Tuyen tap truyen ngan khai hung

TRUYÏÅN NGÙÆN KHAÁI HÛNG 1

MUÅC LUÅC

ÀÛÁA CON ÀÊÌU LOÂNG................................................................................................................ 2

NHAÂ MEÅ LÏ................................................................................................................................. 7

TRÚÃ VÏÌ...................................................................................................................................... 13

MÖÅT CÚN GIÊÅN........................................................................................................................ 19

NGÛÚÂI BAÅN TREÃ...................................................................................................................... 25

CAÁI CHÊN QUEÂ ........................................................................................................................ 31

ÀOÁI ............................................................................................................................................ 35

MÖÅT ÀÚÂI NGÛÚÂI...................................................................................................................... 44

NGÛÚÂI LÑNH CUÄ ...................................................................................................................... 49

HAI LÊÌN CHÏËT......................................................................................................................... 57

BÏN KIA SÖNG ........................................................................................................................ 64

NGÛÚÂI ÀÊÌM ............................................................................................................................. 71

HAI ÀÛÁA TREÃ ........................................................................................................................... 75

ÀÛÁA CON .................................................................................................................................. 82

TRONG BOÁNG TÖËI BUÖÍI CHIÏÌU............................................................................................ 89

ÀÏM SAÁNG TRÙNG.................................................................................................................. 93

CUÖËN SAÁCH BOÃ QUÏN ........................................................................................................... 98

DÛÚÁI BOÁNG HOAÂNG LAN..................................................................................................... 104

TÖËI BA MÛÚI.......................................................................................................................... 110

CÖ HAÂNG XEÁN ....................................................................................................................... 116

TÒNH XÛA ............................................................................................................................... 129

SÚÅI TOÁC .................................................................................................................................. 140


ÀÛÁA CON ÀÊÌU LOÂNG

Tên nhúá laåi möåt caách roä raâng nhûäng giúâ chaâng chúâ àúåi trong cùn phoâng úã höå sinh viïån. Thò giúâ luác êëy sao hònh nhû ài chêåm thïë! Tên tûúãng caái buöíi êëy keáo daâi ra maäi khöng bao giúâ hïët. Chaâng noáng ruöåt nhû lûãa àöët, ài ài laåi laåi trong phoâng, ngöìi xuöëng chiïëc ghïë úã bïn tûúâng möåt laát röìi àûáng dêåy. Chaâng àûa mùæt nhòn qua nhûäng baân ghïë giaãn dõ vaâ sún trùæng, xïëp àùåt möåt caách goån gheä. Röìi chaâng chùm chuá nhòn caái caánh cûãa àoáng úã goác phoâng. Bïn kia caánh cûãa, vúå chaâng àang chúâ àúåi caái bñ mêåt laå luâng cuãa sûå sinh núã. Thónh thoaãng cûãa phoâng heá múã, möåt cö àúä mùåc trùæng roán reán bûúác ra. Tên thoaáng nghe thêëy nhûäng tiïëng kïu khe kheä vaâ àau àúán. Chaâng àïí yá doâ xeát neát mùåt cuãa cö àúä nhûng vêîn thêëy cö ta bònh tônh nhû thûúâng, nheå nhaâng ài ra ngoaâi lêëy chai nûúác, hai caái khùn mùåt.

Röìi cuöåc chúâ àúåi khoá chõu êëy hïët. Tên nghe thêëy mêëy tiïëng kïu theát trong phoâng bïn àûa sang, tiïëp àïën tiïëng treã con khoác. Möåt laát, caánh cûãa phoâng múã röång, möåt cö àúä gheá àêìu ra ngoaâi móm cûúâi:

- Múâi öng vaâo. Xong caã röìi.

Tên theo cö ta bûúác vaâo trong phoâng. Chaâng thêëy mêëy cö àúä xuám xñt chung quanh caái nöi mêy vaâ thoaáng nhòn thêëy giûäa àöëng vaãi trùæng möåt vêåt gò àoã noän àang àöång àêåy. Tên àïën gêìn bïn giûúâng. Vúå chaâng nùçm ngaã àêìu trïn göëi trùæng, neát mùåt xanh xao vaâ mïåt nhoåc. Nhûng hai con mùæt saáng lïn nhû vui mûâng khi nhêån thêëy chaâng.

Trong gian phoâng yïn lùång vêîn phaãng phêët caái khöng khñ cuãa möåt sûå bñ mêåt gò quan troång. Caác cö àúä noái vúái nhau khe kheä. Tên ngöìi xuöëng caái ghïë àêìu giûúâng, cêìm lêëy tay vúå. Chaâng thêëy baân tay laånh vaâ ûúát àêîm möì höi.

Baâ àúä chñnh àaä loát xong cho àûáa beá, àûa àïën trûúác mùåt Tên, vui veã noái:


- Öng xem cö beá coá khoãe maånh khöng? Àûúåc hún ba cên rûúäi àêëy.

Trong khi vúå chaâng giú tay ra àoán lêëy àûáa con möåt caách êu yïëm vaâ nêng niu, Tên toâ moâ ngùæm nhòn caái àêìu beá phuã toác àen vaâ mûúåt. Chaâng thêëy möåt caãm tûúãng laå, khöng roä rïåt, nêíy núã trong loâng. Nhûng caái duám thõt àöång àêåy, caái mêìm söëng nhoã moån vaâ yïëu úát kia hònh nhû khöng coá möåt chuát liïn laåc gò vúái chaâng caã. Tên khöng thêëy caãm àöång nhû chaâng tûúãng, vaâ cuäng khöng thêëy coá möåt tònh caãm gò àöëi vúái àûáa con múái àeã.

Möåt tuêìn lïî sau úã nhaâ, Tên thêëy vúå vaâ vuá em bêån röån, röëi rñt nhû möîi khi sùæp àïën ngaây giöî. Hai ngûúâi suöët caã buöíi chó ngöìi cùæt vaâ khêu nhûäng caái aáo con con, àan nhûäng àöi têët xinh xinh vaâ sûãa soaån caái nöi mêy. Nhûäng cöng viïåc àoá, Tên thêëy hay hay, nhûng chaâng khöng àïí têm àïën. Thónh thoaãng chaâng múái thoaáng chuá yá möåt chuát àïën àûáa beá maâ chaâng thêëy luác naâo cuäng quêën kñn trong miïëng vaãi trùæng vaâ nhùæm mùæt nguã kyä.

Möåt buöíi saáng khi sùæp sûãa ài laâm, Tên thêëy vúå goåi:

- Naây cêåu laåi maâ xem, hay quaá.

Tên cuái xuöëng giûúâng vúå chaâng àûúng ngöìi, vaâ hai tay giûä chên àûáa beá àùåt nùçm trûúác mùåt. Hai baân tay nhoã nhùæn cuãa àûáa beá àang coå quaåy, giú lïn giú xuöëng, hai con mùæt beá lúâ àúâ, nhû húi ngaåc nhiïn nhòn.

Vúå chaâng sung sûúáng hoãi:

- Coá phaãi noá nhúán hún höm noå nhiïìu khöng?

Naâng giú ngoán tay cho àûáa beá nùæm röìi tiïëp:

- Naây cêåu xem noá nùæm chùåt chûa naây!

Tên cuäng cêìm lêëy tay àûáa beá àaáp:

- ÛÂ, nhûng sao caái àêìu noá daâi thïë nhó. Töi tröng noá thïë naâo êëy.

- Noá coân beá thò noá thïë chûá sao.

- Maâ hònh nhû möåt mùæt to, möåt mùæt nhoã.

Vúå Tên ra yá khöng bùçng loâng, caäi laåi:

- Khöng, hai mùæt noá bùçng nhau àêëy chûá. Cêåu chó hay chï noá thöi.


Röìi naâng bïë àûáa con lïn loâng, êu yïëm cho buá.

Dêìn dêìn Tên cuäng quen vúái àûáa treã lùång leä söëng bïn mònh. Möîi lêìn ài vïì Tên laåi àïën caånh caái nöi, veán têëm maân trùæng lïn vaâ nhòn möåt laát àûáa beá nùçm trong àoá, vêîn hai tay coå quaåy vaâ con mùæt lúâ àúâ nhòn moåi vêåt. Tuy vêåy, Tên khöng nhêån thêëy roä rïåt coá caái liïn laåc gò vúái àûáa treã. Vaã laåi chaâng cuäng khöng nghô sêu xa gò vïì sûå àoá, chó thoaáng qua trong trñ maâ thöi.

Möåt lêìn, chaâng àang ngöìi laâm viïåc úã baân giêëy thò nghe tiïëng vúå tùæm cho àûáa beá úã trong buöìng. Vúå chaâng goåi:

- Cêåu vaâo àêy höå töi möåt tñ.

Tên quay mùåt vaâo phña buöìng, àaáp:

- Con sen àêu, sao khöng goåi noá?

- Noá coân bêån giùåt ngoaâi kia. Thò cêåu vaâo höå töi möåt tñ coá laâm sao. Giûä höå töi caái àêìu àïí töi tùæm cho noá thöi maâ.

Tên ngêìn ngaåi boã giúã cöng viïåc:

- Naâo thò vaâo!

Röìi chaâng vaâo trong buöìng ngöìi xuöëng bïn caái chêåu, hai tay giûä lêëy àêìu àûáa beá. Vúå chaâng noái lêëy loâng:

- Cêåu chó cêìm möåt tñ thöi. Töi tùæm cho noá xong ngay bêy giúâ àêy.

Tên nhòn àûáa beá, khöng thñch möåt chuát naâo. Caái thên hònh ngùæn nguãn vaâ chên tay ngùèng nghiu cuãa noá laâm chaâng khoá chõu khöng muöën àïí yá àïën. Chaâng caâu nhaâu mùæng àûáa beá:

- Nùçm im! Maây cûá coå quaåy bùæn caã nûúác lïn tao àêy naây. Caái àêìu àûáa beá böi àêìy xaâ phoâng nïn caâng trún khoá giûä. Tên àaä

thêëy moãi tay. Chaâng baão vúå: - Thöi, giûä lêëy noá, töi moãi tay lùæm röìi. Vúå chaâng húi gùæt: - Haäy giûä möåt chuát nûäa. Múái coá möåt tñ thïë àaä kïu moãi!

Caái gioång noái êëy laâm cho Tên khöng bùçng loâng. Chaâng buöng àûáa treã àûáng dêåy, traã lúâi xùéng:

- Khöng phaãi cöng viïåc cuãa töi. Vúái laåi töi tröng noá khoá chõu lùæm.


Tên khöng nhêån thêëy neát ngaåc nhiïn vaâ buöìn rêìu cuãa vúå, bûúác ra ngoaâi. Möåt chuát höëi hêån, àïën cûãa, laâm chaâng quay mùåt laåi: Vúå chaâng àang öm àûáa beá trong loâng, khoác nûác núã.

Ra ngoaâi, Tên múái nhêån thêëy caái cûã chó vö lyá cuãa mònh. Möåt têëm tònh thûúng naãy núã trong loâng chaâng. Tên muöën trúã vaâo an uãi vúå, xin löîi naâng vò àaä laâm naâng phaãi buöìn rêìu. Chaâng dûâng laåi, àõnh quay vaâo, nhûng khöng biïët caái gò vêîn giûä chaâng laåi. Tên àïën ngöìi bïn baân, nghô ngúåi.

Tûâ khi hai vúå chöìng lêëy nhau, nhûäng cuöåc caäi coå nhoã moån, khöng coá nghôa lyá gò, vêîn thûúâng xaãy ra luön. Vò möåt cêu noái, vò möåt cúá khöng àêu, hai vúå chöìng laåi giêån nhau. Maâ cuäng nhû lêìn naây, Tên caãm thêëy chaâng chó noái möåt lúâi noái dõu ngoåt, ïm aái laâ àuã cho hai bïn laåi hoâa húåp nhû cuä. Nhûng nhûäng cêu êëy tan ài trïn miïång trûúác khi noái ra lúâi. Möåt yá xêëu khiïën chaâng yïn lùång, vaâ xui chaâng giêån dûä thïm lïn àïí lêëy phêìn phaãi vïì mònh.

Khi Tên trúã laåi phoâng, chaâng thêëy vúå àang ngöìi cho con buá. Àûáa beá chaãi rûãa saåch seä tröng höìng haâo nhû àaánh phêën. Caái baân tay mêåp maåp xinh xùæn cuãa noá nùæm chùåt lêëy tay meå nhû àïí cêìu sûå êu yïëm vaâ che chúã. Thónh thoaãng noá êåm ûâ trong miïång coá veã rêët bùçng loâng.

Tên laåi gêìn, cuái nhòn àûáa beá. Chaâng thêëy trong loâng möåt caãm àöång ïm àïìm vaâ phiïìn phûác. Nhòn àûáa treã ngêy thú nùçm trong loâng meå, Tên caãm thêëy lêìn àêìu caái thiïng liïng sêu xa cuãa sûå söëng, vaâ nhêån thêëy chñnh nhûäng caái beá nhoã, heân moån hùçng ngaây noá phaá hoaåi cuöåc àúâi.

* * *

Tûâ àêëy, àûáa con nhû caái dêy giûä sûå hoâa húåp trong hai vúå chöìng. Tên vaâ vúå chaâng khöng caäi nhau nûäa. Maâ nïëu coá xaãy ra cuöåc húân giêån, hai ngûúâi chó cuâng tröng àûáa treã muäm môm laâ laåi hoâa haão nhû cuä.

Thónh thoaãng, vúå chaâng böìng con àûa àïën trûúác mùåt Tên, chó cho chaâng biïët nhûäng caái thay àöíi trong àûáa beá.


- Naây cêåu tröng, caái thoáp bêy giúâ àaä nhoã ài röìi àêëy.

Tên cuäng chùm chuá xem, röìi noái chuyïån vúái con. Luác chaâng ngûãng lïn nhòn, chaâng thêëy vúå ngûúång nghõu muöën giêëu sûå vui mûâng laâm ûãng höìng àöi goâ maá. Tên cuäng thêëy trong têm can möåt sûå vui veã khaác thûúâng.

Buöíi saáng nay, vûâa bûúác chên vaâo trong nhaâ, Tên àaä hoãi vúå:

- Em àêu?

- Noá nguã. Caái gò thïë?

- Töi coá caái naây hay lùæm.

Tên giú lïn cho vúå xem möåt àöi bñt têët len trùæng xinh àeåp. Chaâng bûúác laåi bïn caånh caái nöi ruã maâu trùæng saåch seä.

Vúå chaâng vöåi noái:

- ÊËy, kheä chûá cêåu, àïí noá nguã. Töi vûâa múái àùåt xong.

Tên roán reán, khe kheä giúã têëm maân tuyn nhòn thêëy àûáa treã nùçm goån gaâng trong vaãi trùæng. Chaâng cuái mònh xuöëng, yïn lùång àúåi trïn cùåp möi nhoã beá möåt nuå cûúâi.

Vaâ Tên thêëy trong loâng rung àöång kheä nhû caánh bûúám non, möåt tònh caãm sêu xa vaâ múái meã chaâng chûa tûâng thêëy.

Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Gioá àêìu muâa, Nxb Àúâi nay, Haâ Nöåi, 1937.


NHAÂ MEÅ LÏ

Àoaân Thön laâ möåt caái phöë chúå töìi taân gêìn ngay möåt huyïån lyå nhoã úã trung chêu. Hai daäy nhaâ luåp xuåp, maái tranh xuöëng thêëp gêìn àïën thïìm, che nûãa nhûäng caái giaåi nûáa àaä muåc naát. Gêìn àêy laâ nhûäng quaán chúå xiïu veåo àûáng bao boåc möåt cùn nhaâ gaåch coá gaác, bûng bñt nhû möåt caái töí chim, nhaâ cuãa möåt ngûúâi giêìu trong laâng laâm ra àïí baán haâng.

Ngûúâi úã phöë chúå laâ baãy, taám gia àònh ngheâo khöí khöng biïët quï quaán úã àêu, maâ ngûúâi dên trong huyïån vêîn goåi möåt caách khinh bó: nhûäng keã nguå cû. Hoå úã nhûäng àêu àïën àêy kiïëm ùn trong mêëy nùm trúâi laâm àoái keám, laâm nhûäng nghïì lùåt vùåt: Ngûúâi thò keáo xe, ngûúâi thò àaánh dêåm hay laâm thuï, úã mûúán cho nhûäng nhaâ giêìu coá trong laâng. Ngûúâi ta goåi möîi gia àònh bùçng tïn ngûúâi meå: nhaâ meå Hiïìn, nhaâ meå Àöëi, nhaâ meå Lï. Nhûäng gia àònh naây àïìu giöëng nhau úã chöî cuâng ngheâo naân nhû nhau caã.

Nhaâ meå Lï laâ möåt gia àònh möåt ngûúâi meå vúái mûúâi möåt ngûúâi con. Baác Lï laâ möåt ngûúâi àaân baâ quï chùæc chùæn vaâ thêëp beá, da mùåt vaâ chên tay dùn deo nhû möåt quaã traám khö. Khi baác múái àïën phöë, ai ai cuäng chuá yá àïën àaám con cuãa baác: Mûúâi möåt àûáa, maâ àûáa nhúán múái coá mûúâi baãy tuöíi, àûáa beá nhêët haäy coân phaãi bïë trïn tay.

Meå con baác ta úã möåt cùn nhaâ cuöëi phöë, möåt cùn nhaâ cuäng luåp xuåp nhû nhûäng cùn nhaâ khaác. Chûâng êëy ngûúâi chen chuác trong möåt khoaãng röång àöå bùçng hai chiïëc chiïëu, coá möîi möåt chiïëc giûúâng nan àaä gêîy naát. Muâa reát thò giaãi öí rúm àêìy nhaâ, meå con cuâng nùçm nguã trïn àoá, tröng nhû möåt caái öí choá, choá meå vaâ choá con luác nhuác. Àöëi vúái nhûäng ngûúâi ngheâo nhû baác, möåt chöî úã nhû thïë cuäng tûúm têët lùæm röìi. Nhûng coân caách kiïëm ùn. Baác Lï chêåt vêåt, khoá khùn suöët ngaây cuäng khöng àuã nuöi chûâng êëy àûáa con. Tûâ buöíi saáng tinh sûúng, muâa nûåc cuäng nhû muâa reát, baác ta àaä phaãi trúã dêåy àïí ài laâm


mûúán cho nhûäng ngûúâi coá ruöång trong laâng. Nhûäng ngaây coá ngûúâi mûúån êëy, tuy baác phaãi laâm vêët vaã, nhûng chùæc chùæn buöíi töëi àûúåc mêëy baát gaåo vaâ mêëy àöìng xu vïì nuöi luä con àoái àúåi úã nhaâ. Àoá laâ nhûäng ngaây sung sûúáng. Nhûng àïën muâa reát, khi caác ruöång kia àaä gùåt röìi, caánh àöìng chó coân trú cuöëng ra dûúái gioá bêëc laånh nhû lûúäi dao sùæc khña vaâo da, baác Lï lo súå; vò khöng ai mûúån baác laâm viïåc gò nûäa. Thïë laâ caã nhaâ nhõn àoái. Mêëy àûáa nhoã nhêët, con Tyá, con Phuán, thùçng Hi maâ con chõ noá bïë, chuáng noá khoác laã ài maâ khöng coá caái ùn. Dûúái manh aáo raách naát, thõt chuáng noá thêm tñm laåi vò reát, nhû thõt con trêu chïët. Baác Lï öm êëp lêëy con trong öí rúm àïí mong lêëy caái húi êëm cuãa mònh êëp uã cho noá. Thùçng con nhúán nhêët thò tûâ saáng àaä cuâng thùçng Ba ra caánh àöìng kiïëm con cua con öëc, hay sau muâa gùåt, ài moát nhûäng böng luáa coân soát laåi trong khe ruöång. Thêåt laâ sung sûúáng, nïëu chuáng mang vïì àûúåc möåt lûúåm, trong nhûäng ngaây may mùæn. Vöåi vaâng, baác Lï àêíy con ra vú lêëy boá luáa, àem àïí xuöëng dûúái chên voâ naát, veát höåt thoác, giaä lêëy gaåo. Röìi laâ möåt bûäa cúm noáng luác buöíi töëi giaá reát meå con ngöìi xuám quanh nöìi cúm böëc húi, trong khi bïn ngoaâi gioá laånh rñt qua maái tranh.

* * *

Cuöåc àúâi cuãa gia àònh baác Lï cûá nhû thïë maâ lùång leä qua, ngaây no röìi laåi ngaây àoái. Tuy vêåy, cuäng coá nhûäng ngaây vui veã. Nhûäng ngaây nùæng êëm trong nùm, hay nhûäng buöíi chiïìu muâa haå, meå con baác Lï cuâng nhau ngöìi chúi úã trûúác cûãa nhaâ. Caác ngûúâi haâng xoám cuäng laâm nhû thïë. Caác baâ meå ngöìi ruã ró vúái nhau nhûäng cêu chuyïån kñn àaáo, caác treã con nö àuâa dûúái quaán chúå, coân caác baâ giaâ thò ngöìi ruä toác tòm chêëy ngoaâi boáng nùæng. Baác Lï àem thùçng Hi, con Phuán ra goåt toác cho chuáng noá bùçng möåt caái maãnh chai sùæc. Thùçng caã ngöìi àan laåi caái lúâ, coân nhûäng àûáa khaác chúi quanh gêìn àêëy. Trong ngaây heâ noáng nûåc, con baác Lï àûáa naâo cuäng lúã àêìu - baác ta baão laâ möåt caái bïånh gia truyïìn tûâ àúâi öng tam àaåi - nïn baác lêëy phêím xanh böi cho chuáng noá. Tröng meå con baác laåi giöëng möåt meå con àaân gaâ, maâ nhûäng con gaâ con ngûúâi ta böi xanh lïn àêìu cho khoãi lêîn. Ngûúâi phöë chúå vêîn thûúâng noái àuâa baác Lï vïì àaân con àöng àuác êëy. Baác Àöëi, keáo xe, ngûúâi vui tñnh nhêët xoám, khöng lêìn naâo ài qua nhaâ baác Lï maâ khöng baão:

- Baác phaãi nhúá thónh thoaãng àïëm laåi con khöng quïn mêët.


Baác Lï bao giúâ cuäng traã lúâi möåt cêu:

- Mêët búát ài cho noá àúä töåi!

Nhûng moåi ngûúâi biïët baác Lï quñ con lùæm. Tuy baác hïët sûác cöng bùçng, ngûúâi ta cuäng thêëy baác yïu thùçng Hi hún caã, noá laâ con thûá chñn, vaâ öëm yïëu xanh xao nhêët nhaâ. Baác thûúâng bïë noá lïn loâng, hön hñt, röìi khoe vúái haâng xoám: nöåi caã nhaâ chó coá noá laâ giöëng thêìy chaáu nhû àuác. Röìi baác öm con ngöìi lùång yïn möåt laát, nhû àïí nhúá laåi chuyïån gò àaä lêu lùæm.

Nhûäng àïm saáng trùng muâa haå, caã phöë bùæc choäng ngöìi ngoaâi àûúâng vò trong nhaâ naâo cuäng noáng nhû möåt caái loâ vaâ haâng vaån con muöîi vo ve. Dûúái boáng trùng, nhûäng àaá raãi àûúâng tröng àen vaâ lêëp laánh saáng. Àêët haäy coân giûä caái noáng buöíi trûa vaâ böëc lïn möåt caái muâi riïng lêîn muâi raác bêín vaâ muâi caát. Moåi ngûúâi hoåp nhau noái chuyïån, treã con nghõch chaåy quanh caác baâ meå. Hònh nhû quïn caái caãnh khöí súã, heân moån, ai ai cuäng vui veã chuyïån troâ, tiïëng cûúâi to vaâ daâi cuãa ngûúâi lúán xen lêîn vúái tiïëng khuác khñch cuãa caác cö gaái chuám chuåm saát nhau trong boáng töëi. Ngûúâi ta thêëy tiïëng baác Hiïìn noái vang, tiïëng baác Àöëi thuêåt laåi buöíi xe kiïëm may mùæn. Trong möåt cùn nhaâ àûa ra tiïëng voäng vaâ tiïëng haát lanh laãnh cuãa baác Àöëi gaái, àaä àem hïët tiïìn buöíi xe kiïëm àûúåc cuãa chöìng vaâo hiïåu Khaách mua möåt cên taáo têìu röìi nùçm voäng vûâa nhai vûâa haát baâi tröëng quên:

"Ngaây xûa, coá anh Trûúng Chi"

* * *

Mêëy nùm sau, sûå kiïëm ùn ngaây möåt thïm khoá khùn. Buöíi chúå hoåp khöng àöng àuác nhû trûúác vaâ vaän súám. Nhûäng tiïëng noái chuyïån trong sûúng luác múâ saáng cuãa caác ngûúâi haâng xaáo gaánh gaåo kôu kõt trïn àï àïí àem xuöëng huyïån baán, ngûúâi ta khöng nghe thêëy nûäa. Caái àoái keám àïën chen lêën trong phöë chúå. Baác Hiïìn ngaây naâo cuäng gaánh haâng ài röìi laåi gaánh haâng vïì; coân thûúâng thêëy baác Àöëi keáo caái xe khöng laãng vaãng trong huyïån vaâ vúå baác cuäng khöng hay nùçm voäng haát tröëng quên nûäa. Baác Lï trong luác êëy, ài khùæp caác nhaâ trong laâng xin laâm mûúán, nhûng caác nhaâ coá ruöång khöng ai mûúán; baác coá laâm khöng cöng, ngûúâi ta cuäng chó cho coá nûãa baát gaåo, àuâm


boåc vïì khöng àuã cho ba àûáa con ùn. Nhûäng ngaây nhõn àoái dêìn dêìn liïn tiïëp nhau luön. Baác Lï thêëy àaân con ngaây möåt gêìy coâm; buöíi chiïìu, baác mïåt nhoåc chaán naãn trúã vïì, hoãi thùçng caã xem coá àaánh àûúåc ñt caá naâo khöng, thò noá buöìn rêìu kheä lùæc àêìu, traã lúâi rùçng caác höì ao ngûúâi ta àaä cêëm khöng cho noá thaã lúâ nûäa.

Muâa reát nùm êëy àïën, giaá laånh vaâ mûa gioá lêìy löåi. Àaân con baác Lï öm chùåt lêëy nhau, reát run trong cùn nhaâ êím ûúát vaâ töëi tùm, vò àeân àoám khöng coá nûäa. Mêëy gia àònh úã phöë chúå àïìu àoái reát, khöí súã. Nhûng möîi nhaâ àïìu lùång leä, êm thêìm maâ chõu khöí möåt mònh, khöng than thúã vúái laáng giïìng haâng xoám, búãi vò ai nêëy àïìu biïët cuäng ngheâo khöën nhû nhau.

* * *

Möåt buöíi chiïìu, maâ àaân con nhõn àoái àaä suöët buöíi, baác Lï vaá laåi manh aáo reát, goåi àûáa con caã àïën röìi baão:

- ÚÃ nhaâ tröng caác em, tao vaâo öng Baá xem coá xin àûúåc ñt gaåo naâo khöng.

- Ban saáng u àaä vaâo maâ ngûúâi ta coá cho àêu; cêåu Phuác laåi coân baão hïî u vaâo nûäa thò cêåu êëy thaã choá ra cùæn.

Baác Lï àaáp:

- Nhûng biïët laâm thïë naâo! Khöng coá thò lêëy gaåo àêu ra maâ ùn? Thöi, tao cûá liïìu vaâo lêìn nûäa xem sao.

Noái xong, baác Lï múã cûãa liïëp ra ài. Trong loâng baác vêîn coá chuát hy voång, tuy buöíi saáng, luác vaâo xin gaåo, öng Baá àaä àuöíi mùæng khöng cho. Baác nhúá laåi caái caãnh sang troång êëm cuáng trong nhaâ öng Baá: nhûäng chêåu sûá, cêu àöëi thiïëp vaâng saáng choái. Khöng leä öng Baá giaâu coá thïë maâ khöng thñ cho meå con baác àûúåc baát gaåo hay sao?

ÚÃ nhaâ, àaân con baác ngöìi nhòn nhau, àúåi trong öí rúm. Baác ài àaä lêu maâ khöng thêëy vïì. Thùçng Hi lùæng tai nghe tiïëng choá cùæn trong laâng, röìi baão chõ noá:

- Hònh nhû u vïì àêëy, chõ aå.

Thùçng Lï ài laåi bïn cûãa liïëp nhòn ra ngoaâi.


Böîng coá tiïëng chên ngûúâi rêìm rêåp, àïën tiïëng goåi, röìi luä treã thêëy baác Àöëi vaâ möåt ngûúâi nûäa khiïng baác Lï vaâo trong nhaâ. Trïn bùæp chên ngûúâi meå, maáu àoã chaãy roâng roâng.

Thùçng Lï hiïíu ngay meå noá bõ choá öng Baá cùæn. Baác Àöëi àùåt ngûúâi bõ thûúng xuöëng chiïëu röìi ra ài, sau khi dùån:

- Bêy giúâ baác lêëy laá löët maâ rõt cho noá cêìm maáu. Choá Têy cùæn thò àöåc lùæm àêëy.

Khi baác ài khoãi, luä treã xuám quanh lêëy meå. Thùçng Hi vûâa mïëu maáo vûâa hoãi:

- U laâm sao thïë u?

Baác Lï neán caái àau, giaãng cho con biïët:

- Thêåt cêåu Phuác aác quaá! Àaä khöng cho thò thöi, laåi coân thaã choá ra àuöíi; tao àaä chaåy maâ khöng kõp, nïn noá cùæn phaãi. May gùåp baác Àöëi, chûá khöng biïët bao giúâ múái lï àûúåc vïì àïën nhaâ.

Baác ngûâng laåi nhòn àaân con öëm yïëu, röìi thúã daâi:

- Thïë laâ meå con biïët lêëy gò maâ ùn cho àúä àoái bêy giúâ?

Thùçng Hi oâa lïn khoác, con Tyá cuäng khoác theo. Baác Lï giú tay ra öm chuáng noá vaâo loâng, röìi nghô thûúng thên phêån mònh, baác cuäng ûáa nûúác mùæt.

Àïm êëy, baác Lï lïn cún söët. Nhûäng caái ruâng mònh laånh leäo nöëi nhau lûúát trïn da baác, manh chiïëu raách khöng àuã àùæp êëm thên. Trong luác mï saãng, baác Lï tûúãng nhúá laåi caã cuöåc àúâi mònh, tûâ luác coân beá àïën bêy giúâ, chó toaân nhûäng ngaây khöí súã, nhoåc nhùçn. Caái ngheâo naân khöng biïët tûå bao giúâ àaä vaâo nhaâ baác, luác sinh ra baác àaä thêëy noá röìi; vaâ tûâ àêëy, noá cûá theo liïìn baác maäi. Nhûng giaá cûá coá ngûúâi mûúán laâm thò cuäng khöng àïën nöîi. Baác nhúá laåi nhûäng buöíi ài laâm khoá nhoåc, nhûäng luác vui veã àûúåc lônh gaåo vïì cho con, nhûäng bûäa cúm noáng muâa reát, nhûäng luác thùçng Hi vaâ con Tyá vui àuâa giùçng co chiïëc baánh baác mua cho chuáng.

