SÜPER HAFIZA TEKNÝKLERÝturuz.com/storage/her_konu-2019-7/7896-Super_Hafize... · 2019. 3. 1. · Beyin, kalp atýþlarýný ayarlar ve bedenin ýsýsýný düzenler. Beyin, sinir

SSÜÜPPEERRHHAAFFIIZZAA

TTEEKKNNÝÝKKLLEERRÝÝ

FFeerriitt DDEELLEENN

Maksimum Baþarý

Y

© AKÝS KÝTAP Her hakký saklýdýr. Bu kitabýn hiçbir kýsmý yayýncýsýnýnizni olmaksýzýn elektronik veya mekanik, fotokopi, kayýtya da herhangi bir bilgi saklama; eriþim sistemi de dahilolmak üzere herhangi bir þekilde çoðaltýlamaz, yayýnlanamaz.

AKÝS KÝTAP / Kitap Yayýncýlýk San. Tic. A. Þ.

Merkez Mah. Konut Sk. No: 9 Mahmutbey - Baðcýlar / Ýstanbul

Tel: 0212 445 00 45Fax: 0212 445 00 90

www.akiskitap.com / www.kitaplife.com

[email protected]

SÜPER HAFIZA TEKNÝKLERÝ / Ferit DelenAkis Kitap

Yayýn Yönetmeni : Bilal ÖzbayEditör : Ýbrahim ÖzbayKapak Tasarým : Gökhan KoçÝç Tasarým : Yeliz Yýldýz

Baský-Cilt : Kilim Matbaacýlýk Basým Yayýn ve Kaðýt San. Tic. Ltd. Þti.Maltepe Mah. Litros Yolu Fatih San. SitesiNo:12/204 Zeytinburnu - ÝSTANBULTel.: (0212) 613 09 35

Genel Yapým : Endülüjans Ýçerik Hizmetleri

1. Baský : Þubat 2010 Ýstanbul2. Baský : Nisan 2010 Ýstanbul

ISBN : 978-605-367-022-3

Yayýncý Sertifika No: 12542

SSÜÜPPEERRHHAAFFIIZZAA

TTEEKKNNÝÝKKLLEERRÝÝMaksimum Baþarý

Oðlum Halil'e ve kýzým Ýlayda Naz'a…

4

ÝÇÝNDEKÝLER

BÖLÜM 1

BEYÝN MUCÝZESÝ ................................9

KAFANIZIN ÝÇÝNDEKÝ EVRENE YOLCULUK ..............................................10

300 TRÝLYON DOLARLIK BEYÝN MUCÝZESÝ ....................................21

BEYNÝN ÝKÝ YARIMKÜRESÝ...................23

BEYÝN YORULUR MU? ...........................25

ÝÞLEYEN BEYÝN, SÜPER BEYÝN.............26

BÖLÜM 2

ÖÐRENME-BEYÝN ÝLÝÞKÝSÝ ...............29

BEYÝN HÜCRELERÝ ARASINDAKÝBAÐLANMA ALTERNATÝFLERÝ VEÖÐRENME................................................30

BEYÝN NASIL ÖÐRENÝR?.......................32

SOYUT BÝLGÝYÝ NASIL SOMUTLAÞTIRIRIZ? ..............................35

BÖLÜM 3

HAFIZAMIZ .........................................37

HAFIZA NEDÝR?......................................38

HAFIZANIN 3 BÖLÜMÜ........................42

HATIRLAMA VE HAFIZA .....................43

HATIRLAMA NEDÝR? ............................44

UNUTKANLIK VE HAFIZA...................45

NEDEN UNUTUYORUZ? .......................47

UNUTMAYI ÖNLEMEK ÝÇÝN YAPILMASI GEREKENLER ....................50

HAFIZANIZI GÜÇLENDÝRMEK ÝÇÝNSIRADIÞI EGZERSÝZLER.........................52

BÖLÜM 4

HAFIZA TEKNÝKLERÝ ........................59

HAFIZA TEKNÝKLERÝ NE ÝÞE YARAR?.....................................................59

5

HAFIZA TESTÝ - 2 ...................................63

ÖYKÜLEME TEKNÝÐÝNDE DÝKKATEDÝLECEK NOKTALAR .........................70

HAFIZA ÞEKER YÖNTEMÝ ....................78

ÞEKÝL-KAFÝYE-RAKAM YÖNTEMÝ ......78

ÞEKÝL-KAFÝYE-RAKAM ÝLÝÞKÝSÝ .........79

ATASÖZLERÝNÝN ÞEKER YÖNTEMÝ ÝLE HAFIZAYA KODLANMASI.............85

AKROSTÝÞ TEKNÝÐÝ ..............................90

AKROSTÝÞ TEKNÝÐÝ NEDÝR?................90

AKROSTÝÞ TEKNÝÐÝNÝN FAYDALARI NEDÝR? ..............................91

AKROSTÝÞ TEKNÝÐÝNÝN TEMELÝLKELERÝ...................................................93

FEN VE TEKNOLOJÝ VE BÝYOLOJÝ ......94

COÐRAFYA VE AKROSTÝÞ YÖNTEMÝ .................................................98

ALIÞTIRMALAR....................................100

FELSEFE GRUBU PSÝKOLOJÝ ...............100

SOSYOLOJÝ.............................................101

ÇÖYAK YÖNTEMÝ ................................101

ZÝHÝNDEN KOLAY MATEMATÝK.......110

HAFIZA TEKNÝKLERÝ KURSUNA KATILANLARIN GÖRÜÞLERÝ .............121

KAYNAKÇA............................................126

6

ÖNSÖZBeynimiz keþfedilmemiþ engin bir ok-

yanus gibi. Þu an sadece küçük bir adayýkeþfedebildik. Gerisi bir sýr gibi duruyor vekeþfedilmeyi bekliyor. Bu kitabýmýz yapýlanbu çalýþmalarýn kýsa bir özeti gibi. Bin-lerce kitap olsa bu çalýþmalar için yeterliolmayacaktýr.

Kullanýlmayan hafýza gücü, limanýndurgun sularýnda, rýhtýma sýmsýký baðlý,yelkenleri indirilmiþ bir tekne gibidir. Bey-ninizin ve hafýzanýzýn potansiyelini açýðaçýkarabilmeniz için, okyanusa açýlmanýz,dalgalarla mücadele etmeniz yani; yelken-leri çözüp direklere çekerek rüzgarý yaka-lamanýz gerekir. Yelkenlerinizi açýn ve rüz-garý yakalayýn. Var olan doðal kaynaklarý-nýzý ve yeteneklerinizi kullanýn. Potansiye-linizin hakkýný verin ve içinizdeki sesi, mü-ziði sonuna kadar dinleyin. Kendi yetene-ðinizi açýða çýkarmak için ne yapýlacaðýnaKARAR verecek tek kiþi SÝZsiniz.

Günümüzün baþarýlý insaný kim? Na-sýl bir beyne sahiptir? Böyle bir insan bey-nini nasýl kullanmalýdýr? Evet tüm bu so-rularýn bir cevabý var. Günümüzün baþa-rýlý ve süper beyinli insaný, beyninin her ikiyarýsýný da etkili (dengeli) bir þekilde kul-lanabilen insandýr. Her iki beyin lobufonksiyonlarý bakýmýndan farklýdýr. Bufarklý iþlevleri olan beyin loblarýmýz ikikardeþ misali sürekli sohbet etmeli ve diyalogiçinde olmalýdýr. Ve gerektiðinde birinden

7

SÜPER HAFIZA TEKNÝKLERÝ

diðerine kolaylýkla geçebilmelidir süper be-yinli baþarýlý bir insan. Kitabýmýzýn bir çokyerinde bu geçiþlerin ve dengeli kullanýmýnnasýl olduðunu açýkladým. Her iki beyinlobunu dengeli kullanmanýn adeta üçün-cü bir göze sahip olmak demek olduðunubilmenizi isterim.

Bilgiyi bilgelik yolunda öðrenen veöðreten olmanýz dileðiyle…

Ferit DELEN - Þubat 2010


8

"Önyargýlarý parçalamak atomu

parçalamaktan daha zordur."

Albert Eistein

Öðretmen bir kandile benzer,

kendini tüketerek baþkalarýna ýþýk

verir. RUFFINI

BÖLÜM 1

BEYÝN MUCÝZESÝ

Beyniniz 100 milyar ýþýk yýlýgeniþliðinde bir evreni kavrayabilen,avucunuza alabileceðiniz 1,5 kgaðýrlýðýnda bir kütledir.

N.Daimoind

Beyniniz bir et yýðýný deðildir. Ýþlevselliði veyaptýklarý karþýsýnda düþünürseniz ucsuz bucak-sýz bir evrenin kafanýzýn içinde var olduðunu gö-rürsünüz. Vücudumuzun denetim merkezi bey-nimiz sayesinde uyarýcýlarý hissedebiliyor, merakedebiliyor ve öðrenebiliyoruz.

Ferit DELEN

9


KAFANIZIN ÝÇÝNDEKÝEVREN'E YOLCULUK

Bu satýrlarý okurken baþýnýzýn içindeneler olup bitiyor?

Gözlerinizle kelimeleri görüyorsu-nuz ve bu kelimeleri anlamlandýrýyor-sunuz. Peki, bunlarý nasýl biliyorsunuzve gerektiðinde nasýl hatýrlýyorsunuz?Duyduðunuz seslere nasýl tepkide bulu-nuyorsunuz? Bu tepkide bulunma nere-den kontrol ediliyor? Yediðiniz bir ye-meðin tadýný, kokusunu, görüntüsününe þekilde deðerlendiriyorsunuz? 5 du-yu organýyla aldýðýnýz mesajlarý nasýl venerede anlamlandýrýyorsunuz, hiçdüþündünüz mü? Bütün bu sorularýn

Beyin vücudumuzun tümfaaliyetlerini denetleyen birkontrol odasý, denetim mer-kezi gibidir..


10

cevabý kafanýzýn içindeki mükemmelevrenin (beyninizin) kývrýmlarýnda. Ev-ren diyorum, çünkü sýnýrlarý ve potan-siyeli hakkýnda, evrenle kýyaslanacakderecede muhteþem bir organa sahibiz.Bu organýmýzýn adý BEYÝN. Kütle ola-rak deðerlendirir ve düþünürsek hataederiz. Algýlayan, düþünen, merakeden, hesaplayan, tefekkür eden, tasar-layan, anlayan, sor(gulay)an, karþýlaþtý-ran, bilgileri saklayan, hatýrlayan biryapý olarak beynin kapasitesi evreningeniþliðiyle benzerlikler taþýmaktadýr.Beyin, en geliþmiþ bilgisayarla bile ký-yaslanmayacak derecede mükemmel vesýrlý bir parçamýzdýr. En yakýnýmýzda,kafamýzýn içinde zira birçok insan içindüþünce ve ilgi bakýmýndan en uzaðý-mýzda bir organýmýz o. Günlük hayatýntelaþýndan mýdýr yoksa bizim kayýtsýzlý-ðýmýzdan mýdýr ne, bir türlü gerekliönemi vermediðimiz sýnýrsýz diyebilece-ðimiz bir kapasitede olduðu son araþtýr-malarla iyice anlaþýlmýþ durumda.

Her insanýn içinde uyuyan bir devmisali keþfedilmeyi bekliyor her an. Budev gücün farkýnda ve bilincinde ol-mak için bu kitabýn sayfalarýný okuyor,anlýyor ve uyanýyorsunuz.

Her insan istifadesi ve anlayýþý ora-nýnda farkýndalýk yaþar. Bu kitabýn sa-týrlarý bittiði zaman, okuduðunuz gü-nün bir an öncesinden daha bilinçli birfarkýndalýk yaþayacaksýnýz. Düþüncele-riniz, hayalleriniz hatta hedefleriniz de-ðiþecek, farklý bir bakýþ açýsýyla hayata

11


ve kendinize yeni bir pencere açacaksý-nýz. Olmasý gerekende bu deðil mi za-ten? Ýçinizde uyuyan güçlerinizi, sizehediye olarak verilen potansiyelinizihakkýyla kullanabilmenin yolunu öð-renmek ve yaþamak. Bunun için bir be-del ödemeniz gerekiyor. Bu bedeli þim-di ödüyorsunuz. Hem paranýzý hem dezamanýnýzý þu an okuduðunuz bu satýr-lara vererek ödüyorsunuz bu bedeli.Kazançlý ve isabetli bir bedel bu. Ýçiniz-deki uyuyan güçleri bilmek için ödenentatlý bir bedel bu. Kafanýzýn içinde uç-suz bucaksýz uzanan bir evreni keþf et-mek için ödenen ucuz ancak çok de-ðerli ve anlamlý bir bedel. Kendinize vegeliþiminize yaptýðýnýz ölçülemez vehesaplanamaz bir bedel bu.

-Ben Bay Aceleci! Þu bedel medelibýrak da asýl meseleye dönelim. Ýþindoðrusunu çok merak ediyorum.

Sözü uzatmadan Bay Aceleci’yi defazla meraklandýrmadan bu evreni(beyninizi, zihninizi…) kýsacasý kendi-nizi keþfetmeye hazýr mýsýnýz? O zamanyolculuðumuz baþlýyor.

Bir uçak için pilot köþkü olan kok-pit çok önemlidir. Kokpit, uçaðýn ku-manda odasýdýr. Uçuþ ile ilgili tüm gös-tergeler, bilgiler burada deðerlendirilirve bir sonuca varýlarak iyi bir seyirimkâný saðlanýr. Ayný þekilde de beyni-miz, saðlýklý ve mutlu bir hayat yaþa-mamýz için bedensel ve zihinsel bütünfaaliyetleri düzenle gerçekleþtirir.


12

Beyin, vücudumuzun tüm faaliyet-lerini denetleyen bir kumanda merkezigibidir. Zira kokpit gibi basit deðil. Mü-kemmel ve kusursuz yapýsýyla bilimadamlarýný hayretler içinde býrakacakkadar kompleks bir yapýdadýr. Ýþitme,görme, dokunma, tatma ve koklama gi-bi faaliyetlerin gerçekleþtiði yerdir be-yin. Beynin fonksiyonlarýný sýralamaklabitiremeyiz. Çünkü sýnýrsýz diyebilece-ðimiz sayýda fonksiyonu vardýr. Vücu-dunuzun her noktasý arasýnda beyniniz,milyarlarca sinir ile baðlantý kurar. Týp-ký elektrik kablolarý gibi vücudunuzda-ki sinirler beyninize mesajlar iletmekte-dir. Bu baðlantýnýn anlamlandýrýldýðýmerkez beyindir.

Beyin, kalp atýþlarýný ayarlar vebedenin ýsýsýný düzenler.

Beyin, sinir sisteminden geçen bü-tün mesajlarý koordine eder. Ve bu me-sajlarý (verileri, bilgileri, uyarýcýlarý…)öðrenmemizi hissetmemizi, anlamlan-dýrmamýzý saðlar. alp

Beyin, nefes alýþveriþini ve iþlevleribirbirinden farklý hormonlarýn ne ka-dar salgýlanacaðýný düzenler. Konuþma,okuma, yazma hareket merkezleri be-yinde ilgili yerlerde kontrol edilir. Bumerkezlerin bir kaza sonucu zarar gör-mesi vücudun konuþma, görme, hare-ket vb. merkezlerinde tamiri imkânsýzsonuçlar doðurabilmektedir.

IBM firmasýnýn uzmanlarýndanBernstein, beyin-bilgisayar benzetmesine

13


"Beyinde olaðanüstü bir paralellikhâkim… Tek bir bit bilgi bir anda 100 binnörona (beyin hücresine) yayýlabiliyor.Böylece beyin, bilinen en hýzlý bilgisayar-dan yüz binlerce kat daha hýzlý oluyor.Bizim ise elektronikte bunu gerçekleþtir-memiz mümkün deðil…" þeklinde biryorum getirmiþtir.

Bilim adamlarý beyin potansiyelimi-zin ancak %1'ini kullandýðýmýzý söyle-mektedir. Bu durumda beynimizin geri-ye kalan çok büyük bir kýsmýnýn kulla-nýmý yoktur. Bir nevi atýl kalmýþtýr. An-cak önemli olan ne kadarýný kullandýðý-mýzdan çok, ne kadar verimli kullandý-ðýmýzdýr. Bu oranlar yeni araþtýrmalarile deðiþebilir. Deðiþmeyen tek þey ise,sizin kararlýðýnýzýn gücü ve beyninizimaksimum kullanabilme iradesidir.

30-40 yýla kadar beyin hakkýndafazla bilgiye sahip deðildik. 20. yüzyýlýnikinci yarýsýndan itibaren beyinle ilgiliaraþtýrmalar çoðaldý. 1930'lu yýllardabile beynin çok basit çalýþtýðý düþünülü-yordu. Beyne üç-beþ bilgi giriyor, bilin-mez bölgelerde iþleniyor ve bir yerlereyerleþiyor düþüncesi hâkimdi. Her þeybu kadardý. Ta ki Roger Sperry'nin solsað beyin fonksiyonlarýnýn farklýlýðý ileilgili devrim yaratan buluþunu açýkla-yana kadar. Roger Sperry yaptýðý araþ-týrmalar sonucu her iki beynin farklýfonksiyonlar ile donandýðýný ispat et-miþtir. Bu keþif bilim ve teknikte oldu-ðu gibi eðitim ve öðretim alanýnda da


14

yeni çýðýrlar açmýþtýr. Muhteþem yolcu-luðumuz devam ediyor.

Beyin ile ilgili kýsa kýsa þu bilgilerihatýrlayalým:

Beynimiz 1,5 kg civarýnda, görün-tüsü cevizi andýran, girintili ve çýkýntý-lý, içi %90 özel bir sývý ile dolu pem-bemsi renkte protein ve yaðdan oluþ-muþ, yumuþak ve peltemsi muhteþembir organýmýzdýr.

Yetiþkin bir insanda aðýrlýðý 1.2kgve 1.4kg arasýndadýr. Alýnan oksijenin% 25'i beyine gider. Bir bebekte oksijentüketimi % 50 gibi büyük bir orandýr.

Prof. Russel "The Brain Brock"adlý kitabýnda, beynin 1 gramýnýndünyadaki tüm telekomünikasyon

Beyin mesajlarýnýn hýzý saattekaç km olduðunu biliyor mu-sun? 580 km. Ayaklarýmýzdangelen her hangibir uyarýnýn baþý-mýza ulaþmasý saniyenin yüzdebirinde gerçekleþir.

15


sistemlerinden daha çok baðlantýyasahip olduðunu söylemektedir.

Beyin mesajlarýnýn hýzý saatte kaçkm olduðunu biliyor musun? 580 km.Ayaklarýmýzdan gelen her hangi biruyarýnýn baþýmýza ulaþmasý saniyeninyüzde birinde gerçekleþir.

Dünyanýn en hýzlý 7 ton aðýrlýðýn-daki crey bilgisayarý bile saniyede 1 mil-yar hýzla iþlem yapabilmektedir. Oysainsan beyni saniyede 1 katrilyon hýzlaiþlem yapabilmektedir.

Teorik olarak beynin içinde Ýstan-bul ya da Ankara gibi büyük bir þehrikurmaya yetecek potansiyel de atomenerjisi vardýr. (Enerji olarak deðerlen-dirirsek)

Ýnsan beyni oksijen ve glikozla ça-lýþan kesintisiz 24 saat bir ömür çalýþansüper bir bilgisayar olarak düþünebiliriz.

1 saniyede 10 yeni bilgi yük-lense bile ortalama ömürde birinsanýn hafýza kapasitesinin yarý-sýndan çok azý doldurulabilir.


16

7 ton aðýrlýðýndaki dünyanýn en süperbilgisayarý olan crey bilgisayarýndantahminen 1.000.000 kat daha güçlü vehýzlý çalýþan beyninize iyi bakýn. Fiyatýbiçilmez bir hazine.

Vücudumuzdaki hassas alýcýlarvardýr. Yaklaþýk 200 bin ýsý detektörü,500 bin dokunma detektörü, 4 milyonacýya duyarlý detektör durmaksýzýnbeynimizin ilgili yerlerine bilgi aktar-maktadýr.

100 milyar hücre arasýndaki bað-lantýlarýn (sinaps) sayýsý katrilyonlarca-dýr. Her hücrede bir milyara yakýn pro-tein, her proteinde ise 40.000 atom bu-lunmaktadýr. Aminoasitlerin yanlýþ birdiziliþi zehir tesiri yapabilmektedir.

Beyin sinir hücrelerini telefon þe-bekesine benzetelim. Beynin 1 gramýn-da bulunan nöronlarýn baðlantý kapasi-

Beynin hacmi doðumda biryetiþkinin beyninin % 25'i, altýaylýkken % 50'si, 2,5 yaþýn-dayken % 75'i, 5 yaþýndaykende % 90' ý kadardýr.

17


tesinin dünyadaki telefon aðýna eþit ol-duðunu söylemekte uzman arkadaþlar.

Bütün hücreler gibi beyin hücre-leri de atomlardan oluþmuþtur.

Hesaplara göre 70 yýldan fazlaolan hayatýmýzýn her saniyesinde 10-11olay kaydeder hafýzamýz. Buna raðmende potansiyel halde kullanýlmayý bekle-yen çok büyük bir boþluk beynimizdeyer alýr.

Yaðlý bir maddeden oluþan miye-lin nöronlarý sararak yalýtýr. Ustalaþmýþ,kalýn aksonlar miyelinlidir. Bunun so-nucunda elektriksel iletiler hýzlanýr. Sa-atte 200 mil veya saniyede 120 m hýzlaakarlar, iletilirler.

Görme sinirlerimizdeki optik lif-lerin sayýsý 1.200.000'dir.

Her gözde 130 milyon ýþýk alýcýhücre vardýr. Buraya gelen sinyaller 5santimetrelik görme siniriyle beyneulaþýr.

