SYK Tartışma Çerçeve Metinleri

SosyalistYenidenKuruluş

TartışmaÇerçeve Metinleri

2

İçindekiler

Giriş .................................................................................... 3Deklarasyon .................................................................. 5SYK Tartışma Başlıkları ............................................ 9T1 -Kapitalizm-Kriz-Türkiye .................................. 10T2 -Strateji .................................................................... 18T3 -Anti-kapitalist ve Devrimci-DemokratikMücadele Dinamikleri .............................................. 25

1) Kadın ................................................................ 282) Ekoloji .............................................................. 333) Gençlik -1 ....................................................... 393) Gençlik -2 ....................................................... 434) Kentsel Mücadele ....................................... 475) LGBT ................................................................ 526) İnanç Hareketleri ....................................... 54

T4 -Ulusal Sorun ......................................................... 58T5 -Birlik Deneyimleri ............................................. 63T6 -Örgüt/Siyaset ....................................................... 69

Sosyalist Yeniden Kuruluş PartiGirişimi (SYK), bu broşürde yeralan metinlerle birlikte, ortak par-tiye giden yolda Program’a zeminteşkil edecek bir tartışma sürecinibaşlatıyor. Bu tartışmanın, ortakpartinin kuruluşuyla tamamlana-cak bir takvim çerçevesinde, 4aylık bir süre içinde tamamlan-ması öngörülüyor. Ardından gelen2 ayda da Program’ın yazılması,tartışılıp onaylanması planlanıyor. SYK sürecini başlatan bileşenler,onlarca yıllık devrimci mücadelepratiği içinde kurdukları ve gide-rek güçlenen yoldaşlık ilişkile-riyle, kurulacak KomünistParti’nin eylemine yön verecek birdevrimci programın ortak zemi-nine sahip olduklarının güveni veöngörüsüyle yola çıkmıştır. Bununla birlikte, Parti’nin inşa sü-recini hızlı ama aceleci olmayanbir tarzla sürdürmek, bu yolunolağan ve gerekli evrelerini hak-

kını vererek geçmek, emin adım-larla yürümek niyetindeyiz. Kaldıki Yeniden Kuruluş anlayışımız, iş-lerin “yukarıdan” kotarılması ye-rine bu süreçte yer alan her birbireyin emeğiyle olduğu kadar sö-züyle de kuruluşun öznesi ve sa-hibi olmasını emrediyor.Tartışmayı bu anlayışla örgütleye-ceğiz. SYK’yı başlatan bileşenler, üze-rinde yer aldıkları komünist zemi-nin kendileriyle sınırlı olmayıpçok daha geniş bir alanı kapsadı-ğının bilinciyle, bu düşünsel vepratik zeminde yer alan, SYK’nınamaç ve yaklaşımını paylaşan hergrup, çevre ve bireyi eşit kurucuözneler olarak süreçte yer almayaçağırmaktadır. Dolayısıyla bu tar-tışma programımızın kapıları dabu türden en geniş katılıma so-nuna kadar açıktır. Tartışma programımız yeterli sa-yıda SYK’lının bulunduğu her ilde,

3

Giriş

Sosyalist Yeniden Kuruluş PartiGirişimi (SYK), bu broşürde yer alan

metinlerle birlikte, ortak partiye gidenyolda Program’a zemin teşkil edecek

bir tartışma sürecini başlatıyor.

Sosyalist Yeniden Kuruluş Tartışma Çerçeve Metinleri

4

olabildiğince geniş katılımla ger-çekleştirilecektir. Tartışmalardaçıkan sonuçlar, ifade edilen görüş-ler Parti Programı’nın yazımınatemel teşkil edecektir.Altını çizmek gerekir ki, bu tartış-malar, teorik sorunları nihai ola-rak çözmeye değil, bir “politikprogram” oluşturmaya yöneliktir.Kuşkusuz teorik tartışmalar buprogramatik tartışmanın arka pla-nını, derinliğini oluşturacak, onuetkileyecektir. Ama bir devrimcieylem programı oluşturmak içinteorik sorunların “çözümünü” bek-lemek gerekmediği gibi, böyle bir“çözüm”ü beklemenin kendisi deMarksizmin sürekli yeniden üre-timi anlayışıyla çelişir. Marksizmzeminindeki teorik tartışmalar,Parti faaliyetinin altından akanyer altı nehri gibi onu besleyerekve ondan beslenerek, yenilenerekhep süregidecektir. Tartışma programımız, 6 başlık-tan (gerçekte 6 konu öbeğinden)oluşuyor. Bu başlıklar aşağıda lis-telenmiştir.

Bu broşürde yer alan “çerçeve me-tinler”, tartışmaların önünüaçmak, kolaylaştırmak için yapı-lan kısa sunum konuşmaları gibihazırlanmıştır. “Ortaklaşılmış” ve“nihai” metinler değildirler; yazan-ların farklı üslup, ifade ve yer yerfarklı görüşlerini içermektedirler.Kaldı ki bir tartışma programını

başlatırken “ortaklaşılmış” ve“nihai” metinler sunmaya kalk-mak, kendi başına bir çelişki oluş-tururdu. Dört başı mamur, derinanalizler ve kesin hükümler içe-ren geniş kapsamlı sunum metin-leri yerine kısa, tezler, tespitler vesorular şeklinde hazırlanan metin-lerin, olabildiğince çok sayıda ka-tılımcıyı sözünü söylemeye teşvikedeceği kanısındayız.Bununla birlikte, her SYK’lı tar-tışma konularına ilişkin görüşle-rini herhangi bir sınırlamaolmaksızın yazılı olarak tartışmaortamına sunabilir, sunmalıdır. Butür metinler, tartışma sürecinizenginleştirecek, yol gösterici ola-caktır.

ORTAK MERKEZİ KURUL

Sosyalist hareketin ve işçi hareke-tinin eş-zamanlı krizine yanıt ve-rerek, sosyalist harekette yenidizilişlere yol açacak, çoğulcu, kit-lesel ve enternasyonalist bir işçi-emekçi partisinin inşası hedefiylebir ortaklaşma sürecini başlatmakiçin yola çıkıyoruz.Bu yeni süreçte, başarısızlıkla so-nuçlanan geçmiş birlik deneyleri-nin ortak bir değerlendirmeyetabi tutulmasının, çıkarılan ders-lerin sosyalist kamuoyu ile payla-şılmasının ve öngörülenortaklaşma sürecinin geçmişin ha-talarını tekrarlamayacak şekildetasarlanmasının, inandırıcı biryeni başlangıç için vazgeçilmez ol-duğunu düşünüyoruz.Marksist sosyalizm geleneğinebağlı olarak, işçi sınıfının egemensınıf olarak örgütlenmesini kesin-tisiz bir devrimci süreç olarakkabul eden bir bakış açısıyla çözü-len reel sosyalizmin sosyalist dü-

şünüşte yarattığı zaafları aşma he-defiyle bir araya geliyoruz. 21.yüzyılda sosyalizmi kitleler nez-dinde yeniden inandırıcı bir seçe-nek haline getirmenin ve maddibir güce dönüştürmenin vazgeçil-mez bir boyutu olarak, geçmiş sos-yalizm pratiklerinden, geleceğiipotek altına alacak fütürist hata-lara düşmeksizin, ortak dersler çı-karılmasını ve bu derslerinprograma, tüzüğe, örgütlenmemodellerine, siyaset tarzına yansı-tılmasını ve içerilmesini, yenidenkuruluş veya yapılanma iddiasıbakımından önemli görüyoruz. Bubahislerde ve programatik bir or-taklaşma için elzem gördüğümüzdiğer konularda, etkinliğimizinulaşabildiği her yerde her hangibir yerel-merkez hiyerarşisi güt-meksizin, yöntemi ve kapsamınakatılanların ortaklaşa karar vere-cekleri bir tartışma ve bu tartış-mayla at başı giden bir birlikteeyleme süreci başlatıyoruz.

Deklarasyon

“Sosyalist hareketin ve işçi hareketinin eş-zamanlı krizine yanıt vererek, sosyalistharekette yeni dizilişlere yol açacak, çoğulcu,kitlesel ve enternasyonalist bir işçi-emekçipartisinin inşası hedefiyle bir ortaklaşmasürecini başlatmak için yola çıkıyoruz.”

5

Türkiye sosyalist hareketinin top-lumsal ve politik mücadeledeciddi bir güç ve emek israfına yolaçan parçalı yapısının, ülke ça-pında etkili siyaset yapmayı vegündem belirlemeyi sağlayacakbir ölçeğe ulaşmasını ve yığınakyapmasını önlediği apaçık bir ger-çek. Ancak bizler, varlık gerekçe-lerini bizzat bu parçalı varoluştan,gelenek takipçiliğinden ve kendiözgün geçmişlerinden türeten sos-yalist grupların ve çevrelerin yanyana getirilmesinin bu gidişi ter-sine çevirmek için bir çare olma-yacağını, yaşadığımız bütünönceki deneylerden biliyoruz.Toplumsal mücadele alanlarındaortaya çıkan yeni çelişkileri ve ge-rilimleri siyasete taşıma pratikle-rinde ortaklaşmadıkça, bualanlardan yeni enerjiler ve tazegüçler sosyalist mücadelenin içinetaşınmadıkça, güçsüzlükler üze-rinden güç oluşturma anlayışıylasosyalist grup ve çevrelerin birbi-rine eklendiği bir durumun, top-lumsal gündemle ilgisiz, içinekapanık siyaset tarzını yenidenüretmekten öteye bir sonuç ver-mediğinin bilincindeyiz.Sosyalist hareketin kendi kriziniaşmasının büyük ölçüde işçi hare-ketindeki krizin aşılmasına suna-cağı çözümlerle ve devrimperspektifiyle hareket etmeklebağlantılı olduğunu da, kapitaliz-min egemenliğiyle her düzeyde,her türden karşı karşıya gelişin

bir sınıf mücadelesi halinde geliş-tiği kapitalist küreselleşme koşul-larında aradığımız yanıtın, eski“altın çağ”a öykünerek bulunma-yacağını da biliyoruz. Sosyalist ha-reketin küllerinden yenidendoğuşunun politik bir işçi hareke-tinin doğuşuna katkıda bulundu-ğumuz nispette mümkün olacağıöngörüsüyle hareket ediyoruz.İçinden geçtiğimiz çağda, sınıfmücadelesi yönünden ortayaçıkan koşulların önümüze koy-duğu görevler üzerinden yürütü-len bir örgütlenme ve mücadeleanlayışıyla, antikapitalist toplum-sal dinamikleri (Kadın, Ekoloji,Savaş Karşıtlığı vb) göz ardı etme-yen bir perspektifle, kendimizi işçihareketinin iktisadi ve siyasi alanikiliğini aşan bir dip dalgası üze-rinde yeniden kurmak üzereimkân ve güçlerimizi ortaklaştır-maya koyuluyoruz.Başlattığımız bu yeni sürecintemel yaklaşımlarından birisinide, Kürt Özgürlük Hareketiylestratejik bir ittifak anlayışı ekse-ninde, ezilenlerin mücadele birli-ğinin bir ifadesi olarak, emek vedemokrasi cephesinin inşası oluş-turmaktadır. Bu anlayışla, yeni birsürece adım atan bu girişim, Kürthalkının haklı taleplerini destek-lerken, bu talepler uğruna verdiğimücadelesiyle de tam bir daya-nışma içindedir.Bu adımı atarken Türkiye sosya-list hareketinin çok parçalı ve en-

6


gebeli topografyasında yalnız ba-şımıza olmadığımızın farkındayız.1980’ler sonrasında toplumsal ze-minlerinden büyük ölçüde uzak-laşmış olan sosyalist güçler,2000’ler başından bu yana Türki-ye’yi bir uçtan öbür uca yaran ikisermaye kampı arasındaki güncelpolitik kutuplaşmanın basıncı al-tında ve çeşitli türden savrulma-lara yol açacak şekilde yenidenkümeleniyorlar.Bir uçta demokratikleşmede ger-çek bir ilerlemenin, sınıfsal güçdengelerinden ve bir bütün olaraksermaye hâkimiyetinin sınırlan-masından geçtiğini ıskalayan; de-mokrasi uğruna mücadeleye tam,kısıtsız ve doğrudan bir halk ege-menliği perspektifiyle yaklaşma-yan, sadece ve yalnız “askerivesayet”le yatıp kalkan “demok-rasi” odaklı kümelenme var. Bukümedekiler, bir “yeniden kuru-luş” hedefiyle ve işçi hareketinintarihsel iddialarıyla programatikolarak ilişkilendirilmemiş vesayet-siz bir “demokrasi”ye, mevcut mu-hafazakâr-liberal hegemonyaiçinde konumlanarak ve AKP hü-kümetiyle alış-veriş içinde ulaşıla-bileceği yanılsamasıyla hareketediyor ve başka türden bir otori-ter rejimin şekillenmekte oldu-ğunu gözden kaçırıyorlar.Öteki uçta ise, çağımızda emper-yalizmin bir iç olgu olduğu gerçe-ğini göz ardı ederek,emperyalizmi dışsal bir olgu gibi

gören, tutarlı bir anti-kapitalizmeyaslanmayan bir anti-emperya-lizm söylemiyle, kendi ülkesininve burjuvazinin bölgesel bir hege-monya peşindeki yayılmacı yönel-işlerine karşı bir tavırgeliştiremeyen başka bir küme-lenme duruyor. Bu kümelenme,Kürt sorununa ve hareketine debu türden bir anti-emperyalizmingözlüğüyle baktığı içindir ki, ulu-salcı bir pozisyonda duruyor. Ka-pitalizme karşı bir devrimhedefiyle programatik ilişkisi be-lirsiz bu kümelenme, çeşitli ulu-salcı güçlerin kabulleri vehassasiyetleriyle örtüşen böyle bir“anti-emperyalizm” anlayışıyla,toplumsal mücadelelere ve işçi ha-reketine bir “yeniden kuruluş” an-layışından çok geriye dönük “eskialtın günleri” ihya etme refleksiyleyaklaşıyor.Bu kümelerle rekabet etmek içindeğil aramızdaki köklü farklılıkla-rın bilinciyle, sosyalizmi gerçek te-melleri üzerinde yeniden seçenekkılmak için yeniden kuruluş pers-pektifli bir süreç başlatıyoruz.Başlangıç kabulleri açısındanortak bir tartışma ve yöneliş içinyeterli bir düzeyin henüz oluşma-dığını bilsek bile, sosyalist hare-ketteki bu tabloyu nihai ve geridönüşsüz bir ayrışma saymıyoruz.Bu kümelerde yer alanlarla ideo-lojik mücadele sürdürmeyi vesınıf mücadelesinin gerekleri doğ-rultusunda enternasyonalist bir

7

Deklarasyon

yaklaşımla, sosyalizmi geçmiş reelsosyalist pratiklerden çıkarılandersler ışığında yeniden seçenekkılacak bir politik pratiğe davet et-meyi de bir görev olarak telakkiediyoruz.Bu anlayışla, hem bu iki kümeiçindeki gelişmeleri dikkatle izli-yor hem de “gruplar-arasızemin”de duran, bizimkine benzerarayışlara sahip, var olan kutup-sallığın ötesine doğru hareketle-nen çevre, grup, inisiyatif vesosyalist bireyleri şimdiden, baş-lattığımız yürüyüşün müstakbelortakları olarak görüyor ve onlarısosyalist bir yeniden kuruluş vederleniş sürecini birlikte örüp iler-letmeye davet ediyoruz.

8


9

1. Kapitalizmin krizi, kapita-lizmde meydana gelen yapı-

sal dönüşümler, bu dönüşüm-lerin işçi sınıfının yapısında veörgütlenmesinde yarattığı deği-şiklikler, yeni olanaklar ve yenideneyim alanları; Türkiye’ninsosyo-ekonomik, siyasal ve sınıf-sal yapısı

2. Mevcut konjonktür, strate-jik hat (devrimin yolu) ve

taktik durumumuz; demokrasiuğruna mücadele ve sosyalizm

3. Anti-kapitalist ve devrimci-demokratik mücadele dina-

mikleria... Kadın b... Ekoloji c... Gençlik d... Kentsel Mücadelee... LGBTf... İnanç Hareketleri

4. Kürt sorunu, ezilen ulus vedemokratik özerklik; milli-

yetçiliğe ve şovenizme karşıtutum; yeni bir enternasyonaliz-min olanakları

5. Sosyalist hareketin yenidenkuruluşu; geçmişten günü-

müze sosyalist hareketin birlikdeneyimlerinin değerlendiril-mesi; “yenilmiş sosyalizm”den çı-karılan dersler ve sosyalizmtahayyülümüz

6. Genel olarak siyaset tarzı-mız ve mücadele anlayışı-

mız; örgütlenme modeli ve partiiçi işleyiş

SYK Tartışma Başlıkları

10

Kapitalizmin Yeni Evresi

1. Özellikle son yarım asırdırgeçirdiği değişim, dönüşüm

ve başkalaşımların birikimli etki-sinin ve krizini aşmak amacıylayöneldiği yeniden yapılanma süre-cinin bir ürünü ve neticesi olarak,bugün kapitalizmin yeni bir evre-sindeyiz.

2. Post-modernizm, artık içindesoluk alıp verdiğimiz kültü-

rel, dilsel, simgesel ve sanatsal birvasattır. Post-modernizm, birbütün olarak modernizmin, onunegemenlik ve iktidar yapılarının,özne, akıl ve kimlik anlayışlarının,soyut evrenselliğinin ve vazettiğiikiliklerin (sivil toplum-siyasaltoplum, insan-yurttaş, özel-kamu-sal, akıl-beden, akıl-akıldışı, bilinç-

arzu, vb) krizinin bir semptomu-dur. Asla çözümü değil.

3. Sermaye kendisini yenidenyapılandırırken, ulusal eko-

nomilerin dünya ekonomisi ve pi-yasası karşısında sahip olduklarıözerklikleri çeşitli bölgesel bütün-leşme stratejileri (AB, NAFTA, vb)kapsamında, daha geniş çerçe-vede ise neo-liberal taarruz ve kü-reselleşme tabir edilen süreçeşliğinde önemli ölçüde tırpan-ladı. Fordist birikim rejimi döne-minde ve bunun “ithal ikameci”türünde oluşmuş iç örgü ve kenet-lenme biçimlerini çözerek, onlarıgiderek artan bir “dışa açıklık” ve“dışa dönüklük”le dünya ekonomi-siyle yeniden bütünleştirdi. Kendiserbest dolaşımının, akışının, biri-kiminin ve değerlenmesinin önün-deki engel ve kısıtların büyük

Kapitalizm-Kriz-Türkiye

Kapitalizmin krizi, kapitalizmde meydana gelenyapısal dönüşümler, bu dönüşümlerin işçisınıfının yapısında ve örgütlenmesinde yarattığıdeğişiklikler, yeni olanaklar ve yeni deneyimalanları; Türkiye’nin sosyo-ekonomik, siyasal vesınıfsal yapısı

Tartışma 1

11


bölümünü ortadan kaldırdı. Kendidevir hızını artırdı. Ulus devletleriyeni sermaye birikim rejiminingereklerini yerine getirecek, yeniişlevler edinecek, ama aynı za-manda bazı yetkilerini yerele(daha özgül anlamda, sermayeçevriminin ve işbölümünün “küre-sel kent” devletçiklerine ve düğümnoktalarına) bazılarını ise uluslar-arası kapitalist kuruluşlara ve kü-resel serbest piyasa mantığınadevredecek şekilde dönüştürdü.Bu ve benzeri gelişmelerin toplamsonucu, ortalama kâr oranlarınındünya çapında oluşmaya başla-ması, bu bağlamda kapitalizminuluslar-ötesi ve dünyasal hale gel-mesidir.

4. Sermayenin yeniden yapılan-masının en önemli kaldıracı

ve belirleyici ekseni, hiç kuşkusuz,emek ve üretim süreçlerin yeni-den örgütlenmesi ve buna koşutbiçimde yeni bir birikim rejimininyürürlüğe sokulmasıdır. Kâr oran-larını yeniden yükseltecek karşıetkenleri toptan harekete geçir-meyi hedefleyen, odağında “es-neklik” kavramının bulunduğu buyeniden yapılanma hamlesi bo-yunca, sermaye fordist emek vebirikim rejiminin “katılık” ve tıka-nıklarını gidermeyi, emeğin kendikarşısına diktiği engelleri aşmayıbüyük ölçüde başardı. Hem emek-ten ve emeği mekânda toplulaştır-maktan kaçışın, hem emeğiboyunduruk altına almanın ve

hem de emeğin bütün zihinsel, be-densel ve duygusal kapasite ve ye-tilerini içermenin ve birikiminhizmetine koşmanın yeni usulle-rini geliştirdi; giderek genişleyenbir istihdam biçimleri yelpazesiyarattı. Emeği mekânsal olarakparçalamakla yetinmedi, aynımekân içinde de çok çeşitli statü-lerle böldü. Bütün bunlara rağ-men, post-fordizm ve esnekbirikim, fordizme benzer biçimde,hiç yoksa belirli bir vade için, ser-mayenin derdine deva olmadı vebirikimi istikrara kavuşturmadı.Kapitalizmin krizi yeni biçimlerebürünerek devam ediyor.

5. Bugün, sermayenin fabrikaötesine uzanarak “yaşam

dünyası”nın tamamını gasp et-meye ve şekillendirmeye yönel-diği, bedenleri, zihinleri vearzuları kendisinin ihtiyaç duy-duğu belirli öznellik kalıplarınadökmek istediği biyo-politik evre-deyiz. Günümüzde, bizatihi artık-değer sömürüsü kapsamındakimücadeleler haricinde, sermaye-nin vantuzlarını her yöne ve dahaderinlere uzatmasına, üretimindoğal ve toplumsal koşul ve öncül-lerini ele geçirmesine, yeni türdenmülksüzleştirmeler ve “çitlemeler”yaratmasına, üretimin geldiğiyüksek toplumsallaşma düzeyinitanımak yerine bunu yozlaşma vetersinmelere maruz bırakmasına,tabiatına aykırı bir biçimde bilgiyi“özel mülk” haline getirmesine,

kenti ve mekânı atıl sermayeyiemmenin, rantın ve spekülasyo-nun ortamına dönüştürmesine setçeken ve çomak sokan; toplumsalgövdenin bütünü üzerinden geçe-rek gerçekleşen sermaye değer-lenmesinin karşısına herhangi birnoktada engel diken bütün dire-nişler ve mücadeleler anti-kapita-listtir.