Röìi àïën nhûäng ngaây ài moát luáa moãi lûng trïn caánh àöìng, nhùåt nhûäng böng luáa thúm, nhûäng luác voâ luáa dûúái chên... Baác Lï nhúá laåi caái caãm giaác vui mûâng khi thêëy caånh böng luáa sùæc xaát vaâo da thõt. Àêëy coân laâ nhûäng ngaây no àuã. Röìi àïën nhûäng buöíi chúå vùæng, nhûäng ngaây nhõn àoái nhû höm nay. Baác mú maâng thêëy vaâng son choái loåi trong nhaâ öng Baá, thêëy neát mùåt gian aác vaâ tinh nghõch cuãa cêåu Phuác, con choá Têy nhe nanh chöìm lïn...


- Trúâi úi! Sao töi khöí thïë naây...

Tiïëng kïu thêët thanh cuãa baác laâm giêåt mònh luä treã, chuáng noá ngöìi dêåy àûa mùæt súå haäi nhòn ngûúâi meå.

Hai höm sau, baác Lï laåi lïn cún mï saãng röìi chïët.

Ngûúâi trong phöë chúå gom goáp nhau mua cho baác möåt söë vaán moåt, röìi àûa giuáp baác ra caánh àöìng, chön vaâo baäi tha ma nhoã úã àêìu laâng.

Khi trúã vïì, qua cùn nhaâ laånh leäo êm u, hoå thêëy mêëy àûáa con nhoã baác Lï ngöìi úã vóa heâ, con Tyá àang döî cho thùçng Hi nñn khoác, noái döëi rùçng meå noá ài möåt laát seä vïì. Nhûng hoå biïët rùçng baác Lï khöng trúã vïì nûäa. Vaâ hoå thêëy möåt caái caãm giaác lo súå àeâ neán lêëy têm can hoå, nhûäng ngûúâi úã laåi, nhûäng ngûúâi coân söëng maâ caái ngheâo khöí cûá theo àuöíi maäi khöng biïët bao giúâ dûát.

Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Gioá àêìu muâa, Nxb Àúâi nay, Haâ Nöåi 1937.


TRÚÃ VÏÌ

Muâa heâ nùm nay, Têm vaâ vúå chaâng vïì nghó maát úã nhaâ möåt ngûúâi baån úã vuâng thön quï. Khi ngûúâi baån múâi thò Têm nhêån lúâi ngay, vò chaâng tñnh àûúåc chöî nghó maát suöët möåt thaáng heâ khöng phaãi mêët tiïìn, vaã laåi tiïån hún nûäa, chaâng coá dõp vïì thùm nhaâ cuäng úã gêìn àoá.

Höm êëy trúâi nùæng maâ coá gioá. Buöíi saáng, ùn àiïím têm xong, hai vúå chöìng Têm bùæc ghïë ngöìi ngoaâi hiïn hûúãng gioá maát. Ngûúâi baån Têm vò coá viïåc àaä ra tónh tûâ súám. Têm sûåc nhúá àïën viïåc vïì thùm nhaâ, maâ tûâ khi vïì nghó àïën giúâ, chaâng cûá àïí lêìn lûäa maäi. Chaâng noái vúái vúå:

- Höm nay thïë naâo töi cuäng phaãi vïì thùm nhaâ múái àûúåc.

Vúå àaáp:

- Thïë coân töi, töi laâm gò cho hïët ngaây höm nay? Ngöìi àêy maäi thò chaán chïët.

- Àöå nùm giúâ chiïìu töi àaä vïì àêy röìi.

Vúå Têm nuäng nõu:

- Thïë thaânh ra suöët ngaây töi úã àêy möåt mònh aâ? Cêåu ñch kyã lùæm, chó biïët nghô àïën cöng viïåc cuãa cêåu maâ khöng biïët nghô gò àïën töi caã.

Têm ngêîm nghô. Muöën chiïìu vúå, chaâng baân:

- Hay laâ thïë naây thò tiïån nhêët. Múå cuâng ài vúái töi. Àïën ga, chuáng ta reä vaâo cao lêu ùn cúm saáng. Röìi múå àúåi töi úã àêëy, töi vïì thùm nhaâ àöå möåt giúâ, röìi töi laåi ra ngay.

Vúå chaâng bùçng loâng. Hai ngûúâi àaánh xe ö tö nhaâ ài àïën ga xe hoãa caách àêëy àöå möåt chuåc cêy söë. Àïën núi, hai ngûúâi daåo chúi phöë, röìi vaâo haâng cúm nghó.

Têm baão:


- Bêy giúâ múå àúåi töi úã àêy, töi vïì thùm baâ cuå.

- Phaãi àêëy, nhûng àûâng coá úã lêu nheá. Cêåu chúá coá quïn rùçng töi àúåi cêåu úã àêy àêëy.

Têm mùåc aáo ài ra, àïí vúå ngöìi trong cùn phoâng maát meã úã haâng cúm. Chaâng ài theo möåt con àûúâng àêët àoã, hai bïn toaân cêy rêm buåt laá xanh thùæm.

Coá àïën nùm, saáu nùm nay, Têm khöng vïì thùm quï nhaâ. Trong thúâi gian êëy, úã Haâ Nöåi, Têm gùæng sûác laâm viïåc àïí giaânh möåt caái àõa võ trong xaä höåi. Chaâng lêëy vúå, con möåt nhaâ giêìu coá, cuäng khöng cho meå biïët. Thónh thoaãng chaâng nhêån àûúåc úã nhaâ quï gûãi ra möåt bûác thû maâ chûä viïët non núát nguïåch ngoaåc vaâ lúâi leä quï kïåch. Têm chó àoåc thoaáng qua röìi khöng àïí yá àïën. Söëng trong hoaân caãnh giêìu sang chùæc chùæn, Têm khöng bao giúâ nghô àïën quï nhaâ nûäa. Hoùåc coá nghô àïën, chó àïí laåi tûå chïë giïîu mònh. Khi coân nhoã, àaä cho caái àúâi úã thön quï laâ giaãn dõ vaâ sung sûúáng. Chaâng mú maâng yïu möåt cö thön nûä, vaâ ûúác mong cuâng nhau söëng trong caãnh thanh bònh dûúái möåt tuáp lïìu tranh. Caái möång êëy, bêy giúâ laâm chaâng khi nghô àïën móm cûúâi.

Khöng coân möåt caái liïn laåc gò raâng buöåc Têm vúái thön quï nûäa. Nhûäng ngûúâi hoå haâng úã laâng chó laâm chaâng sinh gheát, vò nhûäng sûå ài laåi nhúâ vaã löi thöi. Coân àöëi vúái meå chaâng, Têm tin rùçng àaä laâm àuã böín phêån khi möîi thaáng gûãi vïì giuáp baâ cuå möåt söë tiïìn. Chaâng laåi caâng tin nhû vêåy lùæm, khi nghô àïën nhûäng caái khoá khùn chaâng phaãi vûúåt qua àïí coá söë tiïìn êëy. Bao nhiïu sûå döëi traá chaâng phaãi cêìn àïën àïí giêëu khöng cho vúå biïët!

Tuy vêåy, khi àïën gêìn àêìu laâng, Têm trong loâng cuäng thêëy caãm àöång. Hai bïn caánh àöìng luáa xanh gioá àûa nhû nöíi soáng. Trïn àûúâng raãi àaá, mùåt àêët khö rùæn laåi vaâ nûát neã nhiïìu chöî. Têm nhúá laåi caái àêët êëy àaä laâm àau àúán baân chên non núát cuãa chaâng khi coân nhoã ngaây ngaây cùæp saách ài hoåc.

Möåt caái caãm giaác maát laånh böîng truâm lïn hai vai: Têm ngêíng àêìu lïn nhòn; chaâng vûâa ài vaâo dûúái voâm laá tre xanh trong ngoä. Mêëy àûáa treã nhaâ quï trêìn truöìng vaâ àen xaåm àûúng chúi khùng úã vïå àûúâng. Khi thêëy chaâng ài qua, chuáng àûa nhûäng cùåp mùæt bêín thóu nhêëp nhaáy nhòn, vaâ chuâi tay giêy buân vaâo bùæp chên. Nghô àïën thuúã nhoã, chaâng cuäng chó laâ möåt àûáa bêín thóu nhû nhûäng àûáa treã naây. Têm tûå phuå vò mònh bêy giúâ àaä vûúåt hùèn àûúåc caái bêåc ngheâo heân êëy.


Khi vûâa àïën sên nhaâ, Têm thêëy böën bïì yïn lùång, khöng coá boáng ngûúâi. Caái nhaâ cuä vêîn nhû trûúác, khöng thay àöíi, chó coá xuåp thêëp hún möåt chuát vaâ maái tranh xú xaác hún. Têm bûúác qua sên röìi àêíy caái liïëp bûúác vaâo. Vêîn caái gian nhaâ maâ chaâng àaä söëng tûâ thuúã nhoã. Têm cêët tiïëng goåi. Chaâng nghe thêëy tiïëng guöëc ài, vêîn caái tiïëng guöëc êëy thong thaã vaâ chêåm hún trûúác, röìi meå Têm bûúác vaâo. Baâ cuå giaâ ài nhiïìu nhûng vêîn mùåc caái böå aáo cuä kyä nhû mêëy nùm vïì trûúác.

Khi nhêån ra con, baâ cuå ûáa nûúác mùæt:

- Con àaä vïì àêëy û?

- Vêng, chñnh töi àêy; baâ vêîn àûúåc maånh khoãe àêëy chûá? Cêu noái nhû khoá khùn múái ra khoãi miïång àûúåc.

- Baâ úã àêy coá möåt mònh thöi aâ?

Baâ cuå caãm àöång àïën nöîi khöng noái àûúåc.

Möåt laát baâ múái êëp uáng:

- Vêîn coá con Trinh noá úã àêy vúái töi.

- Cö Trinh naâo? Coá phaãi cö Trinh con baác caã khöng?

Têm nhúá mang maáng caái cö con gaái beá nhoã ngaây trûúác vêîn hay chúi vúái chaâng.

- Töi tûúãng cö ta ài lêëy chöìng röìi.

Baâ cuå ngöìi xuöëng chiïëc phaãn göî àaáp:

- Àaä lêëy ai àêu. Con beá dúã húi chïët ài êëy maâ. Cuäng àaä coá mêëy àaám hoãi, maâ noá khöng chõu lêëy.

Baâ cuå lùång yïn möåt laát.

- Thónh thoaãng noá vêîn nhùæc àïën cêåu àêëy. Têm nhuán vai, khöng traã lúâi. Tuy ngoaâi trúâi nùæng maâ Têm thêëy

bïn trong caái êím thêëp hònh nhû úã khùæp tûúâng lan xuöëng, thêëm vaâo ngûúâi.

Baâ cuå êu yïëm nhòn con, sùn soác hoãi: - Nùm ngoaái baác caã lïn tónh vïì baão cêåu öëm. Töi lo quaá, nhûng

quï muâa chaã biïët tónh thïë naâo maâ ài, thaânh ra khöng daám lïn thùm. Bêy giúâ cêåu àaä khoãe hùèn chûa?

Têm nhòn ra ngoaâi àaáp:

- Nhû thûúâng röìi.


Röìi noái sang chuyïån khaác, Têm hoãi:

- ÚÃ laâng coá viïåc gò laå khöng?

Baâ cuå traã lúâi:

- Chaã coá viïåc gò laå sêët, ngaây naâo cuäng nhû ngaây naâo, nhûng àûúåc coá con Trinh sang àêy úã vúái töi nïn cuäng àúä buöìn. Noá thûúâng vêîn laâm giuáp töi nhiïìu cöng viïåc, con beá thïë maâ àaãm àang àaáo àïí, àaä chõu khoá laåi hay laâm.

Coá tiïëng ngûúâi ài úã ngoaâi vûúân. Baâ cuå ngûâng laåi:

- Coá leä noá vïì àêëy.

Röìi baâ cuå cêët tiïëng goåi:

- Trinh àêëy phaãi khöng, con? Vaâo àêy, coá cêåu Têm vûâa vïì chúi.

Möåt thiïëu nûä laách cûãa liïëp bûúác vaâo. Têm tröng ra thêëy möåt cö gaái quï ùn mùåc giaãn dõ, nhûng saåch seä. Àöi mùæt Têm gùåp àöi mùæt cö ta, àen laáy, múã to nhòn chaâng.

- Cêåu Têm àêëy, con khöng nhúá û?

Cö Trinh móm cûúâi:

- Thûa, coá aå, ai chûá cêåu Têm thò quïn thïë naâo àûúåc. Hònh nhû lúä lúâi, cö thiïëu nûä cuái mùåt, húi e lïå. Caái cûã chó êëy, vaâ

lúâi noái àaä khöng laâm cho Têm caãm àöång, laåi laâm cho chaâng húi gheát. Cö gaái quï muâa tûúãng chaâng àïí yá àïën chùæc? Vò vêåy, Têm cêët tiïëng hoãi húi xùéng:

- Thïë naâo, cö Trinh coân àúåi gò maâ khöng lêëy chöìng ài cho töi ùn mûâng?

Thêëy thiïëu nûä khöng traã lúâi, Têm àïí yá nhòn. Chaâng thêëy cö ta khöng thay àöíi, tuy coá nhúán lïn maâ vêîn laâ caái cö beá chúi àuâa vúái chaâng thuúã coân nhoã. Têm nhêån thêëy, úã thön quï, ngûúâi ta khöng thay àöíi mêëy, vaâ tñnh tònh vêîn giûä àûúåc y nguyïn. Nhûng chaâng, thò chaâng thay àöíi khaác hùèn röìi. Nhûäng kyã niïåm cuä àöëi vúái chaâng bêy giúâ thaânh ra treã con vaâ vö võ. Têm khöng thêëy coá sûå tha thiïët giûäa chaâng vaâ caãnh cuä nûäa. Bêy giúâ, chaâng khöng khi naâo coá caái yá tûúãng àiïn röì ài lêëy möåt cö gaái quï nhû Trinh àïí söëng möåt caái àúâi töëi tùm, ngheâo khöí.

Têm lú àaäng nghe lúâi meå kïí vïì nhûäng cöng viïåc vaâ caách laâm ùn ngaây möåt khoá khùn úã laâng. Chaâng dûãng dûng khöng àïí yá àïën. Con baác caã Sinh lêëy vúå, hay chuá baác ta chïët thò coá quan hïå gò àïën chaâng?


Caái àúâi úã thön quï vúái caái àúâi chaâng, chùæc chùæn, giaâu sang, khöng coá liïn laåc gò vúái nhau caã.

Cêu chuyïån nhaåt dêìn. Nhûäng cêu hoãi vaâ sûå sùn soác cuãa baâ cuå vïì cöng viïåc cuãa chaâng chó laâm cho Têm khoá chõu. Chaâng traã lúâi qua loa lêëy lïå.

Nghô àïën vúå àúåi, Têm vöåi vaâng àûáng dêåy. Baâ cuå nhòn theo khêín khoaãn:

- Cêåu haäy úã àêy ùn cúm àaä. Àïën chiïìu haäy ra.

- Thöi, baâ àïí töi vïì. Àöå naây bêån cöng viïåc lùæm.

Têm laåi an uãi:

- Nhûng thïë naâo coá dõp töi cuäng vïì.

Röìi Têm múã vñ lêëy ra böën têëm giêëy baåc nùm àöìng àûa cho meå. Têm húi kiïu ngaåo, trûúác mùåt cö Trinh, chaâng noái:

- Àuáng hai chuåc: baâ cêìm lêëy maâ tiïu, coá thiïëu, töi laåi gûãi vïì cho.

Baâ cuå run tay àúä goái giêëy baåc, rúm rúám nûúác mùæt.

Têm laâm nhû khöng thêëy gò, vöåi vaâng bûúác ra:

- Thöi, baâ úã laåi. Chaâo cö Trinh nheá. Baão töi coá nhúâi hoãi thùm têët caã hoå haâng.

Ra àïën ngoaâi, Têm nheå hùèn mònh. Chaâng tûå cho àaä laâm xong böín phêån.

Khi Têm bûúác vaâo haâng cúm, vúå chaâng vui mûâng löå ra neát mùåt, vò khöng ngúâ chaâng vïì choáng thïë. Trúâi haäy coân súám. Hai vúå chöìng ruã nhau ài ngùæm caãnh àúåi àïën chiïìu maát seä ài ö tö vïì hûáng gioá.

Hai ngûúâi ài quanh quêín trong phöë, nhòn nhûäng cûãa haâng nûúác tiïìu tuåy cuãa ta vaâ nhûäng hiïåu lúán cuãa ngûúâi Khaách. Mùåt trúâi xïë ngang chiïëu aánh nùæng loáe vaâo mùæt, vaâ giaãi vaâng lïn trïn nhûäng maái nhaâ tranh. Chúå àaä vaän: nhûäng ngûúâi àaân baâ göìng gaánh sùæp ra vïì, trïn mùåt àêët àêìy nhûäng raác bêín, nhûäng voã dûa, nhûäng laá goái. Möåt caái muâi êm êëm böëc lïn, caái muâi àùåc biïåt, hònh nhû lêîn muâi àêët, muâi êím, vaâ muâi raác àöët. Têm nhúá laåi roä rïåt nhûäng ngaây coân treã.

Böîng nhiïn, Têm giêåt luâi laåi: möåt baâ cuå giaâ khom lûng dûåa bïn möåt cö con gaái, ài ra phña ga. Têm nhêån ra baâ meå. Coá leä baâ cuå muöën àûúåc tröng thêëy con lêìn nûäa. Chùæc baâ tûúãng Têm ài xe hoãa. Chaâng löå veã khoá chõu - Baâ cuå coân ra àêy laâm gò? Têm súå luác baâ cuå laåi khoác


loác, àïí cöë giûä chaâng laåi hay nùæm lêëy aáo chaâng maâ kïí lïí giûäa chöî àöng ngûúâi. Chaâng tûúãng nghe thêëy nhûäng cêu bònh phêím to nhoã, vaâ tröng thêëy nhûäng caái móm cûúâi chïë giïîu cuãa moåi ngûúâi. Vúå chaâng seä noái thïë naâo?

- Thöi, chuáng ta vïì ngay ài.

Têm noái nhû ngûúâi söët ruöåt, giêåt caánh tay vúå raão bûúác mau.

Àúåi baâ cuå ài khuêët àêìu phöë, Têm vaâ vúå trúã laåi nhaâ haâng traã tiïìn, röìi àaánh xe ra ngoaâi. Maáy chaåy àïìu, caái xe ïm nhû ru bùæt àêìu lûúát trïn àêët.

Khi àïën chöî quùåt qua ga, böîng nhiïn Têm thoaáng thêëy àûáng bïn caånh àûúâng, möåt baâ cuå giaâ khom lûng dûåa vaâo möåt cö con gaái. Chiïëc xe chaåy bùæn voåt buân lïn quêìn aáo hai ngûúâi. Trong möåt giêy, Têm thêëy cùåp mùæt àen laáy cuãa cö gaái quï múã to ngaåc nhiïn nhòn mònh.

Têm khöng ngoaãnh laåi - chaâng nghô àïën baâ meå, àïën cö Trinh vêîn chúi àuâa vúái chaâng thuúã nhoã. Song nhûäng hònh aãnh êëy nhû xa xùm lùæm, vaâ Têm vêîn thêëy dûãng dûng khöng bêån têm trñ. Giûäa nhûäng kyã niïåm êëy vúái Têm, nhû coá möåt caái búâ ngùn caãn: xe ö tö, vúå chaâng, caái àúâi sang troång, sung sûúáng cuãa chaâng hiïån giúâ.

Phong caãnh àöìng ruöång hai bïn àûúâng vuân vuåt tröën laåi sau nhû caâng laâm xa caách chaâng vúái caãnh thön quï cuä.



MÖÅT CÚN GIÊÅN

Möåt buöíi töëi muâa àöng, chuáng töi ngöìi trûúác loâ sûúãi, trong möåt cùn buöìng êëm aáp. Tûå nhiïn trong cêu chuyïån, möåt ngûúâi noái àïën nhûäng cún giêån tûå nhiïn àïën traân ngêåp caã têm höìn ta vaâ coá khi gêy nïn nhiïìu caái kïët quaã khöng hay. Röìi möîi ngûúâi àïìu baây toã yá kiïën riïng cuãa mònh.

Anh Thanh tûâ naäy àïën giúâ vêîn lùång yïn coá veã trêìm ngêm, cêët tiïëng noái:

- Sûå giêån dûä coá thïí sai khiïën ta laâm nhûäng viïåc nhoã nhen khöng ai ngúâ. Töi biïët hún ai biïët, vò chñnh töi àaä traãi qua sûå àoá. Töi seä kïí caác anh nghe möåt cêu chuyïån maâ caái kyã niïåm coân in sêu trong trñ nhúá töi.

Cuäng möåt buöíi chiïìu muâa àöng nhû höm nay, töi úã toâa baáo ra vïì, trong loâng chaán naãn vaâ buöìn bûåc. Coá nhûäng ngaây maâ tûå nhiïn, khöng hiïíu taåi sao, ta thêëy khoá chõu vaâ hay gùæt goãng, khöng muöën laâm viïåc gò. Töi àang úã vaâo möåt ngaây nhû thïë maâ chiïìu trúâi höm êëy laåi aãm àaåm vaâ reát mûúát caâng khiïën cho caái caãm giaác àoá roä rïåt hún.

Töi ài vaâi bûúác trïn con àûúâng phöë vùæng ngûúâi. Möåt caái xe tay àùçng xa ài laåi, anh phu xe co ro vò reát, hai tay giêëu dûúái manh aáo túi taân. Theo lïå nhû moåi khi töi mùåc caã:

- Xe ài khöng? Böën xu vïì gêìn nhaâ boâ Yïn Phuå.

- Thêìy cho saáu xu.

- Khöng, böën xu laâ àuáng giaá röìi.

Töi vûâa noái vûâa bûúác ài. Ngûúâi phu xe àaä coá tuöíi cûá keáo caái xe theo sau töi maâ lêím bêím: "Böën àöìng xu tûâ àêy vïì nhaâ boâ". Caái tiïëng nhaâ boâ anh ta nhùæc ài nhùæc laåi laâm cho töi khoá chõu. Töi biïët àoá laâ möåt caách cuãa caác phu xe cûá ài theo sau khaách àïí laâm cho ngûúâi ta bûåc tûác, töi laåi caâng gheát vaâ quay laåi gùæt:


- Coá ài hay khöng thò thöi! Àûâng coá theo sau maâ laãi nhaãi.

Thêëy töi gùæt, ngûúâi phu xe dûâng laåi, khöng daám theo nûäa. Nhûng àïí töi ài möåt quaäng xa, anh ta múái goåi:

- Laåi àêy maâ ài.

Röìi anh ta haå caâng xe xuöëng, cûá dûâng nguyïn chöî êëy àúåi chûá khöng keáo laåi phña töi. Caái cûã chó êëy laâm töi sinh gheát thïm, àaä toan khöng ài, nhûng luác êëy khöng coá caái xe naâo khaác. Töi giêån dûä bûúác maånh lïn xe, vûâa mùæng:

- Anh thêåt laâ lùæm chuyïån, khöng ài ngay laåi coân veä.

Anh xe caäi laåi:

- Tûâ àêy vïì àêëy thêìy cho àûúåc böën àöìng xu thêåt reã quaá!

- Thò ai baão anh ài? Khöng coá töi àaä goåi xe khaác.

Ngûúâi phu xe kheä thúã daâi, yïn lùång nhêëc xe lïn. Luác bêëy giúâ töi múái ngaã mònh ra phña sau, nhûng thêëy caái àïåm cûáng nhû göî àêåp vaâo lûng, töi cuái xuöëng bïn nhòn caái tay xe.

* * *

Töi àoaán khöng sai, chñnh laâ möåt caái xe hiïåu "Con lúån" - caái tïn hiïåu cuäng xûáng àaáng, - möåt haång xe taâng úã ngoaåi ö maâ töi vêîn phaãi ài. Anh xe naây àaä vaâo àêy keáo tröåm, vò xe ngoaåi khöng àûúåc pheáp vaâo thaânh phöë àoán khaách, nïëu khöng tuên lïånh thò bõ phaåt tûâ ba àïën böën àöìng baåc. Sûå töìi taân cuãa caái xe laâm cho töi caâng gheát anh xe nûäa!

- Xe khöí thïë naây maâ anh laåi coân àoâi cao giaá.

- Xe thïë maâ thêìy chï thò coân thïë naâo nûäa!

Anh xe bûúáng bónh cuäng khöng chõu keám. Töi noái cêu gò laâ anh ta àöëi laåi liïìn. Sau cuâng, giêån quaá, töi dêåm maånh chên xuöëng saân xe gùæt:

- Thöi, cêm hoång ài, àûâng laãi nhaãi nûäa.

Sûå giêån dûä laâm cho töi quïn rùçng anh xe cuäng chó coá traã lúâi nhûäng cêu mùæng cuãa töi maâ thöi, vaâ chñnh taåi töi gùæt vúái anh ta


nhiïìu quaá. Nhûng luác bêëy giúâ töi chó thêëy tûác ngûúâi xe êëy àïën cûåc àiïím, vò hùæn àaä daám caäi laåi töi maâ khöng súå.

Xe ài khoãi nhaâ maáy nûúác thò gùåp möåt ngûúâi àöåi xïëp Têy ài xe àaåp laåi, theo sau möåt ngûúâi àöåi xïëp ta. Töi nhêån thêëy anh xe keáo töi coá yá luöëng cuöëng vaâ súå haäi. Coá leä vò thïë maâ ngûúâi caãnh saát àïí yá, ài giaáp vaâo caái xe keáo àïí xem dêëu hiïåu.

- Ï! Àûáng laåi!

Ngûúâi keáo xe dûâng chên... Anh ta quay laåi töi, húát haãi van xin:

- Laåy thêìy... thêìy noái giuáp con... thêìy laâm ún...

Dûúái aánh àeân töi thêëy mùåt anh xe taái meát. Nhûäng vïët nhùn in sêu xuöëng trïn mùåt giaâ nua höëc haác; chên tay ngûúâi khöën naån êëy run bùåt lïn vaâ töi thêëy caái rung àöång chuyïín caã vaâo chiïëc thên xe.

Ngûúâi caãnh saát Têy àïën, noái bùçng tiïëng ta húi soäi:

- Maây chïët nheá! Maây seä bõ phaåt!

Ngûúâi phu xe êëp uáng noái thò öng ta khoaát tay baão im, röìi quay laåi töi hoãi, lêìn naây bùçng tiïëng Phaáp:

- Ngûúâi naây keáo öng tûâ trong phöë ra hay öng ài khûá höìi?

Töi liïëc mùæt nhòn anh keáo xe. Trong boáng töëi cuãa vaânh noán qua ngang mùåt, töi thêëy hai mùæt anh long lanh nhòn töi, nhû cêìu khêín van xin yïn lùång. Töi biïët lúâi noái cuãa töi laâm anh bõ bùæt hay khöng. Nhûäng khi noái chuyïån vúái caác phu xe khaác, töi àûúåc biïët rùçng nïëu ngûúâi khaách noái laâ ài khûá höìi tûâ ngoaåi ö, thò ngûúâi xe khöng viïåc gò. Nhûng luác êëy, lúâi van xin cuãa anh xe kia khöng laâm cho töi àöång loâng, maâ laåi laâm cho töi gheát anh thïm. Töi traã lúâi ngûúâi àöåi xïëp:

- Töi ài tûâ phöë Haâng Buán.

- Vêåy phiïìn öng xuöëng.

Röìi öng ta nhòn anh phuå xe, cûúâi möåt caách tinh quaái:

- Allez! Ài vïì boáp! Khi anh phu xe run súå vaâ hai ngûúâi caãnh saát àaä khuêët àêìu phöë,

töi múái quay ài thong thaã trïn búâ heâ. Cún giêån cuãa töi àaä hïët röìi. Sûå höëi hêån dêìn thêëm thña vaâo loâng töi; töi thêëy möåt caái chaán naãn bûåc tûác rung àöång trong ngûúâi.

Töi ruâng mònh nghô àïën söë phêån cuãa anh xe khöën naån. Ba àöìng baåc phaåt! Anh ta seä phaãi vay traã cai xe àïí nöåp phaåt; nhûng ba àöìng


baåc núå êëy, bao giúâ anh traã xong, sau nhûäng ngaây nhõn àoái, bõ cai xe haânh haå, àaánh àêåp vò thuâ hùçn?

Töi caâng nghô àïën bao nhiïu laåi caâng khinh bó töi bêëy nhiïu. Qua ö Yïn Phuå, nhòn thêëy nhûäng thúå thuyïìn têëp nêåp laâm viïåc dûúái aánh àeân trong nhûäng cùn nhaâ laá luåp xuåp, töi raão bûúác ài mau, hònh nhû tröng thêëy töi hoå seä biïët caái haânh vi khöën naån, vaâ nhoã nhen àaáng bó cuãa töi ban naäy.

* * *

Nhûäng ngaây höm sau thûåc laâ nhûäng ngaây khöí súã cho töi. Loâng höëi hêån khöng àïí töi yïn. Hònh nhû coá möåt caái gò nùång nïì àeâ neán trïn ngûåc laâm cho töi khoá thúã, vaâ luác naâo hònh aãnh anh phu xe cuäng hiïín hiïån ra trûúác mùæt.

Töi nhêët àõnh àem tiïìn àïën cho ngûúâi xe kia àïí chuöåc töåi löîi cuãa mònh. Àïën phöë Haâng Böåt hoãi doâ nhûäng ngûúâi chung quanh xûúãng xe, töi biïët àûúåc anh xe bõ phaåt àïm êëy laâ Dû, vaâ úã trong möåt dêîy nhaâ qua ngaä tû Khêm Thiïn.

Lêìn êëy laâ lêìn àêìu töi bûúác vaâo möåt chöî ngheâo naân khöí súã nhû thïë. Caác anh thûã tûúãng tûúång möåt dêîy nhaâ luåp xuåp vaâ thêëp leâ teâ, xiïu veåo trïn búâ möåt caái àêìm maâ nûúác àen vaâ höi haám traân caã vaâo àïën thïìm nhaâ. Trong caái hang töëi tùm bêín thóu êëy, söëng möåt àúâi khöën naån nhûäng ngûúâi gêìy goâ, raách rûúái nhû nhûäng ngûúâi trong möåt cún mï.

