SPR Mojkovac Demografski pregled

8/10/2019 SPR Mojkovac Demografski pregled

1/161

Jul 2012

MOJKOVAC

OPTINA MOJKOVAC

STRATEKI PLAN RAZVOJA

OD 2012. DO2019. GODINE


2/161

Stratekiplan razvoja Optine Mojkovac 2012. do 2019.godine

2

SADRAJSADRAJ ........................................................................................................................................................ 1

LISTA SKRAENICA ....................................................................................................................................... 5

UVODNO OBRAANJE ................................................................................................................................... 6

UVOD ............................................................................................................................................................. 7

1. ANALIZA POSTOJEEG STANJA OPTINE MOJKOVAC ............................................................................ 8

1.1. Opte informacije ................................................................................................................................... 8

1.1.1. Geografski poloaj ......................................................................................................................... 8

1.1.2. Geologija ....................................................................................................................................... 8

1.1.3. Hidrologija ..................................................................................................................................... 8

1.1.4. Klima ............................................................................................................................................ 8

1.2. Demografija, rad i socijalno staranje ....................................................................................................... 9

1.2.1. Demografski trendovi ...................................................................................................................... 9

1.2.2. Zaposlenost i nezaposlenost ......................................................................................................... 10

1.2.3. Obrazovni i zdravstveni sistem, socijalna zatita ............................................................................. 12

1.2.4. Kultura, sport i rekreacija .............................................................................................................. 14

1.3. Ekonomskoproizvodni sistem ......................................................................................................... 15

1.3.1. Industrija ..................................................................................................................................... 15

1.3.2. Preduzea ................................................................................................................................... 16

1.3.3. Zanat .......................................................................................................................................... 17

1.3.4. Usluni sektor .............................................................................................................................. 17

1.3.5. Turizam ....................................................................................................................................... 18

1.3.6. Poljoprivreda i ribarstvo ................................................................................................................ 20

1.3.7. umarstvo ................................................................................................................................... 21

1.3.8. Uvoz i izvoz ................................................................................................................................. 22


3/161


3

1.4. Saobraaj i komunikacije, informacione i komunikacione tehnologije (ICT).............................................. 22

1.4.1. Opis pejzaa, poloaj optine ........................................................................................................ 22

1.4 2. Putevi ......................................................................................................................................... 23

1.4.3. Lokalni putevi .............................................................................................................................. 23

1.4.4. Elektromrea ............................................................................................................................... 24

1.4.5. ICT (informaciono komunikacione tehnologije)................................................................................ 24

1.5. ivotna sredina .................................................................................................................................. 25

1.5.1. Upravljanje otpadom..................................................................................................................... 25

1.5.2. Upravljanje vodama ...................................................................................................................... 26

1.5.3. Kvalitet izdanskih voda ................................................................................................................. 27

1.5.4. Parkovi, lov i ribolov ..................................................................................................................... 27

1.5.5. ume .......................................................................................................................................... 27

1.5.6. Mineralne sirovine ........................................................................................................................ 28

1.5.7. ivotna sredina (flora i fauna) ........................................................................................................ 28

1.5.8. Obnovljivi izvori energije ............................................................................................................... 29

1.6. Administartivni kapaciteti ..................................................................................................................... 29

1.6.1. Optinska uprava ......................................................................................................................... 29

1.6.2. Nevladin sektor ............................................................................................................................ 30

1.6.3. Prostornoplanska i strateka dokumeta ...................................................................................... 30

1.6.4. Budet Optine Mojkovac ............................................................................................................. 30

2. SWOT ANALIZA ........................................................................................................................................ 31

3. STRATEKI CILJ, PRIORITETI, MJERE I PROJEKTI ................................................................................. 33

3.1. STRATEKI CILJ RAZVOJA VIZIJA OPTINE MOJKOVAC............................................................... 33

3.2. PRIORITETI I MJERE ......................................................................................................................... 33

3.3. PROJEKTI ......................................................................................................................................... 37


4/161


4

4. MONITORING ......................................................................................................................................... 147

5. PROCES KONSULTACIJA SA GLAVNIM AKTERIMA U OPTINI (KONSULTATIVNA GRUPA).................... 147

6. EX-ANTE EVALUACIJA ........................................................................................................................... 150

6.1. Predgovori ....................................................................................................................................... 150

6.2. Proces Ex-ante evaluacijei................................................................................................................. 150

6.3. Analiza usklaenostii ......................................................................................................................... 152

6.4. Finalni izvjetaj ................................................................................................................................. 157

AKCIONI PLAN ZA 2012. GODINU ............................................................................................................... 158

IZVORI PODATAKA ..................................................................................................................................... 160


5/161


5

LISTA SKRAENICA

BDP - Bruto domai proizvodMONSTAT - Zavod za statistiku Crne GoreMORMeunarodna organizacija radaLUX DEVELOPMENT - Luksemburka agencija za razvojnu saradnjuZZZCG - Zavod za zapoljavanje Crne GoreUNDP - Program Ujedinjenih nacija za razvojUSAID - Agencija Sjedinjenih Americkih Drava za meunarodni razvojNVO - Nevladina organizacijaHMPCG - Hitna medicinska pomo Crne GoreIPA - Instrument for Pre-Accession Assistance (Instrument za pred-pristupnu pomo)LTO - Lokalna turistika organizacijaICTInformaciono komunikaciona tehnologijaNPNacionalni parkHMZHidro meteoroloki zavodCRNVOCentar za razvoj nevladinih organizacija


6/161


6

UVODNO OBRAANJE

Potovani sugraani,

U predstojeem periodu velikih izazova, dalji razvoj u skladu sa evropskim naelima demokratskog drutva

zahtijeva od svih nas odgovoran pristup dugoronom stratekom planiranju. Svjesni svojih snaga i slabosti,ansi i prijetnji, pristupili smo izradi Stratekog plana razvoja optine Mojkovac za period od 20122019.godine.

Polazei od raspoloivih resursa i na bazi realnog planiranja Mojkovac 2019. godine vidimo kao ureenturistiko poljoprivredni centar sa ouvanom ivotnom sredinom, valorizovanim prirodnim resursima,konkurentnom preraivakom industrijom, pozitivnom poslovnom klimom, kvalitetnom infrastrukturom,raznovrsnom ponudom obrazovnih, kulturnih i sportskih sadraja koji zadovoljavaju potrebe graana.

Doprinos svakog pojedinca u razvojnom ciklusu je dragocjen, kako bi komparativne prednosti naezajednice postale konkurentske, doprinosei ravnomjernijem regionalnom i razvoju u cjelini.

PREDSJEDNIKDejan Medojevi


7/161


7

UVOD

U skladu sa Strategijom regionalnog razvoja Crne Gore 20102014. i Zakonom o regionalnom razvoju (Sl.list Crne Gore 20/2011), kao i Pravilnikom o metodologiji za izradu stratekog plana razvoja jedinice lokalnesamouprave, optina Mojkovac pristupila je izradi Stratekog plana razvoja za period od 2012. do 2019.godine.

Strateko planiranje, kao opte prihvaen metod planiranja, omoguava fokusiranje na najvee izazove injihovo adekvatno reavanje. Strateki plan razvoja optine kao potreba definie dugorone razvojneciljeve optine u skladu sa ciljevima regionalnog i dravnog razvoja , istovremeno obezbjeujui okvir zastrateko djelovanje.

Izrada Stratekog plana kao dokumenta zasnovanog na principima transparentnosti, participativnosti,objektivnosti, kooperativnosti i otvorenosti za saradnju omoguiebre nalaenje adekvatnih reenja, lakipristup dodatnim fondovima kao i promovisanje koordinacije izmeu lokalnih i centralnih vlasti.

Strateki plan razvoja pripremljen je uz tehniku i strunu podrku Ministarstva ekonomije, Zajednice optina Crne Gore, Regionalnog centra za ivotnu sredinu (REC Regional Enviromental Centar) kojirealizuje program ,,Obrazovanje za odrivi razvoj na Zapadnom Balkanu, koji finansira Minist arstvospoljnih poslova Finske i MAXIMA Consulting firma iz Beograda.


8/161


8

1. ANALIZA POSTOJEEG STANJA OPTINE MOJKOVAC

1.1. Opte informacije

1.1.1. Geografski poloajPodruje optine Mojkovac pripada Sjevernom regionuCrne Gore, njegovom izrazito planinskom dijelu. Zahvatasrednji dio rjenog toka Tare izmeu planina Bjelasice iSinjajevine. Ukupna povrina optine je 367 km, to ini2,6% ukupne teritorije Crne Gore i po povrini je jedna odmanjih optina u Crnoj Gori

1.1.2. Geologija

Teritorija optine Mojkovac nalazi se u sjeveroistonoj Crnoj

Gori koja u geotektonskom pogledu pripada UnutranjimDinaridima, odnosno Durmitorskoj tektonskoj jedinici.Tektonska struktura ove jedinice je vrlo sloena i do sadanema jedinstvenog naunog stava o broju i karakterutektonskih jedinica nieg reda, ak i na relativno malom prostoru, kao to je podruje optine Mojkovac.

1.1.3. Hidrologija

Od znaajnijih hidrogeolokih pojava na prostoru optine Mojkovac treba istai povremene i stalne izvore(kontaktne na viim kotama u terenu i bazine u koritima rijeke Tare i njenih pritoka - Bistrica, Lijevak,Lepenica, titarica, Bjelojevika rijeka), kaptirane izvore iznad Gojakovia koji su ukljueni u vodovodnisistem Mojkovca, istrano eksploatacione buotine u blioj zoni izvora Ravnjak i ponore na kontaktu

propusnih i nepropusnih stijena. U najmonije izvore ubrajaju se izvor titarike rijeke (titarica ispodProvalije) i izvor Bistrice (Ravnjak).

Po fiziko-hemijskom sastavu veina karstnih izdanskih voda na podruju optine Mojkovac, odgovaranormama Pravilnika o higijenskoj ispravnosti vode za pie (Sl.list SRJ, br. 42/98), to nije sluaj upogledu mikrobiolokog sastava.

1.1.4. Klima

Naselje Mojkovac, na nadmorskim visinama od 800-850 mnm, smjeteno je u Mojkovakom proirenjudoline rijeke Tare, okrueno planinskim padinama. Podaci za Meteoroloke stanice Kolain i abljakpokazuju da je u periodu 1961.-1990. godine srednja godinja temperatura u Mojkovcu 9,5C, najtopliji

mjesec je juli sa srednjom temperaturom 19,2C, a najhladniji januar -0,1C. U dolini Tare mogua pojavamraza je 188 dana godinje, od 12.10. do 18.04. Vegetacioni period u dolini Tare traje od 60 - 160 dana(planinski-dolinski pojas). Apsolutni minimum zabeleen je 26.1.1953.godine - 29,4C, a apsolutnimaksimurn 36,0C 29.08.1956.godine. Srednje termiko kolebanje je na podruju Mojkovca oko 40,0C.Godinje ima prosjeno 128 mraznih dana (97 najvie u periodu decembar, januar i februar, kada su estepojave ujezeravanja hladng vazduha na dnu doline Tare).


9/161


9

1.2. Demografija, rad i socijalno staranje

Na popisu iz 1991. godine mojkovaka optina brojala je 10 830 stanovnika, da bi do 2003. godine ukupanbroj stanovnika bio smanjen na 10 280. Danas u optiniivi 8622 stanovnika sa gustinom naseljenosti od23 stanovnika na km, to pokazuje da optina biljei negativne demografske trendove zadnjih 20 godina.

Od ukupnog broja stanovnika 41,64% ivi u gradskom podruju dok 58,36% ivi u ruralnom podruju.

