J A A R C I J F E R S

Motor r i j tu igen , Brand , Aansprake l i j khe id en Rechtsb i j s tand

Voorwoord 5Hoofdstuk 1 Assurantiebelasting 6� Uitzonderingen

� BTW-vrijstelling� Opbrengst� Impact per polis� Invloed op omzet

Hoofdstuk 2 Meer aandacht voor risicomanagement 9� Meer eigen risico� Durf vanuit branche� Lagere belastingopbrengst

Hoofdstuk 3 Schadeverzekeringen in 2011 11Hoofdstuk 4 Motorrijtuigen 12� Cijfers per verzekeraar

� Motorrijtuigen 2011-2010� Zorgen toezichthouder� Motorrijtuigen WA 2011-2010� Motorrijtuigen Casco 2011-2010

Hoofdstuk 5 Brand 16� Schadelast� Lucratief� Top-10� Brand 2011-2010

Hoofdstuk 6 Aansprakelijkheid 20� Aantal polissen � Top-10� Aansprakelijkheid 2011-2010

Hoofdstuk 7 Rechtsbijstand 23� Resultaten � Marktleiders� Rechtsbijstand 2011-2010

Inhoudsopgave

T R E N D L I N E 2 0 1 2

T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N 3

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, in fotokopie of anderszins zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van art. 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november2002.Stb.575 dient men de daarvoor wettelijke verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060,2130 KB). Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de redactie en uitgever geen aansprakelijk-heid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor gevolgen hiervan.

De financiële bedrijfstak ondergaat majeure veranderingen, waarin elke speler (aanbieder,intermediair of klant) een andere rol krijgt dan hij of zij gewend was. Midden in dit trans-formatieproces is de behoefte aan richtinggevende informatie bij al die actoren groter danooit. Het ontbreekt menigeen aan tijd en overzicht om de relevante gegevens te vinden enin de juiste context te plaatsen.

Adviesbureau Oostdam & Partners, gespecialiseerd in de financiële dienstverlening, reikt eenhelpende hand. Dat doet zij onder meer door periodiek de Trendline uit te geven, waarinactuele en relevante cijfers en trends bondig en overzichtelijk worden samengevat.

De eerste editie van Trendline heeft verzekeringen als hoofdonderwerp, meer specifiek deassurantiebelasting. Deze belastingvorm, bij het grote publiek nog weinig bekend, wordt per1 januari 2013 verhoogd van 9,7% naar 21%. Dit rapport geeft meer inzicht in de achter-gronden van de assurantiebelasting, zoals de historie van de assurantiebelasting,de opbrengstenen de verwachte impact van de belastingverhoging op de koopkracht van een gemiddeldNederlands huishouden.

Voor deze editie van Trendline heeft Oostdam & Partners zich in samenwerking met Lourensvan der Linden (LVRM,Van der Linden Risicomanagement) verdiept in de vraag welke impactde belastingverhoging zal hebben op het verzekeringsgedrag van Nederlandse consumentenen bedrijven.Uitkomst van die analyse is dat schadeverzekeraars met een significante omzet-daling geconfronteerd zullen gaan worden.

Op welke (categorie) schadeverzekeraars dit vooral betrekking heeft, wordt in het tweededeel van deze Trendline uit de doeken gedaan. Dat gebeurt onder meer door de jaarcijfersop een rij te zetten van de verzekeringsmaatschappijen die actief zijn in de branches waaropassurantiebelasting van toepassing is. Dit resulteert voor de branches Motorrijtuigen, Brand,Aansprakelijkheid en Rechtsbijstand in ranglijsten en marktaandelen over de jaren 2011 en2010.

Bovendien wordt door middel van de ‘combined ratio’ een indicatie gegeven van de matewaarin deze verzekeraars winstgevend of verlieslatend zijn.

De in de tabellen opgenomen cijfers moeten vermenigvuldigd worden met de factor P 1.000.

Voorwoord

VT R E N D L I N E 2 0 1 2

T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N 5

Assurantiebelasting werd in Nederland voor het eerst geheven in 1959. Een belasting opverzekeringsdiensten bestond voor die tijd al, op basis van de in 1917 ingevoerde Zegel-wet, onder de noemer ‘Poliszegel’. Die Zegelwet verviel in 1972, maar de assurantie-belasting werd gehandhaafd in de toen ingevoerde Wet op belastingen van rechtsverkeer.

Aan het belastingtarief is enkele malen gemorreld.De assurantiebelasting, geheven in de vormvan een percentage van de premie, is in de loop der jaren via onder meer 4% en 7% opge-lopen naar recent bijna 10%; om precies te zijn 9,7%. De meeste landen in de EuropeseUnie hanteren eveneens een vorm van assurantiebelasting. Die varieert binnen Europa inhoogte tussen de 0% en 22%.

UitzonderingenDe assurantiebelasting wordt alleen geheven over enkele categorieën schadeverzekeringen.Van de heffing zijn uitgezonderd:� levensverzekeringen;� ongevallen-, invaliditeits- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen;� ziekte- en ziektekostenverzekeringen;� werkloosheidsverzekeringen;� transport-, zeeschepen- en luchtvaartverzekeringen (behalve privévliegtuigen);� exportkredietverzekeringen� herverzekeringen

BTWDe aanstaande verhoging van het belastingtarief naar 21%,gelijk aan de hoogte van het BTW-percentage, wil nog niet zeggen dat verzekeringsdiensten op dezelfde wijze worden belastals andere diensten en goederen die aan de BTW zijn onderworpen. Er is nog altijd sprakevan een BTW-vrijstelling voor verzekeringen.Fiscale experts pleiten al langer voor vervangingvan assurantiebelasting door de BTW. Dat deed bijvoorbeeld hoogleraar Sijbren Cnossen1:

“Verzekeringspremies bestaan uit een vergoeding voor de dienstverlening van de verze-keraar en een bedrag dat een vermogensoverdracht vormt, namelijk aan een gemeen-schappelijk fonds (pool) waaruit uitkeringen worden gedaan. Onder een belasting naarconsumptie, zoals de BTW, dient de vergoeding voor de dienstverlening wel te wordenbelast en het bedrag van de vermogensoverdracht niet. De ‘waardetoevoeging’ kan wor-den vastgesteld als het verschil tussen de ontvangen premies en de betaalde uitkeringen.

Hoger tarief kost gezin zeker 1 70 meer

1 A S S U R A N T I E B E L A S T I N G

1 Me Judice, 7 oktober 2011, “Vervang assurantiebelasting door ‘kiwi-BTW’ op verzekeringsdiensten”, Sijbren Cnossen (hoogleraar economie Universiteit Pretoria, adviseur Centraal Planbureau, emeritus hoogleraar Erasmus Universiteit Rotterdam en Universiteit Maastricht)

V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S6

Dit verschil is gelijk aan de som van lonen en overwinst, berekend op kasstroombasis,dat wil zeggen de BTW-grondslag.”

In de praktijk zou de uitwerking als volgt kunnen zijn:� Een verzekeringnemer betaalt P 121 premie:P 100 voor de verzekering plus 21% BTW-

heffing. Die P 21 draagt de verzekeraar af aan de fiscus; de verzekeringnemer krijgt alsparticulier geen aftrek.