Ngûúâi phu xe Dû úã trong êëy. Möåt baâ cuå giaâ gêìy giú xûúng ngöìi cùæn chêëy úã vïå heâ chó cho töi möåt caái cûãa thêëp beá úã àêìu nhaâ. Töi cuái mònh bûúác vaâo, chó thêëy töëi nhû bûng lêëy mùæt vaâ thêëy húi êím laånh thêëm vaâo têån trong mònh. Coá tiïëng ngûúâi àaân baâ seä hoãi:

- Bêím thêìy muöën gò? Khi mùæt àaä quen töëi, töi nhêån thêëy ngûúâi àaân baâ vûâa hoãi, möåt

baâ giaâ ngöìi úã meáp möåt chiïëc giûúâng tre muåc naát kï úã saát tûúâng. Sau lûng baâ naây, möåt ngûúâi àaân baâ nûäa ngöìi öm trong loâng möåt vêåt gò húi àöång àêåy. Caã hai cuâng ngûúác mùæt lïn nhòn töi möåt caách ngaåc nhiïn vaâ àêìu hoå chaåm vaâo maái nhaâ thêëp, àêìy nhûäng maãnh gieã raách naát vùæt trïn xaâ.


- Baác Dû coá nhaâ khöng?

- Bêím, chuá noá ài vïì quï vùæng tûâ höm noå.

Möåt veã súå haäi thoaáng qua trïn mùåt àuã toã cho töi biïët hoå khöng noái thêåt, töi giaãng giaãi:

- Khöng, cuå cûá noái thêåt cho töi biïët. Töi àïën àïí giuáp baác ta chûá khöng coá yá gò khaác.

Baâ cuå nhòn töi nghô ngúåi möåt laát röìi noái:

- Thïë thêìy àaä biïët viïåc chuá noá bõ bùæt xe höm noå?

Töi gêåt àêìu ra hiïåu cho baâ cuå cûá noái.

- Höm êëy cai noá bùæt phaãi àem tiïìn lïn nöåp phaåt àïí chuöåc xe vïì. Chuá noá àaä xin khêët vúái cai àïí röìi traã dêìn söë tiïìn àoá. Nhûng noá nhêët àõnh khöng nghe, bùæt phaãi traã möåt nûãa ngay. Khöën naån, thò lêëy àêu ra maâ traã. Thïë laâ bõ noá löåt quêìn aáo àaánh möåt trêån thûâa söëng thiïëu chïët thêìy aå. Khi vïì àêy lï ài khöng àûúåc nûäa. Thïë maâ noá coân bùæt mai phaãi traã ngay.

Ngûúâi àaân baâ ngöìi trong cêët tiïëng öëm yïëu noái theo:

- Noá coân baão hïî khöng traã noá seä bùæt lêëy theã.

- Thïë giúâ baác ta àêu?

Baâ cuå traã lúâi:

- Ài ngay tûâ höm êëy, maâ khöng biïët ài àêu. Àaä ba höm nay chuáng töi doâ maâ khöng thêëy. Chùæc laâ súå cai khöng daám vïì nûäa, duâ coá vïì maâ khöng coá tiïìn cuäng chïët vúái noá.- Thêåt cuäng laâ caái vaå; nghe àêu chuá noá noái höm êëy taåi ngûúâi khaách ài xe khöng biïët noái vúái ngûúâi àöåi xïëp thïë naâo múái bõ bùæt, chúá khöng cuäng chùèng viïåc gò.

Töi yïn lùång, trong loâng nao nûác.

Baâ cuå cheáp miïång, chó ngûúâi àaân baâ ngöìi sau:

- Töåi nghiïåp cho vúå con chuá àêy, öëm àaä mêëy ngaây höm nay khöng coá thuöëc. Àûáa chaáu khöng biïët coá qua khoãi àûúåc khöng.

Töi àûáng laåi gêìn xem. Trïn caánh tay ngûúâi meå, chó coân laâ möåt duám thõt con àaä rùn reo; àûáa beá haá höëc caái miïång thúã ra mùåt xaám nhúåt. Ngûúâi meå thónh thoaãng lêëy caái löng gaâ duáng vaâo cheán mêåt ong àïí bïn caånh, phïët lïn lûúäi àûáa beá.


- Chaáu noá saâi àaä hún möåt thaáng nay. Höm noå àaä àúä. Mêëy höm nay vò khöng coá tiïìn mua thuöëc nïn bïånh laåi tùng. Öng lang baão chaáu khoá qua khoãi àûúåc.

Ngûúâi meå noái xong nêëc lïn möåt tiïëng röìi nûác núã khoác. Baâ cuå giaâ lï nhñch laåi gêìn, cuái xuöëng khe kheä keáo laåi nhûäng caái taä raách nhû xú mûúáp.

Caái caãnh àau thûúng êëy laâm töi rúm rúám nûúác mùæt. Möåt caãm giaác ngheån ngaâo àûa lïn cheån lêëy cöí. Töi lêëy túâ giêëy baåc nùm àöìng àûa cho ngûúâi meå, röìi vöåi vaâng bûúác ra cûãa, àïí mùåc hai ngûúâi nhòn theo ngúâ vûåc.

Qua ngûúäng cûãa, töi va phaãi möåt ngûúâi àaân öng öëm yïëu tay cùæp möåt caái aáo quan con bùçng göî múái. Àïën bïn àûúâng, töi nghe thêëy trong cùn nhaâ luåp xuåp àûa ra tiïëng khoác cuãa hai ngûúâi àaân baâ.

Àûáa beá con àaä chïët.

* * *

Anh Thanh lùång yïn möåt laát nghô ngúåi, röìi noái tiïëp:

- Caái kyã niïåm buöìn rêìu êëy cûá theo àuöíi töi maäi maäi àïën bêy giúâ, roä rïåt nhû caác viïåc múái xaãy ra höm qua. Sûå àoá nhùæc cho töi nhúá rùçng ngûúâi ta coá thïí taân aác möåt caách rêët dïî daâng. Vaâ möîi lêìn töi nghô àïën anh phu xe ngoaåi ö kia, töi laåi thêëy àau àúán trong loâng nhû coá möåt vïët thûúng chûa khoãi.



NGÛÚÂI BAÅN TREÃ

- Anh Bònh!

Töi àang maãi ngùæm möåt cûãa haâng, vöåi vaâng quay laåi, ngú ngaác nhòn xem ai goåi. Trïn búâ heâ phña bïn kia, möåt ngûúâi nhoã beá, bêån quêìn aáo ta, miïång cûúâi vaâ giú tay vêîy. Töi chûa nhêån roä laâ ai. Ngûúâi àoá, àúåi cho mêëy chiïëc xe tay ài khoãi, röìi têët caã chaåy qua àûúâng àïën gêìn töi, tay giú ra vui veã.

- AÂ anh Baâo.

Chuáng töi mûâng rúä, Baâo nùæm chùåt lêëy tay töi, lay ài lay laåi:

- Anh chûa quïn töi cú aâ?

Töi àaáp:

- Quïn thïë naâo àûúåc möåt ngûúâi baån hoåc cuä. Nhêët laâ anh thò töi laåi caâng nhúá lùæm.

Möåt tia vui thoaáng qua trong mùæt Baâo. Anh thong thaã noái:

- Lêu lùæm röìi anh nhó. Thêëm thoaát thïë maâ àaä hún baãy, taám nùm àêëy. Anh tröng töi coá khaác trûúác lùæm khöng?

Töi nhòn Baâo tûâ àêìu àïën cuöëi, röìi àaáp:

- Khöng khaác mêëy, chó coá húi gêìy ài möåt chuát. Nhûng caái veã "con gaái" cuãa anh thò vêîn vêåy, khöng khaác tñ naâo!

Hai chuáng töi cuâng cûúâi. Khi coân hoåc úã trûúâng, anh Baâo vêîn coá caái huy hiïåu laâ "con gaái" do anh em tùång. Vò höìi êëy, anh múái coá mûúâi ba tuöíi,- Chuáng töi hoåc úã lúáp nhêët - hai maá anh höìng höìng vaâ veã mùåt anh noän naâ tröng xinh xinh nhû möåt cö con gaái thêåt. Maâ tñnh tònh anh cuäng ngêy thú nûäa.

Múái àêìu coân goåi àuâa, sau caái tïn êëy thaânh quen, caác baån hoåc ai cuäng goåi anh Baâo nhû thïë. Chuáng töi thûúâng trïu anh bùçng caách goåi


anh laåi gêìn, xoa àêìu anh - maái toác anh rêët àeåp - hön àuâa vaâo maá röìi baão: "Cö gaái beá töi xinh chûãa?", hoùåc möåt cêu khaác tûúng tûå. Anh Baâo cöë sûác giang tay chuáng baån ra, mùåt anh theån àoã lïn, tröng laåi caâng àaáng yïu vaâ caâng giöëng cö con gaái lùæm.

Sûå nhùæc laåi nhûäng kyã niïåm chung êëy laâm chuáng töi trúã nïn thên mêåt nhû xûa. Töi khoaác tay Baâo vûâa ài vûâa noái chuyïån.

- Töi nghe hònh nhû anh àang hoåc úã ban Thaânh chung Nam Àõnh cú maâ. Sao bêy giúâ anh laåi lïn àêy?

Baâo buöìn rêìu àaáp:

- Töi bõ àuöíi röìi anh aå. Tûâ àêìu nùm ngoaái. Tûâ àöå êëy, thêìy töi giêån töi lùæm. Nhaâ töi ngheâo, anh cuäng biïët, maâ töi laåi laâ hy voång àöåc nhêët cuãa caã gia àònh; caác em töi thò coân beá. Thêìy meå töi khöí súã lùæm múái nuöi àûúåc töi ùn hoåc àïën thïë. Vêåy maâ àuâng möåt caái bõ àuöíi.

Ngûâng möåt laát, anh Baâo tiïëp:

- Töi vïì nhaâ khöng chõu àûúåc. Thêìy töi cûá uöëng rûúåu say, röìi chûãi mùæng töi laâ àûáa con bêët hiïëu phuå cöng cha meå, khöng nghô gò àïën nhaâ cûãa, chó àua àoâi anh em àïën nöîi bõ àuöíi. Thêìy töi bùæt ra Haâ Nöåi tòm viïåc laâm, baão nïëu khöng àûúåc thò àûâng vïì tröng thêëy mùåt nûäa.

Anh Baâo kheä thúã daâi:

- Nïëu khöng coá cöng viïåc thò thêåt töi cuäng khöng daám vïì. Thêìy töi nghiïm lùæm anh aå.

- Sao anh khöng ài laâm?

- Khöng àûúåc.

Anh Baâo trúã nïn yïn lùång. Möåt laát, töi hoãi:

- Coân caác nhaâ buön? Caác súã tû?

- ÊËy, töi cuäng chó coân hy voång úã nhûäng chöî êëy. Vúái laåi töi cuäng khöng coá caác giêëy chûáng chó, vò coá ài laâm bao giúâ.

Chuáng töi thöi noái, lùång ài raão bûúác trïn heâ phöë. Àïën chúå Cûãa Nam, Baâo giùçng tay töi ra baão:

- Têìu àiïån àïën röìi, töi phaãi vïì nhaâ khöng hoå àúåi.

- Anh úã àêu?

Baâo núã möåt nuå cûúâi buöìn trïn miïång traã lúâi:


- Töi úã troå möåt haâng cúm nhoã úã dûúái ö Cêìu Giêëy. Khöng daám múâi anh xuöëng chúi.

- Thò anh àïën chúi àùçng töi. Anh nhúá söë nhaâ röìi chûá?

Baâo nhêíy vöåi lïn xe àiïån, giú tay chaâo. Töi noái thïm:

- Thïë naâo anh cuäng àïën chúi nheá.

Xe chaåy khuêët vaâo chöî reä phöë Haâng Àêîy.

Töi thong thaã trúã bûúác vïì nhaâ, trong oác miïn man nghô ngúåi.

Sûå gùåp gúä naây vúái bao nhiïu kyã niïåm vïì quaäng àúâi hoåc sinh cuãa töi úã tónh Thaái. Nhûäng neát mùåt baån cuä àaä quïn laåi hiïån ra trong trñ nhúá, vúái nhûäng buöíi hoåc vui veã, nhûäng cuöåc nö àuâa vö tû lûå. Bao nhiïu ngaây sung sûúáng cuãa tuöíi treã!

Nghô àïën Baâo töi àem loâng thûúng haåi. Cêåu beá con xinh xinh giöëng con gaái êëy, vúái caái veã ngêy thú, höìi êëy laâm cho chuáng baån yïu mïën. Töi thûúâng theo anh àïën nhaâ chúi, möåt cùn nhaâ laá úã àêìu tónh. Hai ngûúâi ngöìi trïn chiïëc choäng tre noái chuyïån, bïn caånh, baâ meå anh Baâo traáng baánh trûáng vaâ thöíi xöi àïí àem baán. Thónh thoaãng töi múái gùåp thêìy anh ta: öng coá veã nghiïm nghõ lùæm, vaâ hònh nhû luác naâo cuäng ung dung khöng laâm gò.

* * *

Khöng nhúá laâ mêëy thaáng sau, anh Baâo àïën chúi töi. Tröng anh khaác hùèn, ngûúâi gêìy ài möåt chuát, vaâ xanh xao nhû öëm. Anh hònh nhû àaä ài böå nhiïìu úã ngoaâi àûúâng, nïn quêìn aáo vaâ giêìy àêìy nhûäng buåi.

Töi múâi anh ngöìi, ên cêìn hoãi:

- Anh àaä tòm àûúåc cöng viïåc laâm chûa?

Baâo lùæc àêìu:

- Chûa, anh aå, suöët trong mêëy thaáng nay, töi ài khùæp caác núi úã Haâ Nöåi, maâ chùèng tòm àûúåc viïåc gò. Àïën àêu ngûúâi ta cuäng tûâ chöëi.

Anh nghô möåt laát, röìi noái thïm:

- Ngûúâi ta thêåt laâ vö lyá quaá.


Lúâi noái ngheån ngaâo trong cöí hoång anh. Anh ngöìi thûâ ngûúâi ra, khöng buöìn uöëng cheán nûúác cheâ cuãa töi múâi. Töi cuäng yïn lùång, khöng biïët noái gò. Nhûäng lúâi an uãi luác bêëy giúâ, töi thêëy hònh nhû vö ñch.

- Anh cûá chõu khoá àúåi ñt lêu nûäa xem.

- Cuäng àaânh phaãi chúâ, chûá biïët laâm thïë naâo. Nhûng cuäng phaãi coá tiïìn àïí traã tiïìn troå chûá.

Anh Baâo cöë móm cûúâi. Caái cûúâi thêåt àaáng thûúng vaâ aái ngaåi. Töi nhòn kyä anh: chiïëc aáo lûúng anh mùåc àaä cuä baåc, vaá kñn àaáo möåt vaâi chöî. Trïn mùåt anh coá bao nhiïu nöët lêëm chêëm àoã daây àùåc caã hai maá. Vö tònh, töi hoãi:

- Anh bõ muöîi àöët daây caã mùåt kia kòa.

Anh Baâo coá veã theån:

- Chöî töi úã khöng coá maân vaâ khöng àûúåc thoaáng. Coá khi muöîi àöët caã àïm khöng sao nguã àûúåc.

Thêëy ngûúâi nhaâ töi sûãa soaån doån cúm, anh àûáng caáo tûâ. Töi tiïîn anh ra ngoaâi cûãa. Con àûúâng vïì ö Cêìu Giêëy thùèng tùm tùæp vaâ buåi muâ. Anh bùæt tay töi, toan quay ài thò töi hoãi:

- Anh khöng àúåi xe àiïån maâ vïì aâ?

Baâo lùæc àêìu, vöî vaâo tuái:

- Khöng, hïët caã tiïìn röìi.

Töi aái ngaåi, giûä anh laåi: "Anh haäy àúåi töi möåt chuát". Röìi töi vaâo nhaâ lêëy mêëy haâo chó coân laåi trong tuái aáo, ngûúång nghõu àûa cho anh: "Anh cêìm taåm maâ ài xe".

Baâo khöng nhòn àïën tiïìn, boã vaâo tuái röìi kheä nùæm chùåt lêëy tay töi kheä noái:

- Caám ún anh.

Anh quay ra. Töi nhòn theo cho àïën khi anh lêîn vaâo àaám ngûúâi ài laâm vïì.

Möåt tuêìn sau, töi àang qua chúå Cûãa Nam, böîng nghe thêëy tiïëng goåi. Möåt chiïëc xe tay dûâng laåi saát heâ. Töi nhêån thêëy anh Baâo, nùçm ngay trïn xe, bïn caånh coá möåt ngûúâi àaân baâ àaä àûáng tuöíi. Anh cöë ngoác àêìu dêåy baão töi:


- Töi vïì Thaái àêy, anh Bònh.

Tiïëng noái phïìu phaâo nhû ngûúâi hïët húi. Mùåt anh àoã gay, hai mùæt saáng lïn möåt caách khaác thûúâng. Töi súå haäi hoãi:

- Chïët chûãa, anh laâm sao thïë?

- Töi öëm, anh aå. Baâ chuã troå súå töi chïët úã nhaâ baâ nïn nhúâ baâ naây àûa töi vïì. Xin chaâo anh nheá.

Töi sûãng söët yïn lùång. Ngûúâi àaân baâ nhòn töi noái nhû àõnh phên trêìn:

- Cêåu êëy söët àaä baãy taám höm nay röìi. Baâ Hai cuäng àaä sùæc cho cêåu êëy mêëy cheán thuöëc bïånh nhûng khöng àúä, nïn múái nhúâ töi àûa cêåu êëy vïì vêåy. Öng cuäng biïët, nhaâ ngûúâi ta laâm ùn buön baán, cêìn phaãi kiïng giûä.

- Nhûng anh àûúng öëm thïë naây thò vïì laâm sao?

Anh Baâo nhòn töi khöng traã lúâi, coá veã mïåt nhoåc lùæm. Tiïëng coâi xe hoãa böîng vang àöång úã phña ga. Ngûúâi àaân baâ giuåc anh xe:

- Thöi ài nhanh lïn keão nhúä.

Töi nùæm tay anh Baâo. Baân tay anh noáng rûåc nhû lûãa. Töi thêëy loâng töi thùæt laåi khi xe anh quay ài.

* * *

Hún möåt nùm àaä qua. Tûâ höm êëy töi khöng àûúåc tin tûác gò vïì anh Baâo nûäa. Hònh aãnh anh múâ dêìn trong trñ nhúá töi.

Röìi möåt buöíi chiïìu, töi àang ngöìi xem baáo dûúái boáng àeân thò cûãa böîng múã. Hai cêåu beá mùåc aáo thêm thêåp thoâ úã ngoaâi röìi ruåt reâ bûúác vaâo. Töi ngaåc nhiïn. Cêåu nhúán uáp caái muä trùæng lïn ngûåc lïî pheáp hoãi:

- Thûa öng, coá phaãi àêy laâ nhaâ öng Bònh khöng aå?

- Phaãi, töi àêy. Hai cêåu hoãi gò?

Cêåu beá yïn lùång thoâ tay vaâo trong ngûúâi lêëy ra möåt caái goái con boåc giêëy àïí trïn baân trûúác mùåt töi röìi noái:


- Thûa öng, chuáng töi laâ em anh Baâo.

- AÂ... Thïë anh Baâo àêu?

Cêåu beá seä traã lúâi:

- Anh chuáng töi tûå tûã röìi aå.

Töi baâng hoaâng caã ngûúâi, nhòn hai cêåu beá. Töi nhêån thêëy hai caái muä trùæng àïìu coá quêën bùng tang. Thïë ra thûåc û, anh Baâo tûå tûã? Caái chaán naãn, àau khöí gò àaä xui anh chïët trong luác coân treã trung chûa àêìy hai mûúi tuöíi?

Hoãi chuyïån, töi múái biïët anh Baâo úã trïn naây vïì cûá öëm liïn miïn maäi. Röìi anh úã nhaâ khöng ài àêu nûäa. Möåt buöíi chiïìu àêìu thaáng vûâa röìi, baâ meå ài chúå vïì àïën buöìng thò àaä thêëy anh treo cöí trïn xaâ. Ngûúâi nhaâ vöåi khiïng àïën nhaâ thûúng cûáu chûäa. Anh tónh laåi möåt chöëc röìi àïën mûúâi möåt giúâ àïm thò mêët.

Cêåu beá kïí xong tiïëp thïm:

- Trûúác khi chïët, anh töi coá goåi hai chuáng töi laåi baão: "Anh chó coá möåt ngûúâi baån töët laâ öng Bònh. Caác em nhúá àem caái goái naây àûa lïn cho öng êëy".

Töi giúã ra thêëy coá hai caái aãnh àaä cuä. Möåt bûác chuåp chung caã lúáp hoåc, höìi töi coân hoåc úã Thaái. Töi nhêån thêëy töi àûáng bïn caånh Baâo. Coân bûác kia laâ têëm aãnh nûãa ngûúâi cuãa anh. Nhòn thêëy caái veã xinh trai vaâ ngêy thú cuãa ngûúâi baån cuä, loâng töi thêëy nao nao thûúng tiïëc. Nûúác mùæt traân lïn mi, töi thêëy ngheån ngaâo nhû muöën khoác.

Hai cêåu beá cuäng lùång leä, buöìn rêìu, àûa mùæt nhòn töi. Hai àûáa tröng giöëng anh Baâo quaá, cuäng àöi mùæt thöng minh vaâ caái veã khaáu khónh ngêy thú nhû thïë. Töi chúåt nghô àïën sûå ngheâo naân cuãa nhaâ anh, àïën hai àûáa treã kia khöng chöî nûúng tûåa àïí ùn hoåc, thêåt àaáng thûúng.

Töi xïëp hai caái aãnh laåi röìi ngoåt ngaâo baão hai àûáa ngöìi xuöëng ghïë. Töi kheä hoãi:

- Hai em coá thûúng anh êëy khöng?

Hai cêåu cuâng yïn lùång. Cêåu beá nhêët böîng öm mùåt khoác, hai vai nêëc lïn dûúái têëm aáo vaãi thêm àaä cuä.



CAÁI CHÊN QUEÂ

Cuöåc àúâi coá nhiïìu caái chïë giïîu àùæng cay vaâ àau àúán laâm cho chuáng ta àöåt nhiïn hiïíu caái yá nghôa chua chaát vaâ sêu xa. Töi seä kïí cêu chuyïån dûúái àêy laâm chûáng cho sûå êëy.

Töi coá möåt ngûúâi baån tïn laâ Minh. Anh ta laâ möåt thiïëu niïn linh lúåi, àaãm àang vaâ rêët coá nghõ lûåc. Nhaâ anh vöën ngheâo. Cuäng vò caái ngheâo êëy, maâ tûâ thuúã nhoã, anh Minh àaä phaãi chõu bao nhiïu nöîi khöí súã, thiïëu thöën khöng kïí nhûäng nöîi bõ ûác hiïëp maâ nhûäng ngûúâi ngheâo úã thúâi naâo cuäng phaãi chõu. Vò vêåy, khi nhúán lïn, Minh chó coá möåt chuã àñch: laâm giêìu. Anh ta vêîn thûúâng noái vúái töi: "Àúâi bêy giúâ chó coá möåt sûác maånh, laâ àöìng tiïìn. Nïëu anh coá tiïìn, anh laâm gò cuäng àûúåc". Töi móm cûúâi hoaâi nghi traã lúâi rùçng sûå àoá khöng chùæc lùæm, rùçng tuy àöìng tiïìn laâ möåt sûác maånh àaáng quyá thêåt - vò ai daám chï bai noá? - nhûng khöng phaãi laâ muåc àñch cöët yïëu úã àúâi vaâ àöìng tiïìn khöng àem laåi cho ta sûå sung sûúáng bao giúâ caã. Minh nhuán vai, cho töi laâ möåt thi sô viïín vöng, chó biïët mú maâng haäo maâ khöng biïët àïën nhûäng sûå thiïët thûåc khaác cêìn hún nûäa.

Nhûng anh Minh hònh nhû bõ caái khöng may noá aám aãnh. Nhûäng cöng viïåc anh hùng haái laâm àïìu bõ thêët baåi caã. Nhûäng luác anh tûúãng àûúåc thaânh cöng, tûúãng seä nùæm trong tay àûúåc moán tiïìn, thò laåi laâ nhûäng luác anh sùæp àûúåc tin cöng viïåc hoãng. Caái khöng may êëy laâm cho anh trúã nïn möåt ngûúâi têëm tûác, vaâ caâng ngaây àöìng tiïìn laåi caâng laâ caái aám aãnh àöåc nhêët cuãa trñ naäo anh, cho àïën ngaây möåt caái khöng may lúán nûäa àïën laâm anh khöí súã.

Höm êëy anh ta àûúng ài trong phöë, thò bõ möåt caái ö tö tûå nhiïn boã àûúâng nhaãy lïn heâ caán phaãi. Minh chó kõp thoaáng nghô àïën caái sûå khöng may êëy nûäa, röìi anh àau quaá ngêët ài.

Khi tónh dêåy, Minh thêëy mònh nùçm trïn möåt chiïëc giûúâng trong nhaâ thûúng. Anh chó mang maáng nhúá laåi hònh nhû sau tai naån, hoå


coá mang anh lïn baân möí, vò luác bêëy giúâ anh thoaáng ngûãi thêëy muâi thuöëc mï. Nhûng röìi sau Minh mï ài khöng biïët gò nûäa.

Anh khe kheä cûã àöång chên tay, thò thêëy chên bïn phaãi nhû bõ tï liïåt. Chúåt nghô àïën sûå cûa chên, Minh toaát möì höi traán, quaã tim àêåp maånh.

Vûâa luác êëy, möåt ngûúâi khaán höå bûúác vaâo phoâng, tay cêìm möåt chai thuöëc. Caái cêu Minh muöën hoãi ngûúâi naây, khöng ra khoãi àûúåc miïång anh ta. Minh súå sûå thûåc, súå caái àaä röìi, khöng bao giúâ chûäa àûúåc. Nhûng anh muöën biïët.

Ngûúâi khaán höå àùåt chai thuöëc trïn baân noái vúái Minh:

- Cûá hai giúâ öng laåi uöëng möåt thòa. Àêy laâ thuöëc cêìm maáu.

Minh hoãi laãng:

- Töi ngêët ài coá lêu khöng öng?

- Luác mang vaâo àêy thò öng mï man khöng biïët gò caã. Coân luác lïn baân möí thò öng húi tónh laåi möåt chuát. Nhûng maâ laåi bõ àaánh thuöëc mï ngay.

Minh höìi höåp àûa lûúäi liïëm àöi möi khö raáo êëp uáng hoãi:

- Thïë... thïë... möí coá lêu khöng?

Thêìy khaán höå khöng phaãi laâ ngûúâi biïët têm lyá. Thêìy ta àaáng leä phaãi tröng thêëy àöi mùæt cuãa Minh saáng lïn, vaâ caái veã lo súå cuãa Minh hiïån trïn neát mùåt. Thêìy ta traã lúâi:

- Chó àöå mûúi phuát. Cûa xoeåt möåt caái laâ xong.

Vaâ thêìy ta àûa ngoán troã vuåt qua baân tay traái, vúái möåt daáng àiïåu rêët roä rïåt. Minh ngêët ài.

* * *

Minh söëng nhûäng ngaây chaán naãn ghï gúám trïn giûúâng bïånh. Cuåt chên! Bêy giúâ anh àaä cuåt chên thò coân laâm gò àûúåc nûäa. Nghô àïën luác phaãi lï caái chên göî nhû nhûäng ngûúâi queâ anh thûúâng vêîn gùåp, Minh thêëy ruâng mònh laånh giaá. Möåt ngûúâi taân têåt nhû anh thò coân bao giúâ mong àaåt àûúåc caái chuã àñch anh vêîn theo àuöíi xûa nay


nûäa. Coân mong gò coá tiïìn! Àïën mong caái chên laåi laânh nhû cuä cuäng khöng thïí naâo àûúåc röìi. Minh chó muöën tûå tûã.

Nhûng böën thaáng sau, khi ra khoãi nhaâ thûúng, Minh cuäng quen dêìn vúái caái söë phêån cuãa mònh. Anh àaânh chõu vêåy vúái möåt chên queâ. Àêëy laâ möåt sûå an phêån buöìn rêìu vaâ khöí naäo, traân lêëp hïët caã nhûäng súã ûúác cuãa àúâi anh.

Nhûng, - àoá laâ möåt caái may hay khöng may?

Minh laåi hy voång khi ngûúâi thêìy kiïån cuãa anh àïën baão cho anh biïët coá thïí kiïån haäng ö tö àïí xin àoâi möåt söë tiïìn böìi thûúâng rêët lúán. Anh ta, tûâ àêëy, höìi höåp mong àúåi tûâng ngaây caái kïët quaã cuãa vuå kiïån trïn toâa aán. Anh nghô àïën söë tiïìn maâ anh seä coá, nghô àïën caái sûác maånh maâ tiïìn seä mang àïën cho anh. Töi thêëy anh ta laåi vui veã, huyát saáo miïång, vaâ toan tñnh thûåc haânh nhûäng caái möång tûúãng maâ anh ta theo àuöíi bêëy lêu nay.

Quaã nhiïn anh àûúåc kiïån. Ngaây lônh tiïìn Minh ruã töi cuâng ài. Anh mên mï nhûäng túâ giêëy baåc - möåt vaån baåc - möåt caách thiïët tha vaâ khoan khoaái. Mùæt anh saáng lïn, nhûng lêìn naây vò vui mûâng; anh giûä chùåt vaâo ngûåc têåp giêëy baåc yïu quyá, nhû öm möåt ngûúâi tònh nhên.

Tuy vêåy, luác cuâng ài xe trúã vïì nhaâ, möåt möëi buöìn laåi àïën aám aãnh anh. Minh buöìn rêìu, chó vaâo caái chên göî cuãa anh, noái:

- Giaá khöng queâ chên maâ àûúåc söë baåc naây coá phaãi sûúáng biïët bao khöng!

Röìi anh têëm tûác thúã daâi, mùæt àùm àùm nhòn thùèng ra xa nhû àang suy nghô lung lùæm.

* * *

Àûúåc ñt lêu, töi gùåp Minh luön luön úã nhûäng chöën ùn chúi trong thaânh phöë. Àöìng tiïìn cuãa anh laâm cho anh àaåt àûúåc moåi yá muöën. Anh lêëy tiïìn buâ àùæp vaâo caái chöî chên queâ cuãa anh; caái sûác maånh àöìng tiïìn laâm cho anh say sûa. Muöën têån hûúãng nhûäng caái khoaái laåc cuäng nhû ngûúâi khaác,Minh vung tiïìn ra khöng tiïëc.


Töi àaä coá lêìn khuyïn anh nïn deâ dùåt, thò Minh coá veã têëm tûác traã lúâi:

- Anh baão töåi gò maâ khöng tiïu cho sûúáng? Maâ töi coân giûä tiïìn laâm gò cú chûá?

Anh trêìm ngêm möåt laát röìi noái tiïëp:

- Anh khöng biïët, töi chúi búâi àïí khuêy khoãa nöîi buöìn vaâ àïí quïn ài.

Töi àûa mùæt nhòn caái chên göî cuãa anh khöng traã lúâi.

