SOSYAL BİLGİLER - bilfenyayincilik.com · İlk Çağ Orta Çağ Yeni Çağ Bakır Devri Yakın Çağ ... dolu ve Mezopotamya uygarlıkları karışık olarak ve harflerle belirtilerek

ATU

5.SINIF

TAM

ÖLÇ

ME

SOSYA

L BİLG

İLER 1. D

ÖN

EM

TAM ÖLÇME

SOSYAL BİLGİLER1. Dönem

TÜRKİYE’DEİLK DEFA

●ÖĞRETİCİ BOL ETKİNLİK

●KAZANIMLARA TAM UYUMLU KONU TESTLERİ

●ÜNİTE TARAMA TESTLERİ

●YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI

●YARIYIL VE YIL SONU DEĞERLENDİRME SINAVLARI

●DİJİTAL ÇÖZÜMLER

115. Sınıf Sosyal Bilgiler

ÖĞRENDİKLERİMİ UYGULUYORUM

Yaşadığınız mahallede çöplerin uzun süre toplanmaması ve mahallede kötü kokunun yayılması gibi bir sorunla karşılaştığınızı düşünün. Duyarlı bir vatandaş olarak izleyeceğiniz yolu kısaca yazınız. Bu yolu izlerken hangi hakkınızdan yararlanacağınızı belirtiniz.

Sosyal Bilgiler dersinde öğrendiğimiz bilgilerin vatandaş olarak bize katkılarından beş tanesini aşağıda boş bırakılan bölüme yazınız.

ETKİNLİK 1

ETKİNLİK 2

................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................

• ...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

• ...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

• ...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

• ...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

• ...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

Öğrenci burada istediği yolu yazacaktır. Bu yolu izlerken “dilekçe hakkı”ndan yararlana-

caktır.

Yaşamımıza yön veren bazı değer ve becerileri kazanmamıza katkıda bulunur.

Kültürümüzün, tarihimizin öğrenilmesine böylece ulusal bilincimizin gelişmesine katkı

sağlar.

İnsana saygılı olmanın toplumsal ilişkilerdeki önemini fark ederiz.

İnsan hakları, ulusal egemenlik ve demokrasi gibi kavramlarla tanışırız.

Demokratik yaşam tarzı ile hak ve sorumluluklarımızı bilmemizi böylece iyi bir vatandaş

olmamızı sağlar.

12 Bilfen Yayıncılık

OLAYLAR VE SONUÇLARI

ETKİNLİK 3

Bir olay seçiniz. Seçtiğiniz olayı aşağıdaki kutucuğa yazınız. Bu olayı meydana getiren nedenleri Ali ve Leyla’nın konuşma baloncuğuna yazınız. Yazdığınız olayın sonuçlarını ise Eylül ve Nisan’ın konuşma baloncuğuna yazınız.

O L A Y

Ali Leyla

Eylül Nisan

Mustafa Kemal Atatürk’ün yönettiği Büyük Taarruz’un kazanılması

Halkın Millî Mücadele’ye katkısıAtatürk ve silah arkadaşlarının

mücadeleyi kazanmak için canla başla çalışması

Yeni Türk Devleti’nin kurulu-şuna ortam hazırlanmıştır.

Türk halkı esaretten kurtulmuş ve bağımsız olmuştur.


7. Yarın okullar açılıyor, çok mutlu-yum. Öğretmenlerimi ve arkadaşla-

rımı özlemiştim.

Ben okuldaki etkinlikleri sabırsızlıkla bekliyorum. Tiyatro ekibine katılıp

kendimi geliştireceğim.

Acaba beşinci sınıf konuları zor mu? Bu yıl karnemde düşük not istemi-

yorum.

Yukarıdaki diyalogla ilgili olarak,I. olayların her insanda farklı duygular

uyandırabildiği,II. duygu, düşünce ve beklentilerimizin

olaylara bakışımızı etkilediği,III. olayların yorumlanmasında bireysel

düşüncelerin de etkili olduğudurumlarından hangilerine ulaşılabilir?

A) I ve II B) I ve IIIC) II ve III D) I, II ve III

8. Yeni arkadaşlarla

tanışması

Yeni yerler öğren-mesi

Yeni ortamdan kaynaklanan çe-

kingenlik yaşaması

Yeni taşınılan yer-deki esnafın maddi kazanç sağlaması

Yeni bir mahalleye taşınan Arda’nın yaşa-dıkları ile ilgili aşamalar yukarıdaki yap-boza yazılmıştır. Hangi parça çıkarılırsa yapboz doğru olur?

A) B)

C) D)

GRUPLAR, KURUMLAR VE BEN

Aşağıdaki kavramların açıklamalarını karşılarına yazınız.

Birey: ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Kurum: .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Grup: ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Görev: .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Rol: ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Akrabalar: ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ETKİNLİK 4

Toplumları oluşturan insanların her biridir.

Belirli bir amacı gerçekleştirmek için, uzun süre varlığını devam ettirecek şekilde oluşturulan gruplardır.

Görüşleri, çıkarları bir olan kimseler bütünü. Ekip.

Bir nesne veya bir kimsenin yaptığı iş.

Grupta yer alan bireylerin üstlendikleri görevdir.

İsim, hukuk ya da kan bağıyla birbirine bağlı olan kimselerdir.



Bir grup içinde yer alan bireylerin üstlendikleri göreve rol denir. Bireyler bulundukları gruplarda farklı roller üstlenebilir. Ailenizden bir birey seçerek farklı rollerine örnekler veri-niz.

ETKİNLİK 5

ETKİNLİK 6

?.............................................. ..............................................

..............................................

Grubun Özellikleri

Grubun özellikleri ile ilgili bir tablo hazırlaya-cağım. Bana yardımcı olur musunuz?

Bireylervardır.

Kişilerin ortak bir amaçları vardır.

Bireyler arasında iş birliği vardır.

Evde anne ve eş Apartmanda yönetici

Okulda öğretmen

(Annem)NahideHanım



ETKİNLİK 8

Kurumun özellikleri ile ilgili bir tablo hazırla-yacağım. Bana yardımcı olur musunuz?

Kurumların Özellikleri

ETKİNLİK 7

Aşağıdaki bilgilerin önüne bilgi doğru ise , yanlış ise çiziniz.

1. ( ) Toplumları oluşturan insanların her birine rol denir.

2. ( ) Akrabalar, rastlantı sonucu bir araya gelen insanlardan oluşur.

3. ( ) Halk oyunları ekibi bir grubu oluşturur.

4. ( ) Grup içerisinde en fazla rolü yaşı en büyük olanlar üstlenir.

5. ( ) Her kurum bir grup oluşturur ancak her grup bir kurum oluşturmaz.

6. ( ) Grup içerisindeki bireylerin işbirliğine ihtiyacı yoktur.

7. ( ) Her birey bir ya da birden fazla grubun içerisinde yer alabilir.

8. ( ) Grup içerisinde üstlendiğimiz roller birtakım haklar kazanmamızı da sağlar.

9. ( ) Kurumlar gönüllülük esasına göre ve maaşsız çalışırlar.

10. ( ) Kurumlar çeşitli denetçiler tarafından denetlenirler.

İhtiyaçları karşılamak

içindir.

Kanunlara uy-gun çalışır.

Belirli bir hizmet sunar.

Gönüllü ve ma-aşlı çalışır.

L

L

J

L

J

L

J

J

L

J



ETKİNLİK 9

ETKİNLİK 10

Aşağıdaki kavramları örnekte olduğu gibi ilişkili olduğu kutucukla eşleştiriniz.

Kavramlar Grup Özel Kurum Resmî Kurum

Oyun oynayan çocuklarOkuldaki sınıfımızTiyatro kulübüKütüphanecilik kulübüBelediyeHayvanları koruma kulübüSürücü kursuAileDevlet hastanesiOkullar ✓ ✓

Kıraç’ın sözlerini uygun bilgilerle tamamlayınız.

Merhaba. Benim adım Kıraç. Bu yıl 5. sınıfa başladım. Kardeşim ise henüz 1. sınıfa gidiyor. Okulumu seviyorum ve okulumda bazı sorumluluklarım olduğunu biliyorum.

Bunlar:• ....................................................................................• ....................................................................................• .....................................................................................

Yiğit’in sözlerini uygun bilgilerle tamamlayınız.

Merhaba. Benim adım Yiğit. Ben de abim gibi okula gitmeyi seviyorum. Okulda sahip olduğum bazı haklarım

var. Bunlar:• ....................................................................................• ....................................................................................• .....................................................................................

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓ ✓

✓ ✓

Derse zamanında gelmekDerste söz istemeden konuşmamakOkul eşyalarını temiz kullanmak

Eğitim-öğretim hizmetlerinden yararlanmakÖğretmen ve arkadaşlarımdan saygı görmekBaşarılı veya başarısız olmak


HAKLARIM, SORUMLULUKLARIM VE ÇOCUK HAKLARI

Aşağıdaki kavramların açıklamalarını karşılarına yazınız.

Hak: .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Kimlik: .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Sorumluluk: ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Sözleşme: ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Bildirge (Beyanname): .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Özgürlük: ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

İşbirliği: ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ETKİNLİK 11

Adaletin, hukukun gerektirdiği veya birisine ayırdığı kazanç.

Toplumsal bir varlık olarak insana özgü olan belirti, nitelik ve özelliklerle birinin belirli bir kimse olmasını sağlayan şartların bütünü.

Kişinin kendi davranışlarını veya kendi yetki alanına giren herhangi bir olayın sonuçlarını üstlenmesidir.

Hukuki sonuç doğurmak amacıyla iki veya daha çok kişinin, kuruluşun karşılıklı ve birbirine uygun beyanlarla aralarında gerçekleşen işlem.

Beyanname): Bir kimsenin resmi bir kuruluşa herhangi bir durumu bildirmek için verdiği çizelge.

Herhangi bir kısıtlamaya, zorlamaya bağlı olmaksızın düşünme veya davran-ma.

Amaç ve çıkarları bir olanların oluşturdukları çalışma ortaklığı



Nermin ve Bülent aile içindeki hak ve sorumluluklarından söz etmektedir. Buna göre söz-lerinin neler olabileceğini konuşma balonlarına yazınız.

Ali ve Berkin okuldaki hak ve sorumluluklarından söz etmektedir. Buna göre, sözlerini uygun şekilde tamamlayınız.