1.2.1. Demografski trendovi

Kao i ostale optine na sjeveru Crne Gore i optina Mojkovac u poslednjih 20 godina biljei negativnedemografske trendove, koji se ogledaju u visokom stepenu migracija, smanjenju stope nataliteta inegativnom prirodnom prirataju stanovnitva.

Polna struktura stanovnika na teritoriji optine Mojkovac je ujednaena (50.48% mukaraca i 49.52%ena). Kada je u pitanju starosna struktura, po popisu iz 2011. godine, nema znaajnih razlika u odnosu nanivo Crne Gore. to se tie stanovnitva Mojkovca po starosnim grupama 17,95% ine stanovnici od 0 do14 godina, 68,05% od 15 do 64 i 14% ini stanovnitvo starije od 65 godina.

Promjene u nainu ivota stanovnitva Sjeverne Crne Gore, pa time i optine Mojkovac, uticale su napojavu tendencije starenja stanovnitva u dugoronom periodu. Tu se prevashodno misli na tendencijuopadanja prirodnog prirataja, urbanizaciju i deagrarizaciju, nezaposlenost, emigraciju, odnosno nedovoljnurazvijenost drutvene infrastrukture koja bi trebalo da zadri postojee i privue novo stanovnitvo. Ipak,negativno kretanje velikih starosnih grupa u optini Mojkovac manje je izraeno nego u veini optinaSjeverne Crne Gore. Na osnovu najrasprostranjenijih metoda za utvrivanje tipologije starosne strukturestanovnitva, populacija optine Mojkovac spada u kategoriju regresivnog, odnosno starog stanovnitva.Ovakava situacija je zabiljeena u 12 optina na teritoriji Crne Gore.

Tabela 1: Poreenje poslednja dva popisa

2003. 2011.

Broj stanovnika 10066 8622

Polnastruktura

mukarci 5044 4352ene 5022 4270

Prirodniprirataj

roeni 121 71umrli 100 95

Stanovnitvoprema tipunaselja

gradsko 4120 3590

ostalo 5946 5032

Starosna

struktura

0 do 14 2060 1548

15 do 64 6714 586765 i vie 1233 1205nepoznato 59 2

Izvor: Monstat

Optina Mojkovac ima 13 ruralnih naselja u kojima ukupno ima vei broj stanovnika nego u samomgradskom jezgru.


10/161


10

U periodu od 2005. do 2010. stopa nataliteta je konstantno bila manja od stope mortaliteta. Neki od razlogaovako visoke stope morartaliteta su sledei:

Jalovite nekadanjeg rudnika Brskovo je predstavljalo veliku prijetnju po zdravlje graanaoptine. Zabiljeen je porast oboljelih od kancera. Njegova sanacija je zavrena tokom

2011.godine;Visok nivo nezaposlenosti;Odlazak mladog stanovnitva iz optine radi zapoljavanja.

Zabiljeeni demografski trendovi predstavljaju znaajnu prijetnju za dalji razvoj Mojkovca, posebno upogledu razvoja trita rada i priliva novih investicija. Prema podacima MONSTAT-a o unutranjimmigracijama,1migracija stanovnitva, iako negativna, se smanjuje. U 2006. godini 1,3% stanovnika odjaviloje boravak iz Mojkovca, u 2007. godini 0,7% a u 2008. godini 0,6%. Za 2009. godinu migracioni saldo jeiznosio -60, za 2010. godinu -72, a za 2011. godinu -84.

1.2.2. Zaposlenost i nezaposlenost

Zaposlenost

Registrovana zaposlenost u Mojkovcu ini priblino 0.8 % ukupne registrovane zaposlenosti u Crnoj Gori.U VII mjesecu 2011.godine broj registrovanih zaposlenih u Mojkovcu je bio 1.353 osoba2, to je za 5.7%vie nego za isti period prethodne godine.

Dugoroniji trendovi ukazuju na rast zaposlenosti u Mojkovcu. U periodu od 10 godina (2001-2010. godine)registrovana zaposlenost u Mojkovcu je porasla za priblino 20%, to je nie za 4 procentna poena uodnosu na trendove zabiljeene na nacionalnom nivou.

Na drugoj strani, podaci iz popisa iz 2003. godine pokazuju da je broj zaposlenih u Mojkovcu 2003. godine

iznosio 2.207 osoba, dok je po popisu iz 1991. godine broj zaposlenih u Mojkovcu iznosio 3.197 osoba, topredstavlja smanjenje od priblino 31%. Uzrok smanjenja broja zaposlenih u ovom obimu je procestranzicije, prestrukturiranja preduzea i privrede kao i zatvaranje nerentabilnih i neefikasnih industrijskihpreduzea, proces koji je zahvatio itavu Crnu Goru a ne samo optinu Mojkovac.

Iako ne postoje zvanine procjene, zaposlenost u oblasti neformalne ekonomije predstavlja znaajanproblem. Imajui u vidu nepotpun obuhvat registrovane zaposlenosti, kao i aktivnosti implementirane nanivou Crne Gore u pogledu registracije neformalno zaposlenih osoba, moe se pretpostaviti da se obimsive ekonomije na tritu rada u Mojkovcu kree u intervalu od 20% do 30% ukupne zaposlenosti, slinokao na nacionalnom nivou. U ocjeni neformalne ekonomije na tritu rada, prilikom definicije zaposlenostise koristi definicija MOR-a, po kojoj rad od najmanje 2 sata u prethodnoj nedjelji za nadoknadu u novcu ili

naturi, odreuje osobu kao zaposlenu.

1Osobe koje su prijavile i odjavile boravak u optini. Ne postoje podaci o migracijama van Crne Gore na godinjem

nivou.2Broj zaposlenih osoba ne ukljuuje poljoprivrednike i samozaposlene, kao ni zaposlene u sivoj ekonomiji.


11/161


11

Nezaposlenost

Stopa registrovane nezaposlenosti u Mojkovcu, nakon trenda smanjenja koji je zabiljeen u periodu od2007. godine do 2009. godine, se u 2010. godini poveala pod uticajem globalne ekonomske krize, koja jena trite rada u Crnoj Gori a i u Mojkovcu uticala sa odreenim zakanjenjem. Po visini stope

nezaposlenosti optina Mojkovac spada u tri optine sa najviom stopom nezaposlenosti u Crnoj Gori. Brojnezaposlenih u junu 2011. godine iznosi 682, a stopa nezaposlenosti 16,33%, od ega su 254 ili 37,29%ene.

Grafik 3. Stopa registrovane nezaposlenosti optineMojkovac u odnosu na stopu nezaposlenosti na nivou CrneGore, period 20072010. (Izvor ZZZCG)

0.00%

5.00%

10.00%

15.00%

20.00%

25.00%

Jun2007 Jun2008 Jun 2009 Jun 2010

Mojkovac Crna Gora

Osim relativno visokog nivoa nezaposlenosti, poseban problem u optini Mojkovac je i strukturnanezaposlenost. U ukupnom broju nezaposlenih, nezaposleni stariji od 50 godina ine 29,9%, dok je uee

nezaposlenih starosti od 40 do 50 godina ivota 25,2%.Dugorono nezaposlena lica u junu 2010. godine (lica koja ekaju na posao preko 1. godine) su inila59,7% ukupnog broja nezaposlenih lica, to je za 10 procentnih poena vie u odnosu na isti period 2009.godine.

U obrazovnoj strukturi nezaposlenih dominantno uee imaju nezaposlena lica sa III i IV stepenomstrune spreme, 37,1% i 29,2% respektivno, dok je na nacionalnom nivou uee lica sa III i IV stepenom27,5% i 30,7%. Uee lica bez kvalifikacija je visoko i na nacionalnom nivou i u Mojkovcu, 19,7% i 20,8%,respektivno, dok je uee visokokolaca u Mojkovcu u poreenju sa nacionalnim nivoom znatno nie.

U ukupnom broju nezaposlenih lica njih 30,3% su korisnici novane naknade, pri emu uveanu nov anunaknadu (96,07)3prima 20,4% nezaposenih lica, 7,5% prima naknadu od 33,0 i 2,4% naknadu u skladusa novim zakonom od 55 mjeseno.

Nereiv problem osoba sa invaliditetom, bez obzira na nivo obrazovanja, je zapoljavanje kako na nivouCrne Gore tako i na nivou optine Mojkovac. Cilj Zakona o profesionalnoj rehabilitaciji i zapoljavanjuosoba sa invaliditetomje da stvori uslove za zapoljavanje osoba sa invaliditetom na otvorenom tritu i u

3Iznos se mijenja kako se mijenja minimalna penzija


12/161


12

posebnim preduzeima (zatitna radionica-radni centar i radni pogon). Subvencije su trebale da motiviuposlodavce, a kvotni sistem pri zapoljavanju da obezbijedi potrebna radna mjesta. Za poslodavce koji nepostupe po Zakonu ustanovljeno je plaanje posebnih doprinosa. Zakon je trebalo da zaivi u praksi,meutim, situacija je sasvim drugaija, i pored svih subvencija, velikog broja reklama i medijske podrkeovaj akt ni do dan danas gotovo da se ne primjenjuje.

1.2.3. Obrazovni i zdravstveni sistem, socijalna zatita

Formalno obrazovanje i vaspitanje: ustanove i programi

U Mojkovcu postoji jedna ustanova za predkolsko obrazovanje i vaspitanje (Jevrosima JevraRabrenovi), tri osnovne kole (O Aleksa ilas Beo, O Milovan Rakoevi i O RadomirRakoevi) i jedna srednja kola (JU Srednja mjeovita kola "Vuksan uki" Mojkovac).

Podruja rada za koja je JU srednja mjeovita kola Vuksan uku verifikovana su sledea: optagimnazija, trgovina, turizam, ugostiteljstvo, ekonomski tehniar, poljoprivredni tehniar, frizer, instalatersanitarnih ureaja,grijanja i klimatizacije.

U maju 2010. godine organizaciono je definisana Kancelarija za mlade i razvojne progreme Optine Mojkovac, kao dio lokalane uprave. Meutim ne postoji prostorija koja je namijenjena samo za radKancelarije, to onemoguava da se potpuno ispuni njena funkcija kao servisa za mlade. Sredstva koja seopredjeljuju iz budeta Optine Mojkovac nijesu dovoljna za realizaciju veih projekata, pa je planiranjeprojekata uslovljeno aktuelnim konkursima. Uspostavljena je saradnja sa subjektima na lokalnom nivou,Zavod za zapoljajvanje i NVO sektor, a izraena je slaba motivacija mladih da se ukljue u rad i planiranjeaktivnosti Kancelarije.

Obrazovanje odraslih

Obrazovanje odraslih je u Sjevernom regionu, a time i u Mojkovcu, slabije razvijeno nego u sredinjemregionu. U Mojkovcu je Srednja mjeovita kola dobila licencu za obrazovanje odraslih da u saradnji i uzpodrku meunarodnih organizacija (Lux-Development) postane regionalni centar za obuku iz oblastiturizma i ugostiteljstva kako za mlade tako i za odrasle. Turizam zapravo predstavlja jedan od najvanijihstratekih privrednih sektora optine Mojkovac.

Obrazovna struktura stanovnitva

U strukturi radno sposobnog stanovnitva (15 godina i vie) od 8.622stanovnika oko 16% ine osobe bezkole ili sa nezavrenom osnovnom kolom, 25% sa osnovnom kolom, 50% sa zavrenom srednjomkolom (III I IV stepen), dok uee vie i visoko obrazovanih predstavlja 3.6% stanovnitva u toj starosnoj

grupi.

U 2003. godini, prema podacima popisa stanovnitva, u Mojkovcu je bilo 157 nepismenih lica (1.8% odukupnog broja stanovnika), od ega je 82,2% bilo starosti 65 godina i vie.


