc, naép chöùa khí baèng beâ toâng coát theùp (ñeå traùnh keát caáu voøm baèng gaïch) bò gaén coá ñònh vaøo beå phaân huûy.

1 Nguyeãn Gia Löôïng, Nguyeãn Quang Khaûi - Tình hình phaùt trieån coâng ngheä khí sinh hoïc taïi Vieät Nam, Taïp chí Chaên nuoâi soá 5/2005

22 23



ñöôïc thu gom vaø xöû lyù rieâng baèng quaù trình laøm phaân boùn. Caën laéng töø khaâu xöû lyù nöôùc thaûi ñöôïc thu gom xöû lyù chung vôùi phaân vaø nöôùc ræ trong quaù trình uû phaân coù theå ñöa ngöôïc trôû laïi heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi. Tuy nhieân neáu löôïng phaân gia suùc thu ñöôïc treân 20 kg/ngaøy thì toát nhaát söû duïng heä thoáng khí sinh hoïc ñeå coù theå vöøa xöû lyù chaát thaûi raén vöøa xöû lyù nöôùc thaûi trong cuøng heä thoáng, ñoàng thôøi laïi thu ñöôïc khí sinh hoïc duøng ñeå ñun naáu vaø phaùt ñieän.

Coù theå aùp duïng moät soá bieän phaùp xöû lyù nöôùc thaûi theo caùc quy trình sau:

Quy trình 1:

Qui trình 2:

uùp vaøo moät khe chöùa nöôùc quanh coå beå phaân huûy. Naép chöùa khí thöôøng ñöôïc laøm baèng theùp taám, beâtoâng löôùi theùp, beâtoâng coát tre, chaát deûo hoaëc sôïi thuûy tinh. Loaïi thieát bò naøy bò aûnh höôûng nhieàu bôûi caùc nhaân toá moâi tröôøng nhö nhieät ñoä. Naép thieát bò deã bò aên moøn (trong tröôøng hôïp laøm baèng saét taám), hoaëc bò laõo hoùa (trong tröôøng hôïp laøm baèng chaát deûo). Moät nhöôïc ñieåm khaùc laø aùp suaát gas thaáp do ñoù baát tieän trong vieäc thaép saùng, ñun naáu... ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm naøy ngöôøi ta thöôøng treo theâm vaät naëng vaøo naép haàm uû.

Xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi baèng giun queá vaø caùc loaïi giun khaùc

Giun (truøn) queá (Perrionyx excavatus), thöôøng soáng trong moâi tröôøng coù nhieàu chaát höõu cô ñang phaân huûy. Chuùng ñöôïc söû duïng roäng raõi trong vieäc chuyeån hoùa chaát thaûi ôû Philippin, Australia, AÁn Ñoä vaø moät soá nöôùc khaùc (theo Grrero, 1983; Edwards, 1995), cöù 1.000 giun ñaát vôùi caùc theá heä noái tieáp coù theå tieâu thuï heát 1.000kg raùc pheá thaûi/1 naêm (theo Phan Töû Dieân, 1986; theo Shultz vaø Graff, 1977). Giun töøng ñöôïc coi nhö “thôï caøy nguyeân thuûy”, laøm tôi xoáp ñaát, thoaùng khí, giöõ ñoä aåm toát, ôû maät ñoä 200 con/m2 trong moät naêm chuùng caøy xôùi 80 taán ñaát maët cho 1ha.

2.1.2. Xöû lyù nöôùc thaûi ñoái vôùi cô sôû chaên nuoâi quy moâ hoä gia ñình

Vôùi cô sôû chaên nuoâi quy moâ nhoû, löôïng phaân gia suùc thaûi ra haèng ngaøy khoaûng vaøi kg, coù theå taùch rieâng quaù trình xöû lyù phaân vaø nöôùc thaûi. Nöôùc thaûi chaên nuoâi ñöôïc xöû lyù baèng haàm biogas hoaëc haàm töï hoaïi, phaân

24 25



- Coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi phaûi ñöôïc ñaët ôû cuoái höôùng gioù chính.

- Möông thoaùt nöôùc caàn coù naép ñaäy vaø ñaûm baûo raèng khoâng coù nöôùc öù ñoïng treân saøn traïi. Coù löôùi chaén raùc taïi caùc hoá thu ñeå raùc khoâng rôi xuoáng coáng.

2.2.2. Tieâu chí xaây döïng haàm khí sinh hoïc (biogas)

Tieâu chuaån 10TCN 492 → 499-2002 coù theå aùp duïng neáu caùc haàm biogas theå tích döôùi < 16 m3 phuø hôïp xaây döïng ñeå xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi cho caùc traïi chaên nuoâi gia ñình. n10TCN 492-2002 - Haàm biogas quy moâ nhoû. Yeâu caàu

kyõ thuaät chung.n10TCN 493-2002 - Haàm biogas quy moâ nhoû. Caùc yeâu

caàu veà thi coâng. n10TCN 494-2002 - Haàm biogas quy moâ nhoû. Caùc yeâu

caàu veà phaân phoái vaø söû duïng khí. n10TCN 495-2002 - Haàm biogas quy moâ nhoû. Tieâu

chuaån kieåm tra chaát löôïng vaø nghieäm thu.

n10TCN 496-2002 - Haàm biogas quy moâ nhoû. Caùc yeâu caàu veà vaän haønh vaø baûo döôõng.

n10TCN 497-2002 - Haàm biogas quy moâ nhoû. Caùc quy taéc ñaûm baûo an toaøn.

n10TCN 498-2002 - Haàm biogas quy moâ nhoû. Danh muïc caùc thoâng soá quan troïng vaø Yeâu caàu kyõ thuaät.

n10TCN 499-2002 - Haàm biogas quy moâ nhoû. Thieát keá chuaån.

2.2. Caùc tieâu chí löïa choïn quy trình coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi

Vieäc löïa choïn quy trình xöû lyù chaát thaûi phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá nhö:

- Caùc yeâu caàu veà coâng ngheä vaø veä sinh.

- Löu löôïng chaát thaûi.

- Caùc ñieàu kieän cuûa traïi chaên nuoâi.

- Hieäu quaû xöû lyù.

Caùc muïc döôùi ñaây moâ taû caùc tieâu chí cho caùc phöông aùn xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi.

2.2.1. Tieâu chí löïa choïn qui trình xöû lyù chaát thaûi

- Ñeå xaùc ñònh ñöôïc qui trình xöû lyù phaûi phaân tích ñöôïc caùc chæ tieâu gaây oâ nhieãm, raát quan troïng vì noù quyeát ñònh vieäc löïa choïn coâng ngheä vaø hieäu suaát cuûa quaù trình xöû lyù chaát thaûi.

- Löôïng nöôùc thaûi chaên nuoâi chuû yeáu töø coâng ñoaïn taém cho gia suùc vaø röûa chuoàng, vì vaäy maø thaønh phaàn cuûa nöôùc thaûi chuû yeáu laø cuûa phaân vaø nöôùc tieåu. Do ñoù haøm löôïng BOD, Nitô toång vaø phot pho toång trong nöôùc thaûi cao. Vieäc loaïi boû Nitô vaø phot pho trong nöôùc laø raát khoù, thöôøng ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp sinh hoïc.

