Türkiye’de Bilgi Toplumuna Dönüşüm ve İnternetin Etkileri

Kalkınma Bakanlığı

Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı26 Nisan 2012, TBMM Sunumu

2

Gündem

• Kalkınma Bakanlığı Bilgi Toplumu Dairesi• e-Dönüşüm Türkiye Projesi• Bilgi Toplumu Göstergeleri• Sosyal Dönüşüm• İnternetin Ekonomik Potansiyeli• Yeni Bilgi Toplumu Stratejisi Hazırlıkları

3

Kalkınma Bakanlığı - Bilgi Toplumu Dairesi (I)

Bilgi Toplumu Dairesinin Kuruluşu: - Mart 2003: Bakan Oluru ile DPT bünyesinde Müsteşar

Yardımcılığına bağlı Daire Başkanlığı- Haziran 2011: 641 sayılı KHK ile DPT’nin Kalkınma Bakanlığı

olarak örgütlenmesi, BTD’nin statüsünün muhafazası

Görevleri (641 sayılı KHK):- Bilgi toplumuna ilişkin politika, hedef ve stratejileri

hazırlamak, - Bu alanda kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri ve

özel sektör arasındaki koordinasyonu sağlamak ve - Uygulamayı etkin bir biçimde yönlendirmek.

4

Kalkınma Bakanlığı - Bilgi Toplumu Dairesi (II)

Kalkınma Bakanlığı- 8 Genel Müdürlük- 40 Daire Başkanlığı- ~750 çalışanBilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı- Doğrudan Müsteşar Yardımcısına bağlı Daire Başkanlığı- 20 çalışan- Disiplinler (Endüstri Mühendisliği-7, Bilgisayar

Mühendisliği-5, Kamu Yönetimi-3, Hukuk-2, Elektrik Elektronik Mühendisliği-1, Harita Mühendisliği-1, Şehir ve Bölge Planlama-1)

- Eğitim düzeyi (Lisans-5, Yüksek Lisans-14, Doktora-1)

5

Türkiye’de Bilgi Toplumu Çalışmaları (2003 öncesi)

e-Türkiye Girişimi

e-Ticaret Koordinasyon Kurulu

KamuNET

TUENA Raporu

Bilişim ve Ekonomik Modernizasyon Raporu

2001

1998

1998

1998

1993

6

Türkiye’de Bilgi Toplumu Çalışmaları (2003 sonrası)

Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı

2005 Eylem Planı

Kısa Dönem Eylem Planı

e-Dönüşüm Türkiye İcra Kurulu

Danışma Kurulu

Bilgi Toplumu Dairesi

e-Dönüşüm Türkiye Projesi

2007

2006

2003

2003

2003

2003

2003

2005

İcra Kurulu ve Danışma Kurulunun Yeniden Yapılanması

2011 Kamuda Yeniden Yapılanma – Kalkınma Bakanlığı, UDH Bakanlığı

2002 2008 2009 2010 2011 AB 27

Sabit Telefon Abone Sayısı (milyon) 18,9 17,5 16,5 16,2 15,2 -

Mobil Telefon Abone Sayısı (milyon) 23,4 65,8 62,8 61,8 65,3 630

Genişbant Abone Sayısı (milyon) 0,03 6 6,8 8,6 14 158

Sabit Telefon Abone Yoğunluğu (%) 27 24,5 22,8 22,3 20,6 -

Mobil Telefon Yoğunluğu (%) 33,3 92,1 86,5 85,1 88,6 126

Genişbant Abone Yoğunluğu (%) 0,0 8,4 10,5 17,2 36,7 31,7

Temel Göstergeler

Kaynak: BTK

7

2002 2008 2009 2010 2011

BİT Sektörü Pazar Büyüklüğü (Milyar $) 9,2 24,88 23,96 25,05 24,2

- İletişim Teknolojileri 7,2 18,92 17,30 17,48 16,00

- Bilgi Teknolojileri 2 5,96 6,66 7,57 8,20

BİT Sektörü Pazar Büyümesi (%) 12 11,87 -3,70 4,55 -3,33

- İletişim Teknolojileri 14,00 16,00 -8,56 1,04 -8,47

- Bilgi Teknolojileri 4,00 0,51 11,74 13,66 8,32

BİT Sektörünün GSYH İçindeki Payı (%) 5,06 3,35 3,90 3,40 3,10

- İletişim Teknolojileri 3,96 2,55 2,82 2,37 2,05

- Bilgi Teknolojileri 1,10 0,80 1,08 1,03 1,05

BİT Sektörü Pazar Göstergeleri

Kaynak: BTK, IDC, Kalkınma Bakanlığı

8

2009 2010 2011

3G Abone Sayısı (Bin) 7.064 19.407 31.376

Mobil Genişbant İnternet Abone Sayısı (Bin) 396 1.448 6.455

Fiber Abone Sayısı (Bin) - 154 267

Mobil İnternet Kullanım Miktarı (Tbyte) 1.081 4.387 10.709

Diğer Bazı Göstergeler

Kaynak: BTK

9

2008 2009 2010 20110

10

20

30

40

50

60

32.2 34

37.5799854611454

40.474016195254439.1 40.9

44.722825020027

48.3551527994549

15.6 17.6

20.6675659607668

22.0366526914376

TürkiyeKentKır

Son 3 Ay İçinde İnternet Kullanımı, Kent-Kır (%)

Kaynak: TÜİK Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması Anketleri, 2008-201110

2008 2009 2010 20110

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

28.5 30.0 33.3 36.2

88.5 88.3 88.5 89.5

Tüm bireyler arasında

İnternet kul-lananlar arasında

Düzenli İnternet Kullanımı (%)

Kaynak: TÜİK Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması Anketleri, 2008-2011

11

Yaş Grupları İtibarıyla İnternet Kullanımı, 2011 (%)

16 - 24 25 - 34 35 - 44 45 - 54 55 - 64 65 - 740

10

20

30

40

50

60

70

80

90

65.8

55.1

39.7

22.7

10.42.7

76.5

65.4

50.4

32.1

16.0

4.5

55.9

44.9

28.9

13.2

5.01.2

ToplamErkekKadın

Kaynak: TÜİK Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2011 12

Eğitim Durumu İtibarıyla İnternet Kullanımı, 2011 (%)

Bir okul bitirmedi

İlkokul

İlköğretim/Ortaokul ve dengi

Lise ve dengi

Yüksekokul, fakülte ve daha üstü

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

2.8

15.7

57.7

73.3

91.0

6.8

20.0

63.8

75.6

91.5

1.6

11.5

49.7

70.2

90.3

KadınErkekToplam

Kaynak: TÜİK Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2011 13

İnternetin Kişisel Kullanım Amaçları (%)Kullanım Amacı Türkiye

Çevrimiçi haber, gazete ya da dergi okuma, haber indirme 72,7Sağlıkla ilgili bilgi arama (yaralanma, hastalık, beslenme, vb.) 54,1Web siteleri aracılığıyla (Blog siteleri, facebook, twitter) toplumsal veya siyasal konular ile ilgili görüşleri okuma veya paylaşma

50,8

İnternet üzerindeki sosyal gruplara (facebook, twitter) katılma 50,5

Mal ve hizmetler hakkında bilgi arama (satın almayı kapsamıyor) 46,6

Okul, üniversite, mesleki kurslar ile ilgili bilgi arama 36,1Herhangi bir konu ile ilgili bilgi almak için Wikipedia, On-line ansiklopedi, ekşi sözlük vb. kullanma

25,4

İnternet üzerinden telefonla görüşme (VoIP) / video görüşmesi (webcam ile) 20,6Seyahat ve konaklama ile ilgili hizmetleri kullanma (otel rezervasyon, bilet satış, vb.)

17,7

İnternet bankacılığı 15,8Yazılım indirmme (oyun yazılımları hariç) 14,1Düzenli olarak bilgi almak için haber servis ya da ürünlerine abone olma 13,5Toplumsal veya siyasal bir konuda online bir oylamaya katılma 10,8İş arama ya da iş başvurusu yapma 10,8Mal veya hizmet satışı (iş ile ilgili olmayan, açık artırma ile satış, vb.) 7,2Herhangi bir konuda çevrimiçi eğitim alma (yabancı dil, bilgisayar vb.) 5,4Profesyonel bir gruba katılma 2,5

Kaynak: TÜİK Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2011 14

Türkiye’de İnternetin Sosyal Kullanımı (Nisan 2012)

• 31 milyon Facebook hesabı (Dünyada 6. sırada)• 7 milyon Twitter hesabı (Dünyada 11. sırada)• Çevrimiçi süre: 28 saat/hafta • Türkiye’de en çok ziyaret edilen 25 siteden 15

tanesi sosyal medya içeriği sunuyor.Kaynak: SocialBakers.com, SemioCast.com, Alexa.com

15

16

Türkiye’de YouTube Kullanım Oranı

Kaynak: Google.com

Kamuda e-Dönüşüm: e-Devlet

17

• e-Devlet Kapısı 2008 yılı sonunda açıldı (yaklaşık 40 kurumun 300’den fazla hizmeti entegre edildi.)

