Stem op de okapi

www.queridokinderboeken.nl

www.edwardvandevendel.com

www.martijnvanderlinden.nl

Dit boek is ook verkrijgbaar als e-book.

Copyright tekst © 2015 Edward van de Vendel

Copyright illustraties © 2015 Martijn van der Linden

Copyright illustraties okapi-galerij © diverse illustratoren

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt,

in enige vorm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke

toestemming van Em. Querido’s Kinderboeken Uitgeverij, Amsterdam.

Vormgeving steef liefting

i sbn 978 90 451 1732 4 ⁄ nur 282

Het Congolese aapje op de voorkant van dit boek is een zonnestaartmeerkat.

Edward van de Vendel & Martijn van der Linden

Stem op de okapi

Q

Amsterdam · AntwerpenEm. Querido’s Kinderboeken Uitgeverij

2015

‘Wat is jouw lievelingsdier?’‘Een pony.’

‘Wat is jouw lievelingsdier?’‘Dolfijnen.’

‘En het jouwe?’‘Mag ik er twee noemen? Een pinguïn en een poesje.’

‘Het jouwe?’‘De zwarte panter.’

‘En wat is jullie lievelingsdier dan?’

De okapi.’De wat?’

‘De okapi.’‘

Bestaat die echt?’‘Die bestaat echt.’

‘Geef ons één goede reden om de okapi als lievelingsdier te hebben.’

‘Eén goede reden? Die hebben we niet.’‘Nee?’

‘Nee. We hebben er achtentachtig.’

inhoud

deel een Waarin we je de okapi voorstellen. Van zijn tong tot zijn staartje. 7

deel twee Waarin we je de okapi in andere verf laten zien. In andere kleuren, met andere strepen. 31

deel dr ie Waarin je te weten komt hoe de okapi honderd jaar geleden ontdekt werd en hoe hij in dierentuinen belandde. 49

deel v i er Waarin we praten met Sander, die alles weet van okapi’s in dierentuinen. 77

deel v i j f Waarin we de geboorte van een okapi-baby meemaken. 87

deel zes Waarin je een paar okapi-liedjes hoort. Nou ja, niet hoort. Leest. 99

deel zeven Waarin we okapi-verzorger Rob volgen. Twee jaar lang. En waarin er heel wat gebeurt met vijf okapi’s, die een naam hebben die begint met een K. 109

deel acht Waarin we je de mooiste okapi-schilderijen laten zien. 135

deel negen Waarin wij al onze redenen om de okapi als lievelingsdier te hebben nog eens op een rijtje zetten, en waarin wij jou bedanken. 153

5

deel een

Waarin we je de okapi voorstellen. Van zijn tong tot zijn staartje.

moet je kijken

Als je nog nooit een okapi hebt gezien, wordt dit de eerste keer. En die eerste keer kun je nooit meer overdoen, dus: let op.

7

Nu denk je: waaahaaaa.Wat een dier waaahaaaaa! Je denkt: het lijkt wel een aan elkaar geplakt dier.Beetje hert.Beetje paard.Beetje zebra.

En je denkt aan andere aan elkaar geplakte dieren.Zoals de oliwaterpanda (die bestaat niet).En het vogelbekdier (dat bestaat wel).

Maar de okapi bestaat dus ook. En hij is niet aan elkaar geplakt. Hij is géén familie van het hert. Hij is geen familie van het paard. Hij is zelfs geen familie van de zebra.Hij heeft bijna geen familie.Hij heeft zichzelf – en zijn grote broer.

8

9

broer giraf

Wat?Broer?Giraf?

Ja, het enige familielid dat de okapi heeft is de giraf. Maar de giraf heeft een lange nek, en de okapi heeft die niet! En de giraf heeft vlekken en de okapi heeft ze niet! Ja, dat is allemaal waar. En toch is het zo: de okapi heeft maar één familielid en dat is dus een familielid waar hij niet op lijkt.

Of toch wel?De okapi-nek is veel te lang om een paardennek te zijn. Of een hertennek. En kijk eens naar zijn hoofd. Naar de vorm ervan: giraffe-achtig. En moet je zijn slanke benen eens zien: giraffe-achtig.Dus misschien zie je het niet meteen,maar familie zijn ze:de gikapi en de oraffe,de giraffe en de okapi.

sokken en kousen en lepels en elastiek

Okapi’s hebben donkere sokken aan.Niet echt natuurlijk, maar als je doet alsof hun hoeven hun schoenen zijn, dan lijkt het gedeelte daar net boven op een sokje. Een diepbruin sokje, met een witte onderrand.Twee sokken voor, twee sokken achter.