Maâ thûåc, trong nhûäng caách haânh àöång cuãa Minh ngûúâi ta nhêån thêëy nhû möåt caái chua chaát, möåt nöîi cùm húân... Coá leä anh Minh khöng tha thûá cho söë mïånh àaä oaái oùm vúái anh nhû thïë, chó cho anh coá tiïìn sau khi anh àaä bõ cuåt möåt chên. Nhûäng cuöåc chúi búâi cuãa anh kõch liïåt nhû möåt sûå phaãn àöång maâ chaán naãn nhû möåt vuå tûå tûã.

Hai nùm qua. Àiïìu maâ ngûúâi ta coá thïí àoaán trûúác àûúåc àaä àïën. Phung phñ trong hai nùm, söë tiïìn möåt vaån cuãa anh Minh khöng coân möåt xu nhoã. Anh laåi trúã laåi vúái caái ngheâo naân nhû cuä, vúái nhûäng caái thiïëu thöën cuãa keã khöng tiïìn. Nhûng têm anh àaä rúám maáu bõ thûúng; loâng anh bêy giúâ khöng nhû trûúác nûäa. Bêy giúâ trong loâng anh àêìy nhûäng sûå chua chaát vaâ chaán naãn. Caái chaán naãn sau nhûäng cuöåc chúi búâi, caái chua chaát khi nhêån thêëy sûå thay àöíi cuãa loâng ngûúâi àöëi vúái keã coá tiïìn vaâ khöng coá tiïìn.

Töi àïën tòm anh Minh trong möåt cùn nhaâ úã ngoaåi ö. Ön laåi chuyïån cuä, töi hoãi anh möåt caách thên mêåt:

- Thïë naâo, bêy giúâ anh àaä quïn chûa?

Minh buöìn rêìu, giú caái chên cuåt ra aánh saáng, thong thaã traã lúâi.

- Khöng, noá úã àêy, khöng quïn àûúåc.

Anh noái caã vïët thûúng úã ngoaâi hònh thïí vaâ trong têm höìn.



ÀOÁI

Möåt cún gioá loåt vaâo laâm Sinh tónh giêëc. Anh ta thêëy caái húi laånh cuãa muâa àöng thêëm qua lêìn chùn moãng, vaâ thêëy ngûúâi mïåt moãi vò suöët àïm àaä co quùæp trïn chiïëc phaãn göî cûáng.

Sinh cuöën chùn ngöìi dêåy. Thïë laâ, cuäng nhû nhûäng buöíi saáng khaác möåt caái buöìn rêìu chaán naãn, nùång nïì úã àêu àïën àeâ neán lêëy têm höìn.

Nhûäng àöì vêåt quanh mònh êín hiïån trong boáng töëi lúâ múâ khiïën Sinh laåi nghô àïën caái caãnh ngheâo naân khöën khoá cuãa chaâng. Möåt caái baân con xiïu veåo bïn goác tûúâng, möåt caái choäng tre àaä gêîy dùm ba nan, möåt caái êëm tñch mêët boáng vaâ mêëy caái cheán meã, nûúác caáu vaâng... Trong cuâng, möåt caái hoâm da, dêëu vïët coân laåi cuãa caái àúâi phong lûu àöå trûúác...

Têët caã àöì àaåc trong cùn phoâng chó coá thïë. Maâ àaä lêu lùæm, quanh mònh Sinh vêîn chó coá nhûäng thûá àöì töìi taân êëy, àaä lêu lùæm, chaâng àïën úã caái cùn phoâng töëi tùm, êím thêëp naây... Nhûäng ngaây àoái reát khöng thïí àïëm àûúåc nûäa. Tiïëng gioá vi vuát qua khe cûãa ban àïm chaâng nghe àaä quen, caã àïën caái mïåt moãi laã ài vò àoái, chaâng cuäng àaä chõu qua nhiïìu lêìn röìi.

Sinh thúã daâi, chaâng nhúá laåi caái ngaây bõ sa thaãi úã súã chaâng laâm, caái gioång noái quaã quyïët vaâ laånh luâng cuãa öng chuã, caái neát mùåt chaán naãn thêët voång cuãa mêëy ngûúâi anh em cuâng möåt caãnh ngöå vúái chaâng... Tûâ luác àoá, bùæt àêìu nhûäng sûå thiïëu thöën khöí súã, cho àïën giúâ...

Möåt tiïëng guöëc ngoaâi heâ laâm cho Sinh ngûãng lïn tröng ra phña cûãa: vúå chaâng vïì. Naâng veán caái maân àoã treo úã cûãa bûúác vaâo. Sinh thoaáng tröng thêëy caái thên hònh cuãa vúå in roä lïn nïìn saáng, möåt caái thên thïí maãnh deã, gêìy goâ trong chiïëc aáo the moãng phong phanh. Caãnh tûúång êëy laâm cho chaâng xoát thûúng...


Vúå chaâng ài laåi caånh giûúâng, yïn lùång nhòn Sinh khöng noái gò.

Sinh vúái lêëy tay naâng keáo xuöëng bïn mònh êu yïëm hoãi:

- Em ài àêu maâ súám thïë?

- Em laåi àùçng baâ Ba úã cuöëi phöë vay tiïìn.

- Thïë coá àûúåc khöng?

Vúå Sinh nhòn chöìng, thúã daâi lùæc àêìu:

- Ai cho chuáng mònh vay bêy giúâ? Baâ êëy coân nhúá àêu àïën khi trûúác vêîn nhúâ vaã mònh.

Sinh buöìn rêìu, noái möåt caách chaán naãn:

- Thoái àúâi vêîn thïë, traách laâm gò. Nhûng bêy giúâ laâm thïë naâo?

Chaâng nghô àïën caái thaåp gaåo àaä hïët, maâ trong tuái khöng coân àûúåc möåt àöìng xu nhoã... Àaä hai höm nay, chaâng vaâ vúå chaâng thöíi ùn bûäa gaåo cuöëi cuâng àaä hai höm, caái àoái laâm chaâng khöën khöí...

- Laâm thïë naâo?

Vúå chaâng nhùæc laåi cêu hoãi êëy, röìi cuái mùåt khoác. Möåt möëi tònh thûúng traân ngêåp vaâo traái tim chaâng nhû möåt laân soáng maånh. Sinh nùæm chùåt lêëy tay vúå öm vaâo loâng, àùæm àuöëi, thiïët tha. Chaâng chó muöën chïët ngay luác bêëy giúâ àïí traánh khoãi caái ngheâo khöën khoá, nùång nïì quaá, àeâ úã trïn vai...

* * *

Buöíi chiïìu àïën àem theo nhûäng cún gioá laånh luâng. Sinh bùæc ghïë ra caái hiïn nhoã trûúác cûãa phoâng tûåa vaâo bao lún nhòn xuöëng dûúái nhaâ. Chöî chaâng thuï úã laâ möåt cùn phoâng heåp vaâ daâi, chia laâm nhiïìu phoâng. Möîi gian phoâng laâ möåt gia àònh chen chuác úã, toaân laâ nhûäng ngûúâi ngheâo buön baán nhoã úã caác núi.

Giúâ naây laâ giúâ hoå laâm cúm. Tröng thêëy hoå têëp nêåp laâm luång, Sinh laåi nghô àïën caái bïëp nhaâ mònh bêy giúâ vêîn coân tro laånh; chaâng laåi lo khöng biïët vúå ài tûâ saáng àïën giúâ sao maäi khöng thêëy vïì, maâ vïì khöng biïët coá àem caái gò khöng, hay laåi chó möåt möëi thêët voång nhû nhiïìu lêìn...


Nghô àïën, Sinh laåi àem loâng thûúng, thûúng ngûúâi àaân baâ xûa nay vêîn quen thoái àaâi àiïëm phong lûu, maâ bêy giúâ chõu khöí vò chaâng... Hai bïn gùåp gúä nhau trong möåt tiïåc rûúåu dûúái xoám cö àêìu. Höìi êëy, chaâng coân laâ möåt ngûúâi coá viïåc laâm, coân laâ möåt ngûúâi coá lùæm tiïìn. Quen biïët nhau, röìi yïu mïën nhau, chaâng àaä chùèng quaãn sûå ngùn trúã cûãa nhaâ lêëy naâng vïì. Àöi vúå chöìng àaä cuâng nhau söëng nhûäng ngaây sung sûúáng, aái ên, nhûäng ngaây coân àïí laåi trong trñ chaâng möåt caái kyã niïåm ïm àïìm, maâ möîi khi nghô túái, chaâng khöng khoãi böìi höìi. Röìi sûå ngheâo naân àïën, àem theo nhûäng caái nhuåc nhùçn, khöí súã, àem theo nhûäng ngaây àoái reát.

Tuy vêåy, sûå khöí súã chaâng nhêån thêëy khöng laâm cho vúå chaâng búát tònh yïu àöëi vúái chaâng. Cuäng vêîn nöìng naân, àùçm thùæm nhû xûa, caái aái tònh cuãa àöi bïn chó coá thïm maâu cay àùæng vò xoát thûúng nhau.

Caái hònh aãnh möåt thên thïí yïëu àuöëi, maãnh deã in lïn nïìn trúâi saáng buöíi súám mai laåi thoaáng hiïån ra trûúác mùæt Sinh. Chaâng nhúá laåi caái thêët voång khöng vay àûúåc tiïìn, àöi con mùæt buöìn rêìu, àùæm àuöëi nhòn chaâng nhû nguå biïët bao nhiïu êu yïëm, bao nhiïu hy sinh.

Möåt cún gioá àïën laâm cho Sinh thêëy laånh buöët túái xûúng. Chaâng thêëy àoái, möåt sûå àoái vö cuâng nhû trong àúâi chaâng chûa thêëy bao giúâ. Àoái nhû caâo ruöåt, laâm ngûúâi chaâng mïåt laã ài, mùæt hoa lïn, tröng vêåt gò cuäng lúâ múâ nhû lay àöång.

Khi coá àuã ùn, àuã mùåc, chaâng khöng hïì àïí yá àïën caái àoái, khöng bao giúâ nghô àïën. Bêy giúâ chaâng múái àûúåc hiïíu biïët caái àoái nhû thïë naâo. Chaâng ruâng mònh khi nghô àïën trûúác caái maänh liïåt cuãa sûå àoái, chaâng caãm thêëy sûå cêìn duâng cuãa thên thïí trêën aáp àûúåc hïët caã nhûäng lïå luêåt cuãa tinh thêìn. Muâi xaâo nêëu àöì ùn úã dûúái saân nhaâ àûa lïn laâm cho chaâng khoá chõu vö cuâng. Sinh cuái àêìu trïn bao lún nhòn xuöëng xem hoå laâm bûäa cúm chiïìu. Caác thûác ùn tuy têìm thûúâng, nhûng Sinh lêëy laâm laå rùçng chaâng chûa bao giúâ theâm muöën nhûäng caái àoá nhû chaâng theâm muöën bêy giúâ. Mêëy miïëng àêåu vaâng trong chaão múä phöìng dêìn trïn ngoån lûãa, mêëy con caá raán bùæt àêìu cong laåi laâm cho chaâng ao ûúác àïën rung àöång caã ngûúâi...

Khöng bao giúâ chaâng theâm muöën nhû bêy giúâ caái miïëng ùn kia.

Trûúác kia, khi nghe chuyïån ngûúâi ta tranh giaânh nhau vò miïëng ùn, chaâng vêîn móm cûúâi khinh bó. Chaâng cho rùçng miïëng ùn


laâ möåt sûå khöng àaáng kïí, chó coá caái thanh cao trong saåch cuãa linh höìn múái laâ cêìn. Nhûng bêy giúâ, trong caái phuát àoái naây, chaâng múái thêëy roä caái cêìn maånh meä cuãa miïëng ùn laâ thïë naâo.

Vaâ chaâng, trûúác kia phong lûu trûúãng giaã, trûúác kia khi ài qua àaám bònh dên bêín thóu vaâ ngheâo naân naây, chaâng vêîn khinh bó vaâ tûå hoãi khöng biïët hoå söëng àïí laâm gò, söëng àïí maâ khöí súã, àïí maâ àoái reát, khöng biïët söëng àöëi vúái hoå coá yá nghôa gò maâ coân ham mï quyïën luyïën. Bêy giúâ chaâng laåi ao ûúác àûúåc möåt miïëng ùn nhû hoå àïí söëng qua caái ngaây reát mûúát bêy giúâ...

* * *

Möåt caái baân tay nheå nhaâng àïí lïn trïn vai. Sinh quay laåi; vúå chaâng tûúi cûúâi giú ra trûúác mùåt mêëy caái goái giêëy boáng goån gaâng saåch seä, maâ thoaáng tröng, Sinh cuäng nhêån biïët ngay laâ nhûäng thûác ùn àûúåc, maâ rêët ngon, úã caác hiïåu têy múái coá. Muâi thõt ûúáp vaâ muâi gioâ thoang thoaãng àûa qua, Sinh rung àöång caã tay khi lêìn cúãi nhûäng dêy buöåc chung quanh. Chaâng sung sûúáng hoãi:

- ÖÌ! ÚÃ àêu thïë naây? Em Mai lêëy tiïìn àêu maâ mua thïë?

Mai nghe Sinh hoãi, cuái àêìu àaáp:

- Anh cûá ùn ài àaä! Ùn cho àúä àoái röìi em kïí chuyïån cho anh nghe. Thêåt laâ may quaá, maâ caái baâ êëy thûåc phuác àûác quaá, anh aå.

- Ai thïë? Kïí ài cho anh nghe.

Mai êu yïëm nhòn chöìng:

- Khöng, anh cûá ùn ài àaä kia. Vûâa ùn, em seä vûâa noái chuyïån.

Röìi naâng nhanh nheån àùåt mêëy goái giêëy lïn baân múã nhûäng túâ giêëy boáng boåc ngoaâi, Sinh nhòn thêëy mêëy miïëng thõt ûúáp höìng haâo, múä trùæng vaâ trong nhû thuãy tinh, mêëy khoanh gioâ naåc mõn maâng, mêëy caái baánh têy vaâng àoã.

Mai cêët tiïëng vui veã:

- Thïë naây nheá, em úã nhaâ ài cuäng laâ ài liïìu chûá thêåt khöng biïët àïën nhúâ vaã ai àûúåc. Anh coân laå gò caác baån hûäu bêy giúâ; hoå thêëy mònh ngheâo khöí, thò ai ngûúâi ta giuáp, vò coá mong gò mònh traã laåi


ngûúâi ta àûúåc. Vò thïë em cûá lang thang ngoaâi phöë, nghô luác bêëy giúâ cûåc thên quaá anh aå, chó muöën àêm àêìu xuöëng söng cho raãnh... Nhûng nghô àïën anh, em laåi khöng àaânh loâng... May quaá, vûâa luác êëy laåi gùåp ngay baâ Hiïëu, möåt ngûúâi quen biïët tûâ trûúác. Baâ tröng thêëy em vöìn vaä hoãi han nhû ngûúâi bùæt àûúåc cuãa.

Mai noái nhanh liïën thoùæng:

- Baâ ta tûã tïë quaá. Cho em vay tiïìn, laåi coân hûáa giuáp vöën àïí em buön baán nûäa. Röìi nay mai, em ài buön cau, anh nhúá. Thêåt khöng ngúâ coá baâ biïët thûúng ngûúâi àïën nhû thïë.

Sinh sung sûúáng noái;

- Nïëu khöng thò chuáng ta àaânh nhõn àoái ngaây höm nay. Nhûng sao em mua hoang àïën thïë naây?

Mai cuái àêìu cûúâi, hai maá àoã höìng, mêëy súåi toác röëi tung trïn traán caâng tùng thïm veã kiïìu myå cuãa naâng.

- Anh khöng lo. Em coân nhiïìu tiïìn. Àêy anh xem.

Naâng thoâ tay vaâo trong tuái aáo, ruát ra möåt têåp giêëy baåc, vûát ra trûúác mùåt Sinh, röìi nhanh nheån vui veã bûúác vaâo trong nhaâ.

- Anh àúåi möåt laát, em ài lêëy dao cùæt baánh.

Naâng quay lûng ài, Sinh chúåt tröng thêëy trïn mùåt àêët möåt maãnh giêëy gêëp rúi xuöëng àêët. Chaâng vö tònh cuái xuöëng nhùåt lïn múã ra àoåc:

"Em Mai.

Àêy, anh àûa söë tiïìn anh àaä heån. Em muöën lêëy nûäa, anh seä cho em nöët; nhûng thïë naâo töëi nay em cuäng phaãi àuáng heån àïën àêy, anh àúåi".

Túâ giêëy trïn tay Sinh rúi luác naâo chaâng cuäng khöng biïët. Möåt caái sûác nùång nïì nhû àeâ neán lêëy quaã tim, laâm cho chaâng ngûâng thúã. Hònh nhû trong möåt giêy phuát, bao nhiïu caái hy voång sung sûúáng cuãa àúâi chaâng tan ài mêët.

Sinh tûúãng coá thïí chïët ngay trong luác êëy. Caái àau àúán chaâng caãm thêëy thêëm thña, vaâ sêu xa quaá.

Coân mong gò àoá laâ möåt sûå khöng thêåt, möåt giêëc möång nûäa. Khöng coân phaãi ngúâ vûåc gò caái söë tiïìn kia chñnh laâ caái söë tiïìn biïn trong thû naây. Ai cho vay múái àûúåc chûá! Sinh nhúá laåi nhûäng ngaây ài


hoãi tiïìn, nhûäng buöíi trúã vïì thêët voång vaâ buöìn rêìu, nhûäng lúâi tha thiïët vaâ oaán húân cuãa vúå chaâng kïí laåi vïì caái laänh àaåm, hûäng húâ cuãa nhûäng ngûúâi naâng quen biïët. Baâ Hiïëu laâ baâ naâo? Chùèng qua laâ möåt sûå bõa àùåt ra àïí che mùæt chaâng.

Sinh thêëy cún giêån dûä nöíi lïn maänh liïåt trong loâng; àöi möi chaâng tûå nhiïn nhaách lïn möåt caách khinh bó, chaâng run ngûúâi lïn, kheä dùçn tûâng tiïëng:

- Àöì khöën naån!

Quaã tim buöët nhû coá kim àêm. Sinh nùæm chùåt lêëy thaânh ghïë, nhòn cuöën baåc giêëy àïí trïn baân, nhòn goái àöì ùn àang múã giúã röìi cuái mònh xuöëng nhùåt túâ giêëy gêëp lïn.

Möåt laát, yïn lùång. Röìi Sinh nghe roä tiïëng têëm maân vaãi úã cûãa vùæt lïn trûúác gioá, tiïëng deáp ài nheå nhaâng, gêìn àïën, gêìn àïën bïn chaâng. Sinh cöë hïët sûác cùæn möi àïí neán cún giêån dûä àang söi nöíi trong loâng, nùæm chùåt tay hún nûäa cho khoãi rung àöång caã ngûúâi.

Tay vuöët nheå nhaâng trïn toác Sinh, vúå chaâng àûáng saát hùèn ngay bïn ngûúâi. Naâng giúã giêëy ra, lêëy dao cùæt baánh vui veã.

- Anh xem baánh naây coá ngon khöng? Em mua úã Haâng Tröëng kia àêëy. Miïëng thõt ûúáp naây laâ haång ngon nhêët, em phaãi traã àïën nùm haâo àêëy anh aå. Àïí em cùæt cho anh ùn nheá. Hònh nhû anh àoái lùæm thò phaãi. Em cuäng thïë. Thöi chuáng ta haäy ùn cho no àaä, röìi seä liïåu sau.

Naâng cùæt xong miïëng thõt ûúáp, xïëp lïn àôa, tûúi cûúâi noái tiïëp:

- Kòa, anh ùn ài chûá! Thêåt laâ may cho chuáng mònh quaá. Nïëu höm nay em khöng gùåp baâ Hiïëu thò khöng biïët chuáng ta laâm thïë naâo nhó?

Naâng vöî vaâo vai Sinh, lay chöìng:

- Laâm thïë naâo? Laåi nhõn nhû moåi höm, chûá coân laâm thïë naâo nûäa, anh Sinh nhó! Anh nïn caám ún baâ ta ài. Baâ thêåt laâ möåt ngûúâi töët, hiïìn hêåu biïët thûúng ngûúâi. Em vûâa múã miïång hoãi, thò baâ àaä lêìn ruöåt tûúång àûa ngay cho mûúâi lùm àöìng têët caã àêëy, anh aå... Cuöën giêëy baåc anh chûa àïëm aâ? Em khöng noái döëi anh àêu...

Caái giêån cuãa Sinh lïn àïën cûåc àiïím: chaâng khöng neán nöíi àûúåc nûäa. Caái tïn baâ Hiïëu laâm chaâng uêët ûác, vò chaâng roä nhûäng nhúâi giaã döëi cuãa vúå chaâng, giaã döëi möåt caách khön kheáo, tûå nhiïn nhû thêåt


vêåy... Mai laåi àïën nöîi thïë û? Àöi mùæt trong, caái khuön mùåt hiïìn hêåu nhû thïë kia khöng ngúâ laåi coá thïí giêëu àûúåc nhûäng sûå töëi tùm nhû bêy giúâ...

Vung maånh caánh tay, Sinh hêët Mai ra xa nhû ngûúâi ta hêët möåt con vêåt àaáng ghï súå. Mai laão àaão luâi laåi sau ngaä duái vaâo tûúâng, vaânh khùn tung, toác xöí; naâng giûúng to con mùæt ngaåc nhiïn nhòn chöìng:

- Ö hay, anh laâm sao thïë?

Sinh cêët tiïëng cûúâi, hai haâm rùng rñt lïn, caái tiïëng cûúâi ghï gúám nhû tiïëng cûúâi cuãa möåt ngûúâi àiïn:

- Laâm sao aâ? Cö laåi coân hoãi töi taåi laâm sao nûäa... Thöi, àûâng vúâ ài, àûâng giaã döëi nûäa...

Sinh múã baân tay giú ra túâ giêëy gêëp àaä naát nhaâu:

- Thïë caái giêëy gò àêy múái àûúåc chûá?

Mai tröng thêëy mùåt xaám ài, hai tay öm lêëy àêìu, ngûúâi run lêíy bêíy. Gioång noái cuãa Sinh caâng tùng thïm veã chïë giïîu, móa mai, chua chaát:

- Baâ Hiïëu tûã tïë àêëy! UÁi chaâ? Naâo laâ baâ êëy tûã tïë, naâo laâ thûúng ngûúâi, naâo laâ hiïìn hêåu... Sao khöng noái, baâ êëy heån àïën àïm nay laåi àïën nûäa...

Mai cuái àêìu öm mùåt khoác nûác núã. Caái tiïëng khoác êëy khöng laâm cho Sinh búát giêån, laåi chó laâm tùng thïm lïn, nhû ngoån lûãa àöí thïm dêìu. Caâng noái Sinh laåi caâng thêëy caái giêån nhû söi nöíi, böìng böåt trong loâng. Mai súå haäi neáp vaâo tûúâng, thöín thûác, ngêåp ngûâng, kheä goåi:

- Anh Sinh... anh...

Sinh nhû khöng nghe thêëy tiïëng, noái luön:

- Cö coân khoác laâm gò nûäa... Cö ài ngay ài, ài ra khoãi caái nhaâ naây, töi khöng muöën tröng thêëy mùåt cö möåt phuát naâo nûäa. Cö cêìm lêëy caái naây...

Sinh giú tay vú cuöën giêëy baåc trïn baân, neám maånh vaâo ngûúâi Mai; giêëy baåc tung ra, rúi laã taã trïn thïìm. Chaâng hêët caã mêëy goái àöì ùn xuöëng àêët, nhûäng mêíu baánh, miïëng thõt bùæn tung toáe dûúái baân...

- Khöng ai theâm ùn nhûäng thûá khöën naån naây!


Röìi chaâng mïåt nhoåc ngaã ngûúâi trïn ghïë, hai tay giêy múä öm lêëy traán, khöng àïí yá àïën Mai àang súå haäi giú hai tay vïì phña chaâng cêìu khêín, van xin. Röìi naâng nêëc lïn khoác, keáo vaåt aáo che mùåt, ài ra phña ngoaâi.

Sinh cuái àêìu ngêîm nghô: caái giêån dûä àaä tan ài, àïí laåi möåt nöîi buöìn rêìu chaán naãn vö cuâng. Sinh thêëy trong loâng nguöåi laånh, möåt caãm giaác laånh luâng nhû thùæt lêëy ruöåt gan. Nghô àïën nhûäng ngaây àoái reát, khöí súã àaä qua, àïën mêëy nùm nay söëng trong caãnh ngheâo naân, Sinh uêët ûác, cùm giêån cho caái söë phêån cuãa mònh. Nhûng taåi sao laåi coá thïm möåt sûå àau àúán nûäa? Taåi sao Mai trûúác kia àaä tûâng bao phen khöí súã cuâng chaâng, àïën bêy giúâ àem thên baán ài lêëy möåt vaâi àöìng baåc, taåi sao Mai laåi laâm sûå khöën naån êëy nhû giúâ...

Bao nhiïu àau àúán trong têm can laâm Sinh thöín thûác, ngheån ngaâo. Quaã tim khöng àuã chûáa nöíi nöîi àau thûúng; Sinh guåc xuöëng baân.

Möåt cún gioá hùæt hiu thöíi àïën laâm cho chaâng ruâng mònh. Böîng nhiïn têët caã ngûúâi chaâng chuyïín àöång; chaâng vûâa thoaáng ngûãi thêëy caái muâi thúm vaâ beáo cuãa nhûäng miïëng thõt ûúáp maâ múä coân dñnh úã tay.

Cún àoái laåi söi nöíi dêåy nhû caâo ruöåt, xeá gan, maänh liïåt, aát hùèn caã nöîi buöìn. Chaâng muöën chöëng cûå laåi, muöën quïn ài, nhûng khöng àûúåc, caái caãm giaác àoái àaä lêën caã khùæp ngûúâi nhû nûúác triïìu traân lïn baäi caát. Möîi lêìn cún gioá, möîi lêìn chaâng ngûãi thêëy muâi ngêåy beáo cuãa miïëng thõt ûúáp, muâi thúm cuãa chiïëc baánh vaâng. Muäi Sinh tûå nhiïn núã ra, hñt maånh vaâo, caái muâi thúm thêëu têån ruöåt, gan, nhû thêëm thuêìn vaâo xûúng tuãy.

Sinh cuái xuöëng nhòn goái àöì ùn tung toáe dûúái baân; chaâng lêëm leát àûa mùæt nhòn quanh khöng thêëy Mai àûáng àêëy nûäa. Kheä àûa tay ngêåp ngûâng, súå haäi Sinh vöì lêëy miïëng thõt höìng haâo.

Sinh ùn vöåi vaâng, khöng kõp nhai, kõp nuöët. Chaâng nùæm chùåt miïëng thõt trong tay, nhaây nhúáp múä, khöng nghô ngúåi gò, luön luön àûa vaâo miïång...

Trong goái giêëy, àöì ùn àaä hïët, chó coân nhûäng caái vuån nhoã dñnh trïn mùåt giêëy boáng múä. Sinh thêëy noáng ran trong buång. Chaâng ûúän ngûúâi ra àùçng sau, khoan khoaái thúã daâi. Nhûng chaâng nhúá laåi bûác thû, cuöën giêëy baåc, nhúá laåi tiïëng khoác thöín thûác cuãa Mai neáp bïn


tûúâng, nhúá laåi nhûäng lúâi khinh bó, móa mai chua xoát. Chaâng nhúá laåi nöîi uêët ûác, àau àúán cuãa mònh...

Möåt caái chaán naãn mïnh möng traân ngêåp caã ngûúâi. Sinh lêëy hai tay öm mùåt, cuái àêìu khoác nûác núã.

Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Gioá àêìu muâa. Nxb Àúâi nay, Haâ Nöåi 1937.


MÖÅT ÀÚÂI NGÛÚÂI

Tiïëng coâi tan viïåc nöíi lïn vang àöång trong khöng khñ. Lêåp tûác caác cöng viïåc trong xûúãng àïìu ngûâng laåi. Boån thúå àaân öng vúái lêëy aáo muä trïn mùæc röìi hêëp têëp döìn nhau ài ra phña cûãa nhû möåt lúáp soáng ngûúâi.

Liïn cuâng mêëy chõ em baån gaái thong thaã hún, vò cöng viïåc hoå laâm xong àaä lêu röìi. Nhòn laåi möåt lêìn nûäa caái thuâng giùåt àêìy quêìn aáo saåch seä - hoå laâm trong möåt xûúãng xe tay - boån thúå con gaái ra àïën cûãa sau hïët moåi ngûúâi. Hoå vui veã noái chuyïån luön miïång nhû nhûäng con chim seã ngaây muâa. Nhûng Liïn khöng thïí giûä àûúåc caái ruâng mònh seä rung chuyïín thên thïí naâng möîi lêìn àïën trûúác mùåt chuá Têy àen cao lúán ngöìi canh cöíng vaâ khaám caác ngûúâi laâm cöng. Toaân thên Liïn cûáng laåi dûúái hai baân tay mêåp maåp àen thuãi. Naâng nhùæm mùæt nhû khöng muöën tröng thêëy caái cûúâi khaã öë cuãa ngûúâi gaác vaâ hai con mùæt sêu hoùæm cuãa hùæn ta long lanh ham muöën.

Ra àïën ngoaâi, Liïn nheå hùèn ngûúâi. Caãnh têëp nêåp úã ngoaâi phöë laâm naâng vui veã. Mêëy chõ em baån cuâng raão bûúác trïn vóa heâ, vûâa ài vûâa noái nhûäng cêu chuyïån trong súã, thónh thoaãng laâm cho möåt cö bêåt lïn tiïëng cûúâi trong treão, roân raä nhû tiïëng cûúâi con treã. Liïn vaâ mêëy cö baån gaái cuãa naâng tuy àaä coá àïën haâng nghòn lêìn, maâ lêìn naâo úã trong xûúãng ra vïì, cuäng thêëy vui veã trong loâng nhû möåt ngûúâi vûâa laâm xong cöng viïåc cuãa mònh. Caái vui giaãn dõ êëy laâm cho naâng quïn trong chöëc laát nhûäng nöîi khoá nhoåc vaâ caác yá nghô lo buöìn.

Àïën chöî reä sùæp phaãi chia tay, têët caã boån àûáng dûâng laåi dûúái göëc cêy baâng. Liïn seä baão caác baån:

- Caác chõ bêy giúâ vïì nhaâ, chùæc chöìng con vui veã lùæm. Chó coá em laâ khöí thöi.

Moåi ngûúâi nhòn Liïn khöng noái gò. Vò hoå biïët Liïn lêëy phaãi ngûúâi chöìng vuä phu aác nghiïåt, hay àaánh àêåp naâng. Laåi thïm meå


chöìng cuäng aác nghiïåt chùèng vûâa, húi möåt tñ laâ àay nghiïën naâng thêåm tïå, àïën nöîi cêëm caã khöng cho caác baån lai vaäng àïën nhaâ naâng nûäa.