6. Günümüz kapitalizmi giderekartan ölçüde bilgi yoğun ve

bilgi tabanlı hale gelmekte,Marx’ın tabiriyle “genel toplumsalbilginin” doğrudan üretken birgüç haline gelmesinden istifadeetmekte, bu bilginin harekete ge-çirici ve değer yaratıcı potansiye-line yaslanmaktadır. Bu durum,ölü emek ile canlı emek arasındasanayi devriminden beri sürege-len ilişkide bir başkalaşımı imle-mektedir. Bu yönüyle yeni evre,kapitalizmin kimi yapısal çelişki-lerini şiddetlendirir ve onun sınır-ları olduğunu sezinletirken, aynızamanda yeni mücadele alanlarıda açıyor.

7. “Finansallaşma” yalnızca ka-pitalizmin azalan kâr oranları

sorununa özellikle kriz dönemle-rinde bulunan geçici, daha sonra-sında geri çekilen bir çözüm değil,görece kalıcı bir olgudur ve kapi-talizmin kazandığı yeni özellik-lerle ilişkilidir. a) Finansallaşmayalnızca değersizleşmeyi ertele-menin bir mekanizması değil, aynızamanda sermayenin eriştiği yük-

sek toplumsallaşma derecesininbir tezahürü, bunun kapitalistmantık içinde ve kendi kendiniaşma yoluyla bir tanınmasıdır.Sermayenin örgütlenme biçimleri-nin ve akışlarının buna ayak uy-durmasının en önemlikaldıraçlarından biridir. b) Finan-sallaşma, sermayenin emekçiler,dar gelirliler, küçük üreticiler vekendi hesabına çalışanlar üze-rinde kurduğu dışsal (dolaysızüretim sürecinden kaynaklanma-yan) bir denetim ve sömürü meka-nizmasıdır. c) Günümüzde devasaboyutlara erişen ve araçları ol-dukça çeşitlenen finansallaşma,aynı zamanda, kısmen kâr oranla-rında düşüşten bağımsız ve gide-rek güçlenen bir eğilim olarak,sermayenin daha rantçı bir ko-numa çekilmesinin, rant ile kâr,üretken sermaye ile faiz getirensermaye arasındaki sınırları muğ-laklaştırmasının bir yansımasıdır.d) Günümüzdeki finansallaşma,Marx’ın kendi zamanında teşhisettiği sermaye mülkiyeti ile ser-mayenin işletilmesi ve işlevselliğiarasındaki ayrışmanın giderek bü-yüyen bir yarılmaya dönüşmesi-nin ve sermayenin emeksüreçleriyle ilişkisinin ciddi birbaşkalaşım geçirmesinin ifadesi-dir.

8. Emperyalizmin içsel bir olguhaline geldiği gerçeğinin göz

ardı edilmesi, ulusalcı savrulma-lara kapı aralar. Emperyalizm ku-

12


ramı, Marx’ın sermaye birikimikuramından bağımsız olarak de-ğerlendirilemez; aksi halde sadecedünya devletler sisteminin hiye-rarşik örgütlenmesiyle (ve bura-dan türeyen sorunlar, çelişkiler,çatışmalar, egemenlik ve bağımlı-lık, “merkez ve çevre” ilişkileriyle)ilgilenen, bu sistemi yıkacak birperspektiften uzak bir “siyasalemperyalizme” indirgenmiş olur.Özellikle “büyük buhran” kesitle-rinde dünya devletler sistemininverili düzeni ve hiyerarşisi sarsın-tılar geçirir; yeni bir mimariye ka-vuşur; sermaye bazılarını çözer,dağıtır veya daha çok geçirgenhale getirirken yeni ölçekler vemekânlar yaratır; ulus veya ülkedevletlerin dünya piyasasıyla iliş-kileri ve bu piyasaya eklemlenmebiçimleri de bir gelgit veya teker-rür anlamına gelmeyecek şekildebaşkalaşır, vb. Bugün böyle bir dö-nemden geçmekteyiz. Kapitalizmiçin ideal bir gerçekleşme, tabiricaizse tamamına erme hali, pürüz-süz, dolgun ve eş-biçimli biruzam/zaman kaplamı yoktur veolamaz (bütün o “ultra-emperya-lizm” ve “dünya tröstü” tartışma-ları bununla ilgilidir).Kapitalizmin gerçekleşmeleri,daima ve çelişkilerinin üstel biryeğinleşmesi pahasına, eksik,aksak ve komünizme geçişin dina-miklerini daha kuvvetli bir bi-çimde tahrik edengerçekleşmelerdir.

9. Sermayenin krizi müzminle-şerek ve yeni biçimlere bürü-

nerek sürüyor. Zira bu ağır,istisnai ve tarihsel bir buhrandır.Daha evvelki benzerlerindenfarklı olarak, birçok veçhesiylesermayenin ve burjuva çağın sı-nırlarına işaret eden, bir çağ dö-nümünün alametlerini barındıranbir buhran. Mevcut kriz, basitçe,kapitalizmin dengeleri yenidenkurarak, aşırı birikimi mümkünbütün yöntemlerle tasfiye ederek,sermayeyi değer cinsinden zorlaküçültülebileceği noktaya kadarküçülterek ve emperyalistler arasısavaşı bu devalüasyonun en yıkıcıarenası haline getirerek aşabile-ceği, böylece uzun dönemli yenibir büyüme, birikim, genişleyenyeniden üretim ve nispeten yük-sek kâr oranları kertesine sıçrata-bileceği türden bir kriz değildir.

10. İlk bakışta farklı çıkış kay-nakları varmış gibi gözü-

ken, değişik kriz akslarının(birikim krizi, hegemonya krizi veekolojik kriz) dinamiklerinin ça-kışması ve birbiri içinde işlemesimevcut krizi ağır ve farklı kılannedenlerden biridir. Ama dahaönemlisi, en önemli veçhelerindenbirini oluştursa da, kapitalizminbugün tek başına aşırı üretime vebirikime indirgenemeyecek genelve tarihsel bir bunalımdan musta-rip olmasıdır. Varlığını kapitalisttoplumun tüm düzeylerinde, tümilişkilerinde ve tüm kurumlarında

13


hissettiren bir bunalım. Ulus-dev-letten çekirdek aileye, modernli-ğin yaslandığı tüm ikiliklerdentoplumsal cinsiyet rollerine, özgülbir insan-doğa ilişkisinden zama-nın toplumsal yapılandırılmasına,modern iktidar yapıları ve temsililişkilerinden gündelik yaşam pra-tiklerine ve kapitalist kentten boşzaman etkinliklerine kadar hiçbirdüzey bu bunalımdan bağışık de-ğildir.

11. Öte yandan, içinden geçti-ğimiz bunalımın derinli-

ğine, özgüllüğüne, döngüselolmayan boyutlarına ve kapitaliz-min bir ufuk kapanması döneminegirmeye başladığına göndermedebulunmak dışında, sözü edilen sı-nırlar mutlak olmadıkları gibi, ser-mayenin manevra imkânlarınıhemen hemen tükettiğini çıkarsa-masına da yol açmamalıdır.

12. Bugün dünya genelinde veTürkiye’de işçi sınıfının

yeni bir bileşiminden söz etmekiçin elde yeteri kadar sebep veveri var. Bununla kastedilen aynıhatlar ve işbölümü üzerinden sını-fın nicelik olarak büyümesi, farklıcoğrafyalarda yeni müfrezelerininoluşması, dünyanın son elli yıldatanık olduğu yeni ve dev bir pro-leterleşme dalgasının bunu besle-mesi değil. Yeni bileşim, sınıfındokusunun, tabiri caizse kolektifbedeninin, iç örgü ve katmanlaş-masının, çoğalma hatlarının, top-lumsal ve teknik işbölümü

içindeki dağılımının, üretim süreciiçindeki konumlanışlarının, ser-mayeyle ilişki biçimlerinin, artı-değer yaratma ve sermayeyiçoğaltma mahreçlerinin, vasıfları-nın ve özerklik imkânlarının radi-kal bir dönüşüm geçirmesianlamına gelir.

13. Bu dönüşümün arka pla-nında, sermayenin yeni bir

birikim rejimini yürürlüğe sok-ması, emek ve üretim süreçlerinibuna koşut bir biçimde yenidenyapılandırması, mücadeleleriylefordist denetim rejimini krize sok-muş işçi sınıfına karşı yeni bir ta-hakküm ve denetim stratejisigeliştirmesi, yeni bir teknolojikdevrimin toplumsal üretiminbütün kollarına sirayet etmesi,öncü sektörlerde kaymalar yaşan-ması, yeni işkollarının oluşması,vb duruyor.

14 . İşçi sınıfının yeni bileşimi-nin en belirgin özellikleri

şunlardır: a) Emeğin küresel hare-ketliliğinin karşısına dikilenbütün engel ve kısıtlara rağmen,bugün dünya çapında işçi sınıfıırk, renk, dil, kültür, milliyet vedini aidiyet bakımından daha koz-mopolit bir karakter kazanmıştır.Bu, enternasyonalizmi aynı za-manda tek tek ülkelerin içinde birmücadele zemini haline getirmiş,metropol kentlerin çehresini de-ğiştirmiş, özellikle yoğun göç alanülkelerde ırkçılığı ve ayrımcılığakarşı mücadeleyi sınıfın yeniden

14


kuruluşunun vazgeçilmez bir bo-yutuna dönüştürmüştür. b) Ev içiemek sorunundan bağımsız ola-rak, toplam işgücü içinde kadınla-rın oranı dünya çapındayükselmiş, bu oransal yükselişi deaşan ve erkekleri de etkisi altınaalacak biçimde emek süreçlerinin“kadınlaşması” denilen bir görün-güye yol açmıştır. c) Zorunlu eği-tim sürelerinin bir eğilim olarakgiderek yükselmesi ve üniversiteöğreniminin bir ayrıcalık olmak-tan çıkarak kitleselleşmesi nede-niyle toplumsal emeğin kolektifentelektüellik düzeyi, sermayedenözerkleşme ve sermayeyi işlevsiz-leştirme kapasitesi yükselmiştir.d) Sermayenin bu düzey ve kapasi-teyle baş etmek ve onları boyun-duruk altına almak için, üreticigüçlerin eriştiği toplumsallaşmadüzeyine aykırı hatlar üzerindenuygulamaya koyduğu yeni tahak-küm stratejisi, hem sınıfın hetero-jenliğini ciddi biçimde artırmışhem de güvencesizliği onun ço-ğunluğunun varoluş haline dönüş-türmüştür. e) Aralıklı çalışmayadayalı yeni istihdam biçimleri vegiderek yükselen işgücü sirkülâs-yonu (çoğunlukla bir işsizlik uğra-ğından geçerek işyeri ve işkoludeğiştirme sıklığı) geleneksel aktifsanayi ordusu/yedek sanayi or-dusu ayrımını bulanıklaştırmıştır.e) Üretkenlik artışlarına gelişme-lere ve teknolojik dönüşümlerebağlı olarak emeğin sektörsel da-ğılımı anlamlı bir değişim geçir-

miş; imalat ve çıkarım sanayilerin-deki istihdam göreli biçimde aza-larınken, “hizmetler” tabir edilendolaşım alanındaki istihdam hemoransal olarak hem de mutlak ra-kamlarla artmıştır. f ) İşkolların-dan bazıları sınıf mücadelesibakımından eskiden sahip olduk-ları stratejik önemi giderek yitirir-ken bazıları artan bir önemkazanmaya başlamıştır.

Türkiye Kapitalizmi

1. Türkiye’de kapitalizm, devle-tin kucağında beslenip büyü-

tülmüştür. Osmanlı’nın yıkıntılarıüzerinde kurulan Cumhuriyet, İt-tihat ve Terakki’nin “milli burjuva”yaratma politikasını daha da ka-rarlı biçimde uygulamış, tarihselnedenlerle azınlık halkların elindebulunan sermaye, önce Ermenile-rin, sonra Rumların ve Yahudile-rin soykırım, katliam, “mübadele”,Varlık Vergisi, sistematik baskılarvb yoluyla fiilen yok edilmesi vegöçe zorlanmasıyla “Türk müte-şebbisler”e aktarılmış, ilk birikimböyle sağlanmıştır.

2. Türkiye sermayesi en başın-dan beri Batılı emperyalist ül-

kelerin sermayesiyle –dönemdönem değişen oranlarla– yakınilişki içinde olmuş, önce onlarınacentesi ve bayii sonra giderekküçük ortağı şeklindeki bağımlılıkilişkileri içinde işbirlikçi bir karak-

15


tere sahip olmuştur. Bu nedenleve kapitalistleşmedeki tarihsel ge-cikmişlik içinde, bu topraklardahiçbir zaman bir “milli burjuvazi”doğmamış, serbest rekabetçilikdönemi yaşanmamış, yerel ser-maye emperyalizmle ilişki içindedoğup büyümüştür.

3. Devletin bütün teşviklerinerağmen yerel sermaye uzun

süre ticaret ve tarım sermayesidüzeyini aşamamış, sanayi üre-timi uzun süre devletin tekelindekalmıştır. Ancak 1960’lı yıllardaküçük ve orta çaplı sanayi işletme-leri (ağırlıklı olarak montaj sana-yisi) ortaya çıkabilmiş, 60’larınsonlarına doğru da tekeller zuhuretmiştir. Yine yoğun devlet des-teği ve emperyalist sermayenin iş-birlikçiliğiyle tekeller 1970’liyıllarda ekonomiye hâkim halegelmiştir.

4. 70’li yıllar dünya kapitalizmi-nin büyük bir krize girdiği ve

krizini neo-liberal uygulamalarlaaşmak için adım attığı yıllardır.Türkiye’de buna paralel olarak, 24Ocak (1980) kararlarıyla ekono-mik ve politik köklü bir dönüşümsüreci başlatılmıştır.

5. 12 Eylül toplumun üzerindenbir silindir gibi geçti. Türkiye

tarihinde görülmemiş bir şiddetle,yerel ve küresel sermayenin çıkar-ları doğrultusunda bir bütün ola-rak toplumu yeniden dizayn etti.

6. 12 Eylül Cuntası, ilk olarakönündeki bütün engelleri kal-

dırarak finans-kapitalin görülme-miş bir hızla büyümesine veküresel sermayeyle bütünleşme-sine zemin hazırladı. İkincisi, gele-neksel/egemen TÜSİAD’cı büyüksermayenin yanı sıra, Cumhuri-yet’in nimetlerinden yeterince ya-rarlanamayan ve geride kalantefeci-bezirgân kökenli Anadolusermayesinin de büyük bir hızlabüyümesinin ve tekelci sermaye-darlar kulübünün kapısını yokla-masının yolunu açtı.

7. Tayyip Erdoğan liderliğin-deki AKP’yi oluşturan siyasal

hareket, esasen gücünü yeni yük-selen sermaye kesiminden almak-tadır. Erdoğan/AKP hareketi ordumerkezli iktidar odağının sonbüyük hamlesi olan 28 Şubat’tangerekli dersleri alarak “MilliGörüş” gömleğini çıkartıp küresel(ABD) ve yerel (TÜSİAD’cı) serma-yenin güvenini kazanmayı ba-şardı. Erdoğan/AKP, zaman zamanTÜSİAD kulübüyle siyasal konu-larda gerilimler yaşasa da, genelolarak finans-kapitalin hizmetkârıolduğunu kanıtlayarak ve onungücünü de arkasına alarak Kema-list rejimi tasfiyeye girişti.

İşçi Sınıfı

1. Türkiye kapitalizminin 1980sonrasında giderek artan öl-

16


çüde dünya kapitalizmiyle bütün-leşmesinin bir sonucu olarak,genel düzeyde üretimin örgüt-lenme biçimleri ve tekniklerin-deki, sermaye birikim rejimindekidönüşümlere paralel biçimde Tür-kiye işçi sınıfının niceliği ve niteli-ğinde köklü değişimleryaşanmıştır.

2. Dünya ve Türkiye kapitaliz-minin genel eğilimine uygun

olarak, ama sadece kendiliğindendeğil egemenlerin iradi müdahale-siyle de, yaklaşık 30 yıl gibi bir sü-rede kır/kent nüfus dengesi yüzde30/70’ten, yüzde 70/30 oranınadeğişim göstermiştir. Bu da, birebir olmasa da işçi sınıfının sayısalbüyüklüğünü hızla artırmıştır.

3. 1980’li yıllara kadar göreceyüksek maaşlar alan, güçlü iş

güvenceleri olan, “devlet memuru”statüsüne sahip bulunan kamu ça-lışanları, bu görece ayrıcalıklarınıyitirmiş, kadınlar ev-eksenli çalış-madan sanayi ve hizmet işçiliğekadar geniş bir yelpazede işgü-cüne katılmıştır.

4. İşçi sınıfının niceliği dünegöre çok büyük boyutlarda

artmıştır. Türkiye işçi sınıfı, bunicel genişlemeye karşın geçmiş-tekine göre ücret/maaş (gelir), ça-lışma koşulları (zaman, iş mekânıvb), yaşam tarzı, eğitim düzeyi, si-yasallaşma/örgütlenme vb yönler-den çok daha derin bir parçalılıkgöstermektedir.

5. Geleneksel sendikalar ve sen-dikacılık anlayışı, asıl olarak

işçi sınıfının yapısal dönüşümüneayak uyduramaması nedeniyle za-yıflamıştır. İşçi sınıfının yapısın-daki değişime uygun olarak yenimücadele ve örgütlenme biçimle-rinin geliştirilmesi zorunluluğuaçıkça ortadadır.

6. Türkiye işçi sınıfı, kapitalistsistem tarafından kendisine

yöneltilen saldırılara denk bir mü-cadele iradesi ve pratiği gösteremi-yor. Bunun birinci (ama enönemlisi değil) nedeni işçi sınıfı ha-reketi ile sendikal hareketin krizi-dir. Fakat bu krizi de belirleyenbaşka faktörler vardır. Bunlardanönemli biri, özellikle reel sosyaliz-min yıkılışının ardından kapitaliz-min neo-liberal ideolojikhegemonyasının kurulmuş olmasıve bunun gerek tek tek işçiler, ge-rekse işçi hareketi üzerindekiyoğun etkisidir. Ama daha önem-lisi, sol ve komünist güçlerin bu he-gemonyanın kurulmasını önle-yecek şekilde karşı hegemonyakurmasını sağlayacak bir teorik ye-nilenme ve bu doğrultuda sınıf mü-cadelesine müdahale yeteneğinihenüz gösterememiş olmasıdır.

7. İşçi hareketinin kriziyle ko-münist hareketin krizi, aynı

sürecin farklı veçhelerini oluştur-maktadır. Her iki alandaki kriz, bualanların diyalektik ilişkisi içindeçözümlenecektir. Sosyalist Yeni-den Kuruluş, bu göreve taliptir.

17


1. Kapitalizmden komünizmegeçiş, uzun bir tarihsel dö-

neme yayılan bir toplumsal dev-rim sürecidir. Siyasal devrimler,toplumsal devrimin sıçramalı uğ-raklarıdır, ama aynı zamanda top-lumsal devrim sürecinin gelişme,yayılma ve derinleşme düzeyi ta-rafından koşullandırılırlar. Tarih-sel deneyim, özellikle de 20. yüzyıldersleri bunu gösteriyor.

2. Siyasal devrimler ile toplum-sal devrim arasında art sıralı

bir ilişki yoktur. Daha açık bir ifa-deyle, kendisini takiben toplumsaldevrimi başlatan siyasal devrimdeğil, aksine, siyasal devrimi tetik-leyen bir dizi mücadele cephe-sinde derinden derine işleyen“pasif” bir toplumsal devrim süre-cidir.

3. Toplumsal devrim süreci ka-pitalizm altında ve koşulla-

rında başlar. Aksine yaklaşım,yani toplumsal devrimin açılışınınancak siyasal iktidarın fethedil-diği bir siyasal devrimi takibenbaşlayabileceği zannı ve kabulü,komünizmin kuruluşunu ütopikbir tasarıma, aşkın bir kurguya vebazen de özgürleşme kapılarınıkapatan çeşitli türden ve despotiktoplumsal mühendislik projele-rine çevirme riskini, kendi içindeşu veya bu ölçüde taşır.

4. Toplumsal devrimin kapita-lizm koşullarında başlayıp

ilerlediği savının, şu ana kadarkien çarpıcı doğrulaması 1968 kal-kışması ve dalgasıdır. Zira dünyageneli bir yana, bu dalga bellibaşlı emperyalist merkezlerde, ta-biri caizse bir “toplumsal grev”

Strateji

Mevcut konjonktür, stratejik hat (devrimin yolu)ve taktik durumumuz; demokrasi uğrunamücadele ve sosyalizm

Tartışma 2

18

19

Strateji

şeklinde cereyan etti. Yalnızca üc-retli emek ilişkisini değil, bütünkapitalist toplumsal ilişkileri vekurumları, kapitalist rasyonali-teyi, hiyerarşileri, aileyi ve ebe-veyn ilişkilerini, okulu ve eğitiminiçeriğini; kapitalizmin yarattığıkanıksama ve standartlaşmaları,toplumsal cinsiyet rollerini, gün-delik yaşamı ve zamansallığı, as-kerliği ve vatanseverliği, kentinkullanım biçimini ve işlevini, kapi-talist iktidar aygıtlarının mantı-ğını sorgulayan ve alternatifleryaratmayı amaçlayan yaygın birdeneyselliği temsil eden bir “top-lumsal grev”. Sermayenin tehdidinciddiyetini derhal algıladığı, kendiyeniden yapılanma çizgilerini, iç-güdüsel olarak, bu tehdidi berta-raf etme yönelimiyle belirlediğibir “toplumsal grev”.

5. Marx, “koşulları ve insanlarıdönüştüren bir dizi tarihsel

süreçten” oluşan kapitalizmdenkomünizme geçişi, en genel çerçe-vede “maddi içerik/toplumsalbiçim” çelişkisi ışığında ele alır.Maddi içeriğe, “maddi üretim iliş-kileri”ni, yani üretimin, iletişimin,ulaştırmanın, bir bütün olaraktoplumsal işbölümünün belirli birgelişme düzeyi tarafından talepedilen ve onun etrafında örülen iş-birliği, elbirliği ve tertibat biçim-leriyle ilişki ağlarını, kolektifemeğin bedensel ve zihinsel kap-asitelerini, beceri ve yeteneklerinide dahil eder. Onun toplumsal

biçim dediği ise, en üst soyutlamadüzeyinde, toplumun soyut emeğeve mübadele değerine dayalı işle-yişidir.

6. Marx, komünizmin öncülleriveya nüveleri konusunda çe-

kiştirmeye yer vermeyecek kadarnettir: “Var olan toplumun içinde,sınıfsız bir toplumun ortaya çıka-bilmesi için gerekli maddi üretimkoşullarıyla, onlara tekabül edenişbirliği ilişkilerinin gizli varlığınıkeşfedemiyorsak, tüm mayınlamateşebbüsleri de Donkişotça olmak-tan ileri gidemeyecektir.”