Göz, bir anda beyne 1,5 milyonbilgi sinyali gönderir.

Beyin, insan vücudunda sinirsisteminin en önemli organýdýr. Kar-maþýk süreçleri çözer ve düzenler.Mükemmelliði ayrýntýlarýnda gizlidir.

Beyin, duygu, düþünce, bellek vekonuþmadan sorumludur.

Eþsiz ve kompleks bir yapýya sahipolan beyin; bedensel, zihinsel, ruhsalbütünlüðü saðlar.


18

Dr. Ralph W. Gerary insan beyni-nin en az 15 trilyon bilgi kümesine sahipolduðu tahminini yapmakta. Hem de 70yýllýk bir ömrün sonunda.

Beyin, vücudun bilinçli ya da bi-linçsiz bütün hareketlerini kontroleden denetim merkezidir.

Beyin zarlarý arasýnda dolaþan ko-ruyucu serebrospinal sývý günlük olarakyenilenir (400-500 ml/gün).

Beynin 1 mm3'ünde 1.000.000'danfazla nöron var. Nöronlarýn çapý yak-laþýk olarak 50 mikrondur. (mm'ninbinde biri)

Vücudumuzun bütün iþlerini ko-muta merkezinde idare eden beyni-mizdir. Çok hassas bir sistem olan bey-nimiz; görme, iþitme, hissetme, hare-ket etme, tat, koku ve nefes alma vbbütün hayati iþlevlerin tümünü yapar.

Bir hücrede 10 katrilyonatom olduðuna göre 100milyar beyin hücresinde nekadar atom olduðunu hiçdüþündünüz mü?

19


Bunun yanýnda elektriksel-kimyasalsinyaller ile çalýþan sinir hücreleri ilebunlarý barýndýran ve beslenmelerinedestek olan hücreler (glia hücreleri) vekan damarlarýndan oluþur.


20

"Dehanýn 10'da 1'i yetenek 10'da

9'u da çalýþmaktýr."Thomas Edison

300 TRÝLYON DOLARLIKBEYÝN MUCÝZESÝ

Ýnsan beynine benzer bir makinenýnyapýlmasý mümkün olsaydý ne kadar para-ya ihtiyaç olurdu? Hiç düþündünüz mü?

Dr. W. Grey Walter yaptýðý araþtýr-malara göre 300 trilyon dolardan dahafazla paraya ihtiyaç olabileceðini hesap-lamýþtýr. Böyle bir makinanýn yapýlabil-mesi halinde çalýþmasý için de 1 trilyonwattlýk bir elektrik enerjisine gereksinimolacaktý. Ýçinde bulunduðumuz bilimçaðýnýn baþ döndüren teknolojik ürün-leri insan beyninin potansiyel gücüneulaþamýyor.100 milyardan fazla sinirhücresinin (nöron) boyutu hakkýnda

Vay bee! Beynim gibi bir maki-nenin yapýlabilmesi halinde 300trilyon dolar para harcanmasýgerekiyormuþ. Ne kadar da zen-ginmiþim farkýnda deðilim. Ozaman þu andan itibaren deðerinidaha çok bilmeliyim.

21


zihninizde somut bir resim canlandýrma-nýzý istiyorum. 1 TL'lik metal paraya mil-yonlarca nöron sýðacaðýný düþünün. Bunöronlar arsýndaki milyarlarca sinapslarý(baðlantýlarý) hayal edin. Karýþmadan,bozulmadan düzenle iþleyen bir yapý.

Çýplak gözle görülmeyen 300 trilyondolarlýk bir þaheser. Ne kadar zengin ol-duðunun farkýnda mýsýn? Boþ boþ göz-lerle bakma etrafýna. "Aman ben kimbeynimi kullanmak ve dehamý tutuþtur-mak kim!" deyip küçümseme potansiye-lini. Yüce Yaratýcýnýn sana hediye ettiðibeyninin kýymetini bil. Gereksiz mala-yani magazin varý þeylerle doldurma.Saçma dizilerin zihin karýþtýran ve za-yýflatan tuzaklarýndan uzaklaþ. Ayýlar,zürafalar vadisinde dolaþma.

Hedeflerini düþün ve sýra dýþý ol!Sen baþkalarýnýn ajandasýndaki amaç-larýnýn maþasý ve hizmetçisi olamazsýn.Sana düþünmek istediklerini birçokyolla düþündürmeye çalýþanlara inat,zihnini bombalama ve bulandýrma.Ýhanet etme potansiyeline. Çocuksumerak ve öðrenme aþkýný devam ettir.Hazýr bilgiden ve tembellikten kaçýn.bir þeyler öðrenme sevdasýyla kaþýn dur.


22

"Ýnsanýn kanadý, gayretidir."Mevlana

BEYNÝN ÝKÝ YARIMKÜRESÝ

Bir simit düþünün; yarýsý iþlenmiþ,fýrýnda piþmiþ ve üstünde susuamlarývar. Diðer yarýsý ise buðday taneleri ha-linde yani iþlenmemiþ. Zihninizde can-landýrýn ve bir görüntü oluþturun.

Vücudun sol tarafý, büyükölçüde beyin korteksinin saðtarafýndan, vücudun sað ta-rafý da beynin sol tarafýndankontrol edilir.

Beyniniz iki yarýmküreye ayrýl-maktadýr. Bu yarýmküreler, 'cor-pus collosum' denilen, çok sayýdabaðlayýcý liflerle birleþtirilmiþlerdir.

23


Beynin loblarý ile ilgili bir iliþki kurabil-diniz mi? Bir simiti oluþturan buðdaytanelerinin yarýsý iþlenmemiþ. Karnýnýzne kadar doyar hiç düþündünüz mü?Aynen onun gibi, beyin loblarýnýzýn birtarafýný daha baskýn kullandýðýnýzda di-ðer tarafý atýl býrakmýþ olmaz mýsýnýz?Her iki beyin lobunu dengeli kullan-mak için ne yapmalýsýnýz? Bu sorularýnyanýtlarýný ilerleyen satýrlarda bulacak-sýnýz. Yeter ki siz býkmadan okumayadevam edin. Her iki beyin lobununiþlevlerine bir göz atalým:


24

"Ýnsan beyni bildiðimiz en

kompleks yapýdýr." Isaac Asimov

BEYÝN YORULUR MU?

Beynimizin yorulmasý fiziksel olarakmümkün deðildir. Elektro-kimyasal sis-temlerle çalýþan beynimizin el, kol, gözgibi sistemlerden (kas sistemi ile çalýþýr)farklý yaný yorulmamasýdýr.

O zaman bu durum ne ile açýklana-bilir? SIKILMA. Sýkýlma anlarýndaadeta kilitlenir beyniniz.

Daima sol beyni kullanan insangevþeme ve durulaþma imkâný bulamý-yor. Bu da beynin sýkýlmasýný ve derstenarzu edilen verimin alýnmasýný engeller.Ýþyeriniz sýkýcý olmaya baþlar. Çözümne? Çok basit… Sað beyin faaliyetleri-ne yer verilecek. Buna ben "bilinçli mo-lalar vermek" diyorum. Sýkýldýðýnýzý an-ladýðýnýz an yerinizden kalkýn ve pen-cereyi açýn derin derin 5-10 defa nefesalýn verin. Bir bardak su için. Bedensel

Ne yükleniyorsunuz ar-kadaþ?! Beynim yoruldu.Uyumak ve dinlenmek isti-yorum!?

25


kaslarýnýzý oynatýn. Hatta ritm tutundans edin. Taze bir meyve yiyin. Koku-sunu içinize çekin ve ýsýrýn þimdi onu.Koku alma merkeziniz ve glikoz bekle-yen beyniniz bayram etsin bayram.

Beyin bir ömür 24 saat 7 gün bizimiçin çalýþýr. Kesinlikle yorulmaz. Biz ya-tarken, tembel tembel pineklerken,dinlenirken bile çalýþýr.

ÝÞLEYEN BEYÝN,SÜPER BEYÝN

California Üniversitesi'nden Prof.Robert Ornstein, iki beyin sohbet etti-ði (iþbirliði içinde olmasý, farklý iliþkiler

Herkesin beyni doðuþtan aynýözellikleri taþýr. Ancak okuyan,düþünen, sor(gulay)an, tefekküreden bir beyin iþleyen bir beyin-dir. Ýþleyen bir beyin sahibi insanda geliþen, deðiþen süper beyinlibir insandýr. Ferit DELEN


26

ve baðlantýlar kurmasý) zaman, genelyetenek ve etkide çok büyük artýþ oldu-ðunu ortaya koydu. Tabii ki bu artýþaritmetik deðil geometrik bir artýþ ola-caktýr. Beynimiz, iki kat deðil, beþ-onkat daha verimli çalýþarak etkili veþaþýrtýcý sonuçlar ortaya koyar.

Mnemonik teknikler olarak adlan-dýrýlan bazý hafýza teknikleriyle beyninher iki yanýný iþbirliði içinde çalýþtýrma-nýz (öðrenme iþine aktif olarak katýlma-sý) ve kullanmanýz amaçlanmaktadýr.Öðrendiðiniz bilgiler kalýcý hafýzadadosyalanarak ezber ile zamanla unutu-lup kaybolmayacak. Adeta bir mýh gibiçivilenecek bilgiler. (Sisimo HafýzaTeknikleriyle Süper Beyin kitabýndanonlarca tekniðin görsel, iþitsel… done-lerini öðrenebilirsiniz.)

Tarihteki bütün dehâlar, büyük bu-luþ yapanlar, üstün kiþiler, hep beynininiki yarýsýný da mükemmel bir iþbirliðiiçinde kullanan kimselerdir.

Arþimed suyun kaldýrma gücünü,Newton yerçekim kanununu, YavuzSultan Selim Sina çölünü en kýsa yol-dan develerle geçerek Mýsýr'da muhte-þem bir zaferi kazanmasý her iki beyninsýra dýþý baðlantýsýyla gerçekleþmiþtir. 8yaþýndaki Ýbn-i Sina matematiktenkaynaklanan baþarýsýzlýðýný yaþarken birgün doðada gezintiye çýkar. Bir kuyu-nun kovasýný iple çekerken kuyununkenarýndaki mermer bileziklerindekioyulmalar dikkatini çeker. Ve þöyle bir

27


sonuca varýr: "Ýp gibi yumuþak bir cisimmermer gibi sert bir cismi aþýndýrýyorsa,her insan da azimle her zorluðun üste-sinden gelebilir." 10 yaþýnda Kur’an-ýKerim’i ezberlemesi, 18 yaþýna kadardevrin bütün ilimlerini adeta yutmasý,600 yýldan fazla týp kitabý Avrupa'dabaþucu kitabý olarak okutulmasý, (Av-rupa'da 'Avicenna' (Bilgeler Bilgesi) la-kabýyla tanýnmaktadýr.) her iki beyniniþbirliðinin bir meyvesidir. Eistein'in te-orilerinin sýrrý, Edison'un 1093 adetbuluþunun gizemi de budur.

Evet, dünyamýzdaki karmaþa veproblemleri çözmek için, beynimizin ikiyarýsýný birlikte kullanmamýz gerekiyor.

Beynimizdeki zincirleri kýrýp, beyni-mizi tutsaklýktan kurtarýp, orada uyu-yan dâhiyi uyandýrmak için yapmamýzgereken en önemli þeylerden biri, ciddibir hafýza eðitimiyle güçlü bir belleðesahip olmaktýr.


28

"Zihin ne kadar çok çalýþýrsa,

o oranda da verimi artar."

William James

BÖLÜM 2

ÖÐRENME-BEYÝN ÝLÝÞKÝSÝ

Öðrencinin birden daha çokduyu organýný öðrenme iþinekatmasý öðrenmeyi kalýcý halegetirir. Nöronlara yeteri kadarsinyalin ulaþabilmesi için birdenfazla verinin uyarmasý gerekir.Bu gerçekleþtiðinde nöronlarýnetkinleþmesine neden olur.

29


BEYÝN HÜCRELERÝARASINDAKÝ BAÐLANMA

ALTERNATÝFLERÝVE ÖÐRENME

Beynimizde 100 milyardan fazlanöron olduðunu söylemiþtik. Her birnöron diðer nöronlarla 1000 ile

10.000 arasýnda baðlantý kurmapotansiyeline sahiptir.

Beynimizde 100 milyar deðil sadece10 adet nöron olduðunu kabul edelim.Hücreler arasýnda birbirleriyle baðlanmaalternatifleri sayýsý bir permutasyon he-sabý olarak hesaplandýðýnda 3,628,800

Bilim adamlarý hiç býkmadannöronlar arasýndaki baðlanmaalternatifini hesaplamýþlar. Kü-çük dilini yutmak istiyorsan busatýrlarý okumaya devam et!

Vücuttaki kanýn % 15'ini beyinkullanýr.


30

adet olarak bulunur. Hücre sayýsýný birarttýrýp 11 yaparsak 39.916.800 adet al-ternatif bað sayýsýna ulaþýlýr. Prof. Dr.Osman Çakmak bir makalesinde yukarý-daki tespitin devamýný þöyle ifade ediyor:

"Beynin korteksi, düþünen ve düþün-dükçe sinirsel aðlar oluþturan bir yapýyasahiptir. Beyinde, 12 adet beyin hücresininbirbiriyle baðlanma alternatiflerinin sayýsýbir permütasyon hesabýdýr. Bu hesabýn so-nunda olaðanüstü bir rakamla karþýlaþý-yoruz: 479.001.600… Beyin hücrelerininsayýsýný sadece bir arttýrdýðýmýzý, yani 13yaptýðýmýzý düþünelim. Ortaya çýkan sayýþimdi çok daha büyük: 6.227.020.800…"(www.zaferdergisi.com).

Beyinde birbirleriyle iletiþim kurabi-len 100 milyar dolayýnda sinir hücresininbulunduðu tahmin ediliyor. Ýlk nörolojiuzmanlarýndan Amerikalý C. JudsonHerrick, bu hücrelerden sadece 1 milyo-nunun ikiye iki iliþki kurabilmesi duru-munda meydana gelecek olan kombinas-yon sayýsýnýn 102783000 yani 1’den sonra2.783.000 tane sýfýrý olan sayýya eþit ola-caðýný hesapladý. Bu sayý normal bir dak-tiloyla yazýlmaya kalkýlsaydý uzunluðu 6kilometreyi aþacaktý. Oysa insan beynin-deki sinir hücrelerinin sayýsý 1 milyonun100.000 katý olduðundan bu hücreninbirbiriyle iliþki kurma þekillerinin sayýsýnýhayal edebilmemiz bile güçtür.

Ömrünüz bu hücreler arasýndakibaðlanma alternatiflerinin permutasyonhesabýný yapmaya yeterli gelmez.

31


Bir þeyi nasýl hatýrlarsýnýz biliyor mu-sunuz? Yeni öðrenilen bir bilginin dahaönce öðrenilen bilgiler ile iliþki kurar.Bu iliþki her seferinde olmayabilir. Builiþkinin olabilmesi için anýmsamanýntetiklenmesi gerekir. Yani beyinde birþeyin sebep olduðu elektriksel sinyal nö-ronlar arasýnda bir bað veya iletiþimhattý kurulmasýný saðlamaktadýr.

BEYÝN NASIL ÖÐRENÝR?

Beyninin öðrenme kodunu çözenbir insan daha kalýcý ve etkin bir hafýza-ya sahip olacak ve 'öðrenmeyi öðrenme'iþini tüm hayatýna yansýtabilecektir.Beyninize yýðdýðýnýz bilgilerin çokluðusizi daha güçlü bir hafýzaya sahip etmez.Beyin hücreleri arasýndaki iliþkiler vebaðlantýlarýn çokluðu oranýnda etkin birhafýzaya sahip olursunuz. Muhakemeve akýl yürütme becerilerinin geliþmesi,

Beynin öðrenme þifresi-ni çözmek bana ne ka-zandýracak? Beynim nasýlçalýþýyor ve öðreniyor?


32

beyin hücreleri (nöronlar) arasýndakibaðlantýlarýn geliþmiþ olmasýna baðlýdýr.Çok bilgi yýðýný bir iþe yaramýyor ise o za-man iþe yarayan ve beynin öðrenmesinisaðlayan þey (durum, sýr…) nedir? Bu-nun püf noktasý var mý? Varsa kýsa veanlaþýlýr bir yol mu? Bu güne kadar öð-renme alýþkanlýklarýmý kýracak ve yerinekolaylýkla geçebilecek teknikler var mý?sorularý karþýmýza çýkýyor.

Sað ve sol beynin fonksiyonlarýnýyukarýdaki sayfalarda ifade ettim. Gü-nümüz eðitim sisteminde süregelen birsol beyin aðýrlýklý bir eðitim varlýðýnýhissettiriyor halen. Sað beyin fonsiyon-larý içinde olan zihinsel imgeleme,renkler, ritim, boyut, bütünü görme,hayal gücü gibi çok önemli özellikleri-mizi tam anlamýyla kullanamamakta-yýz. Her iki beyin lobumuzu öðrenme-nin içine katamadýðýmýz için verimli,etkin ve kalýcý öðrenmeyi saðlayama-maktayýz birçoðumuz. Beynin tam biröðrenme için her iki lobunu hareketegeçirmemiz gerekir. (Sisimo HafýzaTeknikleriyle Süper Beyin setimizdetüm detaylarýyla bu konudan bahs et-tim. Bu setin en önemli özelliklerindenbiri; atýl kalan sað beyni nasýl hareketegeçireceðiniz bilgisini, egzersizler ilegözler önüne sermektir.)

Günümüzün baþarýlý insaný her ikibeynini dengeli kullanan ve gerektiðin-de birinden diðerine kolay bir þekildegeçebilen insandýr.

33


Düþünün bir arabayý sað tekerleripatlak veya zincirlerle hareketsiz birhalde. Sadece sol tekerler aktif. Böylebir arabayý ne kadar verimli kullanabi-lirsiniz? Bir kuþun uçabilmesi için ikikanatýnýn da saðlam ve iþlevsel olmalý-dýr. Bunun gibi beyin loblarýnýn her iki-sinin dengeli geliþimi þarttýr. Eðer kalýcýve etkin öðrenmek istiyorsanýz.

Bilgileri duyu organlarýmýz aracýlý-ðýyla alýrýz. Önem derecesine göre bubilgileri kaydeder beynimiz. Beyin, içiçe üç bölüm halindedir. Orta beyindebulunan "hipokamp" (hippocampus)"hafýzanýn merkezi"dir. Bu merkez ade-ta beynin yazýcýsý gibi faaliyet gösterir."Beynin yazýcýsýný" kendi isteðimizle ça-lýþtýrýp, istediðimiz bilgileri kaydedebilirmiyiz, sorusuna vereceðimiz cevap"evet"tir.

Hipokamp bölgesi bilgilerin kalýcýhafýzaya geçip geçmeyeceðine kararveren merkezdir. Beynin hipokampolarak adlandýrýlan bölgesinde, sinaps-lar (nöronlarýn birbiriyle haberleþtik-leri noktalar) yüksek frekanslý elektriksinyalleriyle uyarýlýnca sinaptik bað-lantýlar güçleniyor. Çeþitli öðrenmekanallarýndan bize ulaþan bilgiler ver-diðimiz önem derecesine göre kaydol-maktadýr. Merak ve ilgi duymadýðýmýz,önemsemediðimiz; kýsacasý duygularýnhareketlenmediði olaylarda gelen bil-giler düþük frekanslý elektrik sinyalleriþeklindedir.


34

SOYUT BÝLGÝYÝ NASILSOMUTLAÞTIRIRIZ?

1. Abartýn. Boy, sayý ve hýzlarý ola-bildiðince abartýn. Orantýsýz þeyleri zi-hininzde canlandýrýn. Bir nesneyi ger-çek boyutundan daha büyük görün.100 defa, 1000 defa büyültün. Örne-ðin; fare fil kadar kocaman olsun. Kü-çük bir köpek aslan gibi heybetli ve de-vasa olsun. Devenin kedi kadar oldu-ðunu canlanrýdýn. Kol saatinizin bir an-da meydanda kocaman bir saat olduðu-nu görün. Bu görüntüler belleðinizdekalýcý iz býrakýr ve kolay anýmsarsýnýz.

2. Aklýnýza gelen ilk hayali, canlan-dýrmayý seçin. Çünkü yaptýðýnýz ilþki-lendirme bilinçaltýnýzýn size yolladýðý veen iyi hatýrlayacaðýnýz bir görüntüdür.

3. Mümkün olduðu kadar kanlý-canlý ve hareketli görüntüler oluþturun.

Bir bilgiyi etkili ve kalýcý ola-rak zihne kodlamanýn yolu obilgiyi duymak, görmek ve his-setmektir. Adeta onun içindeyaþamaktýr.

35


Aralarýnda yarýþsýnlar ve dans etsinler,didiþsinler. Aksiyon olsun. Sinemadaizlediðiniz macera dolu bir film gibi ha-reketli olmalý. Bu tür görüntüler belle-ðinizde daha kolay kalýr.

4. Sýra dýþý olsun. Monoton ve eski ka-lýplar aklýnýzýn dikkatini çekmez. Zihniniz-de bir mýknatýs oluþturmak için önce kalýp-larý kýrmanýz gerekir. Olaðandýþý, eksantrik,normal dýþý ve ilginç iliþkilendirmeler yapý-nýz. Örneðin; bilgisayarýnýzdan bir bisikle-tin çýktýðýný zihninizde canlandýrýn. Ve sizbisikletin lastiðini tamir etmeyi hep unutu-yor iseniz þimdi unutmanýz mümkün deðil.Köpeðin ýsýrmasý normal ama sizin köpeðiýsýrmanýz sýra dýþý bir durum. Böyle birzihinsel canlandýrmayý unutmanýz çok zor.