ETKİNLİK 12

ETKİNLİK 13

Merhaba. Benim adım Bülent. Benim bazı sorumluluklarım var. Örneğin:• ...............................................................................................................................................

• ...............................................................................................................................................

• ...............................................................................................................................................

Merhaba. Benim adım Nermin. Benim bazı haklarım var. Örneğin:• ...............................................................................................................................................

• ...............................................................................................................................................

• ...............................................................................................................................................

Merhaba. Benim adım Ali. Benim okuldaki haklarım:• ........................................................................................................................

• ........................................................................................................................

• ........................................................................................................................

Merhaba. Benim adım Berkin. Benim okuldaki sorumluluklarım:• ........................................................................................................................

• ........................................................................................................................

• ........................................................................................................................

Düşüncelerimi özgürce ifade ederim.Güvenli ve sağlıklı bir ortamda yaşamak hakkımdır.Sevgi dolu bir ortam oluşturulmasını isterim.

Gereksiz yere akan muslukları kapatırım.Odamı temiz tutarım.Başkalarının haklarını engelleyici davranışlarda bulunmam.

Bireysel farklılığıma saygı duyulmasıDemokratik bir ortamda eğitim almakÖğretmenlerimle sosyal ve duygusal problemlerimi rahatça paylaşmak

Ödevlerimi tam ve zamanında yapmakOkulda bulunan kişilerin haklarına saygı göstermekFikir, öneri, eleştiri ve çalışmalarla okul yönetimine katkıda bulunmak



ETKİNLİK 14

Aşağıdaki cümleleri, hak ve sorumluluk oluşlarına göre örnekte verildiği gibi uygun kav-ramla eşleştiriniz.

Haklarımız ve Sorumluluklarımız Hak Sorumluluk

Sabah kalktığımızda yatağımızı toplamak ✓

Kahvaltı yapmak

Kahvaltıdan sonra dişlerimizi fırçalamak

Yatmadan önce düzenlediğimiz okul çantamızı alarak okula gitmek

Okul bahçesinin temiz olması için özen göstermek

Derslere hem soru sorarak hem de cevap vererek katılmak ✓ ✓

Teneffüste okul arkadaşlarımızla okul bahçesinde oyun oynamak

Dersler sona erdikten sonra kütüphanede çalışmak

Okuldan eve döndükten sonra oyun oynamak

Yemeğin hazırlanması ve sofranın kurulmasına yardımcı olmak

Sofra toplanırken yardımcı olmak

Yemekten sonra okulda işlenen konuları tekrar etmek

Okul çantamızı hazırlamak

Yatmadan önce dişlerimizi fırçalamak

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓



ETKİNLİK 15

1. ( ) Her birey 18 yaşına kadar çocuk sayılır.

2. ( ) Türkiye “Çocuk Haklarına Dair Sözleşme”yi henüz imzalamamıştır.

3. ( ) En önemli hakkımız yaşama hakkıdır.

4. ( ) Çocuklar 18 yaşına kadar düşüncelerini açıklayamaz.

5. ( ) Doğduğumuz andan itibaren bize nüfus cüzdanı verilmesi de bizim haklarımız-dan biridir.

6. ( ) Eğitim görmek hak, ilköğretime devam etmek bir sorumluluktur.

7. ( ) Çocuk Haklarına Dair Sözleşme 20 Kasım 1989’da kabul edilmiştir.

8. ( ) Çocuk hakları devletin değil ailenin uygulaması ve önemsemesi gereken haklardır.

9. ( ) Çocuk hakları tüm çocuklar için geçerlidir.

10. ( ) Çocuklar kendileri ile ilgili görüş ve düşüncelerini her şekilde özgürce açıklama hak-kına sahiptirler.

11. ( ) Savaştan korunamayan çocuklar Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin çocuklara tanı-dığı haklardan faydalanamayan çocuklara örnektir.

12. ( ) Çocuk haklarına Dair Sözleşme’den yalnızca taraf devletlerin çocukları yararlanabilir.

Aşağıda verilen önüne bilgi doğru ise J, yanlış ise L çiziniz.

J

L

J

L

J

J

J

L

J

J

J

L


YAZILIYA HAZIRLANALIM

A. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. (Her doğru yanıt 10 puan değerindedir.)

1. Bulunduğunuz grup ya da kurum içerisindeki rollerinizi yazınız. ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................

2. Bir olay yazarak bu olayın birden fazla neden ve sonucunu belirtiniz. ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................

3. Ülkenize karşı sorumluluklarınıza örnek veriniz. ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................

4. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin çocuklara tanıdığı haklardan faydalanamayan çocuklara örnek veriniz.

................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................

5. Sosyalleşmeye katkıda bulunan grup ve kurumlara örnek veriniz. ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................

B. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun bilgilerle tamamlayınız. (Her doğru yanıt 5 puan değerindedir.)

1. Toplumları oluşturan insanların her birine .............................. denir.

2. .............................. dersi Türkiye Cumhuriyeti’nin etkin bir vatandaşı olmamızda önemli rol oynar.

3. Bir şeyi yapabilme yetkisine .............................. denir.

4. Kişinin kendi davranışlarını veya kendi yetki alanına giren herhangi bir olayın sonuçlarını üstlenmesine .............................. denir.

5. En temel hakkımız .............................. hakkıdır.

Örneğin çocuk, kardeş, öğrenci, kursiyer gibi ....

Olay: orman yangınıNedenleri: Dikkatsizlik, ihmalSonuçları: Can ve mal kaybı, doğal hayatın zarar görmesi

Ülkemizin kaynaklarını bilinçli kullanmalıyız.Kanun ve kurallara uymalı, saygılı davranmalıyız.Doğal, kültürel ve tarihî değerlerimizi korumalıyız.

Savaştan korunamayan çocuklar.Yeterli şekilde beslenemeyen ve bakıma muhtaç olan çocuklar.Eğitim hakkı elinden alınarak ağır şekilde çalıştırılan çocuklar.

Okul, aile, akrabalar, sosyal kulüpler, oyun grupları sosyalleşmeye katkıda bulunur.

birey

Sosyal bilgiler

hak

sorumluluk

yaşama


TARİHE YOLCULUK

Geçmişten günümüze, insanlar yerleşim yeri seçerken birçok unsura dikkat etmişlerdir.

Şimdi bu unsurların neler olduğunu aşağıya yazalım.

Doğal Faktörler Beşeri Faktörler

Geçmişte Yerleşmeyi Etkileyen Faktörler

Günümüzde Yerleşmeyi Etkileyen Faktörler

ETKİNLİK 1

ETKİNLİK 2

Tarihin çağlara ayrılmasının nedeni tarihin incelenme-sini ve öğrenilmesini kolaylaştırmaktır. Peki bu devirler

nelerdir?

Taş Devirleri

Maden Devirleri

Tarih Öncesi Çağlar Tarih Çağları

Yeryüzü şekilleriİklim - Bitki örtüsü

Su kaynaklarıKara ve denizlerin dağılışı

Uygun iklim özellikleriSu kaynaklarının bolluğu

Verimli topraklarSade yeryüzü şekilleri

Yontmataş DevriCilalıtaş Devri İlk Çağ

Orta ÇağYeni Çağ

Yakın ÇağBakır DevriTunç Devri

Demir Devri

UlaşımEkonomi

İç ve dış göçlerBilim ve teknolojideki gelişmeler

İş imkanlarının fazla olmasıUlaşım ağının gelişmiş olması

Eğitim ve sağlık olanaklarıTicaretin canlı olması


TARİHE YOLCULUK

1. Tarih çağları .................................. tarafından, .................................. bulunması ile başlar.

2. Kendine özgü bir özellik taşıyan zaman dilimine .................................. denir.

3. Taşların ve kemiklerin yontulmasıyla ilk basit aletlerin yapıldığı dönem .................................. Devri’dir.

4. Yontma Taş Devri’nin sonlarına doğru .................................. kontrol altına alınmıştır.

5. İlk köyler .................................. Devri’nde ortaya çıkmıştır.

6. Tarımın başlaması .................................. Devri’nde olmuştur.

7. İnsanların yararlandığı ilk maden .................................. olmuştur.

8. Yazı, .................................. Devri’nin sonlarına doğru bulunmuştur.

9. Tarih öncesi dönemlerde kültürel etkileşim .................................., .................................., .......................... ve .................................. ile gerçekleşmiştir.

10. Günümüzde .................................. yılı esaslı takvimi kullanmaktayız.

Anadolu’da, Tarih Öncesi döneme ait önemli yerleşim merkezleri bulduk. Bunların adlarını aşağıya yazalım.

ETKİNLİK 3

ETKİNLİK 4

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun bilgilerle tamamlayınız.

Çanakkale - TruvaYozgat - Alişar

Konya - ÇatalhöyükÇorum - Alacahöyük

Sümerler

göç

yazının

ticaret

çağ

istila

Yontma taş

güneş

ateş

Cilalı taş

Cilalı taş

bakır

Demir

savaş


TARİHE YOLCULUK

ETKİNLİK 5

Yaşadığımız topraklarda birçok uygarlık kurul-muştur. Biz de bu bölümde somut kalıntılardan yola çıkarak kadim uygarlıkların insanlık tarihine katkılarını tanıyacağız. Aşağıdaki etkinlikte Ana-dolu ve Mezopotamya uygarlıkları karışık olarak ve harflerle belirtilerek verilmiştir. Bu uygarlıkları kurulduğu coğrafyayı belirtilen kutucuğa yazınız.

a

Hititler

b

Babiller

c

Sümerler

d

Frigler

e

Asurlar

f

Urartular

g

Lidyalılar

Anadolu Uygarlıkları Mezopotamya Uygarlıkları

a - d - f - g c - b - e


TARİHE YOLCULUK

ETKİNLİK 6

ETKİNLİK 7

Aşağıdaki tabloda harflerle belirtilen kavramları, örnekte olduğu gibi açıklamalarıyla eş-leştiriniz.

(......)Şehir devletlerineverilen isimMidasa.

Friglerde çengelli iğneTapatesb.(......)

Bereket tanrıçasıPatesic.

Friglerin ünlü halı ve kilimleriFibulad.(......)

Hititlerde kraliçeye verilen isimSitee.(......)

Rahip kralKibelef.(......)

Tavananna Friglerin efsanevi krallarıg. (......)

Aşağıda verilen bilgilerin önüne bilgi doğru ise “D” yanlış ise “Y” yazınız.