- Tuyø theo qui moâ saûn xuaát, quó ñaát duøng cho xöû lyù, ñieàu kieän kinh teá, muïc ñích söû duïng chaát thaûi, nöôùc thaûi töø chaên nuoâi, yeâu caàu cuûa nguoàn tieáp nhaän... maø coù theå aùp duïng caùc bieän phaùp xöû lyù thích hôïp.

26 27



2.2.3. Tieâu chí löïa choïn vò trí beå uû phaân compost

- Caùch xa caùc nguoàn nöôùc, toái thieåu laø caùch suoái hoaëc gieáng nöôùc 100m vaø phaûi caùch caùc nguoàn nöôùc maët nhö suoái, möông... 30 m.

- Phaûi ñöôïc ñaët ôû cuoái höôùng gioù chính.

- Ñaët ôû vò trí cao treân möùc ngaäp taàn suaát 4% (25 naêm).

- Möùc chöùa phaân toái ña caùch ñænh beå chöùa toái thieåu 0,5m theo phöông thaúng ñöùng.

- Coù theå tieáp caän ñöôïc trong baát kyø ñieàu kieän thôøi tieát naøo.

- Ñaûm baûo an toaøn cho ngöôøi, gia suùc vaø thieát bò.

2.3. Ñeà xuaát coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi taïi caùc caùc cô sôû chaên nuoâi gia suùc quy moâ hoä gia ñình

Treân cô sôû soá lieäu nghieân cöùu caùc qui trình xöû lyù chaát thaûi vaø caùc giaûi phaùp caûi thieän moâi tröôøng laøng ngheà tænh Haø Nam vaø moät soá huyeän cuûa tænh Höng Yeân, Hueá cho thaáy Qui trình 1 vaø Qui trình 2 thieát keá cho hoä chaên nuoâi gia ñình phuø hôïp nhaát do chi phí xaây döïng vaø vaän haønh thaáp neân phuø hôïp vôùi trình ñoä vaø naêng löïc taøi chính cuûa noâng daân.

Döï aùn trình dieãn taïi xaõ Phuù Leã (huyeän Ba Tri) vaø xaõ Ña Phöôùc Hoäi (huyeän Moû Caøy Nam) ñaõ löïa choïn Qui trình 2 vôùi thieát bò biogas naép coá ñònh kieåu KT1ñeå xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi boø (ôû Phuù Leã) vaø nuoâi heo (ôû Ña Phöôùc Hoäi). Kinh phí xaây döïng vaø chuyeån giao coâng ngheä khoaûng 1-1,2 trieäu ñoàng/m3 dung tích haàm (thôøi ñieåm 2010).

Vôùi caùc haàm biogas lôùn hôn, caàn tuyeån duïng caùc tö vaán thieát keá coù naêng löïc ñeå tieán haønh khaûo saùt thöïc ñòa, thieát keá vaø giaùm saùt thi coâng. Tuy vaäy, caùc tieâu chuaån lieät keâ ôû treân cuõng neân ñöôïc söû duïng ñeå tham khaûo trong quaù trình xaùc ñònh caùc thoâng soá thieát keá, giaùm saùt thi coâng vaø xaây döïng caùc quy taéc vaän haønh, baûo döôõng coâng trình.

Ngoaøi nhöõng yeâu caàu cuï theå veà loaïi vaät lieäu vaø kyõ thuaät thi coâng, tieâu chuaån 10TCN 493-2002 cuõng ñöa ra moät soá tieâu chí löïa choïn vò trí xaây haàm biogas nhö sau:

- Xaây beå phaân huyû neân keát hôïp vôùi nhaø veä sinh vaø chuoàng gia suùc thaønh moät heä thoáng lieân hoaøn ñeå phaân ngöôøi vaø phaân gia suùc coù theå chaûy töï ñoäng vaøo beå phaân huyû.

- Khoaûng caùch töø beå phaân huyû tôùi gieáng nöôùc sinh hoaït toái thieåu phaûi laø 10 m.

- Khoaûng caùch töø beå phaân huyû tôùi beáp phaûi ñaûm baûo ngaén nhaát trong ñieàu kieän cho pheùp.

- Beå phaân huyû caàn ñaët xa caùc caây lôùn ñeå traùnh reã caây ñaâm vaøo beå.

- Nôi xaây beå phaân huyû caàn ñaûm baûo ñöôïc chieáu naéng toái ña.

- Nôi xaây beå phaân huyû caàn ñaûm baûo ñöôïc kín gioù toái ña.

- Nôi xaây beå phaân huyû caàn traùnh nguy cô nöôùc ngaäp vaøo beå.

- Nôi xaây beå phaân huyû neân coù ñieàu kieän neàn ñaát thích hôïp. Neáu neàn ñaát yeáu phaûi xöû lyù nhö qui ñònh.

28 29



Sau khi heä thoáng ñöôøng oáng daãn khí töø boä tích khí tôùi nôi söû duïng ñaõ ñöôïc laép raùp hoaøn chænh vôùi caùc phuï kieän goàm van toång ngay ñaàu ñöôøng oáng, aùp keá chöõ “U” vaø beáp ôû 2 nhaùnh cuoái ñöôøng oáng, phaûi kieåm tra ñoä kín cuûa ñöôøng oáng.

Phöông phaùp kieåm tra: Ñoùng van toång ñeå bòt kín ñaàu ñöôøng oáng. Ñoå nöôùc vaøo aùp keá tôùi möùc theo thieát keá. Thaùo beáp khoûi ñöôøng oáng ñeå coù moät ñaàu oáng hôû. Thoåi vaøo oáng töø ñaàu hôû ñeå naâng aùp suaát trong oáng leân khoaûng 20 cm coät nöôùc (theå hieän ôû ñoä cheânh möïc nöôùc ôû 2 nhaùnh cuûa aùp keá). Bòt ñaàu oáng hôû laïi vaø theo doõi trong khoaûng 30 phuùt. Neáu ñoä cheânh cuûa aùp keá khoâng giaûm thì ñöôøng oáng ñaûm baûo ñoä kín. Ngöôïc laïi thì ñöôøng oáng ñaõ bò roø ræ. Giöõ khí trong oáng ôû aùp suaát cao vaø duøng nöôùc xaø phoøng ñeå tìm choã hôû. Xöû lyù choã bò roø ræ roài kieåm tra laïi nhö treân.

- Kieåm tra boä phaän tích khí: Sau khi ñaõ kieåm tra ñoä kín nöôùc cuûa thieát bò khí sinh hoïc, ñoä kín khí cuûa ñöôøng oáng vaø tin chaéc chuùng ñaõ ñaûm baûo kín nöôùc vaø kín khí, phaûi tieán haønh kieåm tra ñoä kín khí cuûa boä phaän tích khí.

Phöông phaùp kieåm tra:

Vôùi thieát bò naép noåi: Giöõ nguyeân nöôùc ñaõ ñoå ñaày heä thoáng khi thöû kín nöôùc, keå caû nöôùc trong “gio-aêng” nöôùc. Ñoùng van toång ôû naép chöùa khí laïi vaø uùp naép chöùa khí vaøo gioaêng nöôùc. Luùc naøy naép seõ ôû traïng thaùi noåi cao trong gioaêng nöôùc. Ñaùnh daáu möùc noåi cuûa naép vaø theo doõi. Neáu sau 24 giôø, naép khoâng chìm xuoáng laø ñaûm baûo ñoä kín. Ngöôïc laïi, caàn duøng nöôùc xaø phoøng tìm choã roø khí vaø xöû lyù.