� Vervolgens claimt de verzekeringnemer P 30 schade. Die wordt uitgekeerd plus P 6,30(oftewel 21% BTW), immers ook bij reparatie of vervanging van het verzekerde object zoudie BTW moeten worden betaald.De verzekeraar mag dit BTW-bedrag in aftrek nemen.

� De netto opbrengst voor de belastingdienst wordt P 14,70 (P 21 minus P 6,30). Hetbedrag van P 14,70 is precies het bedrag dat over de toegevoegde waarde van P 70 (P 100premie minus P 30 schade-uitkering) aan belasting (21% van P 70) moet worden betaald.

� Is de verzekeringnemer geen particulier maar een ondernemer, dan vindt de hele exercitiefiscaal neutraal plaats.Waar de verzekeraar bij de premie-incasso P 21 aan BTW afdraagt,neemt de onderneming die in aftrek. En waar de verzekeraar bij de schade-uitkeringvervolgens P 6,30 in aftrek neemt, moet de onderneming die ontvangen BTW juistafdragen.

OpbrengstDe assurantiebelasting werd in 1996 op een niveau van 7% gebracht. De invoering van hetbanksparen in 2008 was de aanleiding tot een verhoging van het tarief naar 7,5%. Die ver-hoging met een half procent zou tot een fiscale meeropbrengst van P 250 mln moeten leiden,zo stond destijds in de plannen van het ministerie van Financiën beschreven. Daar kwam inde praktijk niet veel van terecht.Zo leverde de taks op schadeverzekeringen in 2009 in totaalP 884 mln aan overheidsinkomsten op en in 2010 nog P 833 mln: per procent assurantie-belasting dus P 118 mln respectievelijk P 111 mln.

Op 1 maart 2011 werd het tarief opnieuw verhoogd, van 7,5% naar 9,7%. De opbrengstover het volledige belastingjaar 20112 kwam uit op P 1.038 mln. De prognose van de over-heid voor 2012 is een opbrengst van P 1,14 mld, oftewel P 118 mln per procent assuran-tiebelasting. Uitgaande van dit gegeven zou de tariefsverhoging van 9,7% naar 21% moetenleiden tot een totale opbrengst aan assurantiebelasting van bijna P 2,4 mld.

2008 2009 2010 2011 20124 20133

Opbrengst assurantiebelasting 804 884 833 1.038 1.140 2.362

Oostdam & Partners en LVRM hebben echter berekend dat de premieomzet uit schade-verzekeringen waarop assurantiebelasting van toepassing is,de komende jaren zal gaan dalen.Eenkleinere grondslag heeft uiteraard een lagere opbrengst voor de overheid tot gevolg. De prognoseis P 250 mln minder inkomsten uit assurantiebelasting; voor meer uitleg zie hoofdstuk 2.

1

2 Financieel jaarverslag van het Rijk 20113 Kamerbrief overgangsrecht verhoging assurantiebelasting, 6 november 2012

T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N 7

�

Impact per huishouden en bedrijfDoor de verhoging van de assurantiebelasting zullen de verzekeringskosten voor een basaalverzekerd huishouden op jaarbasis met ongeveer P 70 toenemen.Voor de berekening vandit bedrag is uitgegaan van de gemiddelde premies4 die behoren bij een basis verzekerings-pakket van een Nederlands huishouden5. In dit pakket zitten een autoverzekering (met wa- encascodekking; gemiddelde jaarpremie rond P 450), een aansprakelijkheidsverzekering (gemid-delde jaarpremie P 40) en een inboedeldekking (gemiddelde jaarpremie P 120). Dit pakketkost in totaal dus P 610. Bij een tarief van 9,7% is hier ruim P 59 aan assurantiebelastingmee gemoeid. Na 1 januari zal dit bij een tarief van 21% oplopen tot een fiscale heffing vanP 128. De consument gaat dus elk jaar P 69 meer betalen voor een standaard verzekerings-pakket.

Voor huizenbezitters komt er nog een opstalverzekering bij (jaarpremie P 210), waardoorde fiscale meerkosten door de verhoogde assurantiebelasting oplopen tot meer dan P 90.Niet standaard in het verzekeringspakket,maar voor menig Nederlands gezin wel een realiteitis een reisverzekering.Voor een compleet verzekerd huishouden – met ook nog een rechts-bijstand- en een motor- of caravanverzekering – lopen de extra fiscale kosten op tot P 150.

Druk op provisieDe hogere assurantiebelasting zal bedrijven op jaarbasis honderden euro’s meer gaan kosten.Alleen al voor de gebruikelijke avb (gemiddeld jaarpremie P 747) moet aan taks P 85 extraworden betaald.Afhankelijk van de aanwezigheid van bijvoorbeeld opstal-, inventaris, auto-,rechtsbijstand- en bedrijfsschadeverzekeringen loopt het bedrag aan extra assurantiebelastingal gauw op tot een veelvoud hiervan. Het Verbond van Verzekeraars6 stelt dat per bedrijfsprake zal zijn van een jaarlijkse lastenverzwaring van P 1.000 tot P 2.000.Voor sommigesectoren zou het om een veelvoud gaan. Bijna P 11.000 voor een mkb-ondernemer in debouw en P 13.000 voor een ondernemer in de autobranche , afgaande op onderzoek vanGfk Panelservices.Voor transportondernemingen rekent Transport- en Logistiek Nederlandop belastingverhogingen P 4.000 tot P 8.500.Het Centraal Bureau voor de Rijn & Binnen-vaart komt voor binnenvaartschepen tot vergelijkbare meerkosten.

Deze fiscale kostenstijging zal gevolgen hebben voor de beloningsvorm provisie. Immers,bedrijven moeten over provisies (als onderdeel van de premie) 21% assurantiebelasting betalen,die zij fiscaal niet kunnen verrekenen. Dat kan wel bij beloning op factuurbasis, waarvoor21% BTW geldt. Om die reden zullen ondernemers bij assurantiekantoren gaan aandringenop BTW-belaste facturen voor advies- en bemiddelingswerkzaamheden in plaats van provisie-beloning.

1 A S S U R A N T I E B E L A S T I N G

4 Uit Verzekerd van Cijfers 2012 (Verbond van Verzekeraars) en het EIM-rapport ‘Voordelen van (online) shoppen voor financiële diensten’, (NMA, oktober 2012)5 Centrum voor Verzekeringsstatistiek en Nibud6 Brief van 25 oktober 2012 aan de Vaste Kamercommissie van Financiën, mede ondertekend door zes andere werkgeversorganisaties.

V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S8

�

De marges en resultaten van bedrijven komen door de verhoging van de assurantie-belasting nog meer onder druk te staan dan al het geval is. Dit zal de vraag naar risico-management en alternatieve oplossingen in de markt zonder twijfel doen toenemen,voorspelt Lourens van der Linden (LVRM). “Klanten worden na 1 januari 2013 nog kritischer of ze een risico dat ze lopen wel of niet willen verzekeren.”