Khi Liïn quay ài, mêëy ngûúâi baån nhòn theo thûúng haåi:

- Chõ Liïn thêåt laâ khöí. Ài laâm cêìm cêåp suöët ngaây àïí nuöi caã nhaâ chöìng, vïì nhaâ laåi bõ chöìng noá haânh haå.

Cö Sinh, nhiïìu tuöíi nhêët trong boån, gioång noái àêìy veã tûác giêån:

- Töi maâ nhû chõ êëy thò thöi boã quaách ài lêëy ngûúâi khaác. Mònh laâm kiïëm àûúåc nuöi thên, coá phaãi nhúâ vaã gò nhaâ chöìng àêu maâ súå.

Möåt ngûúâi khaác cheáp miïång thúã daâi:

- Chùèng qua cuäng laâ taåi caái söë chõ êëy vêët vaã nïn múái gùåp ngûúâi nhû thïë.

* * *

Liïn möåt mònh thong thaã bûúác ài. Naâng khöng coân vui veã nûäa vò sùæp vïì túái nhaâ. Naâng buöìn rêìu nghô àïën caái caãnh ïm thêëm trong gia àònh cuãa caác baån, khi ài laâm vïì àûúåc chöìng con sùn soác àïën. Vïì phêìn naâng, khöng phaãi möåt caái gia àònh maâ naâng lui túái nûäa, chñnh laâ möåt caái àõa nguåc. Liïn khöng hiïíu taåi sao chöìng naâng vaâ meå chöìng naâng laåi aác nghiïåt, gheát naâng nhû thïë. Coá leä vò xûa kia cha meå naâng àaä bùæt ngûúâi ta phaãi dêîn cûúái nhiïìu chùng? Naâng àoaán coá leä thïë vò möîi lêìn chûãi mùæng baâ meå chöìng laåi nhùæc àïën chuyïån êëy maâ àay nghiïën naâng.

Liïn thúã daâi nhúá laåi quaäng àúâi naâng tûâ luác ài lêëy chöìng. Baãy taám nùm qua, maâ Liïn tûúãng hònh nhû lêu lùæm, hònh nhû àaä hïët nûãa àúâi ngûúâi. Naâng vïì nhaâ chöìng tûâ nùm khöng lêëy Têm, ngûúâi naâng quyá mïën tûâ nhoã vaâ bêy giúâ cuâng laâm möåt súã vúái naâng, Liïn cuäng khöng roä taåi sao nûäa. Khi cha meå naâng ngoã yá gaã cho Tñch, lêëy cúá rùçng hai nhaâ vêîn quen biïët nhau, Liïn tuy khöng bùçng loâng nhûng naâng cuäng khöng tûâ chöëi. Maâ naâng cuäng khöng daám tûâ chöëi caái gò. Naâng tûúãng rùçng mònh sinh ra chó àïí chõu sai khiïën maâ thöi, khöng daám phaãn khaáng bao giúâ caã.


Trong baãy nùm úã nhaâ chöìng, naâng chõu bao nhiïu nöîi khöí súã, haânh haå maâ khöng daám kïu ca. Liïn chó êm thêìm àau àúán.

Naâng thûúng haåi cho Têm àaä khöí vò naâng. Khi àûúåc tin naâng ài lêëy chöìng, Têm boã nhaâ tröën ài. Caách àêy möåt nùm, sûå tònh cúâ laåi khiïën cho naâng vúái ngûúâi cuä gùåp nhau cuâng möåt súã; Têm vêîn yïu cêìu naâng boã chöìng cuä àïí lêëy chaâng.

Liïn nhiïìu khi sung sûúáng tûúãng àïën caái àúâi dïî chõu cuãa naâng nïëu lêëy Têm. Nhûng Liïn vêîn chöëi. Chñnh naâng cuäng khöng hiïíu taåi sao maâ tûâ chöëi. Hònh nhû coá nhûäng caái leä töëi tùm laâm cho naâng súå haäi, khöng daám nhêån lúâi. Liïn lúâ múâ thêëy rùçng naâng khöng àuã can àaãm laâm möåt viïåc nhû thïë, khöng àuã quaã quyïët vúái mònh àïí chöëng laåi nhûäng caái cay nghiïåt gêy nïn chung quanh naâng. Khöng phaãi vò naâng quyïën luyïën àûáa con lïn saáu: naâng khöng yïu noá vò noá cuäng xêëc laáo nhû böë. Nhûng boã chöìng boã con àïí lêëy Têm, àïí àûúåc sung sûúáng riïng lêëy mònh naâng. Liïn cho nhû laâ möåt viïåc khöng bao giúâ coá thïí laâm àûúåc.

Saáng nay, vaâo àïën súã, naâng thêëy Têm khaác moåi ngaây thûúâng. Chaâng goåi naâng ra möåt chöî vaâ ûáa nûúác mùæt noái:

- Liïn aå, mai töi phaãi àöíi ài Saâi Goân, maâ ài chûa biïët àïën bao giúâ múái àûúåc vïì. Liïn nghô thïë naâo? Nïëu Liïn coân yïu töi, xin Liïn ài hùèn vúái töi, chuáng ta seä xa hùèn chöî naây. Töi cam àoan laâm cho àúâi Liïn àûúåc sung sûúáng. Liïn bùçng loâng ài, Liïn!

Naâng chó cuái mùåt khoác. Khi thêëy Têm thêët voång quay ài, naâng àau àúán, uêët ûác, nhû àûát tûâng khuác ruöåt. Hònh nhû tûâ àêy coá caái gò gêîy naát khöng phûúng vúát laåi àûúåc trong caã àúâi naâng.

Bûúác chên vaâo nhaâ, tûå nhiïn Liïn thêëy lo súå. Khöng khñ trong nhaâ nùång nïì nhû sùæp coá tai naån gò xaãy ra. Tñch vaâ baâ meå àûúng ngöìi baân taán, thêëy naâng vïì ngûâng laåi, möîi ngûúâi ra ngöìi möåt chöî, nhûng thónh thoaãng àûa mùæt nhòn naâng. Liïn lùång leä vaâo buöìng xem con nguã, röìi ngöìi bïn mêm cúm nguöåi àïí phêìn. Naâng vaâ vöåi vaâng mêëy miïëng cúm, cöë nuöët cho xong bûäa.

Böîng nhiïn baâ meå chöìng laåi gêìn, gioång dõu daâng laâm naâng ghï súå:

- Naây cö Liïn, thïë cö àõnh theo cêåu Têm vaâo Saâi Goân thêåt àêëy chûá?


Liïn giêåt mònh, hoaãng höët àaáp:

- Thûa meå, ai baão meå thïë?

- Laåi coân ai baão nûäa. Maâ cêìn gò phaãi coá ai baão töi múái biïët. Thöi, cö coá ài thò cûá thu xïëp maâ ài ài, àûâng úã àêëy nûäa. Phaãi, cö thiïët gò caái nhaâ naây...

Liïn thûa:

- Meå noái oan cho con, chûá con àêu daám thïë.

Baâ meå chöìng löìng löån lïn, xóa noái:

- Àûâng giaâ möìm nûäa, con kia! Coá ngûúâi roä raâng tröng thêëy maây àûâng noái chuyïån vúái noá buöíi saáng nay, coân chöëi gò nûäa, àöì khöën naån! Naây tao baão thêåt: maây tûúãng maây ài thoaát àûúåc caái nhaâ naây aâ?

Baâ cuå àay nghiïën vaâ diïëc moác naâng bùçng nhûäng lúâi chua cay. Tñch vêîn ngöìi trïn ghïë, yïn lùång khöng noái gò. Liïn ûáa nûúác mùæt, àùåt baát cúm ùn dúã xuöëng chiïëu, phaân naân:

- Meå cûá àùåt àiïìu cho con maäi. Thêåt laâ aác, khöng cho ngûúâi ta nuöët tröi miïëng cúm nûäa.

Naâng ngheån ngaâo, buöng àuäa àûáng dêåy toan bûúác xuöëng dûúái nhaâ. Nhûng coá tiïëng xö ghïë, röìi möåt baân tay nùæm chùåt lêëy cöí naâng:

- Maây baão meå tao aác aâ? Khöng aác àïí cho maây tûå tiïån ài theo trai phaãi khöng?

Baân tay nhû sùæt boáp chùåt xoay naâng laåi. Liïn thêëy giaáp mùåt mònh, caái mùåt ghï súå cuãa Tñch, hai mùæt àoã ngêìu. Caái giêån dûä laâm tiïëng hùæn run lïn:

- Con àô! Liïn thoaáng nghô àïën neát mùåt thanh tao cuãa Têm ban saáng.

Naâng khinh bó nhòn chöìng: - Buöng töi ra! Röìi naâng guåc xuöëng dûúái nhûäng caái àêëm, àaá nùång nïì. Loâng

ghen gheát laâm Tñch khoãe thïm lïn. Hùæn nghiïën rùng laåi àaánh tuái buåi. Hùæn thêëy gheát naâng àïën cûåc àiïím. Khöng phaãi vò naâng khöng yïu, maâ hùæn cùm tûác. Nhûng naâng laåi ài yïu möåt ngûúâi khaác, nhû àêm vaâo loâng tûå aái cuãa hùæn. Sûå êëy khöng bao giúâ hùæn tha thûá àûúåc.

* * *


Khi Liïn thêëy tiïëng noái, tónh laåi, thò àaä chiïìu. Múã mùæt, naâng thêëy àûáa con àûáng bïn caånh súå haäi nhòn naâng. Liïn vuâng ngöìi dêåy, lo súå, vò sûåc nhúá àaä mêët buöíi laâm. Nhûng khi cûã àöång, naâng thêëy khùæp ngûúâi àau àúán nhû dêìn, vaâ caái quang caãnh buöíi trûa laåi hiïån ra trong trñ.

Möåt sûå cùm húân nöíi dêåy trong loâng naâng; Liïn nhúá ra ngaây mai Têm phaãi àöíi Saâi Goân. Sao naâng laåi khöng ài vúái Têm àûúåc? Ai cêëm? Maâ töåi gò naâng úã àêy àïí chõu nhûäng nöîi khöí súã nhû thïë naây? Phaãi ài, ài àïí thoaát núi àõa nguåc, ài àïí hûúãng chuát haånh phuác maâ naâng coá quyïìn àûúåc hûúãng úã àúâi.

Nhûng àïën ngaây mai, nhûäng àiïìu dûå àõnh cuãa Liïn tiïu taán caã. Naâng ùém con ra tiïîn Têm ngoaâi ga, röìi àïí Têm möåt mònh bûúác lïn xe hoãa, mang theo ài caái hy voång cuöëi cuâng cuãa àúâi naâng. Khi àoaân xe àaä khuêët, Liïn thêëy bao nhiïu nöîi àau khöí tröîi dêåy ngêåp loâng. Naâng guåc àêìu vaâo chiïëc cöåt sùæt röìi oâa lïn khoác.

Ngaây noå nöëi tiïëp ngaây kia. Liïn laåi vêîn chõu caái àúâi khöí súã, àau àúán moåi ngaây. Caái möång cuöåc àúâi sung sûúáng vúái Têm, Liïn buöìn rêìu cho nhû laâ nhûäng vêåt töët àeåp maâ naâng thêëy baây trong tuã kñnh caác cûãa haâng, nhûäng vêåt quyá giaá maâ naâng tûúãng khöng bao giúâ coá thïí vïì naâng àûúåc.

Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Gioá àêìu muâa. Nxb Àúâi nay, Haâ Nöåi 1937.


NGÛÚÂI LÑNH CUÄ

Möåt buöíi töëi vïì thaáng chaåp, töi cuâng vúái möåt ngûúâi baån coá viïåc cêìn phaãi vïì quï. Khi úã têìu xuöëng möåt caái ga nhoã thò àaä gêìn mûúâi giúâ àïm. Chuáng töi coân phaãi ài qua möåt quaäng àöìng vùæng àïën baãy, taám cêy söë nûäa.

Trúâi reát nhû cùæt ruöåt, maâ gioá laåi thöíi maånh. Chuáng töi vûâa cuái lom khom ài, vûâa run cêìm cêåp, tuy àaä mùåc rêët nhiïìu aáo: böå quêìn aáo têy bùçng daå, ngoaâi khoaác aáo ba àúâ suy, ngoaâi nûäa laåi khoaác möåt caái aáo túi ài mûa. Möåt chiïëc khùn quaâng bùçng len quêën kñn lêëy cöí vaâ mùåt lïn àïën mang tai.

Caánh àöìng chuáng töi ài qua laâ möåt caánh àöìng mêìu, bêëy giúâ chó coân trú cuöëng raå trïn àêët neã khö. Laâng maåc àaä nguã yïn lùång trong àïm töëi, khöng coân möåt boáng lûãa naâo. Thónh thoaãng, bïn con àûúâng khuác khuyãu chuáng töi àang ài, hiïån ra caái vûâng àen thêîm cuãa möåt cêy nhaän, nöíi lïn nïìn trúâi àen nhaåt hún.

Hai chuáng töi cùæm àêìu raão bûúác mau, chó mong choáng vïì túái nhaâ. Ài àûúåc möåt quaäng khaá daâi, chên àaä thêëy moãi, böîng ngûúâi baån töi chó tay vïì phña trûúác, noái:

- Sùæp àïën quaán àa röìi, àïën àêëy ta hùéng nghó möåt chuát àaä röìi haäy ài.

Töi gêåt àêìu biïíu àöìng tònh. Quaán àa laâ möåt caái nhaâ nhoã xiïu veåo, sùæp àöí naát; ban ngaây, coá möåt baâ cuå giaâ doån haâng nûúác baán úã àêëy cho nhûäng ngûúâi ài laâm àöìng, nhûng àïën töëi baâ cuå laåi doån haâng vïì. Nhûäng khi vïì quï chuáng töi vêîn thûúâng gheá vaâo àêëy uöëng cheán cheâ tûúi, vaâ noái dùm ba cêu chuyïån vúái nhûäng ngûúâi nhaâ quï vaâo nghó úã àoá.

Gêìn àïën núi, töi àaä nghe tiïëng aâo aâo cuãa laá àa lêåt gioá, möåt cêy àa cöîi, maâ vuâng àêëy, ngûúâi ta baão laâ àaä söëng lêu lùæm. Chuáng töi cuái


mònh bûúác vaâo quaán, túái caái buåc bùçng àêët, phuã möåt manh chiïëu cuãa baâ haâng traãi lïn àêët thay ghïë cho khaách ngöìi.

Vûâa ngöìi xuöëng, chuáng töi àaä ngaåc nhiïn nghe thêëy tûå trong xoá töëi àûa ra möåt tiïëng rïn khûâ khûâ nhû tiïëng rïn cuãa ngûúâi öëm.

Baån töi nghe thêëy tiïëng hoãi:

- Ai àoá?

Chuáng töi nghe thêëy tiïëng ngûúâi cûåa mònh, tiïëng chiïëu söåt soaåt; hònh nhû ngûúâi àoá ngöìi dêåy. Röìi möåt tiïëng noái khaân khaân traã lúâi, tiïëp theo mêëy tiïëng ho ruä rûúåi:

- Töi. Caác thaây ài àêu bêy giúâ?

- Chuáng töi vïì Son.

Tuy coá nghe tiïëng, nhûng chuáng töi khöng tröng thêëy gò caã, vò trong quaán töëi nhû mûåc. Baån töi laåi hoãi:

- Ai àoá? Sao laåi ra àêy maâ nguã, coá reát chïët khöng?

- Caác thêìy tñnh khöng nhaâ khöng cûãa thò phaãi ra àêy vêåy chûá biïët laâm thïë naâo.

- Laâng baác coá gêìn àêy khöng? Sao khöng nguã nhúâ ngûúâi trong laâng?

Ngûúâi êëy laåi ho ruä möåt höìi nûäa múái traã lúâi àûúåc:

- Töi úã ùn ngay àêy. Nhûng mònh ngheâo khöí ai ngûúâi ta cho nguã nhúâ. Vaâ ngûúâi ta khinh troång töi cuäng khöng thñch. êëy, thaâ rùçng ra úã nhúâ baâ cuå haâng nûúác àêy laåi coân hún, baâ ta tûã tïë.

Lúâi noái khñ khaái àoá laâm chuáng töi ngaåc nhiïn. Ngûúâi àaân öng laåi hoãi:

- Thêìy coá thuöëc laâo cho töi xin...

- Coá. Nhûng maâ khöng coá àiïëu.

- Àiïëu àêy.

Töi nghe thêëy anh ta súâ soaång trong boáng töëi. Chuáng töi nhñch laåi gêìn. Töi cho tay vaâo tuái lêëy thuöëc, röìi noái vúái baån töi möåt cêu bùçng tiïëng Phaáp:

- Thêåt laâ reát quaá nhó.

Tûác thò ngûúâi àaân öng traã lúâi:


- Vêng, reát thêåt.

Töi sûãng söët hoãi:

- Baác cuäng biïët tiïëng Têy aâ?

- Thûa, goåi laâ biïët qua loa möåt vaâi chûä. Höìi trûúác chuáng töi cuäng coá ài lñnh sang Phaáp.

Que diïm àaánh lïn, thoaáng aánh lûãa saáng, töi nhêån ra möåt ngûúâi àaä àûáng tuöíi, gêìy coâm vaâ höëc haác, ngöìi co ro trïn caái buåc àêët saát vaách. Quêìn aáo baác ta raách naát, trïn vai phuã möåt caái bao gaåo àaä thuãng nhiïìu chöî.

Khöng àúåi cho chuáng töi hoãi, baác ta hêëp têëp kïí chuyïån vïì thên thïë baác, nhû hïí haã vò àûúåc kïí laåi vúái ngûúâi laå caái àúâi gian truên cuãa mònh:

- Hai thêìy nghe, töi cuäng àaä coá luác sung sûúáng, chûá coá phaãi khöí nhû bêy giúâ àêu. Luác bêëy giúâ töi àùng lñnh sang Têy múái coá ngoaâi hai mûúi tuöíi. úã bïn êëy böën nùm àûúåc lon bïëp. Töi laåi coá caã vúå àêìm, noá thûúng yïu töi lùæm. Nhûng tûâ khi vïì nûúác àïën giúâ, lo viïåc laâm ùn, nïn töi cuäng chùèng gûãi tin tûác gò sang caã. Khöng biïët úã bïn êëy noá ra sao.

Röìi anh ta thuêåt laåi cho chuáng töi nghe caái àúâi anh àaä àûúåc söëng úã bïn Phaáp. Nhûäng khi khoaác tay vúå ài xem chúáp aãnh, trong tuái coá ba, böën trùm quan, vaâo haâng caâ phï uöëng rûúåu röìi ài tiïåm khiïu vuä. Nhûäng khi theo vúå vïì quï úã miïìn Provence, ra caánh àöìng haái nho, röìi cuâng àoaân keáo nhau vïì nhaãy haát vui veã quanh caái giïëng rûúåu nho úã giûäa laâng. Anh ta nhùæc laåi nhûäng tïn tónh àaä úã qua, bêy giúâ xa xöi muâ mõt: Tuolouse, Bordeaux, nhûäng tïn laâng nhoã anh ta qua chúi: Militry, Saint-Etreuil.

- Baác àaä qua Paris chûa? - Coá, töi àûúåc úã Paris nùm thaáng, Montmartre, Bois de

Boulogne töi àaä ài xem caã. Chuáng töi yïn lùång nghe anh kïí - khöng khoãi buöìn cûúâi khi

tûúãng àïën nhûäng caãnh tûúång xaán laån aánh saáng úã thaânh phöë Paris, laåi nghô àïën baác lñnh naây, bêy giúâ laâ möåt anh nhaâ quï An Nam ngheâo khöí ngöìi boá göëi huát thuöëc laâo trong möåt caái quaán vùæng giûäa chöën àöìng khöng möng quaånh.

Baån töi hoãi: - Thïë laâm sao maâ bêy giúâ baác nhû thïë naây?


Baác lñnh thúã daâi, nhû truát bao àiïìu uêët ûác ra húi thúã, cheáp miïång àaáp:

- Cuäng laâ caái vêån mònh nhû thïë, hai thêìy aå. Khi töi maän vïì, nhaâ cuäng coá trêu, ruöång caây cêëy àuã dû dêåt. Möåt nùm sêu ùn, mêëy nùm mêët muâa, nûúác luåt thaânh hïët saåch caã. Laåi thïm möåt vaâi caái kiïån vò rùæc röëi trong hoå, thïë laâ gia taâi khaánh kiïåt. Àïën bêy giúâ thò thêåt laâ möåt thên, möåt mònh, khöng nhaâ, khöng cûãa.

- Thïë sao baác khöng tòm viïåc laâm, hay laâ xin nhaâ nûúác giuáp? - Coá, töi àaä ài laâm úã toâa sûá àûúåc hún möåt nùm, thò öng quan

thêìy töi vïì Phaáp, töi cuäng boã viïåc. Tûâ àöå êëy, ngûúâi ta cuäng coá giuáp kyâ àûúåc mûúâi àöìng, kyâ dùm àöìng. Nhûng hai thêìy tñnh sao àuã: töi laåi bõ bïånh ho ra maáu vaâ loáa mùæt nûäa, bao nhiïu tiïìn thuöëc men hïët caã.

Baác ta noái àïën àêëy laåi vúá caái àiïëu cêìy àaánh diïm chêm huát. Töi thêëy mùåt mùåt baác höëc haác thïm; baác huát xong, àùåt àiïëu, ho ruä rúåi möåt höìi röìi laåi ngöìi yïn lùång trong boáng töëi.

Chuáng töi khöng biïët noái gò àïí an uãi baác, sûãa soaån àûáng dêåy ài. Baác ta xin vaâi chiïëc diïm vaâ mêëy àiïëu thuöëc laâo. Khi que diïm sau cuâng saáng lïn, töi thêëy baác nhòn chuáng töi ngêåp ngûâng nhû muöën noái gò maâ khöng daám noái. Töi ngúâ baác ta muöën xin tiïìn maâ khöng daám xin chùng? Àaä toan àaäi baác mêëy haâo chó, nhûng töi laåi lûúäng lûå khöng àûa, súå laâm tuãi baác ta quaá. Töi thêëy baác kheä thúã daâi.

Ra khoãi quaán, gioá thöíi maånh laâm tung taâ aáo. Trúâi lêëm têëm mûa, reát buöët caã chên tay. Chuáng töi ài yïn lùång, nghô àïën ngûúâi lñnh khöën naån kia, bêy giúâ laåi àùæp manh chiïëu raách khöng àuã che thên, nùçm nhúá laåi nhûäng luác khoaác tay vúå àêìm bûúác vaâo tiïåm nhiïìu aánh saáng, têån bïn kia traái àêët. Nhûäng kyã niïåm sung sûúáng êëy bêy giúâ àöëi vúái anh ta chua xoát biïët bao.

Nhû cuâng möåt yá nghô, ngûúâi baån töi thong thaã noái: - Chùæc anh ta bêy giúâ àang mú möång nhiïìu caái àeåp lùæm thò

phaãi. Töi yïn lùång, khöng traã lúâi. Chuáng quanh chuáng töi, caái àen töëi

cuãa àïm khuya dêìy dùçng dùåc.


ngûúâi baån cuä


Töi vúái Khanh - ngûúâi baån duyïn núå trùm nùm - àang ngöìi cuâng baân cêu chuyïån laâm ùn, êëm nûúác cheâ giaãi khaát pha àaä hêìu nhaåt. Chuöng àöìng höì àiïím mûúâi möåt giúâ; ngoån àeân luåt dêìn, dêìu hoãa trong bêìu do möåt tay roát coá àiïìu àöå chó chaáy àûúåc àïën thïë laâ hïët. Caãnh tõch mõch möåt àïm khuya úã tónh nhoã thêåt buöìn baä, khiïën töi laåi nhúá àïën nhûäng àïm naáo nhiïåt, àêìy aánh saáng úã Haâ Nöåi.

Khanh sûãa soaån sùæp ùém con ài nghó, thò böîng coá tiïëng goä cûãa röìi vuá giaâ vaâo.

- Thûa cêåu, coá ngûúâi àaân baâ naâo hoãi cêåu.

Töi thêët yá baão:

- Sao vuá khöng noái töi vùæng, baão ngûúâi ta luác khaác haäy àïën coá àûúåc khöng?

- Thûa, ngûúâi êëy coá viïåc cêìn, con khöng daám tûå yá.

Töi ngaåc nhiïn ngûãng lïn nhòn vúå, thò Khanh cuäng àang ngaåc nhiïn nhòn töi, àöi löng maây laá liïîu àaä bùæt àêìu dñu laåi. Töi baão vuá giaâ:

- Vuá ra hoãi ai àaä.

Ngûúâi vuá vûâa quay ài thò Khanh àaä sêìm ngay mùåt laåi lûúâm töi maâ rùçng:

- Àaân baâ, con gaái, nûãa àïm coân hoãi vúái han gò? Sao cêåu khöng sai vuá giaâ töëng khûá ài cho röìi.

Ngay luác êëy, ngûúâi vuá trúã vaâo:

- Thûa cö Lïå Minh àêëy, cêåu aå.

Töi ngêín ngûúâi ra. Lïå Minh, ngûúâi baån àöìng chñ gùåp gúä úã Haâ thaânh ba nùm vïì trûúác, sao nay cö laåi vïì àêy? Cö àïën bñ mêåt thûåc. Khöng biïët cö àïën tòm töi coá viïåc gò trong luác àïm khuya khoùæt naây? Àïën nhaâ traánh naån chùng? Trong möåt buöíi maâ têëm loâng nhiïåt huyïët coân söi nöíi, töi àaä hûáa luác naâo cuäng sùén loâng giuáp cö trong bûúác khoá khùn. Lúâi hûáa àoá, vaâ caái kyã niïåm möåt thúâi thiïëu niïn hùng haái thoaáng qua trñ nhúá khiïën töi bùn khoùn; möåt möëi lo ngaåi böîng nhiïn àïën aám aãnh têm trñ laâm tan naát caái yïn tônh töi àaä giûä gòn trong mêëy nùm naây.

Vuá giaâ vêîn àûáng àúåi. Töi baão Khanh:

- Múå vaâo tröng em noá nguã trûúác. Töi phaãi ra coá viïåc.


Röìi vöåi bûúác àïí traánh cêu bêëc chò maâ töi coá thïí àoaán àûúåc, töi ra ngoaâi tiïëp khaách. Tröng khaách maâ kinh ngaåc, khöng biïët coá phaãi Lïå Minh ngûúâi cuä khöng. aáo sa chuâm ngoaâi aáo caánh trùæng caâng laâm roä caãnh ngheâo khöí êín úã trong; hai tuái nheát àêìy nhûäng thûá laå gò, haá höëc miïång nhû kïu àoái; möåt giaãi lûng luåa àaä aám maâu xú xaác thoaáng qua súåi sa thûa.

Töi laåi nhúá àïën Lïå Minh ngaây xûa, oáng aã biïët bao trong chiïëc aáo vaãi röìng, ài àêu cuäng cöí àöång duâng nöåi hoáa maâ chñnh cö hiïën caái gûúng diïîm lïå.

Ngay àïën dung nhan cö xeát cuäng khaác xûa, àöi mùæt tinh nhanh buöíi trûúác bêy giúâ lúâ àúâ nhû bõ aám sau caái maân lo nghô; àöi goâ maá hêy hêy nay khöng biïët vò tuöíi hay vò phiïìn naäo úã àúâi, àöi maá kia àaä thaânh ra hoáp laåi, hai goâ maá nöíi cao, phaãi chùng nhû àïí tiïu biïíu cho keã söë phêån vêët vaã long àong. Töi ngaåi nguâng, lêu chûa noái àûúåc cêu hoãi han, cö cuäng ra veã sûúång suâng, e lïå; möåt laát, cö kheä noái:

- Maånh quên chùæc thêëy em khaác trûúác lùæm.

Naâo töi coá traách gò cö! Trong möåt phuát nhòn sûå thûåc, töi hiïíu chñnh töi thay àöíi nhiïìu lùæm, maâ tûå ghen vúái ngûúâi nûä àöìng chñ. Caái thên trûúãng giaã nûãa muâa töi nay àaä nghiïîm nhiïn thaânh möåt ngûúâi toâng sûå cöng súã, hoåa chùng coá lo lùæng cho vúå con àuã êëm no laâ maän nguyïån. Caái àúâi nghôa hiïåp laäng maån àaä thuöåc vïì thúâi quaá khûá, cö àïën àêy thêåt laâ tiïëng seát trong quaäng bònh minh. Röìi khöng biïët tûå nhuã mònh hay nhuã ai, töi àaáp:

- Vêng, ngûúâi àúâi ta möîi luác möåt khaác.

Lïå Minh nhû khöng àïí yá àïën cêu triïët lyá ngúá ngêín êëy:

- Em àïën àêy muöën phiïìn öng anh möåt viïåc, chaã biïët öng anh coá sùén loâng khöng?

Töi húi chöåt daå. Khöng hiïíu nhaâ nûä àöìng chñ naây laåi muöën baây ra chuyïån gò. Song cuäng gûúång àaáp:

- Viïåc gò, cö cûá cho biïët.

Lïå Minh bùæt àêìu thuêåt laåi quaäng àúâi vûâa qua.

- Anh em bêy giúâ möîi ngûúâi möåt núi, ngûúâi naâo lo phêån ngûúâi êëy. Coân em thïë cö, möåt thên lang thang nay àêy mai àoá, chùèng laâm àûúåc viïåc gò, röìi möåt buöíi chaán naãn, yïëu heân, em àaä àem thên gûãi möåt nhaâ laái buön.


Nghe thêëy cö coá chöìng töi nhû àúä àûúåc möåt gaánh nùång, dùçn loâng nghe nöët cêu chuyïån. Chuyïån cö cuäng giöëng nhû chuyïån trùm nghòn gia àònh eáo le khaác. Gaä laái buön àaä döëi cö: gaä àaä coá vúå caã. Caã, leä ghen tuöng, cö vöën ngûúâi hoåc thûác, khöng chõu àûúåc phêån töi àoâi, möåt höm cö ùém con lïn àûúâng tòm phûúng tûå lêåp. Cö àïën nhúâ töi tòm cho möåt chöî daåy tû, nhêët àûúåc nhaâ naâo chõu nuöi thaây daåy con úã nhaâ thò caâng hay, vò cö chó mong àûúåc möåt chöî "yïn thên" laâ quñ.

Cö noái xong, cuái nhòn ài chöî khaác, nhû tûå lêëy laâm xêëu höí vò caái àiïìu mong moãi têìm thûúâng êëy. Yïn thên! Bêy giúâ chuáng töi chó cêìu coá thïë thöi û? Tûå nhiïn töi thêëy khoá chõu trong böå quêìn aáo luåa, trong cùn phoâng cuãa töi baây biïån naâo àónh àöìng, tuã cheâ, sêåp guå, nhûäng thûá àöì àaåc laâm nêíy veã theâm muöën trong con mùæt nhûäng ngûúâi àöìng sûå úã caái tónh nhoã naây. Töi khöng giêëu àûúåc caái möëi theån thuâng àûa lïn laâm noáng mùåt. Töi quay laåi phña Lïå Minh vûâa gùåp luác naâng cuäng àûa mùæt nhòn töi. Hai chuáng töi nhòn nhau ngûúång nghõu.