2.4. Quy trình vaän haønh heä thoáng biogas taïi caùc cô sôû chaên nuoâi gia suùc quy moâ hoä gia ñình

2.4.1. Quy trình khôûi ñoäng

Kieåm tra chaát löôïng coâng trình tröôùc khi ñöa vaøo hoaït ñoäng

Thieát bò khí sinh hoïc chæ ñöôïc ñöa vaøo hoaït ñoäng sau khi ñaõ ñöôïc kieåm tra theo tieâu chuaån “10TCN 495 - 2002. Coâng trình khí sinh hoïc côõ nhoû - Phaàn 4: Tieâu chuaån kieåm tra vaø nghieäm thu” vaø ñaûm baûo caùc yeâu caàu veà kín nöôùc vaø kín khí.

Kieåm tra ñoä kín nöôùc

Vieäc kieåm tra ñoä kín nöôùc cuûa thieát bò khí sinh hoïc ñöôïc baét ñaàu baèng kieåm tra ñoä kín ñoái vôùi nöôùc. Vieäc kieåm tra chæ ñöôïc tieán haønh khi ñaõ laáp ñaát phaàn hoá ñaøo beân ngoaøi coâng trình vaø khoái xaây ñaõ ñöôïc döôõng hoä ít nhaát laø 8 - 10 ngaøy.

Phöông phaùp kieåm tra: Töø töø ñoå nöôùc vaøo beå phaân huyû cho tôùi khi möïc nöôùc daâng leân tôùi coát traøn. Ñôïi 30 phuùt cho nöôùc ngaám heát vaøo caùc boä phaän cuûa coâng trình. Ñaùnh daáu möïc nöôùc vaø theo doõi trong 12 giôø. Neáu möïc nöôùc ruùt khoaûng 2 - 3 cm laø coâng trình ñaûm baûo kín nöôùc.

Kieåm tra ñoä kín khí

Kieåm tra kín khí chæ tieán haønh khi ñaõ kieåm tra kín nöôùc vaø tin chaéc coâng trình ñaûm baûo kín nöôùc.

- Kieåm tra ñöôøng oáng daãn khí

30 31



Sau moãi lôùp caàn töôùi nöôùc voâi, ñoå moät lôùp phaân gia suùc roài xeáp tieáp lôùp sau. Khi ñaõ hoaøn thaønh vieäc xeáp ñoáng, caàn che ñaäy beân ngoaøi vaø töôùi aåm trong thôøi gian khoaûng 7 - 10 ngaøy veà muøa heø vaø 15 - 20 ngaøy veà muøa ñoâng.

- Ñeå ñaûm baûo thieát bò nhanh choùng hoaït ñoäng vaø saûn xuaát ñuû khí theo thieát keá, löôïng nguyeân lieäu naïp ban ñaàu caàn ñaûm baûo ít nhaát ñaït 50% so vôùi thieát keá. Thoâng thöôøng ñeå ñuû nguyeân lieäu naïp cho coâng trình khí sinh hoïc coù theå tích töø 6-8 m3, moãi hoä daân caàn nuoâi ít nhaát 6-8 con lôïn choai hoaëc 1 con lôïn naùi hay 2 con boø, traâu.

Naïp nguyeân lieäu

- Tröôùc khi naïp, neáu ñaõ ñaäy cöûa thaêm thì phaûi môû van oáng thu khí sao cho khoâng gian trong beå phaân huyû ñöôïc thoâng thoaùng vôùi khí quyeån beân ngoaøi.

- Neáu coù duøng nguyeân lieäu thöïc vaät thì phaûi naïp nguyeân lieäu thöïc vaät ñaõ xöû lyù sô boä vaøo tröôùc, sau ñoù naïp phaân ñoäng vaät, ñaûm baûo sao cho dòch phaân ngaäp nguyeân lieäu thöïc vaät.

- Vôùi phaân ñaõ ñöôïc xöû lyù sô boä thì muùc ñoå thaúng vaøo beå phaân huyû. Vôùi phaân töôi thì phaûi pha loaõng vaø troän ñoàng ñeàu vôùi nöôùc theo tyû leä 1 tôùi 3 lít nöôùc cho 1 kg phaân töôi (1÷3 : 1), sau ñoù ñoå vaøo beå phaân huyû. Vieäc hoaø troän neân thöïc hieän ngay ôû beå naïp baèng caùch duøng moät nuùt ñaäy mieäng oáng loái vaøo laïi roài ñoå phaân vaø nöôùc vaøo beå naïp. Laáy gaäy ñaùnh cho tan phaân ra vaø khuaáy troän ñeå taïo thaønh dòch phaân huyû ñoàng ñeàu. Sau ñoù môû nuùt ñaäy ra cho phaân xoái maïnh vaøo beå phaân huyû.

Vôùi thieát bò naép coá ñònh: Bôm laáy bôùt nöôùc ñaõ ñoå ñaày khi thöû kín nöôùc, sao cho möïc nöôùc ruùt xuoáng döôùi möùc soá khoâng (xem baûn veõ thieát keá) khoaûng 50 cm. Ñaäy naép cöûa thaêm (ñaõ noái vôùi van toång) vaø duøng ñaát seùt ñeå bòt kín laïi. Ñoùng kín ñaàu oáng daãn khí ñeå hôû khi kieåm tra ñoä kín cuûa ñöôøng oáng. Môû van toång cho phaàn chöùa khí cuûa thieát bò khí sinh hoïc thoâng vôùi aùp keá. Bôm nöôùc vaøo beå phaân huyû ñeå neùn khí, naâng aùp suaát khí leân daàn. Khi aùp suaát ñaït tôùi giaù trò toái ña theo thieát keá thì ngöøng bôm. Ñaùnh daáu ñoä cheânh cuûa aùp keá vaø theo doõi trong 24 giôø. Neáu aùp suaát giaûm khoâng quaù 3% thì thieát bò khí sinh hoïc ñaûm baûo ñoä kín khí ñaït yeâu caàu.

Chuaån bò nguyeân lieäu naïp

- Nguyeân lieäu naïp phaûi coù chaát löôïng toát, khoâng laãn nhöõng taïp chaát khoâng phaân huyû ñöôïc nhö ñaát, caùt, gaïch, ñaù... hoaëc khoù phaân huyû nhö goã, muøn cöa... vaø nhöõng chaát ñoäc haïi cho vi khuaån nhö thuoác saùt truøng, xaø phoøng, boät giaët hoaëc phaân gia suùc coù uoáng hoaëc tieâm khaùng sinh hay thuoác phoøng beänh.

- Ñoái vôùi phaân gia suùc vaø gia caàm, coù theå thu gom tröôùc toái ña laø 10 ngaøy vaø giöõ aåm, traùnh cho phaân bò khoâ hoaëc ñaõ oaûi. Neáu coù ñieàu kieän thì ngaâm phaân vaøo nöôùc ñeå xöû lyù sô boä theo tyû leä 1 tôùi 3 lít nöôùc cho 1 kg phaân (1÷3: 1).

- Ñoái vôùi nguyeân lieäu thöïc vaät nhö beøo taây, caùc caây thuyû sinh, caùc caây phaân xanh, rôm raï... caàn ñöôïc xöû lyù sô boä tröôùc. Nguyeân lieäu caàn ñöôïc ñaäp raäp, baêm nhoû vaø ñaùnh ñoáng theo töøng lôùp daày khoaûng 50 cm.