5. Çok kanallý kayýt yapýn. Sadecegörmekle yetinmeyin. Hafýzanýz sizi þa-þýrtsýn. Ýþitsel, tatsal, kokusal ve dokun-sal duyularýnýzý da canlandýrýn. Çok ka-nallý kayýt yapmak bilgiyi doðru ve hýzlýhatýrlamanýzý saðlar.

6. Yerine koyma ilkesine göre iliþ-kilendirmelerinizi yapýn. Bir nesne di-ðerinin yerini alsýn. Örneðin; trenin ye-rine raylar üzerinde patlýcanlarýn gitti-ðini düþünün. Otomobil yerine tekerleriolan bir masayý sürün.

7. Gözlerinizi kapatýn. Ýlk aþamadagözlerinizin kapalý olmasý inanýlmaz biretki býrakacaktýr üzerinizde. Zihninizdecanlandýrdýðýnýz görüntüyü ayrýntýlý, açýk,belirgin ve net olarak görmeye çalýþýn.

8. Stresinizi kontrol altýna alýn.


36

BÖLÜM 3

HAFIZAMIZ

Hafýza kaslarý kol kaslarý gibigeliþtirilebilir. Hafýzamýz oku-ma, düþünme, çýkarýmlarda bu-lunma, sor(gula)ma, tefekküretme gibi faaliyetlerle geliþir,güçlenir ve kapasitesi artar.

Ferit DELEN

37


HAFIZA NEDÝR?

Bilim bugün 20-30 yýl öncesine görehafýza hakkýnda pek çok kapýyý arala-mýþtýr. Ancak büyük bir kýsmý hâlâ bi-linmezlerle dolu ve gizemli bir hazinegibi kafamýzýn içinde durmakta.

Ýyi ya da kötü (güçlü veya zayýf) birhafýza yoktur. Eðitilmiþ veya eðitilme-miþ hafýza vardýr. Hafýza bir süreçtir. Birþeyi anýmsadýðýmýz zaman beynimizinbelirli bölgelerine kaydedilmiþ enfor-masyonun (bilgi parçalarýnýn) oluþtur-duðu sonuçlarý yeniden inþa ediyoruz.Zira bu inþa sürecini baþlatan nedir?Tam olarak bunu nasýl ifade edebiliriz?Bu, bazýlarýnýn dediði gibi enerjisel

Hafýza, geçmiþ deneyimleredayalý mevcut performansýmýzý bi-linçli düþünceler ve eylemler dâhil,üretmeye yarayan bir düzenek olarakdüþünmemiz gerekir. J.Searle


38

bedenimizden gelen bir þey mi? Bilin-mez ama burasý bir sýr.

Bir futbolcu iseniz düzenli olarakantreman yapmanýz gerekir. Kaslarýnýzýdüzenli olarak çalýþtýrarak hazýrlaya-caksýnýz maçlara. Hafýza tekniklerinien iyi þekilde uygulayabilmek içindikkat edeceðimiz kurallar var.

Anlamlý olan her bilgi hafýzayakolayca alýnýr.

Hafýza; kodlama, depolama ve geriçaðýrma (hatýrlama, ara bul-geriye ge-tir) basamaklarýný içerir. Geçmiþ yaþan-týlardan öðrenilmiþ þeyleri akýlda tuta-bilme gücüdür hafýza. Baþka bir ifadey-le; çeþitli dýþ uyarýcýlardan gelen bilgile-rin algýlandýðý, saklandýðý ve hatýrlandý-ðý bölgeye verilen isimdir. Hafýza hiçara vermeden sürekli çalýþan zihinselbir mekanizmadýr.

Kodlama; dýþarýdan gelen verilerinuygun hale getirilerek hafýzaya adetakazýnmasýdýr, kalýcý olarak iþlenebilme-sidir. Okulda, iþte hangi bilgiyi bu þekil-de hafýzanýza kalýcý olarak iþliyorsunuz?

Depolama; kodlanan verilerin hafý-zada saklanma sürecidir.

Hatýrlama basamaðý ise; bilgiye dö-nüþen verilerin istendiðinde hafýzadaaranýp bulunarak geriye çaðrýlmasýdýr.Hatýrlama basamaðýnda bir bilgiyi ara-yýp bularak kullanabiliyorsanýz kodla-ma ve depolama aþamalarýný çok iyiyaptýðýnýzý göstermekte. Kýsaca; ara,bul, çýkar ve kullan bilgiyi.

39


Bilgilerin kalýcý olarak saklanmasýuzun süreli bellekte gerçekleþir. Bununiçin verilerin mutlaka kýsa süreli bel-lekte iþlenmesi ve geçiþin bilinçli olarakuzun süreli belleðe geçmesi gerekir. Ýþtebu noktada bilgiler anlamlý hale getiri-lerek kodlama yapýlýr. Örneðin; sayýlar-la formüllerle ilgili bilgiler anlamlandý-rýldýðýnda matematik dosyasýnda sakla-nýr. Kâinattaki güneþ sayýsýnýn 1021 ol-duðunu, Samanyolu sisteminin saniye-de 500 bin km hýzla diðer bir sistemedoðru yol aldýðýný öðrendiðinde ve bu-nu anlamlandýrdýðýnda astronomi, uzaybilimi dosyasýnda saklarsýn.

Uzman arkadaþlar incelemiþler, bel-leðimiz trilyonlarca kitabý alacak po-tansiyelde yaratýlmýþ. Ya sonsuz bir çöp-lük olarak bilgileri geliþigüzel yýðarýz. Yada bilgileri anlamlý hale getirerek, kod-lamayý çok iyi yaparak bilgileri gereklidosyalara saklarýz. Ýstediðimizde hemenbuluruz.

O zaman dikkat edeceðimiz noktabilgiler arasýnda iliþkileri çok iyi kura-rak anlamlý hale getirmeliyiz. Bununyolu da bilginin detaylarýný çok iyi iþ-leyerek bilgiyi hafýzada saklamaktýr.Yani; gerekli ipuçlarýný saðlam oluþtur-mak. Nasýl yapýlacak? Kýsa süreli bel-lekte bilgiye dikkatle eðilim gösterile-cek, gerekli baðlar kurulacak ve eskibilgi ile yeni bilgiler arasýnda sinaptikbaðlar oluþturulacak. Tabii ki sistema-tik tekrar ile de bu baðlar güçlü hale


40

getirilecek. Demek ki verilerin ve bilgi-lerin daha anlamlý hale getirilmesi, ka-lýcý hafýzada saklanmasýný saðlar. Bunuhayal gücünüzle, zihinsel imgeleme veçaðrýþým metoduyla yapabilirsiniz. Sizeverilen bu donanýmlarý kullanýn.(Okullarda sýnav telaþý ile konularý ye-tiþtirme kaygýsý yukarýda anlatýlan ba-samaklarýn yapýlamamasýna neden ol-makta maalesef.) Bol bol okuyun, düþü-nün, anlatýn. Zihinsel olarak derinleþin.Balýk hafýzalý bir insan olmayýn.

Bakýn bu konuda Süleyman Öðrek-çi ne demektedir: "Hafýzasý düþük top-lumlar (balýk hafýzalý) 'okumayý' kültüredinemeyen toplumlardýr. Böyle toplum-larda bilinç ilerlemesi ve zihinsel derin-leþmeler görülemez. Bu toplumlarýn enmanidar sýkýntýsý; anlam baðlantýlarýný ku-ramamalarýdýr. Böylece akýlda soysuzluk,fikirde kýsýrlýk olasý hastalýklardýr.

Sonuç olarak; önem verdiðiniz birbilgiye dikkatle eðilim göstermeniz obilgiyi iþlemenizi ve zihninizde yenibaðlantýlar kurmanýzý saðlar. Zihinselderinleþmelerde ancak üzerinde duru-lan ve detaylarýyla iþlenen bilgiler ilesaðlanýr. Anlam baðlantýlarý kurmanýnyolu da bilginin iþlenmesi (zihinsel de-rinleþme) ile mümkündür. Hafýzanýzdabilgilerin daha anlamlý hale getirilme-si hatýrlama aþamasýnda iþinizi kolay-laþtýracaktýr. Ve istediðiniz bilgiye da-ha hýzlý ve doðru ulaþmanýz mümkünolacaktýr.

41


HAFIZANIN 3 BÖLÜMÜ

Hafýzanýn 3 bölümü fonksiyonlarýaçýsýndan hiç durmadan birbirleriylehaberleþirler.

Herhangi bir bilgiyle ilk karþýlaþtýðý-mýzda onu duyu organlarýmýzla algýla-rýz. Sahip olduðumuz her duyuya ait biralgýlama hafýza bölümümüz vardýr.

3 TEMEL HAFIZANIN ÖZELLÝKLERÝ

Hafýza (Bellek) Türü Kalýcýlýk Süresi Bilginin Yapýsý

Duyusal (Çok KýsaSüreli) Hafýza

20-30 saniye Elektriksel

Kýsa Süreli Hafýza 20 dakika-1 gün Elektro-Kimyasal

Uzun Süreli HafýzaSýnýrsýz Beyin-nöron

YaþadýkçaKimyasal

Anlamý olan bilgiler dikkat kesil-menizi saðlar. Dikkat kesildiðiniz an-dan itibaren kýsa süreli belleðinizdevreye girer. Bu sýrada tekrar edilenve kullanýlan bilgiler uzun süreli bel-leðinize (kalýcý hafýzaya) kaydedilir.


42

HATIRLAMA VE HAFIZA

Hatýrlama, uzun sürelibellekteki bilgilerin, gereksi-nim (ihtiyaç ve beklentilerdoðrultusunda) duyulduðuanda çaðrýlmasýna denir.

Hangi bilgi ve deneyim hafýza-ya daha güçlü kazýnýr? Duygula-rý harekete geçiren bilgiler… Bubilgiyi yenilediðimizde onu güç-lendirir, hafýzamýzda daha saðlambir yer edinmesini saðlarýz.

43


HATIRLAMA NEDÝR?Öðrenilmiþ olan bilgi ve becerilerin

saklanýp yeniden canlandýrýlmasýna"hatýrlama" denir. Hatýrlama olmayanbir yapýda, hafýzadan da söz edemeyiz.Anýmsarsak hafýza; çeþitli dýþ uyarýcý-lardan gelen bilgilerin algýlandýðý, sak-landýðý ve hatýrlandýðý bölgeye verilenisimdir. Hatýrlama varsa öðrenme var-dýr. Öðrenme için çok gerekli bir yete-nektir hatýrlama. Öðrenmede ilerlemekaydedebilmeniz için hatýrlama yetene-ðinizin olmasý gerekmektedir. Her öð-rendiðinizi daha önceden öðrendiðinizþeyler üzerine koyarak öðrenmeniziilerletirsiniz.

Hatýrlama, uzun süreli bellektekibilgilerin, gereksinim (ihtiyaç ve bek-lentiler doðrultusunda) duyulduðu an-da çaðrýlmasýna hatýrlama denir. Birnevi büyük depodan istenilen bilgiyiseçiyorsunuz. Adeta hatýrlama ile, geç-miþe ait bir bilgiyi günümüze getirmiþoluyorsunuz. Diðer bir tanýma göre de;öðrenilmiþ olan bilgi ve becerilerinsaklanýp yeniden canlandýrýlmasýna"hatýrlama" denir.

Hatýrlama temelini mantýksal çýka-rýmda bulur. Bir insan yaþantýsýný tahlilyaptýkça hatýrlama dediðimiz bilgininbelleðe çaðrýlmasýnda etkili olur.


44

UNUTKANLIK VE HAFIZA

Atalarýmýz "Ýnsan nisyana mahkûm-dur." der. Evet, unutmak hayatýmýzýndoðal bir parçasý. Hatta bazen iyi, hoþolarak tanýmlayabiliriz. Özellikle acýla-rýn, haksýzlýklarýn ve size yapýlan yanlýþ-larýn unutulmasý mutluluðunuz içinþart deðil mi? Eðer yaþanan acýlarý, hak-sýzlýklarý hiç unutmasaydýk ne olurdu?Toptan bir iflas… Zihinsel, ruhsal, fi-ziksel… yönden rahatsýz olacaðýnýz ka-çýnýlmaz bir durum. Unutmanýn bu du-rumlarda ne güzel bir nimet olduðunubakýn Christina Rosetti ne güzel ifadeediyor: "Unutup gülümsemek, hatýrlayýphüzünlenmekten çok daha iyidir."

Siz bir öðrenciyseniz unutmamanýzgereken dersler var. Daha doðrusu

Bilgiyi hafýzamýzda ön sýralarayerleþtirmediðimiz için unuturuz.Bunu nedeni bilginin, onu hafý-zamýza kazýyacak (kaydedecek)yeterli duygusal ve kiþisel içeriktenmahrum oluþudur.

45


önemli konularýn istendiði zaman ha-týrlanabilmesi gerekiyor. Ya da iþiniz ileilgili sorumluluklarýnýzýn yapýlmasý içinhatýrlama gücünüzün iyi olmasý lazým.Burada biz bu bölümü iþleyeceðiz.

Þimdi de hafýzamýza almak isteyipde alamadýðýmýz bilgileri nasýl uzun sü-reli belleðimize alacaðýz onun üzerindeduralým. Daha önce bahsettiðimiz gibiKýsa süreli belleðimizin veri kaydetmeve bilgi depolama kapasitesi yapýlanaraþtýrmalarla 7+2, 7-2'dir. Yani en az5, en fazla 9 veridir. Ortalama olarakkýsa süreli belleðimizin taþýyabileceðidosya, akýlda tutabileceði bilgiler 7birimdir.

Çok kýsa süreli belleðimizin (duyu-sal bellek) taþýdýðý dosyalarýn saklana-bilme süresini biliyor musunuz? 1 gün,10 saat, 5 saat, 1 saat, 1 dakika mý yok-sa daha kýsa bir süre mi? Ortalama 20saniye. Böyle olmasý gerekiyor yoksayeni veri ve bilgiler beynimize giriþ ya-pamaz. Ýnsan kesintisiz olarak dýþ dün-yadan uyarýlar alýr. Nedir bu uyarý veveriler?

Kuþ cývýltýlarý, araba gürültüleri, he-likopterin sesi, reklâm panolarý, oto-büste giderken her türlü görsel veriler,okuduðunuz gazete veya kitap, kaldý-rýmda yürürken lokantadan burnunuzagelen kebab kokularý, yediðiniz her lok-manýn görüntüsü ve aðzýnýzdaki tadý,ATM kuyruðunda omzunuza dokunanbir el, yere atýlan bir muza basmanýz ve


46

kayganlýðýn hissiyle düþüp baþýnýzý yara-lamanýzýn acýsý gibi her türlü iþitsel,görsel, dokunsal, tatsal, kokusal verilerinbombardýmaný altýndayýz.

Tüm bu verilerin yerine yenileriningelebilmesi için UNUTURUZ. Yani sü-rekli bir veri akýþý var. Bu akýþýn devametmesi ve yerine yenilerinin gelebilme-si unutma ile mümkün. Burada önemliolan unutmak istemediðiniz verileri ký-sa süreli belleðinizde nasýl iþlemeniz vesaðlamlaþtýrmanýzdýr. Verileri kalýcý ha-le getirmek için iliþkilendirerek, uzunsüreli belleðimize depolayabilmektir.

Birçok deney ve araþtýrmalardaunutmanýn 1 saat içinde çok hýzlý ger-çekleþtiðini gösteriyor. Kýsa süreli belle-ðe gelen bir veri veya bilgi kümesi 15-20 dakika sonra % 45'i, 1 saat sonra%55-60'ý, 1 gün sonra % 70'e yakýný si-liniyor ve unutuluyor. Unutmadýðýmýzþeyler yok mu? Elbette unutamadýðýmýzveriler, anýlar var. Hatýrladýðýmýz bilgive verilerin sýrrý; kýsa süreli belleðimiz-den uzun süreli belleðimize depolanma-sýdýr. Belki bilinçli yapmýyorsunuz amadepolama iþlemi gerçekleþiyor.

NEDEN UNUTUYORUZ?1. Kullanýlmayan her bilgi unutul-

maya mahkûmdur. Öðrendiðiniz birbilgiyi kullanmadýðýnýzda ona ait nö-ron baðlantýlarý zamanla zayýflar vekaybolur. Kulanýlmayan bir yolun taþ-la, otla kaplanarak kaybolmasý gibi.

47


Eski medeniyetlerin kalýntýlarýný ya bu-lamýyoruz ya da çok zor ortaya çýkarýyo-ruz. Arkeolog arkadaþlar hassas aletler-le yýllarca kazý çalýþmalarý yapýyorlar.Bazý eserler tesadüfen bulunuyor. Amasizin tesadüflere iþi býrakmanýz pek teiyi olmaz. Bilgileriniz kullanma yolunabakýn. Anlatýn arkadaþlarýnýza. Yazýnçizin defterlerinizi. Hatta bu konudadaima elinizin altýnda bir ajanda ol-sun. Bilgilerinizi her alanda kullanmayauðraþýn.

2. Dikkati yoðunlaþtýrmayý güçleþ-tiren etkenler unutkanlýða neden olur.(stres, dikkat eksikliði ve endiþe gibi)Stres beynin hatýrlama güçlüðü çekme-sine neden olur. Beyni küçültür veuzun sürmesi halinde zararlý hor-monlarýn salgýlanmasýyla hem fizikselhem ruhsal hem de zihinsel bozukluðaneden olur.

3. Bilgiler iliþkilendirilerek kodlan-mamýþsa çabuk unutulur. Öðrenme sý-rasýnda bilgiler kalýcý bir (Hafýza tek-nikleri uygulanmadýysa bilgiler gerekenyerlere baðlanmamýþ olur ve öðrenilen-ler hýzla unutulur.) þekilde kodlama ya-pýlmadýysa unutkanlýða neden olur. Bukitapta kodlama tekniklerini en iyi þe-kilde öðrenecek ve uygulayacaksýnýz.Bu becerinizi geliþtirerek unutmayason verecek hýzlý hatýrlama yeteneði-niz geliþecektir.

4. Aþýrý yüklenme, depresyonlarunutkanlýða neden olur. Uzun ve aðýr


48

süren depresyonlar kalýcý unutkanlýðaneden olabilmektedir.

5. Daðýnýk çalýþma düzeni unut-kanlýða neden olur. Daðýnýk kitaplar,masalar, odanýn içi zihninizi karýþtýrýrve aradýðýnýz þeyi bulmanýz zorlaþýr. Hiçkütüphaneye gittiniz mi? Roman gru-bu, dini kitaplar, tarih kitaplarý, kiþiselgeliþim, bilim teknik kitaplarý ayrý böl-melere konulmuþtur. Arandýðýnda he-men bulunabilecek bir düzen size müt-hiþ bir güven verir. Aynen beynimizdeöyledir. Bilgileri düzenli olarak belliçekmecelere ve raflara koymalýyýz.

6. Yaptýðýnýz iþe gereken ilgi ve ala-kayý vermemeniz hipokampus denilenbeynin kayýt cihazýný açmaz. Gerekenbilgiyi hafýzanýza alamayarak unutkanlýkoluþur.

7. Beyin tümörleri unutkanlýðaneden olur.

8. Bazý metabolik hastalýklar unut-kanlýða neden olur.

9. Bilgi kirliliði unutkanlýða nedenolur. Gereksiz önemsiz þeylerin kaydaalýnmasý unutkanlýða neden olur.

10. Uyuþturucu maddeler unutmayýhýzlandýrýr.

11. Beynin bir takým dejeneratifhastalýklarý unutkanlýða neden olur.

12. Birçok vitamin eksikliði (Vita-min B12. Vitamin eksikliðine baðlýunutmalar bunamaya kadar gider)unutkanlýða neden olur,

49


13. Basit þeker ile yapýlmýþ ürünle-ri (çikolata, tatlý…) çok tüketmekunutkanlýðý tetikler.

14. Yeni bilgiler edindikçe eskileriunuturuz.

Birden fazla iþle uðraþmak unut-kanlýða neden olur.

15. Ýhtiyaçlarý karþýlamayan, hoþagitmeyen ve kiþiyi doðrudan ilgilen-dirmeyen öðrenmeler daha çabukunutulur.

16. Zihin yorgunluklarý unutkanlý-ða neden olur. Ayrýca baþa þiddetle çar-pan bir cisim ve ateþli hastalýklar unut-kanlýk doðurabilir.

17. Unutma hýzlýdan yavaþa doðrugider.

UNUTMAYI ÖNLEMEK ÝÇÝNYAPILMASI GEREKENLER

1. Kahvaltý yapmayý unutmayýn.

2. Kompleks karbonhidrat tüketin.

3. Alkol, sigara ve kafeinli ürünlerdenuzak durun.

4. Doymuþ yaðlarý içeren besinleritüketmeyin.

5. Eðlenerek öðrenin. Ýlginç, sýra dý-þý, komik ve eksantrik baðlantýlar kurun.Unutmayý unutun.

6. Öðrendiklerinizi kullanýrsanýz(anlatmak, tekrarlamak, paylaþmak…)unutmanýz zorlaþýr.


50

7. Sistematik tekrarla bilgileri tek-rarlayýn.

8. Hafýza tekniklerini her yerdekullanmaya çalýþýn. Örneðin bir alýþveriþ listesini bu tekniklerle hafýzanýzakodlayýn. Öyküleme(baðlama) tekni-ðini veya temel hafýza sistemini uygu-layabilirsiniz.

9. Bilgileri beyninizde iþleyin. Canlý-kanlý, net, berrak, hareketli ve parlakzihinsel canlandýrmalar kurarak hi-pokampüsü devreye sokun.

10. Yeteri kadar B12 vitamini alýn.Çünkü B12 vitamini (Kobalamin) bel-lek ve öðrenme fonksiyonlarý için özelbir öneme sahiptir.