Cö khêín khoaãn thïm:

- Thïë naâo anh cuäng cöë giuáp höå töi nheá.

Töi nhêån lúâi cho qua chuyïån. Song töi cuäng thûâa hiïíu, trûúác caái hoaån naån khöng xûáng àaáng kia, möåt lúâi hûáa xoaâng chùèng cuäng quaá û nhaåt nheäo. Khöng tòm àûúåc phûúng cûáu giuáp cö möåt caách kiïën hiïåu hún, töi tûå thêëy mònh heân nhaát. Nhûng biïët laâm thïë naâo? Múâi cö úã laåi àêy û? Töi nghô àïën caái giêån dûä cuãa Khanh maâ súå: naâng chùèng seä laâm tan hoang nhaâ cûãa ra mêët?

- Hoãi thïë naây khñ khöng phaãi, cö sao khöng àïën chúi súám hún möåt chuát?

Lïå Minh nhû múái hiïíu mònh àïën giúâ vö lyá. Cö böëi röëi xin löîi:

- Em chó coân nhúá chöî úã ngoä huynh biïn cho trûúác. Àïën hoãi tûâ saáu giúâ töëi, hoå chó quanh quêín, vaâ em khöng thuöåc phöë tónh naây thaânh ra cûá ài vú vêín maäi. Vaâ khi coân úã trïn Haâ Nöåi anh hay thûác khuya lùæm cú maâ. Anh thûúâng vêîn noái, àïm laâ ngaây cuãa boån trñ thûác, em vêîn tûúãng thïë nïn múái daám àûúâng àöåt àïën àêy.

Tòm cöng viïåc höå cö, giúái thiïåu möåt thiïëu nûä nhû cö vaâo möåt gia àònh nïìn nïëp cuä, töi cho laâ khoá khùn, maâ nghô khöng coá can àaãm laâm. Giuáp cö caái vöën nhoã àïí cö tòm caách tûå lêåp, töi vêîn cho laâ phêån sûå cuãa töi. Song múå chaáu giûä chòa khoáa, maâ Khanh àêu coá phaãi laâ


ngûúâi coá thïí lêëy nghôa khñ maâ chuyïín àûúåc loâng. Muöën tòm cêu khuyïn giaãi cö, song töi thêëy chñnh cêìn phaãi khuyïn giaãi cho töi nhiïìu hún, nïn tùæc cöí khöng noái àûúåc nïn lúâi.

Àöìng höì àaánh mûúâi hai tiïëng lanh laãnh trong àïm khuya. Töi giêåt mònh nhòn Lïå Minh, lo súå. Àaä möåt giúâ àöìng höì úã nhaâ ngoaâi röìi, chùæc Khanh ngúâ vûåc, maâ tûâ naäy àïën giúâ töi chùæc àaä lêím bêím chaán.

Lïå Minh nhû biïët yá, àûáng dêåy xin caáo tûâ.

Töi múã cûãa tiïîn cö ra ngoaâi. Tröng cö ài khuêët vaâo boáng töëi, töi laåi nhúá àïën nhûäng ngaây naâo höìi coân treã vêîn cuâng nhau höåi hoåp khuya trong möåt cùn phöë töëi tùm úã ngoaåi ö Haâ Nöåi.

Töi àoáng cûãa trúã vaâo, thêëy Khanh vêîn coân giong àeân ùém con ngöìi àúåi trïn ghïë. Töi vaâo, naâng kïí lïí löi thöi, traách moác naâo laâ khöng biïët thûúng vúå thûúng con, naâo laâ àaä ngêìn êëy tuöíi - (tuöíi múái coá ba mûúi!) - maâ coân toan tñnh nhûäng ai. Gioång Khanh têëm tûác nhû bõ àiïìu gò khöí súã lùæm, röìi naâng cuái mùåt tó tï khoác. Töi phaãi liïåu nhúâi khuyïn giaãi maäi, naâng múái nñn.

Khi naâng àaä ùém con vaâo maân ài nghó, khi caái yïn lùång tõch mõch cuãa àïm khuya àaä trúã laåi trong phoâng, töi cuái àêìu suy nghô.

Tûâ caái dô vaäng xa xöi thùm thùèm, töi thêëy hiïån lïn möåt hònh aãnh roä raâng, hònh aãnh töi trong luác coân niïn thiïëu, möåt thanh niïn hùng haái, nhiïåt thaânh, böìng böåt nhûäng àiïìu hay, sûå àeåp, luác naâo cuäng mú maâng nhûäng viïåc thaânh cöng to taát, möåt thanh niïn chûa biïët àïën caái sûå thûåc chua chaát cuãa cuöåc àúâi.

Töi laåi nghô àïën caái thên thïë töi bêy giúâ, möåt viïn chûác úã tónh nhoã, söëng caái àúâi yïn lùång, trûúãng giaã, möåt àúâi ùn no mùåc êëm, khöng phaãi lo lùæng caái gò. Töi hònh nhû caãm thêëy möåt sûå yá húåp hún.

Röìi töi bùn khoùn tûå hoãi xem trong hai caái hònh aãnh êëy, hònh aãnh ngûúâi thiïëu niïn hùng haái vaâ hònh aãnh ngûúâi trûúãng giaã an nhaân, caái hònh aãnh naâo thêåt cuãa töi?

Töi khöng daám traã lúâi.



HAI LÊÌN CHÏËT

Dung laâ con thûá böën. Vò vêåy khi naâng ra àúâi, khöng àûúåc cha meå hoan nghïnh lùæm. Thûåc ra, khöng phaãi cha meå naâng hùæt huãi con, vêîn coi ngûúâi con nhû möåt caái phuác trúâi ban cho, nhûng luác bêëy giúâ cha meå naâng àaä ngheâo röìi. Vúái ba ngûúâi con trûúác, hai trai, möåt gaái, cha meå Dung àaä thêëy khoá nhoåc, vêët vaã laâm luång múái lo cho àaân con àuã ùn, vaâ hai con trai àûúåc ài hoåc. Sau Dung laåi coân con beá uát nûäa, nïn caãnh nhaâ caâng thïm tuáng bêën.

Khi sinh ra Dung, meå naâng vò bêån buön baán, giao phoá naâng cho ngûúâi u giaâ tröng nom. Ngûúâi u giaâ naây úã nhaâ Dung àaä lêu lùæm, àaä nuöi vaâ sùn soác têët caã anh chõ Dung tûâ luác beá. Nhûng, khöng biïët vò coá phaãi thêëy Dung ra àúâi trong sûå laänh àaåm, maâ u giaâ àem buång thûúng yïu Dung lùæm. U sùn soác, bïë ùém naâng, vaâ chùm chuát naâng quyá nhû con àeã vêåy, tuy Dung luác beá öëm yïëu khoá nuöi vaâ laåi gheã lúã bêín thóu nûäa.

Cha Dung chùèng laâm gò caã. Tûâ xûa àïën nay vêîn thïë. Hònh nhû öng ta sinh ra àúâi laâ chó àïí ngöìi úã nhaâ cho luác naâo cuäng coá ngûúâi vaâ àïí nhûäng ngaây giöî tïët trong hoå, khùn aáo chónh tïì ài ùn cöî maâ thöi. Khöng ai thêëy öng ta laâm möåt viïåc gò, maâ cuäng khöng ai nghô àïën sûå öng ta phaãi laâm möåt viïåc gò.

Öng luác naâo cuäng ngöìi rung àuâi bïn caånh caái àiïëu öëng maâ sûãa chûäa rêët kïu, thónh thoaãng huát möåt àiïëu, röìi ngöìi trêìm ngêm nhû àang nghô ngúåi möåt sûå gò quan troång. Nhûäng luác êëy u giaâ biïët laâ öng chùèng nghô sûå gò quan troång caã, beân àem Dung àïën cho öng bïë. Öng giú hai tay ùém Dung vaâo loâng hön hñt, röìi xöëc Dung lïn trïn àuâi, ngoaáy buång cho noá cûúâi, röìi laåi trõnh troång àûa traã u giaâ. Xong öng laåi ngöìi nghô ngúåi.

Coá leä öng nghô tònh caãnh nhaâ öng, höìi coân öng cuå ài laâm viïåc quan, rêët giêìu coá vaâ haách dõch suöët möåt vuâng naây. Tûâ khi cuå cöë mêët


ài, cú nghiïåp ùn tiïu dêìn, caãnh nhaâ thaânh ra sa suát, chó coân caái danh khöng.

* * *

Cha meå Dung cuäng khöng nghô àïën sûå bùæt naâng ài hoåc nhû anh chõ naâng, coá leä vò nghô rùçng lo cho hai ngûúâi cuäng àaä àuã.

Dung caâng nhúán caâng gêìy goâ ài. Suöët ngaây naâng chó chaåy àaánh khùng àaánh àaáo vúái luä treã con nhaâ "haå lûu" - cha naâng goåi thïë, nhûäng ngûúâi ngheâo khöí truá nguå úã chung quanh xoám chúå. Nhiïìu khi ài àêu vïì tröng thêëy, cha naâng goåi vïì, àaánh cho mêëy roi mêy vaâ cêëm tûâ àêy khöng àûúåc chúi vúái luä treã êëy. Nhûng trêån àoân xong, Dung laåi mon men chúi vúái luä treã, vaâ thêëy hònh nhû cha naâng cuäng chó cêëm lêëy lïå chûá khöng thiïët gò àïën, naâng laåi vûäng têm nhêåp vaâo boån "haå lûu" suöët ngaây döng daâi úã ngoaâi chúå.

Möåt àöi khi, meå naâng coá dõp vïì àïën nhaâ, tröng thêëy naâng quêìn aáo löi thöi lïëch thïëch vaâ chên tay lêëm buân, chó cheáp miïång thúã daâi noái:

- Con naây röìi sau àïën hoãng mêët thöi.

Röìi baâ laåi quay ài buön baán nhû thûúâng, sau khi àaä àïí laåi cho chöìng möåt moán tiïìn tiïu pha trong nhaâ, vaâ sau khi anh chõ Dung möîi ngûúâi àaä nuäng nõu àoâi àûúåc möåt haâo àïí ùn quaâ.

Dung thêëy thïë cuäng chùèng ganh tõ, vò naâng xûa nay àöëi vúái caác anh chõ cuäng khöng thên thiïët lùæm. Nhûäng khi àang chúi thêëy àoái, naâng laåi chaåy vïì xin u giaâ baát cúm nguöåi hay thûác ùn gò khaác - thïë naâo u giaâ cuäng àaä àïí phêìn - röìi laåi chaåy nhaãy nhû möåt con vêåt non khöng biïët lo nghô gò.

Nhûäng sûå êëy àaä laâm cho Dung coá möåt caái tñnh an phêån vaâ nhêîn naåi laå luâng. Ngaây trong nhaâ coá tïët nhêët, caác anh chõ em naâng àûúåc mùåc quêìn aáo múái vui chúi, coân naâng vêîn cûá phaãi aáo cuä laâm luång dûúái bïëp, Dung cuäng khöng ca thaán hay kïu ca gò. Maâ naâng biïët kïu ca cuäng khöng àûúåc. Nhiïìu lêìn naâng àaä nghe thêëy u giaâ noái vúái meå naâng may cho caái aáo, thò meå naâng traã lúâi:

- May cho con nùåc nö êëy laâm gò. Àïí noá laâm raách naát ra aâ?


Coân noái vúái cha thò Dung biïët laâ vö cöng hiïåu, vò cha naâng khöng daám tûå yá caái gò bao giúâ caã.

* * *

Cuöåc àúâi cûá ài nhû thïë trong caái xoá chúå coãn con êëy. Thêëm thoùæt Dung àaä mûúâi böën tuöíi, nhûng ai cuäng tûúãng laâ haäy coân treã con, maâ tñnh tònh naâng nhû àûáa treã con thêåt. U giaâ àaä coá khi phaãi gùæt lïn vúái naâng:

- Bêy giúâ cö phaãi àûáng àùæn lïn möåt tñ chûá. Nhiïìu tuöíi röìi coân gò nûäa.

Dung ngêy thú hoãi:

- Àûáng àùæn laâ thïë naâo cú, u?

- Àûáng àùæn laâ àûáng àùæn chûá coân laâ thïë naâo nûäa, cö hoãi lêín thêín lùæm. Cö khöng coá veã ngûúâi nhúán möåt tñ naâo caã.

- ÛÂ thò töi khöng ngûúâi nhúán. Nhûng khöng ngûúâi nhúán thò laâm sao húã u?

U giaâ vaác quaåt àaánh; Dung chaåy laåi öm lêëy, röìi êu yïëm gheá tai u giaâ noái kheä:

- Töi coá ngûúâi nhúán, cêåu, múå cuäng khöng yïu hún cú maâ.

Thïë laâ hai u chaáu laåi lùång yïn khöng noái gò nûäa.

Möåt höm meå Dung àûa möåt baâ úã trïn tónh vïì chúi. Thêëy ngûúâi laå, nhêët laâ caách ùn mùåc thõ thaânh cuãa baâ khaách, Dung cûá àûáng daán mùæt lïn nhòn. Maâ laå thay, lêìn naây Dung khöng thêëy meå quaát mùæng baão lui ài nhû moåi bêån coá khaách khaác. Maâ baâ khaách laå cuäng chùm chuá nhòn Dung tûâ àêìu àïën chên, laåi hoãi han Dung nûäa.

Sau hai baâ thò thêìm vúái nhau maäi. Meå Dung múâi baâ khaách úã laåi ùn cúm, röìi thên haânh tiïîn baâ ra ga.

Bùéng àûúåc ñt lêu, möåt höm meå Dung àöí haâng vïì, goåi Dung laåi gêìn, lêëy ra möåt goái boåc giêëy maâ baão:

- Àêy, aáo múái cuãa cö àêy. Lêëy ra maâ thay, chûá ai laåi ùn mùåc raách rûúái nhû thïë kia bao giúâ.


Dung se seä cêìm goái giêëy múã ra, thêëy hoa caã mùæt: naâo aáo nhiïîu trùæng, bom bay höìng, aáo luåa maâu hoa lyá. Laåi coân mêëy chiïëc quêìn luåa caåp àoã, mêëy caái aáo caánh vaãi phin, mêëy caái cöí yïëm maáy vaâ mêëy chuåc thûúác vaãi. Dung cêët tiïëng run run hoãi:

- Cuãa nhûäng ai àêëy, múå?

- Khöng, riïng cuãa con àêëy thöi.

Dung sung sûúáng mên mï caác cuác aáo. U giaâ cuäng laåi gêìn xuyát xoa khen.

Tûâ höm êëy, meå Dung chiïìu chuöång Dung lùæm, khöng gheát boã nhû trûúác. Baâ bùæt Dung ùn mùåc chónh tïì, têåp ài giaây - (nhûng vùæng mùåt meå, Dung laåi vûát giaây ài chúi, vò naâng khöng quen ài) - bùæt vêën toác, vaâ ruöåm rùng.

Cuöëi thaáng taám nùm êëy, baâ khaách laåi xuöëng chúi úã laåi ùn cúm. Meå Dung goåi Dung vaâo buöìng, àoáng cûãa röìi thò thaâo vúái con àïën hún möåt tiïëng àöìng höì.

Sau cûãa múã, thêëy Dung bûúác ra mùæt àoã hoe nhû múái khoác, vaâ beän leän khöng daám tröng baâ khaách. Nhûng u giaâ döî daânh ñt lêu, Dung laåi vui veã vaâ cûúâi àuâa nhû cuä. Hïî treã laáng giïìng coá chïë nhaåo, Dung chó móm cûúâi.

* * *

Thïë laâ Dung ài lêëy chöìng.

Naâng ài lêëy chöìng cuäng búä ngúä vaâ laå luâng nhû ngûúâi nhaâ quï lïn tónh. Dung coi ài lêëy chöìng nhû möåt dõp ài chúi xa, möåt dõp rúâi boã àûúåc caái gia àònh laånh leäo vaâ caái xoám chúå quen mùæt quaá cuãa naâng. Ài lêëy chöìng àöëi vúái naâng laâ hûúãng möåt sûå múái.

Vò thïë, khi bûúác chên lïn ö tö vïì nhaâ chöìng, Dung khöng buöìn baä, khoác loác gò caã. Naâng coân chuá yá àïën nhûäng sûå laå mùæt, laå tai cuãa nhaâ giai, khöng nghe thêëy nhûäng lúâi chuác húi maát meã vaâ ganh tõ cuãa hai chõ vaâ em beá naâng nûäa.

Vïì àïën nhaâ chöìng, Dung múái biïët chöìng laâ möåt anh hoåc lúáp nhò, vûâa lêín thêín vûâa ngu àêìn. Naâng àaä beá maâ chöìng naâng laåi choùæt


hún. Nhûng baâ meå chöìng vúái caác em chöìng naâng thò to lúán, aác nghiïåt lùæm.

Qua ngaây nhõ hó, Dung àaä phaãi thaáo boã àöi voâng traã meå chöìng, ùn mùåc nêu söìng nhû khi coân úã nhaâ, röìi theo caác em chöìng ra àöìng laâm ruöång. Nhaâ chöìng naâng giêìu, nhûng baâ meå rêët kiïåt, khöng chõu nuöi ngûúâi laâm vaâ bùæt con dêu laâm.

Khöën naån cho Dung tûâ beá àïën nay khöng phaãi laâm cöng viïåc nùång nhoåc, bêy giúâ taát nûúác, nhöí coã, laâm luång àêìu tùæt mùåt töëi suöët ngaây. Àaä thïë laåi khöng coá ngûúâi an uãi! Chöìng naâng thò caã ngaây thaã diïìu, chaã biïët caái gò maâ cuäng khöng daám caäi laåi baâ cuå. Coân hai em chöìng naâng thò ghï gúám lùæm, thi nhau laâm cho naâng bõ mùæng thïm.

Nhûäng luác Dung cûåc nhoåc quaá ngöìi khoác thò baâ meå chöìng laåi àay nghiïën:

- Laâm ài chûá, àûâng ngöìi àêëy maâ xuåt xõt ài cö. Nhaâ töi khöng coá ngûúâi ùn chúi, khöng coá ngûúâi caã ngaây öm lêëy chöìng àêu.

Röìi baâ kïí thïm:

- Bêy giúâ laâ ngûúâi nhaâ tao röìi thò phaãi laâm. Mêëy trùm baåc dêîn cûúái, chûá tao coá lêëy khöng àêu.

Dung chó khoác, khöng daám noái gò. Naâng àaä viïët ba böën laá giêëy vïì kïí nöîi khöí súã cuãa naâng nhûng khöng thêëy cha meå úã nhaâ traã lúâi.

Möåt höm tònh cúâ caã nhaâ ài vùæng, Dung vöåi ùn cùæp mêëy àöìng baåc trinh leãn ra ga lêëy veá têìu vïì quï. Àïën núi, meå naâng ngaåc nhiïn hoãi:

- Kòa, con vïì bao giúâ thïë? Ài coá möåt mònh thöi aâ?

Dung súå haäi khöng daám noái rùçng tröën vïì, phaãi tòm cúá noái döëi. Nhûng àïën chiïìu töëi, naâng lo súå quaá, biïët rùçng thïë naâo ngaây mai meå chöìng naâng cuäng xuöëng tòm. Naâng àaánh baåo kïí hïët tònh àêìu àuöi cho cha meå nghe, nhûäng nöîi haânh haå naâng phaãi chõu, vaâ xin pheáp cho naâng úã laåi nhaâ.

Cha naâng huát möåt àiïëu thuöëc trong caái öëng àiïëu khaãm baåc röìi trêìm ngêm nhû nghô ngúåi. Coân meå naâng thò àuâng àuâng nöíi giêån mùæng lêëy mùæng àïí:

- Lêëy chöìng maâ coân àoâi úã nhaâ! Sao cö ngu thïë? Cö phaãi biïët cö laâm ùn thïë àaä thêëm vaâo àêu maâ phaãi kïí. Ngaây trûúác töi vïì nhaâ naây coân khoá nhoåc bùçng mûúâi chûá chaã àûúåc nhû cö bêy giúâ àêu, cö aå.


Súám mai, baâ meå chöìng Dung xuöëng. Vûâa thêëy thöng gia, baâ àaä noái maát:

- Nhaâ töi khöng coá phuác nuöi nöíi dêu êëy. Thöi thò con baâ töi laåi xin traã baâ chûá khöng daám giûä.

Meå Dung caäi laåi:

- Ö hay, sao baâ ùn noái laå! Bêy giúâ noá àaä laâ con dêu baâ, töi khöng biïët àïën. Mùåc baâ muöën xûã thïë naâo thò xûã. Chó biïët noá khöng phaãi laâ con töi nûäa maâ thöi.

Baâ noå nhûúâng baâ kia, ruát cuåc Dung àûúåc lïånh cuãa meå phaãi sûãa soaån àïí ài vúái meå chöìng.

Bõ khöí quaá, naâng khöng àûúåc khoác nûäa. Naâng khöng coân hy voång gò úã nhaâ cha meå nûäa. Nghô àïën nhûäng lúâi àay nghiïën, nhûäng nöîi haânh haå naâng seä phaãi chõu, Dung thêëy laånh ngûúâi ài nhû bõ söët. Naâng hoa mùæt lïn, àêìu oác röëi búâi, Dung ûúác ao caái chïët nhû möåt sûå thoaát núå.

Naâng khöng nhúá roä gò caã. Ra àïën söng luác naâo naâng cuäng khöng biïët. Nhû trong möåt giêëc mú, Dung lúâ múâ thêëy caái thaânh cêìu, thêëy doâng nûúác chaãy. Trñ naâng sùæc laåi khi nûúác laånh àêåp vaâo mùåt, naâng uêët ûác lõm ài, thêëy maáu àoã traâo lïn, röìi möåt caái maâng àen töëi àïën che lêëp caã.

* * *

Böîng naâng mú maâng nghe thêëy tiïëng nhiïìu ngûúâi, tiïëng goåi tïn naâng, möåt laân nûúác noáng ài vaâo cöí. Dung uá úá cûåa mònh muöën traã lúâi.

- Tónh röìi, tónh röìi, khöng lo súå gò nûäa. Bêy giúâ chó àùæp chùn cho êëm röìi sùæc nûúác gûâng àùåc cho uöëng laâ khoãi.

Dung dêìn dêìn nhúá laåi. Khi naâng múã mùæt nhòn, thêëy mònh nùçm trong buöìng, ngûúâi u giaâ cêìm cêy àeân con àûáng àêìu giûúâng, nhòn naâng móm cûúâi möåt caách buöìn rêìu:

- Cö àaä tónh hùèn chûa?

Dung gêåt: "Tónh röìi". Möåt laát, naâng laåi hoãi: "Töi laâm sao thïë nhó... Baâ caã àêu u? Baâ êëy vïì chûa?"


U giaâ àïí tay lïn traán Dung, khöng traã lúâi cêu hoãi.

- Con haäy coân mïåt. Nguã ài.

Hai höm sau, Dung maånh khoãe hùèn. Baâ meå chöìng vêîn chúâ naâng, hoãi coá veã gay gùæt thïm:

- Cö àõnh tûå tûã àïí àeo caái tiïëng xêëu cho töi aâ? Nhûng àúâi naâo! Trúâi coá mùæt chûá! Àaä dïî maâ chïët àûúåc. Thïë bêy giúâ cö àõnh thïë naâo? Àõnh úã hay àõnh vïì?

Dung buöìn baä traã lúâi:

- Con xin vïì.

Khi theo baâ caã ra ga, Dung thêëy ngûúâi hai bïn àûúâng nhòn naâng baân taán thò thaâo. Naâng biïët ngûúâi ta toâ moâ chuá yá àïën naâng.

Tröng thêëy doâng söng chaãy xa xa, Dung ngêåm nguâi nghô àïën caái chïët cuãa mònh. Lêìn naây vïì nhaâ chöìng, naâng múái hùèn laâ chïët àuöëi, chïët khöng bêëu vñu vaâo àêu àûúåc, chïët khöng coân mong coá ai cûáu vúát naâng ra nûäa.

Dung thêëy möåt caãm giaác chaán naãn vaâ laånh leäo. Khi baâ caã lêìn ruöåt tûúång, goåi naâng laåi àûa tiïìn lêëy veá, Dung phaãi vöåi quay mùåt ài àïí giêëu mêëy gioåt nûúác mùæt.



BÏN KIA SÖNG

Huyïån lyå núi quï töi laâ möåt huyïån miïìn haå du, cuäng giöëng nhûäng huyïån lyå khaác cuãa nûúác ta, khöng coá gò laâ àùåc biïåt. Huyïån khöng to lùæm, nhûng rêët sêìm uêët vaâ àöng àuác. Nhúâ coá con àûúâng xe hoãa ài qua, vaâ möåt con söng nhoã, nhaánh cuãa söng Nhõ haâ, nïn sûå buön baán àêm ra thõnh vûúång. Phöë huyïån coá möåt giêîy - bïn naây laâ àûúâng xe hoãa, möåt giêîy nhaâ laá traát vaách hay tûúâng göî, nhûäng cûãa haâng nho nhoã cuãa ngûúâi trong laâng múã baán caác thûác lùåt vùåt. Trûâ hai caái nhaâ gaåch hai têìng vaâ khaá röång: hai hiïåu cuãa ngûúâi khaách àïën lêåp nghiïåp úã àêy khöng biïët tûâ bao giúâ, hai hiïåu buön to nùæm hïët caã quyïìn lúåi buön baán úã trong huyïån. Sau quêìy haâng bùçng göî, luác naâo cuäng thêëy möåt hai chuá Khaách ngöìi gaãy baân tñnh, vaâ öng chuã hiïåu, ngûúâi beáo töët, höìng haâo, àêìu boáng nhû hoân bi, ngöìi bïå vïå trong ghïë baânh, luön tay chêm möìi lûãa vaâo caái àiïëu thuöëc laâo. Nhûäng ngûúâi khaách chuá êëy, vaâ caái cûãa haâng àöì söå cuãa hoå, laâ nhûäng ngûúâi vêåt lêìn àêìu gêy cho töi hònh aãnh cuãa sûå giaâu coá, búãi laâm cho töi àoaán thêëy möåt nûúác laå úã àêu àêu, nûúác kyâ dõ maâ hoå úã àêëy àïën àêy; thûúâng ngaây, coá khi haâng giúâ, töi dûâng laåi àûáng ngùæm hoå, nhòn nhêån caác cûã chó cuãa hoå, vaâ nghe tiïëng hoå noái lñu lo, khiïën töi nghô àïën möåt thïë giúái khaác laå luâng.

Höìi êëy, töi múái mûúâi ba tuöíi. Thêìy meå töi úã Haâ Nöåi vò buön baán thua löî nïn múái doån haâng vïì huyïån naây - chöî quï cuãa thêìy töi - àaä àûúåc hai nùm. Chuáng töi úã möåt cùn nhaâ nhoã ba gian ngay giûäa phöë, mùåt trûúác nhòn ra àûúâng xe hoãa, mùåt sau tröng ra caãnh àöìng ruöång. Meå töi doån möåt cûãa haâng taåp hoáa nhoã àïí baán cho nhûäng ngûúâi nhaâ quï quanh vuâng àêëy hoå lïn huyïån nhûäng ngaây phiïn. Vò chúå hoåp ngay úã giûäa phöë, nhûäng haâng quaâ baánh, haâng gaåo, haâng caâ, quang gaánh ngöín ngang vaâ thuáng muãng xïëp haâng hai dêîy àöëi diïån nhau. Dûúái trúâi, tiïëng öìn aâo cuãa ngûúâi hoåp chúå, möåt tiïëng öìn aâo àùåc biïåt, vang àöång vaâ sang saãng, tûâ àaám àöng êëy böëc lïn nhû ngoån lûãa, bao


truâm lêëy caã huyïån; möåt àaám àöng hoaåt àöång, vaâ vui veã, rûåc rúä nhiïìu maâu, àêìy aánh saáng vaâ tiïëng cûúâi, lêîn nhûäng cêu chûãi ruãa lanh laãnh nhû kim qua khöng khñ.

Àoá laâ têët caã núi quï töi, têët caã quang caãnh caái huyïån Vùn Dûúng miïìn haå du, maâ möåt ngûúâi trong hoå töi sñnh laâm thú àaä võnh trong böën cêu tuyïåt taác naây:

Vùn Dûúng xuên sùæc cúá sao buöìn, Àuã mùåt ta, taâu khùæp baán buön. Dûúái bïën thuyïìn buön chen chuác àêåu. Trïn àûúâng xe hoãa laåi qua luön!

Töi qua úã àêëy têët caã caái tuöíi niïn thiïëu cuãa töi, sung sûúáng vaâ nhaãy nhoát nhû möåt con chim giûäa cuöåc söëng hoaåt àöång kia bao boåc lêëy töi, àïí hïët caã mùæt maâ tröng, caã tai maâ nghe, caã muäi maâ ngûãi caái muâi caát, muâi àêët, lêîn muâi khoái raác ngûúâi ta àöët úã àêìu laâng buöíi chiïìu, theo gioá vúái sûúng maâ traân vaâo trong phöë.

Têët caã chúå huyïån, nhûäng keä ngaách hay baäi khöng, àöëi vúái töi àïìu quen thuöåc, thên mêåt nhû möåt vêåt cuä trong nhaâ. Nhûng, bïn kia söng, úã vïì phña huyïån nha, caách chúå àöå nûãa cêy söë, coá möåt núi àöëi vúái töi nhû möåt xûá bñ mêåt, xa laå. Núi êëy, ngûúâi trong phöë vêîn goåi laâ bïën Sen, vaâ con söng ài qua chöî êëy àûúåc goåi tïn laâ söng Sen. Bïën Sen laâ möåt tuám nhaâ àöå hún mûúâi noác, lêëp vaâo cêy cöëi xanh um, úã hai bïn vïå möåt con àûúâng giaãi àaá ài tùm tùæp khöng biïët vïì àêu. Phña sau, laâ möåt caánh àöìng hoang, àêìy baäi tha ma vaâ buåi dûáa; bïn naây, möåt con àï nhoã vaâ möåt rùång cêy; bïn kia, möåt caái quaán cöåt àaá, àûáng caånh con àûúâng nhoã ngoùçn ngoeâo ài vaâo laâng coá cêy àa tiïn, möåt cêy àa cöí khöng biïët mêëy trùm nùm, rïî thùèng xuöëng àêët to mêëy ngûúâi öm, khiïën khöng ai coá thïí phên biïåt àûúåc àêu laâ göëc, àêu laâ rïî. Gêìn àêëy, coá möåt caái phêìn möå xêy àaá boã hoang, möåt vaâi tûúång àaá möëc rïu lêîn trong coã rêåm, dûúái hai göëc thöng cao vuát, chöåi lïn caã möåt vuâng.