Maar dat is niet genoeg – okapi’s dragen ook nog lange, witte kousen. Ze steken uit de sokken omhoog. Twee kousen voor, twee kousen achter.

En, als je nóg preciezer kijkt, zie je dit: bij de voorste benen klimt er over die witte kousen een donkere vlek naar boven. Eerst is die vlek lang en dun en daarna wordt hij rond en dik. Een vlek in de vorm van een lepel. Met de eetkant midden op de knie geplakt.Lepelkousen dus. Voor. Niet achter. Daar zijn ze helemaal wit.

En boven de kousen?De bovenste helft van de benen is donker, met een paar rafelige ringen. Alsof er slordige, dikke, witte elastieken omheen zitten.Voor. Niet achter.Want daar zien we,ohh, bij de achterbenenzien we…

11

een witte zon

Witte vlammen.Die links en rechts uit de okapi-billen slaan. Zo zien de zebrastrepen op de achterste benen van de okapi eruit. Midden op de okapi-bips zijn die vlammen nog dik, maar op de zijkant van zijn lijf worden ze steeds smaller.

Alle okapi’s dragen zulke spierwitte zonnestralen op hun achterste.Het is alsof ze, voor ze geboren werden, eerst in de rij voor een schilder zijn gaan staan. En dat die schilder ze toen een voor een met hun eigen zonnestre-pen heeft versierd. In het midden van de okapi-bips lekker dik en wit, maar aan de zijkanten werd de verf steeds dunner uitgesmeerd.

Elke bil is anders.Elke okapi is anders.

Handig, hoor. Als een okapi-jong zijn moeder kwijt is, heeft hij altijd iets waaraan hij haar kan herkennen:haar billenvlammen,haar kontenzon.

12

in het licht

De vlammen achter op een okapi lijken niet voor niets op zonne-stralen. In het donkere oerwoud waar de okapi’s wonen

dringt maar weinig licht tussen de takken en de blade-ren door. Een paar streepjes, dat is alles.

Als de okapi dan met zijn achterkant naar je toe staat, zie je hem niet. Zijn billenstrepen zijn

nauwelijks te onderscheiden van de echte zonnestrepen. De okapi speelt er dus verstoppertje mee. Hij is er, maar hij is er niet. Hij gaat op in het licht.

13

beng!

Met zijn dunne giraffe-achtige benen loopt de okapi doodstil tus-sen de bomen. Niets hoor je. Tiktik misschien, maar alleen als hij op iets hards stapt.De okapi kan zich verstoppen in het licht én hij kan zich verstop-pen in de stilte.Hij is er niet, maar hij is er wel.

Totdat hij ontdekt wordt. Want dan blijken die benen met die kleine schoenen, die kleine hoeven, behoorlijk te kunnen rennen.Als de okapi denkt dat hij moet vluchten, stort hij zich door de struiken en schopt hij alles wat hem in de weg staat opzij.

Hij kan er ook mee trappen. Dat doet de okapi-moeder bijvoor-beeld als er iemand te dicht bij haar jong dreigt te komen.Dan verstopt ze zich niet.Dan vlucht ze niet weg.Dan… beng!

14

iets bijzonder bijzonders

Nog één ding over de okapi-benen:aan de voorkantvan de voorste benenpreciesop de lepelvlekop de knieënzitten bij sommige okapi’s witte spatten. Witte kniespatten. Alsof hun kousen versleten zijn. Alsof er een gat in gevallen is.Dus als je in de dierentuin een okapi ziet, dan is dat al bijzonder. Maar blijkt het ook nog eens een okapi met een opengescheurde kous te zijn, dan zie je iets bijzonder bijzonders.

het staartje

Terug naar de kont.Toen de zonnestralen op de okapi- billen geschilderd werden, hing het okapi-staartje zeker even ergens anders. Er zit geen spatje verf op. Donkerbruin is het. Smal. Met een kwastje.

Een okapi komt met zijn schou- der ongeveer tot aan de schouders van je vader, en met zijn hoofd tot aan je va-ders hoofd, dus voor zo’n mooi groot dier is dat staartje eigenlijk een dingetje van niks. Het bungelt keurig voor het poepgat van de okapi. Het zwaait een beetje heen en weer, maar niet erg vaak en niet erg ver – okapi’s zijn geen zwie- pers. Alleen okapi-baby’s kwispelen ermee, vooral als ze bij hun moeder staan te drinken. En vrouwtjes, soms, als ze een mannetje willen.