Van der Linden baseert deze voorspelling onder meer op eerdere ervaringen elders in dewereld.Als voorbeeld dienen de Verenigde Staten in de periode 1974-1976, waar een sterkestijging van verzekeringskosten tot een snelle evolutie van risicomanagement leidde.

Meer eigen risicoRisicomanagement heeft tot doel risico’s zo veel mogelijk te beperken. ‘Oplossingen’ zijnonder meer te vinden in preventiemaatregelen en scenario’s om in geval van schade debedrijfsactiviteiten direct voort te kunnen zetten. Ook kunnen bedrijven besluiten met eenactiviteit te stoppen en/of bepaalde activiteiten uit te besteden.

Een andere oplossing is dat de klant een risico niet meer (volledig) verzekert,omdat hij bereidis een (deel van het) risico voor eigen rekening te nemen. Een eenvoudig voorbeeld laatzien dat het accepteren van een (hoger) eigen risico in het voordeel van de klant kan zijn:

Bij personenautoverzekeringen (volledig casco) wordt vaak uitgegaan van een standaardeigen risico van P 150 en kiezen klanten vanuit psychologisch oogpunt zelfs het liefstvoor helemaal geen eigen risico. De gemiddelde claimfrequentie is in Nederland echter21% voor de casco-dekking en 5% voor de WA-dekking7. Premiestellingen die zijngekoppeld aan hogere eigen risico’s zijn voor klanten vaak gunstiger. Door structureelde meest optimale combinatie premie/eigen risico te kiezen, kunnen klanten gemiddeld6,2% verzekeringskosten besparen.

Durf vanuit brancheHet voorbeeld van de autoverzekeringen is op veel meer situaties toepasbaar. Consumentenen bedrijven kunnen besparen op hun uitgaven voor verzekeringen (o.m. premies, preven-tie en schades) door een optimale verhouding te kiezen tussen eigen risico en overdrachtvan risico’s aan verzekeraars. Om tot zo’n optimale verdeling te komen én om risico’s zoveel als mogelijk te beperken zou de assurantiebranche kennis beter en actiever beschikbaar

Omzet schadeverzekeraarszal 5% omlaag gaan

2M E E R A A N D A C H T V O O R R I S I C O M A N A G E M E N T

7 Centrum voor Verzekeringsstatistiek (Verzekerd van Cijfers 2011)

T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N 9

�

moeten stellen. Oostdam & Partners en LVRM (Van der Linden Risicomanagement) roepenzowel verzekeraars als adviseurs daartoe op. Omdat dit voor de klant beter is!

Op korte termijn kan dit voor bedrijven in de financiële dienstverlening leiden tot extrainvesteringen in preventie enerzijds en lagere premie-inkomsten anderzijds: op het eerstegezicht een weinig aanlokkelijke gedachte. Echter, op lange termijn zal het nadrukkelijkerbetrekken van risicomanagement in het verzekeringsproces leiden tot een betere onder-bouwing van de meerwaarde van de dienstverlening. Klanten zullen die aanpak zeerwaarderen, waardoor de kans op een toekomstbestendige relatie tussen klanten en de ver-zekeringsbranche toeneemt.Zo’n proactieve aanpak sorteert bovendien meer effect dan de logische maar ook defensievereactie op de belastingplannen, waartoe het Verbond van Verzekeraars en de VerenigingNederlandse Assurantie Beurs (VNAB) zich vooralsnog publiekelijk hebben beperkt.Daarinwordt slechts de vrees uitgesproken dat consumenten en bedrijven door de kostenstijgingenverzekeringen gaan beëindigen (of buiten Nederland gaan sluiten).

Lagere belastingopbrengstHet rekenvoorbeeld bij autoverzekeringen laat zien dat daar een besparing van zo’n 5%mogelijk is. Bij andere verzekeringstypen is die potentie groter. Immers, de premies voorbrand- en aansprakelijkheidsverzekeringen zijn minder aan concurrentie onderhevig geweestdan die voor autoverzekeringen.Een recent rapport van de Nederlandse Mededingingsautoriteit(NMa)8 wakkert het prijsbewustzijn van klanten aan en laat zien dat er nog veel besparingmogelijk is op de verzekeringspremies.Vergelijkingssites op internet zullen aan belang winnen.

Echter, niet alle klanten gaan actief op zoek naar lagere premies en kiezen actief voor eeneigen risico dat beter is afgestemd op de persoonlijke situatie. De veel hogere assurantiebe-lasting is echter wel een prikkel tot meer activiteit op dit terrein, zo leren ervaringen eldersin de wereld. Schadeverzekeraars moeten de komende jaren dan ook rekening houden meteen omzetdaling van meer dan 5%. Los van de groeiende vraag naar lagere premies zullenverzekerde bedrijven en particulieren meer zaken voor eigen risico nemen, daarmee minderrisico’s verzekeren en alleen daardoor al minder premie betalen.

Voor zakelijke verzekeringen moet sowieso rekening worden gehouden met lagere premie-inkomsten als gevolg van de economische crisis. Die leidt namelijk tot minder bedrijvig-heid: minder bedrijven, lagere omzetten en dalende investeringen in bedrijfsmiddelen.

De lagere premie-inkomsten leiden onvermijdelijk tot een lagere belastingopbrengst danwaarop de overheid rekent. Voor 2013 moet rekening worden gehouden met P 10,2 mldaan premie-inkomsten.Bij een tarief van 21% zal de opbrengst assurantiebelasting op P 2,15mld blijven steken.De opbrengst van de hogere assurantiebelasting (nu nog 9,7% maar vanaf1 januari 21%) wordt door de overheid echter geschat op P 2,4 mld. De werkelijke op-brengst zal dus een kwart miljard euro lager uitvallen dan nu is begroot.

2 M E E R A A N D A C H T V O O R R I S I C O M A N A G E M E N T

8 EIM-rapport ‘Voordelen van (online) shoppen voor financiële diensten’, (NMA, oktober 2012)

V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S10

�

De premie-inkomsten uit de aan assurantiebelasting onderhevige schadeverzekeringenzijn in 2011 op 3 10,7 mld uitgekomen. Daarmee is in 2011 al een daling ingezet. Deafname ten opzichte van 2010 is 3% groot, zo heeft Oostdam & Partners becijferd.

Daartoe zijn de cijfers geanalyseerd uit de verslagstaten die de circa 200 schadeverzekeraarsover deze twee jaren hebben ingediend bij toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB).De zwaarste tik krijgt de branche Aansprakelijkheidsverzekeringen (-8%),maar ook de premie-inkomsten uit brand- en motorrijtuigenverzekeringen liepen vorig jaar terug.

2011 2010 trend Motorrijtuigen 4.586.940 4.635.431 -1% Brand 3.515.355 3.702.402 -5% Aansprakelijkheid 1.046.352 1.139.492 -8% Rechtsbijstand 666.532 645.802 +3% Totaal schadeverzekeringen met assurantiebelasting9 9.815.179 10.123.127 -3%

Rekening houdend met het dempende effect van de hogere assurantiebelasting op de premie-betalingen, zal over 2013 de premieomzet uitkomen op z’n P 9,3 mld uit de vier boven-staande branches Motorrijtuigen, Brand,Aansprakelijkheid en Rechtsbijstand.