7. Gözümüzü ve zihnimiziMarx’ın bakışı içinde konum-

landırırsak, komünizmin zatenvarlık kazanmış veya yeşermekteolan “nesnel” ve öznel nüveleri, to-murcukları, haberci göstergelerive müjdeci alametleri her yerde-dir. “Nesnel” olanları kolaylıklasayıp dökebiliriz: Üretimin günbe-gün ilerleyen toplumsallaşması,emek verimliliğindeki çarpıcı yük-seliş, bunun bütün insanlığın ge-reksinimlerinin karşılanmasını,üstelik de herkese boş zaman ya-ratmak kaydıyla olanaklı hale ge-tirmesi, katılımcı ve doğrudandemokrasiyi destekleyecek maddive teknik altyapının bir hayli güç-lenmiş olması, vb. Burada önemliolan, bunların salt “nesnel” veyateknolojik bir belirlenimciliğinürünü olmadıklarının, sermayenindünyayı bu düzeye sınıf mücade-lelerinin baskısı altında ve emekle


20

mücadele içinde getirdiğinin gö-rülmesidir. Öznel olanların ba-şında ise, sermayenin gitgideişlevsizleşmesi, buna karşılık ko-lektif emeğin kapasitelerinin veentelektüelliğinin artması; insan-lığın ilişki, iletişim ve işbirliği ağ-larının gittikçe güçlenmesi veçeşitlenmesi; bunun bireyleridünya-tarihsel bireyler haline ge-tirmesi; kapitalizmi bütün düzeyve görünümleriyle bir uygarlıkolarak sorgulayan mücadele ek-senlerinin ve alternatif arayışları-nın çoğalması ve bazılarıkapitalizm tarafından soğrulsalarda küresel ölçekte bin bir kurucupratiğe ve deneyselliğe tanık ol-mamızdır.

8. Kapitalizmden komünizmegeçişin özünde bir toplumsal

devrim süreci olduğu iddiasınınen önemli iması şudur: Bu süreçbir ve aynı anda hem yıkıcılık hemde kuruculuk ve alternatifler ya-ratmayı içerir. Bir yıkarken kurmave aynı zamanda kurarak yıkmasürecidir.

9. Birden çok mücadele ölçeğibulunsa ve yenileri oluşsa

bile, sınıf mücadelesi bakımındanbelirleyici ve sonuç getirici ölçekhâlâ ulus veya ülke devlettir. Dev-rim bir veya birkaç ülkede (zinci-rin zayıf halkalarında)başlayabilir, ama ancak küreselplanda tamamlanır. Zira sosyalistdevrim dünya-tarihsel bir olaydır.Tek ülkede sosyalizm veya komü-

nizm inşa edilemez… ”Yerel” veya“milli” komünizm, komünizmin ta-biatına aykırıdır; teşebbüs edilirsebütün eski melanet yenidenürer…

10. Tek ülkede devrim, zinci-rin geri kalanını peşinde

sürükleyemezse, dünya-tarihselbir olay olarak komünizm yo-lunda, onun nüvelerini çoğaltanbir “reform”, bir geçiş dönemimevzisi olarak kalır ve kalmak du-rumundadır. Zira bu tek ülke, ko-ruyucu tedbirler alsa da, dünyapiyasasının dışına çıkamaz, kapi-talist devletler sistemiyle çevrilive bundan dolayı onun öğelerineaz çok benzemek, bildiğimiz içeri-ğiyle proletarya diktatörlüğündenşu veya bu ölçüde farklı olmak zo-runda olduğu için kendi devletinisönümlendiremez ve burjuvaziyiortadan kaldırsa bile sermayeyikaldıramaz.

11. Tek ülkede yapılması gere-ken doğru iş, onun pek çok

işlevle donanacak ve koşullardadünya çapında radikal bir değişik-lik olmadıkça sönümlenme yolunagirmeyecek olan devletini “prole-tarya diktatörlüğü” diye ilanetmek değil, ortaya çıkan öz-yöne-tim organlarını, aşağıdan hareketive halkın kurucu girişkenliğinidevletle bir gerilim alanında ko-numlandırmak, yukarıdan reform-lara aşağıdan yön vermek vetabiri caizse bir tür “ikili iktidar”ıkurumsallaştırmaktır. Kendi üs-

Strateji

21

tüne kapanan bir “sosyalist” in-şaya yönelmek yerine, dünya ça-pında sürmekte olan sınıfmücadelesiyle açık, çok yönlü, et-kileşimli ve esin verici bir ilişkiyimuhafaza etmektir. İçerde ve dışa-rıda türlü hatlar üzerinden top-lumsal devrim süreciningelişimini teşvik etmektir.

12. Tek ülkede devrim, elbettekamulaştırmalara başvu-

racak, bankalara el koyacak, eko-nomide kamu mülkiyetini vedenetimini artıracak, burjuvaziyimümkün olduğunca sınırlandıra-cak, dünya piyasasından gelenolumsuz etkilere karşı alternatif-ler geliştirecek; çeşitli ülkelerletercihli ekonomik bütünleşme,ekonomik tamamlayıcılık ve eko-nomik karşılıklılık yolları araya-cak, ekonomik önceliklerde,kaynak dağılımında ve bölüşümilişkilerinde radikal değişiklikleregidecek ve daha bir dizi siyasal,toplumsal ve kültürel reformu yü-rürlüğe koyacaktır. Ama bunlarkendi başlarına tek ülkede sosya-lizmin inşası anlamına gelmezler.Bunlar, temposu aynı zamandaküresel plandaki gelişmeler tara-fından tayin edilecek sosyalizmegeçiş tedbirleridir.

13. Günümüzde demokrasi uğ-runa mücadelenin içeriği

ciddi bir değişim geçirmiş bulunu-yor. Bu mücadeleye şimdi asıl zen-ginliğini burjuva demokratikhaklar uğruna çabalar ve var olan

burjuva demokrasilerinin rahatsoğurabileceği hak talepleri ver-miyor. Mücadelenin ekseni bura-dan sermayeyi sınırlamayı vegeriletmeyi, bireysel hakları veinsan haklarını burjuva çerçeve-nin ötesine taşırmayı, kapitalisttoplumdaki hiyerarşileri ve ayrım-cılıkları açığa çıkarmayı, kapitalistiktidar yapıları ve denetim biçim-lerini sorgulamayı, toplumun çokkültürlü ve çok kimlikli yapısınıkabul ettirmeyi, temsili demokra-sinin kısıtlarına ve burjuva de-mokrasisinin yozlaşmasınaalternatifler geliştirmeyi, öz-yöne-timi öğrenmeyi ve bunun deney-selliklerine girişmeyi hedefleyendinamiklere ve arayışlara kaymışdurumdadır.. Bu durum, demok-rasi ve sosyalizm mücadeleleriarasındaki bağı daha bir pekiştiri-yor. Sermaye bu kaymaya çeşitliyönetişim stratejileriyle cevapvermeye çalışıyor.

14. “Demokrasi uğruna müca-delenin eğiticiliğinden geç-

meden sosyalizm kurulamaz”önermesi genel kabulümüzdür.Ama bu, hatalı bir biçimde demok-rasi mücadelesine şu veya budozda araçsal yaklaşmaya, ona bir“vesile” muamelesi yapmaya yolaçmamalıdır. Bu mücadele, sosya-lizm uğruna mücadelenin ayrıl-maz bir veçhesidir. 21. yüzyıldevrimleri eşitlik ve özgürlüktenbirini diğerine feda eden devrim-ler olarak gelişemezler. Daha doğ-


22

rusu, kitleler, 20. yüzyıl dersleri-nin bir şekilde onların kolektif ha-fızalarında yer etmiş olmasınedeniyle bu ikisi arasındaki den-geyi en optimal ve gelişmeye açıkbiçimde kurmayan sosyalizm çağ-rılarına kulak asmayacaklardır.

15. “Tam gerçekleştiğinde de-mokrasi gereksiz hale

gelir” önermesi de genel kabulgörmektedir. Ama burada da çe-şitli yanlış anlamalardan uzakdurmak gerekir. İşin sırrı önerme-nin birinci kısmındadır ve buradakeyfi ölçütler ve zamansal eşiklertayin etmek özgürleşme davasınazarar verebilir. Tam gerçekleşti-ğinde, demokrasi aniden sırrakadem basmaz. Siyasi düzeye aitbir biçim, bir yönetme biçimi veyönetme ilişkisi olmaktan çıkar,tabiri caizse gayri-siyasi hale gelir,yaşamın bütün alanlarına bir etergibi siner, kendisinden ayrıca sözetmeyi gerektirmeyecek şekildeolağanlaşır, genelleşir ve alışkan-lığa dönüşür. Bu, devletin sönüm-lenmesiyle paralelliğinin farkındaolsak bile, bugünden öngörülebilirbelirli bir eşik tayin edilemeyecekderinden bir dönüşümdür.

16. Devrim stratejisi bağla-mındaki tartışmaların en

önemli alt başlıklarından biri, hiçkuşkusuz ittifaklar sorunudur.Yakın zamanlara kadar bu sorun,siyasal devrim ile toplumsal dev-rim arasında ardışık bir ilişkiyitemel alan, dolayısıyla esas itiba-

rıyla siyasal iktidarın fethineodaklanan bir yaklaşımla ele alın-mış ve öngörülen devrimin aşa-malı olup olmamasına görekompozisyonları değişse de, itti-fakların bileşimi net sınıfsal terim-lerle tanımlanmıştır. Devrilecek,tarafsızlaştırılacak ve belirli birhegemonya çerçevesinde ittifakkurulacak sınıfsal güçler…

17. Hem dünya genelinde hemde Türkiye’de bu sadelik

ve netlikteki yaklaşım biraz sessizbir biçimde irtifa kaybetmektedir.Şimdi ittifaklar konusu, daha kar-maşık ve bundan da önemlisi, git-gide muhteva değiştiren birmesele olarak önümüzde durmak-tadır. Bunun nedenleri aslında birsır değil: İşçi sınıfı, bir yandanyarı-proletarya, kır ve kent yok-sullarıyla birlikte artık nüfusunçoğunluğunu oluşturmaya başlar-ken, diğer yandan kendi içindeartan ölçüde heterojenleşiyor.Emek-sermaye çelişkisi giderekbir insanlık-sermaye çelişkisi ha-lini alıyor ve bu durum bir dizianti-kapitalist dinamiğe davetiyeçıkarıyor. Üzerlerine dolaysızca sı-nıfsal bir etiket yapıştırılamaya-cak toplumsal hareketler vekimlik mücadeleleri tabloyu kar-maşıklaştırıyor. Kırdaki mücadeleartık sadece toprak ve tarım re-formu talebi ve kırı yoksullaştıran“fiyat makası” sorunu etrafındadönmüyor. Sermayenin üretimindoğal koşullarına daha derinleme-

Strateji

23

sine hükmetme ve yeni “çitleme-ler” yaratma girişimlerinin tetikle-diği ekolojik bir boyut dakazanıyor. “Sosyalist demokrasi”sorunu etrafında dönen tartışmave arayışlar, işçi sınıfının son tah-lilde tek bir parti tarafından tem-sil edilmesi gerektiği inancınısarsmakla kalmıyor; sosyalizminpolitik ve örgütsel çoğulculuğunadair yeni bir ufuk açıyor, vb.

18. İttifak sorununu ve ittifak-ların doğasını giderek baş-

kalaştıran bu gelişmelerdençıkarılması gereken birincil sonuçşudur: 21. yüzyıl devrimleri, ör-gütsel çoğulluk, kimlik yelpazesi,sınıfsal veya sınıf içi ifadeler çeşit-liliği, deneysel girişimlerin yansı-ları, anti-kapitalist dinamiklertayfı ve karşı-kültür hareketlerikümesi bakımından son derecezengin, daha da zenginleşmeyeaçık, devingen ve 20. yüzyıla göretoplumsallığa organik bir biçimdegömülü koalisyonların mücadele-sinin eseri olabilirler ancak. Butarz koalisyonlar 21. yüzyıl dev-rimlerinin olmazsa olmaz şartı ha-line gelmektedirler.

19. İlk bakışta paralize edicibir zaaf, baş edilmesinin

bir yolu olmayan bir curcuna vebir kakofoni gibi gözüken budurum, aslında bir imkân, birdavet, komünizmin bir embriyonuve sosyalizm hakkındaki tahayyü-lümüzü yenilemeye sevk eden birmeydan okumadır. 21. yüzyıl dev-

rimlerinin çalınmamasının, bozun-maya ve tersinmeye uğramaması-nın, evlatlarını kurbanetmemesinin ve yeni Thermidor-lara meydan vermemesinin enönemli güvencesi burada yatmak-tadır.

20. Zengin koalisyonlar oluş-turma ve geliştirme yolu,

aynı zamanda, sosyalist demokra-siyi öğrenme ve icra etmenin, ka-pitalist rasyonalite ve kurumanlayışının ötesine geçmenin, ör-gütsel biçimler ve işbirliği kiplerikonusunda ufkumuzu sürekli ge-nişletmenin, farklılıkları iletişim-sel, ilişkisel, etkileşimsel vemüzakereci biçimde zamanla ge-nişleyen bir ortak paydayla kuşat-manın, çoklu karar alma veuygulama yordamlarını yetkinleş-tirmenin de talim sahasıdır.

21. Nihayet bu yol, siyaseti vesiyasi mücadeleyi, ayrı bir

kompartıman, ancak toplumsalyaşamımızın diğer yönlerinden fe-ragat pahasına yürütülecek bir et-kinlik ve aşkınlık düzlemi olarakele almak yerine, toplumsal yaşa-mın bütün düzeylerine olabildi-ğince yaklaştırmanın, burjuvatoplumunun ikiliklerini aşmayakoyulmanın ve siyasal devrim sü-recini bir ve aynı anda bir toplum-sal devrim süreci derinliğindedeneyimlemenin kendisini artıkempoze etmeye başlayan, alıcısınıve yolcusunu arayan yoludur da.

24

22. Marx’a göre, emeğin kur-tuluşu mücadelesi, eşza-

manlı olarak bütün yabancılaşmışemek biçimlerini tarihe gömme,hâlâ ve hep var olacak zorunlulukdünyasını özgürlük dünyasınınbelirlenimi altına sokma anla-mında emekten kurtuluş mücade-lesidir de. Devrim stratejisibağlamında bu yaklaşımdan çıka-rılacak en önemli sonuç şudur: Ka-pitalizmden komünizme geçiş,önce sınıfın kendisini ücretli emekkonumu içinden kurma, oluş-turma, diğer sınıflar karşısındavarlığını ve başkalığını ortayakoyma sürecinin doruğuna eriş-mesi, ardından diğer sınıflarla bir-likte kendisini de ortadankaldırmaya koyulması biçimindemüteakip bir yolla değil, sınıf kim-liğinin inşasına giderek daha his-sedilir bir dozda bu kimliği aşmave ortadan kaldırma pratiklerininde eşlik etmesi tarzında cereyanedecektir. Daha doğrusu, 20. yüz-yıl devrimleri daha çok ilk pers-pektif içinde gelişmiş olsalar bile,21. yüzyıl devrimleri bunu ikinciperspektif doğrultusunda aşmakdurumundadırlar. İttifaklar konu-sunda, yukarıda değinilen dönü-şüm bunun habercisidir.


GirişGeçmişte hem kendisinin hem degenel olarak insanlığın güncel vetarihsel çıkarları için kapitalizmekarşı ikircimsiz bir mücadele vere-bilecek olan, sistemle arasında uz-laşmaz bir çelişki barındıran teksınıf ve toplumsal siyasal hareket,işçi sınıfı ve onun siyasal hareke-tiydi. Bugün yaşadığımız tarihsel-lik içinde tek devrimci sınıf işçisınıfı olmaya devam etmekle bir-likte, kapitalizmin yaşamın (insanve doğa) her alanında kurduğu bü-tünsel/derinlemesine tahakkümebağlı olarak, kapitalizm karşıtlı-ğında başka toplumsal güçler veonların toplumsal siyasal hareket-leri oluştu.

Kapitalizmin günümüzde vardığıözgün durum, “kapitalizm karşıtıalan” olarak tarif edilen ve kav-ramsallaştırılan özgün bir durumuaçığa çıkardı. Kapitalizm karşıtıalanın dinamikleri sürekli enerjibiriktirip fiilen oluşmakta, güçle-nerek kendisini kapitalizme da-yatma potansiyeli taşımaktadır.Bu alandaki özgün mücadele ek-senleri üzerinde oluşan toplumsaldinamiklerin tüm bileşenleri, ken-diliğinden ve bir bütün olarak ka-pitalizm karşıtı bir öznel bir tavıriçinde olmasalar bile, kendi özgüntalepleri doğrultusunda attıklarıher adımda yaşamın her alanınıkuşatan kapitalizmle karşı karşıyagelmekte, sermaye birikim süre-cini sekteye uğratma “tehlikesi”yaratmaktadır.

Anti-kapitalist ve Devrimci-DemokratikMücadele Dinamikleri

“Bugün yaşadığımız tarihsellik içinde tekdevrimci sınıf işçi sınıfı olmaya devam etmeklebirlikte, kapitalizmin yaşamın (insan ve doğa)her alanında kurduğu bütünsel/derinlemesinetahakküme bağlı olarak, kapitalizm karşıtlığındabaşka toplumsal güçler ve onların toplumsalsiyasal hareketleri oluştu.”

Tartışma 3

25


26

İşçi sınıfının tarihsel konumlanı-şını kendini üzerinde kuracağıana eksen olarak gören komünistözne –yeniden kuruluş– günümüzkapitalizm koşullarında bir dev-rimci örgütlenme ve mücadeleolasılığı olarak oluşan/oluşmuşanti-kapitalist dinamiklerin kuru-luşunu, örgütlenmesini ve destek-lenmesini tarihi görevi olarakgörür.Anti-kapitalist bir alanın oluşmaolasılığı, işçi sınıfının komünist öz-nesi ve kendi örgütlenmesini bualanın varlığı ve güçlenmesiyleuyumlu tarzda oluşturma göreviniyükler. Komünist özne anti-kapita-list alanın içinde yer alan bütüntoplumsal politik güçleri dost ola-rak görür ve özellikle alanın için-deki komünizan güçler kendilerinikomünist özne içinde özgürce ko-numlandırabilir. Ancak komünistözne, bu dinamiklerle hangi öl-çüde ve nasıl bir organik ilişkiiçinde olursa olsun, onların özgünbağımsız toplumsal hareketlerolarak varlıklarını tanır ve saygıgösterir.O konumlanış yerel ve merkezidüzeyde kendilerini özgürce ifadeetmelerini meşru gören ve teşvikeden bir örgütle mümkün olabilir.Komünist özne bu açıdan bakıldı-ğında işçi sınıfının tarihsel hare-ketiyle anti-kapitalist alanarasındaki özgün birilişkilenme/dolayımlar alanıdır.

Anti-kapitalist alanın güncel veolası dinamikleri, işçi sınıfınınfarklı parçalarının kendisini ifadeetmesinin araçları olarak da görü-lebilirler. O dinamikler, işçi sınıfıhareketine indirgenemese de işçisınıfının kapitalizmin gelişmesiyledoğru orantılı olarak toplumun gi-derek genişleyen ve büyük çoğun-luğunu oluşturan niceliğiylebirlikte düşünüldüğünde öyle birzemin oluştururlar ki, aynı za-manda sınıfın kapitalizme karşıtepkisinin özgün biçimleri de olur-lar.Anti-kapitalist dinamikler kendiözgün potansiyelleri içinde sadeceişçi sınıfının tarihsel hareketiyleilişkilenecek bir konuma daraltıla-maz, daha geniş ve özgün toplum-sallaşma biçimleridir. Bu nedenlekomünist özne, anti-kapitalist di-namiklerle ilişkilenme biçiminikendini onların yerine ikame ede-rek kurmaz, bu dinamikleri dışla-yıcı tavırlar takınmaz. Ancaksınıfın tarihsel hareketiyleuyumlu olan (komünizan) güçlerikendi içerisinde yer almaya ve bir-likte mücadeleye çağırır. Kendisidışında kalan güçlerle canlı birilişki kurarak, o ilişkilenmelerdenözgün bir anti-kapitalist alanın in-şasına destek sağlar.Öte yandan kategorik olarak anti-kapitalist nitelikte olmayan amakapitalizmin özgün gelişimi içinde–esas olarak siyasal sistemi tara-fından– baskı altında tutulan, dış-

27

Anti-kapitalist ve Devrimci-Demokratik Mücadele Dinamikleri

lanan inançsal ve ulusal topluluk-ların özgürlük ve eşitlik mücade-lelerini de devrimci-demokratiktoplumsal dinamikler başlığı al-tında saymak gerekir. Bu toplu-lukların teorik olarak kapitalizmkoşullarında karşılanabilecekolan taleplerinin özgün egemen si-yasal yapı tarafından karşılanma-ması/karşılanamaması, onlarınişçi sınıfının siyasal hareketiylegüçlü ilişkiler kurmasına, güç kat-masına zemin hazırlamaktadır.Kaldı ki bu dinamiklerin en radi-kal kesimlerini işçi ve emekçi ke-simler oluşturmakta, bu dakomünist özne ile bu hareketlerarasında –anti-kapitalist dinamik-lerle olana benzer– organik birilişkiyi mümkün kılmaktadır. Yukarıdaki gerekçeler ışığındaanti-kapitalist ve devrimci demo-kratik dinamikler çerçeve met-ninde şu alanlar tartışmayaaçılacaktır:1) Kadın 2) Ekoloji 3) Gençlik 4) Kentsel mücadele5) LGBT6) İnanç hareketleri

1. Ataerkillik, kapitalizmdençok daha öncesine dayanan

bir egemenlik biçimidir ve bu sis-tem; tarihsel olarak kapitalizm ta-rafından devralınmış, dönüştürül-müş ve onun maddi temeliyle ek-lemlenmiştir. Ataerkil zihniyet ya-pısından maddi üretime kadar heralanda varlık gösteren bir sistem-dir ve kapitalist sistemle iç içegeçen pratiklerle erkeklerin kadınüzerindeki tahakkümünü çeşitlen-dirir. Kapitalizm ve ataerkil siste-min işbirliğiyle sınıfsal sömürü,cinsiyetçi ezme-ezilme ilişkilerineiçkindir. Organik bir patriyarka-kapitalizm ilişkisi karşısında mü-cadele eden bir politik yapı içindoğal olarak doğan organik sosya-lizm-feminizm ile kadın politika-ları da kaçınılmaz olarakanti-kapitalist temelde inşa edil-melidir. Gelecek tasavvurları da

cinsiyetçi olmayan gündelikyaşam pratiklerini vaat etmelidir.Zira kapitalizme karşı mücadeleanti-patriyarkal şekilde örgütlen-mediğinde gündelik hayatı dönüş-türmeyi ve cinsiyetçi pratiklerekarşı mücadele etmeyi vaat etme-mektedir. O halde sosyalizm mü-cadelesi geleceği hedeflerkengündelik hayatı da nasıl dönüştü-receğini tartışmalı, sosyalistlerbuna dair araçlar geliştirmelidir.