Toch doet dat staartje iets opvallends. Het scheidt de vlammen. Het trekt een mooie bruine lijn van boven naar beneden, en daardoor lijkt de witte zon die de okapi op zijn achterste draagt ook nog op iets anders: op een grote gestreepte vlinder. Of op twee witte opengeslagen vleugels.

Dat staartje is dus geen dingetje van niks. Het is het uitroepteken van de okapi-schilder. Het zorgt ervoor dat we nog beter naar zijn kunstwerk kijken.

16

knikkeren

Okapi’s poepen zwarte knikkertjes. Die zijn niet veel dikker dan een centimeter. Maar je zou er niet echt mee kunnen knikkeren, want ze zijn uitgerekt, of afgeplat, er zit soms een randje aan, of een deukje in. En net als de strepen op zijn billen verschillen ook de drollenbol-letjes van elke okapi. Als je zou willen kon je ze verzamelen. In doorzichtige potten, met naamkaartjes erop.In het oerwoud zijn het misschien wel waarschuwingstekens: hier woont Okapi Die En Die en hier knikkert hij ook. Wegwezen.

En dan nog iets vreemds:baby-okapi’s poepen niet. Dat doen ze pas als ze zes tot negen weken oud zijn. Tegen die tijd beginnen ze wat meer rond te lopen, misschien heeft het daarmee te maken. We weten het niet.We weten zoveel niet van de okapi.Het is een raadseldier.Okapi-baby’s die niet bij hun moeder drinken en in de dierentuin de fles krijgen van een verzorger poepen wél. Dat weten we. Dus de moedermelk van een echte okapi zit beter in elkaar dan andere soorten melk. Zo goed dat knikkeren niet hoeft.

17

okapi-was

De okapi is familie van de giraffe. En niet van het hert. Maar toch heeft de okapi iets wat herten ook hebben, en giraffes niet.Een vreemd kliertje.Het zit net boven de hoeven. Daar groeien stugge haartjes en achter die haartjes ligt, in een kleine holte, een klier die iets maakt dat lijkt op was.Die was vloeit voorzichtig over de harde okapi-hoef, van voren, en, via een richeltje, ook erom-heen.Waarom? Is dat goed voor de hoef? Gaat die ervan glimmen?We weten het niet.Misschien ruikt de was wel lekker voor andere okapi’s. Misschien draagt de okapi een geheimzinnige parfumvoorraad met zich mee. We weten het niet.

18

het bruin

De vacht van een okapi is prachtig, fluweelachtig bruin. Het bruin van kastanjes die rond zijn en gezond zijn.Het bruin van aarde waarop het net geregend heeft.Het bruin van de ogen van je lievelingsjuf.Het bruin van de mantel van een goede koning, uit een mooie film.Het bruin waar je je wang tegenaan wilt leggen, waar je je handen langs wilt laten gaan. Waar je in wilt tekenen, met je vinger, en dan wegvegen en opnieuw beginnen, je weet zeker dat dat kan.Maar het kan niet.Okapi’s willen liever niet worden aangeraakt.En als ze toch geaaid worden, bijvoorbeeld door een verzorger die ze al heel lang kennen, dan stoppen sommige okapi’s met waar ze mee bezig waren en gaan eerst de aangeraakte haren rechtlikken, de aanraking weglikken.

19

kind, kom eens hier

Okapi’s zien er frisgekamd uit. Hun haren zijn kort en altijd netjes bijgehouden door de okapi-tong. Hun vacht lijkt wel met een handjevol donkerbruine olie ingesmeerd, niet te veel, precies genoeg. Die olie komt uit hun huid, en de vettige glans zorgt ervoor dat waterdruppels afglijden langs de prachtig glanzende okapi-flanken.

De volwassen okapi heeft geen manen in zijn nek die kunnen opwaaien, in de knoop raken of klitten. Hij heeft geen slordige zwabberstaart. Een okapi is een dier dat zich verzorgt. Behalve de okapi-kleuter,pfah,moet je dat kleintje nu eens zien, mama moet het zeker weer doen? Ja hoor. Kind, kom eens hier.