32 33



heát löôïng gas naøy vaø ñôïi 1 ngaøy sau tuùi chöùa khí caêng ñaày trôû laïi thì môùi söû duïng.

- Khi khí baét ñaàu baét chaùy laø coù theå söû duïng ñöôïc. Neân duøng cho heát khí roài laïi tích meû khí môùi. Nhö vaäy chaát löôïng khí seõ nhanh choùng ñöôïc caûi thieän.

- Ngoïn löûa luùc ñaàu coù theå bay khoûi maët ñoát cuûa beáp, ñeå oån ñònh ngoïn löûa caàn ñaët noài leân beáp roài môùi chaâm löûa.

2.4.2. Quy trình vaän haønh haøng ngaøy

Naïp nguyeân lieäu

- Vieäc naïp nguyeân lieäu boå sung haøng ngaøy chæ ñöôïc tieán haønh sau khi naïp ban ñaàu 2 tuaàn neáu hoaït ñoäng cuûa thieát bò tieán trieån bình thöôøng nghóa laø chaát löôïng vaø soá löôïng khí ngaøy caøng naâng cao.

- Nguyeân lieäu thöïc vaät phaûi naïp töøng meû. Phaân naïp boå sung haøng ngaøy chaûy töø chuoàng taïi tröïc tieáp vaøo haàm. Löu yù caàn ñaûm baûo tyû leä giöõa phaân vaø nöôùc trong beå phaân huûy laø 1 (phaân): 5 (nöôùc). Neáu löôïng nöôùc ñöa vaøo haàm quaù tæ leä noùi treân thì löôïng phaân coù maët trong haàm chöa kòp phaân huyû heát ñaõ bò ñaåy ra ngoaøi. Nhö vaäy hieäu quaû phaân huyû thaáp, löôïng gas sinh ra ít vaø vieäc xöû lyù veà maët moâi tröôøng chöa trieät ñeå, phaân vaãn voøn muøi hoâi thoái vaø vaãn coøn toàn taïi caùc loaïi kyù sinh trung gaây beänh. Do ñoù trong tröôøng hôïp duøng nöôùc taém cho gia suùc vaøo nhöõng ngaøy heø noùng böùc thì löôïng nöôùc naøy khoâng ñöôïc cho chaûy vaøo haàm maø phaûi thieát keá raõnh thoaùt rieâng ra khoûi chuoàng traïi chaên nuoâi.

- Neáu ñuû phaân thì naïp ñaày tôùi möùc thieát keá. Neáu khoâng ñuû phaân thì toái thieåu cuõng phaûi naïp tôùi möùc cao hôn mieäng döôùi cuûa caùc oáng ñaàu vaøo vaø ñaàu ra khoaûng 10 cm. Trong tröôøng hôïp naøy coù theå pha loaõng nguyeân lieäu hôn möùc bình thöôøng.

- Vieäc naïp ban ñaàu caàn thöïc hieän nhanh choùng trong moät ngaøy.

- Sau khi naïp nguyeân lieäu ñaõ hoaøn thaønh, ñaäy kín beå phaân huûy laïi ñeå ñôïi cho quaù trình phaân huyû kî khí saûn sinh ra khí sinh hoïc tieán trieån.

- Haøng ngaøy phaûi khuaáy ñaûo dòch phaân huyû baèng caùch duøng moät caùi saøo thoïc saâu vaøo beå phaân huyû qua oáng ñaàu vaøo hoaëc ñaàu ra vaø dòch chuyeån maïnh saøo leân xuoáng nhieàu laàn. Neáu thieát bò coù laép boä phaän khuaáy ñaûo thì söû duïng boä phaän naøy ñeå khuaáy ñaûo. Moãi laàn khuaáy ñaûo keùo daøi khoaûng 15 phuùt. Moãi ngaøy khuaáy ñaûo 2 laàn.

- Khi khoâng coù ñieàu kieän xöû lyù sô boä nguyeân lieäu tröôùc ôû ngoaøi, coù theå duøng beå phaân huyû laøm nôi xöû lyù sô boä nguyeân lieäu roài sau ñoù môùi cho thieát bò hoaït ñoäng theo ñieàu kieän kî khí.

Ñöa khí vaøo söû duïng

- Ñeå kieåm tra xem khí ñaõ chaùy ñöôïc chöa, nhaát thieát phaûi ñöa khí qua beáp vaø tieán haønh chaâm thöû khí ôû maët ñoát cuûa beáp. Tuyeät ñoái khoâng ñöôïc chaâm löûa thöû khí ngay ôû ñaàu oáng daãn khí gaàn boä chöùa khí.

- Nhöõng meû khí ñaàu tieân chöa chaùy ñöôïc vì coù laãn nhieàu khoâng khí coù saün trong haàm, do ñoù phaûi xaû

34 35



- Baõ caën ñaëc: khi laáy baõ caën ñaëc naèm löu trong beå phaân huyû ñeå boùn caây thì phaûi phôi naéng hoaëc duøng voâi ñeå dieät heát tröùng kyù sinh truøng roài môùi ñem boùn.

Theo doõi hoaït ñoäng cuûa thieát bò

- Caàn theo doõi tình traïng hoaït ñoäng cuûa thieát bò thoâng qua naêng suaát sinh khí. Naêng suaát khí tuït xuoáng baát thöôøng chöùng toû ñaõ coù truïc traëc xaûy ra, caàn phaùt hieän nguyeân nhaân vaø khaéc phuïc kòp thôøi.

- Naêng suaát khí cuûa thieát bò ñöôïc ñaùnh giaù theo möùc ñoä noåi cao cuûa naép chöùa khí ñoái vôùi thieát bò naép noåi vaø aùp suaát khí cöïc ñaïi ñoái vôùi thieát bò naép coá ñònh.

2.4.3. Quy trình baûo döôõng

Baûo döôõng haøng ngaøy

- Naïp nguyeân lieäu vaø laáy baõ thaûi ñi.

- Laáy ñaát, caùt... khoûi beå naïp.

- Ñaûm baûo ñuû nöôùc ôû gioaêng nöôùc cuûa thieát bò naép noåi vaø ôû lôùp ñaát seùt gaén kín naép cuûa thieát bò naép coá ñònh.

Baûo döôõng ñònh kyø

Haøng thaùng

- Laøm saïch beáp vaø caùc duïng cuï söû duïng khaùc.

- Thaùo nöôùc ñoïng ôû baãy nöôùc ñoïng.

Haøng naêm

- Sôn laïi maët ngoaøi naép chöùa khí baèng theùp ñoái vôùi thieát bò naép noåi theo thuû tuïc sau:

- Soá löôïng nguyeân lieäu naïp haøng ngaøy khoâng ñöôïc vöôït quaù thoâng soá thieát keá.

- Tuyeät ñoái khoâng ñöa vaøo haàm phaân huyû taát caû caùc chaát hoaù hoïc nhö: xaø phoøng, thuoác taåy, nöôùc möa... Caùc chaát naøy seõ kìm haõm söï hoaït ñoäng cuûa vi khuaån yeám khí. Söï coù maët cuûa caùc chaát naøy trong haàm seõ laøm cho quaù trình phaân huyû seõ yeáu ñi hoaëc ngöøng haún.

Khuaáy ñaûo dòch phaân huyû

Haøng ngaøy phaûi khuaáy ñaûo dòch phaân huyû töông töï nhö qui ñònh ñoái vôùi nguyeân lieäu naïp ban ñaàu.