2. Bütün toplumlarda insanlarhem ihtiyaçlarını karşılaya-

cak şeyleri üretirler, hem de ken-dilerini ve insan soyunu üretirler.Kapitalist patriyarkal toplumdapiyasaya yönelik olarak sürdürü-len toplumsal üretim ile genel ola-rak insan soyunun ve emekgücünün üretilmesini sağlama an-lamında kadınların karşılıksız evve bakım emeğine dayanan yeni-

Kadın1)

“Kapitalizm ve ataerkil sistemin işbirliğiylesınıfsal sömürü, cinsiyetçi ezme-ezilme ilişkilerineiçkindir. Organik bir patriyarka-kapitalizm ilişkisikarşısında mücadele eden bir politik yapı içindoğal olarak doğan organik sosyalizm-feminizmile kadın politikaları da kaçınılmaz olarak anti-kapitalist temelde inşa edilmelidir.”

28

29

Kadın

den üretim birbirinden ayrışmış-tır. Sermaye, emek gücünün yeni-den üretimini patriyarkasayesinde kendi dışında tutar. Üc-retli bir işte çalışıp çalışmamala-rından bağımsız olarak kadınlariçin ev işleri ve yaşlı, hasta, çocukve engelli bakımı kadınların patri-yarka sayesinde “doğal kadınlıkgörevlerine” dönüşür. Dahası,çocuk, hasta ve yaşlı bakımının gi-derek piyasalaşması bir yandankadını daha fazla eve kapatarak,görünmeyen ev-içi emek sömürü-sünü artırmaktadır. Ayrıca, kadın-ların karşılıksız ev emeğinden,bütün erkekler fayda sağlar. Er-kekler evde karşılıksız hizmet alır-lar, kendilerini geliştirirler,sermaye ve güç biriktirirler. Bu sa-yede de erkekler, işgücü piyasa-sında kadınlar karşısındaayrıcalıklı bir konuma sahip olur-lar ve kadınların konumu böyleceikincilleşir. Bu durum muhafaza-kâr neo-liberalizmde pekişmeklebirlikte sosyal devlet uygulamala-rında da değişmemiştir. Sosyalhak temelli taleplerin etrafındaörülecek mücadelenin ataerkiyiaşındıracak şekilde inşa edilmesison derece kritiktir.

3. Sermaye, ucuz işgücü ihtiyacıiçin bir rezerv oluşturulmak

ister. Kapitalizm ve patriyarkanınişbirliği çerçevesinde kapitalistlerkendisi için her dönemde yeni açı-lımlar oluştururken, patriyarka-nın ona sunduğu olanaklardan

yararlanmayı ihmal etmez. Bunuyaparken de patriyarkayı yenidenüretir. Karşılıksız ev emeğiningüçsüzleştirdiği kadınlar, ancakdüşük ücretli, sosyal güvencesi ol-mayan işlerde, kesintili olarak ça-lışabilirler. Bu işler ise kadınlarınaileye ve erkeklere olan bağımlılı-ğını yeniden üretir. Kadınların, ka-pitalizmin krizi ve sosyalhizmetlerin çökmesiyle birlikteartan ev içi yüklerinin yanı sıra, is-tihdam olanakları azalır. Üretiminesnekleşmesi ve yarı-zamanlı gü-vencesiz işlerin yaygınlaşmasıyla,kadınlar patriyarkal baskıya çokdaha açık hale gelir. Serbest böl-gelerde, hizmet sektörünün en altbasamaklarında ve fuhuş sektö-ründe çalışan kadınlar, aileden öz-gürleşirken kendilerini güvensiz,güvencesiz, şiddet ve aşağılan-mayla örülü bir yaşamın içindebulurlar. Kadınların büyük çoğun-luğu için kapitalizmin krizi ve yeniyönelimleri daha çok şiddet, dahaçok karşılıksız ev ve bakım emeği,aileye ve kocaya daha çok bağım-lılık anlamına gelir.

4. Karşılıksız emek üzerindekierkek denetimi, kadınların

bedenleri üzerindeki zora ve ik-naya dayalı erkek denetimiyle içiçe girmiştir. Kadınların karşılıksızemeği, kapitalizmin ve erkeklerinhizmetine sunulurken kadın be-deni, cinselliği ve kimliği de erkek-lerin malı sayılmaktadır. Erkekegemenliği, kadınları sadece evde


30

değil yaşamın tüm alanlarındaikincilleştirir; kadın cinselliğini vekadın kimliğini aşağılayan sosyalve kültürel baskıları ve normlarıartırır. Kadınların maruz kaldığışiddet, hatta ”namus” ya da aşkiçin erkekler tarafından öldürül-mesi sürerken, diğer taraftan dev-let ve yargı erkekleri ve aileyi“namus”un bekçisi/sahibi olarakkorur. Kadına uygulanan şiddether durumda kendine toplumsalve kültürel alanda destek yarata-rak, kadın üzerindeki erkek/dev-let/sermaye egemenliğini artırır.Kadınların şiddet karşısındakigüçsüzlüğü ve çaresizliği dahafazla hissetmesi, eşitsiz ve bağımlıgüç ilişkilerini yeniden üretmekte-dir. Kürtaj, tecavüz, fahişelik,nüfus politikaları, kadın bedeniüzerindeki erkek ve devlet deneti-minin sınırlarını genişletirken,patriyarkal toplumsal ve kültürelkabulleri güçlendirir.

5. Fuhuş, patriyarkal tüm top-lumlarda kadınların maruz

kaldığı bir cinsel şiddet biçimidir.Fuhuş esas olarak erkek cinselli-ğine hizmet için düzenlenmiş olsada ücretli seks işçiliği yapan ka-dınlar yüzyıllar boyu “toplum sağ-lığının ve ahlakının korunması”gibi gerekçelerle dışlanmışlar, ay-rımcılığa uğramış ve baskı altındatutulmuşlar, ama aynı zamandaegemenlerin/erkek ikiyüzlü ahlakanlayışının sembolü olmuşlardır.Ücretli seks işçiliği yapan kadınlar

çoğu kez kendi onayları dışında vezor kullanılarak fuhuş yapmak zo-runda bırakılırlar ve genellikleekonomik bir sömürü bu şiddet bi-çimine eşlik eder. Geleneksel te-keşli aile yapısına oluşturduğutehdit ve din referanslı cinselahlak normlarına karşıtlığı nede-niyle fuhuş, toplum tarafındansözüm ona onaylanmaz, ancakerkek kimliğinin oluşumunda çokönemli bir rol alır. Erkek egemen-liği aynı zamanda ideolojisini ka-dınlar arasında karşıtlıklarkurarak ve bunun içselleştirilme-sini sağlayarak oluşturur. Kadınlıkdurumları arasında kurulan enesaslı karşıtlık iffetli/iffetsiz kadınkarşıtlığıdır. Bu yolla da kadınla-rın emeği, bedeni ve cinselliği de-netlenir. Erkek egemenliğininsınırlarını ihlal eden kadınlar ko-laylıkla fahişe, iffetsiz kadın ola-rak damgalanıp hizaya getirilirler.

6. Aile, patriyarkal kapitalizminen kutsal hücresi kabul edilir.

Sermaye, kadınların bir kısmınıevden çıkarıp sanayinin ucuz vesabırlı emek gücü durumuna geti-rirken, geride kalanını da dolaylıolarak sürece katar. Evde kalankadın, kocasına yemek pişirerek,onun çamaşırını yıkayarak, çocukbakarak, kocası için cinsel tatminaracı olarak, soyunun devamınıgüvence altına alarak, sadece iş-gücünün yeniden üretimine katıl-makla kalmaz, dolaylı olarakerkek işçinin verimliliğini de artı-

Kadın

31

rır. Bu karşılığı ödenmeyen değerisürekli kılmanın tek yolu ise evli-lik bağıyla kutsanmış, heterosek-süel aile yapısıdır. Sistemi ayaktatutan aile kurumu, kadınların cin-selliğini, emeğini, doğurganlığınıve davranışlarını belirleyen birkurum olmanın yanı sıra erkekegemen aile yapısı, gelecek kuşak-ların yetiştirilmesinde de cinsi-yetçi ve eşitsiz normların kız veerkek çocuklara hükmeden/itaateden olarak öğretildiği bu yolla daerkek egemen sistemin bekasınısağlayan kurumdur. Köleleştiri-len, ev içine hapsedilen kadın, par-çası olduğu insanlıktan soyutlanır.Kamusal alandan dışlanarak özelalana (aile ilişkilerine ve ev içine)kapatılır. Kadının ev içine hapse-dilmişliği “kutsal aile”de yaşadığışiddet, “özel” kabul edildiği içinyıllarca kadınlar tarafından dilegetirilememiştir. Şiddeti sadecekendilerinin yaşadığını zannedennice kadın, kimi zaman korkudan,kimi zaman utandığı için şiddetipolitik alana uzun süre taşıyama-mışlardır. Yaşamının çoğu eviçinde geçen, her türlü şiddeti veezilmeyi ev içinde yaşayan kadın-lar, “makûs kaderleri”ni değiştire-cek politikaları, feminizmin “özelalan/olan politiktir” sloganındabulabilmişlerdir. Ancak politikolan sadece özel olandan ibaret dedeğildir. İşte bu ayrım, sistem dışıfeminizmi, liberal ve sistem içi fe-minizmden ayırmıştır. Ayrıca, mü-cadele hattının nasıl belirleneceği

konusu da bir soru olarak gün-deme geldiğinde radikal feministakımlar ile Marksist ve sosyalistfeminist akımlar da birbirindenayrılmıştır.

7. Kadın istihdamının ve işsizli-ğinin nedenleri ve niteliği

patriyarka tespitinden kaçarak elealındığında sorun sadece bir“niyet” ve “farkındalık” halini al-maktadır. Böylesi bir sorun tespitiliberal ve sistem içi çözüm öneri-lerini teşvik etmektedir. Ancak,kadın istihdamının niteliği vekadın işsizliği, kadınlara atfedilenve doğallaştırılan toplumsal “gö-revler” göz önüne alınmaksızınanlaşılamaz ve emekçi kadınlarınörgütlenmesi mümkün olmaz.Torba yasa gibi ulusal istihdamstratejisi, işçi sınıfına ve özelliklekadınlara yönelik son derece sis-tematik bir saldırı niteliğini taşı-maktadır. Yeni düzenlemeler, ucuzişgücü olan kadınların bir kısmınıevde kapitalist üretimin işgücü ih-tiyacını her anlamda karşılamaküzere tutarken, kalan kısmının ev-içinde ya da işyerinde veya tarla-larda daha da ucuza çalışmasınıgaranti altına almakla kalma-makta, ev içi emeği de yeniden pi-yasa temelinde düzenlemeyi dehedeflemektedir. Yeni düzenleme-ler, hem esnek ve güvencesiz ça-lışma biçimlerini ister karşılığıücretle ödensin ister ödenmesinkadınların erkeklere bağımlılığınıartıracak şekilde yaygınlaştır-

32


makta, hem de ideal annelik da-yatması, çocukların performansla-rının anneler üzerinden ölçülmesi,ev temizliğinde hijyen yarışmasıve kapitalist tüketim gereksinim-leri kadınların ev-içi çalışmasınıdaha uzun saatlere yaymakta vedaha yoğun hale getirmektedir.Kadınların örgütlenmesi, üretimsürecinde yaşadıkları güvencesiz-liğin boyutları, mobbing, taciz vemeslek hastalıkları ile etnik vecinsiyet ayrımcılık ve şiddetle birarada mücadele etmek zorunda-dır. Ancak böyle bir temelde yük-selen kadın örgütlenmelerininataerkil kapitalizm karşısında dev-rimci bir mücadele örebilmesimümkün olacaktır.

8. Sosyalist ve diğer anti-kapita-list muhalefet dinamiği patri-

yarkadan muaf değildir. Sosyalist-ler, günlük hayatlarında ve politikayaparken eril bir dil kullanabil-mekte ve homofobik davranabil-mektedirler. Zaman zamansosyalist erkeklerin kadına karşışiddet uyguladıklarına, hatta teca-vüz ve tacizde bulunabildiklerinigörmekteyiz. Kadınların politikayapmasının önünde bilinçli ya dabilinçsizce engel koyduklarını gör-mekteyiz. Bu açıdan sosyalist yapı-lar içinde de kadınların yoldaşlarıolan erkeklerle birlikte mücadeleyürütürken dışlanmaları ve yıldırıl-maları görülebilmektedir. Kadınla-rın, örgüt içinde birlikte mücadele-si son derece önemlidir. Bu birlik-

teliği sağlamak ve söz konusu pat-riyarkal pratiklere karşı dayanışa-rak mücadele edebilmek için kadınmeclisinin kurulması önemlidir.Örgüt içindeki cinsiyetçiliği aşın-dırmak için kadınların yürütecek-leri mücadele zaman zamanyoldaşları olan erkeklere karşı dayapılabilir. Kadınların siyasetyapma tarzları, tarihsel ve toplum-sal olarak erkeklerden farklı kurul-maktadır. Bu açıdan kapitalizmsistemine karşı mücadeleler sosya-list örgütlere ihtiyaç yaratmışsa,kadınların eşitlik mücadelesi kadınörgütlerini gerektirmiştir. Kadınla-rın kendi örgütlerinin olması ka-dınların örgüt içindeki varlığınında güçlendirir.

9. Kadınlar bu koşullara rağ-men yüzyılları aşan bir müca-

dele dinamiğine de sahiptirler.Yüzyıllar öncesinden başlayan vetüm patriyarkal toplumlardadevam eden bu mücadele günü-müzde pek çok feminist örgüt ara-cılığıyla da sürdürülüyor. Feministmücadele, kadınlara ister anti-ka-pitalist mücadele içinde olsunister olmasın patriyarkanın haya-tın tüm alanlarında, tüm davranışve tutumlara içkin olduğunu gös-terdi… ve buradan hareketle sos-yalist toplumlarda olabileceksorunları da. Sosyalist bir gelece-ğin inşasında, patriyarkayla müca-dele, hem bugün hem de farklıtalep ve ihtiyaçlarla gelecekte deönemli olacak.

33

1. İnsanlık, ekolojik kriz nede-niyle yok oluş tehlikesiyle

karşı karşıya. Kapitalizmin "üre-tim için üretim" ile "tüketim içintüketim" mantığı doğal varlıklarıntalanına yol açıyor. Kapitalist eko-nomik kriz, ekolojik krizle iç içegeçerek bir uygarlık krizine dönü-şürken, dünyada ve Türkiye’deekoloji mücadeleleri, yeni dönemsınıf hareketinin inşasında an-lamlı bir toplumsal muhalefet di-namiği olarak şekilleniyor.

2. Ekolojik sorunları, dar an-lamda bir teknoloji sorununa

indirgeyen, siyasal ve toplumsaliktidarla bağını kurmayan, piyasamekanizması içinde çözüm üret-meye çalışan akımların krizeçözüm üretmek noktasında çare-siz kaldıkları görülüyor. Bugün“çevrecilik” adı altında bir sektörhaline gelen bu akımların hükü-

met ve şirketlerin, bir halka ilişki-ler birimi haline geldikleri dahanet görülüyor. Bu akımlar “sürdü-rülebilir kalkınma” söylemi üze-rinden ekolojik sorunukapitalizmin sürdürülebilirliği so-rununa indirgiyorlar.

3. Ekolojik krize anti-kapitalistbir çerçeveden yaklaşan top-

lumsal ve politik hareketlerin de-neyim ve mücadelelerininsosyalist yeniden kuruluş süre-cine taşınması temel hedeflerimiz-den biridir. Sınıf mücadelesininyeni görünümlerinden biri olarakbelirginleşen ekoloji mücadeleleriile sosyalist hareketin buluşması,dar bir ittifak zeminine sıkıştırıla-maz. Sosyalist yeniden kuruluş,ekolojik sorunlara yaklaşım ilemücadele taktik ve stratejilerini,programatik yönelimlerininbütün boyutlarında gözettiği bir

Ekoloji

“Ekolojik krize anti-kapitalist bir çerçevedenyaklaşan toplumsal ve politik hareketlerindeneyim ve mücadelelerinin sosyalist yenidenkuruluş sürecine taşınması temelhedeflerimizden biridir.”

2)

34


yapı taşı olarak kabul etmelidir.Bu, aynı zamanda reel sosyalizmpratiklerinin ekolojik eleştirisidir.

4. Ortadoğu’da, Kafkasya’da veOrta Asya’da, petrol, maden

ve su kaynaklarının kontrol altınaalınması için yaratılan savaşlar,nükleer silahlanmanın boyutubölgemizde de ciddi bir risk oluş-turmaya başlamıştır. Sosyalistle-rin ekoloji merkezli hareketlerledayanışması ve mücadele etmesibarış ve demokrasi mücadelesikadar önemli bir sorumluluktur.

5. Doğaya uyum doğrultusunda,ekolojik dengeyi ve gelecek

kuşakların haklarını gözeten, do-ğayı koruyan, insan merkezli ol-mayan politikaların oluşmasıgerekmektedir. Ekolojik süreç bil-gisinin yaygınlaşması ve politika-ların merkezine alınması içinçalışmak, insan yararına olduğudüşünülen, ama insanı ve doğayıolumsuz etkileyen tüm uygulama-ları reddetmek gerekmektedir.

6. Kapitalizmin ortaya çıkışın-dan günümüze kadar enerji

ihtiyacı çok büyük oranda fosil ya-kıtlardan (petrol, kömür) karşı-landı. Bu enerji kaynaklarınınyoğun kullanımı biyosferik den-gede onarılmaz hasarlara yol açtı.Küresel çapta büyük bir hızla de-ğişen iklim rejimi, milyonlarcayılda oluşan ekosistemleri ve bin-lerce yıldır coğrafi koşullar çerçe-vesinde şekillenen uygarlığı yok

olma tehlikesiyle karşı karşıya bı-rakmıştır.Atmosferdeki yüksek düzey kar-bondioksit, aşırı kurak ya da aşırıyağışlı hava koşullarına nedenolabilecek istikrarsız iklim deği-şimlerine yol açarak türlerin yokolmasına neden olmakta ve bu dabu türlere dayalı ekosistemlerinçökmesine ya da ağır şekildehasar görmesine neden olmakta-dır. İnsanların ve diğer canlıların üze-rinde yaşayacakları bir dünyanınvar olmaya devam edebilmesi kü-resel iklim değişikliğinin önlen-mesine bağlıdır. Kuraklık, susuzluk, tarımsal üreti-min düşüşü, nehir ve göllerde ku-rumalar, orman yangınları vesıcak dalgaları iklim değişikliğininülkemizde yaşanan ve giderek şid-detlenen etkileridir.

7. İklim değişikliği etkilerini ön-celikle yoksul ülkeler, yoksul

kesimler, bitki ve hayvan türleriüzerinde göstermektedir. Fosilyakıt kullanan ekonomiden do-ğayla uyumlu ekonomiye geçil-mesi için, kömür ve doğalgazadayalı enerji, petrole dayalı ulaşımve sanayi politikalarından vazge-çilmesi gerekmektedir.

8. Ekonominin doğayla uyumluilkeler doğrultusunda yeni-

den yapılandırılması gerekmekte-dir. Çokuluslu şirketlerin neden

olduğu ekolojik tahribatın envan-terinin çıkarılması ve onlara öde-tilmesi perspektifine sahip olmakgerekmektedir. “Çevreci”lerin yap-tığı gibi sadece parasal olaraködetme politikası yeterli değildir.

9. Doğayla uyum içinde yaşamaolanağına sahip insan yerle-

şimleri olarak, (ilkelliğin korun-ması anlamında değil, çevre yıkıcıteknoloji ve ürünlerin köylere so-kulmaması anlamında) köylerinve köy yaşamının korunmasıönemlidir. Dünyada ve Türkiye’deköyler göç yoluyla yok edilmekte-dir. Köylüler kendi topraklarındaişçi haline getirilmekte, önce “en-düstri”leşme adı altında ürünleriüzerinden bağımlı hale getirilipdaha sonra toprakları borçlarıkarşılığı aldıkları kredilerini öde-yemediklerinde ellerinden alınıpişçileştirilip, aç kaldıklarında dazorunlu göç ettirilmektedirler.Köylülerin, yönetsel olarak kolek-tif köy meclislerini oluşturmala-rını, kooperatifler halindeörgütlenip bir arada durmalarını,bilinçlenmelerini sağlamak ve buyok etmeye karşı mücadele ver-meleri için çalışmak, çalışmala-rına destek olmak gerekmektedir.

10. Tarımdaki kapitalistleşmesüreci birkaç yönde tahri-

bat yaratmaktadır. Öncelikle şir-ket tarımına geçilmesi, insanlığınbinlerce yıllık deneyimleri çerçe-vesinde şekillenen gelenekseltarım üretimini yok etmektedir.

Tarımın tek elde toplanmasına,ürünlerin gen çeşitliliğinin kay-bolmasına, tarımla geçinenönemli bir nüfus kitlesinin boşadüşmesine ve büyük kentlerin va-roşlarında işsizlik ve yoksulluklaboğuşmasına neden olmaktadır.Bu durum, insan ile doğa arasın-daki madde alışverişini yok ede-rek toprağın verimsizleşmesineyani insan ile doğa arasındaki me-tabolik ilişkinin yok olmasınaneden olmaktadır.Şirket tarımı, birim zaman ve me-kândan daha fazla ürün elde etmesaplantısında olduğundan, verim-liliği sağlamak için gittikçe artanoranda yapay gübre ve geneti-ğiyle oynanmış tohum kullanılma-sının yolunu açmıştır. Bu durumtoprağın ve yeraltı sularınınbüyük oranda zehirlenmesine,gen zenginliğinin azalmasına,insan sağlığında büyük tahribat-lara neden olmaktadır.Endüstriyel tarım yerine ekolojiktarım ve hayvancılık, tohumculukve ormancılık alanlarında, havzabazında geniş toprak parçala-rında, küçük ölçekli arazileri bir-leştiren kooperatif tipi ortaklıkyapıları ve üretici sendikaları ileüniversiteler, meslek kuruluşlarıve kamu kuruluşları arasında eği-tim ve uygulama projelerinin ge-liştirilmesini desteklemek gerekir.Bu amaçla bölgesel düzeyde ku-rumsal yapıların oluşturulmasıiçin çaba gösterilmelidir.

Ekoloji

35

Toprağın korunması ve doğal den-gelerin bozulmasını engellemekiçin kimyasal gübre ve tarımsalilaçların kullanımının kaldırılma-sını, sulamanın çoraklaşmaya yolaçmamak üzere yerel koşullarauygun, kontrollü, sınırlı ve uyguntekniklerle yapılmasını, tarımsalalanlar ile doğal bir bütünlüğüolan sayısız canlıya ev sahipliğiyapan sulak alanların korumasınısağlayan politikaları savunmakgerekir.