11. Ket vurma ihtimali olan öðrenme-leri birbirinden uzaklaþtýrarak öðrenin.

12. Her gün sebze ve meyve türle-rinden 5-6 porsiyon tüketmeye çalý-þýn. Gün aralarýna serpiþtirirseniz vü-cudunuz gereken vitamin ve minarelerialacaktýr.

13. Uykuda daha az unutulur. Uyu-madan hemen önce çalýþýn. Çünkü uy-ku esnasýnda, öðrenilenleri zihindençýkaracak uyarýlar yoktur.

14. Açýk bir dille anlatýlan ders ki-taplarýný tercih edin. Anlamlý konular,anlamsýz konulara göre daha geç unu-tulur. Okul yýllarýna geri dönün. Ensevdiðiniz ders anlaþýlanlardý. Ve sizianlayan deðer veren öðretmenlerindersleriydi deðil mi? Bakýn anlamak,

51


anlaþýlmak birbirine baðlýdýr ve sonuçolarak unutmayý zorlaþtýrýr. Anlamlý ha-le gelmiþ konular daha kolay hatýrlanýr.

15. Önceden öðrenip de unuttukla-rýmýzý, tekrar öðrendiðimiz zaman dahakolay öðrenir ve anýmsarýz.

16. Unutmanýn derecesi ile öðren-me derecesi arasýnda iliþki vardýr. Dahaiyi öðrenilen daha geç unutulur.

HAFIZANIZI GÜÇLENDÝRMEKÝÇÝN SIRADIÞI EGZERSÝZLER

Hayat ayný rutininde devam ediyorve sýkýlýyorsanýz, yaþamý farklýlaþtýrma-nýz ve beyninizi alýþkanlýklarýný terket-meye zorlamanýz gerekiyor mutlaka. Busize hem zihinsel zindelik hem de ra-hatlamayla birlikte mutluluk getirecek.Okuduðunuzda basit gibi gelen, ancakuyguladýðýnýzda ne kadar katý alýþkan-lýklara sahip olduðunuzu görmenizi sað-layacak önerileri mutlaka uygulayýn.Þimdi bu egzersizleri tek tek okuyupözümseyerek yaþamýmýza uygulayalým.

1-TERS EL EGZERSÝZÝVücudunuzu yeni davranýþlara alýþ-

týrýn. Yemek yerken, diþ fýrçalarken, bý-çakla bir þey keserken, yazý yazarken ký-sacasý her iþte kullandýðýnýz elin tamtersini kullanmaya çalýþmanýz beynini-zin pasif kalmýþ diðer yarýsýný hareketegeçirecektir. O zaman haydi düzgün ol-masa bile fýrçayý, kaþýðý, boyayý, kalemi


52

kullanmadýðýnýz elinize alýn. Rutindenuzaklaþýn, beyninizin atýl kalmýþ yerleriparlasýn ve çalýþsýn.

2- DUY(G)ULARINI HÝSSETMEEGZERSÝZÝ

Gözlerinizi kapatýn ve odada yolu-nuzu duygularýnýzla bulmaya çalýþýn.Bilinçli olarak sesleri dinlemeye ve ko-kularý almaya çalýþýn. Bazen yerden birþey almanýz gerektiðinde, ayaklarýnýzýkullanýn mesela kapýyý ayaðýnýzla kapat-mak gibi... Kitap okumayý seviyorsanýzbir sayfayý baþ aþaðý okuyun.

3- TAKDÝR ETME EGZERSÝZÝBasit ve ucuz bir yoldur övmek. Ha-

fýzayý geliþtirir. O zaman insanlarda tak-dir edilecek taraflarý bulmaya çalýþýn kitakdir edilesiniz. Sevin ki sevilesiniz.

Birilerini eleþtirmeyi býrak. Eleþtir-mek hafýzaný geliþtirmiyor ki devamedesin. Çünkü her olumsuz söz hafýzan-da týkanýklýk meydana getiriyor. O zamanövgü dolu sözler söyle(yin). Karþýnýzda-ki insan sizin takdir dolu sözlerinizlemutlu olsun. O insanýn mutluluðu sizi demutlu etsin.

Sen olumluyu gör, takdir et, hafýzangeliþsin. Sen farklý olursan farklý bir ha-fýzaya sahip olursun. Takdir etme ilenefret etmek ve olumlu-olumsuz cüm-leler kurma arasýndaki farký görmekiçin Masuro Emoto'nun araþtýrmasonuçlarýna bak, yeterli olacaktýr.

53


Yukarýda "Teþekkür ederim." "Seniseviyorum.", "Sen benim için çok de-ðerli ve yeterlisin.", "Ýyi ki varsýn.","Allah zihin açýklýðý versin." "Allah'aemanet ol!" gibi takdir sözleri, iyilik du-alarý muhteþem þekillerin oluþmasýnýsaðlýyor. Beynin %85-90'ý su olduðunagöre insan zihni, bedeni ve psikolojisiüzerinde olumlu sözlerin etkisini birdüþünün lütfen! Bedenin ve mideninihtiyaçlarýna odaklanmýþ, ruhunu vezihnini beslemeyi unutan insanlarýnolumlu söz ve cümlelerden uzaklaþma-larýnýn sonuçlarýný düþünün! Toplumayerleþen boþ, müstehçen, negatif cümlekalýplarýnýn insan ruhu, zihni ve bedeniüstünde tahribatýný hayal edin. Kaçþiddetinde bir depreme eþittir? Aþaðý-daki sonuçlara bakmanýz yeterli olcak-týr kanýmca.

Þimdi ise aþaðýda heavy müzik din-letilen su ile "Beni hasta ediyorsun""Seni öldüreceðim." "Aptal! Salak!" gi-bi olumsuz cümlelerin söylendiði sula-rýn dondurularak kristalize olan görün-tülerini görüyorsunuz. Yorum yapmayagerek var mý?

Teþekkürederim

Seni seviyorum

Ýyilik dualarýsonrasý


54

4- DETAYLARI GÖRME EGZERSÝZÝ

Bir resme dikkatlice bakýn. Dahasonra gözlerinizi kapatýn. Resmin için-dekileri sýralayýn. Eþiniz, arkadaþýnýzkaydetsin söylediklerinizi. Gözleriniziaçýn ve resmi inceleyin. Kaçýrdýklarýný-zý görün. Günde 3-4 kez yapmaya çalý-þýn giderek daha dikkatli olacaksýnýz vedetaylarý göreceksiniz. Çarþýda vitrinle-re bakýn ve içinizden sýralayýn. Piknikteinsanlara ve etrafa bakýn.

5- EMPATÝ EGZERSÝZÝKendini bir baþka insanýn yerine koy-

maya empati dendiðini biliyorsun. Hergün 5-10 dakika bu zihinsel egzersiz sa-na çok þey katacak. Çünkü olaylarý kar-þýdakinin bakýþ açýsýndan anlamaya ça-lýþtýkça hissedilmeyeni hissedecek vebeyninde farklý çözümler patlayacak veparlayacak. Bu balon patlatmaya benze-mez. Ýçindeki dehanýn açýða çýkmasý içinelzem patlamalar… Benden söylemesi.

Öyle her þeyi kendi pencerenden sey-rederek her þeyi hissedemezsin. Kendinibaþkalarýnýn yerine koyarsan, yeni nöron

Heavy metal müzik

Adolf Hitler

Beni hasta ediyorsunSeni öldüreceðim!

55


baðlantýlarý ile iletiþim köprülerini kolay-ca kurabileceksin. Kalbin ve aklýn arasýn-daki bu köprü sana çok þey kazandýracak.Hafýzan güçlenecek. Þaþýracaksýn.

6- GELECEÐÝ ÞÝMDÝ YAÞAMAEGZERSÝZÝ

Her zaman üzüntü ya da þüpheyeyakalanýyorsanýz ve kendinizi baþkala-rýndan daha aþaðý görüyorsanýz, bununyerine en çok istediðiniz þeyi ayrýntýlýolarak tasarlayýn ve elde ettiðinizdekiyaþamýnýzý düþünün. Negatif düþünce-leriniz olduðunda pozitife çevirmekiçin gün boyunca bunu uygulayýn.

7- GÖZDEN GEÇÝRME EGZERSÝZÝ

Her günün sonunda o ana kadar neyaptýðýnýzý 60 dakikada gözden geçirin.Bu gününüzü daha önemli hale getir-mek için iyi yardýmcý yoldur. O ana ka-dar olan tüm aktivitelerini zihinsel ola-rak gözden geçirin. Hafýzanýz gününüzhakkýndaki boþluklarý, anlarý kasýtsýzolarak açýða vuracaktýr. Siz de bunlarýdaha iyi deðerlendireceksiniz.

8- SIRADIÞILIK EGZERSÝZÝEsnek olmak ve kolayca uyum sað-

lamak için hayatýnýzý deðiþtirin, hergün farklý bir þeyler yapýn. Farklý birmaðazadan alýþveriþ yapýn ya da rutinev-iþ yaþamýndan çýkýn.


56

Ormanlýk yeþil bir alanda ters eli-nizle yemek yiyin. Ýki üç topu elinizdehavaya fýrlatýn ters elinizle tutmaya ça-lýþýn. Devam edin. Atýl kalan beyinloblarýnýz çalýþsýn, bayram etsin.

9- TERSTEN OKUMA EGZERSÝZÝBeyninizi þaþýrtmak istiyorsanýz

zaman zaman tersten okuma çalýþma-sý yapýn. Beyninizin aktive olmamýþbölümlerini tetiklersiniz.

10- HARF BULMA EGZERSÝZÝBir kitap veya gazete alýn elinize ve

renkli kalemlerle çift yazýlmýþ sesli veyasessiz harfleri çizin. Örneðin; "bakkal" ve"elli" kelimelerinde iki defa yazýlmýþ 'k', 'l'harfleri fosforlu bir kalemle boyanýr. Nefaydasý olacak diyorsanýz konsantrasyonbeceriniz artacak. Daha odaklanmýþ birzihinle olaylara ve kiþilere yaklaþabilecek-siniz. Dikkat etme süreniz yaptýðýnýz alýþ-týrmalarýn süresi ve miktarýna baðlý ola-rak çoðalacak. Canlý ve aktif bir zihnesahip olmanýn hazzýný yaþayacaksýnýz.

11- POLÝS SORUÞTURMASI EGZERSÝZÝ

Polisiye dizi ve romanlarda sorulansorularý kendinize sorun. "Dün saat24'te neredeydin?" "Oteldeyken kim-ler vardý? O sýrada ne yapýyordun?"Eve kaçta gittin? Yolda seni gören ol-du mu? Sabah kaçta uyandýn? Kahval-týda ne yedin?" gibi sorularý yöneltin

57


ve cevaplayýn mutlaka. Ne mi kazana-caksýnýz? Her yaptýðýnýz iþe dikkat kesi-lecek ve hafýzanýz canlanacak.

12- ARABA AJAN EGZERSÝZÝOtobüste seyahat ediyorsunuz. Eli-

nize bir sözlük alýn. Rastgele bir sayfa-yý açýn ve bir kelimeye dokunun. O ke-limeyle ilgili cümleler kurun. Arabaplakalarýna bakýn. Harflerden kelime-ler türetin. Zihniniz çalýþsýn ve canlan-sýn. Ayný zamanda zengin bir kelimehazineniz olsun.


58

"Dünyanýn gördüðü her büyük

baþarý, önce bir hayaldi." Allen

"Akýl, iki kulplu bir çömlektir;

ister saðýndan tut, ister solundan."Montaigne

BÖLÜM 4

HAFIZA TEKNÝKLERÝ

HAFIZA TEKNÝKLERÝNE ÝÞE YARAR?

Bölüm 3'te hafýzanýn birçok tanýmýnýyaptým. Kýsaca deðinecek olursak hafýza;geçmiþ yaþantýlardan öðrenilmiþ þeyleri akýl-da tutabilme gücüdür. Baþka bir ifadeyle;çeþitli dýþ uyarýcýlardan gelen bilgilerin algý-landýðý, saklandýðý ve hatýrlandýðý bölgeyeverilen isimdir. Hafýza hiç ara vermedensürekli çalýþan zihinsel bir mekanizmadýr.

Bu bölümde ise kýsa kýsa hafýza tek-niklerinden bahsedeceðim. Tabii ki da-ha geniþ bilgi sahibi olmak istiyorsanýz

Hafýzanýzý geliþtirmek müm-kündür. Ve bunun teknikleri var-dýr. Bu teknikleri öðrendiðinizdeneden unutmuþ olduðunuzu daanlamýþ olacaksýnýz.

Ron Fry

59


Sisimo Hafýza Teknikleriyle Süper Beyin-1-2-3 setimize baþvurabilirsiniz. HafýzaTeknikleri nedir? Ne iþe yarar? Hafýzamýgeliþtirmek için hafýza tekniklerini bilmekzorunda mýyým?, gibi sorularýn yanýtlarýnýaþaðýdaki satýrlarda bulacaksýnýz.

Hafýza teknikleri beyninizin el deðme-miþ yerlerini harekete geçirerek kolay vehýzlý öðrenmeyi saðlar. Günümüz dünya-sýnda sürekli bilginin tazelendiðini vemilyonlarca sayfa yeni bilginin oluþtuðu-nu düþünürsek kolay ve hýzlý öðrenmekzaman sorununu ortadan kaldýracaktýr.Bu da sizin kendinize ve diðer iþlerinizedaha çok zaman ayýrmanýzý saðlar.

Hafýza teknikleri ile bilgileri hafýza-nýza kalýcý olarak aldýðýnýzý deney imle-yerek özgüveniniz artacak, birçok erte-lediðiniz ve cesaret edemediðiniz amaç-larýnýz için adým atacaksýnýz. Yani hare-kete geçeceksiniz. Sadece zayýflamýþ öz-güveninizi kazanmak bile bunun içinyeterli bir neden deðil mi?

Hafýza teknikleri ile zihinsel güçleri-nizin ve potansiyelinizin farkýna vara-caksýnýz. Bu farkýndalýk ile baþarýsýzlýk-larýnýzý ve olumsuzluklarý daha kolayyenebileceksiniz. Yeniden denemeyi vedirenmeyi bir yaþam felsefesi olarak ka-bul edebileceksiniz. Aslýnda beyninizive hafýzanýzýn kapasitesini ilk satýrlar-dan itibaren keþfediyorsunuz. Süreklibir farkýndalýk yaþýyorsunuz. Ve bu bö-lümdeki tekniklerle de (elbette sizingeliþtireceðiniz farklý tekniklerde


60

olabilir. Ýsterseniz mailleþerek paylaþa-bilirsiniz.) farkýndalýk yolculuðu bilinç-li bir seyir haline dönüþecek. Daha daçoðalýp bilgilenmeye devam edeceksi-niz. Ýþte bu noktada gerçek gücünüzüaçýða çýkarýyor olacaksýnýz. Sýnýrlarýnýz,korkularýnýz ve erteleme hastalýðýnýz bi-le ortadan kalkacak ve bunu hayretle,sevinçle göreceksiniz.

Öðrendiðiniz her þey, geleceðinizinyapýtaþlarý gibidir. Elde ettiðiniz her ka-biliyet ve geliþtirdiðiniz her becerinizhayatta sizleri baþarý merdiveninin enüst basamaklarýna çýkaracak bir araçtýr.O zaman bundan faydalanmak içindurmayýn ve sayfalarý okumaya, uygu-lamaya devam edin.

HAFIZA TESTÝ - 1Þimdi kendimizi ölçme zamaný.

Acaba hafýzamýzý nasýl kullanýyoruz?Bunun için 41 kelimelik bir testtimizvar. Rahat olun. Sýnavda falan deðilsi-niz. Bir mucizede yapmaya gerek yok.Þimdiye kadar nasýl hafýzanýza alýyorsa-nýz öyle alýn ve kaydedin. Aþaðýdaki 41kelimeyi 4 dakika içerisinde hafýzanýzaalmaya çalýþýn. Belirlediðimiz süre so-nunda baþlangýçtan sona ne kadarýnýsayýabildiðinizi göreceksiniz. Öncedenbu teknikleri bilmiyorsanýz büyük ço-ðunluðunu hatýrlayamayacaksýnýz. Bugayet normal bir durum. Hiç endiþe-lenmeyin. Gerekli teknikleri öðrenince41'de 41 hatýrlama seviyenizle kendinizialkýþlayacaksýnýz.

61


Süreniz doldu. Þimdi aklýnýzda kalanlarýaþaðýdaki boþluklara sýrasýyla dolduralým.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

YýldýzGölPýrasaPatlýcan Gözlük Þort YoðurtMutluluk SalatalýkGarsonKristalKarpuzAltýnArmut MaymunAdalet Çiçek Fýrça Tavþan Kitap Saz

DenizÝnekElbiseUçakSteteskopKekikÞarkýGözKoltukMikrofonDuþSütDikdörtgenZeytinFareAslanÇatalDüðmeElmaKamyon


62

HAFIZA TESTÝ - 2Þimdi 15 kelimeyi hafýzanýza 5 sani-

ye arayla alýnýz. Daha sonra aþaðýdakiboþluða kelimelere bakmadan yazýnýz.

BEYÝN-TTOP-LLÝMON-EELMAS-FARE-KKOLTUK-VVÝTRÝN-FFÝL-GGÜL-KALEM-TTIR-KKÖPEK-TTELEVÝZYON-PALYAÇO-MMASA

Þimdi aþaðýdaki boþluklara keli-meler arasýndaki baðlantýyý yazacak-sýnýz. Burada dikkat edilecek enönemli husus zihin gözünüzle net,canlý, ilginç ve çarpýcý öykünüzüyazmanýz olacaktýr. Diðer bir dikkatedeceðiniz þey, kelimeler arasýndamutlaka iliþki ve baðlantýlar kurula-rak kopukluk oluþturulmayacak. Ha-týrladýklarýnýzý aþaðýdaki boþluklarayazýnýz.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

63


1-ÖYKÜLEME YÖNTEMÝÇaðrýþým Sistemi, Zincir Sistemi ve

baðlama olarak da adlandýrýlan Öykü-leme Yöntemi, hafýza tekniklerinin entemel ve basit tekniðidir. Bu tekniðitam anlamýyla uygulayamayan aslýndadiðer teknikleri de yeterince uygulama-sý zordur. Bu açýdan bakarsak iþin püfnoktasý burada diyebiliriz. Gerçek olanda þu ki; uygulanmasý da çok zor birteknik deðil… Yeter ki siz isteyin, kararverin ve azimle tekrarlayýn.

Zihinsel canlandýrma yaparak gör-selleþtirdiðiniz bilgileri birbirine baðlý-yorsunuz. Adýndan da anlaþýldýðý gibibaðlama yapýyorsunuz. Öyküleme tek-niðinde, kelimeler arasýnda hiçbir ortaknokta yoktur. Bu kelimeler þekil ve re-simlerle zihinde ilginç, tuhaf ve nor-malde düþünülmeyen tarzda birbirinebaðlanýr.

"Bunlarýn ne faydasý var?" diyorsanhayal gücünü zenginleþtireceksin. Öð-renmenin temeli olan ilgi ve heyecanýnartacak. Merak duygun daima tetikteolacak, hipokampüs devreye girecek,algý flitrelerin açýlacak ve hafýza gücüntavan yapacak.

Þimdi yukarýda hafýza-2 testindekikelimeleri nasýl hafýzamýza alacaðýmýzýgörelim. Zihinde canlandýrmalarýnýznet ve açýk olsun.


64

1.Kelimemiz BEYÝN. Kafanýzýn içi-ne sýðmayan kocaman bir beynin çýktý-ðýný hayalinizde canlandýrýn. Bu resmimutlaka zihin gözünüzle görün. Zihingözünüzde net ve parlak bir görüntüoluþsun.

2. kelimemiz TOP. Beyninize dik-katle bakýn, kývrýmlarý renk renk… vebirden devasa bir top oldu. Þaþýrdýnýz.Yerde sekip duruyor. Kocaman olduðuiçin her yere deðdiðinde yer sarsýntýsýoluyormuþ etkisi býrakýyor. Þiddetlisesleri iþitin.

Hayvanlar kaçýþýyor, görün. Top gitgide daha da þiþiyor. Bu olayý zihingözünüzle mutlaka görün.

3.kelimemiz LÝMON. Top kocamangövdesiyle size yöneliyor. Dehþet için-desiniz. Cebinizde çakýnýz olduðunuhatýrladýnýz. Fýrlattýnýz. Tam isabet.

65


Top bir anda küçüldü ve iki parça sap-sarý bir limon oldu. Burnunuza hoþ birkoku geldi. Elinize aldýnýz bir parçayý.Kabuðunun pürüzlü kýsmýný hissettinizo an. Aðzýnýza götürdünüz ve suyunusýktýnýz yavaþ yavaþ.

4. kelimemiz ELMAS. Limonun oekþimsi tadýný dilinizde hissederken çe-nenizin yanýndan damlayan limon sula-rý pýrýl pýrýl parlayan elmaslara dönüþü-yor. Hayret içinde kaldýnýz. Yerinizdedonup kaldýnýz.

5. kelimemiz FARE. Elmaslarý birkutuya koydunuz ve nefes nefese ku-yumcuya geldiniz ve kutuyu açtýnýz.Gözlerinize inanamadýnýz. Elmaslarýnyerinde simsiyah bir fare var. Kutununiçinde dans edip oynuyor. Zihin gözü-nüzle açýk ve net olarak görünüz.


66

6. kelimemiz KOLTUK. Fare kutu-dan atlýyor ve gidiyor. Bir koltuða yayý-lýyor. Hatta bacak bacak üstüne atýyor.Þaþkýnlýktan küçük dilinizi yutacakoluyorsunuz. Koþarak koltukta uzananfarenin yanýna geldiniz.