1. ( ) Sümerler Anadolu’da kurulmuş ilk büyük devlettir.

2. ( ) Bin Tanrı ili tanımı Hititler için kullanılmıştır.

3. ( ) Friglerin ana geçim kaynağı tarımdır.

4. ( ) Yazı Hititler tarafından bulunmuştur.

5. ( ) Para Lidyalılar tarafından bulunmuştur.

6. ( ) Tarihteki ilk kütüphaneyi Asurlular kurmuştur.

7. ( ) Hammurabi Kanunları insancıl yasalar olup günümüzde en yaygın olan yasalardır.

8. ( ) Friglerde kullanılan fibula, Friglerin madencilik ile uğraştığının kanıtıdır.

(......)

e

d

f

b

g

c

a

Y

D

D

Y

D

D

Y

D


GÜZEL ÜLKEM

ETKİNLİK 8

Geçmişte yaşamış insanlardan kalan ve tarihi değer taşıyan yapı ve eserlerin tümüne “tarihi

güzellik” ya da “kalıntı” denir. Şimdi bu kalıntıla-rın neler olduğunu araştıralım. Verilen kavramla-

rın anlamlarını karşılarına yazalım.

• Saray: ................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................• Kervansaray: ...................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................• Medrese: ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................• Höyük: ................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................• Bedesten: ........................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... • Han: ...................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................• Hamam: .............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................• Antik Tiyatro: ..................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................

Eskiden hükümdarların veya devlet başkanlarının oturduğu görkemli büyük yapı-lardır.

Ticaret yolları üzerine kurulmuş, tüccarların konakladığı büyük yapılardır.

İslam ülkelerinde, genellikle İslam dini kurallarına uygun bilimlerin okutul-duğu yere veya Türk - İslam üniversitelerine verilen yapılardır.

Tarih boyunca yerleşim bölgeleri türlü nedenlerle yıkılır. Bu yıkıntıların üst üste bi-rikmesiyle oluşan ve çoğu kez içinde yapı kalıntıları bulunan yayvan tepelere höyük denir.

Tarihi kapalı çarşılardır. Burada değerli eşyalar alınıp satılır.

Yol üzerinde veya kasabalarda yolcuların konaklamalarına yarayan yapılardır.

Halkın yıkanma gereksinimini karşılamak için yapılmış mimari yapılardır.

Eski Yunan ve Latin tiyatroları için yapılmış yapılardır.


GÜZEL ÜLKEM

ETKİNLİK 9

• Balıkesir: ...............................................................................................................................................................

• Bursa: ....................................................................................................................................................................

• Bolu: ......................................................................................................................................................................

• Kastamonu: ........................................................................................................................................................

• Trabzon: ...............................................................................................................................................................

• Ağrı: .......................................................................................................................................................................

• Dalyan: ..................................................................................................................................................................

• Denizli: ..................................................................................................................................................................

• Antalya: .................................................................................................................................................................

• Kapadokya: .........................................................................................................................................................

• Van: ........................................................................................................................................................................

• Burdur: ..................................................................................................................................................................

• Rize: ................................................................................................................................................................

• Kayseri: ..................................................................................................................................................................

• Bartın: ...................................................................................................................................................................

• Ayasofya Müzesi: ................................................................................................................................................

• Anıtkabir Müzesi: ................................................................................................................................................

• Sümela Manastırı: ................................................................................................................................................

• İshak Paşa Sarayı: ................................................................................................................................................

• Aspendos Tiyatrosu: ...........................................................................................................................................

• Bergama Antik Kenti: ..........................................................................................................................................

• Harran Evleri: .......................................................................................................................................................

• Selimiye Cami: ...................................................................................................................................................

• Alacahöyük: ........................................................................................................................................................

• Ani Harabeleri: ....................................................................................................................................................

• Efes Harabeleri: ..................................................................................................................................................

• Mevlana Türbesi: .................................................................................................................................................

• Nemrut Harabeleri: .............................................................................................................................................

• Hasan Padişah Kümbeti: ...................................................................................................................................

Öğretmenimiz ülkemizdeki bazı tarihî gü -zellikleri defterimize yazdırdı ve bunların

hangi ilde yer aldığını belirtmemizi istedi.Siz de benimle aynı çalışmayı yapar mısınız?

İstanbul

Ankara

Trabzon

Ağrı

Antalya

İzmir

Şanlıurfa

Edirne

Çorum

Kars

İzmir

Konya

Adıyaman

Bitlis


GÜZEL ÜLKEM

ETKİNLİK 10

• Balıkesir: ...............................................................................................................................................................

• Bursa: ....................................................................................................................................................................

• Bolu: ......................................................................................................................................................................

• Kastamonu: ........................................................................................................................................................

• Trabzon: ...............................................................................................................................................................

• Ağrı: .......................................................................................................................................................................

• Dalyan: ..................................................................................................................................................................

• Denizli: ..................................................................................................................................................................

• Antalya: .................................................................................................................................................................

• Kapadokya: .........................................................................................................................................................

• Van: ........................................................................................................................................................................

• Burdur: ..................................................................................................................................................................

• Rize: ................................................................................................................................................................

• Kayseri: ..................................................................................................................................................................

• Bartın: ...................................................................................................................................................................

Doğada kendiliğinden oluşmuş, görülmeye değer güzelliklere doğal güzellik denir. Aşağı-

daki yerler de bulunan doğal güzelliklere örnek veriniz.

Manyas Kuş Cenneti

Uludağ

Yedi Göller

Ilıca Şelalesi

Uzungöl

Ağrı Dağı

İztuzu Plajı

Pamukkale Travertenleri

Manavgat Şelaleleri

Peribacaları

Van Gölü

İnsuyu Mağarası

Ayder Yaylası

Erciyes Dağı

Amasra


GÜZEL ÜLKEM

ETKİNLİK 11

Aşağıdaki tabloda doğal güzellikler ve tarihî eserler verilmiştir. Eserlerin karşısına, örnekte

olduğu gibi, eserin doğal ya da tarihi olduğunu ve eserin yer aldığı şehri yazınız.

Eser Özelliği Yer Aldığı Şehir

Saat Kulesi Tarihi eser Çanakkale

Pamukkale Travertenleri

Alanya Kalesi

Munzur Çayı

Hamsilos Koyu

Yunus Emre Çeşmesi

Safranbolu Evleri

Gölcük Gölü

Hasan Padişah Kümbeti

İshak Paşa Sarayı

Doğal Güzellik Denizli

Tarihi Eser Antalya

Doğal Güzellik Tunceli

Doğal Güzellik Sinop

Tarihi Eser Eskişehir

Tarihi Eser Karabük

Doğal Güzellik Bolu

Tarihi Eser Bitlis

Tarihi Eser Ağrı


ZENGİN KÜLTÜRÜMÜZ

ETKİNLİK 12

ETKİNLİK 13

Aşağıdaki diyalogda Nesrin’in Ali’ye doğru cevap verdiği bilinmektedir. Buna göre Nesrin’in konuşma baloncuğuna uygun bilgileri yazınız..

Aşağıdaki tabloda ülkemizde kutlanan bayramlar verilmiştir. Bayramları örnekte olduğu gibi dinî, millî, mevsimlik oluşlarına göre gruplandırınız.

Toplumlara ait maddi ve manevi değerlerin tümüne kültür denir. Kültürel ögeler gelenek ve göreneklerimizin yaşatılma-

sında önemli bir etkendir. Kültürel ögeler nelerdir?

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

Ali

Nesrin

BAYRAMLARIMIZ DİNÎ MİLLÎ MEVSİMLİK

Ramazan Bayramı

Cumhuriyet Bayramı

Hıdrellez Bayramı

Kurban Bayramı

Ulusal Egemenlik veÇocuk Bayramı

Nevruz Bayramı

Gençlik ve Spor Bayramı

Zafer Bayramı ✓

Bayramlar, düğünler, şenlikler, yemekler, giysiler, oyunlar, mimari eserler ve el sanatları kültürel öge-lerimize örnektir.

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓



ETKİNLİK 14

ETKİNLİK 15

Aşağıda, ülkemizde oynanan halk oyunlarına ait görseller verilmiştir. Bu halk oyunları-nın oynandığı bölgeleri altlarına yazınız.

1. İnancımız gereği kutladığımız bayramlara ............................................ denir.

2. Çevre, iklim ve doğa koşullarına bağlı olarak kutladığımız bayramlar ............................................ bayramlardır.

3. ................................... Bölgesi’nde hamsili pilav, ................................... Bölgesi’nde zeytinyağlı ve genellikle sebze yemekleri yapılır.

4. Mardin’de .............................. evler, Karadeniz’de ................................. evler, İç Anadolu’da ........................ evler, bölgelerin mimari yapıları hakkında bilgi verir.

5. ................................... bayramlar ulus olarak kutladığımız bayramlardır.

Halay.................................................

Kafkas.................................................

Kaşık.................................................

Zeybek.................................................

Horon.................................................

Hora.................................................


1. ( ) Anadolu’nun tarihî zenginliği sonucunda ülkemizdeki tarihî yapıtların çeşitliliği artmıştır.

2. ( ) Bayramlar millet olarak birlik ve beraberliğimizi artıran günlerdir.

3. ( ) Büyük şehirlerde düğün yapılmamaktadır.

4. ( ) Ülkemizde her bölgenin kendine özgü yemek kültürü vardır.

5. ( ) Ülkemizde giysiler bölgeler arasında farklılık göstermez.

6. ( ) Mimari yapılar bölgelerin iklimine ve yer şekillerine bağlı olarak yapılır.

7. ( ) Halk oyunlarından kaşık oyunu Karadeniz Bölgesi’nde oynanır.

8. ( ) Dilimize sahip çıkarak kültürümüzü nesilden nesile aktarabiliriz.

9. ( ) Yardımlaşma ve dayanışmanın en güzel örneğini atalarımız Kurtuluş Savaşı’nda göstermiştir.

10. ( ) Çevre, iklim ve doğa koşullarına bağlı olarak kutladığımız bayramlar mevsimlik bayramlardır.

11. ( ) Bayramlar milletçe kutladığımız ortak kültür ögelerimizdir.

12. ( ) Nevruz her yıl 23 Nisan’da kutlanır.

13. ( ) Çaydaçıra, baştan ayağa dalgalanma figürleriyle fırtınalı Ege’nin zorlu yaşamını yansıtır.

14. ( ) Fıkralar, türküler dilimize ait kültürel ögeleri yansıtır.