13/161


13

Indeks razvoja po mjeri ovjeka u Mojkovcu, koji uvaava i steeno obrazovanje stanovnitva, jo uvjek jeispod prosjeka Crne Gore, ali ukazuje na trend rasta od 2003. godine.4 Po vrijednosti ovog indeksaMojkovac spada u grupu optina sa srednjim nivoom razvoja.

Grafik 4. Vrijednosti Indeksa razvoja po mjeri ovjeka (HDI) u Mojkovcu i prosjek

u Crnoj Gori5

0.6

0.65

0.7

0.75

0.8

0.85

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

CG Mojkovac

Zdravstveni sistem

Zdravstvena zatita stanovnitva na primarnom nivou u Mojkovcu se vri u Domu zdravlja Boko Dedejiu okviru kojeg postoji stacionar sa porodilitem i zdravstvenim punktovima u Poljima, Lepencu, arima,Proenju i titarici. to se tie opreme, nedostaju sanitetsko vozilo i mamograf.

Struktura zaposlenih u Domu zdravlja je sledea:

ljekara specijalista7

doktor medicine4vie medicinske sestre 5med.sestre tehniari 39nemedicinski radnici16.

Hitna medicinska pomo organizovana je kao jedinica zdravstvene zatite u okviru Zavoda za HMP CrneGore, a struktura zaposlenih u hitnoj medicinskoj pomoi je sledea:

doktor medicine4medicinska sestra tehniar 10voza 2.

4Indeks razvoja po mjeri ovjeka ine: (i) Dugovjenost, koja se mjeri prosjenim ivotnim vjekom; (ii) Steenoobrazovanje, koje se mjeri stopom pismenosti odraslih (dvije treine vanosti) i kombinovani koeficijent upisa uosnovno, srednje i visoko obrazovanje (jedna trejina vanosti) I (iii) ivotni standard mjeren na BDP po glavistanovnika

5Nacionalni izvjetaj o razvoju po mjeri ovjeka Crna Gora, 2009, Kancelarija Programa Ujedinjenih nacija za razvoj

(UNDP) u Crnoj Gori


14/161


14

U oblasti zdravstva u optini Mojkovac zastupljene su dvije stomatoloke ordinacije, kao i dvije apoteke odkojih je jedna u prvatnom, a druga u dravnom vlasnitvu.

Stomatoloke ordinacije:

DR.BjelajacDR.Pejovi

Apoteke:

FARMACON MONTEFARMFARMLUKA TRUMO

Socijalna zatita

U Mojkovcu radi Kancelarija Centra za socijalni rad koja obezbjeuje sprovoenje odgovarajuih oblika

socijalne i djeije zatite,rjeava u prvom stepenu o zahtjevima za ostvarivanje prava iz socijalne i djeijezatite,prati i analizira pojave i programe od znaajaza socijalnu i djeiju zatitu,podstie, organizuje ipreduzima aktivnosti u cilju sprjeavanja i suzbijanja socijalnih problema, vodi evidenciju i prikupljadokumentaciju o svim korisnicima socijalno zatitnih prava i o materijalnom poloaju porodica svih korisnikana teritoriji za koju je osnovani vri druge poslove u skladu sa zakonom i aktom o osnivanju. Djeiji dodatakkao pravo iz djeije zatite ostvaruje 174 porodice, pravo na linu invalidninu kod ovog Centra ostvaruje41lice, pravo na tuu njegu i pomo ostvaruje 193 lica.Materijalno obezbjeenje porodice kao pravo socijalnezatite na teritoriji Mojkovca ostvaruje 268 porodica.

1.2.4. Kultura, sport i rekreacija

Najznaajniji objekat kulture na teritoriji Optine je Centar za kulturu u okviru kojeg se nalazi gradskabiblioteka sa znaajnim fondom knjiga. Centar za kulturu Nenad Rakoevi organizator je mnogihmanifestacija meu kojima su najznaajnije:

Mojkovako kulturno ljetoje manifestacija koja sadri: sajam knjiga na otvorenom, knjievne veerii promocije knjiga (minimum est), pozorine predstave (etiri,od toga minimum jedna u reiji iizvoenju amaterskog pozorita Centra za kulturu), slikarske izlobe - grupne i pojedinane (min.tri), koncerti ozbiljne i zabavne muzika (dva na trgu i ozbiljna muzika u sali Centra za kulturu) iostala zabavna i kulturna deavanja.Mojkovaka filmska jesenje najznaajnija manifestacija u naem gradu i najstariji je filmski festivalu Crnoj Gori, jer je utemeljen 1974. godine. Poslije Pulskog i Nikog festivala, najstariji je filmskifestival ex-yu prostora.

Meunarodna likovna kolonija Ravnjakokuplja slikare i vajare iz Njemake,Hrvatske, Srbije, BiH,Makedonije i nae drave. Utemeljenaje u saradnji sa gradom Ingltadom iz Bavarske(Njemaka) iiz ove drave dolazi svake godine pet slikara.Smotra folkloraje nova manifestacija organizovana prvi put 2010. godine. Ukupno je uestvovalodvanaest kulturno-umjetnikih drutava iz Crne Gore, Srbije i BiH.Mojkovaki sabor obuhvata nadmetanje u vitekim disciplinama u znak sjeanja na junakeMojkovake bitke. Tradicionalne pjesme i igre,nastupi Kulturnoumjetnikog drutva Vesna.


15/161


15

Skokovi u vodu sa Starog mosta je meunarodno takmienje koje okuplja najvee svjetskeskakae.Ilindanski sabor na Sinjajevinije tradicionalno okupljanje graana na planini Sinjajevini. Prireujese bogat kulturno-umjetniki i zabavni program.

U optini Mojkovac postoji vei broj objekata za sport, rekreaciju i fiziku kulturu i to:Gradsiki stadion,Sportska dvorana srednje kole u Mojkovcu(rekonstrukcija ovog objekta odobrena je od straneDelegacije Evropske Unije u Crnoj)Fiskulturna sala osnovne kole,Otvoreni tereni za male sportove osnovne kole u Mojkovcu.

U Mojkovcu funkcionie znatan broj sportskih klubova meu kojima su: dravni prvak rukometni klubMojkovac koji broji 220 lanova svih kategorija uzrasta; atletski klub Tara sa 25 lanova meu kojima sudravni rekorderi i olimpijski takmiari; stonoteniski klub Mojkovac sa 44 lana i dravi su prvaci; ju-jutcuklub Ipon sa 69 lanova koji su osvajai mnogobrojnih zlatnih medalja kako na dravnom tako i na

meunarodnom nivou; rvaki klub Mojkovac sa 28 lanova koji su takoe osvajai mnogobrojnih zlatnihmedalja kako na dravnom tako i na meunarodnom nivou; fudbalski klub Brskovo sa 132; skijaki klubBjelogrivac sa 15 lanova; streljaki klub Brskovo sa 61 lanom; kajakaki klub Mojkovac sa 19lanova; paraglajding klubovi Feniks- 20 lanova i Kondor 4 lana; ahovski klub Brskovo sa 134lana.

Tradicionalno svake godine u januaru mjesecu odrava se meuoptinski turnir u malom fudbalu, a poredovog turnira organizuje se niz sportskih takmienja na dravnom i regionalnom nivou.

1.3. Ekonomsko proizvodni sistem

1.3.1. Industrija

Industrija koja je bila glavna razvojna grana optine gotovo da prestaje sa radom poetkom 90-tih godinaprolog vijeka. Meutim i danas postoji drvoprerada i metaloprerada u manjem obimu, a vre seistraivanja mineralnihsirovina na prostoru biveg rudnika olova i cinka Brskovo.

Zbog velikih prirodnih potencijala kao nove prioritetne grane za razvoj optine Mojkovac prepoznate supoljoprivreda i turizam. Zapadni dio optine, ukljuujui Sinjajevinu, dolinu Tare i Proenske planine,pretstavlja veliki potencijal za razvoj ruralnog turizma u kojem se kombinuje smetaj u seoskim kuama,organsko proizvedena hrana, planinarstvo, biciklizam, jahanje, kajak i rafting, paraglajding, turno skijanje,

posmatranje prirodnih ljepota, ptica i drugih ivotinja, biljaka, te upozanvanje kulturne batine ukljuujui

katune, lokalnu hranu i proizvode.

Prema Indeksu razvijenosti optina6, Mojkovac zauzima 12 mjesto od ukupno 21 optine u Crnoj Gori.

Kada je u pitanju laka industrija u Mojkovcu su zastupljene sledee grane:

9Izvor:Strategija regionalnog razvoja Crne Gore 2010-2015. godine. Indeks predstavlja ponderisanu vrijednost

sledeih pokazatelja: BDP per capita (25%), stopa nezaposlenosti (15%), budetski prihodi (15%), opte kretanjestanovnitva (25%), stopa obrazovanja stanovnitva (20%).


16/161


16

PrehrambrenaTekstilnaDrvnaIndustrija graevinskih materijala

to se tie prehrambrene industrija postoji nekoliko preduzea meu kojima su najznaajnija: D.O.O. Pam koje se bavi otkupom i preradom divljih peuraka, D.O.O. Flores ija je djelatnost proizvodnjaajeva. Oba preduzea izvoze svoje proizvoda.

U oblasti tekstilne industrije posluje preduzee MISS.

Optina Mojkovac obiluje umama, pa su strateki pravci razvoje ove optine jednim dijelom usmjereni i nadrvnu industriju. Na ovoj teritoriji posluje nekoliko preduzea iz ove oblasti, meu kojima su najvanija:D.O.O. Trudbenik i D.O.O. MZMasiv. Nekadnji gigant drvni kombinat Vukman Krui je zatvoren.

Industrija graevinskih materijala odnosi se na nekoliko preduzea koja se uglavnom bave proizvodnjombetonskih blokova.

Od teke industrije prisutna je jednim dijelom metaloprerada (A.D. Tara koja zalazi i u vojnu industriju),a takoe su tokom predhodne godine izvrena ispitivanja na kopovima nekadanjeg rudnika Brskovo kako bi se obnovila grana industrije kao to je rudarstvo

Poslovno okruenje u optini Mojkovac, iako znaajno unaprijeeno u poslednjih nekoliko godina, i dalje jeu odreenim aspektima nepovoljno. Nepovoljnost poslovnog okruenja se najvie ogleda u nedostatkuplanske dokumentacije, ije donoenje je bilo usporeno donoenjem planova na nacionalnom nivou, koji uvelikoj mjeri utiu i na prostorno planiranje u Mojkovcu (Prostorni plan Crne Gore, prostorni planoviposebne namjene za nacionalne parkove Durmitor i Biogradska gora). U pogledu stopa lokalnihporeza i iznosa lokalnih komunalnih taksi optina Mojkovac je na nivou prosjeka ostalih optina u CrnojGori.

Optina Mojkovac je relativno dobro povezana sa svim ostalim optinama kontinentalnog regiona i njenalokacija u tom pogledu predstavlja znaajnu razvojnu mogunost optine. Meutim, uprkos dobrojgeografskoj poziciji kvalitet puteva, posebno lokalnih je na relativno niskom nivou i zahtijeva znaajnaulaganja u buduem periodu.

1.3.2. Preduzea

Mojkovac po veliini teritorije (2,6% ukupne teritorije) i broju stanovnika (1,5% ukupnog broja stanovnika)spada meu pet najmanjih optina u Crnoj Gori. Meutim, po Indeksu razvijenosti optina7, Mojkovaczauzima 12 mjesto od ukupno 21 optine u Crnoj Gori.

7Izvor:Strategija regionalnog razvoja Crne Gore 2010-2015. godine. Indeks predstavlja ponderisanu vrijednost

sledeih pokazatelja: BDP per capita (25%), stopa nezaposlenosti (15%), budetski prihodi (15%), opte kretanjestanovnitva (25%), stopa obrazovanja stanovnitva (20%).