7. kelimemiz VÝTRÝN. Koltuðututtuðunuz gibi fýrlatmanýz bir oluyor.Vitrin camlarý þangýr þungur kýrýlarakyere daðýldý. Görebildiniz mi? Her ay-rýntýyý zihin gözünüzde canlandýrýn.Sesleri duydunuz mu? Biraz da irkildinizdeðil mi?

8. kelimemiz FÝL. Vitrinin camlarýnýtakmak için camcýya gidiyorsunuz. Yol-da ilerliyorsunuz. Ýnsanlar þaþkýnlýkla sizinarabaya bakýyor. O da ne? Koskocamanpembe bir fil var vitrinin yerine.

Fýrfýrlý eteðiyle selam veriyor size.Pembe fil hortumuyla su püskürtüyor et-rafa… Zihin gözünüzle bu olayý görün,derinden yaþayýn ve hissedin.

67


9. kelimemiz GÜL. Fil hortumuylasu püskürtüyor ve sular havada kýpkýr-mýzý güllere dönüþüyor þaþýrdýnýz her-kes gibi. Kýrmýzý güller çok rahatlatýcýbir koku yaydý etrafa. Hissetiniz mi? Gül-ler üzerinize düþüyor ve dikenleri yüzü-nüzü kolunuzu kanattý. Çok acýyor vücu-dunuz. Görmeye çalýþýn zihin gözünüzleolaylarý. Hissedin kanayan yüzünüzü.

10. kelimemiz KALEM. Güllerinsapýndaki dikenler yüzünüze saplanmýþ.Acýyla birini elinize aldýnýz ve baktýnýz.Koskocaman bir kalem oldu. Þaþýrdýnýz.Kalemle bir þeyler yazmaya baþladýnýz.Nedense hüngür hüngür aðlamaya baþ-ladý kocaman kalem. Acýktýðýný söyleyenkaleme yemek getirdiniz.

11. kelimemiz TIR. Kalem afiyetleyemek yerken tabaðýn içinden muz ka-dar bir týr fýrladý. Hayretler içinde kal-dýnýz. Farlarý ateþböceðinden ve las-tikleri havuçtan olan bu minicik týrgülümsüyor size.


68

12. kelimemiz KÖPEK. Güzel görü-nüþlü týrý nereden geldiði belli olmayanbir köpek bir defada yuttu. Bu köpeðinaðzýndan iðrenç kokular yayýlýyor ve aðzýberbat görünüyor. Ýrkildiniz o an.

13. kelimemiz TELEVÝZYON. ið-renç kokular yayan köpek kötü bakýþ-lardan kurtulmak için evine gider veodasýndaki televizyonlardan birini alýrve bir sihirbaz gibi bir harekette bulu-nur. Televizyon bir ilaca dönüþür. Onuyutar ve iðrenç kokular gider. Salonageçer diðer televizyondan zaping yapardurur.

14. kelimemiz PALYAÇO. Televiz-yon kanallarýnýn birinde bir sirk göste-risi çýkar. Sirkte bir palyaço vardýr. O dane palyaço garip kýyafetiyle þiddetli birsesle patlayan televizyondan aniden fýr-lar. Televizyondan fýrlayan palyaçonunyüzünü ve hareketlerini görebildiniz mi?Patlama seslerini iþittiniz mi?

69


15.kelimemiz MASA: O da ne pal-yaço garip kýyafetiyle kocaman bir ma-sanýn üzerine çýkarak dans eder. Eliniuzatýr ve sizi de masanýn üzerine çýkarýr.Onunla el ele dans edersiniz. Zihingözünüzle net ve canlý olarak görün.

ÖYKÜLEME TEKNÝÐÝNDEDÝKKAT EDÝLECEK NOKTALAR

Aþaðýdaki maddeler size yabancý de-ðil. Basit hatta saçma da gelebilir. Ön-yargýlarýnýzý kýrýn akýþýna býrakýn zihni-nizi. Albert Einstein'ýn dediði gibi:"Önyargýlarý kýrmak, atomu parçala-maktan daha zordur." Haydi serbest bý-rakýn düþüncelerinizi ve almanýz gere-keni zihin paraþütünüzü açarak eldeedin. Kullanýlmayan bir hafýza gücü açýl-mamýþ bir paraþüt gibidir. O zaman zihinparaþütünüzü açmaya hazýr mýsýnýz?

1- Zihinsel Canlandýrma Yapýn:Þu ana kadar aðýrlýkla kullandýðýnýz

sol beyin yarýküreden ziyade sað yarýkü-reyi daha çok kullanmalýyýz. Sisimo'nunmantýðýnda hayal gücü ve zihinsel imge-leme temel ilkedir. Çocukluktaki zi-hinsel imgeleme becerilerimizi yeniden


70

kazanmak ve uygulamak sizi farklý birinsan yapacak. Bakýþ açýnýz deðiþecek.Konsantrasyon yeteneðiniz geliþecek.

Tüm tekniklerimizde hayal gücüylezihnimizde net, parlak ve sýra dýþý re-simler oluþturarak kalýcý kayýtlar yapa-caðýz. Ve hep beraber beynimizin o de-vasa potansiyelini keþfederek kendimizeolan güvenimiz tavan yapacak.

2- Saçmalayýn ve Abartýn: Abartmak, mantýksýz ama ilginç iliþ-

kilendirmeler yapmak, daha kalýcý bilgikümeleri oluþturmanýzý saðlar. Boyutlarýküçültün ve büyütün.

"pembe þort giyen pýrasa ve patlýcan"

"aðlayan elma þeklinde ve boyundakamyon"

"sýrtlarýna yoðurt sürdüren pýrasave patlýcan"

3- Nesne ve canlýlarý birleþtirin: "gözleri zeytinden beyaz fareler"

"Baþý armut biçiminde olan birmaymun"

4- Zihinsel Resimleri Hareketle

nd

irin:Zihninizin hareketli görüntüler oluþ-

turmasý hatýrlama gücünde kolaylýk sað-lar. Yani; kodlama ve depolama aþama-sýndan sonra gelen ara-bul ve geri çaðýr(anýmsama) basamaðý çok hýzlý olacaktýr.Baþlýk dikkatinizi çekmedi mi?

71


Zihinsel resimlerinizi, bilgileriakýp giden bir film gibi oluþturursanýzanýmsamanýz da güçlenecektir. O za-man nesnelere ve olaylara hareketkazandýrýn.

"koltuðun dans edip þarký söylemesi"(çok iyi bir canlandýrma ile bu zihinselsahneyi unutabilir misiniz?)

5- Zihinsel ResimleriRenklendirin:

Zihinsel görüntülerinizin renkli,canlý ve parlak olmasý hafýzanýzýn per-formasýnda %50-60 daha çok anýmsa-ma gücü saðlayacaktýr. Bu gücü yabanaatmayýn. Ýþinizde, okulunuzda, dükka-nýnýzda baþkalarýna 2-3 kat fark ata-caksýnýz. Deneyin ve yaþayýn.

"allý pullu kýrmýzý bir elbise giyeninek" (bu inek de çok renkli… Böylebir ineðin sütü acaba hafýza gücümüzegüç katar mý?) o allý pullu kýrmýzý elbi-seyi ve elbisenin de rüzgârla dans etti-ðini de görün zor unutursunuz.)

"sarý renkte miss gibi kokan kekikçayý"

"pembe þortlarýný giymiþ patlýcan vepýrasa" (pembe renginin tonlarýný dagörün. Patlýcan ve pýrasaya gerçektençok harika yakýþmýþ. Deðil mi? Zihni-nizde bir anda olsa tüm detaylarý verenk cümbüþüyle görürseniz kalýcý bilgi(b)aðlarý oluþturursunuz.


72

6- Zihinsel CanlandýrmaYaparken Tatsal, Kokusal Duyula-rýnýza da Yer Verin:

Beyninizde tat ve koku merkeziniuyarmanýz size artý bir avantaj saðlar.Her ne kadar diðer duyularýmýz (iþitsel,görsel ve dokunsal) daha çok kullanýlsada bazý insanlarýn bu duyularý anýmsa-mada müthiþ izler býrakabilmekte. Sizyine de bu gücü þansa býrakmayýn.Tatsal ve kokusal olarak da hafýzanýzdaderin izler oluþturmayý deneyin.

"iðrenç bir kokusu olan süt" (o ið-renç koku burnunuzun direðini kýrsýn.O zaman koku alma merkezinizde müthiþbir iz býrakacaktýr.)

"buz gibi acýmsý karpuz suyu" (so-ðuk ve acý tadýyla karpuzu dilinizin herbir tat alma noktasýnda hissedin. Acý daolsa buz gibi deðil mi? Afiyet olsun!)

"mis gibi kokan kekik çayý"

7- Zihinsel Görüntülerinizesesleri, hisleri ve duygularý katýn:

Sevdiðiniz bir insanla deniz kena-rýnda el ele tutuþtuðunuzda hangi duy-gularý yaþýyorsunuz? O anlarý unutabilirmisiniz? Ya da Kurtuluþ Savaþý'ný sine-mada izlediðinizde hissettiðiniz o kah-ramanlýk duygularýnýn yerini ne doldu-rabilir söyleyin bana?

Bir baba olarak doðumhaneninönünde 9 doðururken hemþirenin busizin çocuðunuz dediði çirkin, mor izleri

73


olan küçük, canlý ve hareketli bebeðikucaðýnýza verdiklerinde daha dün gi-bi her þeyi ama her þeyi anýmsamýyormusunuz? (Bir kýz ve erkek oðlan ba-basý olarak o anda yaþýyorum. Müthiþbir þey…)

Ýþte o anýmsadýðýnýz her kare yoðunbir þekilde yaþadýðýnýz duygularýnýz vehislerinizdir.

Her bilgi kolaylýkla kalýcý hafýzayakaydedilebilir mi? Evet mümkün. Bey-ninizin her iki lobunu birlikte kullanýpve orta beyinde duygularýnýzýn merke-zini uyardýðýnýzda bilgi kodlamalarýnýziz býrakýr. Her bilgi derken geliþigüzel,satýr satýr tüm ayrýntýlarýyla deðil.Anahtar kelimelerin yardýmýyla çaðrý-þým yaparak… Çünkü zihin düz çizgi-lerle çalýþmaz. Düþünceler patlarcasý-na zihninize akar. Gereken bilgiyi ge-rektiði kadar duygularýnýzýn merkeziolan orta beyni de uyardýðýnýzda kimtutar sizi bilmiyorum. Bu kitabýn enönemli amaçlarýndan biri de budur:duygularýnýzý da kullanarak kalýcý ka-yýtlar yapýp hatýrlama aþamasýný kolay-laþtýrmak ve mükemmel olarak iþlerhale getirmektir.

Maalesef ne okulda ne de hayattaedindiðiniz her bilgi, hem beyninizinher iki lobunu ayný anda kullanýphem de duygularýnýzý harekete geçi-recek þekilde deðil. Ne yapmalýyýz ozaman?


74

Zihninizde resimlediðiniz bilgilereduygularýnýzý, yaþamýn her karesindensomut, gerçek kesitleri verirseniz çokgüçlü bir hafýzanýz olur. Algýlama vehatýrlama katsayýnýz 5'e hatta 10'a kat-lanabilir. Bunu önemseyin. Çünkü his-leriniz, duygularýnýz sinir aðlarýnýzdakalýcý izler býrakýr. Soyut, lineer ve düzmantýkla bilgileri hafýzanýza boþuna al-mayýn. Kesinlikle unutacaksýnýz. Þim-diye kadar durmadan geleneksel man-týkla bilgiler yüklediniz. Nerede onlar?Benden günah gitti. ☺ (Vallahi hangikör kuyunun dibinde ben de bilmiyo-rum. Ben Bay Unutkan! Selamlarýmýyolluyorum Süper bilinçlendim. 1 günönceden bu kitabý okumadýðým içinhayýflanýyorum.)

Duygusuzluða son verin bu gündenitibaren Bay Ciddi! Sen de biraz esnekve duygulu ol farký fark edeceksin.

"hüngür hüngür aðlayan çiçekler"(çiçeklerin göz yaþlarýný görürken siz deo hüzün duygusunu bir an bile olsa ya-þayýn. Zihin gözünüzle canlý ve apaçýkgörün.)

"mutluluktan gülümseyen yeþil sulubir salatalýk" (sulu yeþil salatalýðýn gü-lümseyen yüzünü görün, siz de gülüm-seyin o an. Zihin gözünüzle canlý ve netgörün.)

"acý bir ses çýkaran kamyonun las-tikleri" (kamyonun lastikleri acý ses çý-karýnca o sesi iþitin ve içinizde bir anolsa da acýyý siz de hissedin.)

75


8 - Zýtlýklarý kullanýn ve beyniniziuyandýrýn:

Zýtlýklar beynin dikkatini çeker. Na-sýl ki 80 cm boyunda cüce dediðimiz birinsan konuþsa, gözlerinizi hemen o ya-na çevirirsiniz. Veya koskocaman birkarýnca, fare dikkatinizi hemen çeke-rek yoðunlaþmanýzý saðlar. Büyük þeyle-ri de küçültün. Örneðin; bir filin sinek,böcek kadar olduðunu zihinde canlan-dýrmak… Zýtlýklarý kullandýðýnýzda algýfiltreleriniz bilgileri adeta bir sünger gibiemer ve uzun süreli belleðe kodlar.

"elma boyunda kamyon" (tüm ay-rýntýlarýyla o küçücük kamyonu seyre-din, sesini iþitin. Zihin gözünüzle canlý,parlak ve net görün.)

9. Zihinsel canlandýrmanýn birparçasý olun:

Zihninizdeki görüntülerin içinde yeralýrsanýz daha yoðun duygular yaþarsý-nýz. Bu da kalýcý kodlamalar yaparakbilgileri uzun süreli hafýzada saklamaný-zý saðlar. Hatta sevdiðiniz bir kiþiyi dehayallerinizde yaþatýrsanýz ayný yoðunhisleri yaþamanýza olanak tanýrsýnýz.

"Çantanýzdan steteskopunuzu çý-kartýyorsunuz pilotu…" (gerçektenzihninizde o aleti çýkarýn, dokunun vepilotun kalbini dinlerken kalp atýþlarýnýdinleyin. Bu resimleriniz canlý olsun.)

"Yaralý pilota suni teneffüs yap-mak" (pilotun yaralý olduðunu görün,


76

yere yatýrýn ve kekik kokulu nefesinizlesuni teneffüs yaptýðýnýzý yaþayýn. Bakýnondan sonra unutur musunuz bu aný.)

10 - Dönüþümler kullanýn:Dönüþümler beyninizin dikkat

merkezini uyarýr."Yere düþen altýnlarýn billur su

damlacýklarý haline gelmesi"

11- Flaþ bellek anýlarý oluþturun: Ýnsan hayatýnda flashbulb memori-

es (flaþ anýlar) denilen anlar vardýr.Flaþ bellek anýlarý yaþadýðýnýz bir olay-la ilgili gereðinden fazla detaylarý içer-me eðilimi taþýr. Örneðin; yaþadýðýnýzbir olay sýrasýnda neredeydiniz, hangielbiseyi giymiþtiniz, nasýl bir ses tonu-nuz vardý, hava durumu nasýldý, etraf-ta kimse var mýydý, nasýl bir koku ya-yýlmýþtý gibi birçok detay hatýrlanýr.Ayný þekilde çok önem verdiðiniz birbilgiyi veya dersi de flaþ bellek anýsýolarak açýk belleðinize kaydedebilirsi-niz. Öyküleme yönteminde de flaþ bel-lek anýlarýndan faydalanabilirsiniz. Birbilgiye veya olaya yüklediðiniz anlamve heyecan, o bilginin veya olayýnuzun süreli belleðinize adeta kazýnma-sýna neden olacaktýr. Çünkü o sýradaamigdala ile birlikte beynin hafýza sis-temi içinde bir yapýyý harekete geçirir-siniz. Sonuç olarak hatýrlamanýz çokhýzlý ve kolay olacaktýr.

77


HAFIZA ÞEKER YÖNTEMÝ

ÞEKÝL-KAFÝYE-RAKAMYÖNTEMÝ

ÞEKÝL-KAFÝYE-RAKAMYÖNTEMÝ (ÞEKER YÖNTEMÝ)

Sevgili Arkaaþlar, Þeker Yöntemi'nde deðiþmeyen imajlar kullanýlmakta-dýr. Her bir rakamýn temsil ettiði bir so-mut þekil yer almaktadýr. Bu yöntemderakamlar, þekil ya da kafiye itibariylebenzediði bazý nesnelerle özdeþleþtirilir.Sadece yapmanýz gereken þey; ilgili sa-yýyý temsil eden sembollerle iliþkilen-dirme yaparak, akýlda tutma iþleminiyapmak.

Hmm... Bu þekerlerçok güzel...


78

Aþaðýda bu Þeker Listemizin ilgiliresimlerini görüyorsunuz. Her zamaniçin Þekil-Kafiye-Rakam YöntemindeÞeker Listemizi kullanacaðýz.

ÞEKÝL-KAFÝYE-RAKAMÝLÝÞKÝSÝ

(HAFIZA ÞEKER ÝLÝÞKÝ LÝSTESÝ )

1. FIRÇA: Fýrça 1 sayýsýna benzedi-ði için, 1 sayýsý fýrça ile iliþkilendirilmiþ-tir. l sayýsý her zaman size fýrçayý çaðrýþ-týrmalýdýr.

2. TÝLKÝ: 2 sayýsý tilki ile bir kafiyeoluþturmaktadýr. (iki-tilki) 2 sayýsý tilkiyiçaðrýþtýrmaktadýr.

79


3. KELEBEK: Ýki adet 3'ü karþýkarþýya birleþtirdiðiniz zaman kelebekresmi oluþur. 3 sayýsý kelebek ile iliþki-lendirilmiþtir.

4. UÇURTMA: Þekilde de gördü-ðünüz gibi 4 rakamýný birleþtirdiðinizzaman uçurtmaya benziyor. Yani, 4sayýsý, uçurtmayý çaðrýþtýrýyor.

5. EL: 5 sayýsý elimizdeki 5 parmaðýve dolayýsýyla elimizi çaðrýþtýrmakta.Yani, 5 sayýsý eli çaðrýþtýrmaktadýr.

6. GOLF SOPASI: 6 sayýsý þekilolarak golf sopasýna benzediði için, 6sayýsý golf sopasý ile iliþkilendirilmiþtir.


80

7. DONDURMA: 7 sayýsý þeklinebakarsanýz dondurmaya benziyor. Herzaman 7 sayýsý dondurmayý çaðrýþtýr-malýdýr.

8. GÖZLÜK: Gözlük 8 sayýsýnabenzediði için, 8 sayýsý gözlük ile iliþki-lendirilmiþtir.

9. YILAN: 9 sayýsý, þekil olarak yý-lana benzediði için, 9 sayýsý yýlan ileiliþkilendirilmiþtir. Yani, 9 sayýsý yýlanýçaðrýþtýrýyor.

81


10.BALON: Balon ve on derkenbir kafiye var. Balon çok kolay 10 sayýsýnýçaðrýþtýrmaktadýr.

Aþaðýdaki listeyi, bu semboller yoluylahafýzamýza kodlamaya çalýþalým:

Listemizdeki kelimeleri hafýza ÞE-KERlerimizle iliþkilendirerek hayaliniz-de kanlý-canlý, net, renkli, ilginç veparlak görüntüler oluþturun.

1. Kuþ 2. Makarna

3. Araba 4. Mikrofon

5. Ev 6. Karpuz

7. Bulut 8. Ýnek

9. Öðretmen 10. Ayakkabý

Þimdi hazýrsanýz baþlayabiliriz:

1. hafýza ÞEKERimiz olan fýrça ilelistenin birinci sýrasýndaki kuþ arasýndabirbirini anýmsatacak bir hafýza iliþkisikurulur. Bir kuþun kocaman bir fýrçaylagökyüzünü, daðlarý rengarenk boyadýðýnýhayal ediniz.

2. hafýza ÞEKERimiz olan tilki ilemakarna arasýnda þöyle bir iliþki kura-biliriz: 2 Tilkinin mutfaðýnýza girdiðini


82

zihninizde canlandýrýn. Makarna yapý-yorlar. Bu görüntüyü zihin gözünüzlecanlý, net, parlak ve komik bir þekildegörün.

3. hafýza ÞEKERimiz olan kelebekile araba arasýnda þöyle bir iliþki kurabi-liriz: Kocaman bir kelebeðin gökyüzün-de bir arabaya dönüþtüðünü hayal edin.

4. hafýza ÞEKERimiz uçurtma ilemikrofon arasýnda þöyle bir iliþki kura-biliriz: Havadaki uçurtmayý izlerkenbir anda elleri çýkýyor ve elinde birmikrofon þarký söylüyor. Bu olayýhayâlinizde görselleþtirin, sesleri iþitinve hareketleri görün.

5. hafýza ÞEKERimiz el ile ev arasýn-da þöyle bir iliþki kurabiliriz: Evinizinönünde otururken bir dev kocamaneliyle dengesini saðlamak için sizin evedokunuyor. Evinizin duvarlarýnda de-vin el izi çýktýðýný düþünün, görün ve oizlere dokunun.

6. Atýncý hafýza ÞEKERimiz golf so-pasý ile karpuz arasýnda þöyle bir iliþkikurabiliriz: Bir golf sopasý ile kocamankarpuzlara vurarak spor yapýyorsunuz.Zihin gözünüzle bu olayý bir film gibigörselleþtirdiðinizde hafýzanýzda unu-tulmayacak hâle gelir.

7. Yedinci hafýza ÞEKERimiz don-durma ile bulut arasýnda þöyle bir iliþkikurabiliriz: Sabah uyandýnýz ve pence-reyi açtýnýz. Gökyüzüne baktýnýz. Bu-lutlarý dondurma þeklinde hayalinizdecanlandýrabilirsiniz.