15. ( ) Bakırcılık sanatı el sanatlarımızdan biridir.


Güneydoğu Anadolu Bölgesi

Doğu Anadolu Bölgesi

İç Anadolu Bölgesi

Ege Bölgesi

Karadeniz Bölgesi

Trakya Bölgesi

dinî bayramlar

mevsimlik

Karadeniz Akdeniz

taş ahşapkerpiç

Millî



ETKİNLİK 16


1. ( ) Anadolu’nun tarihî zenginliği sonucunda ülkemizdeki tarihî yapıtların çeşitliliği artmıştır.

2. ( ) Bayramlar millet olarak birlik ve beraberliğimizi artıran günlerdir.

3. ( ) Büyük şehirlerde düğün yapılmamaktadır.

4. ( ) Ülkemizde her bölgenin kendine özgü yemek kültürü vardır.

5. ( ) Ülkemizde giysiler bölgeler arasında farklılık göstermez.

6. ( ) Mimari yapılar bölgelerin iklimine ve yer şekillerine bağlı olarak yapılır.

7. ( ) Halk oyunlarından kaşık oyunu Karadeniz Bölgesi’nde oynanır.

8. ( ) Dilimize sahip çıkarak kültürümüzü nesilden nesile aktarabiliriz.

9. ( ) Yardımlaşma ve dayanışmanın en güzel örneğini atalarımız Kurtuluş Savaşı’nda göstermiştir.

10. ( ) Çevre, iklim ve doğa koşullarına bağlı olarak kutladığımız bayramlar mevsimlik bayramlardır.

11. ( ) Bayramlar milletçe kutladığımız ortak kültür ögelerimizdir.

12. ( ) Nevruz her yıl 23 Nisan’da kutlanır.

13. ( ) Çaydaçıra, baştan ayağa dalgalanma figürleriyle fırtınalı Ege’nin zorlu yaşamını yansıtır.

14. ( ) Fıkralar, türküler dilimize ait kültürel ögeleri yansıtır.

15. ( ) Bakırcılık sanatı el sanatlarımızdan biridir.



ETKİNLİK 17

Aşağıdaki görsellerin yanındaki boş kutucuklara verilen kültürel ögenin ne olduğunu ve niteliğini örnekte olduğu gibi yazınız.

• Türkülerimiz• Dilimizdeki kültürel ögelerimizdendir.

• Nasrettin Hoca fıkraları• Dilimize ait kültürel ögelerdir.

• Bakırcılık• El sanatlarımız arasında yer alan kültü-

rel ögelerimizdendir.

• Keloğlan Masalları• Dilimize ait kültürel ögelerdir.

• Halk oyunları• Bölgeden bölgeye farklılık gösteren

dans figürleridir.

• Halı - kilim dokumacılığı• El sanatlarımız arasında yer alan kültü-

rel ögelerdir.



A. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. (Her doğru yanıt 10 puan değerindedir.)

1. Aşağıdaki boşluklara başlığa uygun uygarlıklar yazın. Mezopotamya Uygarlıkları Anadolu Uygarlıkları • ................................................................ • ................................................................ • ................................................................ • ................................................................ • ................................................................ • ................................................................ • ................................................................ • ................................................................

2. Doğal güzellik ve tarihî güzellik nedir, tanımını yapınız.

Doğal güzellik: .........................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

Tarihî güzellik:............................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

3. Kültürel değerlerimizi korumak için neler yapmalıyız, maddeler hâlinde yazınız. a. ....................................................................................................................................................................b. ....................................................................................................................................................................c. ....................................................................................................................................................................d. ....................................................................................................................................................................e. ....................................................................................................................................................................

4. Kültürel özelliklerimizi yansıtan ürünlere örnek veriniz.a. ....................................................................................................................................................................b. ....................................................................................................................................................................c. ....................................................................................................................................................................d. ....................................................................................................................................................................e. ....................................................................................................................................................................

5. Tarih öncesi çağlarda bir bölgenin yerleşim yeri olarak seçilmesinde etkili olan faktörlerden 3 tanesini yazınız.

• ....................................................................................................................................................................• ....................................................................................................................................................................• ....................................................................................................................................................................

Doğada kendiliğinden oluşmuş, görülmeye değer güzelliklerdir.

Geçmişte yaşamış insanlardan kalan ve tarihi değer taşıyan yapı ve eserlerin tümüne tarihi güzellik denir.

SümerlerAsurlarBabiller

HititlerFriglerLidyalılarİyonyalılarUrartular

DüğünlerimizBayramlarımızYemeklerimizGiysilerimizHalk oyunlarımız

Geçmişimize sahip çıkmalıyız.Ülkemizdeki doğal güzellikleri tanımalı ve tanıtmalıyız.Doğal ve tarihi zenginliklerimizi korumalı ve temiz tutmalıyız.Doğal ve tarihi zenginliklerimizin önemini bilmeliyiz.Tarihi ve doğal zenginliklerimizi temiz tutmayanları uyarmalıyız.

Uygun iklim özellikleriSu kaynaklarının bolluğuToprakların verimli olması



B. Aşağıdaki bilgilerin başına bilgi doğru ise , yanlış ise çiziniz. (Her doğru yanıt 5 puan değerindedir.)

1. ( ) Ülkemizin değişik yörelerinde kültürel özellikler arasında farklılıklar vardır.

2. ( ) Bayramlar, düğünler kültürümüze ait ögeler arasındadır.

3. ( ) Urartuların mezarlarını oda şeklinde yapmaları öldükten sonra yaşama inandıklarının göstergesidir.

4. ( ) Yerleşik yaşam ve üretici toplum yapısı yazının bulunması ile başlamıştır.

5. ( ) Hititlerin fethettikleri uygarlıkların da tanrılarına inanmaları dinî açıdan hoşgörülü ol-duklarının kanıtıdır.

C. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun bilgilerle tamamlayınız. (Her doğru ya-nıt 5 puan değerindedir.)

1. Sümerlerin ..................................... bulması, tarihi kayıt altına almamızı sağlayan en önemli buluştur.

2. Hititler ........................................ yazarak objektif tarih yazıcılığını başlatmıştır.

3. Nasrettin Hoca fıkraları kültürel özelliklerimizden ........................................ sanatının unsurlarıdır.

4. ........................................, Bitlis’te yaygın olarak oynanan bir oyunumuzdur.

5. Hıdrellez ........................................ bayrama örnektir.

yazıyı

anallar

mizah

Halay

mevsimlik


HARİTAYI TANIYORUM

ETKİNLİK 1

Bu konuyu öğrendiğimizde Türkiye’nin ka bartma haritası üzerinde, yaşadığımız bölgenin yüzey şekillerini genel olarak öğreneceğiz. Konuyu daha iyi öğrenmek için öncelikle aşağıdaki kavramları

açıklayalım.

• Doğal Unsurlar: ................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

• Beşeri Unsurlar: ................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

• Ova: ......................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

• Plato: ....................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

• Dağ: ......................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

• Akarsu: ................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

• Vadi: ......................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

• Göl: .......................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

• Deniz: ...................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

• Körfez: .................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

Doğada kendiliğinden oluşmuş yeryüzü şekillerine doğal unsurlar denir.

İnsanlar tarafından sonradan yapılan binalar, parklar, barajlar, yollar gibi

yapılardır.

Çevresine göre alçakta olan, akarsular tarafından derin yarılmamış ve genelikle akar

suların yüzeyden aktığı, verimli toprakların bulunduğu alçak düzlüklerdir.

Akarsular tarafından derince yarılmış, çevresine göre yüksekte kalan düzlüklerdir.

Çevresine göre oldukça yüksek ve eğimli yamaçlara sahip geniş kara kütlelerine denir.

Yeryüzünde belirli bir yatak içinde, eğim boyunca sürekli veya zaman zaman akan

su kütlesidir.

İki dağ arasında kalan ve genellikle akarsuyun içinden aktığı çukurluklara denir.

Karalar üzerindeki çanakları doldurmuş, oluşumu genellikle tektonik, volkanik gibi

olaylara bağlı olan derin, geniş, tuzlu ve tuzsuz su kütlesine denir.

Yeryüzünün çukur bölümlerini kaplayan büyük tuzlu su kütlesidir.

Denizlerin, karaların iç kesimlerine doğru sokulmasına denir.


HARİTAYI TANIYORUM

ETKİNLİK 2

Yeryüzünün tamamının ya da bir bölümünün kuşbakışı görünüşünün belirli bir ölçek dahilinde

küçültülerek kağıda aktarılmasına harita denir. Aşağıda bazı harita çeşitleri verilmiştir. Bu haritaları

araştırarak karşılarına adlarını ve özelliklerini yazınız. Son olarak aşağıda Leyla’nın sormuş olduğu soruyu

yanıtlayınız.

Girit

Rodos

K A R A D E N İ Z

EGE

DENİZİ

MARMARADENİZİ

A K D E N İ ZFırat N.

YesilırmakCoruh N.

Aras N.

Kızılırmak

Sakarya N.

Dicle N.

Dicle N.

Kızılırmak

Fırat N.

ÇıldırGölü

Van Gölü

Keban Barajı

Karakaya Barajı

Atatürk Barajı

TuzGölü

HirfanliBaraji

AltınkayaBaraji

İznik Gölü

Ulubat Gölü

Eğirdir Gölü

Beyşehir Gölü

K.K.T.C.

İRAN

RussiaBULGARİSTAN

Aze.

YUNANİSTAN

ERMENİSTAN

GÜRCİSTAN

IRAK

SURİYE

G.K.R.Y.

Erzurum

Diyarbakır

Samsun

Sivas

Malatya

Gaziantep

Kahramanmaraş

Hatay

Mersin

Adana

Kayseri

Konya

Kocaeli

Eskişehir

Bursa

İstanbul

İzmir

Antalya

Erzincan

Bayburt

RizeTrabzon

Gümüşhane

Kars

Artvin

Ağri

Van

BitlisSiirt

Şırnak Hakkâri

MuşElâzığ

TunceliBingol

Batman

Mardin

Şanlıurfa

GiresunOrdu

Tokat

Amasya

Çorum

Çankırı

Kastamonu

Sinop

Karaman

Kırıkkale Yozgat

Kirşehir

AksarayNevşehir

NiğdeAdıyaman

Zonguldak

Kütahya

Bilecik

BalıkesirÇanakkale

BoluSakarya

Tekirdağ

Kirklareli

Edirne

Denizli

UşakManisa

Aydın

Mugla

Afyon

IspartaBurdur

Bartın

DüzceYalova

Osmaniye

Iğdır

Ardahan

Kilis

Karabük

x

x

xAnkara

Lefkoşa

36° 38° 40° 42° 44°34°32°30°28°26°

36° 38° 40° 42° 44°34°32°30°28°

40°

38°

36°

42°

40°

38°

36°

42°

Ankara

İstanbul

Ülke Sınırı

İl Sınırı

Yol

Nehir

Göl 0 100 150 km50Ölçek

Erciyes D.