11. Orman varlığının korun-masına özen göstermek,

ormancılığın geliştirilmesini teş-vik etmek gerekmektedir. Buamaçla orman sınırlarının daraltıl-masına ve orman arazilerine veri-len endüstriyel yatırımlara ilişkintahsislere karşı çıkıp, orman köy-lülerinin durumlarının iyileştiril-mesi için çaba göstermekgerekmektedir.

12. Kent yaşamında yaşayan-ların doğrudan söz sahibi

olduğu araçların geliştirilmesinive sokaklarına, ağaçlarına, yeşilalanlarına beton yığınları diken,otomobil ve petrol şirketlerinehizmet eden belediye yönetimleri-nin karşısında, kentlerde yaşayan-ların söz ve karar sahibiolmalarını savunmak gerekmekte-dir.

13. Endüstriyel anlamda üreti-len enerji bugün insanla-

rın temel ihtiyaçlarına yanıt

vermekten çok, tüketim toplumu-nun sonu gelmeyen, yaratılmış ge-reksinmelerine (ve üretilen israfa)yanıt veren bir araç olarak kulla-nılmaktadır. Esas olan, daha azenerjiyle daha çok iş yapabilmek-tir. Sınırlı enerji kaynaklarınınadaletsiz paylaşımı ve emperyalistülkelerin daha çok enerji tüketmehırsları dünyada enerji savaşla-rına neden olmakta ve bu nedenlebinlerce insan hayatını kaybet-mektedir. Yine sınırlı ve belli güçodaklarının kontrolünde olan buenerji kaynakları ülkelerarası teh-dit unsuru olarak da kullanılmak-tadır. Bu nedenle, sosyalistlersınırlı kaynaklardan sınırsız kay-naklara, (israfçı) tüketimden ta-sarrufa, tekellerin ürettiği vekontrol ettiği enerji yerine birey-ler ve kooperatiflerin kontrolünde(=toplumun denetimi altında) olanenerji üretimine geçişi kendinehedef olarak belirlemelidirler.

14. Su sorunu ayrı ayrı parça-lardan oluşan bir sorun de-

ğildir. Tersine sorun iklimdeğişimi, besin üretimi, endüstri-leşme, kentleşme, ekonomik bü-yüme ve sömürü, nüfus artışı,ormansızlaşma, enerji üretimininve büyük sulama projelerininbüyük barajlar eliyle yapılması,endüstriyel tarım, sürdürülemezve doğa (ve tarih) karşıtı boyutlarıolan bir sorundur.Suyun ekonomik bir kaynak ola-rak kullanımı ve ticari bir metaya

36


dönüşümü sonucu kıtlaştırılan birdoğal zenginlik olduğuna; su kıt-lığı, su krizi gibi kavramların daişaret ettiği kıtlığın suyun kendi-sinden değil, onu ekonomik birkazanca dönüştüren şirket küre-selleşmesinden, kapitalist ekono-miden, sürdürülemez (yanisürdürüldüğünde çevre ve bağlıolan insan yok edici) endüstrileş-meden, ekonomik büyüme mantı-ğından, toprağı kullanan değilonu sömürgeleştiren endüstriyeltarımdan kaynaklandığını vurgu-lamak gerekir.

15. Sanayileşmenin, yerel vebölgesel savaşların, em-

peryalizmin ekonomik yağmacılı-ğının, afetlerin, asit yağmurlarınınve nükleer kazaların sonucu ola-rak ve ekolojik dengenin bozulma-sının etkisiyle gıda güvenliğiönemli bir sorun haline gelmiştir.Gıda güvenliği standartlarınauygun inorganik gübre artıkları,ilaç ve hormon kalıntıları, kalıcıorganik kirleticiler, tüm işlenmişürünlerde standart arama içeri-sinde yer almalıdır.

16. Genetiği değiştirilmiş or-ganizmaların gıda üreti-

minde kullanılmasına karşıçıkılmalıdır. Tüm gıda ürünlerininbunlardan arındırılmasının gü-vence altına alınması için müca-dele edilmelidir.

17. İnsanların yaşam alanla-rını diğer türlerin aleyhine

genişletmesine karşı çıkmak ge-rekmektedir. Kentlerde hayatıpaylaştığımız hayvanların da in-sanlarla birlikte yaşamalarına, so-kaklarda özgürce dolaşmalarınadestek olunmalıdır.Tıpkı evsiz insanlar gibi, sokaktayaşayan hayvanların da devlet veyerel yönetimler kanalıyla yaşam-larını sürdürecek ortamın, koşul-ların oluşturulması gerekir.Türkiye’de ve dünyanın pek çokyerinde (özellikle ABD’de) bununyerine sokak hayvanları itlaf edil-mektedir. Barınaklarda yüzlercehayvanı kafeslerin içinde yaşa-maya zorlamak insanlık suçudur.Hayvanların deney konusu olama-yacağını savunup, hayvanlarınkürkleri için yetiştirilmelerine veavlanmalarına, petshop’lar kana-lıyla ticaret konusu olmalarına,sportif avcılığa ve türlerinin sonaermesine yol açacak bir kıyımatabi tutulmalarına, esir alınmala-rına ve esaret altında yaşatılmala-rına, ticari amaçlıçiftleştirilmelerine, kendi rızalarıolmadan gösteri konusu olmala-rına ve hangi nedenle olursa olsunkötü muameleye uğramalarınakarşı çıkılmalıdır. Mevcut yasadışı hayvan ticaretiniönlemeyi ve türlerin korunmasınıiçeren uluslararası anlaşmalarauyulması ve mevcut evcil hayvansatış yerlerinin kaldırılması içinmücadele edilmelidir.

37

Ekoloji

Hayvanlar da insanlar gibi etik vehukuki bir öznedir; kendileriadına dava açılabilmeli ve hukukiyargılamaya müdahil olabilmeli-dir. Dünyada bunun yapılabildiğiülkeler vardır ve Türkiye’de de ya-salaşması için mücadele etmek birborçtur.Hayvanların “insanlık için” deney-lerde kullanılmasına karşı çıkıl-malı, insanların, bilinçleriyledeneylere katkı sağlayabileceklerisavunulmalıdır. Tıpta ilerlemeadına binlerce hayvanı işkenceederek öldürmeye gerek yokturve bu uygulama suç kapsamınaalınmalıdır.

38


39

Gençlik Nedir?Gençlik, insan yaşamında değişi-min en yoğun yaşandığı dönem-dir. Gençlik, fiziksel olarak insanındiğer yaşam içi evrelerine göredaha dinamik olan, toplumda kim-lik edinme sürecinde olan, kimli-ğini netleştirmek için arayışiçinde bulunan ve bu nedenle ye-niliklere açık olan, toplumsal üre-tim sürecinde yer alamadığı içinverili sistem tarafından sistemetam anlamıyla entegre edileme-miş ve bu sayede toplumsal kim-liği tam oluşmamış olan toplumsalkategoridir.Toplumsal kimliğinin tam oturma-mış olması, gençliğin, sistem tara-fından kendi çıkarlarıdoğrultusunda şekillendirilmesigirişimlerine açık olmasına neden

olur. Kapitalizmde gençlik, üretimaraçlarıyla tanışmadan sistemekatılması için sistem sahipleri ta-rafından üç aşamalı toplumsal birsüreçten geçirilir. Bunlar aile-okul-askerliktir. Bu üç kurum, varolan sistemin ideolojisinin enyoğun şekilde propagandasınınyapıldığı ve yeni doğan kuşaklarıtopluma uyumlaştıran kurumlar-dır. Genç birey doğumundan üre-tim araçlarıyla tanışana kadarolan süreç içerisinde toplumsal şe-killenişini bu kurumlardan alır. Buşekillenme süreci gençliğin deği-şimi yaşama ve kendi kimliğinioluşturma süreciyle çelişkilidir vegençlik bu nedenle içerisindeisyan tohumlarını taşır.Günümüzde gençliğin sistem kar-şısındaki isyankar tavırlarının tör-pülenmesi için popüler kültürgençler üzerine salınmıştır ve

Gençlik -1

“Gençlik, etrafındaki kuşatmalardan kendisini ancak sisteme karşı mücadele ederekkurtarabilir. Ancak çözüm salt gençlikmücadelesiyle değil, sosyal bir değişimlesağlanabilir. Gençlik bu sosyal devrimin vedeğişimin unsurudur.”

3)

gençlik içersindeki dinamizm po-püler kültür etrafında tüketilmeyebaşlanmıştır. Sistem tarafından tü-ketim kültürünün yoğun olarak iş-lendiği toplumsal kesim olarakgençlik seçilmiştir. Gençlik, etra-fındaki bu kuşatmalardan kendi-sini ancak sisteme karşı mücadeleederek kurtarabilir. Ancak çözümsalt gençlik mücadelesiyle değil,sosyal bir değişimle sağlanabilir.Gençlik bu sosyal devrimin ve de-ğişimin unsurudur.

Türkiye’de GençliğinBulunduğu AlanlarTürkiye’de gençlik yoğun olarakeğitim alanında bulunur. Lise veüniversite gençliği ülke gençliği-nin büyük bir oranına tekabül et-mektedir. Gençlik mücadelesinibelirleyen ve etkileyen alanlar daüniversite ve lise alanlarıdır. Genç-lik lisede paralı, cinsiyetçi, bilimkarşıtı, şoven, anti-demokratik bireğitimle eğitilirken, lisede gençlikmücadelesi parasız, cinsiyetçilikkarşıtı, bilimsel, demokratik bireğitimden yana olmalıdır. Lise ala-nında gençlik kesimleri demokra-tik lise mücadelesi etrafındaörgütlenmelidir.Üniversite’de gençlik bilim karşıtı,cinsiyetçi, paralı, şoven, anti-de-mokratik öğrenime maruz kalır-ken, mücadelesi parasız, bilimsel,cinsiyetçilik karşıtı, demokratikeğitim mücadelesi olmalıdır. Tür-

kiye’de üniversitelerin üstünde birkonumda bulunan YÖK’ün varlığıve anti-demokratik uygulamalarıüniversite gençliğinin mücadele-sini etkileyen ve belirleyen biryerdedir. 1980 sonrasındaYÖK’ün kuruluşuyla birlikte üni-versitelerin özerkliği ve kısmi de-mokrasi ortadan kaldırılmıştır. Bunedenle üniversite mücadelesiözerk demokratik üniversitelerkurulması yönünde olmalıdır.Günümüzde üniversite mezunuama işsiz çok sayıda genç bulun-maktadır ve işsiz gençlerin sayısıgün be gün artmaktadır. Sistem-den beklediğini alamayan işsizgençler sisteme karşı güçlü biryıkım potansiyelini içlerinde saklıtutar. Bu potansiyel yakın za-manda Tunus, Mısır ve İspanyagibi ülkelerde açığa çıkmıştır. İşsizgençliğin mücadelesini sistem içe-risinde iş sahibi olma mücadelesideğil, doğrudan sistem karşısındakonumlanma mücadelesi olarakgörmek ve bu yöne çevirmek ge-rekmektedir.

Gençliğin Örgütlenme BiçimleriTarihsel olarak bakıldığında genç-lik mücadelesi günümüze kadarbirçok şekil değiştirmiş ve farklıörgütsel formlarda toplumsalolaylarda siyaset sahnesindeki ye-rini almıştır. Gençlik örgütlenme-lerinin nasıl olması gerektiği

40


sorusunun cevabı, gençliğin bu-lunduğu alanlarda ihtiyacın ne ol-duğu sorusuyla bağlantılıdır.Komünistler, bu bağlantıyı göre-rek gençliğin bulunduğu alan-larda ihtiyaca göre örgütlenmelerbenimsemelidir.

1. Örgüt, alanın kendi özneleritarafından bir ihtiyaç doğrul-

tusunda kurulmalıdır.

2. Alan tarifi doğru yapılmalı ih-tiyaçlar dâhilinde çözüm yol-

ları bulunarak mücadele hattıoluşturulmalıdır. Mücadele hattıoluşturulurken alan dışına çıkabi-lecek adımlar atılmamalıdır.

3. Sorunlara çözüm üretirkenalanın öznelerinin her biri

eşit şekilde çözüme dâhil olmalı-dır. Böylelikle alan faaliyeti kolek-tif bir şekilde örülmelidir.

4. Alan faaliyeti güncel politikolaylardan bağımsız gelişe-

mez. Bu doğrultuda hareket ede-cek olan bağımsız gençlikörgütlenmesi geniş alanda gerçek-leşen politik hattın dar alandayansımalarını gerçekleştirmeklegörevli olmalıdır.

Komünist GençlerinKomünist Parti ile İlişkisiKomünist Parti alanlara dair so-runlara çözüm üreten bir meka-nizmadır. Bu noktada gençliğinsorunlarına da çözüm üretme gör-evi vardır. Komünist Parti gençlik

alanına dair politika üretirken, ön-celikle alanda faaliyet yürütenparti üyesi gençlerin kararlarınıesas almalı ve tüm parti organla-rında bu kararı uygulamalıdır.Fakat parti organları güncel poli-tik ve siyasal gelişmeler ışığındagençlik organlarıyla fikir alış-ve-rişi içerisinde bulunmalıdır. Böy-lelikle Komünist Parti vekomünist gençler, deneyim vebilgi paylaşımında bulunarak ara-daki bağı kuvvetlendirir. Komünist Parti üyesi genç, parti-nin diğer alan politikalarında dasöz sahibi olarak; KomünistParti’nin güncel siyasal hattı doğ-rultusunda tüm alanlara dair fikirbeyan edebilecek konumda olma-lıdır. Ama öncelikli olarak kendialanını hedef almalıdır.Komünist gençler üye olduklarıpartiyle sosyalizm mücadeleleriniyürütmelidirler. Parti görev ve so-rumluluklarını taşımalı ve bunlarharicinde, gençliğin bulunduğualanlarda çalışma yapma ve yenigenç komünistleri partiye üyeyapma sorumluluğunun bilin-cinde olmalıdırlar. Komünist genç-ler, gençliğin bulunduğualanlardaki demokratik mücadele-nin bizzat içerisinde olmalı, de-mokrasi mücadelesi verenörgütlenmeleri yönlendirici va-sıfta olmak için çaba göstermeli-dir. Gençlik alanına özgüörgütlenmeleri toplumdaki diğergençlik kesimlerinin bilincine çı-

41

Gençlik -1

karmada ve alan örgütlenmelerikurmada öncülük etmelidir.Komünist gençlerin parti faaliyetiparti içerisindeki gerontokratikilişkileri yıkıcı bir perspektifte ol-malıdır. Komünist gençlerin parti-deki gerontokratik ilişkiler altındaezilmemesi için gençler partidegerontokrasiye karşı mücadele et-melidir.

42


43

Gençliğin en önemli ayırt ediciözelliği, içinde barındırdığı deği-şim potansiyelidir. Gençlik gerekbedensel, gerek düşünsel, gerekpsikolojik, gerekse sosyal an-lamda bir değişim sürecidir. Genç-lik doğasında dinamizmi, enerjiyi,geleceğe dönüklüğü ve atılganlığıbarındırmakta, tüm bu özelliklerigençliğe toplumsal dönüşümündinamiği olma özelliğini vermek-tedir. Gençlik geçmişte birçok dö-nemde olduğu gibi bugün de,önümüzdeki dönemde de değişi-min ve dönüşümün belirleyicigücü olacaktır.Gençlik içinde barındırdığıgüçlü/olumlu özellikleri nedeniyleegemenler tarafından baskı altınaalınması gereken kesimlerin enbaşında yer almıştır. Gençlik gü-nümüzde de sistemin kendini sü-rekli var edebilme politikalarının

hedefinde yer almakta, çok yönlüve sistematik saldırılara muhatapolmaktadır. Gençlik; kendine vetopluma yabacılaşmış, popülerkültürün etkisi ile tüketim kültü-rünü süreklileştiren ve var edenkonumdadır. Kendisine dayatılanrekabetçiliğin ve popüler kültü-rün etkisi sonucu bireyselleşmiş-tir. Tüm bu kendisine dayatılanpolitikalarla iradesizleşen gençlikekonomik baskı kıskacı altında ge-leceğini kazanma kavgası vermek-tedir.Tüm bu ağır ve kapsamlı saldırıfuryasına karşın toplumsal muha-lefetin en etkili gücü gençliktir.Gençlik toplumsal muhalefetinyükseldiği süreçlerde mücadele-nin en önünde yer almakta; ter-sine toplumsal muhalefetingerilediği, baskı politikaları ilesindirilmeye çalışıldığı dönem ve

Gençlik -2

“Gençlik geçmişte birçok dönemde olduğu gibibugün de, önümüzdeki dönemde de değişimin vedönüşümün belirleyici gücü olacaktır.”

3)

süreçlerde de en diri unsur olarakmücadele içinde kendini var et-mektedir.

Gençliğe Dönük SaldırılarGençlik alanına dönük saldırılarınbaşında gelen kısım ise elbette kieğitime ve özellikle üniversiteleredönük uygulamalardır. Eğitim sis-temi ve kurumları, tüm egemenliksistemlerinin tahakküm altınaalma çabası güttüğü başlıca alanolagelmiştir. Ülkemizde de tüm ik-tidarların bir mevzisi olagelen üni-versiteler AKP iktidarı sürecindesermayenin çıkarları doğrultu-sunda saldırıların hedefi olmuştur.YÖK bu dönemde, 1980’li yıllarıaratmayan baskı politikalarınınyanı sıra üniversitelerin kapılarınıardına dek sermayeye açarak, üni-versiteleri birer ticarethaneyedönüştürme yolunda ciddi adım-lar atmıştır.Gençliğin son dönemde tipoloji-sini belirleyen bu saldırılar ve de-ğişimler, gençliği işsizliğe vegeleceksizliğe itmiştir. Geleceksiz-lik kaygısı içindeki gençler, tarifle-diğimiz bu süreçte herzamankinden daha yoğun bir iş-sizlikle yüzleşmiş ve bu yüzleşmegençliğin muhalefetinin örgütlen-mesinde önemli bir dinamik ol-muştur.Geleceksizliğe ve işsizliğe karşıbaşta Tunus, Mısır gençliği olmaküzere ardından Yunanistan, İs-

panya vb ülkelerdeki gençliğin is-yanı sokakta iktidarları hedefalmış ve binlerce genç sistem kar-şısına dikilivermiştir. Ülkemizgençlik profili, gün geçtikçe işsiz-lik ve geleceksizlik kıskacında varolma mücadelesi veren bir ko-numa yerleşmektedir. Bugün gen-çliğin önemli bir kısmını işsizgençler oluşturmaktadır. Elbetteki gençliğin muhalefetinin örgüt-lenmesinde gündem olan YÖKkarşıtı mücadele de kendini varetmektedir. Bununla birlikte gen-çliğin özgün, aydın kimliğini ta-nıma ve bu kimliği örgütlememücadelesi ise esas görev olarakdurmaktadır.

Anti-kapitalist AlandaKonumlanmaGençlik; içinde birçok kesimi bu-lunduran oldukça geniş bir alan-dır. Günümüz siyasi koşullarındaörgütlülük gerçekliği bakımındanüniversite gençliği gençlik yığın-ları içinde başta gelse de, gençlikkesimleri içinde işçi ve işsizlerbaşta olmak üzere diğer kısım vebölümlerdeki gençler içinde ör-gütlenme dinamikleri mevcutturve hızla gelişmektedir. Bunun birbaşka göstergesi olarak Liseligençlik de kendi özgün dinamik-leri doğrultusunda doğru birtarzla yaklaşıldığında potansiye-lini açığa çıkartmıştır. Bahsettiği-miz başlıca gençlik kesimlerini

44


sistem karşısında harekete geçir-mek, her birini kendi özgün dina-mikleri üzerinden örgütlemekesas olandır. Bu sebepten ötürügünümüz gençlik yapılanması içinana hedef; gençliğin sistem karşı-sındaki başlıca adresi olabilmekve bu konumda mevzi alabilmekolmalıdır.

Akademik-DemokratikTalepler DoğrultusundaÖğrenci Gençlik ÖrgütlenmesiÜniversiteli öğrenci gençliği ayrıbir kimlik olarak kabul etmek vekendi özgün dinamikleri üzerin-den örgütlemek ve harekete geçir-mek esas olandır. Bu sebeple kendiiçinde birçok farklılığı ve özgün di-namiği barındıran öğrenci gençliğibirim dernekleri, akademik-demo-kratik mücadele veren örgütlen-meler yolu ile örgütlemek büyükönem taşımaktadır.Örneğin günümüz koşullarındabirleşik, akademik-demokratikmücadele veren Genç-Sen vb ör-gütlenmeler ile öğrenci gençliğiulaşım hakkı, barınma hakkı, hakihlallerine direnme vb üzerindenharekete geçirmek; bunun öte-sinde öğrenci gençliği aydın üni-versiteli kimliği ile ele alıp,öğrenci gençliğin yaşamına müda-hil olmak örgütlenmede önemlibir duruştur.

Bağımsız Gençlik ÖrgütlenmesiYukarıda kısa bir tarifini yapmışve bu tarif sonucu gençliğin sis-tem karşısında harekete geçmenoktasında nasıl konum alacağınıyazmıştık. Gençliğin bu konumalış sonrasında gençlik örgütlen-mesinin ne tür örgütsel mekaniz-malarla gençlik kitleleri ile bağkuracağı ve bu bağın nasıl gelişe-ceği önemlidir. Gençlik örgütlen-mesi, içinde çalışma yürüttüğügençlik kitleleri ile doğrudan bağkuran, kendi gerilimini ve gelişi-mini kurduğu bu bağımsız ilişkisayesinde hayata geçiren bir ya-pıda olmalıdır.Bu bağımsız duruş dışa karşı ol-duğu kadar, ideolojik olarak bes-lendiği, teorik-politik konumalışta fikri anlamda yararlandığıpartiyle ilişkilerinde de geçerlidir.Gençlik kitleleri ile sağlam, ger-çekçi, istikrarlı bir bağ kurulmakisteniyor ise, bu, gençliğin parti ileideolojik-politik birlikteliği, karşı-lıklı etkileşimi fakat örgütsel an-lamda tam bağımsızlığı ilemümkün olabilir. Gençlik örgüt-lenmesi, kendi plan/programını,alanının ihtiyaçları doğrultu-sunda, bağımsız politika üreterekve uygulayarak gerçekleştirmeli-dir. Bunun dışında kadro politika-sını, eğitim politikasını, kadınbakış açısını ve genç kadın örgüt-

45

Gençlik -2

lenmesini alanının gerilim ve ger-çekleri içinde hayata geçirmelidir.Gençlik yapılanması kendine özgübir süreç olarak kendini var etme-lidir. Kendi duruşunu daraltacakve kısıtlayacak yapılanmalardanuzak durmalıdır. Tüm gereksinim-lerini ve yapılanmasını kendi alanıiçinde aramalı ve kurmalıdır. Ken-dine özgü ilerleyişini ve gelişiminiKomsomol vb örgütlenme biçimle-riyle tanımlamamalıdır.Gençlik, alanında geliştirdiği çe-şitli ilişki biçimleri ile (kulüp, top-luluk, grup, birlik, sendika, cephe,platform) birlikte kendi özgündavranış tarzını gerçekleştirmelive kimliğini özgürlükçü, devrimcitemelde yeniden yeniden kazan-malıdır.