Möåt caái cêìu göî lung lay sùæp àöí, möåt caái cêìu nhaâ nûúác àaä boã, bùæc qua söng, nöëi liïìn bïën Sen vúái chúå huyïån bïn naây. Trong nhûäng dõp rêët hiïëm maâ töi àûúåc sang bïn êëy, khöng lêìn naâo töi ài qua chiïëc cêìu àoá maâ khöng ghï súå; caác vaán cêìu cuä àaä moåt rung àöång dûúái bûúác ài, vaâ qua khe húã, töi tröng thêëy doâng söng thùm thùèm chaãy. Nhûng nhûäng dõp sang chúi bïën Sen rêët ñt, vò ngûúâi úã bïn naây khöng hay giao thiïåp vúái ngûúâi bïn êëy. Bïën Sen ùn vïì tónh khaác, tónh Bùæc; nhûäng boån cûúáp nhiïìu lêìn vaâo cûúáp úã phöë huyïån röìi luâi


sang àoá àïí tröën traánh sûå têìm naä, laåi caâng laâm cho vuâng àoá àöëi vúái dên huyïån, àöëi vúái töi, thaânh möåt vuâng hay nhöån vaâ àaáng súå. Ngûúâi trong phöë thûúâng thò thêìm kïí vúái nhau nhûäng chuyïån xaãy ra bïn êëy; vaâ möîi khi coá ngûúâi úã bïën Sen sang, ai ai cuäng chùm chuá nhòn nhû möåt ngûúâi úã chöën xa laå naâo àïën.

Coá lêìn, möåt öng cuå giaâ rêu baåc àïën chúi nhaâ töi, cuâng thêìy töi uöëng rûúåu vaâ ngêm thú phuá. Khi biïët öng ta úã bïn Sen, töi nhòn öng ta khêm phuåc lùæm, meå töi laåi baão öng ta laâ möåt öng àöì rêët hay chûä, úã caái laâng ven söng phña bïn kia, möåt laâng nöíi tiïëng vò ngaây xûa, àaä coá möåt thúâi mûúâi taám öng tiïën sô. Khi öng cuå ra vïì, töi àûa ra àïën àêìu cêìu, töi dûâng laåi nhòn öng giûúng ö ài qua caánh àöìng, àïën khi öng nhoã lêëp úã chên trúâi.

Vuâng bïn Sen cûá luön luön aám aãnh trñ tûúãng tûúång non núát cuãa töi. Nhiïìu lêìn, töi leãn ra àùçng sau nhaâ, àûáng lïn möåt mö àêët nhòn sang bïn kia söng, nhòn khu nhaâ nêëp bïn cêy cöëi, caái quaán trú vú vaâ rùång cêy trïn búâ àï, bïn con àûúâng ài khöng biïët vïì àêu, vïì nhûäng chöën xa xùm naâo têån bïn kia giaãi àöìi nuái lúâ múâ xanh úã chên trúâi; vúái töi, sinh trûúãng úã chöën àöìng bùçng buân lêìy nûúác àoång, àöìi nuái quyïën ruä nhû möåt tiïëng goåi laå luâng. Trong giaãi nuái êëy, coá möåt quaã àöìi maâ nhûäng buöíi chiïìu nùæng trong, töi thêëy nöíi àoã lïn trúâi xanh. Trïn àónh àöìi, ngûúâi ta thêëy roä möåt chuâm cêy, meå töi baão àoá laâ chuâa Thiïn Thai. Thiïn Thai! caái tïn huyïìn aão thêìn tiïn êëy khiïën töi nghô àïën nhûäng chöën böìng lai xinh àeåp, chöën vui chúi cuãa nhûäng tiïn öng maâ thêìy töi vêîn àoåc àïën tïn trong caác truyïån vaâ kïí cho töi nghe. Röìi töi thú thêín cho àïën buöíi chiïìu, àïën luác mùåt trúâi thêëp xuöëng, àïí àûúåc tröng caã vuâng bïn kia söng choái loâa, rûåc rúä tia aánh nùæng; röìi töëi hún nûäa, luác chó coân raáng chiïìu chiïëu caác nïìn mêy, àûúåc tröng dêîy nhaâ múâ ài vaâ thêëp xuöëng, lêîn vaâo mùåt àêët, vaâ hai göëc thöng cao lïn, nöíi àen trïn da trúâi.

* * *

Dêìn dêìn, töi àûúåc coá nhiïìu dõp sang chúi bïn Sen. Sûå àoá laâ nhúâ úã anh Tiïën, baån töi. Töi àang hoåc úã lúáp ba trong trûúâng, gêìn hïët nùm, thò Tiïën xin vaâo hoåc. Töi yïu mïën anh ta ngay; Tiïën laâ möåt


àûáa treã maãnh deã vaâ xinh xùæn, mùæt to vaâ da trùæng, toác mïìm nhû súåi tú. Töi yïu Tiïën nhû yïu möåt cö con gaái, Tiïën thuây mõ, hiïìn laânh vaâ hïët loâng vúái baån. Nhûng ngoaâi nhûäng nïët töët êëy, Tiïën khiïën töi gêìn guåi vaâ quyïën ruä töi laâ vò anh úã bïn kia söng. Möåt caái àoá àaä khiïën cho anh ta àöëi vúái töi trúã nïn möåt àûáa treã kyâ dõ khaác thûúâng. Töi kïët baån vúái Tiïën rêët laâ thên thiïët, vaâ chiïìu naâo tan hoåc, töi cuäng tiïîn anh ta àïën têån àêìu cêìu röìi múái trúã vïì.

Möåt höm chuã nhêåt, Tiïën ruã töi sang chúi nhaâ. Töi sung sûúáng nhû möåt ngûúâi sùæp àûúåc ài phiïu lûu maåo hiïím, vò lêìn êëy laâ lêìn àêìu töi àûúåc sang bïn kia söng. Töi vúái Tiïën cuâng ài qua cêìu; chuáng töi dûâng laåi tûåa vaâo thaânh cêìu nhòn xuöëng söng; mêëy con thuyïìn cuãa caác ngûúâi buön baán chen nhau àêåu bïn búâ, trïn coá mêëy àûáa treã chúi àuâa vaâ con choá nùçm cuöån troân trïn mui thuyïìn nguã. Àoá chñnh laâ nhûäng chiïëc thuyïìn tûâ tónh Bùæc vïì, chúã nhûäng thûá haâng laå. Tiïën giú tay chó vaâo àaám thuyïìn baão töi:

- Ngaây trïn Bùæc vïì àêy, chuáng töi cuäng ài möåt chiïëc thuyïìn nhû thïë naây.

Töi nhòn Tiïën muöën hoãi anh ta vïì tónh Bùæc xa xöi êëy, nhûng laåi thöi. Tiïën àaä giùæt tay töi qua cêìu ài àïën phöë Sen. Nhaâ Tiïën úã cuöëi phöë, saát ngay caánh àöìng. Töi thêëy möåt cûãa haâng taåp hoáa cuäng giöëng nhû cûãa haâng cuãa meå töi, nhûng nhoã hún. Trïn têëm phaãn, sau mêëy ngùn haâng, möåt baâ cuå giaâ toác baåc phú, veã mùåt nhên tûâ, àang ngöìi tñnh tiïìn. Thêëy töi vaâ Tiïën bûúác vaâo, baâ cuå tûúi neát mùåt hoãi:

- Chaáu ài àêu vïì thïë?

Tiïën vûâa lêëy vaåt aáo lau möì höi, vûâa àaáp:

- Thûa baâ, con sang chúå chúi aå.

Baâ cuå nhòn vaâo töi, àûáng nêëp sau lûng Tiïën, baão:

- Chaáu vïì maâ uöëng nûúác. Caã cêåu nûäa, cêåu vaâo chúi. Trúâi nùæng thïë naây maâ ài coá nhoåc khöng?

Tiïëng baâ cuå ïm dõu vaâ ngoåt ngaâo, khiïën töi thêëy dïî chõu vaâ vui veã.

Tiïën múâi töi vaâo trong nhaâ, bêìy biïån rêët sú saâi, nhûäng àöì àaåc reã tiïìn vaâ cuä kyä. Chuáng töi vûâa ngöìi thò böîng trong nhaâ bûúác ra möåt ngûúâi con gaái àöå mûúâi lùm tuöíi. Töi biïët ngay laâ chõ Tiïën, vò giöëng Tiïën nhû hïåt, cuäng nûúác da trùæng, hai mùæt to. Tröng thêëy em, chõ


Thuáy núã möåt nuå cûúâi trïn àöi möi thùæm, möåt nuå cûúâi tûúi vaâ duyïn sùæc nhû trong àúâi töi chûa tûâng thêëy bao giúâ.

- Em àaä vïì àêëy aâ?

Tiïëng noái cuäng ïm dõu nhû tiïëng baâ cuå, nhûng trong hún. Thuáy laåi gêìn chuáng töi, sùn soác hoãi em. Töi ngêy ngûúâi trûúác caái sùæc àeåp cuãa naâng, trong loâng tûå nhiïn caãm àöång; tuy coân treã nhûng töi cuäng biïët laâ töi àûúng àûáng bïn möåt sûå gò quyá baáu vaâ hiïëm coá, möåt sûå gò mong manh röìi seä khöng coân nûäa.

Khi Thuáy àïí tay lïn vai töi, töi thêëy rung àöång caã ngûúâi, töi caãm thêëy töi bùæt àêìu yïu naâng.

- Em cuâng hoåc möåt lúáp vúái Tiïën aâ?

- Vêng aå.

Thuáy vuöët seä qua toác töi, baão:

- Em ngoan ngoaän quaá.

Naâng tiïëp:

- ÚÃ àêy chúi vúái em Tiïën röìi ùn baánh nheá. Tiïën, chõ coá àïí phêìn baánh trïn baân kia kòa.

Thuáy khöng ùn, chó ngöìi nhòn chuáng töi; töi thêëy naâng nhòn Tiïën rêët thûúng yïu khiïën töi ghen vúái baån àaä coá ngûúâi chõ xinh àeåp vaâ ên cêìn nhû thïë. Nhûng naâng cuäng hoãi chuyïån töi luön, töi traã lúâi hoaåt baát vaâ vui veã, khöng phaãi cöët noái, nhûng cöët àûúåc nghe caái tiïëng trong treão vaâ ïm aái cuãa naâng.

Ùn xong, Tiïën ruã töi ra chúi ngoaâi baäi tha ma àùçng sau nhaâ. Lêìn àêìu, töi àûúåc àûáng giûäa caái vuâng bñ mêåt, àûúåc nhòn gêìn hai göëc thöng vúái mêëy tûúång àaá giêëu trong coã. Tiïëng thöng reo rò raâo nhû möåt tiïëng àaân xa laå, trêìm nhû úã möåt coäi khaác naâo àûa laåi, vaâ caái quaán cöåt àaá löång gioá giûäa caánh àöìng hònh nhû àang àúåi chúâ nhûäng ngûúâi úã thúâi naâo, lêu lùæm, àïën nghó chên.

Tûâ höm êëy, thûúâng thûúâng töi vêîn sang bïn Sen luön. Töi muöën gêìn guåi cêy coã bïn vuâng êëy, àöëi vúái töi vêîn coá möåt veã riïng khaác hùèn cêy cöëi bïn naây. Töi muöën àûúåc luön luön tröng thêëy Thuáy, àûúåc nghe tiïëng noái cuãa naâng, àûúåc nhòn caái miïång xinh tûúi cuãa naâng heá trïn haâm rùng àen nhaánh. Caã baâ cuå cuäng khiïën töi yïu


mïën. Töi khöng biïët roä gò vïì gia àònh cuãa Tiïën, nhûng trïn mùåt caác ngûúâi trong nhaâ êëy, luác naâo töi cuäng thêëy phaãng phêët möåt veã trêìm mùåc, möåt neát thoaáng buöìn, caâng khiïën hoå àaáng yïu. Töi àoaán trûúác khi àïën buön baán úã àêy, hoå àaä coá möåt cuöåc àúâi laå luâng vaâ phong phuá, maâ vïët tñch coân laåi laâ nhûäng àöì vêåt kyâ dõ, nhû thanh gûúm, caái khaánh àöìng, con ruâa ngoåc, àïí trong möåt caái tuã kñnh maâ göî àaä long sún. Vúái laåi hoå khaác nhûäng ngûúâi vui veã, thö sú bïn naây thïë; chõ Thuáy vaâ Tiïën àïìu coá nûúác da trùæng xanh, chên tay nhoã nhùæn, nhûäng daáng àiïåu thanh nhaä, tiïëng noái nheå, khöng nhû caác ngûúâi höìng haâo vò cuåc mõch úã trûúác nhaâ töi. Höìi êëy, töi cho laâ vò hoå úã caái vuâng bñ mêåt êëy, hay laâ vò hoå laâ nhûäng ngûúâi khaác thûúâng nïn múái daám àïën úã àoá.

Töi chúi vúái Tiïën caâng ngaây caâng thên mêåt; töi àûúåc coi nhû möåt ngûúâi con cuãa gia àònh êëy. Chõ Thuáy coi töi nhû em, cuäng sùn soác vaâ êu yïëm töi nhû Tiïën. Nhiïìu khi chõ àïí töi ngaã àêìu xuöëng bïn loâng, xoa toác töi, hoãi nhûäng cêu chuyïån ên cêìn. Àïën bêy giúâ traãi qua bao nhiïu lêu, töi vêîn coân nhúá, luác nhòn lïn, àöi mùæt trong vaâ caái miïång xinh thùæm cuãa naâng cuái xuöëng töi, baân tay nhoã nhùæn cuãa naâng àùåt trïn traán töi noáng vò chaåy nhaãy ngoaâi caánh àöìng. Töi coân nhúá maäi hònh aãnh ngûúâi con gaái yïíu àiïåu vaâ tûúi àeåp êëy, nöíi lïn trong thúâi niïn thiïëu cuãa töi nhû möåt naâng tiïn hiïìn hêåu, giûäa möåt vuâng cêy coã laå.

Nhûng khöng bao lêu, töi phaãi tûâ giaä ngûúâi baån nhoã cuãa töi; thêìy meå töi doån nhaâ lïn Haâ Nöåi, töi cuäng phaãi ài theo. Buöíi cuöëi cuâng cuãa töi vúái Tiïën bïn söng Sen vaâo möåt ngaây muâa àöng u aám vaâ reát laånh. Chuáng töi cuâng nhau ài thùm möåt lêìn cuöëi cuâng mêëy öng tûúång àaá vêîn ngöìi yïn trong coã; giúâ xa nhau gêìn àïën, coá leä khöng bao giúâ coân gùåp nhau nûäa, song chuáng töi coân treã quaá khöng biïët buöìn. Àïën luác Thuáy àùåt tay lïn vai töi, ïm aái baão:

- Bao giúâ chõ múái laåi àûúåc gùåp em?

Töi böîng thöín thûác caã ngûúâi, nûúác mùæt traân ra khoáe mùæt, töi guåc àêìu vaâo vai Thuáy khoác.

* * *


Cêu chuyïån phaãi coá luác hïët. Mûúâi nùm sau töi múái laåi coá dõp trúã vïì Vùn Dûúng. Quang caãnh khaác xûa, phöë chúå bêy giúâ sêìm uêët hún, nhaâ ngoái san saát. Nhûäng ngûúâi cuä ngöìi baán haâng àïìu giaâ, rêu toác baåc, vaâ nhûäng treã cuâng hoåc vúái töi trûúác kia bêy giúâ àaä ngöìi thay vaâo àêëy, thaânh nhûäng ngûúâi lúán tröng laå hùèn ài.

Töi sang bïn kia söng; caái cêìu sùæt khöng coân nûäa: möåt àïm gioá to, cêìu bõ sêåp vaâ ngûúâi ta cuäng khöng sûãa chûäa vò con àûúâng sang Bùæc ñt ngûúâi qua laåi. Bêy giúâ qua söng phaãi duâng àoâ. Töi qua àoâ luác buöíi chiïìu, luác sûúng àaä bùæt àêìu xuöëng lêîn vúái khoái trong mêëy chiïëc thuyïìn chaâi àêåu úã bïën àûa ra. Möåt caãnh hoang taân àúåi töi: bïn kia söng, giúâ chó coân laâ miïëng àêët boã hoang, coã moåc trïn nhûäng thïìm nïìn nhaâ cuä. Möåt caái quaán nûúác siïu veåo tröëng khöng bïn möåt göëc àa cùçn. Caã möåt dêîy phöë àaä mêët ài, nhûäng cêy cöëi lú thú vaâ xú xaác dûúái gioá chiïìu: chó giùång cêy bïn àï vêîn coân, vêîn nhû cuä, bïn con àûúâng xa thùèm khöng biïët vïì àêu, con àûúâng sùæp àêìy aánh töëi mïnh möng, têån chên trúâi khöng coá möåt boáng ngûúâi naâo.

Töi khöng daám ài xa nûäa; buöìn rêìu, töi trúã laåi àoâ, qua doâng söng àaä xaám dûúái sûúng muâ. Töi khöng hoãi ngûúâi laái àoâ xem nhûäng ngûúâi trûúác úã àêy bêy giúâ àêu, töi chùæc anh ta cuäng khöng biïët. Thêëy chên cêìu gaåch àen rïu phuã, töi nhúá laåi ngûúâi baån nhoã cuãa töi, nhúá àïën Thuáy, daáng àiïåu thuây mõ àaáng yïu cuãa naâng, caái veã buöìn luác naâo cuäng phaãng phêët trïn mùåt naâng, bêy giúâ töi àoaán biïët àaä che kñn bao nhiïu sûå àöíi thay àau àúán. Àöi mùæt naâng nhû vûâng trúâi trong thùèm töi àaä àûúåc soi thêëy caái dû võ cuãa cuöåc àúâi.

Lïn búâ, töi coân quay laåi lêìn cuöëi nûäa, nhòn rùång cêy, caái quaán, vúái laâng maåc xa xa dûúái chên giaãi nuái têån àêu kia; vuâng bïn kia söng àöëi vúái töi khöng coân bñ mêåt nûäa, chó coân cho töi tröng thêëy caái buöìn thaãm cuãa àêët ngheâo.

Baáo Ngaây nay söë 100, 6 thaáng 3-1938.


NGÛÚÂI ÀÊÌM

Höm êëy ngaây thûá hai, nïn ñt ngûúâi ài xem, trûúác cûãa raåp chúáp boáng Patheá chó lú thú coá dùm bêíy cêåu hoåc sinh àûáng nghïëch àêìu nhòn mêëy caái quaãng caáo löån xöån daán trïn tûúâng. Möåt hai ngûúâi lñnh Têy ài vú vêín, miïång ngêåm thuöëc laá, tay àuát tuái quêìn, àiïåu böå lú àïînh vaâ buöìn teã, hònh nhû hoå khöng coá cuöåc ài chúi gò nûäa, nïn bêët àùæc dô phaãi àïën xem chúáp boáng vêåy.

Khi töi bûúác vaâo trong raåp, giúâ haäy coân súám. Tuy vêåy haâng ghïë "lö" vaâ haång nhêët cuäng àaä àöng ngûúâi ngöìi, toaân laâ ngûúâi Phaáp. Töi ài vaâo daäy haång nhò, choån möåt chiïëc ghïë úã giûäa. Têët caã àöå hún möåt chuåc ngûúâi ngöìi raãi raác cuâng möåt haâng vúái töi.

Lêåp tûác, töi sûãng söët chuá yá àïën möåt ngûúâi àêìm ngöìi caách töi mêëy ghïë, àang quay sang phña bïn noái chuyïån vúái möåt cö gaái nhoã. Caái caãm tûúãng töi coá trûúác nhêët laâ sûå ngaåc nhiïn. Möåt ngûúâi Phaáp, maâ laåi laâ möåt ngûúâi àaân baâ, ngöìi úã haång nhò lêîn vúái moåi ngûúâi! Töi tûå hoãi taåi sao ngûúâi àêìm êëy laåi khöng lêëy veá lö, hay ñt ra veá haång nhêët, àïí ngöìi chung vúái nhûäng ngûúâi Phaáp sang troång maâ töi thêëy bïå vïå vaâ maän nguyïån trïn caác daäy ghïë kia? Tûâ xûa àïën nay, chuáng ta quen nhòn thêëy ngûúâi Phaáp ngöìi úã haång trïn, àïën nöîi töi khöng thïí tûúãng tûúång àûúåc rùçng hoå coá thïí ngöìi úã caác haång dûúái. Cuäng khöng möåt luác naâo töi coá caái yá nghô rùçng ngûúâi àêìm kia khöng coá àuã tiïìn àïí traã caái veá haång nhêët.

Töi nhêån thêëy, cuäng nhû töi, nhûäng ngûúâi khaác ngöìi chung quanh toâ moâ nhòn vaâo ngûúâi àêìm. Nhûng hoå nhòn möåt caách söëng sûúång vaâ chùm chuá quaá; trong nhûäng con mùæt àoá, àöi khi laåi thoaáng qua möåt tia laänh àaåm vaâ aác caãm nûäa.

Ngûúâi àaân baâ Phaáp hònh nhû cuäng nhêån thêëy thïë, nïn baâ ta cöë thu hònh cho nhoã beá laåi, vaâ luön luön cuái mùåt xuöëng túâ chûúng trònh àïí trïn loâng. Cö beá quyâ úã trïn ghïë bïn caånh, quay lûng laåi maân aãnh,


chúi àuâa vúái caái muä da cuãa meå. Cö thónh thoaãng cêët tiïëng cûúâi vaâ huyát saáo miïång; luác êëy baâ meå vöåi vaâng àûa mùæt nhòn quanh, röìi ra hiïåu baão con im. Vaâ caái nhòn cuãa baâ ta ruåt reâ e lïå quaá, khiïën tûå nhiïn töi aái ngaåi vaâ caãm àöång.

Àöåt nhiïn töi tin chùæc ngûúâi àaân baâ àoá, vaâ àûáa con, múái úã Phaáp sang bïn naây. Nhiïìu cûã chó cuãa baâ ta àaä àïí töi àoaán nhû thïë. Baâ ta coá caái veã laå luâng búä ngúä cuãa ngûúâi múái bûúác chên àïën möåt núi xa laå, ngöìi vaâo chung quanh nhûäng ngûúâi khaác giöëng khöng hiïíu mònh, vaâ baâ coá caái veã ruåt reâ, nhuän nhùån maâ ta khöng thêëy úã nhiïìu ngûúâi àêìm àaä söëng lêu bïn naây.

Töi ngùæm nhòn baâ ta vúái möåt caãm tònh chên thêåt maâ töi khöng ngùn cêëm àûúåc. Baâ ùn mùåc rêët giaãn dõ, toaân möåt maâu àen. Coá leä baâ àïí tang. Tang cha meå, ngûúâi thên thñch hay chöìng? Khöng biïët taåi sao, töi chùæc chöìng baâ àaä mêët, àïí laåi cho baâ cö gaái beá kia. Möîi khi cö beá quay laåi phña bïn naây, töi laåi nhêån thêëy hai ngûúâi - hai meå con - giöëng nhau quaá; cuäng caái khuön mùåt traái soan, cuäng múá toác vaâng, vaâ nhêët laâ àöi con mùæt to, àûa chêåm chaåp, luác naâo cuäng nhû nhòn ra ngoaâi xa.

Möåt veã buöìn lùång leä vaâ trêìm mùåc phaãng phêët trïn neát mùåt ngûúâi àaân baâ àoá. Thónh thoaãng baâ öm lêëy con ghò chùåt vaâo loâng nhû se laåi trûúác caái aác caãm baâ àoaán thêëy úã chung quanh. Hai meå con thuã thó vúái nhau nhûäng cêu töi khöng nghe roä, nhûng töi chùæc laâ nhûäng cêu àêìy veã yïu àûúng àùçm thùæm.

Khi trong raåp töëi ài, töi cuäng khöng nghô àïën xem phim nûäa. Bao nhiïu chuá yá cuãa töi àïìu àùåt vaâo ngûúâi àaân baâ àoá. Trñ töi tûúãng tûúång caái àúâi cuãa baâ ta, möåt ngûúâi àaân baâ haång trung lûu bïn Phaáp, möåt ngûúâi laâm cöng coá leä, vò chöìng chïët nïn chaán naãn sang thuöåc àõa àïí xa maâ quïn ài. Töi caãm thêëy baâ ta trú troåi quaá, búä ngúä quaá úã núi xûá súã naây. Töi hiïíu caái buöìn vaâ caái laånh leäo cuãa baâ, luác naây coá leä baâ àang mú maâng nghô àïën quï hûúng úã têån bïn kia phûúng têy, caái laâng nhoã úã sûúân àöìi, caái chuöng nhaâ thúâ cao lïn trïn rùång cêy, caánh àöìng coã, mêëy con boâ àuãng àónh trïn caái suöëi trong maâ boån chõ em baån cuâng laâng àang quay àêåp quêìn aáo trïn baân giùåt. Töi àaä àoåc nhiïìu tiïíu thuyïët cuãa ngûúâi Phaáp quaá, nïn coá thïí tûúãng tûúång àûúåc roä rïåt caái àúâi cuãa ngûúâi êëy. Cho nïn töi hiïíu caái nöîi nhúá thûúng quï hûúng cuãa baâ.


Coá leä baâ quen nhû úã bïn Phaáp, nïn múái lêëy veá haång nhò. Coá leä bïn êëy giaá veá haång nhò àöëi vúái baâ laâ to röìi. Búãi thïë, baâ khöng biïët úã xûá naây, möåt ngûúâi àaân baâ Phaáp khöng bao giúâ lêëy veá haång êëy.

* * *

Khi àeân bêåt saáng trong giúâ nghó, baâ dùæt con àûáng dêåy, laách khe ghïë ài ra. Àïën trûúác mùåt töi, baâ nhòn töi möåt caách dõu daâng, vaâ rêët lïî pheáp:

- Xin löîi öng.

Gioång noái cuãa baâ ngoåt ngaâo, khöng coá chuát gò kiïu ngaåo. Töi ñt khi àûúåc nghe möåt ngûúâi àêìm noái vúái mònh lïî pheáp nhû thïë. Töi chúåt nghô àïën caái lïî àöå nhaä nhùån cuãa ngûúâi Phaáp, cuãa nhûäng ngûúâi Phaáp thêåt, nhûäng ngûúâi chûa bõ caái hoaân caãnh bïn naây laâm xêëu ài. Töi nghô àïën caái loâng nhên tûâ röång raäi, caái tònh caãm döìi daâo cuãa ngûúâi àaân baâ Phaáp, luác naâo cuäng sùén saâng tha thûá vaâ cuái mònh trïn nhûäng àau khöí cuãa ngûúâi ngoaâi. Vaâ töi thêëy caái yá muöën àûúåc thên thiïån hiïíu biïët nhûäng ngûúâi àaân baâ êëy.

Töi theo ra ngoaâi raåp, thêëy hai meå con baâ àûáng úã àêìu heâ, nhòn mùåt nûúác höì Hoaân Kiïëm phùèng lùång nhû têëm gûúng. Trong àaám ngûúâi ài xem khöng ai àïí yá àïën baâ ta caã.

Möåt àûáa beá baán keåo, lêëm leát nhòn quanh àïí tröng caãnh saát, chaåy àïën gêìn baâ, giú höåp keåo trûúác mùåt cö beá. Töi nghe thêëy tiïëng cö beá àoâi mua, röìi baâ ta choån mêëy caái keåo trong höåp àûa cho con. Vûâa múã vñ lêëy tiïìn baâ vûâa hoãi thùçng beá baán keåo:

- Bao nhiïu?

Àûáa beá giú ba ngoán tay ra hiïåu, miïång cûúâi sung sûúáng:

- Ba xu, baâ àêìm!

Nghe cêu traã lúâi cuãa àûáa beá, töi thêëy baâ ta móm cûúâi, lêëy tay xoa àêìu noá vaâ hoãi bùçng tiïëng Phaáp:

- Maây khöng laånh û, con?


Àûáa beá nhe rùng cûúâi, lùæc àêìu vò khöng hiïíu gò, röìi vöåi chaåy vaâo chöî töëi búãi noá àaä thêëy boáng thêìy caãnh saát úã àùçng xa. Baâ ta húi ngaåc nhiïn nhòn theo, vaâ neát mùåt trúã nïn buöìn nhû cuä.

Töi tûå nhiïn àem loâng thûúng mïën ngûúâi àaân baâ Phaáp êëy. Caái veã buöìn êm thêìm cuãa baâ laâm cho töi cuäng buöìn lêy. Töi mú maâng ao ûúác ngûúâi Phaáp naâo cuäng töët nhû baâ; chuáng ta seä yïu mïën nûúác Phaáp àeåp àeä vaâ röång lûúång kia bao nhiïu, vaâ hai giöëng ngûúâi khaác nhau trïn maãnh àêët naây seä hiïíu biïët nhau, coi nhau thên nhû anh em möåt nhaâ.

Luác chúáp boáng tan, trúâi bùæt àêìu mûa buåi vaâ gioá laånh. Thêëy hai meå con baâ luãi thuãi ài trïn con àûúâng vùæng töi chó muöën chaåy theo noái cho baâ biïët caái caãm tònh àùçm thùæm cuãa töi, loâng kñnh troång cuãa töi trûúác sûå àau àúán, loâng mïën yïu cuãa töi àöëi vúái möåt keã nhên tûâ. Nhûng maâ töi chó àûáng lùång yïn, àûáng nhòn theo àïën khi hai ngûúâi khuêët vaâo boáng töëi, röìi töi thong thaã trúã vïì, trong loâng thêëy bùn khoùn, bûåc tûác khöng duyïn cúá.

Tûâ àoá, töi khöng bao giúâ àûúåc gùåp baâ ta nûäa. Vïì sau, nhiïìu lêìn ài xem chúáp boáng, töi àïí yá tòm nhûng khöng thêëy boáng hai meå con baâ êëy àêu caã. Coá leä baâ ta àaä ài tónh khaác röìi chùng?

Vaâ möîi khi àïm khuya úã raåp chúáp boáng ra vïì, töi hay ài voâng búâ höì àïí nhúá laåi hònh aãnh dõu daâng cuãa ngûúâi àaân baâ àoá. Bêy giúâ chùæc baâ ta àaä coá cöng viïåc laâm röìi.

Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Nùæng trong vûúân, Nxb Àúâi nay, Haâ Nöåi 1938.


HAI ÀÛÁA TREÃ

Tiïëng tröëng thu khöng trïn caái choâi cuãa huyïån nhoã; tûâng tiïëng möåt vang ra àïí goåi buöíi chiïìu. Phûúng têy àoã rûåc nhû lûãa chaáy vaâ nhûäng àaám mêy aánh höìng nhû hoân than sùæp taân. Daäy tre laâng trûúác mùæt àen laåi vaâ cùæt hònh roä rïåt trïn nïìn trúâi.