Ala Dağ

lar

Ağrı D.

Hakkâri Dağları

Gölgeli Dağ

Aydın Dağlar

Boz Dağlar

Kaz Dağı

Madra Dağı

Tekirdağ

Yıldız Dağları

K ö r o ğ l u D a ğ l a r ı

Madran Baba D.

Beşparmak D.

Sündiken Dağlar

Sultan Dağları

Nur D

ağlar

ı

Uludağ

Mercan Dağları

Ak Dağ

ları

Tahta

lı D.

Sakarat D.

Canik DağlarıIlgaz Dağları

Karagü

ney D

ağı

AkdağlarBay Dağları

Cudi Dağı

Yunt Dağı

Palandöken Dağları

Allahuekber D

ağları

Van Doğusu D

ağları

Akdoğ

an D.

G ü n e y D o ğ u T o r o s l a r

O r t a T o r os l a r

Ba t

ı Toroslar

Cihanbeyli Platosu

Haymana Platosu

Yukarı Sakarya Havzası

Ereğli Ovası

Konya Ovası

Şanlıurfa Platosu

Obruk Platosu

Uzun Yayla Platosu

Karaman Platosu

Banaz Platosu

Çivril Ovası

Gördes-Uşak Plt.

Balat Ovası

Bozok Platosu

Kırşehir Platosu

Mürted Ovası

Ç u k u r o v a

AmikOvası

GaziantepPlatosu

Elbistan Ovası

Ergene Havzası

Kocaeli Y.Ad.ve Platosu

Gelibolu Y.Ad.

Yüksekova

Diyarbakır Havzası

Muş Ovası

Erzurum Ovası

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..................................................

Girit

Rodos

K A R A D E N İ Z

EGE

DENİZİ

MARMARADENİZİ

A K D E N İ ZFırat N.

YesilırmakCoruh N.

Aras N.

Kızılırmak

Sakarya N.

Dicle N.

Dicle N.

Kızılırmak

Fırat N.

ÇıldırGölü

Van Gölü

Keban Barajı

Karakaya Barajı

Atatürk Barajı

TuzGölü

HirfanliBaraji

AltınkayaBaraji

İznik Gölü

Ulubat Gölü

Eğirdir Gölü

Beyşehir Gölü

K.K.T.C.

İRAN

RussiaBULGARİSTAN

Aze.

YUNANİS

TAN

ERMENİSTAN

GÜRCİSTAN

IRAK

SURİYE

G.K.R.Y.

Erzurum

Diyarbakır

Samsun

Sivas

Malatya

Gaziantep

Kahramanmaraş

Hatay

Mersin Adana

Kayseri

Konya

Kocaeli

Eskişehir

Bursa

İstanbul

İzmir

Antalya

Erzincan

Bayburt

RizeTrabzon

Gümüşhane

Kars

Artvin

Ağri

Van

BitlisSiirt

Şırnak Hakkâri

Muş

Elâzığ

TunceliBingol

Batman

MardinŞanlıurfa

GiresunOrdu

Tokat

Amasya

Çorum

Çankırı

Kastamonu

Sinop

Karaman

Kırıkkale Yozgat

Kirşehir

Aksaray

Nevşehir

Niğde Adıyaman

Zonguldak

Kütahya

Bilecik

BalıkesirÇanakkale

BoluSakarya

Tekirdağ

KirklareliEdirne

Denizli

Uşak

Manisa

Aydın

Mugla

Afyon

IspartaBurdur

Bartın

DüzceYalova

Osmaniye

Iğdır

Ardahan

Kilis

Karabük

Ankara

Lefkoşa

36° 38° 40° 42° 44°34°32°30°28°26°

36° 38° 40° 42° 44°34°32°30°28°

40°

38°

36°

42°

40°

38°

36°

42°

Ankara

İstanbul

Ülke Sınırı

İl Sınırı

Yol

Nehir

Göl 0 100 150 km50Ölçek

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..................................................

Haritalar çizilirken belli bir oranda küçültme yapmamızın nedeni ne

dir? Küçültme oranı arttıkça ne gibi değişiklikler olabilir?

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

..............................................................................................

Yüzey şekillerini gösteren harita çeşididir.

Bu haritada dağlar, ovalar, platolar, akarsu

lar gibi yeryüzü şekillerini görürüz.

Fiziki Harita

Ülkelerin, başka ülkelerle olan sınırlarının gösterildiği haritadır. Bu haritalarda ülkelerin kendi içerisindeki illeri, eyaletleri, bölgeleri gösterir.

Siyasi ve İdari Harita

Çünkü Dünya’nın bütününün ya da bir par

çasının gerçek boyutlarıyla çizilmesi çok

zordur. Hem maliyeti fazla hem de kullanıl

ması güçtür. Bu yüzden küçültme yapılır.

Küçültme oranı arttıkça görünen alan geniş

ler, ayrıntı azalır.


HARİTAYI TANIYORUM

ETKİNLİK 3

Aşağıdaki öğrenciler haritada kullanılan renklerle ilgili bilgi vermektedir. Öğrencilerin isimlerinin

karşısına verdikleri bilgi doğru ise J, yanlış ise L çizerek, bilginin doğrusunu yazınız.

Ertuğrul: ...................................................................Serpil: ........................................................................Merve: .......................................................................

Özgür: .......................................................................Cengiz: ......................................................................Yasemin: ...................................................................

Fiziki haritada kullanılan renkler yükseltinin kaç

metre olduğunu gösterir.

Ertuğrul

Deniz seviyesi 200 metre olarak kabul edilir.

Özgür

Haritalarda deniz seviyesinden aşağılara inildikçe

mavi renk koyulaşır.

Serpil

Fiziki haritalarda, deniz seviyesinden 500 m yükseltiye kadar

yeşil, 1500 m’ye kadar sarı, 2500 m’den sonra kahverengi

ile gösterilir.

Cengiz

Fiziki haritalarda dağlar yeşil renk ile gösterilir.

Merve

Haritalarda deniz ve akarsular mavi, sınırlar kırmızı

renk ile gösterilir.

Yasemin

Ertuğrul: JSerpil: JMerve: L Kahverengi ile gösterilir.

Özgür: L Deniz seviyesi “0” metredir.Cengiz: JYasemin: J


HARİTAYI TANIYORUM

ETKİNLİK 4

ETKİNLİK 5

Aşağıdaki doğal ve beşeri unsurların karşısına verilen yer doğal olarak oluşmuşsa “D”, beşeri unsurlar etkili ise “B” yazınız.

1. Çukurova: ...........................................................2. Minyatürk: ...........................................................3. İstanbul Boğazı: .................................................4. Gökova Körfezi: .................................................5. Nemrut Dağı: .....................................................

6. Van Gölü: .........................................................7. Efes Harabeleri: .............................................8. Boğaziçi Köprüsü: .........................................9. Akdeniz: ...........................................................

10. Fırat Nehri: ........................................................


1. Çevremizde gördümüz dağ, ova, akarsu gibi yer şekilleri ...................................... unsurları oluşturur.

2. Çevresine göre oldukça yüksek ve eğimli yamaçlara sahip geniş kara kütlelerine ................... denir.

3. İki dağ arasında kalan ve genellikle akarsuyun içinden aktığı çukurluklara .................................. denir.

4. Denizlerin karaların iç kesimlerine doğru sokulmasına .......................................... denir.

5. Yüzey şekillerini gösteren haritalara .......................................... harita denir.

6. Belirli bir konu için özel olarak hazırlanmış haritalara ................................... harita denir.

7. Haritalarda .......................................... renk, yaylaları ve yüksek ovaları gösterir.

8. Çevresine göre alçakta olan düzlüklere .......................................... denir.

9. Çarşamba Ovası .......................................... unsurlara örnek verilebilir.

10. Kral Kaya Mezarları .......................................... unsurlara örnek verilebilir.

DBDDD

DBBDD

doğal

özel

dağ

sarı

vadi

ova

körfez

doğal

fiziki

beşeri


İKLİM VE YAŞAMIM

ETKİNLİK 6

Hüsnü

Merhaba ben Hüsnü. Benim yaşadığım bölgede yazlar sıcak ve kurak kışlar ise ılık ve yağışlı geçer. Bu iklimin bitki örtüsü maki adı verilen bodur ağaçlardır. Bizim

buralarda zeytin çok fazla yetişir. Ben de fırsat buldukça hasat mevsiminde, babaannemlere gidip onlarla zeytin

toplarım.

Selçuk

Merhaba ben Selçuk. Her mevsim yağış alan bölgemizde ne yana baksanız yeşili, ormanı görürsünüz.

Ahşaptan evlerimizde geçirdiğimiz kışlar çok da soğuk olmuyor. Yazlar ise biraz serin geçiyor.

Cem

Merhaba ben Cem. Aşırı sıcak ve kurak yazların tersine çok soğuk kışlar yaşıyoruz. O yüzden kış aylarında kalın giysiler bizim vazgeçilmezimiz. İlkbaharda yeşeren otlar

yaz kuraklığına dayanamayıp soluyor.

Hüsnü: .............................................................................................................................................................Selçuk: .............................................................................................................................................................Cem: ..................................................................................................................................................................

Aşağıdaki öğrencilerin isimlerinin karşısına özelliklerini söyledikleri iklim tipini yazınız.

Akdeniz iklimKaradeniz iklimKarasal iklim


İKLİM VE YAŞAMIM

ETKİNLİK 7

İklimin insan faaliyetlerine etkisi ile ilgili aşağıdaki etkinliği örnekte olduğu gibi işaret-leyeniz.