17/161


17

Posmatrano na nivou djelatnosti, najvei broj preduzea u optini Mojkovac je angaovan u djelatnostimatrgovine na veliko i malo (26,2%), preraivake industrije (15,9%), saobraaja, skladitenja i veza (7,1% ),poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede (4,4%) i graevinarstva (4,0%).

Tabela 5. Struktura preduzea u optini Mojkovac

2010 2011

Broj preduzetnika 155 166

Broj mikro preduzea 131 133

Broj malih preduzea 43 37

Broj srednjih preduzea 6 8

Izvor: Poreska uprava

1.3.3. Zanat

U optini Mojkovac poslednjih godina zabiljeena je tendencija rasta zanatskih radnji. Na dan 13.01.2012.god. taj broj je iznosio 29. Najvie je frizera gdje je prisutno 7 radnji, a takoe su zastupljeni i drugi oblicizanatstva kao to su:

Izrada i prodaja cvijaa i pogrebne opremeProizvodnja graevinske stolarijeProizvodnja rezane graeKrojaKamenoresci

AutoelektriariVulkanizerProizvodnja i prodaja proizvoda od betonaGaterske uslugeProizvodnja parketaKonani radoviFotagrafTehniki pregled vozilaObuar

1.3.4. Usluni sektor

Usluni sektor je veoma bitan za funkcionisanje jednog modernog drutva. Tu njaveu ulogu preuzimajujavne usluge pod kojima se svrstavaju:

obrazovanje Osnovna kola " Aleksa ilas - Beo " J.U.S.M. " Vuksan uki " Javna predkolska ustanova " Jevrosima Jevra Rabrenovi "


18/161


18

distribucija elektrine energije Crnogorski elektroprijenosni sistem - Mojkovac O.J. Snadbjevanje - Mojkovac Elektrodistribucija Crne Gore - Mojkovac

zatita odpoara

Lokalna sluba zatitezdrastvo Dom zdravlja " Boko Dedeji "

policija Odjeljenje bezbjednosti - Mojkovac

istoa Javno komunalno Preduzee

Pored javnih usluga bitnu kariku prestavljaju i sledee usluge:

Trgovinaposluje veliki broj preduzea,meu njima najznaajnija su : D.O.O. Alfa Trade ( lokalni preduzetnik )

D.O.O. Peja ( lokalni preduzetnik ) D.O.O. Novito - Market Mojkovac D.O.O. MerkatorCGMarket Roda

Komunikacija - Telekomunikaciona infrastruktura u Mojkovcu je relativno dobro razvijena. Stopapenetracije mobilne telefonije je znaajno ispod nivoa Crne Gore (preko 200%) sa priblino 130%,pri emu priblino 10% stanovnika ne posjeduje mobilni telefon8. Priblino 50% domainstava uMojkovcu posjeduje kompjutere i koristi internet, bilo u kui ili na poslu.Usluga transporta je takodje zastupljena na lokalnom nivou, ona se ogleda u transportu roba udrumskom saobraaju. Posluje nekoliko preduzea.Finansije i administracija zatupljeni su i u javnom i u privatnom sektoru.

1.3.5. Turizam

U Mojkovcu i okolini postoje potencijali za razvoj razliitih vrsta turizma. To su prije svega prijatan ambijentMojkovakog proirenja kotline u dolini Tare, okruenog okolnim planinana, u prvom redu Bjelasicom iSinjajevinom. U samom gradu i okolnim naseljima nalazi se vie spomenikih kompleksa (lokalitet Bojnanjiva sa spomenobiljejem, podignutim u ast nastradalih junaka Mojkovake bitke, spomenik junacimaiz istog perioda kod mostova na Tari, Manastir Dobrilovina iz 13.vijeka, spomenik serdaru Janku Vukotiu usamom gradu, partizansko groblje u Podbiu, ostaci starog rudarenja i trga prve polovine 13.Vijeka).Posebno se napominje da je podruje starog rudarskog naselja Brskovo poznato od davnina kaostara rudarska zona u kojoj sujo u srednjem vijeku radili rurdari Sasi. Ostaci rudarskih radova i naseobinanijesu u dovoljnoj mjeri valorizovani niti zatieni a mogli bi predstavljati znaajnu atrakciju turis tima kojiposjete mojkovaki kraj.Arheoloka istraivanja su zapoeta projektom Zelene Agende.

Optina Mojkovac ima prirodne pogodnosti za razvoj zimsko -planinskog turizma. One se ogledaju usaobraajno geografskom poloaju, koji je je relativno povoljan, klimatskim uslovima, kao i terenimasjeverne ekspozicije, to se moe iskoristiti pri projektovanju ski staza. Skijake zone se mogu oformiti na

8Agencija za telekomunikacije i potansku djelatnost


19/161


19

padinama Bjelasice i Sinjajevine. Te dvije zone su prostorno odvojene i ne mogu se tehnoloki tj. skijakipovezivati, ali su preko Mojkovca lako pristupane, uz zadovoljavanje preduslova izg radnje savremenihputeva i sistema iara ka Bjeasici i Sinjajevini. Bjelasiko podruje je takoe lako pristupano i u sluajuizgradnje sistema iara iji je poetak mogu i iznad samog Mojkovca. Slino vai i za podruje Polja,odakle je mogue slinimsistemima prii i viim zonama Sinjajevine.

Optina Mojkovac raspolae potencijalima i za razvoj eko i ruralnog turizma, kao i razli itih vidovaselektivnog turizma, a to su adrenalinski, sportsko- rekreativni, zdravstveni, kongresni, kullturni, vjerskiturizam.

Mojkovac raspolae znaajnom turistikom infrastrukturom koja je razvijana u poslednjih 10 -15 godina ipostupno unapreivana. Ona podrazumijeva raznovrsne smjetajne kapacitete, obiljeene planinarske ibiciklistike staze,ureena izletita (ukovina, urova peina), osnovnu turistiku signalizaciju kao ispecijalizovane sadraje koji karakteriu ponudu avanturistikog turizama. Cijela ova infrastruktura jepodrana velikim brojem uslunih djelatnosti iz privatnog i javnog sektora, a znaajno je napomenuti i da jejedan dio stanovnitvo izuzetno pozitivno orijentisan prema turizmu,dok drugi u njemu ne vide svoj

ekonomski benefit i razvojnu ansu.U Mojkovcu je registrovan samo jedan privatni smjetaj koji u svojoj ponudi ima i komplementarnesadraje. Takoe, mogu se angaovati planinarski vodii, licencirani instruktori za sportske aktivnosti i dr.

Svi smjetajni i restoraterski objekti su u skladu sa standardom usluga koje pruaju kategorisani i na tajnain reprezentuju kvalitet usluga koje pruzaju. Neki od njih su dobili i specijalizovani standard (Bed &Bike).

Na prostoru ueg dijela grada, smjeteni su hotel Palas ** sa 63 leaja i mali hotel Dulovi *** sa 18leaja. U podnoju Sinjajevine nalazi se Imanje Rakoevi. Imanje u svojoj ponudi ima pet dvosobnih idva jednosobna apartmana u stilu planinskih kua, kao i dvije dvokrevetne sobe u centralnom objektu, odkojih svaka nudi izuzetan pogled na grad i planine. Takoe, kao najekskluzivniji dio ponude, gostima su na

raspolaganju i tri studio apartmana specifinog enterijera. Sobe su opremljene po najsavremenijimstandardima, ukljuujui kablovsku televiziju, wirelless, kuhinju sa friiderom, terasu sa panoramskimpogledom. Takoe posjeduje i teren za koarku i tenis, kao i dobro opremljenu fitnes-salu, Uz pomoprofesionalnih vodia, u okviru all inclusive ponude, organizuju i dip safari, foto -safari, planinarenje,etnje planinskim stazama. Smjetajni kapaciteti su 32 mjesta. U ponudi su jo i motel Krstac ** sa 25leaja, motel Tara ** 26 sa leaja, mali hotel Ravnjak * sa 19 leaja , privatni smjestaj Eko oazaDobrilovina** sa 14 leaja, planinarski dom Dambas 40 leajeva, planinarski dom Brskovo 26 leaja,novoizgraeni planinarski dom Ckara U Mojkovcu posluje i pet restorana od kojih dva imaju kategoriju odtri zvjezdice, a to su restoran Kozak i Tiha No.

Tabela 1. Dolasci i noenja gostiju

Godina 2007 2008 2009 2010 2011

Broj turista 4976 4392 3639 3388 2393

Broj noenja turista 8397 7227 5249 5267 3039

Izvor: MONSTAT


20/161


20

Lokalna turistika organizacija (LTO)Mojkovac je osnovana krajem 2007. godine u skladu sa stratekimplanom Optine Mojkovac (2004-2008). Na 44. meunarodnom sajmu turizma u Novom Sadu dobila jeVeliku zlatnu medalju za sveukupan rad a takoeje dobitnik i drugih nagrada i priznanja kao to su:zlatnamedalja na novosadskom sajmu turizma za sportsko-turistiku manifestaciju Northern Challenge, Wild

Beauty Award koja se odnosi na projekat Leave No Trace,a koji LTO aktivno implementira od trenutkakada je postala lanica ovog internacionalnog programa.Projekat podrazumijeva edukaciju rekreativaca otome kako boraviti u prirodnom okruzenju, a da se pri tome vodi rauna o ivotnoj sredini tj,da se ovjekoviuticaji na prirodno okruzenje svedu na minimum. Od strane Zajednice optina , LTO Mojkovac je dobilapriznanje za projekat Uvoenja kajakatva na Tari u okviru kojeg su realizovani treninzi za domaerekreativce na Tari i rijekama Slovenije, osnovan Kajakaki Klub Mojkovac sa znaajnom kajakakomopremom, uspostavljena saradnja sa Kajakakim klubovima i Kajakakim savezom Slovenije.

U kancelarijama LTO Mojkovac, dostupan je informativni materijal, poput: turistikih vodia, planinarskihkarti, mape grada, kataloga smjetaja i sl. Takoe, LTO Mojkovac raspolae i sa krpljama i planinskimbiciklima, tako da rekreativci i zaljubljenici u ekstemne sportove, mogu lako doi do neophodne opreme.

Trenutno stanje razvijenosti turistikog proizvoda nije na zadovoljavajuem nivou i Mojkovac se doivljavakao tranzitna turistika destinacija. Najljepi dijelovi optine nijesu valorizovani to zbog reima njihovezatite (Nacionalni parkovi), to zbog nedostatka finansijskih sredstava. Smjetajni kapaciteti su ukvantitativnom i kvalitativnom smislu nedovoljni, a nedostaje i agresivnija promocija i marketing, inovativni

sadraji koji bi izdvojili Mojkovac od konkurentskih destinacija. Takoe bi bila potrebna i jaa povezanostpruaoca usluga u turizmu, receptivna turisticka agencija koja u ponudi ima kvalitetne paket aranmaneturistike ponude Mojkovca, kao i vee prisustvo na sajmovima i berzama turizma koji su specijalizovani zaavanturistiki turizam.

