Takse su oblik prikupljanja prihoda drave. Kao to je to i s drugim finansijskim instrumentima, i pojam taksa nema tano utvren i openito prihvaen sadraj, a to je i razumljivo jer je tokom njihova razvoja dolo do veih ili manjih razlika u nekim karakteristikama koje su povezane uz taj instrument prikupljanja prihoda drave. Odreene razlike u poimanju takse susreemo i u novije vrijeme. Profesor Lovevi, meutim istie takse nisi zamiljene kao cijene, jer njihovu visinu ne utvruje trite.Takse svoj pravni osnov zasnivaju na slijedeim pravnim odnosima: Zakon o administrativnim taksama, objavljen u Slubenom listu RBiH,br.5/95; Zakon o sudskim taksama, objavljen u Slubenom listu bih,br.5/95; Zakon o komunalnim taksama ,Slubene novine br.7/97;Podjela taksa u naem sistemu moe se vriti prema razliitim kriterijima Najznaajnija podjela je: - po predmetu koji podlijee taksi, - po ovlatenju za uvoenje taksa i - po nainu naplate taksa. Prema predmetu na koji se plaa taksa sve se takse mogu podijeliti na: 1. administrativne i 2. sudske. Administrativne takse To su one koje imaju za predmet spise i radnje u upravnim stvarima, ako i druge predmete i radnje predviene taksenom tarifom .Zakonom o administrativnim taksama ureuju se administrativne takse koje se plaaju u postupcima pred institucijama Bosne i Hercegovine i radnjama koje preduzimaju ove institucije.Sudske takse Sudske takse su one koje se plaaju u parninom, izvrnom i vanparninom postupku, u zemljinoknjinom postupku i postupku za upis drugih nepokretnosti, u krivinom postupku po privatnoj tubi, u postupku u upravnim sporovima, u postupku za prinudni steaj privrednih organizacija i u drugim sluajevima predvienim taksenom tarifomBudet se openito smatra kao spisak svih planiranih prihoda i rashoda. To je, zapravo, ogranizacioni plan izraen monetarnim terminima. U Bosni i Hercegovini svi nivoi vlasti imaju svoje budete koje donosi zakonodavna vlast. U veini evropskih zemalja, pa tako i u Bosni i Hercegovini, budetska godina se poklapa sa kalendarskom ( od 1. janura do 31. decembra). Postoje odreeni principi kojih se pridravaju svi uesnici u donoenju budeta:1. Princip potpunosti: Svi prihodi i rashodi se trebaju prikazati u budetu. Globalno, ne smiju se na osnovu poveanih prihoda, izmiljati nepostojei rashodi.2. Princip jasnoe: Budet mora biti jasno iskazan. Mora postojati podjela po osnovu funkcionalnosti, ekonomskih kodova, budetskih korisnika i slino.3. Princip jedinstvenosti: Svi prihodi i rashodi se moraju prikazati na jedinstven nain.4. Princip tanosti: Prihodi i rashodi moraju tano odgovarati predvienim vrijednostima. Da bi se iskljuile manipulacije, prikupljaju se informacije sa terena, od poreskih ispostava, zavoda za statistiku i dr.5. Princip prethodnosti: Budet se mora donijeti prije nastupanja perioda za koji se donosi. Ako se to ne desi, mora postojati rezervni plan (privremeno financiranje) koji e vrijediti dok se ne usvoji budet. Po zakonu, u BiH se svi budeti moraju donijeti najkasnije do 31. marta tekue godine.6. Princip otvorenosti: Sve debate i diskusije oko donoenja budeta moraju biti javne.

Akciza je poseban oblik poreza na promet i jedan od najstarijih poreznih oblika. Naziv datira iz 16. veka kada su u Holandiji oporezivali pivo, alkoholna pia, so i eer posebnim porezom koji su zvali excijsen. Proizvodi koji se oporezuju akcizama najee su cigarete, alkoholna pia..DOB -Prema lanu 9 Zakona o budetu FBiH upravljanje budetom i izrada budeta zasniva se na Dokumentu okvirnog budeta koji obuhvata najmanje fiskalnu godinu i dvije naredne fiskalne godine. Osnove za izradu budeta Federacije zasnivaju se na procjeni privrednog razvoja, razvoja socijalnog sektora, makroekonomskih indikatora i prognozi prihoda i rashoda za godine koje su obuhvaene Dokumentom okvirnog budeta. Ministarstvo koje u svom budetskom razdjelu sadri nie jedinice izrauje finansijski plan na razini budetskog korisnika i potroake jedinice, za koje je to ministarstvo nadleno. Kada su u pitanju izvjetaji o privrednoj i fiskalnoj politici za tekuu godinu, te plan za sljedeu budetsku godinu i procjenu razvoja za sljedee dvije godine, potrebno je istai da iste nadleni organi Federacije izrauju najkasnije u aprilu tekue godine. Vlada FBiH (u daljem tekstu: vlada) na prijedlog Federalnog ministarstva finansija donosi smjernice ekonomske i fiskalne politike za trogodinji period na usvajanje.Postoje tri kljuna principa formulacije dobrog budeta: Budet bi trebao biti ostvarivUkupna potronja ne bi trebala premaivati dostupna sredstva (ukljuujui poreze, grantove ifinansiranje iz ekonomski odgovornog zaduivanja).Budetska sredstva bi trebalo alocirati na najprioritetnije ekonomske i socijalne politikeSve zemlje, bogate ili siromane, se suoavaju sa istom dilemom vezanom za budet: budetska sredstva su ograniena a oekivanja i zahtjevi zajednice kada su u pitanju Vladini programi i usluge premauju nivo dostupnih sredstava. To znai da se moraju donositi odluke o tome gdje alocirati ograniena sredstva.Budet bi trebao ostvariti adekvatnu vrijednost za uloena sredstvaDobijena vrijednost za uloeni novac je termin koji se koristi za procjenu toga da li organizacija ostvaruje maksimalnu dobit od roba i usluga koje trai i prua uz dostupna sredstva