İKLİMİN İNSAN FAALİYETLERİNE ETKİSİ ETKİLER ETKİLEMEZ

Konut tipini

Para birimini

Bitki örtüsünü

Eğitim sistemini

Beslenmeyi

Turizmi ✓

Hayvancılığı

Siyasi yapıyı

Giyinmeyi

Ulaşımı

Resmi dili

Tarımı

İKLİMİN İNSAN FAALİYETLERİNE ETKİSİ ETKİLER ETKİLEMEZ

Konut tipini ✓

Para birimini ✓

Bitki örtüsünü ✓

Eğitim sistemini ✓

Beslenmeyi ✓

Turizmi ✓

Hayvancılığı ✓

Siyasi yapıyı ✓

Giyinmeyi ✓

Ulaşımı ✓

Resmi dili ✓

Tarımı ✓


NEREDE YAŞANIR?

ETKİNLİK 8

Aşağıdaki soruların yanıtlarını altlarına yazınız.

1. Samsun, Karadeniz Bölgesi’nde nüfusun yoğun olduğu bir ildir. Samsun’da bulunan liman ile Bafra ve Çarşamba ovaları il nüfusunun fazla olmasında etkili unsurlardır. Buna göre, Samsun ilinin sık nüfuslanmasında etkili olan unsurların neler olduğunu ve beşeri mi yoksa doğal mı olduğunu yazınız.

..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................

2. Adana, Akdeniz Bölgesi’nde nüfusun yoğun olduğu bir ildir. Adana’da bulunan Çukurova, tarımsal üretimin merkezidir. Ürün çeşitliliği farklı ekonomik faaliyetlerin de kaynağı olmuştur. Buna göre, Adana ilinin sık nüfuslanmasında etkili olan faktörler ve bu faktörlerin oluşturduğu etkiyi kısaca açıklayınız.

..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................

3. Doğu Anadolu, ülkemizin en seyrek nüfuslanmış bölgesidir. Bölgenin bu durumuna karşın, bölgede yer alan Van, nüfusun yoğun olduğu bir ildir. Her iki durumun da gerekçelerini araştırarak yazınız.

..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................

4. Ankara, İç Anadolu Bölgesi’nde nüfusun yoğun olduğu bir ildir. Başkent olması, gelişmiş sanayisi ve ulaşım kolaylıkları sık nüfuslanmasında etkilidir. Buna göre hangi alandaki gelişmişlik Ankara nüfusunun sık olmasında etkilidir, yazınız.

..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................

Bafra ve Çarşamba ovalarının verimli olması doğal, ovalarda tarım yapabilmesi beşeri unsur ile ilgilidir. Bu unsurlar nüfusun yoğun olmasında etkilidir. Limanın varlığı ticari potansiyeli etkiler, beşeri bir unsura dönüşür. Limanın varlığı, iş olanağı sağladığı için nüfus yoğunluğunu etkiler.

Çukurova’nın verimli topraklara sahip olması doğal, burada tarım yapılabilmesi beşeri unsur ile ilgilidir. Tarım faaliyetlerinden kaynaklanan iş olanağı insanların buraya göç etmesine, nüfusun artmasına neden olmaktadır.

Doğu Anadolu’da görülen sert karasal iklimin etkisi ve bölgenin yükseltisinin fazla olmasından dolayı nüfusu seyrektir. Ancak Van, zengin enerji potansiyeli, turizm potansiyeli, Avrupa’nın Doğu’ya açılan kapısı olması nedeniyle ekonomik açıdan gelişmiştir. Bu da nüfusun sık olmasında etkilidir.

Siyasi → başkent olmasıEkonomik → gelişmiş sanayi


NEREDE YAŞANIR?

ETKİNLİK 9

Aşağıdaki özelliklerin karşısına ilgili olduğu bölgenin sembolünü örnekte olduğu gibi çiziniz.

♥Akdeniz Bölgesi

▲Karadeniz Bölgesi

■Marmara Bölgesi

●Ege Bölgesi

êDoğu Anadolu Bölgesi

◆İç Anadolu Bölgesi

ìGüneydoğu Anadolu Bölgesi

Yüzölçümü en geniş olan ancak en seyrek nüfuslanmış bölgedir.

Yüzölçümü en küçük olan coğrafi bölgedir.

Bu bölgenin yazları sıcak ve kurak kışları ise ılık ve yağışlı geçer.

Bu bölgede bitki örtüsü genelde ormandır. ▲

Bu bölgede günlük ve yıllık sıcaklık farkı fazladır. En kurak bölgesi Tuz Gölü ve çevresidir.

Ülkemizin en batısında yer alan bu bölgenin kıyılarında Akdeniz iklimi görülür.

Sanayi ve ticaret faaliyetlerinin gelişmesine bağlı olarak en sık nüfuslanan bölgemizdir.

Bu bölgemizde yeryüzü şekilleri ve iklim elverişli olmadığı için tarım yerine büyükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılır.

Bu bölgemizde üç iklim tipine de rastlamak mümkündür.

Yüzölçümü en geniş olan ancak en seyrek nüfuslanmış bölgedir. ê

Yüzölçümü en küçük olan coğrafi bölgedir. ì

Bu bölgenin yazları sıcak ve kurak kışları ise ılık ve yağışlı geçer. ♥

Bu bölgede bitki örtüsü genelde ormandır. ▲

Bu bölgede günlük ve yıllık sıcaklık farkı fazladır. En kurak bölgesi Tuz Gölü ve çevresidir. ◆

Ülkemizin en batısında yer alan bu bölgenin kıyılarında Akdeniz iklimi görülür. ●Sanayi ve ticaret faaliyetlerinin gelişmesine bağlı olarak en sık nüfuslanan bölgemizdir. ■Bu bölgemizde yeryüzü şekilleri ve iklim elverişli olmadığı için tarım yerine büyükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılır. ê

Bu bölgemizde üç iklim tipine de rastlamak mümkündür. ■


DOĞA, İNSAN VE DOĞAL AFETLER

ETKİNLİK 10

ETKİNLİK 11

Aşağıdaki bilgilerin önüne bilgi doğru ise J , yanlış ise L çiziniz.

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun bilgileri yazınız.

1. ( ) Bazı ihtiyaçlar için doğal kaynakları değiştirerek kullanırız.

2. ( ) Doğal çevrede, kendi içinde bir denge ve yenilenme vardır.

3. ( ) Doğal çevreyi korumak yalnızca sivil toplum kuruluşlarının görevidir.

4. ( ) Çevre kirliliğini önlemek ve insanların doğaya verdikleri zararları azaltmak mümkün değildir.

5. ( ) Cam, kâğıt, plastik gibi çöplerin geri dönüşümü mümkündür.

1. Yer kabuğunun kırılıp yer değiştirmesiyle ya da yanardağ faaliyetleriyle oluşan büyük sarsıntılara ........................................ denir.

2. Aşırı yağan yağmurlar sonucu eğimli alanlardan akan suların toprakla birlikte herşeyi sürüklemesi ........................................ olarak adlandırılır.

3. Daha çok killi toprakların olduğu ve ağaçlandırılmamış yamaçlarda görülen bu afet türü yağışın fazla olduğu yerlerde, dik yamaçlardan aşağıya doğru toprak kaymasıyla oluşur ve buna ........................................ denir.

4. Yamaçlarda tutunamayan kar kütlesinin bir yerden koparak yuvarlanması ve yuvarlandıkça büyümesi sonucu oluşan doğal afete ........................................ denir.

5. Hava ve rüzgâr koşulları sebebiyle toprağın akarsular ve rüzgar tarafından aşınarak taşınması ve bu sırada değerli ve verimli toprakların kaybedilmesi ........................................ olarak adlandırılır.

J

J

L

L

J

deprem

sel

heyelan

çığ

erozyon


DOĞA, İNSAN VE DOĞAL AFETLER

ETKİNLİK 12

Aşağıdaki öğrencilerin okuduğu şiirlerin, söylediği türkülerin hangi doğal afetle ilgili ol-duğunu karşısına yazınız.

Hale: ..................................................................................................................................................................Zuhal: ...............................................................................................................................................................Lale: ...................................................................................................................................................................

Hale

Bahar gelir kudurursun,Kızılırmak seni seni...

Ne uyursun ne durursun,Kızılırmak seni seni...

Lale

Kar yağdı dağımızın eteklerineBüyüdü gitgide ve döne döne

Evler kaldı beyaz bir kabusun içinde Duramadı kimse bunun önünde

Zuhal

Gürültü kopar uzaktanSular fışkırır topraktanİnsanlar yolu bulamaz,Oluşan bir karanlıktan...

SelDepremÇığ



A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını altlarına yazınız. (Her doğru yanıt 10 puan değerindedir.)

1. Nüfusun yoğun olduğu coğrafî bölgelerin genel özellikleri hakkında bilgi veriniz. Bu özellikleri taşıyan yerlere örnek veriniz.

..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................

2. Türkiye’nin kabartma haritası üzerindeki renklerin farklı olması ne anlama gelmektedir? Kullanılan renkleri ve bu renklerin neyi ifade ettiğini yazınız.

..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................

3. İklim ve insan faaliyetleri arasındaki ilişkiyi açıklayınız. Yaşadığınız bölgedeki iklimin sizin hayatınız üzerindeki etkisini örneklerle açıklayınız.

..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................

4. İnsanların doğal ortamı değiştirme ve ondan yararlanma şekillerini örneklerle açıklayınız. ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................

5. İnsanların, doğal afetlerin zararlarını artıran faaliyetlerine çevrenizden yoksa duyduklarınızdan örnek veriniz.

..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................

Yeryüzü şekilleri sade, iklimi ılıman olan bölgeler daha sık nüfuslanmıştır. Özellikle bölgede iş olanakları fazla ise yani beşeri faktörler gelişmiş ise nüfus yoğun olur.Örnek: Marmara Bölgesi → Çatalca Kocaeli Bölümü Ege Bölgesi → İzmir

Farklı yeryüzü şekillerine sahip olduğu ve yükseltisinin her yerde aynı olmadığını gösterir.Kahverengi dağları, mavi denizleri, gölleri ve akarsuları, yeşil deniz seviyesinden yükseltisi 500 m’ye kadar olan yerleri, sarı yaylaları ve yüksek ovaları, kırmızı sınırları gösterir.

İklim insan yaşamında etkilidir. Çünkü iklime göre giyiniriz. Çiftçiler iklime uygun tarım ürünü yetiştirir. Bu da beslenme biçimini de etkiler. Evrelerin yapı malzemeleri iklimden etkilenir. Bölgedeki ekonomik faaliyetlerin bazıları iklime bağlıdır. Turizm faaliyetleri de iklim koşulları ile yakından ilgilidir. (Öğrenci yaşadığı bölgeden örneklar verecektir.)