1.3.6. Poljoprivreda i ribarstvo

Optina Mojkovac obuhvata povrinu od 36.659 ha, od ega na poljoprivredno zemljite otpada 12.860 ha.Stoarstvo je primarna grana poljoprivrede (proizvodnja mesa, mlijenih proizvoda i mlijeka). Meutim,glavni problem predstavlja otkup koji je nedovoljno organizovan. Trine vikove mesa otkupljuje uglavnomfirma iz Bijelog Polja Mesopromet. Slina je situacija i sa mlijekom i mlijenim proizvodima. Naime, mlijekose plasira privatnim mljekarama koje uglavnom obaveze prema dobavljaima ne servisiraju uredno pa jekoliina koja se predaje otkupljivaima varijabilna. Orijentaciona koliina sirovog mlijeka koja se predamljekarama iznosi oko 10.000 litara.

to se tie stonog fonda najvei broj goveda i ovaca se nalazi u MZ Proenje i titarici, a premapodacima MONSTAT-a iz 2010 god. registrovano je :

goveda.....................3.320 grlaovaca.........................7.000 grlasvinja........................1.200 grlakoza............................700 grlakonja............................300 grla

Znaajna grana poljoprivrede je i pelarstvo odnosno proizvodnja meda. U optini postoji Udruenjepelara koje broji 41. lana sa 668 konica gdje se godinje proizvede oko 8.000 kg meda. Osim Udruenjapelara postoje i individualni prozvodai meda koji posjeduju oko 200 konica sa ukupnom proizvodnjom od


21/161


21

oko 3.500 kg meda. Dakle, ukupno se u optini Mojkovac proizvede oko 11.000 kg ovog veoma cijenjenogproizvoda koji se plasira na teritoriji cijele Crne Gore.

U optini radi i 6 registrovanih ribnjaka koja uzgajaju kalifonijsku pastrmku (ribnjaci su locirani u MZ Bistrica- jedan, u MZ Poljia - dva i MZ Stitarica - tri). Registrovana je i jedna farma koka nosilja u Poljima kao ijedna farma tovnih pilia u Podbiu.

to se tie biljne proizvodnje znaajno mjesto zauzimaju voarska, ratarska i povrtarska proizvodnja.Uvoarstvu su najzastupljenije kategorije jabuastog, kotiavog voa i jagodastog voa. U poslednje dvijegodine podignuto je novih 15ha plantanog zasada od ega 7ha pod jabukama, 3ha pod ljivama i 5ha podmalinama. Postojei zasadi su stari preko 25 godina uglavnom su zastupljene domae autohtone sortekoje su uglavnom izroene i oboljele pa je prinos od njih varijabilan i iz godine u godinu jako promjenljiv.

Vano je napomenuti da je jedna od perspektivnih grana poljoprivrede i sakupljanje i prerada ljekobilja iumskih plodova. U optini postoji jedna fabrika za proizvodnju ajeva Flores gdje se godinje proizvedeoko 50 tona ovog proizvoda.

Sakupljanje i prerada peurki se obavlja uglavnom u kunoj reiji bez organizovanog otkupa. Mada,postoje mini preraivaki centri koji rade otkup i preradu umskih peurki ali njihovi preraivaki kapacitetisu skromni. Pretpostavlja se da se u toku godine obradi oko 5 - 7 tona sirove peurke.

Povoljna geografska lokacija (centralno mjesto u kontinentalnom regionu, blizina nacionalnih parkova)podrava i strateka opredjeljenja optine Mojkovac koja se ogledaju u razvoju turizma i poljoprivrede i krozrazvoj ove dvije grane valorizaciju prirodnih resursa.

Stepen korienja raspoloivog poljoprivrednog zemljita u optini Mojkovac je relativno nizak (ispod 20%),kao i uee poljoprivredne populacije u ukupnoj (6,7% po popisu iz 2003. godine). Na teritoriji optineMojkovac se nalazi 2,65% ukupnog poljoprivrednog zemljita i 2,5% raspoloivog obradivog zemljita CrneGore.

U oblasti poljoprivredne proizvodnje, relativno najvei obim proizvodnje se ostvaruje u proizvodnji krmnogbilja, budui da se 4,8% ukupno proizvedene koliine u zemlji proizvodi u Mojkovcu. Od ukupnog stonogfonda Crne Gore u optini Mojkovac se nalazi 2,6%. Meutim,neregulisan otkup poljoprivrednih proizvoda,nedostatak preraivakih postrojenja i loa poljoprivredna infrastruktura predstavljaju veliku preprekudaljem razvoju poljoprivrede u optini Mojkovac.

1.3.7. umarstvo

Ukupna povrina uma i umskih neobraslih zemljita na teritoriji optine Mojkovac je preko 21.000ha.umom obraslo je oko 18.000ha ili oko 49% povrine optine, to je vie od stepena umovitosti CrneGore. Ovoliki procenat umovitosti ocjenjuje se kao povoljan sa aspekta zatite i unapreenja ivotnesredine.

Drvna zapremina uma (bez uma posebne namjene u kojima drvna zapremina nije procjenjivana) iznosi2.318.400m, a godinji zapreminski prirast 47.800m. U drvnoj zapremini uee etinara je 30%, a liara70%. Prosjena drvna zapremina je 146m/ha, a prosjeni zapreminski prirast 3,0m/ha.


22/161


22

U dravnom vlasnitvu je 14.970ha ili 84% a u privatnom vlasnitvu 3.169ha ili 16% uma. Strukturapovrine uma prema uzgojnom obliku je sledea: visoke ume 67%, izdanake ume 30% i ibljaci 3%.Prema osnovnoj namjeni ume su razvrstane na:

privredne ume, povrine 12.668ha 71,0%zatitne ume, povrine 3.162ha ili 17,7%

ume posebne namjene, 2.003ha ili 11,3%.

U privrednim umama prioritetni cilj je ostvarivanje maksimalne i trajne proizvodnje drveta i ostalih umskihproizvoda uz ouvanje proizvodne snage stanita. Znaajni kompleksi ovih uma su: Paljeka gora,titarica, Jezerska gora, Petrovia omar i Lepenac. Zatitne ume imaju prvenstveno zatitnu funkciju:zatita zemljita od erozije, zatita izvorita vodosnadbijevanja, zatita od usova, zatita od poplava i pojasuma na gornjoj granici umske vegetacije. U ume posebne namjene izdvojene su umske zajednice kojeimaju poseban oblik zatite i predstavljaju rezervate prirode, zajednice rijetkih i ugroenih vrsta znaajnihza ouvanje biodiverziteta i genofonda. Ove ume pripadaju nacionalnim parkovima: Durmitor povrine1.869ha i Biogradska gora 134ha.

1.3.8. Uvoz i izvoz

Drava Crna Gora ima negativan saldo robne razmjene, koji je u 2010. god. iznosio -1.277.165 a 2011. -1.306.097(Bilten januar 2012. Centralna banka Crne Gore). Ovi podaci govore da se na dravnomnovou ostvaruje mnogo vei uvoz nego izvoz. Ovakva situacija je zabiljeena u svim optinama. Kada je upitanju optina Mojkovac, veliki uvoznici su preduzea iz oblasti trgovine, koja najvie uvoze iz regiona(Srbije, Hrvatske, Makedonije, Bosne, Albanije). Meu znaajnim uvoznicima spada Tara Grupa kojauvozi jedan dio potrebnog repromaterijala sa svoju proizvodnju. U Mojkovcu je mali broj preduzea koja sebave izvozom, meu njima najznajajniji su: Tara Grupa, D.O.O. Flores, D.O.O. Trudbenik i D.O.O.Pam.

1.4. Saobraaj i komunikacije, informacione i komunikacione tehnologije (ICT)

1.4.1. Opis pejzaa, poloaj optine

Teren optine Mojkovac se nalazi na obje strane rijeke Tare. Grad Mojkovac, optinski centar, nalazi se udolini rijeke Tare, u podnoju planina Bjelasice i Sinjajevine, izmeu nacionalnih parkova Biogradska gora iDurmitor. Podruje optine Mojkovac se granii sa optinama: Kolain, Berane, Bjelo Polje, Pljevlja, abljaki avnik. Sa optinama Bijelo Polje, Kolain i abljak ima dobre saobraajne veze dok su sa drugimnavedenim susjednim optinama saobraajne veze na loijem nivou.

U odnosu na teritoriju Crne Gore, Mojkovac ima povoljan saobraajno-geografski poloaj jer su preko njega

od davnina vodili znaajni putevi prema sjeveru i jugu, tj. ka primorju, Srbiji, Bosni i Makedoniji samogunou povezivanja od ovoga pravca bonim vezama. Jadranska magistrala i pruga Beograd-Bar imanajvei znaaj u povezivanju ovog podruja Crne Gore sa ostalim regijama Balkana i Evrope. Najblii stalniaerodrom je u Podgorici. U Sjevernom regionu Crne Gore, optina Mojkovac zauzima centralni, povoljangeo-saobraajni poloaj, imajui u vidu njenu poziciju na glavnim saobraajnim koridorima koji spajajusjever Crne Gore sa ostatkom drave, kao i sa susjednim zemljama u neposrednom okruenju,prevashodno sa Srbijom (Jadranska magistrala, eljeznika pruga Beograd-Bar).


23/161


23

1.4 2. Putevi

Optina Mojkovac ima povoljan saobraajni poloaj u odnosu na osnovnu mreu saobraajnica Crne Gore.Nalazi se na jednom od glavnih magistralnih pravaca u Crnoj Gori koji se prua od granice Srbije (piljani)Berane Mojkovac Kolain Podgorica Virpazar Petrovac Herceg Novi. Sa optinom Pljevljaveza je ostvarena preko putnog pravca Mojkovacurevia Tara Pljevlja.

Putnu mreu na teritoriji optine Mojkovac po kategorijama dijelimo na:Magistralne puteveRegionalne puteveLokalne puteveNekategorisane puteve

Jedini magistralni put na teritoriji optine Mojkovac je magistralni put M - 2 koji se prua u smjeru sjever jug od granice Republike Srbije (piljani), preko Roaja, Berana, Ribarevine, Mojkovca, Kolaina iPodgorice do Bara. Na teritoriji Crne Gore magistralni put M - 2 ukljuuje se u osnovni pravac E puteva saoznakama E- 80, odnosno E- 65, preko kojih se ostvaruju veze sa Italijom. Teritirijom optine prua se u

duini od 20 km na dionici Mijatovo Kolo MojkovacKraljevo Kolo. Prosjena irina kolovozaiznosi 7m,dok na dijelu kroz Mojkovac u poprenom profilu postoji trotoar u duini od 2 km. Put je u cjelosti sasavremenim kolovozom (asfalt).

Od Mojkovca na sjeverozapad prua se jedini regionalni put na teritoriji Optine, R 4, od Mojkovca prekourevia Tare do Pljevalja. Teritirijom optine prua se u duini od 32 km na dionici Mojkovac Dobrilovina. Na dijelu kroz Mojkovac u poprenom profilu postoji trotoar u duini od 2 km. Put je u cjelostisa savremenim kolovozom (asfalt). Stanje vertikalne signalizacije je loe dok horizontalna uopte nepostoji.

Regionalni putevi na teritoriji Optine Mojkovac

Izvor: Prostorno - urbainstiki plan optine Mojkovac do 2020.god.

1.4.3. Lokalni putevi

Znaajni dio saobraajne mree ini sistem lokalnih i nekategorisanih puteva. Odlukom o odreivanjulokalnih puteva na teritiriji Optine Mojkovac u Slubenom listu SRCG optinski propisi broj 29/77, kao iOdlukom o izmjeni i dopuni Odluke o odreivanju lokalnih puteva na teritiriji Optine Mojkovac uSlubenom listu SRCG optinski propisi broj 23/81 definisani su lokalni putevi na teritiriji Optine.


24/161


24

Lokalna putna mrea ima ulogu povezivanja naselja sa putnom mreom vieg ranga ali je kvalitet mreetakav da su u veini sluajeva uslovi u kojima se odvija saobraaj loiji. Prosjena gustina lokanih puteva uOptini Mojkovac iznosi 20,16 km/100 km. Mrea lokalnih puteva na podruju optine je ukupne duine74km, od ega je 42,5km asfaltirano dok je 31,5km makadam. Dio mree koji je asfaltiran uraen jeasfaltnim zastorom, namijenjen saobraaju putnikih vozila i lakih teretnih vozila. Asfaltni kolovozni zastor

je dotrajao i u loem je stanju. Svi lokalni putevi su male irine kolovoza (2,5 - 3m) i nepovoljnih tehniko-eksploatacionih karakteristika ime je onemogueno normalno odvijanje saobraaja, posebno u zimskimuslovima.Duina nekategorisanih puteva na teritoriji optine iznosi 290,3km, 2,2km je asfaltirano, 77,8km jemakadam dok je 210,3 km zemljanih puteva. Svi nekategorisani putevi su izuzetno skromnihgraevinskotehnikih elemenata i u loem stanju.