Schadepremies lopen met 1 300 mln terug

3S C H A D E V E R Z E K E R I N G E N I N 2 0 1 1

9 Exclusief circa 2 900 mln premie in de branches Reis en Hulpverlening; deze cijfers staan niet apart in DNB-verslagstaten vermeld.

T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N 11

De ‘combined ratio’ van de branche Motorrijtuigen is in 2011 verbeterd tot onder de100. Dat was in drie voorgaande jaren niet gelukt. Desondanks geldt voor 20 van deresterende 36 autoverzekeraars dat de inkomsten in 2011 onvoldoende waren om deuitgaven in dat jaar te dekken.

De verslagstaten van verzekeraars, ingediend bij toezichthouder DNB, laten marktbreed een‘combined ratio’ zien van 97%; over 2010 kwam dat uit op ruim 100%.Voor dit percentagezijn de schadelast en bedrijfskosten afgezet tegen de verdiende brutopremie. In het schade-lastcijfer zijn zowel betaalde als gereserveerde schades opgenomen. De uitkomst van derekensom geeft een goede indicatie of een portefeuille winstgevend of verlieslatend is;beleggingsresultaten en eventuele vrijval van voorzieningen bepalen het werkelijke eind-resultaat.

Het resultaat ná rente en ná herverzekering van de branche Motor is volgens het Centrumvoor Verzekeringsstatistiek (CVS) in 2011 gestegen van 1% naar 5%. Dit komt vooral dooreen vrijval van eerder opgebouwde schadevoorzieningen. Die vrijval is mogelijk gewordendoor een snellere afhandeling van letselschaden. Los daarvan is in 2011 sprake van een dalendeschadelast.Die ontwikkeling is mede een gevolg van de conjunctuur en de gestegen benzine-prijzen: consumenten maken hierdoor minder kilometers en dus minder schade.Langjarigeris er de trend van minder doden en gewonden in het verkeer en afnemende diefstalcijfers.

Cijfers per verzekeraarMarktleider Achmea, inclusief Interpolis goed voor een marktaandeel van 23%, komt toteen uitstekende ‘combined ratio’ van 84%,nog eens 7 procentpunten beter dan een jaar eerder.De minst aantrekkelijke ratio laat Zevenwouden voor het tweede achtereenvolgende jaarzien:135%.Opvallend is dat van de tien grootste autoverzekeraars alleen London en Unigarantgunstige ratio’s (lager dan 100%) laten zien; Reaal kampt met de grootste problemen getuigede 115%.

Bij het onderdeel cascoverzekeringen komen ‘maar’ 11 verzekeraars tot een ‘combined ratio’van meer dan 100%.Van de grote verzekeraars geldt dit voor Univé (103%) en Aegon (104%);het percentage van ZLM is met 120% opvallend hoog.Marktbreed daalde de casco-ratio tot94% (98%).

Betere maar nog wankele resultaten

4 M O T O R R I J T U I G E N

V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S12

De ‘combined ratio’ is in de wa-tekening afgerond 100% (exact 99,8%) tegen 102% in 2010.Voor 19 (16) verzekeraars ligt de ratio nog boven de 100. Binnen de top 10 zijn de percentages van Reaal (132%) en Nationale-Nederlanden (130%) het meest zorgwekkend.De hoogste wa-ratio is voor HDI-Gering met 165%.

4

M o t o r r i j t u i g e n 2 0 1 1 - 2 0 1 0Geboekte bruto premies Combined ratio

2011 2010 2011 20101 1 Achmea 1.021.608 1.056.953 84% 91%2 2 ASR 443.293 438.401 105% 110%3 3 Delta Lloyd 363.156 374.023 100% 111%4 4 Univé 308.436 307.096 102% 101%5 5 Allianz Nederland 308.164 291.745 100% 99%6 7 Reaal 252.023 251.125 115% 107%7 8 Nationale-Nederlanden 251.501 250.217 111% 106%8 7 London 241.961 252.212 97% 99%9 10 Aegon 189.116 185.378 103% 111%10 9 UVM (Unigarant) 178.961 189.603 65% 80%11 11 Bovemij 172.603 164.927 93% 92%12 12 TVM 121.044 109.575 106% 104%13 13 Noordhollandsche van 1816 80.439 73.449 89% 91%14 15 Generali 76.868 63.651 95% 100%15 16 ZLM 64.220 62.453 112% 106%16 14 ABN Amro 63.891 67.658 80% 92%17 20 ING Insurance Services 60.915 51.920 113% 114%18 17 Zürich 56.663 59.336 108% 101%19 22 De Goudse 48.000 38.807 113% 114%20 19 Amlin 45.146 53.733 101% 106%21 21 Klaverblad 45.042 48.261 112% 123%22 18 Europeesche 44.485 59.305 99% 103%23 24 HDI-Gerling 33.425 32.748 121% 108%24 25 VVAA 29.338 28.738 103% 96%25 27 De Nederlanden van Nu 23.115 16.453 84% 95%26 26 Proteq 21.211 17.226 122% 123%27 28 SOM 11.639 11.600 78% 84%28 29 National Academic 8.985 8.698 93% 102%29 30 VAN 7.523 7.230 79% 61%30 33 VAG 4.852 4.965 97% 81%31 36 Ansvar 3.875 2.514 96% 80%32 35 Zevenwouden 2.749 3.000 135% 126%33 37 De Burcht 1.435 1.127 94% 107%34 38 Mercurius 933 894 108% 58%35 40 Unilever Insurances 324 358 13% 3%36 41 Leeuwarder Onderlinge 1 5 -500%37 23 Mercator 34.570 106%38 31 OVZ 6.069 97%39 32 Algemene Zeeuwse 5.765 110%40 34 DSM 3.039 101%41 39 Mondial Assistance 604 142%

T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N 13

�

Zorgen toezichthouderEind 2010 uitte DNB de nodige twijfels over de solvabiliteit van autoverzekeraars.Vooralover de wa-tekening maakte de toezichthouder zich ernstige zorgen. In reactie daarop zijnautopremies in 2011 door diverse maatschappijen verhoogd,nadat deze tussen 2006 en 2010een sterk dalende trend hadden laten zien. Het heeft in 2011 dus geleid tot een verbeteringvan de resultaten van autoverzekeraars. Het cascoresultaat bij personenauto’s komt volgenshet CVS uit de min, waar dat bij bedrijfsauto’s (vracht- en bestelwagens) juist van 8% naareen nog hoger niveau van 19% klimt. Bij de bedrijfsauto’s laat de wa-tekening juist de rodecijfers achter zich.

Ondanks de premieverhogingen zijn de premie-inkomsten van de motorrijtuigenverzeke-raars met een procent gedaald tot P 4.587 mln, een afname met P 48 mln. Bijna P 2,4 mldis bestemd voor aansprakelijkheidsdekkingen en P 2,2 mld voor cascodekkingen.