Evleri, binaları inşa etmek için ağaçlar kesmemiz; ulaşımı sağlamak için dağları oymamız, tüneller açıp köprüler inşa etmemiz; beslenme ihtiyacımızdan ötürü tarlalar oluşturup ekmemiz; doğadan enerji üretmek için barajlar yapmamız doğal ortamı değiştirmeye örnektir.

(Öğrenci burada kendi öyküsünü yazacaktır.)



B. Aşağıdaki bilgilerin önüne bilgi doğru ise “D” , yanlış ise “Y” yazınız. (Her doğru yanıt 5 puan değerindedir.)

1. ( ) Konut tipi, iklimden etkilenir.

2. ( ) Karadeniz ikliminde genellikle bozkır bitki örtüsü görülür.

3. ( ) Bir yerin yerleşim yeri olarak seçilmesinde fiziki ve beşeri faktörler etkilidir.

4. ( ) İnsanların barajlar yapması, onların doğal ortamı değiştirme ve ondan yararlanma şekline örnek verilebilir.

5. ( ) Ülkemizin tamamına yakını deprem kuşakları üzerindedir.

C. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun bilgilerle tamamlayınız.

1. Yoğun kar, dağ eteklerinde yapılan yerleşim yerini .............................. tehdidi altında bırakabilir.

2. Yükseltinin fazla, iklim koşullarının olumsuz, ekonomik faaliyetlerin gelişmemiş olduğu yerlerde nüfus .............................. olur.

3. .............................. iklimde yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır.

4. Bir yerde hava olaylarının uzun yıllar boyunca gösterdiği ortalama duruma .............................. denir.

5. Karalardaki çukurluklara birikmiş durgun sulara .............................. denir.

D

Y

D

D

D

seyrek

Karasal

iklim

çığ

göl


DOĞRU BİLGİYE NASIL ULAŞIRIM?

Aşağıdaki kavramların anlamlarını araştırarak karşılarına yazınız.

ETKİNLİK 1

ETKİNLİK 2

• Bilim: .................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................• Teknoloji: ............................................................................................................................................................ ...............................................................................................................................................................................• Sanal ortam: ...................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................• İnternet: .............................................................................................................................................................. ...............................................................................................................................................................................• Medya: ................................................................................................................................................................. ...............................................................................................................................................................................• Sosyal medya: ................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................

Sanal ortamda ulaştığımız her bilgi sizce doğru mu? Ulaştığımız tüm bilgiler güvenilir midir? Fikrinizi söyleyerek bu fikri destekleyen bir haberi örnek

gösteriniz.

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

Genel geçerlik ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve dizgisel bilgidir.

Bir sanayi dalı ile ilgili yapım yöntemlerini, kullanılan araç-gereç ve aletler kap-sayan bilgidir. Kullanıcıların çevrimiçi olarak işlerini yapabilmelerini sağlayan sistemdir.

Dünya genelindeki bilgisayar ağlarını ve kurumsal bilgisayar sistemlerini birbiri-ne bağlayan elektronik iletişim ağıdır. Birçok iletişim ve kitle iletişim araçlarını kapsayan iletişim ağıdır.

Pek çok kişinin aynı anda ve karşılıklı olarak İnternet üzerinde çeşitli ağlarla iletişim kurdukları, bilgi paylaşabildikleri bir medya sistemidir.

Öğrenci burada kendi fikirlerini yazacaktır.


DOĞRU BİLGİYE NASIL ULAŞIRIM?

ETKİNLİK 3

2

4

5

3

1

1. İnsanların duyu ve düşüncelerini sözlü, yazılı ya da farklı başka bir yolla birbirine aktarmasıdır.

2. Bir sanayi dalı ile ilgili yapım yöntemlerini, kullanılan araç - gereç ve aletleri kapsayan bilgidir.

3. Yığınlarla iletişimi sağlayan radyo, televizyon, gazete ve dergiler gibi basın yayın organlarının tümünü kapsayan ortak addır.

4. Toplumsal konuları içeren bilgilerdir.

5. Genel geçerlik ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve dizgisel bilgidir.

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

Aşağıdaki açıklamaların karşılıklarını bulmacada soldan sağa ya da yukarıdan aşağıya gelecek şekilde yanıtlayınız.

B İLET E K N O L O J İ

YAL

S

S

İŞİ

E D Y AM

L İ M

2

4

5

3

1


İNTERNETİ NASIL KULLANMALIYIM?

ETKİNLİK 4

• .............................................................................................................................................................................• .............................................................................................................................................................................• .............................................................................................................................................................................• .............................................................................................................................................................................• .............................................................................................................................................................................

Bir başkasının üçüncü şahısları ve bilgi işlem sistemle-rini kendisinin söz konusu kişi olduğuna ikna ederek yanıltmasına, o şahsın çıkarlarına zarar verip kendisi-ne çıkar sağlamasına ya da bu dolandırıcılığa olanak verecek bilgilere ulaşmasına “kimlik hırsızlığı” denir. Kimlik hırsızlığına hangi kaynakların kopyalanması

örnek gösterilebilir, aşağıya yazınız.

ETKİNLİK 5

Kimlik hırsızlığı olayının yaşandığına tanık oldu-nuz mu? Başınıza ya da tanıdığınız birinin başına

geldiyse kısaca yazınız. Tanık olmadıysanız bununla ilgili haberleri araştırarak buna örnek bir

haberi aşağıya yazınız.

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

Kredi kartıParolalarKimlik kartımız / bilgilerimiz

Öğrenci bu bölümü kendisi dolduracaktır.


İNTERNETİ NASIL KULLANMALIYIM?

ETKİNLİK 6

ETKİNLİK 7

İnternetten araştırma yaparak aşağıdaki tabloda boş bırakılan kutucukları başlığa uygun olarak doldurunuz.

Aşağıdaki gazete haberini inceleyerek haberden ne anladığınızı, habere konu olan soru-nu ve bu soruna karşı alınabilecek önlemleri kısaca yazınız.

İNTERNETTEKİ RİSK VE TEHDİTLER

Taciz ve Siber Zorbalık

Uygunsuz İçerikler

Dosya Paylaşımı Dolandırıcılıkları

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

G A Z E T ETELEFON SİPARİŞİ HABERİ

İnternet’ten cep telefonu almak isteyen bir vatandaş, bir İnternet sitesinde kendisine uygun bir kampanya gör-dü, gelen kargo yetkilisine 900 TL ödeme yaptı ancak kargo kutusundan, cep telefonu yerine oyuncak bir telefon ve bir salatalık çıktı.

Muğla’nın Marmaris ilçesinde bir otelde çalışan Yusuf Kurnaz, beğendiği cep telefonunu bir İnternet sitesindeki “Hemen Satın Al” butonunu tıklayarak almak isteyince dolandırıldı. Kendisine gelen kargo kutusunun içinden oyuncak bir telefon ve bir salatalık çıktığını belirten vatandaş, hemen polise başvurdu. İfadesi sırasında, olaydan sonra İnternet sitesinde belirtilen numaraya telefon ettiğini ancak kendisiyle “Neden salatalık çıkmış? Oysa biz domates gönderdik.” sözleriyle alay edildiğini, buna çok kızdığını belirtti.

İnternet sitesine ve kargo yetkililerine suç duyurusunda bulunan Kurnaz, “Hem dolandırıyorlar hem de ken-dilerince espri yapıyorlar. Başkalarının da dolandırılmaması için davacıyım.” dedi ve kargo kutusundan çıkan sa-latalığı yedi.

(Gazete Haberi – 25.10.2014)

Çevrimiçi Dolandırıcılık

Kimlik Hırsızlığı



TEKNOLOJİ VE TOPLUM

ETKİNLİK 8

ETKİNLİK 9

Dün akşam evinizde televizyon, radyo, bilgisayar, telefon veya internet gibi araçlar ve ortamlar olmasay-

dı ne yapıyor olurdunuz ve ne hissederdiniz? Kısaca açıklayınız?

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

Yukarıda görseli verilen aile ile ilgili ne düşünüyorsunuz? Sizin ailenizde bu tablo yaşan-dığında ne hissediyorsunuz? Kısaca anlatınız.





ETKİNLİK 10

ETKİNLİK 11

Gündelik hayatınızda kullandığınız iletişim araçla-rı nelerdir? Sizce bu araçların hayatınıza ne gibi

katkıları vardır? Kısaca anlatınız.

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

Medyayı kullanma alışkanlıklarınızı ve sürenizi hiç düşündünüz mü? Bir gün içerisinde hangi medya aracını ne kadar süre kullandığınızı yazar mısınız?

Sizce medyayı ihtiyaç duyduğumuz kadar ve amaca yönelik mi kullanıyorsunuz, kısaca değer-

lendirir misiniz?

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................





ETKİNLİK 13

ETKİNLİK 12

Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun 2013 yılında yayınladığı “Türkiye’de Çocukların Medya Kullanma Alışkanlıkları Araştırması” sonuçları aşağıda verilmiştir.

2 saat 39 dk.Cep Telefonu

1 saat 55 dk.

1 saat 48dk.İnternet

1 saat 32 dk.

1 saat 34dk.

(İnternet dışında)

58 dk.Radyo

1 GÜNDE

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

Bu araştırma sonuçlarını incelediğimizde medya kullanma alışkanlığı hakkında ne dü-şündünüz?

Medyayı eğlence aracı olarak kullandığımızda ne tür içeriklerle karşılaştığımızı örnekler-de olduğu gibi yazınız.

• Diziler

• .........................................

• .........................................

• .........................................

• Çizgi filmler

• .........................................

• .........................................

• .........................................


Sohbet alanları

Gençlik programları

Müzik siteleri

Müzik ve müzik programları

Yarışmalar

Spor programları



ETKİNLİK 14

ETKİNLİK 15

Sosyal medyayı ne kadar sıklıkla kullanıyorsu-nuz? Sosyal medyanın hayatınıza neler katıyor?

Düşüncelerinizi kısaca yazınız.

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

Son yıllarda medya araçları özellikle de internet çok çeşitli haberleri çok kısa zamanda bize ulaştırıyor. Uzaktaki akrabamız, yan apartmanda oturan arka-daşımız ya da dünyanın bir ucunda tanımadığımız bir çocuğun hayatından anında haberdar oluyoruz.