1.4.4. Elektromrea

Osnovni izvor snabdijevanja elektrinom energijom optine je razvodno postorojenje 220/110/35/10KV.Transformatorska stanica 110/35KV napaja se dalekovodom 110KV iz TS 110/35KV-Ribarevina.Transformatorska stanica 220/110 KV napaja se dalekovodom 220KV iz TE Pljevlja. U sklopu razvodnog

postrojenja 220/110/35/10KV nalazi se i transformatorska stanica 35/10KV preko koje se napajajupotroai elektrine energije na gradskom i seoskom podruju. Dalji razvoj se vri preko trafostanica10/0,4KV koje su na gradskom podruju povezane u 10KV prsten, a napajaju se preko razvodnogpostrojenja lociranog u krugu "Elektrodistribucije Mojkovac". Na seoskom (ruralnom) podruju trafostanicesu u T spoju koje ne pruaju neku sigurnost u snabdijevanju elektrinom energijom. Mrea 10kV nagradskom podruju je kablovska, a na seoskom uglavnom vazduna.

1.4.5. ICT (informaciono komunikacione tehnologije)

Mrena grupa Optine Mojkovac pripada u organizac ionom pogledu glavnoj centrali Bijelo Polje.Telefonsku mreu ine prenosni sistemi, telefonske centrale, mjesna distributivna mrea, unutranje kune

instalacije i telefonski aparati. U tehnolokom smislu mjesni telefonski saobraaj je tako organizovan da postoje 3 digitalne krajnje centrale (izvor informacija: telekom Crne Gore).

Mobilna telefonijaNa teritoriji optine postoje bazne stanice na sledeim lokacijama:

MojkovacPodbieKatuniko brdo TopoviGradac (kod nekih operatera se ova lokacija naziva Lepenac)titaricaari

Trenutno postoje tri operatera: Telenor, M-tel i T-mobile.

Sistem veza radio i TV programaEmitovanje, prenos i distribuciju radio i TV signala obavlja se preko JP RT Crna Gora. Na podruju optinepostoje dva radio i TV programa. Postoje i ostali RA i TV programi komercijalnih stanica. Na teritorijioptine postoji vei broj emisionih stanica, i to na lokacijama:

MojkovacPodbie


25/161


25

Katuniko brdo TopoviGradac (kod nekih operatera se ova lokacija naziva Lepenac)titaricaKruke u Gostilovini (kod nekih operatera se ova lokacija naziva Bistrica)

Emisione stanice slue za TV i radio program, a u Podbiu jedna stanica je u fukciji avio-saobraaja.

Na teritoriji optine Mojkovac radi lokalna radio televizija koja svojim programima obogaujuinformisanost graana. Pored njih, graani nae optine imaju prijem signala nacionalnih televizijskih iradio stanica, meutim u seoskim sredinama pokrivenost televizijskim signalom je prilino loa. Gradskojezgro ima zadovoljavajui prijem slike i radio signala.

Potanska mreaBroj potanskih jedinica: jedina pota sa tri alterska mjesta nalazi se u Mojkovcu.

Ocjena stanjaU oblasti telefonske mree sa 25 telefonskih prikljuaka na 100 stanovnika optina spada u rang

prosjenosti u Crnoj Gori ali u odnosu na evropski prosjek gdje dolazi 40-50tf/100 stanovnika,standard u optini Mojkovac je dvostruko nii.Osnovna prenosna mrea krajnja centrala Mojkovac - Glavna centrala Bijelo Polje, je optika. U ovojravni sitem prenosa signala je dobar.Prenosna mrea do krajnje centrale u Podbiu je optika, a do krajnje centrale u Poljima jeradiorelejna. I u ovoj ravni sistema prenos signala je dobar.to se tie mobilne telefonije, pokrivenost optine signalom je oko 80% teritorije, to je vrlo dobrapokrivenost sa baznim stanicama na 6 lokacija.Pokrivenost optine RA i TV signalima je vrlo dobra. Na teritoriji optine emisione stanice se nalazena 6 lokacija. Ako se ukae potreba gradie se emisione stanice na onim mestima gde je signal loili ga uopte nema.

InternetU gradskoj zoni Optine Mojkovac skoro svako domainstvo posjeduje raunar i prikljuak za internet. Utojzoni vlada dobra informatika pismenost.Procenat korisnika interneta u cijeloj optini je 55,47%. U graduje najzastupljeniji internet provajder i provajder fiksne telefonije T-com. Tu su takoe Telenor i M-tel kojiine veliki postotak od ukupnog broja korisnika komunikacionih usluga.

1.5. ivotna sredina

1.5.1. Upravljanje otpadom

Struktura otpada koji se produkuje na teritoriji optine Mojkovac raznovrsnog je sastava i kvaliteta iz egaproizilazi vei broj smetlita i neureenih, privremenih odlagalita sa odsustvom osnovnih uslova u pogleduneophodnih, sanitarno-tehnikih uslova. Kategorizacija i analiza produkovanog otpada na teritoriji optineMojkovac sprovedena je na osnovu podjele otpada definisane Zakonom o upravljanju otpadom (Sl.listRCG, br. 80/05); na osnovu ovog zakona ukupne koliine otpada mogu se razmatrati sa stanovita:

komunalnog otpada;industrijskog otpada;medicinskog otpada.


26/161


27/161


27

zauzimalo povrinu od oko 19 ha i na njemu je bilo odloeno oko 2 miliona m jalovinskog materijala. U2011. godini zavrena je njegova sanacija i jalovite od crne take postae biznis zona.

1.5.3. Kvalitet izdanskih voda

Na osnovu dosada uraenih kompletnih hemijskih analiza moe se zakljuiti da izdanske vode u slivu Tare,

na podruju Optine Mojkovac pripadaju preteno malomineralizovanim vodama, hidrokarbonatne klasekalcijske grupe.

To su hladne vode sa temperaturom najee u granicama od 6,0 8C,Izvorske vode su blago alkalne (PH vrijednost od 78),Od katjona dominantan je sadraj kalcijuma (40 50 mg/l), a od anjona bikarbonata (140170

mg/l).Karstne izdanske vode sadre najee mali sadraj Na (< 3 mg/l) a ukupna tvrdoa vode je u

granicama od 712 dH, odnosno pripadaju uglavnom umjereno tvrdim vodama.Sadraj mikroelemenata u vodi karstnih izvora zastupljen je u tragovima, daleko ispod maksimalno

doputene koncentracije.

1.5.4. Parkovi, lov i ribolov

Na prostoru optine Mojkovac nalaze se djelovi dva nacionalna parka: Durmitor kanjonski dio Tare napodruju optine Mojkovac i Biogradska gora - dio Lanita. U nacionalnim parkovima su zakonski odreenemjere i nain gazdovanja (na osnovu programa nacionalnih parkova) te su ovi prostori od izuzetnogviestrukog znaaja zakonski zatieni od zloupotreba. U uem gradskom jezgru izraen je nedostatakparkovskog prostora, a u samom centru grada nalazi se park male povrine.

Karakteristina fauna predstavljena je kroz: Zetsku mekusnu pastrmku, alpskog tritona, sokolove (sivisoko), jastrebove (suri orao), sove (bujilja), rode (bijela roda), crni ibis, aplja kaikara, crvena aplja,pelikan, potrke, sive zdralove i dr. Ove vrste su karakteristine za ire poruje sjevene Crne Gore izabranjeno je bilo kakvo unitavanje ovih vrsta (direktno ili indirektno). Na ovom podruju ima i dosta lovnedivljai (ptice, sisari, ribe), vuk, medved, zec, jelen, srna, divokoze, plovke, fazani, potona i jezerskapastrmka, lipljan i dr. Ove vrste se mogu loviti pod odreenim reimom (u lovitima) dok je u nacionalnimparkovima Durmitora i Biogradske gore ulov zabranjen. Na prostoru oko Bistrice, van Zabojskog jezera izone NP "Durmitor", kao i sa druge strane Tare u Proenju, mogu je lov na visoku divlja: divokoze, srne,divlje svinje, medvede, lisice, vukove, zatim zeeve i jazavce, a od ptica tetrijebe, dok su orlovi zatieni.Na prostoru Studenci, Ckara, Katuniko brdo prema titarici od divljai ima: srna, vukova, lisica, medveda,zeeva, a od ptica jarebica kamenjarki. Slian sastav divljai i ptica sree se i na Bjelasici prema ikomjezeru.

1.5.5. ume

Geografski poloaj i razliiti klimatski uticaji presudno su djelovali na razvoj raznovrsne autohtone flore ivegetacije na podruju optine Mojkovac. Dolina Tare sa kanjonskim dijelom, planinske visoravniSinjajevina i Petrovia omar i obronci planinskog masiva Bjelasice, sa visinskom razlikom oko 1 400m,primarno su uticali na formiranje raznovrsnih i sloenih ekosistema i prisustvo velikog broja vrsta florerazliitog nastanka i starosti sa znaajnim brojem endeminih i reliktnih biljnih vrsta.

Glavne tipove uma, poev od kanjona Tare, ine umske zajednice: ume vrbe (Salicetum) oko Tare,ume crnog graba i bukve (Ostryo-Fagetum) u kanjonu Tare, ume crnog bora (Pinetum nigrae) padine


28/161


28

kanjona Tare, Crna poda i Bistrica, ume hrasta i graba (Querco-Carpinetum) Proenje, Lepenac i Krstac,ume bukve (Fagetum moesiacae) na prostoru Lepenca, Uloevine, padine Sinjajevine od Gojakovia doKatunikog brda i titarica, ume jele i bukve (Abieto-Fagetum) u Jezerskoj gori, titariko Jelje, Paljekagora i Petrovia omar, ume smre i jele (Abieti-Piceetum) u Petrovia omaru i ume smre (Pieetumexcelse) u Petrovia omaru. Najvii umski pojas ine ume subalpijske bukve (Fagetum subalpinum),

ume subalpijske smre (Piceetum subalpinum) ili ume bukve i planinskog javora (Aceri-Fagetum) uPaljekoj gori i Jezerskoj gori. Fragmentarno se javljaju ume munike (Pinetum heldreichi) na strmimpadinama Sinjajvine.

1.5.6. Mineralne sirovine

Na podruju optine Mojkovac postoji est vrsta mineralnih sirovina:

Olovo i cink (rudni rejon Brskova i rudni rejon Biogradska rijeka)

iva (nalazite Bjelojevii)

Mangan (nalazite Skala i Pribojna)

Tehniki graevinski kamen (rudna leita titarica 1 i titarica 2)

ljunak i pijesak (nalazita Mojkovac, Gornja Polja, Donja Polja, Gojakovii)

1.5.7. ivotna sredina (flora i fauna)

Podruje optine Mojkovac izrazito je planinski pejza diseciran rjenim dolinama. Kanjon rijeke Tare (odPripora do epan polja - 78km duine i do 1300m dubine) i specifina flora su posebne prirodne atrakcijeovog prostora. Na prostoru optine Mojkovac nalaze se djelovi dva nacionalna parka: Durmit or (kanjonskidio Tare na podruju optine Mojkovac i Biogradska gora - dio Lanita). U nacionalnim parkovima suzakonski odreene mjere i nain gazdovanja (na osnovu programa nacionalnih parkova) te su ovi prostoriod izuzetnog viestrukog znaaja zakonski zatieni od zloupotreba. Na relativno malom prostorukoncentrisano je bogatstvo raznovrsne flore i faune, posebno vezano za visinsko ralanjavanje,razuenost i klimu Crne Gore.