Söû duïng khí

- Söû duïng heát löôïng khí sinh ra haøng ngaøy theo ñuùng caùc yeâu caàu nhö qui ñònh ôû “10TCN 494 - 2002. Coâng trình khí sinh hoïc côõ nhoû - Phaàn 3: Yeâu caàu veà phaân phoái vaø söû duïng khí”.

- Ñaûm baûo aùp suaát khí tích laïi trong thieát bò khí sinh hoïc khoâng ñöôïc vöôït quaù 100cm coät nöôùc.

- Phaûi thöôøng xuyeân chuù yù khoaù van khí laïi khi khoâng söû duïng.

Söû duïng baõ thaûi

- Dòch thaûi loûng: dòch thaûi loûng caàn ñöôïc laáy ñi haøng ngaøy ôû ñaàu ra vôùi dung tích baèng löôïng nguyeân lieäu naïp boå sung haøng ngaøy. Neáu duøng ñeå töôùi caây, caàn pha loaõng ñeå coù noàng ñoä ñaïm thích hôïp. Neáu caàn löu giöõ laïi thì phaûi chöùa trong moät beå kín ñeå traùnh toån thaát ñaïm do bay hôi.

36 37



trong naép thoâng vôùi khí trôøi vaø töø töø naâng naép vaø ñöa ra khoûi beå phaân huyû.

Ñoái vôùi thieát bò naép coá ñònh: Laáy lôùp ñaát seùt gaén kín naép ñi. Môû van cho khí trong beå phaân huyû thoâng vôùi khí trôøi roài töø töø nhaác naép vaø ñöa ra khoûi beå phaân huyû.

Khi môû naép caàn ñaëc bieät ñeà phoøng chaùy noå vaø ngaït thôû nhö qui ñònh ôû “10TCN 497 - 2002. Coâng trình khí sinh hoïc côõ nhoû - Phaàn 6: Yeâu caàu veà an toaøn”.

Ñôïi cho khí sinh hoïc thoaùt ra heát khoûi beå phaân huyû roài môùi tieán haønh caùc coâng vieäc tieáp theo.

Duøng duïng cuï thích hôïp ñeå laáy boû vaùng.

Bôm hoaëc muùc bôùt khoaûng hai phaàn ba dòch phaân huyû ñi.

Duøng duïng cuï thích hôïp ñeå laáy laéng caën ñi. Caàn ñaëc bieät chuù yù phoøng ngaït thôû nhö qui ñònh ôû “10TCN 497 - 2002. Coâng trình khí sinh hoïc côõ nhoû - Phaàn 6: Yeâu caàu veà an toaøn”.

Ñöa thieát bò hoaït ñoäng trôû laïi nhö laàn naïp ban ñaàu.

2.5. Quy trình öùng phoù caùc ruûi ro khi vaän haønh heä thoáng biogas taïi caùc cô sôû chaên nuoâi gia suùc quy moâ hoä gia ñình

2.5.1. Ñeà phoøng ñaát suït lôû

Khi ñaøo hoá beå phaân huyû phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu qui ñònh ôû ñieàu 4 “10TCN : 2001. Coâng trình khí sinh hoïc côõ nhoû - Phaàn 2: Yeâu caàu veà xaây döïng” ñeå traùnh saït lôû gaây nguy hieåm cho ngöôøi ñaøo ñaát.

Thaùo boû moïi troïng vaät ñaët ôû treân naép (chuoâng/bình chöùa khí).

Ñoùng van khí, tích ñaày khí vaøo naép cho tôùi khi khí suûi boït ra khoûi meùp döôùi naép ñeå naâng naép leân ñoä cao nhaát.

Giöõ cho naép ôû vò trí coá ñònh nhöng vaãn ñaûm baûo cho beå phaân huyû ñöôïc ñaäy kín, khoâng ñeå khoâng khí loït vaøo.

Duøng nöôùc röûa saïch maët naép.

Duøng baøn chaûi saét ñeå ñaùnh saïch ræ.

Duøng nöôùc röûa saïch maët naép sau khi ñaùnh ræ vaø ñeå cho khoâ.

Sôn moät lôùp sôn choáng ræ nhöõng choã bò ræ nhieàu.

Sôn moät lôùp sôn choáng ræ toaøn maët naép.

Sôn phuû ngoaøi moät lôùp sôn maøu saãm.

Sôn khoâ môùi cho naép hoaït ñoäng trôû laïi.

- Laáy boû vaùng vaø laéng caën: Vieäc laáy boû vaùng vaø laéng caën coù theå thöïc hieän haøng naêm hoaëc vaøi naêm moät laàn tuyø thuoäc vaøo tình hình hình thaønh vaùng vaø laéng caën. Thoâng thöôøng neân thöïc hieän moãi naêm moät laàn vaøo cuoái muøa thu ñeå thieát bò hoaït ñoäng toát vaøo muøa ñoâng. Vieäc laáy boû vaùng vaø laéng caën ñöôïc tieán haønh theo thuû tuïc sau:

Môû naép cuûa beå phaân huyû ra:

Ñoái vôùi thieát bò naép noåi: Ñeå cho naép noåi leân tôùi vò trí cao nhaát nhö khi sôn laïi. Môû van cho khí

38 39



2.5.3. Ñeà phoøng caùc truïc traëc trong hoaït ñoäng cuûa thieát bò

- Khoâng ñeå caùc vaät raén rôi vaøo laøm taéc caùc oáng ñaàu vaøo vaø ñaàu ra.

- Khoâng ñöôïc ñeå caùc ñoäc toá öùc cheá hoaït ñoäng cuûa caùc vi khuaån loït vaøo beå phaân huyû nhö thuoác saùt truøng, xaø phoøng, boät giaët hoaëc phaân gia suùc coù uoáng hoaëc tieâm khaùng sinh hay thuoác phoøng beänh. Neáu sô yù ñeå xaûy ra tình traïng ñoù thì phaûi laáy boû toaøn boä dòch phaân huyû ñi, thau röûa saïch beå phaân huyû vaø khôûi ñoäng laïi thieát bò.

2.5.4. Yeâu caàu an toaøn veà phoøng chaùy noå

Ñeà phoøng chaùy noå ôû boä chöùa khí

- Tuyeät ñoái khoâng ñöôïc chaâm löûa tröïc tieáp vaøo ñaàu ra cuûa oáng daãn khí ôû boä chöùa khí.

- Khi môû naép beå phaân huyû ñang hoaït ñoäng ñeå baûo döôõng, söûa chöõa, caàn traùnh khoâng coù caùc nguoàn löûa ôû gaàn.

- Khoâng haøn naép chöùa khí khi ñang coù khí ôû beân trong.

Ñeà phoøng chaùy noå ôû duïng cuï söû duïng

Chaâm löûa ôû beáp vaø ñeøn phaûi tuaân theo qui ñònh ôû ñieàu 4.2.2 vaø 5.2.2 cuûa “10TCN 494 - 2002. Coâng trình khí sinh hoïc côõ nhoû - Phaàn 3: Yeâu caàu veà phaân phoái vaø söû duïng khí”.