• Kamu hizmetlerinde vatandaş beyanının esas olması ilke olarak benimsendi

• Sosyal Güvenlik Uygulamaları, MERNİS, AKS, UYAP, GİMOP, SOYBİS, VEDOP, EKAP, ASBİS gibi projeler hayata geçirildi

• MERSİS, T.C. Kimlik Kartı, TAKBİS, e-Yazışma gibi projeler devam ediyor

• Aralık 2011 itibarıyla yaklaşık 450.000 adet nitelikli elektronik sertifika üretildi (300.000 elektronik imza, 150.000 mobil imza)

Kamu BİT Yatırımları (2002-2012)

18

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 20120

500

1,000

1,500

2,000

2,500

577 646 707

9731,081 1,110

985 1,001

1,293

2,2052,027

2012 Yılı Fiyatlarıyla (Milyon TL)

Kaynak: Yatırım Programları, 2002-2012

19

Türkiye’de e-Devlet Hizmetlerinin Sunum Düzeyi ve Kullanımı

Gösterge Düzeye-Devlet Kapısı kullanıcı sayısı (milyon), Nisan 2012 12,5e-Devlet hizmetleri kullanıcı oranı (%), 2011 38e-Devlet hizmetlerinden memnuniyet (%), 2011 95Hizmetlerin çevrimiçi sunum düzeyi (%), 2010

AB 27+ 82Türkiye 89

Hizmetlerin çevrimiçi olgunluk düzeyi (%), 2010AB 27+ 90Türkiye 91

20

• FATİH Projesi, içinde pek çok fırsatları içeren dev bir proje olarak ülkemizin internet teknolojileri alanındaki yakın gelecekteki konumunu önemli ölçüde değiştirecek.- Öğrencilerin internet teknolojilerine daha erken yaşta adapte olması- Toplumun sayısal beceri seviyesinin artması- İnternetin sosyal ve ekonomik yaşamdaki öneminin artması- Ülke genelinde fiber genişbant altyapısının yaygınlaşması- Ülkemizin ileri teknolojili cihaz üretim merkezi haline gelmesi- Elektronik içerik sektörünün gelişmesi

Eğitimde Dönüşüm: FATİH Projesi

21

Uluslararası Kıyaslamalar

Dünya Ekonomi Forumu: Ağ Hazırlık Endeksi

Economist: e-Hazırlık Sıralaması

2005-2006

2006-2007

2007-2008

2008-2009

2009-2010 2012

Ülke Sayısı 115 122 127 134 134 142

Türkiye 48 52 55 61 69 52

2004 2006 2008 2009 2010

Ülke Sayısı 64 68 70 70 70

Türkiye 45 45 43 43 43

BM: e-Devlet Gelişmişlik Endeksi2003 2004 2005 2008 2010 2012

Ülke Sayısı 173 178 179 182 183 190

Türkiye 49 57 60 76 69 80

22

Bilgi Toplumu Stratejisi (2006-2010)

• Yürürlük (Temmuz 2006-YPK Kararı)• Çıktılar:

– Strateji– Eylem Planı– Program Tanımlama Dokümanı– Ölçümleme Dokümanı

• Bileşenler ve Eylem Sayıları: – Sosyal Dönüşüm (14)– BİT’in İş Dünyasına Nüfuzu (12)– Vatandaş Odaklı Hizmet Dönüşümü (41)– Kamu Yönetiminde Modernizasyon (21)– Küresel Rekabetçi Bilgi Teknolojileri Sektörü (13)– Rekabetçi, Yaygın ve Ucuz İletişim Altyapı ve Hizmetleri (7)– Ar-Ge ve Yenilikçiliğin Geliştirilmesi (3)

23

Stratejide Bütüncül Yaklaşım

24

• “Herkes için bilgi ve iletişim teknolojileri fırsatı”

• Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımını ekonomik ve sosyal faydaya dönüştürme amacıyla;– Çalışma hayatında BİT’in etkin ve yoğun kullanımı,

– Bilgiye erişim imkânlarının geliştirilmesi suretiyle bireylerin potansiyellerinin ve yaşam kalitelerinin artırması,