Gençliğe Pozitif AyrımcılıkGençliğin, yaşça büyük, deneyimli,birikimli Parti kadroları ve organ-larına oranla eksiklik ve toylukla-rına rağmen ve ama kendiyaratıcılığını ve inisiyatifini geliş-tirebilmek için bağımsız varolu-şuna alan açma hakkınısavunması gerekmektedir. Genç-lik deneyimsizliğine rağmen açık-lık ve samimiyet içeren duruşunasaygıyı ve kendisiyle hiyerarşidenuzak ve eşit ilişki kurulmasınıtalep etme meşruluğunu kendi-sinde görmelidir. Gençlik geronto-kratik ilişkilerin çözülmesinihedeflemelidir. Bu ve benzeri se-beplerden ötürü gençliğe parti yö-

netim organlarında yüzde 20 kotaverilmelidir.

46


47

1. İnsanlar mekân üzerinde ya-şarlar, gündelik hayatlarını

düzenlerken mekânı da kendi ar-zularına göre düzenlerler ve me-kânın ihtiyaçlarına veolanaklarına göre üretim sistem-lerini biçimlerler. İnsanlık tari-hinde feodalizmden kapitalizmegeçişle birlikte üretim ilişkilerinindeğişimine paralel olarak üretimmekânlarında da köklü bir deği-şim yaşanmıştır. Kentler, üretimilişkilerinin mekânsal organizas-yonunun merkezi haline gelmiş;mekân kapitalizm tarafından me-talaştırmıştır. Kapitalizmin sürek-liliği de anti-kapitalist mücadelede son derece mekânsal bir ko-nudur.

2. Sermaye birikimi, eşitsizcoğrafi düzeneklerin doğ-

masına neden olur. Kent ve kırarasındaki hiyerarşi, emperya-

lizm, alt-emperyalizmin ve sömür-gelerin coğrafyalarını da dünyaçeperinde oluşturacaktır. Sermayebirikimi için kapitalistlerin ihtiyaçduyacağı su, petrol veya altın gibi“kaynaklar” veya çeşitli gıda mal-ları (kahve, çay plantasyonları)üretmek için ekolojiyi ve ucuz iş-gücü ihtiyacı için toplumsal ilişki-leri bozup, kendi ihtiyacına göreyeniden şekillendirir.

3. Sermaye birikim süreçleri,mekânsal krizleri ve çözüm-

leri içerir. Mekân da sermaye gibibir toplumsal ilişkiyi tarifler. Kapi-talistler ve onunla içsel bağımlılığıolan devlet müdahaleleri mekânıdeğiştirmek açısından etkin ve hi-yerarşik bir rol üstlenirler. Sürekliolarak yeni mekânlar üretirler.Yeni ulaştırma ve iletişim sistem-leriyle kentler yayıldığı gibi, hin-terlandı (çevresi) üzerindeki etki

Kentsel Mücadele

“Kentler, üretim ilişkilerinin mekânsalorganizasyonunun merkezi haline gelmiş;mekân kapitalizm tarafından metalaştırmıştır.Kapitalizmin sürekliliği de anti-kapitalistmücadele de son derece mekânsal bir konudur.”

4)

gücü artar ve oradaki tüm kay-nakları sermayeyi merkezde birik-tirecek şekilde tüketir. Bir yandanüretimin hızındaki artış, verimlilikçabasıyla birleşerek muazzammiktarda metanın pazara çıkma-sına yol açarken diğer yandan bugelişmeler büyük bir sefalet birik-tirir. Sınırsız ve denetimsiz piyasaaçma çabası, ekolojiyi ve özellikletarımsal alanları yok ederek yaendüstriyel yapının içine kat-makta ve yeniden biçimlendir-mekte ya da kentin çeperlerindegelişen konut ve ticaret alanlarınakatarak inşaat sektörüyle iç içemekân üretmektedir. Sadece kentçevresinde değil kentin içinde sa-nayinin “ucuz kira ve bol kaynak(emek, su, gibi)” arayışıyla terk et-tiği bölgelerin yeniden inşasındada benzer süreçler yaşanmaktadır.Bu süreçler ilkel birikimin deva-mını ve mülksüzleştirme yoluylabirikimin önemli örnekleridir.Aynı zamanda bu işçileşme baskı-ları, direniş ve mücadele deneyim-lerinin, işçi sınıfının kendimekânlarını üretme dinamikleri-nin de örnekleriyle doludur. İşçisınıfının mekânlarını metalaş-tırma ve dağıtmaya dönük ser-maye ve devletten gelen baskılarkarşısında mahalle direnişleri,kent hakkı ortaya çıkar. İşçi sını-fını örgütleme iddiasındaki parti-nin de son derece sınıfsalnitelikleri bulunan bu mücadeleyiörgütlemesinin ve kendiliğindenoluşan direnişlerle dayanışması-

nın hangi çizgilerle, nasıl bir pers-pektifle olacağı sorusu önümüzdedurmaktadır.

4. Kapitalistler, yeni mekânürettikçe, sermaye boyundu-

rukları altındaki ilişkileri de üre-tirler. Kapitalizm, güvenliklikapalı siteler ve AVM’ler yoluylayaşamın her alanında, ataerkil ta-hakkümle iç içe geçmiş piyasa te-melinde yeniden şekillenentoplumsal ilişkileri inşa ederler.Bu mekânlar, belirli bir ideolojininde taşıyıcısı olarak şekillendiril-mişlerdir. İnsanların arzu ve kor-kularını beslerler. Rıza ve içsel birşiddet üretirler. İşçilerin kan veterleriyle kurulan AVM’lerin parıl-dayan isimleri daha fazla karşı-mıza çıktıkça, hapishanelerin deartması tesadüf olmasa gerek.Özel alan ve kamusal alan ayrımı,insanlar arası ilişkilerin sadecepara aracılığıyla sağlanması, işsiz-lerin parasız oldukları için kendi-lerini değersiz hissetmeleri vetoplumsal ilişkilerde başarısızkabul edilmeleri, insanların genelolarak yalnızlaşmaları ve bunabağlı yeni sektörlerin doğması,güzellik-annelik-çocuk-bakım-evtekstil endüstrilerinin ve güvenliksektörünün artan oranlı birikimi;büyük emek gücü gereksinimiduyan inşaat sektörü aracılığıylaüretilen yeni mekânların yaşamtarzıyla kurulur. Her mekân üre-timi aynı zamanda bir toplumsalinşa ise örgütlenmenin giderek

48


zorlaştığı mekânlarda işçi sınıfıpartisinin praksisinin de bunauygun nasıl örgütleneceği önemlisorular arasındadır.

5. Kapitalizmin kendisini yeni-den ürettiği bu süreç mikro

ölçeklerden makro ölçeklerekadar her ölçekte ırk, sınıf, cinsi-yet ilişkileri ile iç içe üretilir. Ser-best bölgeler, organize sanayibölgeleri, küçük sanayi sitelerin-den ve merdiven altı atölyelerdeniçinde hastanesi ve konutları daolan büyük üretim tesislerinekadar üretim mekânları çeşitlenir-ken, kara, deniz ve havayolu sis-temi de bu çeşitliliğe ve yaygınlığauyum sağlayacak şekilde devlettarafından düzenlenir. Üretiminartan hızına ayak uydurabilecekbir kapasiteyi içinde barındıranulaşım sistemini iletişim sistem-leri izler. Bu süreçler kamu aracı-lığıyla büyük ölçüde işçisınıfından sermayeye bir kaynakaktarımını gerektirir. İşçi sınıfı, engeniş anlamda mühendis, mimarve doktordan gişe görevlisine,kuaför veya raspa işçisine kadarhem daha da uzmanlaşmış serti-fika eğitimleri alarak becerilerinipazarlar hem de giderek vasfıpara etmediği ve teknolojik geliş-melerle ihtiyaç duyulan vasıflardeğiştiği için üretim sistemi içinvasıfsızlaştırılır. Üretim sistemiesnek zaman, mekân ve işler üze-rine kuruludur ve son derece cin-siyetlidir. Üretim ilişkilerinin

toplumsal hiyerarşisi, yekpare birişçi sınıfı yaratmaz. Sermayedarla-rın kontrol gücünü artıran ırk, et-nisite ve cinsiyet temelli ayrımlarıda içinde bulundurur. Yeni yasa-larla da bu süreç derinleşmekte-dir. Esnekleşme, gelir ve gelecekgüvencesizliğini beraberinde içselolarak getirir. İşçiler, mülk edin-meyi bu güvencesizleşme nede-niyle amaçlar. Ücretlerininsürekliliğinden emin olmayan iş-çilerin kiralarını ödeyememe en-dişesini inşaat sektörü kullanır;kentin giderek dışına doğru geniş-leyen alanlarda “yaşam ve konutmerkezleri” yaratır. Böyleliklekent içinde çöküntü alanlarındayaşayanlar ile kent dışında güven-likli sitelerde barınanların sınıf içiayrımı maddi bir temele (işleri vemesleklerine) de tekabül eder.Böylelikle dereceleri farklı olsa daaynı güvencesizlik altında yaşa-dıkları halde birbirlerine karşıkorku besleyen işçi sınıfının birarada örgütlenmesi zorlaşır. Çö-küntü alanlarında Romanların veKürtlerin ağırlıklı olarak yaşamasıve suçla ilişkilendirilmeleri; kıs-men de Alevilerin ve Ermenilerinyaşam alanlarının ayrışması kentiçi muhalefet dinamiklerinde kim-lik dolayımını pekiştirir. Kimlik si-yasetinin önünü açar. Partinin butür muhalefet dinamiklerindekikimlik sorunsalı karşısındaki tu-tumu, yıllardır pek çok politik ör-gütün farklı yaklaştığı konulararasındadır ve yeni bir parti inşa-

49

Kentsel Mücadele

sında önemli sorular arasında bu-lunmaktadır.

6. Kapitalizm için ne mekânıntarihsel üretim ve kullanımı,

ne de temsil ettiği sosyal değer-lerin tek başına bir önemi vardır.Bunlar, ancak söz konusu mekâ-nın değişim değerine katkıda bu-lundukları ölçüde önemlidir.İçinde Ermeni olmayan ermenimimarisi, içinde Roman işçiler ça-lışan Roman geceleri örgütlene-rek, inşa edilen gösterilerle kentinya da semtlerin piyasası kurulur.Kültür endüstrisi yoluyla kentle-rin tarihsel ve kültürel değer-leri/mirasları kentsel ranta tahviledilir; edildiği sürece sürdürülür.Bu süreç belediyelerin “marka de-ğerlerini” artırmak yoluyla sosyalbelediyelerin yerine özel sektör-kamu işbirliği pratiğini de güçlen-dirir. Türkiye’de bu süreçneo-liberal muhafazakâr temeldeşekillenmektedir. Bu nedenle Tür-kiye sermayesinin motivasyonunada güç katacak şekilde Osmanlıdönemini ön plana çıkarmaktadır.

7. Kapitalizm ekolojik sınırla-rına dayanmıştır ve mekânı

sürekli yeniden üreterek kendiniyenileyememektedir. Bu nedenleafetler daha sıklıkla karşımızaçıkan olgulardır. Ancak kapitalist-ler afetleri de ranta konu etmek-tedirler. İnsanların afetkorkusunu bile kullanarak yeni-den inşa yoluyla rant elde etmekkapitalizm için meşrudur. Bir yan-

dan doğayı tahrip edip, bir yandanyine rant uğruna kentlerin plansızgelişimine göz yumarak doğalafetlerin sonuçlarını katbekatağırlaştıran yine kapitalizmin ken-disidir. İktidarlar her daim kentmekânının her köşesini metalaştı-rarak sermaye için verimli halegetirmek için seferber olur. İnşaatsektörü, sermaye tarafından Tür-kiye ekonomisinin lokomotif sek-törü olarak değerlendirildiği için,inşaat sektörünün işini kolaylaştı-racak, mekân üzerinden rantı hu-kuksal olarak meşru kılacak hertürlü düzenlemenin önü açılır. Budüzenlemelerde, kentleri serma-yeye açacak yeni imar planlarınınhazırlanması, Afet Yasası ve ben-zeri yasa ve yönetmeliklerle kent-ler üzerindeki tahakküme karşıçıkmanın her türlü olanağınınönünün kesilmesi söz konusudur.Mekân üzerindeki her türlü tahay-yül ve denetim mekanizmaları tekelde toplanarak, sermayenin isteğidoğrultusunda inşaat sektöründebir yandan tekelleşme, bir yandanda güvencesizleşme ve işsizleşmegerçekleşir. Bu anlamda deprem,sel gibi doğal afetlere karşı önlemalmak amacıyla kentsel dönüşümgerçekleştirmek aslında insan ha-yatı için değil yeni bir kâr alanı ya-ratmak için önemli hale gelir.

8. Kent hakkı, kent kaynakla-rına ulaşma bireysel özgür-

lüğünden çok öte bir şeydir:Kenti değiştirerek kendimizi de-

50


ğiştirme hakkıdır. Bu anlamdakent mekânlarına dair her türlükararı, ancak ve ancak o kentteyaşayanlar verir. Toplumun öz ye-terliliğini esas alan, sorunların çö-zümünde geliştirilecek yöntemleriçin, yereli güçlendirme, halkı sözve karar sahibi kılma felsefesiylehareket eden, halkın karar süreç-lerine dahil olması için demokra-tik katılımcılığı savunan ve tümyerel birimlerde meclis sisteminiesas alan bir yönetim anlayışıylasermayenin mekânına karşı eme-ğin mekânı oluşturulabilir.

9. Oluşturulacak mekân politi-kalarında anti-kapitalist mü-

cadele perspektifi için sermayeninmekânsal tercihleri ile bölgelerdemeydana gelen işsizlik-işçilik sü-reçlerinin, militarizmin ve ucuzemek-gücü uygulamalarının coğ-rafi yansımalarını dikkate alan birpolitikanın yapılandırılması üze-rine tartışılması, tepkisel eylemleryerine emeğin kendi gündeminiyaratan eylemliliklerin oluşu-munu mümkün kılabilir. Aynı za-manda göçmenler, kâğıtsızlarüzerine nasıl bir politika üretilebi-leceği sorusunu da beraberindegetirir.

16. 10. Yerel seçimler dolayı-sıyla hızla politika gelişti-

rerek yeni bir söylemle gerçekliğetemas eden taleplerin nasıl inşaedileceği sorusu önümüzde dur-maktadır. Bu bağlamda demokra-tik özerkliği gören bir mekânsal

politikanın sınıf politikasıyla nasılyürüyebileceği de tartışılmalıdır.

51

Kentsel Mücadele

52

1. Türkiye’de bağımsız bir top-lumsal özne olarak

1990’larda ortaya çıkan LGBT(Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Trans)Hareketi, heteropatriarkal kapita-lizmin ve onunla iç içe geçmiş,ondan ayrı düşünülemeyecek olanmilitarizmin sorgulanması adınapolitik düzlemde göz ardı edileme-yecek bir birikim yaratmıştır.Ancak topyekûn kurtuluş/özgür-leşme iddiasının sahibi olan Tür-kiye Sosyalist Hareketi’nin LGBTHareketi ile olan ilişkisi; kimi plat-formlarda bir araya gelmenin,söylemsel düzeyde homofobiye vetransfobiye karşı olunduğununifade edilmesinin ve tek tek bazıLGBT bireylerin çeşitli sol-sosya-list yapılarda temsili olarak yer al-masının ötesine geçememiştir.

2. LGBT Hareketi’nin ivme ka-zanmasına paralel olarak

Türkiye Sosyalist Hareketi’nin bumeseleye bakışında anlamaya veanlamlandırmaya dönük olumludeğişiklikler meydana gelmiştir,ancak bunun bütünüyle bir zihin-sel dönüşüme tekabül ettiği söyle-nemez. Zira LGBT Hareketi hâlâ,birbiriyle ilişkisel olan büyükfarklılıkların ve toplumsal antago-nizmaların ana ekseni olarak gö-rülüp, niteliksel dönüşümüyaratacak toplumsal özne katego-risinin vazgeçilmez bileşeni olarakdeğerlendirilmemektedir.

3. Bugün Türkiye’de LGBT Ha-reketi’nin politik-örgütsel

bağlamda yaşadığı derinleşme,ulaştığı düzey ve bunun merkezkapitalist ülkelerdeki ana akımLGBT hareketlerinden farkları gözönünde tutulduğunda; TürkiyeSosyalist Hareketi’nin, LGBT mü-cadelesini sadece destek ve daya-

LGBT

“Türkiye Sosyalist Hareketi’nin, LGBTmücadelesini sadece destek ve dayanışmasunulabilecek bir başlık olarak değil bütünezilenlerin kurtuluşunu içeren sosyalisttoplumun inşasında temel dinamiklerden biriolarak gören yeni bir programatik yaklaşımgeliştirmesi zorunludur.”

5)

nışma sunulabilecek bir başlıkolarak değil bütün ezilenlerin kur-tuluşunu içeren sosyalist toplu-mun inşasında temeldinamiklerden biri olarak görenyeni bir programatik yaklaşım ge-liştirmesi zorunludur.

4. Türkiye Sosyalist Hareketi,LGBT’lerin varlık ve kimlik

hakları mücadelesine sahip çık-malı, bu simbiyotik ilişkideki bir-likte dönüşme ve dönüştürmepotansiyelinin farkına vararak zi-hinsel kodlarını yeniden gözdengeçirmeli; verili düzeyde LGBTmücadelesinin hukuksal eşitlik ta-lebini aşacak şekilde heteropatri-arkal kapitalist sistemi hedef alanbirleşik bir mücadele hattının örü-lebilmesi için inisiyatif almanınüzerine düşen tarihsel bir görevolduğunun bilincinde olmalıdır.

5. Türkiye Sosyalist Hareketi,heteroseksizmi, homofobiyi

ve transfobiyi sadece LGBT birey-lerin sorunu olarak göremez. Böy-lesi bir bakış açısı cinsiyet vecinsel kimlikler üzerindeki tahak-kümle mücadeleyi politik bir alanolarak görmeyi ötelemenin yanısıra erkek egemen cinsiyet para-digmasının ve “zorunlu” hetero-seksüelliğe dayalı cinsiyetmatrisinin yeniden üretilmesi an-lamına gelir.

6. Türkiye Sosyalist Hareketi,LGBT’lerin kültürel, hukuksal

ve politik taleplerini programına

almakla kalmamalı, kolaycı bir ek-lemlenme ilişkisinin ötesinde biriçerme ilişkisinin zorunluluğun-dan hareketle öncelikle “evininiçini” düzenleyerek örgütsel düz-lemde de dönüşümün olanaklarınısağlayabilmelidir. Ancak buiçerme ilişkisi LGBT’lerin özerk ör-gütlenmelerinin gerekliliği ve des-teklenmesi fikrindenvazgeçilmesini gerektirmez. Carisisteme karşı birleşik mücadele;LGBT örgütlerinin toplumsal do-kunun her tarafına sinmiş ayrım-cılık ve ezilme pratiklerine karşıdillendirdikleri güncel politik vehukuki talepler, sistem içi taleplerolarak ertelenemeyecek olan Tür-kiye Sosyalist Hareketi’nin gün-demleştirmesi zorunlu taleplerdir.

53

LGBT

54

1. Din, insanlık tarihi boyuncatoplumsal yaşam üzerinde

son derece geniş etkilerde bulun-muştur ve bulunmaktadır. Ege-men sınıflar dini, kendiegemenliklerini meşrulaştırmak,ezilen sınıfların uzlaşmaz sınıfkarşıtlığını görmelerini engelle-mek, egemenlere itaatkâr olmayaikna etmek, bilinçlerini bulandır-mak ve uyuşturmak için yoğun bi-çimde ve sürekli olarakkullanmıştır. Safi idealist temelle-riyle din, egemenlerin bir aracıolarak kullanılmaya oldukça mü-saittir. Ancak dinin bir başka yönüde vardır: Din, ezilenlerin feryadıve zalim dünyaya protestosudur.Başta Hıristiyanlık ve İslamiyetolmak üzere birçok din, yoksulla-rın, mazlumların eşitlik, özgürlük,sefalet ve kölelikten kurtuluş ha-reketi olarak ortaya çıkmıştır.

2. Din, toplumsal ve tarihsel birolgudur. Zaman ve mekân

içinde, üzerinde yeşerdiği toplum-sal koşullara göre sürekli değiş-mekte, onu sahiplenen sınıf vekatmanların çıkarlarına göre fark-lılık göstermektedir. Her sınıfınkendi dini vardır; başka bir de-yişle, bir egemenlerin dini, bir deezilenlerin dini vardır. Din, her nekadar felsefi olarak tartışılmaz bi-çimde idealist kampta yer alsa da,toplumsal yaşama ve siyaset dün-yasına ayaklarını bastığında çokfarklı yorumlara tabi tutulmuş, ta-rihte pek çok devrimci halk hare-keti dini isyan bayrağı olarakkullanmıştır. Günümüzde de din,örneğin, ulusal baskı ve tahak-küme (Kürdistan), emperyalist-si-yonist işgale (Irak, Lübnan vb),hatta sınıfsal tahakküme (LatinAmerika) karşı mücadelenin

İnanç Hareketleri

“Din, toplumsal ve tarihsel bir olgudur. Zamanve mekân içinde, üzerinde yeşerdiği toplumsalkoşullara göre sürekli değişmekte, onusahiplenen sınıf ve katmanların çıkarlarına görefarklılık göstermektedir. Her sınıfın kendi dinivardır; başka bir deyişle, bir egemenlerin dini,bir de ezilenlerin dini vardır.”

6)

önemli bir unsuru olarak tezahürediyor.

3. Modern dünyada işçi sınıfı-nın ideolojisi olarak ortaya

çıkan, maddeci felsefeye dayananbilimsel komünizm, sadece işçi sı-nıfının değil, tüm insanlığın kurtu-luşunu; sadece sınıfsalsömürünün değil, tüm baskı ve ta-hakküm biçimlerinin ortadan kal-dırılmasını sağlayacak yetkinliktebir harekettir ve tüm emekçilereve ezilenlere en sağlam devrimciyolu göstermektedir. Ancak dünyanüfusunun –bu arada işçi veemekçilerin, ezilenlerin– çokbüyük çoğunluğunun dinselinançlara sahip olduğu da bir ol-gudur. İnançlı kitlelerin komünistpolitik önderlik altında sınıf mü-cadelesinde en etkin biçimde yeralmaları, hatta sosyalist devrimigerçekleştirmeleri (geçmişte pekçok örnekte görüldüğü gibi) müm-kündür. Ama bir başka olasılıkolarak, emekçilerin ve ezilenlerinçeşitli baskı ve tahakküm biçimle-rine karşı mücadelelerini din bay-rağı altında yürütmeleri (yinebirçok örnekte görüldüğü gibi)mümkündür.