Ñeà phoøng chaùy noå ôû nôi söû duïng

Khi phaùt hieän thaáy khí sinh hoïc roø ræ ôû nôi söû duïng trong nhaø nhôø ngöûi thaáy muøi cuûa noù, tuyeät ñoái khoâng

2.5.2. Ñeà phoøng gaây nöùt vôõ beå phaân huyû

- Khi xaây döïng phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu xaây döïng ôû ñieàu 6, 7 vaø 9 cuûa “10TCN : 2001. Coâng trình khí sinh hoïc côõ nhoû - Phaàn 2: Yeâu caàu veà xaây döïng” ñeå traùnh gaây saäp voøm vaø laøm thaønh beå bò nöùt vôõ.

- Khi thieát bò hoaït ñoäng, khoâng ñöôïc ñeå cho aùp suaát khí vöôït quaù giôùi haïn 100cm coät nöôùc.

Coù moät soá chæ soá coù theå quan saùt ñeå phaùt hieän caùc truïc traëc cuûa beå chöùa phaân, bao goàm:

- Theå tích/khoái löôïng phaân khoâng thay ñoåi theo thôøi gian.

- Chaán ñoäng laøm hoûng lôùp traùt.

- Coù hieän töôïng bò xoùi lôû töôøng hoá chöùa khi phaân ñöôïc bôm ra khoûi hoá chöùa.

- Coù caùc veát nöùt hoaëc suït ôû lôùp traùt.

- Coù hieän töôïng thaám, roø ræ, coù caùc loã meàm hoaëc bò suït beân ngoaøi daàm. Ñoù laø hieän töôïng cuûa söï roø ræ. Roø ræ laø moät söï coá ñaùng chuù yù vaø caàn phaûi ñöôïc söûa chöõa ngay.

- Coù hieän töôïng bò roã: caùc veát roã naøy seõ laøm hoûng lôùp traùt vaø töôøng cuûa hoá chöùa phaân.

- Reã caây ñaâm xuyeân vaøo hoá chöùa phaân vaø gaây ra caùc veát nöùt: caàn phaûi chaët boû caây vaø caùc loaïi thöïc vaät moïc xung quanh khu vöïc chöùa phaân. Khi troàng caây thì caàn chuù yù choïn khu vöïc sao cho reã caây khoâng theå vöôn tôùi vaø laøm hoûng beå chöùa phaân.

40 41



2.6. Moät soá löu yù khi vaän haønh vaø quaûn lyù heä thoáng biogas

2.6.1. Löu yù khi vaän haønh

- Sau khi xaây döïng haàm caàn khöû nöôùc xi maêng baèng caùc caây coù chaát chaùt (Tanin) nhö caây chuoái, phaân Super laân...

- Thöû kín nöôùc, kín khí tröôùc khi ñöa coâng trình vaøo söû duïng.

- Ñuû nguyeân lieäu naïp vaøo beå phaân huyû.- Coù nguoàn nöôùc röûa chuoàng traïi ñaùp öùng thöôøng

xuyeân cho heä thoáng .- Coù heä thoáng an toaøn cho beå baèng aùp keá.- Khoâng ñöa vaøo beå phaân huyû caùc loaïi hoaù chaát nhö xaø

phoøng, thuoác tröø saâu...- Sau khi naïp phaân, nöôùc vaøo beå phaân huyû phaûi xaû khí

1-2 laàn/ngaøy vaø laøm trong 3-4 ngaøy.- Phaân ñöa vaøo beå caàn laøm cho tan thì ñoä phaân huyû

caøng cao.

Baûng 3. Nhöõng truïc traëc khi söû duïng heä thoáng khí sinh hoïc vaø caùch khaéc phuïc

Hieän töôïng nguyeân nhaân caùch khaéc phuïc

I. Truïc traëc ôû thieát bò sinh khí

1. Nguyeân lieäu bò nhieãm ñoäc toá

Kieåm tra laïi chaát löôïng nguyeân lieäu vaø naïp laïi

2. Nöôùc pha khoâng ñaûm baûo chaát löôïng

Kieåm tra laïi chaát löôïng nöôùc, ñoä pH, caùc thoâng soá oâ nhieãm khaùc

ñöôïc chaâm löûa, phaûi môû cöûa vaø quaït cho khí thoaùt ra khoûi nhaø, tìm nôi roø ræ khí ñeå khaéc phuïc.

2.5.5. Yeâu caàu an toaøn veà phoøng ngaït thôû

- Khi caàn xuoáng beå phaân huyû ñeå baûo döôõng, söûa chöõa phaûi tuaân theo caùc bieän phaùp phoøng ngöøa sau:

Phaûi môû heát naép beå cho thoaùng khí.

Laáy bôùt dòch phaân huyû cho möïc chaát loûng ít nhaát cuõng tuït xuoáng döôùi caùc ñaàu oáng vaøo vaø ra.

Phaûi ñôïi cho beå phaân huyû ñöôïc môû trong 2, 3 ngaøy hoaëc quaït cho khí thoaùt ra khoûi beå phaân huyû.

Coù thieát bò cô hoïc (daây thöøng, roøng roïc...) ñeå coù theå keùo ngöôøi laøm vieäc trong khu vöïc uû phaân ra ngay khi caàn thieát.

Thaû moät ñoäng vaät nhoû xuoáng beå ñeå kieåm tra xem con vaät coù bò ngaït thôû khoâng. Neáu con vaät khoâng bò ngaït thôû thì ngöôøi môùi ñöôïc xuoáng beå ñeå laøm vieäc.

Ngöôøi xuoáng beå phaûi thaét daây an toaøn vaø coù ngöôøi theo doõi ôû treân ñeå coù theå nhanh choùng keùo ngöôøi xuoáng beå leân khoûi beå neáu ngöôøi ñoù coù hieän töôïng bò ngaït.

- Khi phaùt hieän thaáy khí sinh hoïc roø ræ ra trong moät buoàng kín, phaûi nhanh choùng môû cöûa vaø quaït cho khí thoaùt ra khoûi nhaø, tìm nôi roø ræ khí ñeå khaéc phuïc.

- Khoâng bao giôø ñi vaøo beå uû phaân nhaèm muïc ñích cöùu naïn nhaân ôû beân trong maø khoâng mang theo duïng cuï hoã trôï hoâ haáp. Nhôø löïc löôïng cöùu hoûa hoaëc cô quan cöùu hoä hoã trôï neáu thaáy caàn thieát.

42 43




4. Nguyeân lieäu khoâng naïp ñöôïc vaøo beå

1. Dòch phaân huûy quaù ñaëc Pha loaõng nguyeân lieäu

2. Caùc oáng naïp bò taéc Thoâng cho khoûi taéc

3. Loái vaøo bò laéng caën laáp Laáy laéng caën ñi

5. Khí coù muøi khí chòu

Quaù nhieàu H2SGiaûm naïp phaân ngöôøi, phaân gaøLaép theâm boä loïc H2S

6. Caùc boä phaän kim loaïi bò ñen

Quaù nhieàu H2SGiaûm naïp phaân ngöôøi, phaân gaøLaép theâm boä loïc H2S

7. Khoâng coù khí sinh ra nöõa

Dòch phaân huûy bò nhieãm ñoäc Phaûi naïp laïi toaøn boä

II. Truïc traëc ôû ñöôøng oáng

1. Khí khoâng tôùi ñöôïc nôi söû duïng

1. Roø ræDuøng nöôùc xaø phoøng kieåm tra laïi caùc choã coù khaû naêng roø ræ (van, choã noái)

2. Ñöôøng oáng quaù nhoû Thay oáng daãn roäng hôn

3. Taéc ñöôøng oángPhaùt hieän choã taéc baèng caùch phaân ñoaïn ñeå kieåm tra, xöû lyù söï coá

2. Doøng khí chaäp chôøn

Nöôùc ñoïng trong ñöôøng oáng Xaû nöôùc ñoïng ñi

Nguoàn: Nguyeãn Quang Khaûi, 2009

2.6.2. Söû duïng toaøn dieän coâng trình khí sinh hoïc

Söû duïng khí

Noùi chung, khí sinh hoïc ñöôïc söû duïng chuû yeáu ñeå ñun naáu vaø thaép saùng. Beáp vaø ñeøn khí sinh hoïc ñöôïc nhieàu