4 M O T O R R I J T U I G E N

M o t o r r i j t u i g e n W A 2 0 1 1 - 2 0 1 0Geboekte bruto premies Combined ratio

2011 2010 2011 20102 2 ASR 254.021 243.150 111% 113%3 3 Delta Lloyd 174.480 170.782 109% 133%4 4 Univé 161.163 169.993 102% 90%5 5 Allianz Nederland 157.629 146.225 100% 95%6 7 Reaal 141.971 139.486 132% 104%7 8 Nationale-Nederlanden 140.592 142.982 130% 116%8 7 London 98.725 95.856 102% 114%9 10 Aegon 85.064 91.059 68% 86%10 9 UVM (Unigarant) 66.385 62.232 84% 96%11 11 Bovemij 61.820 70.510 97% 92%12 12 TVM 63.670 60.473 123% 126%13 13 Noordhollandsche van 1816 40.527 37.733 90% 83%14 15 Generali 38.750 28.840 93% 95%15 16 ZLM 33.743 32.762 105% 105%16 14 ABN Amro 36.591 38.071 70% 86%17 20 ING Insurance Services 37.182 32.132 122% 122%18 17 Zürich 23.436 26.232 113% 89%19 22 De Goudse 28.148 22.555 109% 106%20 19 Amlin 26.850 31.292 108% 108%21 21 Klaverblad 25.358 27.209 113% 124%22 18 Europeesche 18.700 27.185 87% 105%23 24 HDI-Gerling 14.322 14.274 165% 138%24 25 VVAA 12.002 11.716 107% 112%25 27 De Nederlanden van Nu 8.519 6.979 71% 72%26 26 Proteq 13.219 10.361 127% 119%27 28 SOM 7.005 6.984 76% 76%28 29 National Academic 3.721 3.737 88% 89%29 30 VAN 7.231 6.938 78% 62%30 33 VAG 2.783 2.843 141% 100%31 36 Ansvar 2.092 1.324 105% 77%32 35 Zevenwouden 1.669 1.950 135% 117%33 37 De Burcht34 38 Mercurius 443 429 121%

V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S14

�

Ondanks de inflatie en de groei van het wagenpark blijft een toename van het premievolumedus uit. Dit komt enerzijds doordat steeds meer mensen - niet alleen consumenten maarook assurantieadviseurs - gebruikmaken van websites die premies vergelijken en aanbiedersmet lagere tarieven opzoeken. Een tweede oorzaak ligt in de overstap die veel consumentenmaken naar kleine ‘groene’auto’s,die vanwege de lage aanschafprijs ook een lagere verzekerings-premie hebben. Door de tegenzittende conjunctuur is een deel van het vrachtwagenparkvan de weg en daarmee uit de verzekering gehaald, wat de afname van het premievolumebij bedrijfsauto’s verklaart.

4

M o t o r r i j t u i g e n C a s c o 2 0 1 1 - 2 0 1 0Geboekte bruto premies Combined ratio

2011 2010 2011 20101 1 Achmea 513.402 528.908 92% 91%2 2 ASR 181.746 181.663 97% 107%3 3 Delta Lloyd 187.719 201.588 93% 92%4 4 Univé 147.273 137.103 103% 114%5 5 Allianz Nederland 149.002 137.958 99% 100%6 7 Reaal 110.052 111.639 94% 111%7 8 Nationale-Nederlanden 110.851 107.274 88% 99%8 7 London 90.391 89.522 104% 108%9 10 Aegon 93.897 98.544 62% 75%10 9 UVM (Unigarant) 106.218 102.695 99% 89%11 11 Bovemij 62.753 70.188 96% 97%12 12 TVM 47.844 43.191 76% 70%13 13 Noordhollandsche van 1816 39.912 35.716 88% 100%14 15 Generali 29.030 25.735 103% 112%15 16 ZLM 30.477 29.691 120% 107%16 14 ABN Amro 27.300 29.587 94% 101%17 20 ING Insurance Services 23.733 19.788 98% 103%18 17 Zürich 33.227 33.104 105% 111%19 22 De Goudse 19.852 15.915 117% 127%20 19 Amlin 18.296 22.441 92% 103%21 21 Klaverblad 19.684 21.052 111% 121%22 18 Europeesche 23.376 18.123 117% 105%23 24 HDI-Gerling 15.404 15.012 83% 82%24 25 VVAA 17.336 17.022 99% 85%25 27 De Nederlanden van Nu 14.596 9.474 91% 113%26 26 Proteq 7.992 6.865 113% 129%27 28 SOM 4.634 4.616 83% 95%28 29 National Academic 5.264 4.961 96% 113%29 30 VAN 292 292 103% 31%30 33 VAG 2.069 2.122 47% 55%31 36 Ansvar 1.783 1.190 85% 82%32 35 Zevenwouden 1.080 1.050 134% 142%33 37 De Burcht 1.435 1.127 94% 107%34 38 Mercurius 490 465 97% 102%

T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N 15

Door felle prijsconcurrentie staan de premies voor brandverzekeringen onder grotedruk. Mede daardoor is het premievolume Brand in 2011 gedaald. Deze omzetdalingis hoofdzakelijk toe te schrijven aan de sector zakelijke verzekeringen, waar de prijs-concurrentie het grootst is en de economische tegenwind het meest voelbaar.

Uit de verslagstaten die verzekeraars jaarlijks indienen bij toezichthouder De NederlandscheBank (DNB) blijkt dat de brandpremies in 2011 zijn teruggelopen tot P 3.416 (3.633) miljoen. Zo’n P 260 mln (circa 7%) van het premievolume gaat om in technische verzeke-ringen.Dit zijn verzekeringen voor elektronica,machinebreuk en CAR (Construction All Risks).Laatstgenoemde verzekeringen voor bouwprojecten zijn grotendeels verantwoordelijk voorde 4% omzetdaling bij technische verzekeringen; een direct gevolg van twee economischzware jaren in de bouwsector.

SchadelastDe betaalde schade in de branche Brand is in 2011 sterk toegenomen. Dit is vooral toe teschrijven aan de brandschade door particulieren, onder meer wegens een toenemende scha-dekans door achterstallig onderhoud aan woningen en nevengebouwen.Verder neemt debrandschade door blikseminslagen, vooral aan elektronica in woonhuizen, sterk toe totinmiddels P 35 mln per jaar (bron: Nationale-Nederlanden). Volgens het Verbond vanVerzekeraars blijft brandstichting brandoorzaak nummer één, gevolgd door een ondeugde-lijke elektrische installatie of verkeerd en onveilig gebruik van elektrische apparaten.

Positiever nieuws is er met betrekking tot de schadelast door branden van één miljoen euroof meer.Over de afgelopen vijf jaar is de schadelast door miljoenenbranden gestaag gedaald,zo blijkt uit cijfers van het Verbond van Verzekeraars en Nivre, de brancheorganisatie voorschade-expertisebureaus. In 2011 bedraagt het aantal branden 91 (100) met een gezamen-lijke schadelast van P 345 (385) mln. Qua schadelast als gevolg van grote branden behoorthet afgelopen halfjaar met een raming van P 199 mln tot de middenmoot.