Türkiye’de Durum

4. Türkiye’de de nüfusun –buarada emekçilerin ve ezilen-

lerin– çok büyük çoğunluğu dinselinançlara sahiptir. İnananlarınbüyük kısmı ise Sünni Müslü-man’dır. İslamiyet 1500 yıldır

İslam coğrafyasında, 1000 yıldıryaşadığımız topraklarda egemendin olarak örgütlenmiş, egemensınıfların iktidarının ayrılmaz birparçasını oluşturmuştur.

5. Artık toplumsal yaşamın heralanına hâkim hale gelen

burjuvazi, egemen din olarak İsla-miyet’i kendi çıkarlarına hizmetedecek şekilde dönüştürmektedir.Bu dönüşüm sürecini, ilk önce kü-resel ve yerel sermayenin rasyo-nellerine göre kendisinidönüştüren AKP yürütmektedir.AKP, siyasal İslamcı bir parti vesermayenin temsilcisi olarak çö-zülen Kemalist rejimin yerine ser-maye sınıfının yeni rejiminikurarken, kendi İslamcı ideolojisi-nin motiflerini bu yeni rejime ye-diriyor. Ama bu, kapitalizme uyumsağlamış, ona hizmet eden bir İs-lamiyet’tir. AKP, Kemalist rejim ta-rafından siyasal sistemindışında/kenarında tutulan Müslü-man kitleleri, ama esas olarak te-feci-bezirgân kökenli Anadoluburjuvazisini sisteme entegreetmiş, böylece kapitalizme tazekan vermiştir.

6. AKP, “Müslümanlar mağdurediliyor” söylemiyle kitleleri

peşine takarak iktidara geldiktensonra halkın değil sermayenin veemperyalizmin hizmetkârı oldu-ğunu açıkça ortaya koymuş, neo-liberal politikaları en acımasızbiçimde uygulamıştır. Esnek-gü-vencesiz çalışma, sendikasızlaş-

55

İnanç Hareketleri

tırma, işsizlik, sosyal hakların bu-danmasıyla yaşam koşulları kötü-leşen Müslüman emekçiler ileiktidarın nimetlerinden yararlana-rak hızla yükselen Müslüman bur-juvazi arasındaki uçurumgörülmemiş ölçüde büyümüştür.Böylece, “Müslüman kardeşliği”,“kulların Allah önünde eşitliği” il-lüzyonu bozulmuş, sınıfsal çelişki-ler iyice açığa çıkmıştır.Yoksul/emekçi Müslümanlar ara-sında eşitsizliğe, adaletsizliğe vesömürüye karşı öfke hızla büyü-mektedir. İşte bu durum, hemMüslüman halk arasında komü-nist ve devrimci güçlerin potansi-yel etki alanını genişletmekte,hem de bir “Yoksul MüslümanlarHareketi”nin oluşmasının maddizeminini sağlamaktadır.

7. İslamiyet’i yoksullar/emekçi-ler açısından yeniden yorum-

layan gruplaşmalar boy vermekteve AKP ile Müslüman burjuvaziyeyapılan eleştiriler şiddetlenmekte-dir. Sosyal adaletsizliğe, emperya-lizme ve kapitalizme karşı birsöyleme sahip bu gruplar henüzbir kitle hareketine dönüşmemişolsa da, yaygın bir ilgiyle izlen-mekte, etki alanları genişlemekte-dir. Geleneksel devletçi,anti-komünist İslamcılıkla arala-rına net biçimde mesafe koyan bugruplar, komünistler ve devrimci-lerle ortak mücadeleye açık olduk-larını ilan etmekte ve buna uygundavranmaktadır.

Alevilik

8. Osmanlıdan Cumhuriyete ge-çişte egemen din anlayışı

aynen devralınmış ve yeni rejimdede egemen din olarak Sünni İslamörgütlenmiştir. Başta Alevilerolmak üzere Hıristiyanlar, Musevi-ler, Süryaniler ötekileştirilmiş, sis-tematik olarak asimilasyon veimha politikalarına tabi tutulmuş-lardır.

9. Sünni Müslümanlar dışındaen büyük inanç topluluğu

olan Aleviler açık ya da gizli asimi-lasyon ve sindirme politikaları dı-şında büyük kıyımlara uğratılarakdoğrudan imha edilmeye çalışıl-mışlardır. Koçgiri, Dersim, Çorum,Maraş, Sivas, Gazi katliamlarıylason yıllara kadar devam edenimha ve inkâr politikaları, Alevitoplumunun kendisini sol-sosya-list-muhalif zeminde ifade etmesi-nin önünü açmıştır.

10. Özellikle 80 öncesi dev-rimci, sosyalist hareketlere

önemli bir kadro kaynağı oluştu-ran Alevi toplumunun kimlik, kül-tür ve inanç problemleri hâlâçözülememiş, hatta AKP hüküme-tiyle birlikte daha da derinleşmiş-tir.

11. Kürt Özgürlük Hareke-ti’nin 80 sonrası çıkışıyla

devletin Alevi politikası özündeaynı kalmakla birlikte, işbirlikçi,devletçi bir Alevilik yaratmak

56


üzere kimi esnemeler yaşamıştır.Aleviler bu zemini iyi değerlendi-rerek bulundukları her yerde der-nekler aracılığıyla örgütlenmeimkânı bulabilmiş olsalar da temeltaleplerini halen kabul ettireme-mişlerdir. Bu çerçevede, çeşitli altkimlikleriyle tarihsel bir dinamikolan Alevilik, Türkiye demokrasimücadelesinin önemli bir parçasıolma özelliğini korumaktadır.

Komünistlerin Görevi

12. Komünistlerin temel gör-evi, en geniş işçi-emekçi ve

ezilen kitlelerle güçlü ilişkiler kur-mak, onlara sınıf mücadelesindeönderlik etmektir. Oysa özelliklede Sünni Müslüman halkla ilişkikurmada başarısızlık apaçıktır.Bunun çok önemli bir nedeni, Ke-malizm’den ve kısmen reel sosya-lizmden gelenmodernist-pozitivist anlayışın et-kisiyle dindar halka yönelik olu-şan önyargıların (dindar=gerici)kırılamamasıdır. Bu anlayışla he-saplaşılmalıdır. Egemenlerin dini-nin kitleler arasındaki uyuşturucuve köleleştirici etkilerine karşımücadele ederken, emekçilerin-ezilenlerin dini inançlarına saygıgösterilmelidir. Partinin kapıları,programını kabul eden ve o doğ-rultuda mücadele eden inananlaraaçık olmalıdır.

13. Başta Aleviler olmak üzereezilen, dışlanan, yok sayı-

lan inanç gruplarının tarihsel ve

güncel devrimci dinamizmini ko-münizm mücadelemizle ustaca bu-luşturabilmeliyiz. Bunu yaparkenkendini bu dinamiklerin yerineikame eden, bu dinamiklerin ege-men ideolojiyle güncel-tarihsel çe-lişkilerini görmezden gelen ya dainanç özgürlüğüne ilişkin demok-rasi taleplerinin insanlığın gerçekkurtuluşuna yönelik komünizmhedefimizi bulanıklaştırmasınaizin veren bir tarz bizim tarzımızolamaz.

57

İnanç Hareketleri

58

1. Ulusal soruna ilişkin Marx veLenin’in belirlediği çerçeve

bugün de geçerlidir ve bu konudaalınacak tutum, siyasi hareketle-rin/bireylerin komünist, devrimcihatta demokrat oluşunun bir ölçü-tüdür. Buna göre “Başka bir ulusuezen ulus özgür olamaz.” Bu ne-denle ezilen ulusun kendi kaderiniözgürce belirlemesi için mücadelevermek ve ezilen ulusla dayanış-mak komünistlerin vazgeçilemez,devrime ve sosyalizmin kurulu-şuna ertelenemez güncel görevi-dir.

2. Ulusların kendi kaderlerinitayin hakkı, siyasal anlamda

bağımsızlık hakkını, ezen ulustansiyasal bakımdan serbestçe ay-rılma hakkını içerir. Ezen ulus pro-letaryası, ezilen ulusun ayrılmahakkını savunarak bu hakkın pro-

pagandasını yapmazsa ve ezilenulusun siyasal olarak hangi bi-çimde örgütleneceğini belirle-meye kalkarsa, kendiburjuvazisinin imtiyazlarını sa-vunmuş olur. Bu hakkın nasıl kul-lanılacağına karar verecek olanezilen ulusun kendisidir.

3. Kuzey Mezopotamya’da yeralan, çoğunluğunu Kürtlerin

oluşturduğu coğrafyaya Kürdistandenir. Kürdistan, önce 17. yüz-yılda Osmanlı ve İran arasında,daha sonra 20. yüzyıl başında em-peryalistlerce belirlenen sınırlarladört bölge ülkesi arasında –Tür-kiye, Irak, Suriye ve İran– parçala-narak bölünmüştür. Dünyadakapitalizmin gelişiminin bir evre-sinin gereği olarak ortaya çıkanuluslaşma ve ulus-devletler oluş-turma düşünce ve pratiği Kürtler

Ulusal Sorun

Kürt sorunu, ezilen ulus ve demokratik özerklik;milliyetçiliğe ve şovenizme karşı tutum; yeni birenternasyonalizmin olanakları

Tartışma 4

arasında da yankı bulmuş, 19.yüzyıldan itibaren bu yöndeki çokfarklı biçim ve yöntemlerle yürü-tülen mücadeleyle bugüne kadardevam etmiştir.

4. Dört parçada Kürtler siyasi,ekonomik, kültürel vb baskı-

lar ve asimilasyondan, yok sa-yılma ve katliamlarla yokedilmeye çalışılmaya kadar yoğunbir şiddete maruz kalmıştır. Bütünbu uygulamalara rağmen Kürtlerulusal kimliklerini ve ulusal bü-tünlüklerini oluşturup korumayı,geliştirmeyi başarmıştır. Bununyanı sıra dört parçadaki özgün si-yasal koşulların ve genel olarakKürtler arasındaki sınıfsal ayrış-maların da etkisiyle çok farklıideolojik-politik akımlar ortayaçıkmıştır. Buna bağlı olarak Kürtulusunun ve Kürdistan’ın gelece-ğine ilişkin, halen yaygın ve canlıolan “bağımsız birleşik Kürdistan”idealinden, ulus-devlet anlayışınıngeride kaldığı tespitiyle ileri sürü-len “Konfederalizm” modelinekadar farklı siyasal hedefler sözkonusudur.

5. Kapitalizmin gelişimine para-lel olarak ve özgün siyasal

koşullar altında Türkiye burjuva-zisi, Osmanlı devletinin son dö-nemlerinde ilk adımları atılanama Türkiye Cumhuriyeti’nin ilkyıllarında en saf haliyle uygula-maya sokulan bir “ulus-devlet”modelini esas aldı. Osmanlı’dangeriye kalan topraklardaki tüm

ulusal ve inançsal farklılıkları tekbir “Türklük/Sünni Müslümanlık”potasında eritmeyi hedefleyenegemen sınıflar, bu doğrultudasoykırım ve katliamlardan asimi-lasyonun daha ince yöntemlerinekadar her türlü şiddetle halklarıyok etmeye giriştiler. Bu fiziksel-politik-kültürel şiddete en fazlamaruz kalan, varlığı, dili, tüm ulu-sal değerleri yok sayılan ve yokedilmeye çalışılan Kürt halkı,bütün bu saldırılara rağmen ulu-sal kimliğini koruyarak ayaktakaldığı gibi, Kemalist ulus-devletmodelinin parçalanmasında da enbüyük rolü oynadı.

6. Türkiye Cumhuriyeti, kurulu-şuyla birlikte Kuzey Kürdis-

tan’ı fiilen işgal etmiştir.Komünistler arasında Kuzey Kür-distan’ın tanımlanmasında farklı-lıklar mevcuttur. Ancak herhalükârda komünistler, Türkulusu ile Kürt ulusu arasında ezenulus-ezilen ulus ilişkisi olduğu tes-pitinde ve bu durum karşısında çı-karılacak devrimci görevlerkonusunda ortaklaşmaktadırlar.

7. Kuzey Kürdistan’da 100 yılıaşkın süredir gerçekleşen

feodal ve burjuva önderlikli çeşitliisyanlardan farklı olarak 30 yıldıraralıksız, giderek ivmesi ve yoğun-luğu artarak süren kurtuluş hare-keti, ulusal nitelikli ve hedefliolmakla birlikte, aynı zamandagüçlü bir emekçi karaktere (baştayoksul köylülük olmak üzere) sa-

59

Ulusal Sorun

hiptir. Bu sürecin öncü gücü KürtÖzgürlük Hareketi, Marksizm ze-mininden yola çıkmıştır ve kendi-sini sosyalist olaraktanımlamaktadır. Esas olarakKuzey Kürdistan ve Türkiye’de ka-pitalizmin gelişkinliğinin sonucuolan bu özgün ulusal hareket, biryandan –doğal olarak– bütün birulusal güçler koalisyonunu içer-mekte, ama diğer yandan bu koa-lisyona emekçi kitlesi ve önderliğidamgasını vurmaktadır.

8. Kürt nüfusunun çok büyükbölümünün feodalitenin çö-

zülüşü, kapitalizmin çekim gücü,son onyıllarda ise köy boşaltmalarvb nedeniyle “Batı”ya, Türkiye’nindört bir yanına göç edip buralardanüfus yoğunlukları oluşturması,Kürt köylü kitlelerinin şehirlileş-mesi ve işçileşmesi (işsiz, infor-mel/güvencesiz, hizmet/sanayiişçisi, kamu emekçisi vb); birbaşka deyişle “Kürtlerin işçileş-mesi, işçilerin Kürtleşmesi” yineözgün bir durum yaratmaktadır.Ulusal kurtuluşçu hareketinözgün hedefleri ve dinamiklerigöz ardı edilmemek koşuluyla,Türkiye ve Kürdistan’ın sosyalistve demokratik güçlerinin ortakmücadelesi için güçlü bir zeminbulunmaktadır. Türkiye ve Kürdis-tan devrimci güçlerinin ilişkisibasit bir dayanışma niteliğiyle sı-nırlandırılamaz; bir “mücadele bir-liği” perspektifi zorunludur.

9. Öte yandan ulusal, sınıfsal,etnik, kültürel ve dinsel dina-

mikleriyle adeta kırılmaya hazırbir fay hattı durumunda olan böl-gemizde Kürtler (özellikle deKuzey merkezli KÖH), bölgesel birdevrimi tetikleyecek ve bütündengeleri altüst edebilecek birfonksiyon üstlenebilme potansiye-line sahiptir. Bu bağlamda KürtÖzgürlük Hareketiyle yapılacakstratejik ittifak ve bu doğrultudakiyeni örgüt ve mücadele biçimleri,bölgedeki devrim ve sosyalizmmücadelesinde hayati bir önem ta-şımaktadır.

10. Demokratik Özerklik öne-risi ve talebi, Kürt Özgür-

lük Hareketi tarafından savaştankalıcı çıkışın ve sorunun eşitlik te-melinde demokratik barışçı çözü-münün yolu olarak ilerisürülmüştür. Özü itibarıyla demo-kratik, özgürlükçü, anti-kapitalistve komünal bir toplumsal örgüt-lenme anlayışına sahiptir. Kendiiçinde çelişkiler taşıyan, eksiklik-leri olan Demokratik Özerklikönerisi, AB müktesebatının yerelyönetim reformuna dair çerçeve-sini aşan, sermaye yerelciliğininsınırlarına sığmayan, idari ve si-yasi bir yerinden yönetimi hedef-leyen içeriğiyle tartışılarakdesteklenmeyi hak ediyor. Demo-kratik özerkliğin bir statü olaraktanınması, Türkiye’nin köklü birdemokratik rejim değişikliğine vebu değişikliğin anayasal bir hu-

60


kuki zemine kavuşturulmasıylamümkündür.

11. Ulusal sorun teorik olarak,üretim ve mülkiyet ilişkile-

rinde köklü bir değişiklik olmadanda çözülebilir. Ezen ulusun komü-nistlerinin görevi, Kuzey Kürdis-tan halkının kendi kaderiniözgürce belirlemesinin koşullarınıyaratmak için çalışmaktır. Bukarar hangi yönde olursa olsunsaygı duyarız; ancak komünistlerolarak daima Türkiye’de, bölgedeve dünyada devrim ve sosyalizminyolunu açan çözümü savunuruz.KÖH’e ulusal ve uluslararası düz-lemde dayatılan imha politikala-rına karşı, adil, demokratik vebarışçıl bir çözüm yolu açılıncayadek, mücadelenin her türlü yönte-mini, diplomatik, ulusal ya dauluslararası her biçimini kullan-masını haklı ve meşru görüyoruz.

12. Milliyetçilik burjuva ideo-lojisidir. Burjuvazi devral-

dığı mutlakıyetçi devletlerdendönüştürdüğü ulus-devletlereliyle ulusal piyasaları güvence al-tına almak için milliyetçilik ideo-lojisini yaymıştır. Burjuvazininister demokratik ve ister totaliterbiçimler edinen siyasetlerininideolojik bağlamında hiçbir tarih-sel evrede vazgeçmediği milliyet-çilik ideolojisi, kriz anlarındakarşı-devrimi besleyen şovenizme,faşizme, ırkçılığa dönüşür. Enter-nasyonalizm ilkesine sahip çıkankomünistler, tüm tarihlerinde mil-

liyetçilik, şovenizm ve faşizmekarşı mücadele yürütmüştür. Bu-nunla birlikte komünistler, ezenulus milliyetçiliği ile ezilen ulusmilliyetçiliği arasında ayrım yaparve milliyetçi bir ideolojiyle yürü-tülse dahi ezilen ulusların kurtu-luş mücadelesini destekler.

13. Yeryüzünün tüm parçala-rında gelişen neo-libera-

lizme karşı tepki içerikli spontanekitle hareketleri ve dünyanın bir-çok yerinde komünist, sosyalist vedevrimci örgütlerin yürüttüklerimücadeleler, hem dünya ölçe-ğinde hem de bölgesel düzeydeenternasyonal bir örgütlenmeyigereklilikten öte bir zorunlulukhaline getirmiş bulunuyor.

14. Kürt Halk Hareketi ile Tür-kiyeli sosyalistlerin, femi-

nistlerin, ekolojistlerin,demokratların mücadelelerini or-taklaştıracak ve ezilenlerin-emek-çilerin nihai kurtuluşuna doğrusermayenin bütün kesimlerindenbağımsız bir alternatif yaratacakbirleşik bir örgütlülük, sadeceülke açısından değil bölge vedünya açısından da tarihsel değertaşıyacaktır. Girişimimiz, bugünekadar olduğu gibi bundan sonrada, bileşeni olduğumuz HalklarınDemokratik Kongresi’nin (HDK)bu mahiyette dinamik bir politikodak olabilmesi için tüm imkân-ları seferber edecektir.

61

Ulusal Sorun

15. Daha bugünden, yarının it-tifak sisteminin adımları

olacak bölgesel bir hedefin bölgehalkları tarafından benimsenme-sinin olanaklarını yaratmaya ça-lışmak, bunun için bölgenin ilerici,devrimci, sosyalist partileriylehalkların kardeşliğinin ve daya-nışmasının gelişmesi için ortakadımlar atmak zorunludur. Böylebir adım Ortadoğu, Kafkas, Balkanve Kıbrıs halklarının iradeleri dı-şında parçalanmışlıklarından kay-naklanan iktisadi, siyasi, kültürelve toplumsal sorunların aşılma-sında temel bir rol oynayacaktır.Eğer bölgesel devrimci bir kopu-şun imkân dahilinde olduğunu dü-şünüyorsak bunun bir gereği olanbölgesel bir enternasyonal örgü-tün oluşturulmasını da önümüzebir görev olarak koymalıyız.

62


63

1. Sosyalist yeniden kuruluşun;geçmiş sosyalizm pratikleri-

nin tekrarı/devamı olmayacağı,geçmişin muhasebesinin yapıla-cağı, sosyalist hareketin yenilgile-rinden dersler çıkartılacağı, buderslerin programa, tüzüğe, ör-gütlenme modellerine ve siyasettarzına yansıyacağı bir yapılanmaolma zorunluluğu vardır.

2. Toplumsal mücadele alanla-rında ortaya çıkan yeni çeliş-

kileri ve gerilimleri siyasetetaşıma pratiklerinde ortaklaşma-dıkça, bu alanlardan yeni enerjilerve taze güçler sosyalist mücadele-nin içine taşınmadıkça, güçsüzlük-ler üzerinden güç oluşturmaanlayışıyla sosyalist grup ve çev-relerin birbirine eklemlendiği birdurumun sonuç vermediğinin bi-lincindeyiz.

3. Sosyalist hareketin geçmişy e n i l g i l e r i n d e

Kemalizm’in/ulusalcı damarınderin izleri silinmeden, sol liberalgörüşlerden arınılmadan enter-nasyonalist zeminde yeniden ku-ruluşun gerçekleşemeyeceğiaşikârdır.

4. Geçmiş birlik deneyimlerinintamamında egemen olan an-

layış; verili sosyalizm anlayışı çer-çevesinde kurulu grup/partilerinsahip oldukları sosyalizm anlayış-larını koruyarak bir araya gelmeçabasıydı. Yaşanmış ve yenilgiyeuğramış sosyalizm anlayışını veuygulamalarını eleştirel bir yakla-şımla analiz etmeyen, teoriyi kir-lerinden arındırma uğraşını yaönemsemeyen ya da geleceğe bı-rakan, teoriyi kirlerinden arındır-makla da yetinmeyip yeni

Birlik Deneyimleri

Sosyalist hareketin yeniden kuruluşu; geçmişten günümüze sosyalist hareketin birlik deneyimlerinin değerlendirilmesi;“yenilmiş sosyalizm”den çıkarılan dersler ve sosyalizm tahayyülümüz

Tartışma 5

girdilerle teoriyi yenileme gerek-sinimi duymayan bir mantığın bir-lik girişimlerine egemen olduğusöylenebilir. Bu mantıkla hareketeden, geçmiş birlik deneyimlerisorunun birlik sorunuolmanın/var olanların birleştiril-mesi sorunu olmanın ötesine geç-tiğini, sosyalist yeniden kuruluşihtiyacının kendini dayattığını ye-terince bilince çıkaramamışlardır.Dolayısıyla süreçlerin başarısız ol-masında birlik perspektifinin aşı-lamamış olmasının etkisiküçümsenemez.