– Eğitim süreçlerinin BİT ile teknolojilerle desteklenmesi

– Yaşamboyu öğrenim yaklaşımı ve e-öğrenme yoluyla bireylerin kendilerini geliştirebilmeleri için uygun yapıların oluşumu ve sayısal içeriğin geliştirilmesi,

– Toplumdaki çeşitli sosyal kesimlerin BİT’e erişim ve kullanımında ortaya çıkan farklılıklar azaltılarak sayısal uçurumun azaltılması,

– BİT’in engelli vatandaşların sosyal hayata entegrasyonu için kullanılması planlanmıştır.

Bilgi Toplumu Stratejisinde Sosyal Dönüşüm

25

• Strateji dönemi sonunda, belirlenen stratejik yön doğrultusunda;– BİT’in etkin kullanımıyla ekonomik ve sosyal faydanın artırılması ve 2010

yılında İnternet kullanım oranının yüzde 50’nin üzerine çıkarılması,– Etkin kullanım için öncelikli kesim seçilen öğrenci, çalışan ve işsizlerin bilgi ve

iletişim teknolojileri kullanım yetkinliklerini, e-iş olanakları da dâhil olmak üzere bireysel gelişimlerinin kolaylaştırılması,

– Bireylerin, Bilgi Toplumu Stratejisinin arz yönlü politikaları ile geliştirilecek olan e-devlet, e-eğitim, e-sağlık, e-bankacılık, e-alışveriş gibi çevrimiçi hizmetleri faydalanmak üzere kullanmaları,

– Bireylerin BİT’e erişiminin artırılmasına yönelik bilgisayar sahipliği ve genişbant internet erişim maliyetinin makul seviyelere çekilmesi,

– Kamu internet erişim merkezleri oluşturularak, hanelerinde bu teknolojilere sahip olamayan bireylere internet erişim imkânı sağlanması,

– Bireylerin BİT’i kullanmalarına önemli bir engel teşkil eden güvenlik endişesinin giderilmesi ve güvenli bir internet ortamının yaratılması hedeflenmiştir.

Bilgi Toplumu Stratejisinde Sosyal Dönüşüm

26

Temel Göstergeler 2005 Değeri (%)

2010 Hedefi (%)

2011 Değeri (%)

İnternet Kullanıcısı Bireyler 14 51 40,5- Öğrenciler 53 96 88,3- Çalışanlar 17 77 53,1- İşsizler 21 56 53,9Genişbant İnternet Abone Yoğunluğu 2 12,5 17,3Eğitim Amaçlı İnternet Kullanan Çalışanlar ve İşsizler

1,2 39 -

Eğitim Amaçlı İnternet Kullanan Öğrenciler 34 78 -Çevrimiçi Bankacılık Yapan Bireyler 2,1 33 15,8Çevrimiçi Alışveriş Yapan Bireyler 2,2 30 18,6e-Devlet Hizmetlerini Kullanan Bireyler 5,9 35 38,9İnternete Bağlı Bilgisayar Bulunan Haneler 7 48 42,9KİEM’den İnternete Erişen Bireyler 0,2 5,1 -Güvenlik Problemi Yaşayan Kullanıcılar 24 24 40,8

Sosyal Dönüşüm: Temel Göstergeler

Kaynak: Bilgi Toplumu Stratejisi, TÜİK Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması Anketleri, 2008-2011

27

Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planı Tamamlanma Durumu

Sosyal Dönüşüm

BİT'in İş Dünyasına Nüfuzu

Vatandaş Odaklı Hizmet Dönüşümü

Kamu Yönetiminde Modernizasyon

Küresel Rekabetçi Bilgi Teknolojileri Sektörü

Rekabetçi, Yaygın ve Ucuz İletişim Altyapı ve Hizmetleri

Ar-Ge ve Yenilikçiliğin Geliştirilmesi

0 10 20 30 40 50 60 70 80

54.72

59.46

46.65

36.32

47.12

70

60

TOPLAM: % 49Stratejik Öncelik Alanları İtibarıyla Ağırlıklı Tamamlanma Yüzdeleri

(2009 Sonu İtibarıyla)

Kaynak: Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planı 5. Değerlendirme Raporu, Mart 2010

28

• İnternet ekonomisinin Türkiye’nin milli geliri içindeki payı yüzde 1,2 seviyesinde. (Kaynak: OECD, 2012, BCG, 2011)

• İnternetin Birleşik Krallık ekonomisine katkısı 2009 yılı için 100 milyar pound (287 milyar TL) veya milli gelir içinde yüzde 7,2 olarak hesaplanıyor. (Kaynak: BCG, 2010)- Bu miktar, inşaat, ulaştırma ve kamu hizmetlerinin ekonomiye olan katkısından daha

büyük.- Bu katkının yaklaşık yüzde 60’ı e-ticaretten kaynaklanıyor.