Ülkemizin ve dünyanın gündemini, hava koşullarından dolayı uygulanan tatili hemen öğrenebiliyoruz. Tüm bunları değerlendirdiğinizde medyanın olumlu ve

olumsuz yönleri sizce neler olabilir? Örnekte olduğu gibi yazınız.

OLUMLU YÖNLER OLUMSUZ YÖNLER

Yardıma ihtiyacı olan insanlara kısa sürede yardım ulaştırabilmemiz

Doğruluğu kanıtlanmayan bilgilerle karşı karşıya kalmamız


OLUMLU YÖNLER OLUMSUZ YÖNLER

Yardıma ihtiyacı olan insanlara kısa sürede yardım ulaştırabilmemiz

Doğruluğu kanıtlanmayan bilgilerle karşı karşıya kalmamız

Uzakta olan yakınlarımızla daha rahat görü-şebilmemiz Zaman kaybı

Eğitim alanında bir çok kaynağa ulaşabilme-miz İnsan sağlığının olumsuz etkilenmesi

Merak ettiğimiz konularda hızlıca bilgi sahi-bi olmamız Aile içi iletişimin kopması


BİLİM İNSANLARI VE ORTAK ÖZELLİKLERİ

7.

Alya

Teknolojiye harcadığımız zaman bazen yakınlarımıza ayırmamız gereken zamandan çalabiliyor.

Tuna

Çok uzakta olan yakınlarımız ile daha sık görüşme imkânı elde

ederiz.

Teknoloji kullanımı sosyalleşme ve toplumsal ilişkiler üzerinde etki-lidir. Bu etki bazen olumlu bazen de olumsuz nitelik taşıyabilir. Bu etkilere örnek verebilir misiniz?

İlknur Öğretmen

Öğrencilerin İlknur Öğretmen’e verdiği örneklerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Tuna olumsuz, Alya olumlu yönüne örnek vermiştir.

B) Tuna olumlu, Alya olumsuz yönüne örnek vermiştir.

C) Tuna ve Alya olumlu yönüne örnek vermiştir.

D) Tuna ve Alya olumsuz yönüne örnek vermiştir.

8. Aşağıdakilerden hangisi gerçek yaşama dair bir etkinlik değildir?

A) Yakınlarımızı ziyaret etmekB) Sosyal medyada zaman geçirmekC) Sportif faaliyetlerle ilgilenmekD) Sanatsal kurslara katılmak

ETKİNLİK 16

ETKİNLİK 17

Aşağıdaki tabloda boş bırakılan yerleri uygun bilgilerle tamamlayınız.

KİMDİR? İNSANLIĞA KATKISI NEDİR?

MARIE CURIE(MARI KÜRİ)

CAHİT ARF

AYDIN SAYILI

EDİSON(EDISON)GALİLEO(GALİLE)

İBN-İ SİNA

NEWTON(NİVTIN)EINSTEIN

(AYNŞTAYN)

BULUŞ YAPANLAR İLE BİLİM İNSANLARININORTAK ÖZELLİKLERİ

Aşağıdaki tabloda boş bırakılan kutucukları başlığa uygun olarak tamamlayınız.

KİMDİR? İNSANLIĞA KATKISI NEDİR?

MARIE CURIE(MARI KÜRİ)

Uranyumla yaptığı deneyler sonucu radyoaktiviteyi keşfetmiştir. Radyoloji biliminin kurucusudur.

CAHİT ARF Cebir konusundaki çalışmalarıyla dünyaca ün kazanmıştır. Matematik bilimine yeni teoremler kazandırmıştır.

AYDIN SAYILI Türkleri, İslam dünyasını, Mısırlıları ve diğer medeniyetleri araştırmış, uygarlıkların bilime ve insanlığa katkılarını ortaya koymuştur.

EDİSON(EDISON)

Elektrik ampulünü icat etmiştir. Lambanın üretimini geliştirmeyi başarmıştır.

GALİLEO(GALİLE)

Teleskobu geliştirerek ay ve gezegenlerin hareketlerini izlemiş. Dünya’nın kendi ekseni etrafında döndüğünü ispatlamıştır.

İBN-İ SİNA Birçok alanda çalışma yapmıştır. Tıp alanında yazdığı “Kanun” adlı eser, Avrupa’da ders kitabı olarak okutulmuştur.

NEWTON(NİVTIN) Evrensel kütle çekim yasasını bulmuş, ilk aynalı teleskobu geliştirmiştir.

EINSTEIN(AYNŞTAYN)

20. yüzyılın en önemli fizikçisi olarak anılmaktadır. Atomun küçük parçacıklardan oluştuğunu ispatlamıştır.

BULUŞ YAPANLAR İLE BİLİM İNSANLARININORTAK ÖZELLİKLERİ

Yaratıcıolurlar.

Meraklıdırlar.Çok okurlar.

Cesur ve sabırlıolurlar.

Gözlem vedeney

yaparlar.

Gelişmeleritakip

ederler.

İnsanlığa faydalıolma amacı

taşırlar.


ARAŞTIRMA YAPIYORUM

ETKİNLİK 18

ETKİNLİK 19

Aşağıdaki bilgilerin önüne verilen bilgi doğru ise J , yanlış ise L çiziniz.

Kaynak belirtmemiz,

1. ( ) Bilimsel bir gerekliliktir.

2. ( ) Akademik dürüstlüğün gereğidir.

3. ( ) Emeğe saygının gereğidir.

4. ( ) Kaynak sahibini mutlu etmek amacıyla yapılır.

5. ( ) Reklamlar için çok gereklidir.

Bilim Çocuk dergisi ağırlıklı olarak bilimsel konularda hazırlanan yazılara yer vermektedir. Siz de bu dergide

yazıyor olsaydınız hangi konuyu seçerdiniz? Aşağı-daki kutucuğa seçtiğiniz konuyu ve bu konuyu en iyi

açıklayan üç cümlenizi yazınız.

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

Araştırmalarımızı gerçekleştirirken yararlandı-ğımız kaynakları belirtmeliyiz. Bunun nedenleri

aşağıda verilmiştir.


JJJLL



A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını altlarına yazınız. (Her doğru yanıt 10 puan değerindedir.)

1. Bilim insanları ve buluş yapanların ortak özelliklerinden beş tanesini yazınız.a. ......................................................................................................................................................................................b. ......................................................................................................................................................................................c. ......................................................................................................................................................................................d. ......................................................................................................................................................................................e. ......................................................................................................................................................................................

2. Teknolojinin hayatımıza olumlu ve olumsuz etkileri ile ilgili örnekler veriniz.• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................

3. Sizi en çok etkileyen bilim insanı kimdir? Bu bilim insanının insanlığa katkılarını, özelliklerini ve sizi etkileme nedenini yazınız.

• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................

4. Sanal ortamta ulaştığımız bilgilerin tamamı güvenilir mi? Düşüncelerinizi yazarak neden böyle düşündüğünüzü açıklayınız.

• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................

5. Bir konu hakkında araştırma yaparken uymamız gereken kurallar nelerdir, nedenleriyle yazınız.

• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................• ...................................................................................................................................................................................

YaratıcıdırlarÇok okurlar.Gelişmeleri takip ederler.Amaçları insanlığa faydalı olmaktır.Meraklıdırlar.

Teknoloji sayesinde işlerimizi daha kısa sürede bitirip zamandan ve iş gücünden tasarruf ederiz. Ancak teknoloji bizi aşırı rahatlığa alıştırdığı için yaşamımız daha haraketsiz olur. Ulaşım araçlarıyla hızlı ve güvenli yolculuklar yaparız ancak bu araçlardan yayılan egzoz dumanları hava kirliliğine yol açar.

Önce konumuzu belirlemeli sonra konu ile ilgili kaynaklar bularak bilgi toplamalıyız. Araştırmalarımızdan elde ettiğimiz bilgileri raporlaştırmalı, faydalandığımız kaynakları mutlaka belirtmeliyiz. Faydalandığımız yayınları kaynak olarak göstermek hem bilimsel gereklilik hem de akademik dürüstlüğün gereğidir.

Sanal ortamda insanlar kimlik bilgilerini paylaşmadan ve kaynak belirtmeden bilgi pay-laşma özgürlüğüne sahiptir. Bu yüzden ulaştığımız her bilgi doğru olmayabilir.

Bu soruyu öğrenci yanıtlayacaktır.



B. Aşağıdaki bilgilerin önüne bilgi doğru ise “D” , yanlış ise “Y” yazınız. (Her doğru yanıt 5 puan değerindedir.)

1. ( ) Medya iletileri farklı izleyiciler üzerinde farklı etkiler uyandırabilir.

2. ( ) Çevremizdeki insanlarla ilişkilerimiz sınırlı hâle geliyorsa teknolojiyi doğru kullanıyo-ruz demektir.

3. ( ) Online alışveriş ülkemizde son zamanlarda yaygın hâle gelmiş ancak zaman zaman tüketicileri mağdur eden olayların yaşanmasına yol açmıştır.

4. ( ) Buluş yapan insanların en önemli özelliği başarısız olduklarında vazgeçmeyi bilmele-ridir.

5. ( ) Yaptığımız çalışmalarda kullandığımız kaynağı belirtmemiz bilimsel etik anlayışının bir gereğidir.

C. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun bilgilerle tamamlayınız. (Her doğru ya-nıt 5 puan değerindedir.)

1. .............................. ortamda ulaştığımız her bilgi doğru ve güvenilir olmayabilir.

2. İnsanların duygu ve düşüncelerini sözlü, yazılı ya da farklı başka bir yolla birbirlerine aktarmasına .............................. denir.

3. Kimlik kartı, kredi kartı bilgilerimizin bizden izinsiz kopyalanması ve kullanılmasına ............................................................... denir.

4. Yardıma muhtaç insanlara gerekli olan yardımın kısa sürede sağlanabilmesi .............................. olumlu yönüne örnek gösterilebilir.

5. Araştırmalarımızda kullandığımız kaynakları belirtmemiz .............................................. dürüstlüğün gereğidir.

D

Y

D

Y

D

Sanal

iletişim

kimlik hısızlığı

medyanın

bilimsel

Documents

SOSYAL BİLGİLER - bilfenyayincilik.com · İlk Çağ Orta Çağ Yeni Çağ Bakır Devri Yakın Çağ ... dolu ve Mezopotamya uygarlıkları karışık olarak ve harflerle belirtilerek