2007 2008 2009 2010 2011 2012 (1e helft)

Grote branden 108 96 105 100 91 65Schade in P mln 446 456 369 385 345 199

Prijsconcurrentie drukt premievolume

5 B R A N D

V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S16

Ondanks de overall toegenomen schade is de door verzekeraars boekhoudkundig geledenschade in 2011 gedaald. Dat is het gevolg van een vrijval van de schadevoorziening; in 2010was juist extra aan die voorzieningen toegevoegd. De vrijval van de Brand-voorziening isbinnen de zakelijke markt aanzienlijk groter dan voor de particuliere portefeuille. Dit heeftonder meer te maken met de nasleep van 2010, waar aan het eind van het jaar nog enkelegrote branden plaatsvonden.

LucratiefDe ‘combined ratio’ (schade en kosten uitgedrukt in een percentage van de verdiende pre-mie) daalt in 2011 naar 87% (2010: 89%). De netto ‘combined ratio’ gaat volgens het CVSterug van 100 naar 95%. De resultaatverbetering is zowel terug te zien in de particuliere alszakelijke markt. Het resultaat van de branche Brand Bedrijven is (na rente maar vóór her-verzekering) met één procentpunt gestegen naar 20% van de verdiende premie; in 2009 lagdit nog op een hoogtepunt van 26%. Lucratief is de subbranche Technische verzekeringenmet ‘combined ratio’s’ van 70% tot 80% en een resultaat (na rente vóór herverzekering) van31% van de premie.

Bij Brand Particulieren schommelt dit resultaat al enkele jaren rond de 6% à 7%. Intussen isde gemiddelde verzekeringspremie van nieuw afgesloten particuliere brandpolissen metzo’n 20% afgenomen: van P 176 (begin 2010) naar P 139 (eind 2011).

Top-10Van de top-10 brandverzekeraars boekt Amlin de laagste ‘combined ratio’ met 74% (83%),op de voet gevolgd door HDI-Gerling met 78% (62%), zij het bij relatief bescheiden premie-volumes van P 127 (140) mln, respectievelijk P 120 (113) mln.Marktleider Achmea met eenpremievolume van P 803 (802) mln ziet zijn ‘combined ratio’ significant verbeteren tot 80% (2010: 89%).Van alle substantiële brandverzekeraars (>10 miljoen premie) scoortoverigens kerkenverzekeraar Donatus de beste ‘combined ratio’: 28% (31%).

In de ranglijst op basis van premieomzet springt de beweging van Allianz in het oog. In eenjaar tijd is de omvang van de brandportefeuille met liefst P 49 mln afgenomen.

5

T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N 17

5 B R A N D

B r a n d 2 0 1 1 - 2 0 1 0Geboekte bruto premies Combined ratio

2011 2010 2011 20101 1 Achmea 821.353 802.405 80% 89%2 3 Nationale-Nederlanden 371.166 382.596 89% 93%3 2 Delta Lloyd 362.186 392.516 90% 94%4 4 ASR 335.831 330.036 102% 100%5 5 Reaal 215.776 216.522 94% 112%6 7 Aegon 169.870 171.557 104% 102%7 8 Amlin Corporate Insurance 126.509 139.651 74% 83%8 9 HDI-Gerling 125.710 116.866 79% 62%9 6 Allianz Nederland 109.757 176.867 81% 58%10 10 ABN Amro 101.120 105.893 85% 93%11 11 Unigarant (UVM) 67.528 70.537 77% 71%12 12 De Goudse 66.597 69.926 108% 90%13 13 Hagelunie 62.891 64.188 60% 59%14 15 Generali 49.387 49.184 82% 110%15 17 Noordhollandsche van 1816 41.927 37.055 93% 102%16 18 Klaverblad Schade 34.707 35.529 95% 103%17 21 Unilever Insurances 25.113 24.026 313% 76%18 20 Donatus 24.745 24.273 28% 31%19 19 London 23.794 32.889 115% 104%20 23 Univé Schade 22.556 19.808 95% 88%21 24 Univé Dichtbij 19.190 18.250 90% 83%22 94 Platteland Brandverzekeraar 18.025 76%23 25 Univé Midden 16.939 16.610 73% 77%24 45 Univé Oost 16.047 5.234 80% 105%25 26 VVAA 15.568 15.129 94% 96%26 29 Bovemij 14.628 12.826 68% 45%27 27 ZLM 14.436 14.287 97% 77%28 30 Roeminck Insurance 13.864 12.048 13% 60%29 31 Univé Noord-Nederland 12.769 11.890 89% 93%30 32 Zevenwouden 12.154 10.709 101% 116%31 95 Univé Regio + 11.176 85%32 38 Actua 10.940 7.376 81% 79%33 52 Ansvar 10.722 3.939 80% 82%34 35 Univé Zuid-Holland 10.190 10.053 71% 80%35 36 Midglas 9.809 8.882 88% 84%36 34 Akzo Nobel Assurantie 9.742 10.213 72% 118%37 40 Onderlinge Fruittelers Hagel 8.164 7.180 135% 39%38 37 Samenwerking Glas 7.570 8.102 97% 98%39 39 Univé De Onderlinge 7.569 7.268 75% 89%40 41 Europeesche 6.891 6.703 55% 68%41 59 Allianz Risk Transfer 6.269 2.352 5% 1%42 42 VAG 6.233 6.308 41% 21%43 43 Univé Rivierenland 6.181 5.863 86% 76%44 44 Univé Hollands Noorden 5.400 5.267 68% 67%45 46 Agriver 5.363 4.985 67% 45%46 48 OOM 5.315 4.856 66% 44%47 49 Univé Reest Aa en Linde 4.777 4.607 75% 80%48 47 Leeuwarder 4.667 4.886 103% 105%49 50 Univé Groningen 4.544 4.358 61% 82%50 96 National Academic 4.304 76%51 53 Univé Het Zuiden 3.828 3.668 79% 74%

V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S18

5

B r a n d 2 0 1 1 - 2 0 1 0Geboekte bruto premies Combined ratio

2011 2010 2011 201052 55 Eerste Friesche Paarden 3.258 3.560 95% 92%53 56 Univé Utrecht 3.050 2.889 77% 70%54 57 Midden Drenthe 2.931 2.796 43% 91%55 58 Medifire 2.765 2.505 28% 59%56 60 Achterhoek 2.343 2.228 67% 109%57 66 Proteq 2.254 1.927 94% 92%58 62 Leerbroek e.o. 2.240 2.113 75% 52%59 90 TVM onderlinge 2.210 376 58% 83%60 61 Univé Noord Groningen 2.195 2.172 58% 78%61 63 Juwon 2.038 1.987 98% 92%62 64 Zürich 2.030 1.952 84% 90%63 65 Univé West-Drenthe 2.012 1.942 59% 66%64 67 Univé Rivierenland 1.761 1.714 71%65 69 Univé Staphorst 1.745 1.628 146% 45%66 76 VAN 1.648 1.156 118% 54%67 68 De Onze 1.597 1.653 98% 74%68 77 Potatopol 1.558 1.066 89% 88%69 70 NS Insurance 1.504 1.476 3% 2%70 71 Rijn en Aar 1.433 1.464 37% 67%71 72 De Waarden 1.298 1.374 62% 46%72 74 Geesteren - Gelselaar 1.220 1.183 15% 33%73 75 Haarrijn 1.151 1.179 32% 28%74 79 Mercurius 1.150 958 26% 71%75 78 Univé Ruinen 1.055 1.016 142% 60%76 81 Twente 788 759 71% 65%77 89 Noord Holland 772 452 30% 63%78 82 Winterswijk 722 715 -7% 215%79 84 De Burcht 707 647 132% 91%80 83 Lek & Ijssel 674 684 27% 19%81 85 Zegveld en Omstreken 672 646 18% 35%82 88 SOM 598 501 70% 68%83 80 Nat. Onderl. tegen Brandschade 592 931 265% 55%84 87 Onderlinge Bossenverzekering 573 561 54% 75%85 86 Blaricumse Vereniging 533 562 18% 30%86 91 Weerschade Verzekering 393 305 165% 164%87 93 Porcopol 88 101 43% 49%88 14 Mercator 54.800 91%89 16 Mondial Assistance 44.610 63%90 22 Nassau 23.931 100%91 28 DSM 13.937 15%92 33 Univé Oost 10.470 90%93 51 Wederkerige 1820 4.069 61%94 54 Univé Stellingland 3.635 93%95 73 OVZ 1.356 80%96 92 Molenaars 243 122%