De okapi-moeder gaat aan het werk. Alle haartjes van haar kalf worden in het gelid gelikt. Wat een gedoe, ze vindt het onbegon-nen werk, of nee, ze vindt het héérlijk.

De donkere haren van de kleuter zijn borstelig. En zwarter dan die van de volgroeide okapi’s.Zijn witte haren zijn langer dan die van zijn moeder, en zachter ook. En dan hebben de jonkies ook nog eens manen! In hun nek en midden op hun rug staan ze vrolijk, punkachtig, rechtop. Pas als de kleintjes twaalf maanden oud zijn, of dertien, of veertien, is die manenstreep weg. Uitgevallen.

20

Hé, zegt de okapi-moeder dan misschien tegen zichzelf: mijn baby is geen baby meer. Ik hoef hem niet meer elk moment te kammen. Wat was dat een gedoe, ik ben blij dat ik er klaar mee ben, ach nee, ik vond het héérlijk.

21

de ogen van de okapi

Jij loopt langs in de dierentuin en de okapi’s bekijken je. Ze zien je bewegen. Hun grote ogen draaien mee. Ze lijken van zwart glas, die ogen. Ze bollen op boven hun wan-gen en kunnen alles wat er naast hen is in de gaten houden en alles wat er voor hen gebeurt ook.En dan knipperen ze.

Dat knipperen kunnen ze met twee oogleden doen – zoals wij – maar ook met drie. Het derde ooglid is melkwit. En het schuift niet van boven naar beneden dicht, of van beneden naar boven, nee, het veegt de stofjes uit zijn ogen weg van links naar rechts. Tsssjoeff.

Het mooiste van dat knipperen zijn de okapi-wimpers. Ze zijn zwart en sterk en zo mooi dat je er eigenlijk een euro voor zou moeten betalen om ze te mogen zien. Of een beetje voer, wat rozenblad. Dus als je langsloopt in de dierentuin, moet je blijven staan. Stokstijf. Tot de okapi aan je gewend is en speciaal voor jou zal knipperen. Niet voor eten of voor geld. Gratis.

22

de ogen van de baby-okapi

En dan heb je de ogen van de baby-okapi’s nog niet eens gezien.Het haar op hun koppie zit lekker in de war. En – maar dit zie je alleen bij heel, héél kleine okapietjes – er lopen streepjes om hun ogen.

Geen zonnevlammen, geen brede schilderstroken. Nee, ze kijken je recht vanuit twee sterren aan. Dunne, lichte lijntjes springen van hun ogen weg, alsof de baby’s extra wimpers hebben, niet alleen zwarte dus, maar ook nog een stel witte.

Hun ogen lijken er groter door, en verbaasder. Als het okapi-kalfje ouder wordt verdwijnen ze. Dan zien ze er sterker uit en minder verrast. Alsof ze inmiddels een klein beetje beter gewend zijn aan de wereld.Aan bomen.Aan de rarigheid van alles om hen heen.Aan jou.

wangen vol kalk en oren als lepels

Zo netjes als de okapi is, zo slordig ziet zijn hoofd eruit. Er loopt een mooie zwarte streep overheen, van zijn voorhoofd tot aan zijn snuit. Maar op zijn wangen zit wit.Niet het wit van de zebrazonnestrepen op zijn achterste, maar melkachtig wit. Half-doorzichtig wit. Alsof iemand er een wolk met kalk tegenaan geblazen heeft.Schud eens even, zou je willen zeggen. Steek je hoofd even onder een waterstraal of zo, je hebt zeker een duik genomen in een bak met meel.

Maar juist dat onduidelijke poeder-wit maakt de rest van zijn hoofd waarschijnlijk zo mooi. De ogen van de okapi steken er als stuiters tegen af. En die hoorntjes, die alleen mannetjes hebben, die hoorn-tjes, die bedekt zijn met een laagje van fluweel – och, weer zo slordig: op het puntje is het laagje weggesleten.

Dan de snorharen. En de bekharen. Als een lollig baardje hangen ze erbij – met veel te weinig sprieten, met veel te lange sprieten, rommelig hoor.En die oren. Kijk er een tijdje naar en je begrijpt er niks van. Hoe kunnen die alle kanten op draaien? Zijn het radar-oren? Elk geluidje uit het stille oerwoud lepelen ze ermee op. Het lijken wel vaasjes, die oren. Je zou er bloemen in kunnen zetten, links een bosje tulpen en rechts een bosje lavendel.

24