5. Geçmiş birlik deneyimlerininmotive edici temel yaklaşımı

“politika güçle yapılır, bizler iseparçalı ve güçsüzüz, öyleyse biraraya gelmeliyiz” olmuştur. El-bette sadeleşmek iyidir. Ancak buyaklaşım, yenilenme ve zemin be-lirleme ihtiyacını göz ardı etmiştir.Dünün rekabetçi, tekçi ve sosya-lizm anlayışı (amaç) yerine örgüt-sel mekanizmaları (aracı)önemseyen özelliklerle malul ha-reketleri, birliği değil bölünmeyi“başarmışlardır”.

6. Geçmiş birlik deneyimlerindeişçi sınıfı hareketi ile sosya-

list hareketin birliği farklı süreç-ler olarak görülmüştür.Dolayısıyla proletaryadan yoksunproletarya sosyalistlerinden men-kul hareketler; birliğin değil bö-lünmenin güvencesi olagelmiştir.Sosyalist hareketin yeniden kuru-luşunun, işçi sınıfıyla buluşmadan

mümkün olamayacağı, deneyim-lerden çıkarılan en önemli sonuç-lardan biridir.

7. Süreçlerin tümünde, prole-tarya partisinin örgütsel mo-

deli konusundaki kafa karışıklığıaşılamamıştır. İşçi sınıfı partisiolarak, parti içinde “partilerin”varlığı çoğulculuğun gereği ola-rak görülmüştür. Partiler/örgütlerkendi yapı ve programlarını mu-hafaza temelinde bir araya gelmiş-ler ve program ortaklığınınsağlanamamış olması ayrılıklarınnesnel zemini olagelmiştir.

8. Açık parti/gizli parti; kadropartisi/kitle partisi kavramla-

rına yüklenilen anlamlardaki fark-lılıklar yeniden yapılanma ya dabirlik çabalarını boşa çıkarmıştır.Kimileri gizli partiyi mutlaklaştı-rırken, kimileri açık partiyi mut-laklaştırmış ve somut koşullarınsomut analizi göz ardı edilmiştir.

9. Sosyalist yeniden kuruluşüzerinden sosyalist hareketin

yeniden yapılanması ve birliği; si-yasal özneler olan mevcut parti-grup yapılarından bağımsızolarak tartışılamaz. Bu yapılarıyok sayarak yeniden yapılanma-dan söz etmek gerçeklikle örtüş-mez. Ancak, grupların ortak partiyerine kendilerini tahkim ettik-leri, örgütsel olarak kendilerinindoğrusal gelişimlerini sürdürdük-leri örgütsel birliklerden devrimciişçi sınıfı partisinin inşa edileme-

64


yeceği geçmiş birlik deneyimle-riyle görülmüştür.

10. Geçmiş deneyimlerdeamaç ve program tartış-

ması ya hiç yapılmamış ya da ye-terli yapılmamıştır. Partilerkurulurken “Aman partiyi kur-mayı zorlaştırmayalım” diye, ku-rulduktan sonra ise “Aman partiyibölmeyelim” diye tartışmalardansakınılarak yürünmüştür.

11. Sosyalist yeniden kuruluş;sosyalizmi bağımsız bir se-

çenek olarak var etmeyi, fikrimaddesiyle buluşturarak toplum-sal, sınıfsal bir karşılığa kavuştur-mayı; bir program, bir akım, birörgütlenme, siyasal bir işçi hare-keti, bunun en ileri ifadesi olan birproletarya partisi ve kapitalizmekarşı farklı cephelerde sürdürülenmücadelelerin altında toplandığıbir bayrak olarak cisimleştirmeyi;ezilenlerin kurtuluş arayışları veözlemlerinin ifadesini bulacağı birmecra haline getirmeyi yenidenkuruluşun hedefi olarak belirle-melidir.

12. Sosyalist yeniden kuruluşbütünsel bir süreçtir. Her

alanı kapsar ve hiçbir alan ondanmuaf tutulamaz. Dolayısıyla sa-dece teorinin sorunları değil, sos-yalizm anlayışı, program, tüzük,çalışma tarzı, mücadele anlayışı,tarihimiz, tarihsel mirasa yakla-şım, örgütlenme anlayışı ve mo-deli, kadrolaşma normlarımız vb

bunların hepsi yeniden kuruluşunkonusu ve meselesidir.

13. Sosyalist yeniden kuruluş;reel sosyalizmin çözülü-

şünden dersler çıkarmaktır. Em-peryalist kapitalizmin geldiğinoktayı analiz etmek, kapitalizmeleştirisini derinleştirmektir. Kapi-talizmin dönüşümü ve eleştirisi-nin derinlemesine analizi ile reelsosyalizmden çıkarılan dersler ışı-ğında yeni girdileri üreterek sos-yalizm tahayyülümüzüoluşturmaktır.

14. Sosyalist yeniden kuruluş,sosyalist hareketin yeni-

den kuruluşu ile işçi hareketininyeniden kuruluşunu birbiriyle iliş-kilendirerek ele almalıdır. Sosya-list hareketin yenidenkuruluşunu, işçi hareketinin yeni-den kuruluşu içine taşıyarak, ora-dan bakarak gerçekleştirmeyeyönelmek gerekir.

15. Sosyalist yeniden kuruluş;yenilenen sosyalist teori-

nin ışığında, sosyalist hareketinyeniden yapılanması ve birliğininsağlanmasıdır. Amaç/araç uyu-munu sağlayacak temel mücadelearacı, işçi sınıfı partisinin sarmalbir örgütlenmeyle inşasıdır. İnşa-nın mevcut örgütlerin birikimle-rine sahip çıkarak ve bubirikimleri içererek tasfiyeci so-nuçlar doğurmayacak biçimde ya-pılmasıdır. Sosyalist yenidenkuruluşun örgütsel ayağı olan işçi

65

Birlik Deneyimleri

sınıfının komünist partisi; ço-ğulcu, devrimci ve enternasyona-list bir partidir. Komünist partideçoğulculuğun sınırlarını siyasalprogram ortaklığı belirler. Siyasalprogramda ortaklaşanlar ortakörgüt içinde yer alırlar. Siyasalprogram birliği sınırları içindekalan olası farklı görüşlerin ifa-desi olacak geçici veya kalıcı poli-tik platformlar oluşturma hakkıörgütsel/örgüt içi çoğulculuğungereğidir.

16. ”Reel sosyalizm” eleştiri-leri çöküşten önce de

vardı. Ancak bu eleştiriler “reelsosyalizmin” model olarak dünyaişçi sınıfı mücadelesindeki belirle-yici konumunu sarsmadı. Bu eleş-tirel tutumlar Marksizm adınabütünlüklü bir teoriyi geliştire-medi. Dolayısıyla çöküş, eleştirelbakan sosyalist hareketleri deiçine alan topyekûn bir yıkımoldu.

17. “Reel sosyalizm” sınıf in-dirgemeci bir gelişim çizgi-

sine oturmuştur. Ezilen cins,ezilen ulus ve azınlık sorunlarıbaşta olmak üzere toplumsal hertürlü ezme, baskı ve sömürü biçi-mini ve insan-doğa ilişkisindekiaraçsal yaklaşımı salt emek-ser-maye çelişkisi üzerinden çözebile-ceği yaklaşımı egemendir.

18. “Reel sosyalizmde” ikamecianlayışın egemenliği geliş-

miştir. Reel sosyalizm, işçi sınıfı

egemenliğinin yerine parti ege-menliğini ikame etmiştir Çoğulcu-luğu ve örgütlenme özgürlüğünüreddeden tek parti egemenliğinimutlaklaştıran monolitizmlemalul olmuştur.

19. Parti, sınıfın ve toplumunüstünde kendisini onun ye-

rine koyan, giderek topluma ya-bancılaşan bir konumda olmuştur.Karar alma süreçlerinde demokra-tiklik yok olmuş, farklı olanlarıntasfiyesi sağlanmış, genel sekrete-rin/politbüronun her şeye ege-men olduğu bir örgüt vesosyalizm anlayışı bütün dönem-lere ve uluslararası komünist ha-rekete egemen olmuştur.

20. “Reel sosyalizm” insanınyabancılaşmasını ortadan

kaldırmaya, dayanışmacı üretimve toplumsal ilişkilere ve de öz-gürleşmeye yöneleceğine; kapita-lizmle rekabete yönelen birkalkınma modeline dönüşmüştür.

21. Ekim Devrimi’nin ileri birkapitalist ülkede olma-

ması, bir dünya devrimi beklenti-sinin gerçekleşmemesi, kapitalistkuşatma altında olması gibi ger-çekliklerin zorlamasıyla geliştiri-len pratikler giderek ekonomistsapmalar sonucu teorileştirilmiş-tir. Bu zorunlulukların teorileşti-rilmesi devrimci Marksizm’denkopuşu pekiştirmiştir.

22. Dünya tarihsel koşullarınbelirleyiciliğinde reel sos-

66


yalizm savunmaya geçmek zo-runda kalmıştır. Bu savunmacı ko-numlanış ile devrimci gelişimyerini çürümeye bırakmıştır. Ko-münizmin alt ve üst evresi arasın-daki bağı kopararak sürecisosyalizm ve komünizm aşamalarıolarak ayrıştıran bir sapmayı do-ğurmuştur. İşler sosyalizmin geridönüşsüz bir biçimde inşa edildi-ğinin ilanına kadar vardırılmıştır.

23. Devletin sönümlenmesi ye-rine yetkinleştirilmesi yö-

nüne gidilmiştir. Devletin vehukukun yüceltilmesi ve kalıcılığı,“kapitalist devletlerle çevrili birülkede, bu durum sürdüğü sürece,komünist aşamaya geçilse dahidevletin varlığını güçlü bir şekildesürdüreceği” teziyle tescil edilmiş-tir.

24. Yaşanmış yıkılan sosyaliz-min kitlelerde yarattığı gü-

vensizliği aşacak bir yenilenmezorunludur. Reel sosyalizmden çı-karılan dersler ve Marksizm’intemel referanslarından hareketleyeni girdileri üreterek toplumsalyaşam tarzı olarak sosyalizmi tek-rar ayakları üzerine dikme görevi-nin üstesinden gelinecektir.

25. Reel sosyalizm ile arasın-daki ayrım çizgilerini net-

leştirmiş, temel Marksistreferanslar doğrultusunda gelişti-rilen sosyalizm anlayışının önce-likli başlıkları; işçi devletininhiçbir ikameciliğe yer vermeden

işçi sınıfının egemen sınıf olarakörgütlenmiş halinden başka birşey olmadığı anlayışını pratikleş-tirmektir. Sosyalizmin bir kal-kınma modeli değil bir toplumsalyaşam biçimi olduğunu, işçi ikti-darı olarak sosyalist demokrasi-nin yetkinleştiği (tamamlandığı)oranda sönümlenerek yerini dev-letsizliğe bırakacağını, düzenli or-dunun işçi sınıfı iktidarında yeriolmadığını, toplumsal mülkiyet te-melindeki örgütlenme özgürlü-ğünü de güvenceye alançoğulculuğun işçi iktidarının vaz-geçilmez unsurlarından biri oldu-ğunu; Marksizm’in temelreferanslarından hareketle teorikolarak yeniden üretmektir. Bununiçin, siyaset tarzı, devlet, demok-rasi, örgüt ve örgütlenme, demo-kratik planlamacı üretim, kadın,doğa-insan ilişkileri vb konulardayeni girdilerle yaratıcı Marksizm’iyenilemek gereklidir. SadeceMarksizm’in köklerine inmekleyetinilemez.

26. Sosyalizmin ön koşulların-dan biri, üretim araçları-

nın toplumsal mülkiyetidir.Toplumsal mülkiyet, işçi sınıfınınegemen sınıf olarak egemenli-ğinde anlam kazanır. İşçi sınıfıegemenliğinin parti egemenliğineikame edilmediği, işçi sınıfının özörgütlerinin üretim ve üretimaraçları üzerindeki doğrudan ta-sarrufu altındaki toplumsal mülki-yet, devlet mülkiyetinden farklı

67

Birlik Deneyimleri

olarak dayanışmacı üretimin veüretim ilişkilerinin ön koşulu işl-evini görecektir.

27. Sosyalist demokrasi, prole-taryanın egemen sınıf ola-

rak örgütlendiği devlet tipidir.İşçilerin egemen sınıf olarak ör-gütlenmesidir. Sosyalist demokra-tik çoğulculuğun/örgütlenmeözgürlüğünün sınırlarını, mülki-yet ilişkileri yönüyle üretim araç-larının özel mülkiyetine karşıolunması ve toplumsal mülkiyetinkabul edilmesi belirler.

28. Sosyalizmde, farklı ulusla-rın kolektif siyasi hakları-

nın da olduğu bir ilişki içindeözgürce bir arada yaşamaları gü-vence altında olacaktır. Ancak ay-rılma hakkını da güvenceye alanböylesi bir ilişki içinde sınıflarlabirlikte ulusların da ortadan kal-kacağı, devlet olmayan devletin,sosyalist demokrasinin sönümle-neceği sosyalizmin üst evresininön koşulları oluşur.

29. Sosyalist demokrasi, hiçbirdüzlem ve düzeyde açıklık

ve saydamlıktan ödün vermeyensosyalist toplum örgütlenmesidir.

30. Devlet sınıflı toplumlarınbir gerçeğidir ve bu yö-

nüyle sınıfsız toplum hedefine yö-nelmiş işçi iktidarı olaraksosyalist devlet “devlet olmayandevlettir”. Sosyalizmde devletindevlet olarak yaptığı son iş, özelmülkiyetin toplumsallaştırılma-

sını sağlamaktır. Sosyalizmde dev-let adım adım gelişmez; adım adımsönümlenir. Aynı şekilde hukukda adım adım geliştirilerek kalıcıbir sosyalist hukuk mertebesineçıkarılmaz. Komünizmde insanla-rın değil şeylerin, üretim süreci-nin yönetimi temeldir.Sosyalizmde, burjuvazisiz burjuvahukukunun dar ufku ve sakınca-ları sosyalist hukukun yetkinleşti-rildiği ölçüde sönümlenmesiyle;özgürlük temelli ilişkilerin gelişti-rilmesiyle aşılacaktır.

31. Sosyalizmde özgürlükçülaiklik tesis edilmelidir.

Din, Marks’ın da belirttiği gibi“vicdansız toplumun vicdanı, acı-lar içinde kıvranan insanların af-yonu” ise, sosyalist toplumdazaman geçtikçe gereksizleşecek-tir. Ancak yaşanmış örneklerde ol-duğu gibi, onu zamanı gelmedenzor yoluyla ortadan kaldırmayayeltenmek, insanların daha dadine sarılmasından başka birsonuç vermez.

68


69

1. Partimiz, kapitalist toplumu-nun temel çelişkisinin emek-

sermaye çelişkisi olduğu, karşılıklıbirbirini etkileyen toplumsal/ta-rihsel/sınıfsal çelişkiler arasındabu çelişkinin merkezi önemesahip olduğu, kapitalizmi yıkıpsosyalizmi kuracak devrimci mü-cadelenin temel gücünün işçi sı-nıfı olduğu tespitinden hareketle,siyasetinin ana omurgasını işçi sı-nıfının tarihsel çıkarlarını sa-vunma ve tarihsel yöneliminigerçekleştirme üzerine kurar. Butespite binaen partimiz işçi sınıfı-nın yapısındaki dönüşümleri degöz önünde bulundurarak sınıfiçindeki çalışmasını ana faaliyetalanı olarak görür.

2. Partimiz, sınıf mücadelesiiçinde işçi sınıfı ve tüm ezi-

lenlere –kendinden menkul bir

“öncülük” iddiasında bulunma-dan– ideolojik ve politik olarak yolgösterecek, sınıfın öncülüğündekiemekçi ve ezilen kitlelerin devrimyoluyla kapitalizmi yıkıp sosya-lizmi kurmasına kurmaylık ede-cek nitelikte olacaktır.

3. Sınıf temeline dayalı siyaseti-miz, esas olarak işçi sınıfının

güncel ekonomik-demokratikçıkar ve taleplerini sınıfın tarihselyönelimine, devrim ve sosyalizmhedefine bağlarken, toplumdakitüm güncel-tarihsel çelişkileri,mücadele dinamiklerini dikkatealarak devrim dinamiklerini kap-sayamayacak dar bir “sınıf indir-gemeciliğe” düşmeden, budinamiklerle sosyalizm perspek-tifli devrimci bir zeminde ilişkilen-meyi hedefler.

Örgüt / Siyaset

Genel olarak siyaset tarzımız ve mücadeleanlayışımız; örgütlenme modeli ve parti içi işleyiş

Tartışma 6

4. Parti iradesinin hangi ze-minde oluşturulacağı, hangi

zemine yığınak yapılacağı, devrimperspektifi içinde somut durumundeğerlendirilmesine göre belirle-necektir. Bugünkü koşullardaparti iradesini oluşturacağımızzemin açık, meşru ve fiili müca-dele zeminidir. Kapitalizmi yıka-rak sosyalizmi kurma hedefiyleinşa etmekte olduğumuz devrimcikomünist partimiz, devrimci mü-cadelenin ihtiyaç duyacağı tümmücadele araç ve biçimlerineönsel olarak çekince koymayacağıgibi bunlardan herhangi birini demücadelenin ihtiyaç ve seyrindenazade olarak mutlaklaştırmaz.

5. Emek-sermaye çelişkisininuzlaşmazlık niteliği, kapitaliz-

min reformlarla dönüştürülüp or-tadan kaldırılmasının teorik vepratik olanaksızlığı partimizindevrimci bir karaktere sahip ol-masını zorunlu kılar. Sermayeden,sermaye partilerinden, devlettentam bir kopuş ve işçi sınıfının ba-ğımsız politik çizgisinde ısrar, par-timizin temel niteliklerindendir.

6. Demokrasi mücadelesini işçisınıfının gelecekte kendisini,

yöneten sınıf olarak örgütlemesiiçin gerekli bir okul olarak görenpartimiz, sınıfsal niteliği bulanık-laştırılmış, devrim ve sosyalizmhedefine bağlanmamış bir “genel”demokrasi hedefi için mücadeleetme anlayışıyla arasına kesin birçizgi çeker.

7. Partimiz, işçi sınıfının vebütün ezilenlerin içindeki ko-

münist öncüleri kapsayacak nite-likte devrimci bir kitle partisidir.Partinin kitle partisi olarak kurgu-lanması asla devrimci/militankadro yapılanmasında bir esnemeanlamına gelmemektedir. Partiüyeliğinin vasfı ve sorumluluğudünya ve ülke deneyimleri ışı-ğında yapacağımız tartışmalarlanetleşecektir.

8. Parti içi işleyiş, en geniş sos-yalist demokrasiyle gerçekle-

şir. Politik koşullar elverdiğince veen geniş ölçüde doğrudan demok-rasi işletilir. Parti örgütlerinin(bölge ve alanlar) temel ve önemlikararları o bölge veya alandakitüm üyelerden oluşan meclislerdealınır. Buna karşılık, politik ve ör-gütsel gelişmelere hızla ve enerjikbiçimde müdahale edebilecek ni-telikteki temsili (seçilmiş) organ-lar gerekli yetkiyle donatılır. Yerelörgütlere tam özerklik verilir vemerkezin yetkileri yerellerin ger-çekleştirme imkânı olmayan gö-revlerin yerine getirilmesiylesınırlanırken, kapitalizmin devasamerkezi yapılanması karşısındamücadeleyi koordine edebilecekve odaklayabilecek yetenekte birmerkezin varlığı da zorunludur.

9. Parti, kendi alanındaki çalış-manın asli sorumlusu ve yö-

neticisi olan, özerk bölge/alanörgütlerinin toplamından oluşur.Merkezi organların asli görevi,

70


parti örgütlerinin politik birliğinisağlamak, politik önderliği ger-çekleştirmek ve dışa karşı temsili-yettir. Merkez organları ilebölge/alan örgütlerinin ilişkisindeikna ve yol göstericilik esas, bü-tünsel davranışı ve hızla karar ver-meyi gerektiren durumlardageçerli olacak “görevlendirme” is-tisnadır.

10. Parti, üyeleri kanalıylasınıf dışı devrimci dina-

miklerin özgün, bağımsız örgütlü-lüklerini destekler veya böylesibağımsız örgütlenmelerin oluşma-sında inisiyatif alır. Bu tür bağım-sız örgütlenmeler içindeki partiüyeleri alanlarında özerk olarakörgütlenebilirler.

11. Partide birey hukuku ge-çerlidir. Tüm parti üyeleri

eşit hak ve sorumluluklara sahip-tir. Parti üyeleri arasında görev-lendirme, seçim, temsiliyet gibikonularda yaş, deneyim/kıdem,cinsiyet vb nedeniyle ayrım ve ön-celik söz konusu olamaz (dezavan-tajlı gruplara yönelik pozitifayrımcılık hariç). Tüm üyeler eşitsöz söyleme ve karar verme,seçme ve seçilme hakkına sahip-tir; hiçbir üye eleştiri üstü değil-dir. Partinin bütün yönetimorganları seçimle oluşturulur. Or-ganlara seçimde temel ölçüt, liya-kat ve ehliyettir.

12. Parti çoğulcu bir yapıyasahiptir. Program ve tüzük

çerçevesinde, tek hukuk teme-linde, en geniş düşünsel çeşitlilikgeçerlidir. Farklı görüşlere sahipolan parti üyeleri, parti içinde eği-lim oluşturma ve bu eğilimi plat-form şeklinde örgütleme;görüşlerini çoğunluk görüşü veparti politikası haline getirmekiçin çalışma hakkına sahiptir.Azınlıktaki görüşlerin (birey veyaeğilim/platform) kendilerini herdüzeyde ifade etme olanağı sağla-nır.

13. Parti içi platformlar, parti-nin geri kalanına karşı şef-

faftır, toplantıları tüm partiüyelerine açıktır, platformlara ka-tılmak veya ayrılmak serbesttir.Platformlar parti hukuku çerçeve-sinde her düzeyde örgütlenebilir,ihtiyaç duyuldukları sürece varlık-larını sürdürebilir ya da var olmagerekçelerinin ortadan kalkışıylakendilerini sönümlendirebilirler.Ancak partinin politik birliğini veorganlarının işleyişini sekteye uğ-ratacak şekilde paralel iradeleroluşturamazlar ve üyelerini bağla-yıcı kararlar alamazlar. Parti ka-rarlarının alınacağı tek yer, partiorgan(lar)ıdır.

14. Parti maliyesi, esas olaraküyelerinin aidat ve bağışla-

rına dayanır. Bütün gelirler parti(organlarının) kasasında toplanır;buna paralel ayrı kasa oluşturula-maz.

71

Örgüt / Siyaset

Sosyalist Yeniden Kuruluş

Documents

SYK Tartışma Çerçeve Metinleri