• İnternet, ekonominin lokomotif sektörleri arasında yer alıyor. (Kaynak: McKinsey, 2011)- İnternet, seçilen 13 ülkenin* milli gelirlerinin ortalama olarak yüzde 3,4’ünü oluşturuyor.

İnternetin katkısı, madencilik ve tarım gibi sektörlerden daha büyük.- İnternetin milli gelir içindeki payına bakıldığında, kişisel tüketimin (e-ticaret) payı

ortalama olarak yüzde 53 seviyesinde. (Rusya: yüzde 74, Hindistan: yüzde 20) - İnternet, bu ülkelerin son beş yıldaki ekonomik büyümelerinin yüzde 23’ünü tek başına

sağladı.

(*) İsveç, Birleşik Krallık, Güney Kore, Japonya, ABD, Almanya, Hindistan, Fransa, Kanada, Çin Halk Cumhuriyeti, İtalya, Brezilya, Rusya

İnternetin Ekonomik Potansiyeli – I

29

• İnternet, istihdam yaratabilen bir sektördür.- Fransa’da yapılan bir çalışmada, son 15 yılda internet sonucunda 500

bin iş ortadan kalkarken 1,2 milyon iş yaratıldı. (Net, 700 bin iş) (Kaynak: McKinsey, 2011)

- İnternet, «yeşil meslek» konusunda önemli potansiyeller içeren bir alan. - Yenilikçi çözümler, çevreye negatif etkisi fazla olan sektörlerin

(örneğin, enerji, ulaştırma, inşaat, tarım vb.) enerji verimliliğinde artış sağlar.

- Bu sektörlerden internet sektörüne istihdam kaymasını sağlayarak, çevreye olan zarar azaltılabilir.

İnternetin Ekonomik Potansiyeli - II

30

• Bulut bilişim, kurumsal kullanıcıların yatırım anlayışını kökten değiştiriyor.• Kullandıkça öde, kullandığın kadar öde yaklaşımı• Kuruluşların sermaye yatırımları yerine cari harcamalara yönelmeleri

• Akıllı cihazlar ve mobil uygulamalar• İnternet, sosyal hayata daha fazla entegre olacak

• Kamu hizmetleri, sağlık, içerik, ulaştırma ve lojistik hizmetleri, enerji yönetimi vb. konular akıllı uygulamalar ile daha ucuz, daha erişilebilir ve daha hızlı olacak.

• Akıllı ulaştırma sistemleri, akıllı binalar, akıllı enerji sistemleri, akıllı üretim sistemleri, akıllı kentler, yaşayan laboratuvarlar

• Nesnelerin interneti• M2M (Cihazlar arası iletişim)• Big data (Büyük veri)

Yakın Gelecekte İnternet

Yeni Bilgi Toplumu Stratejisi Hazırlıkları

• Vurgu: Büyüme ve istihdam• Ana Eksenler

1. Bilgi Teknolojileri Sektörünün Geliştirilmesi - Yazılım ve hizmetler, donanım

2. Genişbant Altyapısının Geliştirilmesi- Fiber altyapı

3. Nitelikli İnsan Kaynağının Oluşturulması ve İstihdam- BİT sektörü ihtiyacı, sayısal beceriler, BİT yoluyla istihdam

4. Toplumsal Dönüşüm - Eğitim, sayısal bölünme

5. Bilgi Güvenliği, Mahremiyet ve Güvenli İnternet - Siber güvenlik, kişisel verilerin korunması

6. BİT Destekli Yenilikçi Çözümler- Sağlık, enerji verimliliği, akıllı çözümler

7. İnternet Girişimciliği ve e-Ticaret- Girişim sermayesi, e-Ticaret düzenlemeleri

8. Kamu Hizmetlerinde Kullanıcı Odaklılık ve Etkinlik- e-Devlet, ortak hizmetler

• Süreç: Halen bilgi toplumu stratejisi danışmanlık hizmet alımı çalışmaları devam etmektedir. 31