T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N 19

De premie-inkomsten voor aansprakelijkheidsverzekeringen zijn in 2011 behoorlijkafgenomen. Na een min van 8% resteert nog een premieomzet van iets meer dan 3 1 mld.Omdat tegelijkertijd de schade op bedrijfspolissen is toegenomen, is het resultaatgedaald. Over 2011 resteert een ‘combined ratio’ van 89%.

Een jaar eerder was deze verhouding tussen de schades plus bedrijfskosten versus de verdiendepremies nog 79%. De schadepost is met een dikke P 40 mln (+8%) toegenomen tot bijnaP 600 mln. Compensatie is niet gevonden in de bedrijfskosten: die stegen ook, met +4% totP 377 mln.

Volgens het Centrum voor Verzekeringsstatistiek10 doet de grootste verschuiving zich voorbij de bedrijfsaansprakelijkheidsverzekeringen. Een forse toename van de geleden schadehalveert het resultaat (na rente, vóór herverzekering) tot 19% (was 37%). Bij de particuliereaansprakelijkheidsverzekeringen zien we juist een toename van het resultaat: van -1% naar4%. Overall komt de branche tot een resultaat (in procenten van de verdiende premie) van18%, tegen 25% in de twee voorgaande jaren.

Aantal polissenTot de productgroep Aansprakelijkheid behoren naast de aansprakelijkheid voor particulie-ren (avp) en bedrijven (avb) ook aansprakelijkheidsverzekeringen voor garagehouders, land-bouwers, bestuurders en commissarissen, en beroepsaansprakelijkheid. Door de economischecrisis blijft het aantal bedrijfsfaillissementen ook in 2011 historisch hoog (6.200) en daalt hetaantal aansprakelijkheidsverzekeringen voor bedrijven.Vooral de sectoren Vastgoed, Bouwen Horeca kregen het zwaar te verduren.

Toch beschikt vrijwel elk Nederlandse bedrijf over een aansprakelijkheidsverzekering. Hetaantal avb-polissen ligt tussen de 850.000 en 900.000, goed voor een kleine 60% van allepremies.

Het aantal avp’s neemt toe. Er zijn nu ongeveer 7,8 miljoen avp-polissen; ruim 96% van allehuishoudens heeft een aansprakelijkheidsverzekering. Die polissen zijn goed voor een kleine25% van alle premies in de branche Aansprakelijkheid.

Premiestroom ondergaatforse aderlating

6 A A N S P R A K E L I J K H E I D

10 Financieel Jaarverslag 2011, Verbond van Verzekeraars

V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S20

�

6

A a n s p r a k e l i j k h e i d 2 0 1 1 - 2 0 1 0Geboekte bruto premies Combined ratio

2011 2010 2011 20101 1 Achmea 209.034 211.764 97% 86%2 2 Nationale-Nederlanden 127.309 127.543 95% 96%3 4 ASR 100.722 99.302 76% 89%4 3 Amlin 95.273 100.759 83% 79%5 5 Delta Lloyd 76.618 77.611 90% 76%6 8 HDI-Gerling 75.623 54.831 53% 57%7 9 Reaal 49.701 49.496 93% 89%8 7 Allianz Nederland 44.647 59.693 87% 144%9 10 Aegon 39.591 40.550 84% 67%10 11 ABN Amro 30.910 31.613 60% 45%11 12 Univé 29.911 27.414 110% 92%12 13 MediRisk 19.648 19.233 128% 103%13 14 De Goudse 18.309 16.756 94% 72%14 17 Akzo Nobel Assurantie 12.469 10.876 318% 108%15 15 VVAA 11.636 12.885 195% 125%16 18 Zürich 10.203 10.783 48% 64%17 19 VAN 9.879 10.062 67% 18%18 20 Generali 8.903 9.256 45% 66%19 24 Centramed 8.427 7.260 91% 120%20 22 OVO 8.168 8.221 111% 95%21 23 Klaverblad 7.612 7.809 101% 87%22 26 VAG 6.963 6.356 80% 134%23 27 Noordhollandsche van 1816 6.469 5.752 87% 73%24 25 London 6.154 7.117 87% 87%25 28 Unilever Insurances 5.131 5.071 135% 27%26 29 NS Insurance 4.681 4.629 -7% 16%27 31 Bovemij 4.416 3.936 116% 90%28 32 Unigarant (UVM) 3.862 3.692 127% 81%29 33 TVM 3.346 3.020 76% 101%30 34 ZLM 2.084 1.974 83% 90%31 36 Zevenwouden 1.456 1.153 87% 151%32 40 Zee-Risico 1996 1.291 753 52% 84%33 39 Ansvar 1.223 779 93% 86%34 38 Roeminck Insurance 1.212 946 30% 46%35 37 SOM 1.131 998 79% 57%36 41 Europeesche 726 741 52% 104%37 42 Proteq 581 524 45% 293%38 43 National Academic 498 479 75% 109%39 46 OOM 213 194 -63% -30%40 45 Leeuwarder Onderlinge 197 202 12% 76%41 47 Mercurius 110 96 61% -32%42 48 Hampden 15 19 -39300% -38563%

6 Nassau 71.441 61%16 Mercator 11.249 69%21 DSM 8.485 -8%30 Mondial Assistance 4.062 115%35 Algemene Zeeuwse 1.742 99%44 OVZ 365 72%

T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N 21

Gemiddeld is met een avp-schadeclaim P 840 gemoeid11. Bij bedrijven gaat het al gauw omP 6.000. De schadefrequentie ligt de laatste jaren op 3 op de 100 avp’s respectievelijk 6 opde 100 avb’s.

Top-10Achmea is ook in de branche Aansprakelijkheid de marktleider. Zo’n 20% van alle premieskomt binnen bij labels als Interpolis, Avéro, Centraal Beheer, FBTO en InShared. Met deaanstaande overname van overheidsverzekeraar OVO zal de dominantie van Achmea alleenmaar toenemen. Op ruime afstand volgen NN, ASR en het krimpende Amlin. HDI-Gerling is opgerukt naar de 6e positie, te danken aan de overname van Nassau.Die aankoopis overigens gepaard gegaan met een groot verloop van klanten: vergeleken met 2010 is hetpremie-inkomen van HDI-Gering met liefst 40% gekelderd.