83


8. Sekizinci hafýza ÞEKERimiz göz-lük ile inek arasýnda þöyle bir iliþki ku-rabiliriz: Sahile gidiyorsunuz. Sahiligözlüklü pembe mayolu ineklerin dol-durduðunu görüyorsunuz. Bu görün-tüyü bir film izler gibi izleyin ve hayâlediniz.

9. Dokuzuncu hafýza ÞEKERimiz yý-lan ile öðretmen arasýnda þöyle bir iliþ-ki kurabiliriz: Sýnýfta ders anlatan vetahtayý iþaret eden öðretmenin sopasýarada bir yýlana dönüþüyor. Zihin gö-zünüzle bu olayý parlak, net ve renklibir þekilde görün. Zihninizde ilginç birþekilde canlandýrýnýz.

10. Onuncu hafýza ÞEKERimiz ba-lon ile ayakkabý arasýnda þöyle bir iliþkikurabiliriz: Kapýnýn önündeki sporayakkabýlarýnýzý çocuklarýn uçan balonabaðladýklarýný düþünün.

Þimdi 10 adet kelimemizi karýþýkolarak aþaðýdaki boþluklara yazalým.

1.kelimemiz:....... 6.kelimemiz:.......





Þeker yöntemiyle atasözlerini, kro-nolojik sýralamalarý, kelimeleri de hafý-zanýza kodlayabilirsiniz. Siz düzenli ola-rak 1 ay boyunca bu egzersizleri yapabi-lirsiniz. Tabii ki bundan sonra da býrak-mayýn. Günlük hayatýnýzda da uygula-yabilirsiniz. Önemli olan hafýzaya alma


84

yöntemlerinizi deðiþtirmenizdir. Zatennormal þartlarda hafýzamýza bilgileri ge-liþigüzel alýrýz. Çok azýmýz bilinçli ola-rak bazý tekniklerden faydalanýrýz. Eg-zersizleri yapýn ve hafýzanýzýn týkalýbölgelerini açýn.

ATASÖZLERÝNÝN ÞEKERYÖNTEMÝ ÝLE HAFIZAYA

KODLANMASIAþaðýdaki 10 atasözünü ÞEKER

LÝSTESÝ ile hafýzamýza kolayca alabili-riz. 10'da 10 yapabilirsiniz. Önce sizkendi yönteminizle 4 saniye arayla ha-fýzanýza alýn. Eski yöntemlerle kaç ata-sözünü aklýnýzda tutabileceðinizi gö-rün. Sonra ÞEKER YÖNTEMÝ ile nasýlhafýzamýza kodlama yaptýðýnýzý hayalgücünüzü kullanarak yaþayýn.

1. Sakla samaný gelir zamaný.

2. Komþu komþunun külünemuhtaçtýr.

3. Güneþ girmeyen eve doktor girer.

4. Ak akçe kara gün içindir.

5. Demir tavýnda dövülür.

6. Görünen köy kýlavuz istemez.

7. Acý patlýcaný kýraðý çalmaz.

8. Eþeðe cilve yap demiþler, tekmeatmýþ.

9. Gezen kurt aç kalmaz.

10. Pireye kýzýp kürkünü ateþeverme.

85


Hatýrladýklarýnýzý aþaðýdaki boþluk-lara yazýnýz.

1.…………………………………

2.…………………………………

3.…………………………………

4.…………………………………

5.…………………………………

6.…………………………………

7.…………………………………

8.…………………………………

9.…………………………………

10.…………………………………

Dikkat ettiniz mi 10 atasözünü ya-zarken atasözlerinin bazý kelimelerivurguladým. Bu kelimeler kuracaðýmýzhafýza iliþkilendirmelerimizde 'ANAH-TAR KELÝME' olacak. Bu anahtar ke-lime ile ÞEKER LÝSTESÝ arasýnda çar-pýcý, komik, canlý ve hareketli görüntü-ler oluþturmalýyýz. Hazýr mýsýnýz? Derinderin 5-10 defa nefes alýp verin. Hazý-rým deyin ve aþaðýdaki zihinsel canlan-dýrmalarý yapýnýz. Zihninizde resimlerisiz oluþturun.

1. atasözümüzdeki anahtar kelimeolan 'saman' ile hafýza ÞEKERimiz 'fýrça'ile þöyle bir zihinsel canlandýrma yapabi-lirsin: Elinde kocaman bir diþ fýrçasý ilesamanlarýn temizliðini yaptýðýnýzý ve sa-manlarýn 'yavaþ ol! Acýtýyorsun' dediði-ne hayretle þahit oluyorsun. Unutma-yýn! Beynimiz muhteþem bir organdýr.'saman' Kelimesiyle beraber sabit olan


86

hafýza ÞEKERimiz 'fýrça' arasýndaki builiþkilendirme bize atasözünün tamamýnýÇAÐRIÞTIRACAK ve ANIMSATA-CAKTIR. Bu kadar kolay. Yeter ki sizhafýzanýzýn iþleyiþine uygun bilgi baðlan-týlarý kullanýn ve her iki beyin lobunuzuçalýþtýrýn. Her gün hem derslerinizde,hem de günlük hayatýnýzda uygulayýn.

2. atasözümüzdeki anahtar kelimeolan 'kül' ile hafýza ÞEKERimiz 'tilki' ileþöyle bir zihinsel canlandýrma yapabi-lirsin: Tilkinin açlýktan çiftlik evine in-diðini hayal edin. Yiyecek bulamadýðýnýkomþu evler arasýnda dolaþtýðýný görün.Ölmemek için dýþarýdaki KÜLleri yediðinizihin gözünüzle görün, hissedin.

3. atasözümüzdeki anahtar kelimeolan 'doktor' ile hafýza ÞEKERimiz 'ke-lebek' ile þöyle bir zihinsel canlandýrmayapabilirsin: Doktorun muayenesinegelen 3 renkli kelebeðin kapýyý çaldýðý-ný zihininizde görün. Doktorun þaþkýnbakýþlarý arasýnda 'Boðazlarýmýz aðrýyor.Bakar mýsýn doktor bey!' dediklerinidüþünün.

Diðer atasözlerini bu yöntemle hafý-zanýza alabilirsiniz. Þimdi aþaðýdaki ata-sözlerini hafýzanýza ilginç, komik ve sý-ra dýþý bir þekilde hafýzanýza alýn. En az3 hafta her gün 10 atasözünü bu sis-temle zihninizde canlandýrýn. Hayaldünyanýz geniþlesin ve her iki beynini-zi dengeli kullanmayý pratik haline ge-tirin. Zaten otomatik bir hale gelincebilinçsizce bu baðlantýlarý kuracaksýnýz.

87


EGZERSÝZ 1: Þimdi aþaðýdaki lis-tede yer alan 10 atasözünü baþlangýçolarak 4-5 dakika içinde hafýzanýzakaydedin. Anahtar kelimeyi siz seçin vehafýza ÞEKERi ile baðlantý kurarakcanlandýrýn.

1- Yarým elma gönül alma.

2- Tereciye tere satýlmaz.

3- Misafir umduðunu deðil, buldu-ðunu yer.

4- Alet iþler el övünür.

5- Mum dibine ýþýk vermez.

6- Bedava sirke baldan tatlýdýr.

7- Eþek hoþaftan ne anlar.

8- Can boðazdan gelir.

9- Sabýrla koruk helva olur, dutyapraðý atlas.

10- Allah daðýna göre kar verir.

Hafýzanýza kaydettiðiniz atasözlerinisýrasýyla aþaðýdaki boþluklara yazýnýz.

1- ………………………………

2- ………………………………

3- ………………………………

4- ………………………………

5- ………………………………

6- ………………………………

7- ………………………………

8- ………………………………

9- ………………………………

10- …………………………….


88

EGZERSÝZ 2: Þimdi aþaðýdaki lis-tede yer alan 10 atasözünü 4 dakikaiçinde hafýzanýza kaydedin. Anahtarkelimeyi siz seçin ve hafýza ÞEKERi ilebaðlantý kurarak canlandýrýn.

1- Aðacý kurt insaný dert yer.2- Ýki karpuz bir koltuða sýðmaz.3- Akýl yaþta deðil baþtadýr.4- Bülbülü altýn kafese koymuþlar

"Ýlle de vataným" demiþ.5- Dökme su ile deðirmen dönmez.6- Pilavdan dönenin kaþýðý kýrýlsýn.7- Ne ekersen onu biçersin. 8- Güdük tavuk kendini piliç sanýr.9- Nalbandýn eþeði nalsýz gezer.10- Keskin sirke küpüne zarar. Hafýzanýza kaydettiðiniz atasözlerini

sýrasýyla aþaðýdaki boþluklara yazýnýz. 1- ………………………………2- ………………………………3- ………………………………4- ………………………………5- ………………………………6- ………………………………7- ………………………………8- ………………………………9- ………………………………10- …………………………….

89


AKROSTÝÞ TEKNÝÐÝ

AKROSTÝÞ TEKNÝÐÝ NEDÝR?"Vizyonunuzu oluþturun ve onu siste-

matik biçimde izleyin. Baþarýnýn garantisiyoktur. Ancak, eðer hiçbir þey yapmazsanýz,hiçbir þey baþaramayacaðýnýzýn garantisivardýr… Hangisinden baþlamak istersiniz."

Harry Forsha

Akrostiþ tekniði belli bir bilgiyi so-mut hale getirerek öðrenmek ve belle-ðimize kodlayabilmek için yapýlan çað-rýþým sistemidir. Okulda veya diðeralanlarda bilinçsiz de olsa mutlaka birdefa uyguladýðýmýz çok önemli bir tek-niktir. Hayal gücü kullanýlarak ilginç,komik ve uçuk iliþkilendirmeler yaparakbilgiler kodlanabilir.

Eskiden aþýklar akrostiþ (gizli birmesaj) içeren þöyle bir þiir yazardý:

Seviyorum ama kimi,En tatlý birisini,Nasýl anlatsam bilemiyorum,Ýlk harflerine baksana.Günlük hayatta en çok kullanýlan

bir hafýza tekniðidir. Uygulamasý gayetbasit ve pratik olan Akrostiþ tekniði,sözcüklerin baþ harflerinden mantýklý,mantýksýz ama kafiyeli hafýzada kalanbir kelime oluþturularak çaðrýþýmlahemen hatýrlanmasýný saðlar.


90

AKROSTÝÞ TEKNÝÐÝNÝNFAYDALARI NEDÝR?

Eðitim-öðretim döneminde o kadaryoðun bir tempoda çalýþýyorsunuz ki yeryer derslerden ve okuldan sýkýldýðýnýzoluyor deðil mi? Belki öðretmenlerinizveya anne babanýz sizleri anlamýyorolabilir. Ama sizin de hayalleriniz vehedefleriniz var. Sýkýlmaya elbette sizinde hakkýnýz var. Nihayetinde bir insan-sýnýz. Önemli olan bu sýkýntýlarý nasýlaþacaðýnýzý bilerek derslerinizi kalýcýolarak hafýzanýza alma yollarýný keþfetmekve öðrenmektir.

Ýþte þimdi sizi sýkmadan, üzmedenhatta sizi zaman zaman eðlendirecekbir yöntem var elinizde. Akrostiþ tekni-ði ile zor görünen formülleri ve terimle-ri kolayca zihninize kaydedebileceksi-niz. Soyut kavramlarý somut hatýrlatýcýakrostiþlerle kolayca hafýzanýza alabile-ceksiniz. Yolculuðumuz baþlýyor.

Bazý kurum ve kuruluþlar bu tekniðikullanarak hafýzada kalýcý izler býrakýrlar.Mesela;

V.K.V-Vehbi Koç VakfýS.B.S.-Seviye Belirleme SýnavýM.E.B.- Milli Eðitim BakanlýðýÝ.E.T.T. Ýstanbul Ekonomik Toplu

TaþýmacýlýðýÖrnek 1: Öðrencilerin devamlý ha-

týrlamalarý için sürücü kurslarýndaki91


otomobil günlük bakým kurallarý"HAYRET" akrostiþiyle anýmsatýlmak-tadýr.

Örnek 2: Askerde kýsa ve öz çaðrýþ-týrýcýlar her zaman kullanýlýr. Araçlarýnön kapaðýnda nasýl bakým yapýlacaðýnýanýmsatabilmek için "GESTAY" akros-tiþi vardýr.

Araç bakým kurallarý

Örnek 3: Kiþesel geliþimin öncüle-rinden Nüvit Osmay da seminerlerinde"D.K.D" akrostiþini kullanmýþtýr.

Örnek 4: Psikolog Robinson1960'larda bu gün hala kullanýlan ve sý-navlarda baþarýyý arttýran SQ, 3R

D üþünK onuþD inle

"D.K.D"

G özetleE lleS ýkýþtýrT emizleA yarlaY aðla

"GESTAY"

H avaA karyakýtY aðR adyatörE lektrikT edbirler

"HAYRET"


92

akrostiþi ve Türkçe'ye Yurdagül Yükseltarafýndan ÝSOAT olarak çevrilmiþtir:

Örnek 5: Çok yaygýn olan akrostiþ-lerden birisi de ASPAVA'dýr.

AKROSTÝÞ TEKNÝÐÝNÝNTEMEL ÝLKELERÝ

1. Çaðrýþýmlarýnýz kanlý-canlý, renklive hareketli olsun.

2. Yaptýðýnýz çaðrýþýmlar illa ki man-týklý olacak diye bir kural yok. Ýlginç,eksantrik akrostiþ kelimeleri hafýzanýzdadaha kalýcý bir etki býrakýr.

A llahS abýrP araA fiyet (Aþk)V ersinA min

"ASPAVA"

Ý zleS orO kuA nlaT ekrar

"ÝSOAT"

S urveyQ uestion R eadR ecallR eviw

"SQ, 3R"

93


3. Kelimelerin baþýndaki ayný harf-ler bir defa deðil, sayýsý kadar kullanýl-malýdýr.

4. Yalnýzca ilk harfi deðil ikinci,üçüncü harfide çaðrýþýmlarda kullana-bilirsiniz.

5. Bir ünitenin/konunun içerisindebirçok akrostiþ yaptýysanýz bunlarýn ka-rýþmamasý için gruplandýrarak FonetikAlfabe çivilerinize ya da askýlarýnýzatakabilirsiniz.

FEN VE TEKNOLOJÝVE BÝYOLOJÝ

Örnek 1: Hayvansal doku Çeþit-leri Nelerdir? Sýnavlarda hemen çaðrý-þým yapacak "4K BEÞ" akrostiþini uy-gulayalým.

Örnek 2: Galaksiler (Gök Adala-rý) yapýlarýna göre 3'e ayrýlýr. "SED"(SET diyerek yine SED'i anýmsarsýnýz)

K an DokusuK as DokusuK emik DokusuK ýkýrdak Dokusu

B að Dokusu E pitel DokusuS inir Dokusu

"4K BEÞ"


94

Örnek 3: Bir elektrik devresindekullanýlan ampul, pil, üreteç, direnç,ampermetre, voltmetre gibi araçlaradevre elemanlarý denir. "PADÜVA"akrostiþiyle bu devre elemanlarýnýanýmsayabilirsiniz.

Örnek 4: Ohm Kanunu evresinde"PADÜVA" akrostiþiyle bu devre ele-manlarýný anýmsayabilirsiniz.

Direnç= Gerilim/Akým Þiddeti (R= V/ Ý)

R E V A N Ý

Örnek 5: Yassý kemik çeþitlerini ha-fýzamýza "K4 G1" akrostiþiyle alalým.

Aþaðýda çarpýcý canlandýrma tekniðiile bu akrostiþi unutmayý unutun.

K afatasý KemikleriK aburga KemikleriK alça KemikleriK ürek Kemikleri

G öðüs Kemikleri

"K4 G1"

P ilA mpulD irençÜ reteçV oltmetreA mpermetre

"PADÜVA"

S armalE liptikD üzensiz

"SED"

95


ÇARPICI CANLANDIRMA:4 karga yastýðýmýn üstündeki ke-

miklerimi çaldý. Allah Allah köpeklerkemik çalar tamam da bu 4 karga nere-den çýktý caným yastýðýmýn üstündekikemikleri çalmýþlar. Acýdan göðsünüzebir aðrý girdiðini hissedin. Kemiklerinizsýzlýyor. Ya da;

4 karganýn yas tuttuðunu ve bu ya-sýn belirtisi olarak kemik yaladýklarýnýve göðüslerini daðladýklarýný görün,izleyin, duyun seslerini ve hissedin.

'yastýk' ya da 'yas' kelimelerinde yas-sý kemikleri anýmsarsýnýz. 4 Karga der-ken 4K akrostiþini, aðrýyan göðsünüzveya kargalarýn daðladýklarý göðüslerin-den G1 akrostiþini kolaylýkla hatýrlarsý-nýz. burada anlattýðým gibi zihninizdecanlandýrmalar uzun sürmez. Pratikyaptýkça ne kadar süper bir performansgösterdiðinize siz de þaþýracaksýnýz. Uy-gulayýn, uygulayýn yine uygulayýn.Böylelikle eski alýþkanlýklarýnýz kýrýla-cak kalýcý yeni bir teknikle bilgilerinizizihninize kaydedin.

Biyoloji dersi genellikle ezber dersiolarak bilinir. Özellikle Latince keli-melerin çokluðu (kütiküla kolenkima,periderm, ksilem, floem gibi.) öðrenci-leri sýkmakta ve bazen de býktýrmakta-dýr. Burada size amacým biyolojinin ta-mamýný anlatmak deðil elbette. Amaverdiðim örneklerle size bu iþin çok ko-lay olduðunu göstermek istedim. Bir


96

öðrenci gibi çalýþtým tekrar. Yýllar ön-cesine gittim. Ve siz öðrencilerin ezbersistemini (sol beyin faaliyeti) uygulaya-rak bir sonuç elde edemeyeceðinizi ça-lýþtýðým derslerden anladým. Geriye tekbir yolunuz kalýyor. O da sað beyniniziaktive ederek görselleþtirmeyi kullana-rak zihinsel imgelemelerle SÝSÝMO’yuuygulamak. Yani bilgilerinizi ses, gö-rüntü ve hareketle somutlaþtýrmak.Adeta dersleri, konularý bir film gibizihninizde izlemek. Anlamsýz Latinceterimleri somut kelimelere dönüþtüre-rek komik, sýra dýþý ve ilginç hikayeleroluþturmak.

Gözlerimizi kapatalým. Ve derin de-rin nefes alalým. Omuzlarýnýz dik vetuttuðunuz nefesi yavaþ yavaþ verin. Buþekilde 10-15 defa nefes alýp verin. Ýþteböyle harika…

Nefes alýnca solunum olayýnýn nasýlgerçekleþtiðini hayal edin. Bir nefesalýn tutun tutabildiðiniz kadar ve bas-ket atýn. Tekrar bir nefes alýn tutun veyine bir basket atýn.

Parankima: Bitkilerde doku ve or-ganlarýn arasýný doldurur. Klorofil vebesin depo eden dokudur. Görevlerinegöre 4'e ayrýlýr.

1- Havalandýrma Parankimasý

2- Ýletim Parankimasý

3- Depolama Parankimasý

4- Özümleme Parankimasý97


Alýþtýrma 1: Ýletken Maddeler

Alýþtýrma 2: Baþlýca Göz Kusurlarý

"Tarih boyunca, gayret sarf etmek-sizin yaþayanlar arasýnda, isim býrakmýþbir tek insan yoktur."

THEODORE ROOSEVELT

COÐRAFYA VE AKROSTÝÞYÖNTEMÝ

Örnek 1: Havadaki Nem MiktarýnýEtkileyen Faktörler:

SOS YERS ýcaklýk (Buharlaþma þiddeti)O kyanus akýntýlarýS u kütlesinin yüzey geniþliði

Renk körlüðüAstigmatizmMiyop gözPresbitlikHipermetropKataraktÞaþýlýk

................

DemirBakýrGümüþAltýnDiðer MetallerAsit bazTuz çözeltileriToprak

................


98

Y ükselti

E

R üzgar

Örnek 2: Haritalarda Yüzey Þekil-lerinin Gösterilmesi:

TEK GÖR

1. Tarama Yöntemi

2. Eþ Yükselti (Ýzohips)Yöntemi

3. Kabartma Yöntemi

4. Gölgelendirme Yöntemi

Ö

5. Renklendirme Yöntemi

Örnek 3: Oluþum NedenlerineGöre Yaðýþlar:

KOD

1. K onveksiyonel Yaðýþlar

(Yükselim Yaðýþlar)

2. O rografik Yaðýþlar

(Yamaç Yaðýþlarý)

3. D epresyon Yaðýþlar

(Cephe Yaðýþlarý)

Örnek 4: Yer Göçmelerini Oluþ-turan Etkenler:

YAT BEYÝ(N/M)

Y aðýþ

A

T abakalarýn Yapýsý ve Uzanýþý

B eþeri Etkenler

E ðim

Y er çekimi 99


ALIÞTIRMALARAlýþtýrma 1: Türkiye'de Yetiþen

Endüstri Bitkileri

Ayçiçeði

Þekerpancarý

Haþhaþ

Tütün

Çay

Keten

Pamuk

Alýþtýrma 2: Setlerin GerisindeOluþan Göller

Heyelan set gölleri

Volkan set gölleri

Moren seti gölleri

Alüvyal set gölleri

Kýyý seti gölleri

Baraj gölleri

FELSEFE GRUBUPSÝKOLOJÝ

Akýl Yürütme Çeþitleri: TATakrostiþinde gizli.

Zeka Çeþitleri 3 grupta incelenir.(Thorndike)

TümdengelimAnalojiTümevarým

"TAT"


100

SOSYOLOJÝ

Toplumlarýn Evrimine Göre Taba-kalaþma 3 grupta incelenir.