Na podruju optine Mojkovac najvee prostranstvo obuhvataju ume oko 50%, livade i panjaci preko35%, a ikare i neobraslo umsko zemljite, kamenjari, vodene povrine, njive i vonjaci, izgraeni prostorii dr. oko 15%.

Najee zajednice su mjeovite ume bukve sa jasenom, jelom, jovom, bjelicom, a javljaju se i zajednice:smreve ume, crnog i bijelog graba, niske kleke i divlje rue. U rezervatu Crna Poda je bukovo stanite ali

dominira etinar crni bor sa stablima starim i do 400 godina. Na visinama iznad 1000m su mjeovitesastojine smre i dominirajue jele. Prema Gostilovini liari rastu i na terenima visine do 1500m, iako seoni javljaju uglavnom kao mjeovite ume na visinama 800 - 1200m (bukva, javor, jasen, grab). OkoZabojskog jezera su etinari jela i dominirajua smra. Od prizemne flore postoji kupina, malina, umskajagoda, a na viim terenima i borovnice.

Posebno vrijedne biljne vrste na irem prostoru su: bor krivulj (u nacionalnom parku Durmitoru i naBjelasici), tisa i boikovina (na podruju cijele Crne Gore). Ove vrste se ne smiju izmjetati, unitavati ni


29/161


29

ugroavati, na bilo koji nain. Endemine biljne vrste su predstavljene munikom (nalazite iznad Bistrice ukanjonu Tare), medveom lijeskom (nalazite u Gojakovicima, zna se za svega 2 stabla), planinskimjavorom (Bjelasica) i dekorativna likovica (Sinjajevina i Bjelasica). Rijetke i prorijeene vrste prikazane sukroz runolist (Sinjajevina), lincuru (Bjelasica i Sinjajevina), tisu (dolina Tare) i dr.

1.5.8. Obnovljivi izvori energije

Znaajno mjesto u Strategiji razvoja energetike Crne Gore do 2025. godine zauzimaju projekti razvoja iiskorienja obnovljivih izvora energije. Posebna panja je posveena projektima izgradnje malihhidroelektrana, a pitanje iskorienja malih vodotoka obraeno je i u Strategiji razvoja malih hidroelektranau Crnoj Gori. Otvorena je mogunost saradnje za zainteresovane investitore i preduzea, ne samo zahidroenergiju, ve i za solarnu, energiju vjetra, biomase, energiju iz otpada.

to se tie optine Mojkovac oekuje se korienje obnovljivih izvora energije, u prvom re du malih hidroelektrana, energije vjetra i komunalnog otpada. Za pojedine vodotoke raene su studije i idejna rjeenjahidroenergetskog korienja, preteno zasnovane na korelativnim procjenama bilansa i reima voda.Ukupan kapacitet malih hidroelektrana na Bjelojevikoj rijeci procjenjuje se na oko 17MW instalisanesnage. Podstie se izgradnja sistema daljinskog grijanja za etiri ustanove: Dom zdravlja, Centar zakulturu, srednja mjeovita kola i osnovna kola.

1.6. Administartivni kapaciteti

1.6.1. Optinska uprava

Predsjednik Optine Mojkovac, na predlog Glavnog administratora, dana 30.06.2008. god. donio jeOdluke o organizaciji i nainu rada lokalne samouprave. Za obavljanje poslova lokalne uprave, obrazovanisu organi lokalne uprave i to: sekretarijati, uprave, slube, direkcije i agencije. Optina broji 63 radnika.

Sekretarijati su:

Sekretarijat za optu upravu;Sekretarijat za finansije i ekonomski razvoj;Sekretarijat za ureenje prostora,zatitu ivotne sredine, komunalnostambene poslove i saobraaj;Sekretarijat za drutvene djelatnosti, propise i kadrove.

Osim sekretarijata u okviru organa lokalne uprave nalaze se i:

Uprava javnih prihoda;Sluba zatite i Komunalna policija;

Sluba za poljoprivredu, puteve i vode;Direkcija za imovinu;Agencija za investicije i graevinsko zemljiteCentar za informacioni sistem.

Optina je osniva i sledeih preduzea ili ustanova:

Javno komunalno preduzee Gradac,


30/161


31/161


31

2. SWOT ANALIZA

SWOT analiza (prednosti, slabosti, anse, prijetnje) predstavlja osnovni korak u definisanju dugoronestrategije razvoja. Zasnovana je na informacijama sadranim u Analizi postojeeg stanja i drugimprogramskim dokumentima i ini podlogu za definisanje prioriteta razvoja optine . Elementi SWOT analize

su interni i eksterni faktori i ona sadi pregled prednosti, slabosti, ansi i prijetnji iz oblasti:

Demografija, rad i socijalno staranje;Ekonomski proizvodni sistem;Saobraaj i komunikaciona dostupnost;ivotna sredina;Administrativni kapaciteti.

PREDNOSTI SLABOSTI

Demografija, rad i socijalno staranje

Populacija je sauvala visok stepen kvalitetatradicionalnih ivotnih naelaAktivno sprovoenje mjera socijalne politikeInstitucionalizovana briga o mladima

Razvijena kulturna i sportska infrastruktura zarealizaciju projekata u tim oblastima

Neusklaenost ponude i potranje na tritu radaVisoka stopa nezaposlenosti

Neadekvatna struktura visokoobrazovnog kadra

Neadekvatni ivotni i radni uslovi osoba sa posebnimpotrebama

Ekonomski proizvodni sistem

Povoljan geografski poloaj i klimatski uslovi zarazvoj poljoprivrede

Komparativne prednosti za razvoj turizmazimsko planinski, avanturistiki, sportsko rekreativni, seoski

Prirodni potencijali: hidropotencijal, bogatsvoumama i mineralimaPovoljni uslovi za razvoj drvoprerade,metaloprerade i usluga kroz razvoj mikro, malih isrednjih preduzea.Definisana industrijska zona

Nefunkcionalna industrijska zona

Neiskorienost poljoprivrednih povrina i nedostatakpoljoprivredne infrastrukture

Neefikasnost trita u oblasti poljoprivredneproizvodnje

Nedovoljni sruni kapaciteti za uspjeno funkcionisanjei razvoj postojeih preduzea i osnivanje novihNiska energetska efikasnost

Saobraaj i komunikaciona dostupnost

Povoljan saobraajno geografski poloajRazvijena telekomunikaciona infrastruktura

Neadekvatna i nedovoljno razvijena putnainfrastruktura(lokalni i nekategorisani putevi)

Nerazvijena elektrifikaciona mrea u pojedinimoblastima ruralnog podruja

Okolina/ivotna sredina

Ouvana ivotna sredinaTeritorija optine obuhvata dio prirodnih resursa

Neadekvatno upravljanje vrstim otpadomNerazvijena kanalizaciona mrea u prigradskim


32/161


32

Nacionalnih parkova Durmitor i Biogradska gora irijeke Tare

Usvojena Zelena agendaAdekvatno upravljanje otpadnim vodama ueg

gradskog jezgra

Sanirano i rekultivisano jalovite biveg rudnikaBrskovo

naseljima

Djelimino nekontrolisana eksploatacija prirodnihreursa(ume, kamen, ljunak)

Netretirani ostaci otpada u objektima biveg rudnikaBrskovo

Administrativni kapaciteti

Institucionalizovana saradnja izmeu lokalneuprave, preduzetnika i sindikata kroz Socijalni savjet

Dobra meusobna komunikacija izmeu lokalneuprave i dravnih institucija

Usvojen PUP do 2020.godine, Zelena agenda,Startegija zapoljavanja i razvoja ljudskih resursa2011-2015

Informatika pismenost i poznavanje stranih jezika naniskom nivou

Nedovoljna efikasost u timskom radu

Neuspostavljen institucionalni mehanizam saradnjelokalne uprave sa civilnim sektorom

Deficitarnost kadra za apliciranje i sprovoenje projektaprema EU fondovima

Nepostojanje Detaljnog urbanistikog Plana

ANSE PRIJETNJE

Demografija, rad i socijalno staranje

Otvaranje novih obrazovnih institucija u skladusa potrebama trita rada

Strateki pristup sprovoenju aktivnih mjerazapoljavanja

Depopulacija

Centralizovano sprovoenje politike obrazovanjaNeusklaenost zakonske regulative sa potrebama

lokalne zajedniceEkonomsko proizvodni sistem

Proces integracija u EU

Domae i strane investicijeRazvoj informacionih tehnologija

Rast potranje u turizmu(zimsko - planinski,avanturistiki, sportsko rekreativni, seoski)Usklaivanjeturistikih proizvoda sa turistikimpotencijalima

Proizvodnja zdrave hrane

Siva ekonomija

Neravnomjeran regionalni razvoj

Pad investicionih aktivnosti

Saobraaj i komunikaciona dostupnost

Rekonsrtukcija i modernizacija pruge Beograd

Bar i magistralnog putaIzgradnja autoputa Bar- BoljariStavljanje u funkciju aerodroma Berane

Neadekvatno odravanje postojeih putnih pravaca

Okolina/ivotna sredina

Korienje obnovljivih izvora energijeRealizacija projekta Regionalne deponije

Elementarne nepogode

Devastacija ivotne sredine kroz nekontrolisanu


33/161


33

Podizanje nivoa svijesti o zatiti ivotne sredineUnapreenje upravljanja prirodnim resursima

ekspolataciju prirodnih resursa

Administrativni kapaciteti

Stvaranje kvalitetnog tima za pripremanje i

sprovoenje projekata finansiranih iz EU fondovaMeuoptinska saradnja

Nedostatak optimalinih uslova za sprovoenje

kvalitetne kadrovske politike (struni kadrovi)

3. STRATEKI CILJ, PRIORITETI, MJERE I PROJEKTI

3.1. STRATEKI CILJ RAZVOJA VIZIJA OPTINE MOJKOVAC

Kod definisanja vizije optine Mojkovac uzeta su u obzir tri kljuna elementa na kojimtreba da se temeljivizija, a to su: osjeaj za realnost,otvorenost i spontanost.

Polazei od raspoloivih resursa i na bazi realnog planiranja Mojkovac 2019. godinevidimo kao ureen turistiko poljoprivredni centar sa ouvanom ivotnomsredinom, valorizovanim prirodnim resursima, konkurentnom preraivakomindustrijom, pozitivnom poslovnom klimom, kvalitetnom infrastrukturom,

raznovrsnom ponudom obrazovnih, kulturnih i sportskih sadraja koji zadovoljavajupotrebe graana.

3.2. PRIORITETI I MJERE

Na osnovu informacija dobijenih metodom SWOT analize, identifikovanih kljunih razvojnih problema iansi za razvoj optine i uvaavajui pravce razvoja kako su postavljeni vizijom, definisano je pet prioritetaStrategije razvoja optine Mojkovac za period 20122019

Prioritet 1 Razvoj drutvenih djelatnosti, socijlna politika

Mjera 1.1. Poveanje zaposlenosti

Projekat 1. Osposobljavanje odraslih u oblasti ugostiteljstva ( konobari, kuvari, sobarice12 lica )Mjera 1.2 . Poboljanje usklaenosti ponude i tranje na tritu rada

Projekat 2. Struna obuka za turistikog vodia

Mjera 1.3.Jaanje institucija u oblastima kolstva, zdravstva, kulture i sporta kroz partnerstvo isaradnju


34/161


34

Projekat 3. Biking tours

Projekat 4. Podrka unapreenju zdravlja mladih

Projekat 5. Smotra tradicionalnog stvaralatva

Projekat 6. Festival djejih predstava

Projekat 7. Muziki festival tradicionalnih instrumenata

Mjera 1.4. Jaanje socijalne kohezije

Projekat 8. Podrka unapreenju razvoja volonterizma

Projekat 9. Formiranje socijalnog servsa za stare, pomo u kui - gerontodomaice

Projekat 10. Personalna asistencija kao socijalni servis podrke u kui djeci i omladini sa invaliditetom

Projekat 11. Sunana radionica, radionica za proizvodnju ukrasnih predmeta i suvenira.

