Tràn dịch màng phổiBs Lê Hùng

Giải phẫu

Lá tạng dính với phổi

Khoang giữa lá thành và lá tạng là khoang có thực

Các nếp gấp của lá tạng tạo thành các khe

Mô liên kết lỏng lẽo bên dưới lá tạng = khoang dưới màng phổi

Sinh lý

Bình thường có 2-10 mL dịch trong khoang màng phổi

Cứ mỗi giờ có khoảng 100 mL dịch hình thành trong khoang màng phổi, chủ yếu là từ lá thành

Dịch khoang màng phổi được hấp thu chủ yếu qua lá tạng, bằng hệ thống bạch mạch

Sinh lý bệnh

Tràn dịch màng phổi xảy ra khi: áp lực thủy tĩnh

áp lực keo

tính thấm thành mạch

hấp thu qua ngả bạch mạch

áp lực khoang màng phổi

Sự di chuyển của dịch từ khoang bụng qua ngả cơ hoành hay bạch mạch

Phân loại tràn dịch màng phổi

Dịch xuyên bào (thấm)

Dịch xuất tiết Mũ màng phổi

Máu màng phổi

Dưỡng chấp màng phổi

Dịch thấm

áp lực thủy tĩnh hay áp lực thẩm thấu

Suy tim ứ huyết

Giảm albumin huyết tương

Xơ gan

Hội chứng thận hư

Dịch tiết

Khối u hay phản ứng viêm có liên quan đến màng phổi

[Protein dịch] [protein huyết tương] >

0.5

[LDH dịch] [LDH huyết thanh] >0.6

LDH dịch > 2/3 LDH bình thường của huyết thanh

Các kiểu tràn dịch đặc biệt

Tràn máu Hematocrit dịch> 50% hematocrit máu

Tràn mũ = dịch tiết chứa mũ

Tràn dưỡng chấp = triglycerides hay cholesterol

Bạch mạch bị tắc hay bị vỡ

Liên quan đến bên bị tràn dịch

Hầu hết là bên trái Viêm tụy cấp Hội chứng Dressler Tắc đoạn xa của ống ngực

Hầu hết là bên phải Suy tim Bệnh lý gan hay buồng trứng Tắc đoạn gần của ống ngực

Hình thái của tràn dịch

Dưới phổi Tù góc sườn hoành Dấu hình chêm Hiệu ứng lớp Tràn dịch khu trú Tràn dịch dạng mảng Hình mờ ½ ngực Mức nước-hơi

Tràn dịch dưới phổi

Thường dưới 300-350 mL Tập trung ở đáy phổi, giữa lá tạng và lá

thành Phần cao nhất của vòm hoành dịch

chuyển sang bên Hình ảnh bờ dẹp trên phim nghiêng Tăng khoảng cách giữa phình vị và đáy

phổi

Tràn dịch màng phổi dưới phổiTrên phim thẳng, phần cao nhất của vòm hoành bị dịch chuyển sang bên (bình thường nó ở giữa). Trên phim nghiêng, có một bờ dẹt nơi dịch gặp

khe lớn

Tù góc sườn hoành

Bình thường có 2-10 mL dịch trong khoang màng phổi

Khi có >75 mL, góc sườn hoành sau (thấy trên phim nghiêng) bắt đầu bị tù

Khi có 200-300 mL, góc sườn hoành trên phim thẳng bị tù

Khi có khoảng 200-300 mL dịch trong khoang màng phổi, góc sườn hoành (bình thường nhọn, như trên phim bên phải) sẽ bị tù (phim bên

trái)

Góc sườn hoành P bình thường Góc sườn hoành T bị tù

Dấu hình chêm

Ở giữa, tia X sẽ đi xuyên qua lớp dịch

màng phổi một quãng đường ngắn hơn so

với hai bên

Ở hai bên, dịch màng phổi, vì thế, sẽ có

đậm độ cản quang cao hơn ở giữa

Sự tăng đậm độ cản quang ở hai bên sẽ

tạo ra dấu hiệu hình chêm

Dấu hiệu hình chêm

Sự tăng đậm độ cản quang ở hai bên sẽ tạo ra dấu hiệu hình chêm

Ảnh hưởng của tư thế-hiệu ứng lớp

Ngữa Đứng

Ở tư thế ngữa, lớp dịch tập trung ở phía sau và tạo ra một hình mờ, đặc biệt ở phần dưới (thực tế BN ở tư thề đầu cao). Trong tư thế

đứng, dịch dồn về phía đáy phổi.

Tràn dịch khu trú

Xảy ra khi có sự dính giữa lá thành và lá tạng

Sự dính thường xảy ra khi có tràn máu hay tràn mũ

Tràn dịch khu trú có hình dáng và vị trí bất thường trong khoang màng phổi (thí dụ vẫn ở đỉnh phổi trên phim đứng)

Tràn mũ khu trú

Tràn mũ khu trú có hình dáng và vị trí bất thường trong khoang màng phổi

Tràn dịch dạng mảng

Sự tích tụ dịch trong lớp mô liên kết lỏng lẽo giữa phổi và lá tạng

Thường không di chuyển theo trọng lực

Thường xảy ra trong suy tim ứ huyết hay di căn bạch mạch từ một khối u ác tính

Tràn dịch mảng

Tràn dịch mảng xảy ra trong lớp mô liên kết lỏng lẽo giữa phổi và lá tạng

Thường xảy ra trong suy tim ứ huyết hay di căn bạch mạch từ một khối u ác tính

Mờ nửa bên lồng ngực

Khi dịch lấp đầy một bên lồng ngực, nó tạo ta hiệu ứng khối

Tim và khí quản bị đẩy ra xa hình mờ

Trong xẹp một bên phổi, tim và khí quản bị kéo về phía hình mờ

Hình mờ ½ ngực phải

Tim và khí quản bị đẩy ra xa hình mờ

Đây là trường hợp tràn dịch khoang màng phổi phải lượng lớn

Tràn dịch màng phổi phải lượng lớn

Tràn dịch-tràn khí màng phổi

Liên quan đến chấn thương, phẫu thuật, dò phế quản-màng phổi

Đặc trưng bởi mức nước hơi

Hình ảnh mức nước hơi trong tràn máu-tràn khí màng phổi phải

Các điều quan trọng cần nhớ

Dịch màng phổi có thể là dịch thấm hay dịch tiết

Dịch màng phổi phải đạt đến 200-300 mL mới tạo ra dấu hiệu tù góc sườn hoành trên phim thẳng

Dấu hình chêm là dấu hiệu cổ điển của tràn dịch màng phổi trên phim thẳng

Tràn dịch màng phổi đẩy trung thất ra xa phía bị tràn dịch

Chúc mừng!Bạn đã hoàn tất

Bạn hiểu thế nào là tràn dịch màng

phổi trên X-quang

Click vào đây để xem lại từ đầu