1. Kapalý Sosyal Tabakalaþma2. Açýk Sosyal Tabakalaþma3. Yarý Açýk Tabakalaþma

ÇÖYAK YÖNTEMÝ

Sevgili Arkadaþlar, akrostiþ ve çar-pýcý öyküleme yöntemi beraber kulla-nýlarak bir bilgiyi/konuyu ezberleme-den kalýcý hafýzanýza alabilirsiniz. Ha-týrlamanýz diðer yöntemlere göre 3-4kat daha hýzlý ve kalýcý olacaktýr. Lüt-fen resimlere bakmadan aþaðýdakibaklagillerin yetiþtiði yerleri eski öð-renme þeklinizle hafýzanýza alýn. 3 da-kika sonra hatýrladýklarýnýzý boþ yerle-re yazýn. Sonrada alttaki ÇÖYAKYÖNTEMÝ ile anlatýlan konuyu zihingözünüzde canlandýrýn ve sonucunukarþýlaþtýrýn. Hangisi daha kolay, eð-lenceli, pratik ve hýzlý anýmsanýyor?Test edin. Sýkýldýnýz mý? Tuhaf mý gel-di? Zaten biraz tuhaf ve ilginç baðlan-týlar kuracaksýn ki hatýrlamanýz dahakolay olsun.

SoyutSosyalMekanik

SOSOME

101


Örnek: Baklagillerin YetiþtiðiBölgeler

Fasülye: Karadeniz, Ýç Anadolu,Doðu Anadolu Bölgesi

Nohut: Ege, Akdeniz ve Ýç AnadoluBölgesi

Mercimek: Güneydoðu Anadolu veÝç Anadolu Bölgesi

Bakla: Marmara ve Ege Bölgesi

Fasülye biçimindeki KÝ(T/D) (Kara-deniz, Ýç Anadolu, Doðu Anadolu Böl-gesi ) arabayý hayal edin. Gözleriniz ka-palý. Arabaya dokunun, KÝT arabanýn omeþhur çalgýsýný duyun. (meþhur bir diziismidir KÝT. Ama siz kendi hayal gücü-nüzü kullanýn. Örneðin; Kamu ÝktisadiTeþekkülü'nün kýsaltýlmýþý da KÝT'tir.Buna göre siz kendi zihinsel canlandýr-manýzý yapabilirsiniz. KÝTAP derken ki-tap kelimesinin KÝT'ini de alabilirsinizve faklý bir öykü oluþturabilirsiniz.)

Fasülye biçimindeki KÝ(T/D) ara-baya; "seni düdüklüde piþirir yerim."deyince KÝ(T/D) araba titremeyebaþlar. (Aþaðýda titreyen arabayadikkatle bak)


102

Fasülye biçimindeki KÝ(T/D) araba-yý akli gözünle görüyorsun. Þimdi oto-banda ilerliyorsun. Koltuðun yanýndaannenin piþirdiði baklayý yerken bir an-da nohut yüklü kamyonete çarpman biroluyor.

Kamyonetten inen öfkeli adamý gö-rünce ayaklarýn titriyor bir anda. Ada-mýn burnunda dumanlar çýkýyor adeta.(Gör o dumaný, hisset)

Bu durumda yapýlmasý gerekeni dü-þünüyor ve kendini adamýn yerine ko-yuyorsun. EMPATÝ (Ege, Akdeniz veÝç Anadolu Bölgesi -sadece sesli harf-ler-) Adamdan özür diliyorsun ama ön-cesinde sert bir yumruk yüzünde pat-larken aðzýnda kalan baklagiller famil-yasýndan 3-4 bakla aðzýndan sýçrýyor(gör, izle ve sesleri iþit yumruðun acýsý-ný hisset, kanayan aðzýndan akan kan-larýn sývýsýný dilinde duyumsa ve koku-sunu tüm hücrelerinle hiiissseetttt.)

O sýrada olayý seyir halinde izleyenmercimek kafalý bir adam yolun üstün-deki 2 GÝÞEye tosluyor. ( iki 2 bölge ol-duðunu GÝ ise Güneydoðu Anadolu veÝç Anadolu Bölgesi )

103


Çarpmanýn þiddetiyle arabanýn ba-gajýndaki baklalar havaya fýrlýyor veME! ME! (Marmara ve Ege Bölgesi) di-ye baðýrýyorlar. Zavallýlarýn genleriyleoynanmýþ. Oradaki herkes "Vah! Vah!baklagillerimizin de þifreleriyle oynanmýþ"diyerek hüzünle aðladýlar.

O akþam tüm bu olanlar haberlerdeflaþ haber olarak yayýnlandý.

Örnek 2: YERYÜZÜNDE VETÜRKÝYE'DE OLUÞAN GÖLLER

ÇANAKLARDA OLUÞAN GÖLLERT A V U K B UTektonik göller AVolkanik göllerUKarstik göllerBuzul gölleriU

NASRETTÝN HOCA TEKnoloji-den uzak VOLKANlarýn üstünde KARve BUZULlarýn arasýnda bir köydeÇANAKLARda GÖLe yoðurt çalýyor.Bu olayý zihninizde olabildiðince parlakcanlandýrýn.


104

Örnek 3: Güneþ'e Yakýnlýk SýrasýnaGöre Güneþ Sistemi Ýçerisinde YerAlan Gezegenler

Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpi-ter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Plüton

Merve dün Mars'ta Jülide'yle sattýðýUrganýn Neþesini flütle kutladý.

Bu ilginç, sýra dýþý olayý gözünüzünönünde çok canlý, renkli, net ve berrakbir þekilde canlandýrýn. Görün, hare-ketleri izleyin. Flütün sesini bile iþitin.Çok kanallý kayýt yaparak bilgileri uzunsüreli belleðimize kodluyoruz.

Merve ve Jülide Mars'ta flütle kutla-ma yapýyor Yanda bir kalýn ip (urgan)neþeleniyor gülüyor.

Yukarýdaki cümleyi eskiden yaptýðý-mýz gibi ezberlemeyin. Zihninizde can-landýrýyorsunuz. Mervenin dün Mars'aJülide'yle gittiðini görün. SattýklarýUrganýn Neþesini flütle kutladýklarýnýgörün, duyun ve hissedin.

Sizin çok daha farklý bir yöntemi deolabilir. Her kiþinin yöntemi kendine

105


özeldir. Ancak klasik ezber ile sol lobaðýrlýklý bir kodlama iþlemi yapýyorsanýzunutacaðýnýzý þimdiden söylüyorum.

Örnek 4: Güneþi oluþturan 3 kat-man: taç küre, renk küre ve ýþýk küredir.Hemen çaðrýþým yapacak "TIR" akros-tiþini kullanabiliriz.

Gözlerinizi kapatýn. Kocaman güne-þi zihninizde canlandýrýn. Þimdi min-nacýk bir "TIR" ile Güneþe yolculuðaçýktýðýný hayal et.

Örnek 5: Fotosentez olayýný for-mülle gösterecek olursak;

Kas - Gök - Bak - Anahtar kelime-lerimiz

Zihinsel Canlandýrma ile Hikayeleþ-tirme:

Yukarýdaki canlandýrmayý ne kadarcanlý ve net yaparsanýz baþka bir deyiþ-le; zihinsel canlandýrmanýn içinde gö-rüntü, ses, hareket varsa çok çabukanýmsarsýnýz. Kural çok basit. Zihin gö-zünüzle bir film izler gibi görüntü, sesve hareket oluþturabilirseniz eðlenerek

Karbon dioksit+ Su+Güneþ ýþýðýBesin + Oksijen

Klorofil

T aç küreI þýk küreR enk küre

"TIR"


106

öðrenmiþ olursunuz. Bu kitabýn enönemli amaçlarýndan birisi de budur.Sýkýlmadan, tekdüzelikten uzak, heya-canla ve istekle kalýcý bir öðrenmeyigerçekleþtirmek.

Fotoðraf çekimi için çeþitli bitkile-rin olduðu bir tepeye çýkýyorsunuz.Kaslarýnýzý göstererek güç gösterisini okadar abartýyorsunuz ki bir anda þiþi-yorsunuz ve Gökyüzüne doðru yükselir-ken çevrenizde fotoðraf çeken çiçek vebitkiler birbirlerine "Bak! Bak!" diyesöylüyorlar. Sonra çektikleri fotoðrafla-rý bir sentez (birleþtirme) yaparlar ve al-büm oluþtururlar. Arada bir albüme ba-kýp bakýp bol bol kahkaha atarlar.

Yaptýðýnýz zihinsel canlandýrmanýnetkili ve kalýcý olmasý ne demektir, nasýlyapýlýr? Ýþte cevabý;

1. Kaslarýn þiþtiðini görmek vedokunmak,

2. Gökyüzüne doðru yükselirkenyükselmeyi hissetmek,

3. Bitkileri, tepeyi, fotoðraftan çý-kan ýþýklarý canlý olarak görmek,

4. Fotoðraf çeken çiçek ve bitkile-rin birbirlerine "Bak! Bak!" diye iþa-retlerini görmek ve þaþkýnlýklarýnýduyumsamak.

107


5. Çekilen fotoðraflarý görmek veonlara dokunmak,

6. Fotoðraflarla bir sentez (birleþtirme)yaptýðýný görmek, hissetmek.

7. Albüm yaparken albümün sayfa-larýný karýþtýrmak, çevirirken sesleriniiþitmek ve ona dokunmak,

8. Kahkaha seslerini duymak, his-setmek

ÖRNEK 6: Nöronlar (BeyinHücreleri) Görevlerine göre üçgrupta incelenirler.

Duyu nöronlarý

Ara nöronlarý

Motor nöronlarý

Örnek 7: DÜNYA'NIN ENUZUN NEHÝRLERÝ:

Mississippi

U

Nil

Ý

Sarýýrmak

Örnek 8: Reseptör ile alýnan uya-rýlarýn izlediði yol

Bilgi - Reseptör - Duyu Nöronu -Ara nöron - Motor nöron - Efektör

Bilge restini DAMda Efeler gibiçeker. (Çek dostum sen de restini efe-ler gibi çek ki bu konuyu hatýrlayabi-lesin. Bir bilge olduðunu hayal et.Rest çekerken jest ve mimiklerini gör,


108

hisset. Efe gibi kýyafetler giydiðinigör… gibi çok farklý ayrýntýlarý göre-rek, iþiterek, hareketlendirerek kalýcýbir bilgi kodlamasý yapabilirsin. Buakrostiþi zihninizde bir film izler gibicanlý, net, parlak ve renkli bir þekildecanlandýrýrsanýz eskiye göre hatýrla-ma düzeyinizde 5-10 kat arasýnda ar-týþ olacaðýný denediniz ve gördünüz.Buradaki her bilginin sizin özgüveni-nizi arttýrdýðýný biliyorum. Çünkü ça-lýþtýðým öðrenciler üzerindeki %500ile %1000 arasýndaki performans ar-týþlarý hem okullarýndaki derslerinehem de kiþisel olarak özgüvenlerinintam olarak yerine gelmesine nedenoldu. Bu durum önce genç öðrencile-rimi, beni ve ailelerini inanýlmaz de-recede mutlu etti, ediyor ve etmeyedevam edecek. Neden siz bu mutlu-luðu ve baþarýyý elde edemeyesiniz?Sizin bir eksiðiniz yok. Nereden gel-diðiniz, ailenizin durumu, geçmiþ ha-yatýnýz ve insanlarýn sizin hakkýnýzda-ki görüþleri (bir baltaya sap olamaz,aptal, beceriksiz… sözleri) hiç ama hiçönemli deðil. Siz bu sayfalarý okuduk-ça ve bilgilendikçe farkýnýzý ortayakoyuyorsunuz. Ve deðerli, yeterli, ze-ki bir birey olduðunuzu keþfediyorsu-nuz deðil mi? Teknikler ve yöntemlersizin iþinizi kolaylaþtýrýyor bunu farkediyorsunuz. Bu bile baþlý baþýna çokbüyük bir farkýndalýktýr. Yolculuðu-muza devam edelim mi?

109


ZÝHÝNDEN KOLAYMATEMATÝK

A)ZÝHÝNDEN KOLAYÇARPMA ÝÞLEMÝ

1-ÝKÝ BASAMAKLI TEK SAYI-LARIN 5 ÝLE ÇARPIM TEKNÝÐÝ

Matematik bu kadar eðlenceli ve ko-lay olmadý biliyorum. Okulda ne kadarzor ve sýkýcý anlatmýþ olsalar da bu an-dan itibaren matematiðe; "MERHABA!YERÝM SENÝ MATEMATÝK. SEN AR-TIK KÜÇÜK BÝR LOKMASIN." deyin.

Matematik hayatýmýzýn her anýndavardýr. Pazarda, okulda, evde, oyun-larýmýzda her yer de. Aslýnda eðlenerekkolayca matematiði öðrenebilirsiniz. Ozaman ilgi ve dikkatle sayfalarý takipedin ve uygulayýn. Göreceksiniz ki hiçkorkulacak bir þey yokmuþ…


110

Þimdi matematik parkýnýn içindeeðlenmeye var mýsýn yok musun?

Örnek 1 : 91 x 5 = 455

1. Basamak : 91 sayýsýndan 1'i çý-kartýrýz.

91 - 1 = 90

2. Basamak: 90 sayýsýný ikiye böleriz.

90/ 2 = 45

3. Basamak: Çýkan sayýnýn sonuna5 sayýsýný ekleriz.

91 x 5 = 455

KISACA ÞU:

Örnek 2 : 63 x 5 = 315

63 sayýsý iki basamaklý tek sayýlý birdoðal sayýdýr. Sayýmýzý bir eksilterek çý-kan sonucu ikiye böleriz. Sonra sonuna5 rakamý ekleriz.

Haydi Egzersiz Yapalým

61 x 5 =........... 79 x 5 =...........

57 x 5 =........... 25 x 5 =...........

93 x 5 =........... 19 x 5 =...........

63 - 1 = 6262/ 2 = 31563 x 5 = 315

635x

315

91 - 1 = 9090/ 2 = 45591 x 5 = 455

915x

455

111


2- ÝKÝ BASAMAKLI BÝR SAYININ"11" ÝLE ZÝHÝNDEN KOLAY ÇARPIMI

Örnek 1 : 62 x 11 = 682

1. Basamak :Sevgili Arkadaþlar, birlerve onlar basamaðýndaki rakamlar toplanýr.

6+ 2 = 8

2. Basamak : 6 ile 2 sayýsýnýn orta-sýna 8 sayýsý eklenir. Ýþte bu!

Örnek 2 : 36 x 11 = 396

1. Basamak: Birler ve onlar basa-maðýndaki rakamlar toplanýr.

3+ 6 = 9

2. Basamak: 3 ile 6 sayýsýnýn ortasý-na 8 sayýsý eklenir. Ýþlemimiz bu kadarkolay arkadaþlar! Kabusa son.

3-BÝR SAYININ 9 ÝLE KAÐITSIZKALEMSÝZ ZÝHÝNDEN KOLAYÇARPIMI

Örnek 1 : 48 x 9 = 432

3+ 6 = 9

36 x 11 = 396

396

6+ 2 = 8

62 x 11 = 682

682


112

1. Basamak :Bir sayýnýn 9 ile çarpý-mýný kolay ve hýzlý olarak bulabiliriz.Baþta verilen sayý ile (347) 9'un birfazlasý olan 10 ile çarparýz.

48x 10 = 480

2. Basamak :Sonuçtan kendisiniçýkartýrýz.

480 - 48 = 432


21 x 9 =........... 87 x 9 =...........

23 x 9 =........... 14 x 9 = ...........

29 x 9 =........... 53 x 9 =...........

345 x 9 =........... 863 x 9 = ...........

B) ZÝHÝNDEN KOLAY BÖLME ÝÞLEMÝ

Maalesef ülkemizin korkulu rüyasýve en sevilmeyen derslerinden biri olanmatematik bu kitabýmýzdaki örneklerlene kadar kolay ve eðlenceli bir ders ol-duðu gözler önüne serilmiþ oldu. Ýna-nýn yýllar geçti okullarý bitirdik mate-matik dersinin bu kadar zevkli, kolayve þeker gibi olduðunu sonra öðrendik.

Anlatýrken 40-50 saniye geçmesineraðmen zihninizden bu iþlemi 2-3 sani-yede yapabileceksiniz. Yeter ki buradaanlatýlanlar doðrultusunda hafýzanýz iþ-lem yapmaya devam etsin. Ýþin sýrrý; es-ki alýþkanlýklarýnýzýn ve kalýplarýnýzýnyerine bu tarz düþünme ve iþlem yapmabecerinizi koymanýzdýr. Bunu bilin-çaltýnýza kabul ettirdiðiniz an her þey

113


eskisinden daha farklý olacaktýr. Bunainanýn. Ýnanmadan baþarmak münkünolmadýðýna göre önce derinden kendi-nize, yapabileceðinize inanýn.

"Görmediðiniz (þu an itibariyle) þe-ye inanmanýn mükafatý, inandýðýn þeyigörmektir."

Þimdi örneklerimize geçebiliriz.

Örnek 1: 5394 : 6 = ?

1. Basamak:

"5394’ü 6'ya bölelim. 5394'e 6 sayý-sýný eklersek 5400'ü elde ederiz. Ve zi-hinden çok basit ve hýzlý iþlem yapmanýzkolaylaþacaktýr.

5394 + 6 = 5400

2. Basamak:

Bölünenin son basamaklarý "0"olunca bir anda ne kadar da kolay birbölme iþlemi olduðunu FARKETTÝNÝZdeðil mi?

Þimdi zihinden 5400'ü 6'ya bölmekçok kolay.

5'in içinde 6 yok. 54'ün içinde 6,9defa var. Bölünen sayýný saðýnda iki '0'rakamý kaldý. Bölüm kýsmýna ekliyoruzbu iki sýfýrý tamam. Sonuç 900

5400 : 6 = 900

3. Basamak:

Dikkat ederseniz 5394'e 6 ekleyip 6rakamýna böldük. 1 katý fazlamýz var.Ödünç aldýðýmýz 1'i geri verelim.


114

Bu kadar kolay…

5394 : 6 = 899

KISA YOL:

5394 : 6 = ?

5394 + 6 = 5400

5400 : 6 = 900

900 - 1 = 899

5394 : 6 = 899

Örnek 2: 174 : 3 = ?

1. Basamak: Zihinden kolay iþlemyapabilmemiz için 174'ü 180 sayýsýnatamamlýyoruz. Bunun için 3 sayýsýnýn 2katýný alýyoruz 6 eder. 174 ile toplarýz180 eder. Bu aþamadan sonra zihin-den çok kolay ve hýzlý iþlem yapmanýzgerçekleþecektir.

174 +(3x 2) = 180

2. Basamak: Bölünenin son basa-maklarý "0" olunca bir anda ne kadarda kolay bir bölme iþlemi olduðunuFARKETTÝNÝZ deðil mi?

Þimdi zihnimizden 180 sayýsýný 3'ebölmek çok kolay. Zihninizden 18'iniçinde 3 kaç defa var diyorsunuz 6 defavar. Bölünen sayýdaki 0'ý 6'nýn yanýnaalýn bitti.

180 : 3 = 60

3. Basamak: Dikkat ederseniz 174'ü180 sayýsýna tamamlarken 3 sayýsýnýn 2

9001–

899

115


katýný almýþtýk. Ta ki zihinden daha ko-lay iþlem yapalým diye. Þimdi o ödünçaldýðýmýz 2 katý geri veriyoruz. Bu kadarbasit deðil mi?

KISA YOL:174 : 3 = ?174 +(3x 2) = 180180 : 3 = 6060 - 2 = 58174 : 3 = 58

ZÝHÝNDEN KOLAY ÝKÝBASAMAKLI SAYILARIN KARESÝ

1-BÝRLER BASAMAÐI "1"OLAN ÝKÝ BASAMAKLI SAYILARINKARESÝ

Örnek 1: 31² = 961 31'in karesini elinize kaðýt kalem alma-

dan kolayca zihinden hesaplayabilirsin. 1. Basamak: 31'e en yakýn sonu sý-

fýr ile biten sayý olan 30'a yuvarlama ya-pýyoruz. 30'un karesini alýyoruz.

30² = 9002. Basamak: 30 ile 31'i toplayýp,

30'un karesi olan 900 ile topluyoruz. 30 + 31 = 6190 + 61 = 961

602–

174:3=58

174:3=5858


116

Örnek 2: 81² = 6561

1. Basamak: 81'e en yakýn sonu sý-fýr ile biten sayý olan 80'a yuvarlamayapýyoruz. Ve 80'in karesini alýyoruz.

80² = 6400

2. Basamak: 80 ile 81'i toplayýp çý-kan sonucu, 80'un karesi olan 6400 iletopluyoruz.

80 + 81 = 161

6400 + 161 = 6561


11² = .............. 21² = ..............

31² = .............. 41² = ..............

2-BÝRLER HANESÝ "4" OLANÝKÝ BASAMAKLI SAYILARINKARESÝ

Örnek 1: 44² = 1936

1. Basamak : 44'e en yakýn sonubeþ ile biten sayý olan 45'e yuvarlamayapýyoruz. Ve 45'in karesini alýyoruz.

45² = 2025

2. Basamak : 45 ile 44'ü topluyoruzve 2025 sayýsýndan çýkarýyoruz.

45 + 44 = 89

2025 - 89 = 1936

Örnek 2 : 74² = 5476

1. Basamak : 74'e en yakýn sonubeþ ile biten sayý olan 75'e yuvarlamayapýyoruz. Ve 75'in karesini alýyoruz.

75² = 5625117


2. Basamak : 75 ile 74'ü topluyoruzve 5625 sayýsýndan çýkarýyoruz.

75 + 74 = 149

5625 - 149 = 5476


14² = ? ........... 24² = ? ...........