1. Khí khoâng coù hoaëc ít so vôùi döï kieán

3. Khoâng ñuû vi khuaån Ñôïi theâm thôøi gian hoaëc caáy theâm vi khuaån

4. Thôøi tieát quaù laïnhUÛ aám cho thieát bò hoaëc ñôïi thôøi tieát aám laïi môùi vaän haønh tieáp

5. Coù choã roø ræ khíKieåm tra laïi caùc choã coù khaû naêng roø ræ ôû voøm chöùa khí

6. Hình thaønh lôùp vaùng daøy bòt kín khoâng cho khí thoaùt leân

Laép theâm boä khuaátÑaûm baûo tyû leä pha loaõngKhoâng naïo caùc chaát taïo vaùng

7. Vaùng vaø laéng caën ñaày beå

Laáy boû vaùng vaø laéng caën ñi

8. Dòch phaân huûy quaù axit (pH < 7)

Duøng voâi hoaëc tro ñeå ñieàu chænh

9. Dòch phaân huûy quaù kieàm (pH >7) Ñôïi theâm thôøi gian

10. Löôïng nguyeân lieäu naïp boå sung khoâng ñuû

Taêng nguyeân lieäu naïp boå sung

2. Löôïng khí khoâng thoûa maõn nhu caàu

1. Khí ít so vôùi döï kieán

Taêng nguyeân lieäu naïp boå sung

2. Löôïng khí söû duïng quaù nhieàu so vôùi coâng suaát döï kieán

Duøng beáp ôû cheá ñoä phuø hôïpCaûi tieán beáp, giaûm löôïng tieâu thuï

3. Thöøa khí söû duïng Quaù nhieàu nguyeân lieäu

Giaûm bôùt nguyeân lieäu naïpTaêng khaû naêng chöùa khíThay beáp lôùn hônTaêng cöôøng duøng khí

44


45

3. CHÖÔNG TRÌNH GIAÙM SAÙT MOÂI TRÖÔØNG TAÏI CAÙC CÔ SÔÛ CHAÊN NUOÂI GIA SUÙC QUY MOÂ HOÄ GIA ÑÌNH

3.1. Muïc tieâu giaùm saùt

- Thu thaäp döõ lieäu phuïc vuï cho coâng taùc kieåm tra, thanh tra vieäc thöïc hieän caùc bieän phaùp baûo veä moâi tröôøng.

- Ñaùnh giaù cuï theå caùc taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng do hoïaït ñoäng cuûa cô sôû gaây ra, xaùc ñònh xu höôùng thay ñoåi chaát löôïng moâi tröôøng.

- Giuùp cho caùc cô quan quaûn lyù moâi tröôøng coù caùc thoâng tin veà caùc nhaân toá oâ nhieãm moâi tröôøng taïi khu vöïc hoaït ñoäng cuûa cô sôû, taïo ñieàu kieän trong coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng.

3.2. Caùc thaønh phaàn moâi tröôøng caàn giaùm saùt

Giaùm saùt chaát thaûi khí

Chaát thaûi khí cuõng ñoàng thôøi phaùt sinh töø chaát thaûi raén vaø chaát thaûi loûng.

- Caùc chæ tieâu giaùm saùt: CH4, H2S, NH3

- Vò trí giaùm saùt:

01 ñieåm taïi coång vaøo

01 ñieåm taïi khu vöïc haàm biogas

01 ñieåm taïi khu vöïc chuoàng nuoâi

- Taàn suaát giaùm saùt 2 laàn/naêm.

- Tieâu chuaån aùp duïng theo QCVN 20:2009/BTNMT.

toå chöùc, caù nhaân thieát keá vaø cheá taïo, chaát löôïng toát, giaù thaønh chaáp nhaän ñöôïc. Ñaõ nghieân cöùu duøng khí sinh hoïc chaïy maùy noå thaønh coâng, ñaõ öùng duïng vaøo thöïc teá trong döï aùn trình dieãn cuûa PCDA xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi boø (ôû Phuù Leã) vaø nuoâi heo (ôû Ña Phöôùc Hoäi), tænh Beán Tre .

Söû duïng baõ thaûi

Ñaõ coù nghieân cöùu veà chaát löôïng vaø caùch söû duïng baõ thaûi. Cho ñeán nay, ngöôøi söû duïng ñeàu duøng baõ thaûi laøm phaân boùn cho caây troàng, naêng suaát taêng (boùn cho ngoâ, baép caûi, rau muoáng, boùn luùa,...), giaûm saâu beänh roõ reät, giaûm ñöôïc löôïng phaân hoùa hoïc. Coù nôi duøng baõ thaûi loûng cho lôïn uoáng ñaõ ruùt ngaén thôøi gian taêng troïng. Vieäc söû duïng baõ thaûi loûng cuõng laø moät troïng taâm trong noäi dung trieån khai cuûa Döï aùn khí sinh hoïc Vieät Nam - Haø Lan hieän nay.

46


47

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. PGS.TS. Phuøng Chí Syõ, TS. Nguyeãn Höõu Duõng. Baùo caùo ñaùnh giaù döï aùn trình dieãn: Caûi thieän moâi tröôøng keânh Chín Teá, TP.Beán Tre vaø xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi keát hôïp thu hoài khí biogas taïi tænh Beán Tre. Chöông trình Vieät Nam - Ñan Maïch Hôïp taùc Phaùt trieån veà Moâi tröôøng,Boä TN & MT. 2010.

2. Hoaøng Thò Thaùi Hoøa, Ñoã Ñình Thuïc. Tröôøng Ñaïi hoïc Noâng Laâm, Ñaïi hoïc Hueá. Ñaëc tính hoùa hoïc cuûa moät soá loaïi phaân höõu cô vaø phuï phaåm caây troàng söû duïng trong noâng nghieäp treân vuøng ñaát caùt bieån tænh Thöøa Thieân Hueá. Taïp chí Khoa hoïc, Ñaïi hoïc Hueá, soá 57, 2010.

3. TS. Nguyeãn Tuøng Phong; ThS. Vuõ Haûi Nam; ThS Toâ Vieät Thaéng; KS. Ñaëng Thò Kim Anh -Trung taâm Ñaøo taïo vaø HTQT (CTIC) - Vieän Khoa Hoïc Thuûy Lôïi Vieät Nam (VAWR). Coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi DEWATS. http://www.ctic.org.vn . 2010.