Projekat 12. Izrada Akcionog plana za osobe sa invaliditetom

Prioritet 2 Razvoj privrede

Mjera 2.1.Promocija komparativnih i konkurentskih prednosti u cilju stvaranja uslova za investiciona

ulaganja

Projekat 13. Izrada Vodia za potencijalne investitore u Mojkovcu

Mjera 2.2. Valorizacija poljoprivrednih potencijala sa teitem na proizvodnji organske hrane

Projekat 14. Poveanje proizvodnje kontinentalnog i jagodiastog voa

Projekat 15. Razvoj stoarstva

Projekat 16. Izgradnja stone pijace

Projekat 17. Igradnja vodopoja na katunima

Mjera 2.3. Unapreenje turistike ponude i standardizovanje postojeih kapaciteta

Projekat 18. Gastronomski vodi i gastronomska tura

Projekat 19. Avanturistika trka Northern Challenge-Izazov sjevera

Projekat 20. Klaster turistike ponude optine Mojkovac

Projekat 21. Ureenje izletita Crna Poda

Projekat 22. Ureenje izletita Debeli lug


35/161


35

Mjera 2.4.Unapreenje preduzetnike svijesti i stvaranje optimalnih uslova za formiranje i razvoj bizniszona, interesno umreavanje preduzetnika teritorijalno i gransko

Projekat 23. Razvoj preduzetnikih inkubatora

Projekat 24. Biznis zona Mojkovac

Mjera 2.5. Stvaranje optimalnih uslova za adekvatno korienje energetskih potencijala

Projekat 25. Izgradnja mHE na titarikoj rijeci

Projekat 26. Izgradnja mHE na Bjelojevikoj rijeci

Projekat 27. Izgradnja mHE na vodovodu u Gojakoviima

Projekta 28. Izgradnja mHE u Poljima

Projekat 29. Izgradnja mHE u BistriciRAVNJAK

Projekat 30. Izgradnja mHE na Jakovikom potoku

Projekat 31.Solarni katuni - za instalaciju solarnih sistema za proizvodnju elektrine energije nakatunima

Mjera 2.6. Istraivanja potencijalnih i adekvatna eksploatacija postojeih mineralnih bogatstava

Projekat32. Eksplotacija rude

Prioritet 3 Razvoj infrastrukture u funkciji poboljanja privrednih i drutvenih djelatnosti

Mjera 3.1. Unapreenje putne infrastrukture

Projekat 33. Nastavka Njegoeve ulice i lokalni put Mojkovac Ravni

Projekat 34. Modernizacija putnog pravca DobrilovinaZabojsko jezero

Projekat 35. Rekonstrukcija ul.V.epanovia u cijeloj duini

Projekat 36. Izgradnja ulice Oslobodilakih ratova

Projekat 37. Izgradnja ulice ura ukia

Projekat 38. Izgradnja ulice Balkanske

Projekat 39. Rekonstrukcija i proirenje saobraajnice centar grada ul.F.uria - Tutii - magistrala

Projekat 40. Putni pravac Mojkovac(titarica)-Sinjajevina(Ruica)-abljak(Njegovoa)

Projekat 41. Putni pravac Mojkovac-Proenske planine-Pljevlja


36/161


36

Projekat 42. Putni pravac: KrstacBojna Njivaelinska Kosa - Vragodo

Projekat 43. Lokalni put Lepenac(Grab)-Gornji Lepenac

Projekat 44. Lokalni put LepenacBojna Njiva

Projekat 45. Lokalni put Mali Preprantitarica

Projekat 46. Lokalni put Mojkovacurove krlje

Projekat 47. Lokalni put PoljaCkara

Projekat 48. Putni pravac Ambarine-Bjelojevii-Ugljari-Vragodo

Projekat 49. Lokalni put Ravni-Bojna Njiva

Projekat 50. Raskrsnica Ulaz u grad sa nastavkom izgradnje Ul. S. Drobnjaka

Projekat 51. Lokalni put Rudnica-Prita

Projekat 52. Put Slatina-potokJakovii

Projekat 53. Lokalni put Mojkovac-Slatina

Projekat 54. Putni pravac Mojkovac Mramor - Jakovii Proenske planine

Projekat 55.Nastavak radova na modernizaciji lokalnog puta u Kaludri (-Ravni Laz-Visei mostuGostilovini)

Mjera 3.2. Unapreenje komunalne infrastrukture

Projekat 56. Zatita i ureenje izvorita gradskog vodovoda Gojakovii

Projekat 57. Izgradnja vodovoda u Gostilovini i Slatini

Mjera 3.3. Unapreenje ostale javne infrastrukture

Projekat 58. Izgradnja zgrade lokalne samouprave

Projekat 59. Izgradnja sportsko-rekreativne zone

Projekat 60. Izradnja terena za male sportove u selima Polja, Lepenac, Slatina, Podbie i titarica

Projekat 61. Izgradnja male sportske sale

Projekat 62. Izgradnja Parka pjesnika

Projekat 63. Definisanje lokacije gradskog groblja

Projekat 64. Sanacija domova u mjesnim zajednicama


37/161


37

Projekat 65. Izgradnja zgrade za socijalno ugroeno stanovnitvo i osobe sa invaliditetom

Projekat 66. Izgradnja zgrade za raseljelna i interno raseljena lica

Projekat 67. Izgradnja ljetnje scene

Prioritet 4 Odrivo upravljanje priorodnim resursima

Mjera 4.1. Podizanje ekoloke svijesti graana

Projekat 68. Leave No Trace

Projekat 69. Podizanje ekoloke svijesti graanja

Mjera 4.2. Unapreenje sistema upravljanja otpadom

Projekat 70. Upravljanje otpadom

Mjera 4.3. Poveanje stepena enregetske efikasnosti

Projekat 71. Poveanje stepena energetske efikasnosti

Mjera 4.4. Odrivo upravljanje zatienim podrujima i valorizacija kulturnog naslea i identiteta

Projekat 72. Odrivo upravljanje zatienim podrujima i valorizacija kulturnog naslea i indetiteta

Prioritet 5 Nadgradnja administrativnih kapaciteta u cilju razvoja zajednice

Mjera 5.1.Unapreenje administrativnih kapaciteta za apliciranje i sprovoenje projekata prema EUfondovima

Projekat 73.Usklaivanje kadrovskih potreba loklne samouprave u procesu evropskih integracija sanaglaskom na podizanju kapaciteta za apliciranje prema EU fondovima

Mjera 5.2. Unapreenje saradnje izmeu lokalnih institucija i civilnog sektora

Projekat 74. Donoenje akata o sprovoenju aktivnosti izmeu lokalnih institucija i civilnog sektora

Mjera 5.3.Podizanje svijesti o sistematskom pristupu sprovoenja postojeih i stvaranju novihprocedura

Projekat 75. Uvoenje standarda ISO 9000 za ograne lokalne samouprave

3.3. PROJEKTI

Projekat 1. Osposobljavanje odraslih u oblasti ugostiteljstva ( konobari, kuvari, sobarice12lica )


38/161


38

Prioritet 1. Razvoj drutvenih djelatnosti, socijalna politika

Mjera 1.1. Poveenje zaposlenosti

Aktivnosti:

Ispitivanje trita rada, definisanje potreba za strunim profilima (konobari, kuvari, sobarice);Definisanje programa obuke;

Obuka, izdavanje uvjerenja;

Obilazak elitnih ugostiteljskih objekata u drugim sredinama.

Opis projekta:

S obzirom na strateko opredeljenje razvoja optine u turizmu, u skladu sa savremenim t okovima ipotrebama, neophodno je dodatno obuiti kadrove. Obuka bi obuhvatala teoretski i praktini dio, a obavljalabi se u saradnji sa zainteresovanim partnerima na bazi zajednikih interesa i ciljeva. Obuku bi pohaalauglavnom tee zapoljiva lica sa evidencije starosne dobi od 22 do 40 sa predispozicijom da nauzaposlenje u oblasti ugostiteljstva

Na kraju obuke, steena znanja i vjetine treba uporediti sa vjetinama slinog strunog profila kadrovai u drugim sredinama, koje imaju dugogodinju tadiciju u tim oblastima.

Oekivani rezultati:

Povean stepen kvaliteta turistike ponude;Poveane anse za zapoljavanjem tee zapoljivih lica.

Ciljne grupe:

Nezaposlena lice sa evidencije Zavoda za zapoljavanje, tee zapoljiva lica;Indikatori:

Povean broj struno osposobljenih kadrova;Smanjena nezaposlenost, pogotovu tee zapoljivih lica.

Potencijalni partneri:

Optina MojkovacZZZCG;

JUSM Vuksan uki;Turistika organizacija;Preduzetnici.

Rizici:

Nedovoljan stepen svijesti nezaposlenih lica o potrebi za cjeloivotnim uenjem;Nedovoljan broj prijavljenih kandidata.

Monitoring i evaluacija


39/161


40/161


40

spremom, tenim poznavanjem jednog stranog jezika (po mogunosti engleskog).

Indikatori:

Broj zaposlenih lica;

Broj broj turistiki tura;Poveani prihodi od izletnike takse.

Potencijalni partneri:

Optina Mojkovac;Zavod za zaposljavanje;

JUSM Vuksan uki;LTO Mojkovac.

Rizici:

Pronalaenje adekvatne institucije sa licencom za obuku vodia.Nedovoljan broj kandidata koji bi mogli da zadovolje postvaljene kriterijume.Monitoring i evaluacija

Formirani projektni tim od strane predstavnika lokalne samouprave, srednje mjeovite kole,Zavoda za zapoljavanje i Loklane turistike organizacije bie zaduen za monitoring i evaluaciju.

Period implementacije

20132014.Budet:

7000, izvor sredstava: donatori(USAID), TO Mojkovac

Projekat 3. Biking tours

Prioritet 1. Razvoj drutvenih djelatnosti , socijalna politika

Mjera 1.3. Jaanje institucija u oblastima kolstva, zdravstva, kulture i sporta kroz parterstvo isaradnju

Aktivnosti:

ienje i obiljeavanje biciklistike staze;Postavljanje vidikovaca i odmorita;Priprema terena za takmienje i obezbjeivanje nagrada;Obezbjeivanje smjetaja i obroka;Angaovanje strunjaka iz oblasti istorije;Promotivne aktivnosti.


41/161


42/161


42

Period implementacije

Kontinuirano odravanje svake godine u ljetnjem perioduBudet:

5000, izvor sredstava: konkursi u oblasti razvoja turizma

Projekat 4. Podrka unapreenju zdravlja mladih

Prioritet 1. Razvoj drutvenih djelatnosti, socijalna politika

Mjera 1.3. Jaanje institucija u oblastima kolstva, zdravstva, kulture i sporta kroz partnerstvo isaradnju

Aktivnosti:

Uspostavljanje formalne saradnje izmeu Srednje mjeovite kole ,, Vuksan uki, Doma zdravlja,, Boko Dedejic i Optine Mojkovac kroz potpisivanje Memoranduma o saradnji;Otvaranje besplatne SOS linije za mlade;

Realizovanje radionica u srednjoj koli o zdravom nainu ishrane;Aktivnosti na promociji projekta.

Opis projekta:

Opti cilj projekta je: Podizanje nivoa

Documents

SPR Mojkovac Demografski pregled