Allianz zakt ook op de ranglijst: een kwart van de portefeuille is in een jaar tijd leeggelopen.Univé vergroot de omzet juist met 9% en staat daarmee op de drempel van de top-10.

6 A A N S P R A K E L I J K H E I D

V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S22

11 Verzekerd van Cijfers 2012, Centrum voor Verzekeringsstatistiek

�

De markt voor rechtsbijstandverzekeringen staat te boek als groeimarkt, maar dat isniet langer vanzelfsprekend. In het onderdeel gezinsrechtbijstand dreigt krimp; debedrijfsportefeuille compenseert dit nog met groei. Over de rentabiliteit hebbenrechtsbijstandverzekeraars weinig klagen: het brancheresultaat ligt op 18%.

De brutopremieomzet van de 37 verzekeraars die activiteiten rapporteren in de brancheRechtsbijstand is in 2011 uitgekomen op P 799 mln.Dat is P 28 mln (3,5%) meer dan in 2010.Hier zitten echter substantiële dubbeltellingen in, veroorzaakt door herverzekerings-contracten die diverse verzekeraars hebben lopen bij gespecialiseerde rechtsbijstandverzekeraarsDAS en Arag. Zonder die herverzekeringspremies is de premieomzet Rechtsbijstand P 667(646) mln groot: een plus van 3,2%.

ResultatenAfgaande op cijfers van het Centrum voor Verzekeringsstatistiek (CVS) en individuele uit-voerders is ruwweg een kwart van die premies toe te schrijven aan rechtsbijstand voorbedrijven en tweederde aan rechtsbijstand voor huishoudens (gezinsrechtsbijstand). Zo’n10% betreft aanvullende dekkingen op motorrijtuigverzekeringen.

Volgens het CVS daalt het aantal nieuwe verzekeringen: een gevolg van de economischecrisis. Die zorgt tevens voor een oplopend aantal schademeldingen van arbeidsrecht- enbestuursrechtzaken. Dat is vooral in de tweede helft van 2011 het geval geweest. Omdatbovendien de bedrijfskosten stijgen, blijft het resultaat met 18% (na rente en herverzekering)op een hoog niveau. Dit is ook terug te zien in de ‘combined ratio’ van 79%. Slechts eenenkele maatschappij kampt met meer schadelast en bedrijfskosten dan verdiende premies.Dit geldt onder meer voor Aegon (103%),VVAA (112%) en London (166%). Bij DAS enArag ligt deze ratio op of iets boven de 90%.

MarktleidersDe omzetgroei van DAS - van P 203 naar P 208 mln - is toe te schrijven aan contractenwaarvoor de maatschappij als herverzekeraar (én uitvoerder) optreedt. Dat doet DAS voorpolissen die een twintigtal andere verzekeraars verkopen (o.m.Allianz,ASR, Delta Lloyd enReaal). Deze herverzekeringen omvatten nu al 46% van de DAS-tekening. DAS’ eigendirecte bedrijf krimpt juist met 3% tot P 112,3 mln.

Behoud groei dankzij bedrijfspolissen

7R E C H T S B I J S TA N D

T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N 23

�

7 R E C H T S B I J S TA N D

R e c h t s b i j s t a n d 2 0 1 1 - 2 0 1 0Geboekte bruto premies Combined ratio

2011 2010 20111 1 Achmea 180.719 180.985 81%2 2 DAS 112.347 115.747 88%3 3 Arag 84.176 80.803 96%4 4 Nationale-Nederlanden 42.140 43.062 81%5 5 Univé 38.240 37.230 87%6 6 ASR 37.906 36.297 51%7 10 Delta Lloyd 30.131 15.604 87%8 7 ABN Amro 28.550 27.822 47%9 8 Aegon 18.356 17.662 103%10 9 Reaal 15.972 15.831 40%11 11 VVAA 13.224 12.822 112%12 12 Noordhollandsche van 1816 12.515 10.288 52%13 13 Klaverblad 5.886 5.773 75%14 15 De Goudse 4.902 4.351 87%15 14 Bovemij 4.700 4.382 63%16 16 Proteq 4.654 4.323 32%17 20 Anker 3.604 3.236 99%18 18 Allianz Nederland 3.470 3.405 -17%19 17 Unigarant (UVM) 3.308 3.864 32%20 23 ING Insurance Services 3.281 2.632 72%21 21 ZLM 3.182 2.954 25%22 22 TVM 2.888 2.720 58%23 19 CNV Rechtshulp 2.683 3.305 98%24 24 London 2.135 2.074 166%25 25 Generali 2.133 2.070 1%26 26 Dutch Shipping Defence 1.638 1.492 76%27 28 SOM 936 821 21%28 30 Amlin 598 423 90%29 33 Noord-Nederlandsche P&I Club 478 382 183%30 29 Europeesche 441 479 -2%31 32 Zevenwouden 412 395 -5%32 35 National Academic 348 251 28%33 37 VAN 224 171 41%34 36 OOM 201 184 72%35 39 Juwon 88 81 69%36 40 Leeuwarder Onderlinge 63 59 110%37 41 De Nederlanden van Nu 3 4 67%

27 Mercator 94931 Algemene Zeeuwse 41534 Mondial Assistance 33538 OVZ 119

V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S24

Interpolis kwam daar in 2010 in z’n eentje al boven (P 117 mln). De cijfers van de Rabo-verzekeraar zijn echter geïntegreerd in de verslagstaten van Achmea (inclusief onder meerCentraal Beheer, FBTO en Avéro).Achmea reikt (incl. Interpolis) tot meer dan P 180 mlnpremie uit rechtsbijstandverzekeringen (marktaandeel 27%), veel groter dus dan het directebedrijf van DAS. Op plaats drie volgt Arag. De omzet van de maatschappij in Leusden steegvan P 116 mln naar P 120 mln, waarvan P 36 mln (30%) afkomstig uit herverzekerings-contracten.

Daarna volgt SRK Rechtsbijstand, die werkt in opdracht van Nationale-Nederlanden,Aegon, De Goudse, ING Insurance Services, London, VAN (Rialto) en Juwon. SRK rapporteert een premieomzet van P 75,6: een stijging van P 4 mln, ondanks het vertrek vanAnker (P 3,6 mln). Binnen de top-10 springt verder de premietoename (bijna een verdub-beling) van Delta Lloyd in het oog; die neemt al tweederde van de totale marktgroei voorz’n rekening.

7

T R E N D L I N E 2 0 1 2 © O O S T D A M & PA R T N E R S V E R D U B B E L I N G A S S U R A N T I E B E L A S T I N G H E E F T G R O T E G E V O L G E N 25

�

Castellastraat 84

6512 EZ Nijmegen

(t) 024 - 3243250

(f) 024 - 3245769

(e) info@oostdam-partners.nl

www.oostdam-partners.nl

Adviseurs in strategie,compliance en communicatie.