4. GS.TS. Ñaëng Kim Chi; TS. Töôûng Thò Hoäi; PGS. TS. Nguyeãn Thò Sôn; PGS.TS. Nguyeãn Ñöùc Khieån; ThS. Nguyeãn Thò Thu Haø; ThS. Nguyeãn Thò Dö; ThS. Thònh Thò Thöông; TS. Hoaøng Thu Höông; NCS. Ñoaøn Thaùi Yeân. Vieän Khoa hoïc Coâng Ngheä vaø Moâi tröôøng, Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa Haø Noäi. Taøi lieäu höôùng daãn aùp duïng caùc giaûi phaùp caûi thieän

Giaùm saùt chaát thaûi loûng

Chaát thaûi loûng chuû yeáu laø nöôùc thaûi chaên nuoâi vaø nöôùc thaûi sinh hoaït.

- Caùc chæ tieâu giaùm saùt: pH, BOD5, TSS, toång N, toång P, vi sinh.

- Vò trí giaùm saùt: 01 maãu taïi mieäng coáng thoaùt nöôùc cuûa hoä gia ñình.

- Taàn suaát giaùm saùt: 2 laàn/ naêm.

- Tieâu chuaån aùp duïng: QCVN 14:2008/BTNMT, QCVN 24:2009/BTNMT

48 49



12. Vuõ Ñình Toân, Nguyeãn Vaên Duy, Hoà Thò Lam Traø, Leâ Höõu Hieáu, Ñaøo Tieán Khuynh. Khoa CN vaø NTTS,Trung taâm Nghieân cöùu LNPTNT, Ñaïi hoïc Noâng nghieäp Haø Noäi. Xöû lyù vaø söû duïng chaát thaûi trong caùc heä thoáng chaên nuoâi lôïn trang traïi tænh Höng Yeân. Hoäi thaûo “Chaát thaûi chaên nuoâi - Hieän traïng vaø giaûi phaùp”. 11/2009.

13. Vuõ Thò Khaùnh Vaân, Ñinh Vaên Tuyeàn. Vieän Chaên nuoâi Quoác gia. Öôùc tính löôïng ni tô vaø phoât pho trong chaát thaûi töø lôïn thòt nuoâi baèng khaåu phaàn thöôøng duøng taïi Vieät Nam. Hoäi thaûo “Chaát thaûi chaên nuoâi - Hieän traïng vaø giaûi phaùp”. 11/2009.

14. Nguyeãn Quang Khaûi (chuû bieân). Chöông trình muïc tieâu quoác gia veà söû duïng naêng löôïng tieát kieäm vaø hieäu quaû. Döï aùn khí sinh hoïc coâng nghieäp - Thieát bò khí sinh hoïc K1 vaø K2, Haø Noäi 2009

15. Ñinh Vaên Caûi. PGS.TS. Vieän Khoa hoïc kyõ thuaät noâng nghieäp mieàn Nam. Boø söõa vôùi söï saûn sinh khí nhaø kính. 12/2009.

16. Leâ Huy. OÂ nhieãm moâi tröôøng noâng nghieäp, noâng thoân. Dieãn ñaøn nhaø baùo moâi tröôøng. Vfej.vn. 9/12/2009.

17. Nguyeãn Thò Myõ Linh, Nguyeãn Thò Haûi Ngaân, Nguyeãn Thò Ly Sa, Vieän Moâi tröôøng vaø Taøi Nguyeân, ÑHQG TP HCM - Ñoà aùn moân hoïc xöû lyù nöôùc thaûi: “Tính toaùn heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi coâng suaát 500m3/ngaøy ñeâm”, 2008

18. Ngoïc Trang. Cuïc Chaên nuoâi. Quaûn lyù chaát thaûi vaät

moâi tröôøng cho laøng ngheà cheá bieán noâng saûn thöïc phaåm. Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät. 2010.

5. Chu Ñình Khu. Phoøng Thöùc aên chaên nuoâi. Cuïc Chaên nuoâi. Kim loaïi naëng trong chaên nuoâi coâng nghieäp, yeáu toá gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñaùng quan taâm. cucchanuoi.gov.vn. 2010.

6. TS. Nguyeãn Thoï Nhaân. Vieän Naêng löôïng vaø Nguyeân töû Quoác gia. Ngaønh chaên nuoâi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Giaùc Ngoä online. 2010.

7. Vuõ Chí Cöông. Vieän chaên nuoâi. Baøi giaûng “Nhöõng tieán boä môùi trong chuoàng traïi vaø quaûn lyù chaát trong chaên nuoâi”. 2009.

8. Nguyeãn Thò Hoa Lyù. Ñaùnh giaù thöïc traïng oâ nhieãm moâi tröôøng trong chaên nuoâi. T/c Chaên nuoâi. Tr 10. 4/2009.

9. Boä NN & PTNT. Döï aùn naâng cao tính caïnh tranh vaø an toaøn thöïc phaåm ngaønh chaên nuoâi (LIFSAP). Khung quaûn lyù moâi tröôøng. 4/2009.

10. ThS. Ñaøo Leä Haèng. Cuïc Chaên nuoâi. Thöïc traïng quaûn lyù chaát thaûi chaên nuoâi ôû Vieät Nam. Hoäi thaûo “Chaát thaûi chaên nuoâi - Hieän traïng vaø giaûi phaùp”. 11/2009.

11. Jean-Michel Meùdoc, Kim Vaên Vaïn vaø coäng söï. Quaûn lyù keát hôïp nguoàn chaát thaûi töø chaên nuoâi lôïn taïi Vieät Nam chaát thaûi trong chaên nuoâi. Hoäi thaûo “Chaát thaûi chaên nuoâi - Hieän traïng vaø giaûi phaùp”. 11/2009.

50


nuoâi baèng phaàn meàm tieän ích DST. Taïp chí chaên nuoâi soá 2-2008.

19. Döông Nguyeân Khang. Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM. Hieän traïng vaø xu höôùng phaùt trieån coâng ngheä biogas ôû Vieät Nam. vet.hcmuaf.edu.vn. 2008.

20. UBND tænh Beán Tre. Quyeát ñònh soá 04/2008/QÑ-UBND ngaøy 25/02/2008 ban haønh quy ñònh veà baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi hoaït ñoäng chaên nuoâi treân ñòa baøn tænh Beán Tre

21. Ñaëng Kim Chi, Hoaøng Thu Höông. Baùo caùo hieän traïng kinh teá xaõ hoäi, moâi tröôøng vaø caùc giaûi phaùp caûi thieän moâi tröôøng laøng ngheà Nhaät Taân, huyeän Kim Baûng, tænh Haø Nam. Döï aùn Vieät Nam - Ñan Maïch Hôïp taùc Phaùt trieån veà Moâi tröôøng,Boä TN & MT. 11/2007.

22. Cuïc Chaên nuoâi, Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân. Baùo caùo “Toång keát chaên nuoâi trang traïi, taäp trung giai ñoaïn 2001-2006, ñònh höôùng vaø giaûi phaùp phaùt trieån giai ñoaïn 2007-2015”. 11/2006.

23. Sniffen, C.J. and H. H. Herdt. The Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice, Vol 7,No 2. Philadelphia, PA: W. B. Saunders Company, 1991.

24. Prof Anthony J McMichael PhD, John W Powles PhD, Colin D Butler PhD, Prof Ricardo Uauy PhD. 9/2007. Food, livestock production, energy, climate change, and health.The Lancet. Volume 370, Issue 9594, Pages 1253 - 1263. 6 October 2007.

Documents

Sổ tay hướng dẫn vận hành hệ thống xử lý chất thải tại cơ sở chăn nuôi hộ gia đình.pdf