34² = ? ........... 44² = ? ...........

54² = ? ........... 64² = ? ...........

74² = ? ........... 84² = ? ...........

3- BÝRLER HANESÝ "5" OLANÝKÝ BASAMAKLI SAYILARINKARESÝ

Örnek 1: 45² = 2025

Süperim diyeceðiniz ve bilmeyen-lerin sizi hayranlýkla izleyeceði biryöntem. 2 - 3 saniye içinde gerçekleþ-tirebilirsiniz.

1. Basamak: 5'in karesini alýn vesona yazýn.

45² = .....25

2. Basamak :Onlar basamaðýndaki4 rakamýný, kendisinden bir büyüðüolan 5 ile çarpýyoruz ve baþa ekliyoruz.

4 x 5 = 20

45² = 2025


15² = ........... 45² = ...........

25² = ........... 35² = ...........

45² = ........... 55² = ...........

65² = ........... 75² = ...........


118

4-BÝRLER HANESÝ "6" OLANÝKÝ BASAMAKLI SAYILARINKARESÝ

Normal þartlarda kaðýt kalem alma-dan yapýlamaz bir iþlem daha. Ama sizburada anlatýlanlarý Hafýza Teknikleri-ni de yanýnýza alarak her gün, her angeniþleyen bir beyne sahip olabilirsiniz.

Yeter ki siz istekle, azimle çalýþýn.

Örnek 1: 56² = 3136

1. Basamak : 56'yý en yakýn sonubeþ ile biten sayý olan 55'e yuvarlamayapýyoruz. Ve 55'in karesini alýyoruz.

55² = 3025

2. Basamak :55 ile 56'ý toplayýp çý-kan sonucu, 55'in karesi olan 3025 iletopluyoruz.

55 + 56 = 111

3025 + 111 = 3136

Örnek 2: 26² = 676

1. Basamak : 26'yý en yakýn sonubeþ ile biten sayý olan 25'e yuvarlamayapýyor ve 25'in karesini alýyoruz. Dik-kat edin! Sonu 0 veya 5 ile biten sayýla-ra yuvarlama yapýyoruz. Çünkü; beyin-de iþlem yapmanýz daha hýzlý ve kolayolacaktýr.

55² = 3025

2. Basamak :55 ile 56'ý toplayýp çý-kan sonucu, 55'in karesi olan 3025 iletopluyoruz.

55 + 56 = 111

3025 + 111 = 3136119


Haydi Egzersiz Yapalým15² = ........... 25² = ...........35² = ........... 45² = ...........55² = ........... 65² = ...........

5- BÝRLER HANESÝ "9" OLANÝKÝ BASAMAKLI SAYILARINKARESÝ

Örnek 1: 19² = 361 1. Basamak : 19'a en yakýn sonu

sýfýr ile biten sayý olan 20'ye yuvarla-ma yapýyoruz. Ve 20'in karesini alýyoruz.

20² = 4002. Basamak : 20 ile 19'u topluyo-

ruz ve 20'nin karesi 400 sayýsýndançýkarýyoruz.

20 + 19 = 39 400 - 39 = 361Örnek 2: 49² = 2401 1. Basamak : 49'a en yakýn sonu sý-

fýr ile biten sayý olan 50'ye yuvarlamayapýyoruz. Ve 50'in karesini alýyoruz.

50² = 25002. Basamak : 50 ile 49'u topluyoruz

ve 2500 sayýsýndan çýkarýyoruz.50 + 49 = 99 2500 - 99 = 2401Haydi Egzersiz Yapalým19² = ? ........... 29² = ? ...........39² = ? ........... 49² = ? ...........59² = ? ........... 69² = ? ...........79² = ? ........... 89² = ? ...........


120

HAFIZA TEKNÝKLERÝ KURSUNAKATILANLARIN GÖRÜÞLERÝBu kursa niçin katýldýnýz?Yeni öðrendiðim birçok kavramý ya da bilgiyi

aklýmda tutmakta zorlanýyordum. Hafýza Teknik-lerini alarak en azýndan nasýl aklýmda tutacaðýmhakkýnda bilgilenmek istedim. Ayrýca, yabancý dilöðretmeni olmam da etkili oldu. (Tuðba Yýldýz-Ýngilizce Öðretmeni)

Bende çok fazla unutkanlýk var. Ve kendimigeliþtirmek amacýyla bu kursa katýldým. (RamizeGEDÝK- Turizm Öðretmeni)

Hafýzamda gerileme olduðunu fark ettim.Unutkanlýðým gittikçe artýyor gibi düþündüm.(Mine Gürbüz Börekçi- Sýnýf Öðretmeni)

Bir süredir çok unutkaným, yararý olacaðýnýdüþündüm. Ayrýca kiþisel geliþim adýna iyi birfýrsattý. (Serap KARAÞAHÝN-Türkçe Öðretmeni)

Hafýza Teknikleri kursunda öðrendiðinizi vekazandýðýnýzý düþündüðünüz donaným hakkýndabilgi verir misiniz?

Nasýl aklýmda kalacak diye uðraþýrdým önceleriama þimdi bazý teknikleri uygulayarak hafýzamdakalmasýný istediðim çoðu þeyi aklýmda tutabileceði-me inanýyorum. Çoðu öðrendiðim kelimeyi unutu-yordum, çünkü ezberliyordum. Ama, artýk ezberle-meden öðrenebileceðime inanýyorum. Çünkü bilgi-leri hafýzaya nasýl yerleþtireceðimi ve köprü kuraca-ðýmý öðrendim. (Tuðba Yýldýz-Ýngilizce Öðretmeni)

Sadece hafýza teknikleri ile ilgili deðil, öðrenci-lerime ve insanlara bakýþ açýsý ile ilgili konulardafaydasý oldu. Normal olalým derken robotlaþmýþýz.Farklýlýklardikkate alýnmalýymýþ. Ýnsani duygu vedüþüncelerin önemli olduðunu (hoþgörü, samimi-yet, güleryüz, saygý…) tekrar tekrar hatýrlattý. Çün-kü okulda ve hayatta çok ciddileþiyoruz, duygularýunutuyoruz. (Ramize GEDÝK- Turizm Öðretmeni)

Beyin gücümüzün sýnýrsýzlýðýný tekrar hatýrla-dým. Uzmanýmýzýn katký ve emekleri için çok te-þekkür ediyorum. Çok güzel bilgiler verdi. Ayrýcakendisini bu kadar yetiþtirp çevresine de verdiðifaydalardan dolayý takdir ediyorum.

Aslýnda bazý teknikleri yýllardýr kullanýyor-dum. Fakat adýný bilmiyordum. Bu tekniklerin çok

121


yararýný gördüm. Üniversite de bölümümü birinci-likle bitirmemdeki en büyük etkenlerden birisibuydu. Öne þaþýrdým ardýndan sevindim. (SerapKARAÞAHÝN-Türkçe Öðretmeni)

Daha kolay hafýzamda tutma yollarýný öðren-dim. Kendimi koþmadan da eðlenerek ezber (aslýndaöðrenmeyi öðrenebileceðimi) yapabileceðimi düþü-nüyorum artýk. (Meral YILMAZ-Tarih Öðretmeni).

Beynin iþleyiþi ve hafýza teknikleriyle ilgili bil-gi daðarcýðým arttý. Meditasyonun ve hayal kurmanýngörülebilir etkilerini tecrübe etme imkaný bulduk.(Ayþe EMÝRDAR-Ýngilizce Öðretmeni).

Bu kurstan daha fazlasýný aldýðýnýzý düþünüyormusunuz?

Kiþisel fikrime göre kursta verilen birçok þeyiyapmýyordum, çünkü bilmiyordum. Kendim içinevet daha fazlasýný aldým. Ayrýca öðrencilerimedersimi nasýl öðrenebileceklerini göstermek bileyeter. (Tuðba Yýldýz-Ýngilizce Öðretmeni)

Tabii ki. Buraya her geldiðim de kendimi daharahatlamýþ ve yeni bilgilere daha açýk hissediyo-rum. Hafýza Tekniklerinin ne kadar kolay ve fayda-lý olduðunu gördüm. Ayrýca eðitim- öðretimin da-ha güzel, daha keyifli þartlarda da yapýlabileceðinigördüm. (Ramize GEDÝK- Turizm Öðretmeni)

Öðrendiklerimizi geliþtirip kullanýrsak, evet. Farkýndalýk önemli benim için. Bazý þeylerin

temeli atýldý zihnimde. (Serap KARAÞAHÝN-Türkçe Öðretmeni)

Hafýza Teknikleri kursunda size müthiþ ke-yif veren anlarý ve bu kurstan kazandýðýnýz enbüyük farkýndalýðý içtenlikle paylaþýr mýsýnýz?

Ýlk önce bütün ruhumun ve beynimin dinlen-diði o rahatlama bölümleri benim için en keyif ve-rici anlardý. Bu kurstan sonra bunu hep yapaca-ðým. Bunun yanýnda uygulama yapýlan anlar veetkileþim halinde olduðumuz anlar keyifli idi.

Daha yeni bir öðretmenim ama fark ettim kiben derslerimi iþlerken öðrencilerimi sýkýyormu-þum çoðu zaman ve çok yükleme yapýyormuþum.Artýk buna dikkat edeceðim. Öðrenin demeyi deðil-de, þu þekilde aklýnýzda tutabilirsiniz demeyi tercihedeceðim. (Tuðba Yýldýz-Ýngilizce Öðretmeni)

Meditasyon olayý bana çok hoþ geldi. Sakin,hoþgörülü, saygýlý, güven veren bir öðretmensiniz.


122

Bu sebeple çok rahat, verimli, keyifli ve huzurlu birkurs yaptýk. Saðolun.

Biz insanýz hocam. Korkutarak deðil, sevdire-rek vermek gerekiyormuþ herþeyi. Bir seminerde"Bilgileri duygu ile paketleyin, öðrencilere öyle ve-rin." Demiþti bir seminerci. Aynýsýný burada da gör-düm. Bu kursta hafýza tekniklerinden baþka çok þeykazandým. (Ramize GEDÝK- Turizm Öðretmeni)

Genel olarak güzel geçti. Zamanýn farkýnda ol-madým. Hipnoz uygulamalarýndan zevk aldým vemeditasyon çalýþmalarý çok hoþuma gitti. Bir insa-nýn kendine zaman ayýrarak kiþisel olrak geliþiminisaðlamasý çok önemli. (Serap KARAÞAHÝN-Türkçe Öðretmeni)

Hafýza Teknikleri kursundan sonra öðret-menlik hayatýnýzda nasýl bir eðitim vermeyidüþünüyorsunuz?

Artýk, sanýrým öðretmeyi deðil de, çocuklarýmnasýl öðrenebilirler, bunu verebilirim. Çünkü gör-düm ki zaten öðrenmeyi bilirse insanlar, birþey öð-retmemize gerek yoktur. Kurstan aldýðým bazý yön-temleri de vererek gerekli olaný nasýl öðrenecekler,kalýcý olarak hafýzalarýna nasýl yerleþtireceklergösterebilirim. (Tuðba Yýldýz-Ýngilizce Öðretmeni)

Sýnýfta put gibi duran çocuklar deðil, derstenve sýnýfta olmaktan keyif alan öðrencinin öðren-meye açýk olduðunu gördüm. Ýnþaallah bunu uygu-layacaðým. Benim derslerim genelde sözel. Öðren-cilerime çok maddeli ya da önemli konularý öðren-meleri konusunda hafýza tekniklerini uygulayaca-ðým. Bu öðrendiklerimin öðrencilerime daha fay-dalý olacaðýný düþünüyorum. (Ramize GEDÝK-Turizm Öðretmeni)

Bizim düþünen, yorumlayan, her iki beyinlobunu kullanan öðrencilere ihtiyacýmýz var.

Öðrencilerime bazý teknikleri öðretmeyi plan-lýyorum. Çünkü nasýl ders çalýþacaklarýný ve hafý-zada tutacaklarýný bilemiyorlar. Yorum ve hayal ye-tenekleri sýnýrlý. Bunu aþmak adýna sizin uyguladýðý-nýz teknikleri kullanacaðým. (Serap KARAÞAHÝN-Türkçe Öðretmeni)

Ben çok kolay ezber yapan ve sayfalarca kitabýezberimde tutabilen birisiyim. Ama bunu yaparkenelbette yoruluyordum. Artýk ezber angarya deðil, eð-lence olacak. (Meral YILMAZ-Tarih Öðretmeni).

123


Geçmiþte öðrenme ve hafýzaya kaydetmetarzýnla þimdiki arasýndaki farký açýklar mýsýnýz?

Baktýðýmda geçmiþte çoðu þeyi ezberlemiþimve þimdi hatýrlayamýyorum. Hatýrladýklarým isemutlaka hafýza teknikleri olmasa da kendi hayatýmiçinde bað kurduklarým. Bundan sonra ezberlemekdeðil de unutmamak için öðrenmek var.

Þimdi önemli yerleri baðlama ve diðer teknik-lerle öðrencilerime veriyorum. Kendime de uygu-luyorum. Sadece okul ile ilgili deðil, günlük hayattayapacaklarýma da uyguluyorum. (Ramize GEDÝK-Turizm Öðretmeni)

Daha bilinçliyim. Neyi nasýl yapacaðýmý biliyo-rum artýk. Þimdi sýrada eþim var. Artýk onun "hatýr-latma müdüresi" deðilim. (Serap KARAÞAHÝN-Türkçe Öðretmeni)

Hafýza Teknikleri kursundan ne umdunuzne buldunuz? Uzman kiþinin sunumu hakkýndabilgi verir misiniz?

Aklýmda kalmasýný istediðim ve öðrencilerimde unutmamalarýný istediðim þeyleri nasýl öðreni-rim ve öðretirim sorularýna cevap bulmayý umu-yordum. Ve kendi fikrimce buldum. Sýkmadan sugibi bir ders iþliyorsunuz. Bütün öðretmenlerimizinböyle olabilmesini isterim. Bir çoðumuz belki sýkýyo-ruz derslerimizi iþlerken…(Tuðba Yýldýz-ÝngilizceÖðretmeni)

Unutkanlýðým için gelmiþtim. Tekniklerdenönce kafamý rahatlatmam gerektiðini anladým.Bizlere terapi gibi geldi saðolun. Fazlasýný buldumçünkü öðretmen ve insan olarak kendimi geliþtire-cek bilgiler edindim. Samimiyetiniz bu kursa katý-lan insanlarýn zaten burdan memnun kalmasýnayetiyor. Bilgilerinizi fazlasýyla paylaþtýnýz, emekleri-niz ve yaptýklarýnýz için çok çok teþekkür ederim.(Ramize GEDÝK- Turizm Öðretmeni)

Bu kadar zevkli olmasýný beklemiyordum. An-cak baþarýlý olmak için öðrendiklerimizi kullanmamýzgerekecek.

Eðitimi veren uzmaný çok taktir ettim. Bubilgileri daha çok yaymak gerekecek. Her þeyiçin teþekkürler…

Daha sýradan bir kurs bekliyordum. (Hep öyleoluyordu da) Fakat sýradýþýydý.

Mesleðe baþlayýnca gördüm ki OKUMUYORUZ.Senede bir kitap bile okumayan meslektaþlarým


124

olduðunu görünce ülkenin durumunun nedenböyle olduðunu anladým. Çoðunun kiþisel geliþimkitaplarý hakkýndaki düþünceleri: "Biz zaten bunubiliyoruz!?" veya "Bu bizim ülkede olmaz. ABD'de,Avrupa'da olur!" Artýk kabuðumuzu yýrtmalýyýz.Ufkumuzu geniþletmeliyiz. Zaman bunu gerektiri-yor. Okumak ve geliþmek bir deniz. Damlalrla ye-tinemeyiz. Sizin bu denizde çabalayanlara bir kap-tan olduðunuzu söyleyebilirim. Kendinizi geliþtir-mek için maddi ve manevi emek vermiþsiniz. (Ma-zeret bulanlara duyurulur!) Dilerim daha da çok fýr-sat yakalarsýnýz. Eðitim camiasý da sizin gibi deðerle-rinin farkýna varýr da, bize de feyz alma fýrsatý saðlar-lar. Çalýþmalarýnýzda yürekten baþarýlar diliyorum.(Serap KARAÞAHÝN-Türkçe Öðretmeni)

Beynimin sýnýrsýz kapasitesini öðrendim vehayran oldum. Yaradanýmýzýn büyüklüðü her yerdekendini gösteriyor. Beyin gücümü anladým, kendi-me güvenim arttý. Ferit Bey, alanýnda kendini ye-tiþtirmiþ olduðu gayet açýk. Nazik ve anlayýþlý birinsan. Paylaþtýðý bilgiler için kendisine teþekkürediyorum. (Meral YILMAZ-Tarih Öðretmeni).

BU KÝTAPTAN DAHA FAZLASINI MIÝSTÝYORSUNUZ!

O ZAMAN ÜCRETSÝZSEMÝNERLER ÝÇÝN ARAYINIZ…

Beyni Etkin Kullanma

Öðrenmeyi Öðrenme

Beyni Baþarýya Programlama

Aile Ýçi Ýletiþim

Okulda ve Hayatta Baþarýnýn Sýrlarý

Ýletiþim için:

Telefon Numarasý:0 541 4992850

e-posta: [email protected]

125


KAYNAKÇA

Tony Buzan- The Mýndmap Book-BBC Books,London 1994

Anderson, J. R. (1980). Cognitive psychology andits implications. San Francisso: W.H. Freeman andCompany.

Atkinson, R. C. (1975). Mnemotechnies in se-cond-language learning. American Psychologist,

5-Baine, D. (1989). Memory and mnemonics. Men-tal Retardation and Learning. Disability Bulletin,

Coltheart, M.& Glick, M.J. (1974). Visual ima-gery: A case study. Quarterly Journal of Experi-mental Psychology

Dominic O'Brain- How to Develop a Perfect Me-mory- Headline,London 1995

Harry Loreyne- Secrets of Mind Memory - Lifetime,Hollywood 1995

Sheila Ostrander-Super Learning- Warner Books,London 1995

Kevin Trudeau- Mega Memory, Quill, New York 1995

Harry Loreyne- How to get rich using power of yo-ur mind- Thorsons, London 1992

Morton Carabtree- Improve your Memory- Pengu-in, Australia 1990

Tony Buzan- Use your Head -BBC Books,London 1995

Dominic O'Brain- How to pass Exams-Headli-ne,London 1995

Jonathan Hancock-Boost your Mind Power,Core-net Boks, London Pennsylvania 1986

Harry Loreyne- How to Develop a Super PowerMemory- Headline, London 1997

Jose Silva- The Silva Mind Control Method, PocketBooks, New York 1995

Gerard Nierenberg - The Art of Creative Thin-king, Cornerstone, New York 1992

Tony Buzan- Use your Memory -BBC Books, London1994

Frances Yates- The Art of Memory, Pimlico London1996


126

Robbins, A.; "Sýnýrsýz Güç", Ýnkýlap Yayýnevi,Ýstanbul, 1993Yýldýz A. ; "Güçlü Hafýza" Alfa Yayýnevi 2004Maxwell C. John; "Kazanan tutum" Sistem yayýneviÝstanbul 1996Colins C.J. ,Porras I. Jerry; "Kalýcý Olmak" SistemYayýnevi Ýstanbul 1999Hedges B. ; "Okuyun Zenginleþin" Beyaz Yayýnevi 2000Brown C.; "Sol Ayaðým" Arion Yayýnevi Ýstanbul 1996Towsend R.; "Öðrenme Zenginliði" Sistem YayýneviÝstanbul 1998Towsend R. .; "Okuma Zenginliði" Sistem YayýneviÝstanbul 1997Sieg r R. "Zafer için doðanlar" Sistem YayýneviÝstanbul 2002Robbins, A.; "Bir Dosttan Pusulalar", Ýnkýlap Yayý-nevi, Ýstanbul, 1996Alder, H. , "sað beyin yöneticisi"" Kariyer Yayýnevi Bilinçaltýnýn Gücü, Josef Murphy, Ötesi Yayýnlarý Anlayarak Hýzlý Okuma- Cemal Kondu-AkisYayýnlarý-2008. Süper Hafýza 500-M.Kasaroðlu-B.Þenyürek-AkisYayýnlarý-2008 EFT Kurs Notlarý- Dr. Ýnci Erkin

Zihnin Yeniden Keþfi- J.Searle-Litera Yay.-2004Faruk Reca, Ö. Acýlar Ýçinde Baþarýyý YakalayanlarAkis Kitap Ýstanbul 2005Hutson D., crouch c. , lucas g. "Baþarýlý ve Mutlu"Sistem yayýnevi Ýstanbul 2003Mesiti P.; "Hayalleri Olanlar Asla Uyumaz" SistemYayýnevi Ýstanbul 1996Carper J.; "Mucize Beyniniz" Nokta kitap Ýstanbul 2005Þahin K.; "Zirvedeki þahin " Hayat Yayýnevi. Ýstanbul2000Buzan, T.; "Aklýný En Ýyi Þekilde Kullan", ArýonYayýnevi, Ýstanbul Sihirli Öyküler-Akis Yayýnlarý-Hayata Yön Veren Hikayeler-Epsilon Yayýnlarý Ziglar Z. ; " Zirvede Görüþürüz" Beyaz Yayýnevi 1999 Ferit Delen, Sisimo Hafýza Teknikleriyle Süper Beyin1-2-3, Zekaevi YayýneviFerit Delen, Süper Hafýza Teknikleri, Zekaevi Yayýnevi

127


Documents

SÜPER HAFIZA TEKNÝKLERÝturuz.com/storage/her_konu-2019-7/7896-Super_Hafize... · 2019. 3. 1. · Beyin, kalp atýþlarýný ayarlar ve bedenin ýsýsýný düzenler. Beyin, sinir