Chiïìu, chiïìu röìi. Möåt chiïìu ïm aã nhû ru, vùng vùèng tiïëng ïëch nhaái kïu ran ngoaâi àöìng ruöång theo gioá nheå àûa vaâo. Trong cûãa haâng húi töëi, muöîi àaä bùæt àêìu vo ve. Liïn ngöìi yïn lùång bïn mêëy quaã thuöëc sún àen; àöi mùæt chõ boáng töëi ngêåp àêìy dêìn vaâ caái buöìn cuãa buöíi chiïìu quï thêëm thña vaâo têm höìn ngêy thú cuãa cö; Liïn khöng hiïíu sao, nhûng chõ thêëy loâng buöìn man maác trûúác caái giúâ khùæc cuãa ngaây taân.

- Em thùæp àeân lïn chõ Liïn nheá?

Nghe tiïëng An, Liïn àûáng dêåy traã lúâi:

- Hùéng thong thaã möåt laát nûäa cuäng àûúåc. Em ra ngöìi àêy vúái chõ keão úã trong êëy muöîi.

An boã bao diïm xuöëng baân cuâng chõ ra ngoaâi choäng ngöìi; chiïëc choäng nan luán xuöëng vaâ kïu coát keát.

- Caái choäng naây sùæp gaäy röìi chõ nhó?

- ÛÂ àïí röìi chõ baão meå mua caái khaác thay vaâo.

Hai chõ em gûúång nheå ngöìi yïn nhòn ra phöë. Caác nhaâ àaä lïn àeân caã röìi, àeân treo trong nhaâ baác phúã Myä, àeân hoa kyâ leo leát trong nhaâ öng Cûãu, vaâ àeân dêy saáng xanh trong hiïåu khaách... Nhûäng nguöìn aánh saáng êëy àïìu chiïëu ra ngoaâi phöë khiïën caát lêëp laánh tûâng chöî vaâ àûúâng mêëp mö thïm vò nhûäng hoân àaá nhoã möåt bïn saáng möåt bïn töëi.


Chúå hoåp giûäa phöë vaän tûâ lêu. Ngûúâi vïì hïët vaâ tiïëng öìn aâo cuäng mêët. Trïn àêët chó coân raác rûúãi, voã bûúãi, voã thõ, laá nhaän vaâ baä mña. Möåt muâi êm êëm böëc lïn, húi noáng cuãa ban ngaây lêîn muâi caát buåi quen thuöåc quaá, khiïën chõ em Liïn tûúãng laâ muâi riïng cuãa àêët, cuãa quï hûúng naây. Möåt vaâi ngûúâi baán haâng vïì muöån àang thu xïëp haâng hoáa, àoân gaánh àaä xoã sùén vaâo quang röìi, hoå coân àûáng noái chuyïån vúái nhau ñt cêu nûäa.

Mêëy àûáa treã con nhaâ ngheâo úã ven chúå cuái lom khom trïn mùåt àêët ài laåi tòm toâi. Chuáng nhùåt nhaånh thanh nûáa, thanh tre, hay bêët cûá caái gò coá thïí duâng àûúåc cuãa caác ngûúâi baán haâng àïí laåi. Liïn tröng thêëy àöång loâng thûúng nhûng chñnh chõ cuäng khöng coá tiïìn àïí maâ cho chuáng noá.

Trúâi nhaá nhem töëi, bêy giúâ chõ em Liïn múái thêëy thùçng cu beá xaách àiïëu àoám vaâ khiïng hai caái ghïë trïn lûng úã trong ngoä ài ra; chõ Tyá, meå noá, theo sau, àöåi caái choäng trïn àêìu vaâ tay mang khöng biïët bao nhiïu laâ àöì àaåc: têët caã caái cûãa haâng cuãa chõ.

- Sao höm nay chõ doån haâng muöån thïë?

Chõ Tyá àïí choäng xuöëng àêët, baây biïån caác baát uöëng nûúác maäi röìi múái cheáp miïång traã lúâi Liïn:

- ÖËi chao, súám vúái muöån maâ coá ùn thua gò.

Ngaây, chõ ài moâ cua bùæt teáp; töëi àïën chõ múái doån caái haâng nûúác naây dûúái göëc cêy baâng, bïn caånh caái möåc gaåch. Àïí baán cho ai? Mêëy ngûúâi phu gaåo hay phu xe, thónh thoaãng mêëy chuá lñnh lïå trong huyïån hay ngûúâi nhaâ thêìy thûâa ài goåi chên töí töm, cao hûáng vaâo haâng chõ uöëng baát nûúác cheâ tûúi vaâ huát àiïëu thuöëc laâo. Chõ Tyá chaã kiïëm àûúåc bao nhiïu, nhûng chiïìu naâo chõ cuäng doån haâng, tûâ chêåp töëi cho àïën àïm.

Chõ kï xong choäng ghïë, dõch ngoån àeân hoa kyâ laåi ngöìi tïm trêìu, coân thùçng cu thò loay hoay nhoám lûãa àïí nêëu nöìi nûúác cheâ. Luác bêëy giúâ chõ múái ngêíng lïn noái chuyïån vúái Liïn.

- Coân cö chûa doån haâng aâ?

Liïn giêåt mònh, kïu kheä: chïët chûãa! Röìi àûáng dêåy giuåc em:

- Vaâo àoáng cûãa haâng thöi, khöng meå ra mùæng chïët.

An àaáp:


- Höm nay chûa chùæc meå coá ra khöng, chõ aå. Meå coân bêån laâm gaåo cú maâ.

Ngaây naâo, cûá chêåp töëi, meå Liïn taåt ra thùm haâng möåt lêìn, vaâ baâ dùån hïî cûá tröëng thu khöng laâ phaãi àoáng cûãa haâng laåi. Thïë maâ Liïn maãi ngöìi nhòn phöë quïn mêët! Bêy giúâ Liïn vöåi vaâng vaâo thùæp àeân, xïëp nhûäng quaã sún àen laåi, trong luác An ài tòm then àïí caâi cûãa cho chùæc chùæn. Caái cûãa haâng hai chõ em tröng coi laâ möåt cûãa haâng taåp hoáa nhoã xñu, meå Liïn doån ngay tûâ khi caã nhaâ boã Haâ Nöåi vïì quï úã, vò thêìy Liïn mùæc viïåc. Möåt gian haâng beá thuï laåi cuãa baâ laäo moám, ngùn ra bùçng möåt têëm phïn nûáa daán giêëy nhêåt trònh. Meå Liïn giao cho Liïn tröng coi - baâ coân bêån laâm haâng saáo - vaâ buöíi töëi thò hai chõ em cuâng nguã àêy àïí tröng haâng.

Liïn àïëm laåi nhûäng phong thuöëc laâo, xïëp vaâo hoâm caác baánh xaâ phoâng coân laåi, vûâa lêím nhêím tñnh tiïìn haâng. Höm nay ngaây phiïn maâ baán cuäng chùèng ùn thua gò.

- Coá phaãi buöíi trûa em baán cho baâ Lûåc hai baánh xaâ phoâng khöng?

An ngêîm nghô röìi àaáp:

- Vêng, baâ ta mua hai baánh coân cuå Chõ lêëy chõu nûãa baánh nûäa.

Liïn vúái caái baân tñnh àïí cöång söë tiïìn. Nhûng trong haâng noáng vaâ muöîi quaá, chõ ngêìn ngaåi röìi xïëp hïët caã tiïìn vaâo traáp, khöng tñnh nûäa:

- Thöi, àïí mai tñnh möåt thïí.

An nhòn chõ chó àúåi luác êëy. Hai chõ em cuâng vöåi muöën àoáng cûãa haâng àïí laåi ra ngoaâi kia, ngöìi trïn choäng ngùæm nhòn phong caãnh ngoaâi phöë. Liïn khoáa vöåi traáp tiïìn vúái möåt chiïëc khoáa chõ àeo vaâo caái dêy xaâ tñch baåc úã thùæt lûng, chiïëc xaâ tñch vaâ caái khoáa chõ quñ mïën vaâ haänh diïån, vò noá toã ra chõ laâ ngûúâi con gaái lúán vaâ àaãm àang.

- A, cö beá laâm gò thïë?

Nghe cêu noái tiïëp theo möåt tiïëng cûúâi khanh khaách, chõ em Liïn khöng cêìn ngoaãnh mùåt ra cuäng biïët laâ ai àaä vaâo haâng. Àoá laâ cuå Thi, möåt baâ giaâ húi àiïn vêîn mua rûúåu úã haâng Liïn. Liïn àaä biïët tñnh baâ, chõ lùèng lùång roát möåt cuát rûúåu ty àêìy àûa cho cuå; chõ khöng daám nhòn mùåt cuå vaâ trong loâng húi run súå, chõ mong cho cuå choáng ài. Cuå cêìm cuát rûúåu soi lïn röìi cûúâi gioân giaä noái:


- A, em Liïn thaão nhó. Höm nay laåi roát àêìy cho chõ àêy.

Cuå ngûãa cöí ra àùçng sau, uöëng möåt húi caån saåch, röìi vûâa cheáp miïång vûâa lêìn ruöåt tûúång traã tiïìn - Cuå àïí ba àöìng xu vaâo tay Liïn, xoa àêìu chõ möåt caái röìi laão àaão bûúác ra ngoaâi. Hai chõ em Liïn àûáng sûäng nhòn theo cuå ài lêìn vaâo boáng töëi, tiïëng cûúâi khanh khaách nhoã dêìn vïì phña laâng.

* * *

Trúâi àaä bùæt àêìu àïm, möåt àïm muâa haå ïm nhû nhung vaâ thoaãng qua gioá maát. Àûúâng phöë vaâ caác ngoä con dêìn dêìn chûáa àêìy boáng töëi. Caác nhaâ àaä àoáng im óm, trûâ möåt vaâi cûãa haâng coân thûác, nhûng cûãa chó àïí heá ra möåt khe aánh saáng. Treã con tuå hoåp nhau úã thïìm heâ, tiïëng cûúâi noái vui veã, khiïën An theâm muöën nhêåp boån vúái chuáng àïí nö àuâa, nhûng súå traái lúâi meå dùån phaãi coi haâng, nïn hai chõ em àaânh ngöìi yïn trïn choäng, àûa mùæt theo doäi nhûäng boáng ngûúâi vïì muöån, tûâ tûâ ài trong àïm.

Voâm trúâi haâng ngaân ngöi sao ganh nhau lêëp laánh, lêîn vúái vïåt saáng cuãa nhûäng con àom àoám bay laâ trïn mùåt àêët hay len vaâo caânh cêy. An vaâ Liïn lùång ngûúác mùæt lïn nhòn caác vò sao àïí tòm söng Ngên Haâ vaâ con võt theo sau öng Thêìn Nöng. Vuä truå thùm thùèm bao la àöëi vúái têm höìn hai àûáa treã nhû àêìy bñ mêåt vaâ xa laå vaâ laâm moãi trñ nghô, nïn chó möåt laát hai chõ em laåi cuái nhòn vïì mùåt àêët, vïì quaäng saáng thên mêåt chung quanh ngoån àeân lay àöång trïn choäng haâng cuãa chõ Tyá. Vïì phña huyïån, möåt chêëm lûãa khaác nhoã vaâ vaâng lú lûãng ài trong àïm töëi, mêët ài, röìi laåi hiïån ra... An troã tay baão chõ:

- Kòa, haâng phúã cuãa baác Siïu àaä àïën kia röìi.

Tiïëng àoân gaánh kôu kõt nghe roä rïåt, khoái theo gioá taåt laåi chöî hai chõ em; baác Siïu àaä túái gêìn, àùåt gaánh phúã xuöëng àûúâng. Baác cuái xuöëng nhoám laåi lûãa, thöíi vaâo caái nûáa con. Boáng baác mïnh mang ngaã xuöëng àêët möåt vuâng vaâ keáo daâi àïën têån haâng raâo hai bïn ngoä. An vaâ Liïn ngûãi thêëy muâi phúã thúm, nhûng úã caái huyïån nhoã naây, quaâ baác Siïu baán laâ möåt thûá quaâ xa xó, nhiïìu tiïìn, hai chõ em khöng bao giúâ mua àûúåc. Liïn nhúá laåi khi úã Haâ Nöåi chõ àûúåc hûúãng nhûäng thûác quaâ ngon, laå, - bêëy giúâ meå Liïn nhiïìu tiïìn,- àûúåc ài chúi Búâ höì uöëng


nhûäng cöëc nûúác laånh xanh àoã. Ngoaâi ra, kyã niïåm coân nhúá laåi khöng roä rïåt gò, chó laâ möåt vuâng saáng rûåc vaâ lêëp laánh, Haâ Nöåi nhiïìu àeân quaá! Tûâ khi nhaâ Liïn doån vïì àêy, tûâ khi coá caái cûãa haâng naây, àïm naâo Liïn vaâ em cuäng phaãi ngöìi trïn chiïëc choäng tre dûúái göëc baâng vúái caái töëi cuãa quang caãnh phöë chung quanh.

Àïm töëi àöëi vúái Liïn quen lùæm, chõ khöng súå noá nûäa. Töëi hïët caã, con àûúâng thùm thùèm ra söng, con àûúâng qua chúå vïì nhaâ, caác ngoä vaâo laâng laåi sêîm àen hún nûäa. Giúâ chó coân ngoån àeân con cuãa chõ Tyá, vaâ caái bïëp lûãa cuãa baác Siïu chiïëu saáng möåt vuâng àêët caát, trong cûãa haâng, ngoån àeân cuãa Liïn, ngoån àeân vùån nhoã, thûa thúát tûâng höåt saáng loåt qua phïn nûáa. Têët caã phöë xaá trong huyïån bêy giúâ àïìu thu nhoã laåi núi haâng nûúác cuãa chõ Tyá. Thïm àûúåc möåt gia àònh baác Sêím ngöìi trïn manh chiïëu, caái thau sùæt trùæng àïí trûúác mùåt, nhûng baác chûa haát vò chûa coá khaách nghe.

Chõ Tyá phe phêíy caânh chuöëi khö àuöíi ruöìi boâ trïn mêëy thûác haâng, chêåm raäi noái:

- Giúâ muöån thïë naây maâ hoå chûa ra nhó?

Chõ muöën noái mêëy chuá lñnh trong huyïån, mêëy ngûúâi nhaâ cuãa cuå thûâa, cuå luåc laâ nhûäng khaách haâng quen cuãa chõ. Baác Siïu àaáp vêín vú:

- Höm nay trong öng giaáo cuäng coá töí töm. Dïî hoå khöng phaãi ài goåi àêu.

Vúå chöìng baác Sêím goáp chuyïån bùçng mêëy tiïëng àaân bêìu, bêìn bêåt trong yïn lùång. Thùçng con boâ ra àêët, ngoaâi manh chiïëu, nghõch nhùåt nhûäng raác bêín vuâi trong caát bïn àûúâng. Chûâng êëy ngûúâi trong boáng töëi mong àúåi möåt caái gò tûúi saáng cho sûå söëng ngheâo khöí haâng ngaây cuãa hoå.

An vaâ Liïn àaä buöìn nguã rñu caã mùæt. Tuy vêåy hai chõ em vêîn cöë gûúång àïí thûác khuya chuát nûäa, trûúác khi vaâo haâng àoáng cûãa ài nguã. Meå vêîn dùån phaãi thûác àïën khi têìu xuöëng - àûúâng sùæt ài ngang qua ngay trûúác mùåt phöë - àïí baán haâng, may ra coân coá möåt vaâi ngûúâi mua. Nhûng cuäng nhû moåi àïm Liïn khöng tröng mong coân ai àïën mua nûäa. Vúái laåi, àïm hoå chó mua bao diïm hay goái thuöëc laâ cuâng. Liïn vaâ em cöë thûác laâ vò cúá khaác, vò muöën àûúåc nhòn chuyïën têìu àoá laâ sûå hoaåt àöång cuöëi cuâng cuãa àïm khuya.


An àaä nùçm xuöëng göëi àêìu lïn àuâi chõ, mi mùæt sùæp sûãa rúi xuöëng, coân dùån vúái:

- Têìu àïën chõ àaánh thûác em dêåy nheá.

- ÛÂ, em cûá nguã ài.

Liïn kheä quaåt cho An, vuöët laåi maái toác tú. Àêìu em beá nùång dêìn trïn ngûúâi Liïn; chõ ngöìi yïn khöng àöång àêåy. Qua khe laá cuãa caânh baâng ngaân sao vêîn lêëp laánh; möåt con àom àoám baám vaâo dûúái mùåt laá, vuâng saáng nhoã xanh nhêëp nhaáy röìi hoa ruång xuöëng vai Liïn khe kheä, thónh thoaãng tûâng loaåt möåt. Têm höìn Liïn yïn tônh hùèn, coá nhûäng caãm giaác mú höì khöng hiïíu.

Tröëng cêìm canh úã huyïån àaánh tung lïn möåt tiïëng ngùæn, khö khan, khöng vang àöång ra xa, röìi chòm ngay vaâo boáng töëi. Ngûúâi vùæng maäi; trïn haâng ghïë chõ Tyá múái coá hai, ba baác phu ngöìi uöëng nûúác vaâ huát thuöëc laâo. Nhûng möåt laát tûâ phöë huyïån ài ra, hai ba ngûúâi cêìm àeân löìng lung lay caác boáng daâi; mêëy ngûúâi laâm cöng úã hiïåu khaách ài àoán baâ chuã úã tónh vïì. Baác Siïu nghïín cöí nhòn ra phña ga, lïn tiïëng:

- Àeân ghi àaä ra kia röìi.

Liïn cuäng tröng thêëy ngoån lûãa xanh biïëc, saát mùåt àêët nhû ma trúi. Röìi tiïëng coâi xe lûãa úã àêu vang laåi, trong àïm khuya keáo daâi ra theo gioá xa xöi. Liïn àaánh thûác em:

- Dêåy ài, An. Taâu àïën röìi.

An nhoãm dêåy, lêëy tay giuåi mùæt cho tónh hùèn. Hai chõ em nghe thêëy tiïëng döìn dêåp, tiïëng xe rñt maånh vaâo ghi. Möåt laân khoái bûâng saáng trùæng lïn àùçng xa, tiïëp àïën tiïëng haânh khaách öìn aâo khe kheä. Mêëy nùm nay buön baán keám nïn ngûúâi lïn xuöëng ñt, coá khi hai chõ em àúåi chúâ chùèng thêëy ai. Trûúác kia, úã sên ga, coá mêëy haâng cúm múã àoán khaách, àeân saáng cho àïën nûãa àïm. Nhûng bêy giúâ hoå àoáng cûãa caã röìi, cuäng im lùång töëi àen nhû ngoaâi phöë.

Hai chõ em chúâ khöng lêu. Tiïëng coâi àaä rñt lïn, vaâ têìu rêìm röå ài túái. Liïn dùæt em àûáng dêåy àïí nhòn àoaân xe vuåt qua, caác toa àeân saáng trûng, chiïëu aánh caã xuöëng àûúâng. Liïn chó thoaáng tröng thêëy nhûäng toa haâng trïn sang troång löë nhöë nhûäng ngûúâi, àöìng vaâ kïìn lêëp laánh, vaâ caác cûãa kñnh saáng. Röìi chiïëc têìu ài vaâo àïm töëi, àïí laåi nhûäng àöëm than àoã bay tung trïn àûúâng sùæt. Hai chõ em coân nhòn


theo caái chêëm nhoã cuãa chiïëc àeân xanh treo trïn toa sau cuâng, xa xa maäi röìi khuêët sau rùång tre.

- Têìu höm nay khöng àöng nhó, chõ nhó.

Liïn cêìm tay em khöng àaáp. Chuyïën têìu àïm nay khöng àöng nhû moåi khi, thûa vùæng ngûúâi vaâ hònh nhû keám sang hún. Nhûng hoå úã Haâ Nöåi vïì! Liïn lùång theo mú tûúãng. Haâ Nöåi xa xùm, Haâ Nöåi saáng rûåc vui veã vaâ huyïn naáo. Con têìu nhû àaä àem möåt chuát thïë giúái khaác ài qua. Möåt thïë giúái khaác hùèn, àöëi vúái Liïn, khaác hùèn caác vêìng saáng ngoån àeân cuãa chõ Tyá vaâ aánh lûãa cuãa baác Siïu. Àïm töëi vêîn bao boåc chung quanh, àïm cuãa àêët quï, vaâ ngoaâi kia, àöìng ruöång mïnh mang vaâ yïn lùång.

- Thöi ài nguã ài chõ.

Liïn vöî vai em ngöìi xuöëng choäng, An cuäng ngöìi xuöëng vaâ ngaã àêìu vaâo vai Liïn. Tiïëng vang àöång cuãa xe hoãa àaä nhoã röìi, vaâ mêët dêìn trong boáng töëi, lùæng tai cuäng khöng nghe thêëy nûäa. Sao trïn trúâi vêîn lêëp laánh. Caã phöë huyïån bêy giúâ múái thêåt laâ hïët naáo àöång, chó coân àïm khuya, tiïëng tröëng cêìm canh vaâ tiïëng choá cùæn. Tûâ phña ga, boáng àeân löìng vúái boáng ngûúâi ài vïì: chõ Tyá àûúng sûãa soaån àöì àaåc vaâ baác Siïu àaä gaánh haâng ài vaâo trong laâng, coân vúå chöìng baác Sêím nguã guåc trïn manh chiïëu tûå bao giúâ.

Liïn quay laåi nhòn em, thêëy An cuäng àaä nguã say tay nùæm chùåt taâ aáo chõ vaâ àêìu vêîn dûåa vaâo vai. Liïn nhòn quanh àïm töëi, gioá àaä thoaáng laånh vaâ àom àoám khöng coân nûäa. Chõ cuái xuöëng vûåc em vaâo trong haâng, mùæt cuäng àaä rñu laåi. Chõ gaâi cûãa cêín thêån vaâ vùån nhoã ngoån àeân àùåt lïn trïn caái quaã thuöëc sún àen. Röìi Liïn àïën bïn em nùçm xuöëng. Chõ göëi àêìu lïn tay nhùæm mùæt laåi. Nhûäng caãm giaác ban ngaây lùæng ài trong têm höìn Liïn vaâ hònh aãnh cuãa thïë giúái quanh mònh, múâ múâ ài trong mùæt chõ. Liïn thêëy mònh söëng giûäa bao nhiïu sûå xa xöi khöng biïët nhû chiïëc àeân con cuãa chõ Tyá chó chiïëu saáng möåt vuâng àêët nhoã. Nhûng Liïn khöng nghô àûúåc lêu; mùæt chõ nùång dêìn, röìi sau Liïn ngêåp vaâo giêëc nguã yïn tônh, cuäng yïn tônh nhû àïm úã trong phöë, tõch mõch vaâ àêìy boáng töëi.

Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Nùæng trong vûúân. Nxb Àúâi nay, Haâ Nöåi, 1938.


ÀÛÁA CON

Chõ Sen cuái mònh dûúái gaánh nûúác nùång trôu, laách cûãa bûúác vaâo nhûäng bûúác khoá nhoåc vaâ chêåm chaåp. Caái àoân gaánh cong xuöëng vaâ rïn ró trïn vai, nûúác trong thuâng saánh toáe ra möîi bûúác ài. Chõ cöë hïët sûác lïn khoãi mêëy bêåc thïìm, àùåt gaánh nûúác trïn àêët, röìi lêëy vaåt aáo lau möì höi roã gioåt trïn traán.

- Trúâi chiïìu röìi maâ chõ coân gaánh nûúác cú aâ?

Chõ Sen thong thaã möåt laát röìi múái traã lúâi:

- Con phaãi gaánh nûúác nûäa cho öng tùæm chûá àaä thöi àêu. Tûâ saáng àïën giúâ hún mûúâi gaánh nûúác röìi.

Töi aái ngaåi nhòn chõ. Söng úã xa, tûâ nhaâ ra àïën söng phaãi ài möåt quaäng àûúâng daâi. Baâ Caã haâ tiïån khöng chõu mua möåt trinh möåt gaánh nûúác cuãa ngûúâi ngoaâi chúå chúã vaâo baán, baâ bùæt chõ Sen phaãi gaánh suöët ngaây. Töi tröng chõ maâ thûúng haåi; ngûúâi chõ beá nhoã da saåm nùæng. Chên tay àaä bõ nhûäng cöng viïåc nùång nhoåc laâm thaânh xêëu xñ vaâ cùçn cöîi.

Töi sùæp noái vúái chõ möåt cêu an uãi, thò böîng coá tiïëng the theá, - tiïëng baâ Caã - úã trïn nhaâ àûa xuöëng:

- Khöng ài maâ gaánh nûúác cho öng tùæm ài coân àûáng àêëy maâ chêìu chuyïån. Gêìn töëi röìi coân gò nûäa.

Töi ngoaãnh laåi thêëy baâ Caã àûáng úã trïn thïìm, mùåt cau coá vaâ giêån dûä. Chõ Sen súå haäi, lùèng lùång tra àoân gaánh vaâo quang, ài ra cûãa. Töi nghe thêëy chõ kheä thúã daâi.

Chõ ài röìi, töi cuäng quay vïì, sau lûng mang nùång caái nhòn cuãa baâ Caã; chùæc baâ ta khöng bùçng loâng töi chuát naâo, nhûng vò töi laâ con chaáu nïn baâ khöng daám noái àêëy thöi.


Chuáng töi, vaâ têët caã moåi ngûúâi trong hoå khöng ai ûa gò baâ Caã, maâ coân gheát nûäa. Khöng biïët trong caái gheát êëy coá lêîn chuát ganh tõ khöng, vò baâ Caã giaâu lùæm, -nhûng hïî noái àïën tïn baâ moåi ngûúâi ai cuäng bôu möi khinh bó. Hai vúå chöìng öng Caã trûúác kia cuäng ngheâo heân. Sau nhúâ cho vay laäi, laäi rêët nùång maâ trúã nïn giaâu coá. Nhûng baâ kiïåt aác lùæm. Möåt tay baâ Caã àaä tõch kyá khöng biïët bao nhiïu ruöång nûúng cuãa ngûúâi úã trong vuâng. Nhûäng ngûúâi vay núå, baâ bùæt phaãi biïëu xeán, nïn trong nhaâ baâ luác naâo cuäng coá gaâ võt, gaåo hay chên gioâ. Nhûng hai öng baâ haâ tiïån khöng daám ùn gaâ võt, àem baán úã chúå coân chên gioâ phúi khö àïí daânh. Bûäa cúm chó coá möåt ñt vûâng rang thêåt mùån, möåt ñt thõt kho rim vaâ möåt àôa rau. Hai öng baâ thûúâng kïu rùçng khoá úã, luön luön khöng ùn àûúåc. Chõ Sen biïët nhiïìu vïì nhûäng bûäa cúm êëy vò chõ phaãi ùn cúm vúái muöëi laâ thûúâng. Nhiïìu khi sang chúi, töi thêëy chõ ngöìi trûúác mêm cúm chó coá àôa khöng, vúái baát nûúác mùæm. Chõ ùn uïí oaãi vaâ thong thaã nhû ngûúâi khöng ùn àûúåc, tuy chõ àoái. Chõ baão rùçng, cúm vúái muöëi khoá ùn lùæm, nuöët vaâo noá ngheån úã cöí.

Chõ Sen laâ con möåt ngûúâi laâng coá núå öng baâ Caã. Nghe àêu thêìy chõ vò chaåy caái Nhiïu, phaãi lïn laåy van baâ Caã vay ba chuåc. Ngaây muâa àaä traã àûúåc möåt nûãa vaâ ñt laäi, coân möåt nûãa chûa traã àûúåc, phaãi àem chõ Sen gaán laâm àûáa úã khöng cöng. Nhûng meå chõ Sen noái maäi, baâ Caã röång lûúång heån möåt nùm cho hai aáo caánh, möåt caái aáo nêu daâi vaâ hai caái quêìn söìi. Meå chõ Sen caám ún loâng tûã tïë cao caã cuãa ngûúâi chuã núå. Baâ dùån con úã laåi hêìu haå öng baâ Caã chu àaáo, röìi vïì.

Tûâ àêëy chõ Sen quaán xuyïën hïët caã cöng viïåc trong nhaâ. Naâo gaánh nûúác, böí cuãi, laâm cúm, àêìu tùæt mùåt töëi suöët ngaây, maâ vêîn bõ mùæng chûãi. Vò baâ Caã laâ ngûúâi to tiïëng vaâ lùæm àiïìu lùæm. Khöng luác naâo haâng xoám khöng nghe tiïëng baâ the theá vaâ rñt lïn, chûãi choá, mùæng meâo, hay búái moác chõ Sen. Vö phuác cho chõ maâ heá rùng noái laåi. Tûác thò baâ Caã nhaãy lïn, hai haâm rùng nghiïën vaâo nhau, theát:

- Caái con chïët bùm chïët vùçm kia! Maây ùn haåi cúm cuãa baâ maâ khöng laâm viïåc cho baâ aâ! Böë maây àõnh ùn khöng ùn hoãng cuãa baâ, thò baâ múái phaãi nuöi baáo cö maây chûá!

Chõ Sen lêím bêím: "Thêìy con chûa lo àûúåc traã baâ chûá coá phaãi àõnh quõt núå àêu maâ baâ chûãi", nhûng chó lêím bêím trong miïång thöi, chûá khöng daám noái.


Nhûäng luác êëy, caác ngûúâi haâng xoám nghe tiïëng baâ, laåi thò thêìm baão nhau: "Gúám aác nghiïåt thïë chaã traách àûúåc khöng coá con. Trúâi naâo cho con nhûäng ngûúâi nhû thïë", vaâ hoå thêëy hïí haã trong loâng nhû möåt sûå baáo thuâ. Öng baâ Caã khöng coá con. Àoá laâ sûå phiïìn muöån nhêët. Hai öng baâ bêy giúâ àaä coá tuöíi, khöng coân mong moãi gò nûäa. Trûúác kia baâ Caã àaä chaåy thêìy chaåy thuöëc chaán, lïî hïët àïìn kia phuã noå àïí cêìu lêëy muån con; nhûng öng caâng ngaây caâng yïëu maâ baâ thò cûá cùçn cöîi heáo hùæt laåi nhû mêëy cêy khö, chùèng sinh núã gò caã. Ngûúâi trong hoå gheát baâ thûúâng baão: "Khöng biïët kiïåt nhû thïë röìi giûä cuãa àïí cho ai?" Nhûäng lúâi thõ phi êëy àïën tai baâ Caã, coá leä khiïën cho baâ tûác tñm ruöåt gan. Baâ caâng gheát hoå haâng, vaâ khöng ûa con chaáu àïën chúi, tuy chuáng töi àïën, baâ khöng daám gheát ra mùåt. Baâ àöëi vúái chuáng töi vêîn ngoåt nhaåt, vêîn dõu daâng. Thêëy chuáng töi ùn mùåc raách rûúái, baâ hay hoãi khaáy:

- "Sao meå khöng may quêìn aáo laânh cho caác chaáu mùåc, àïí raách rûúái thïë naây?", vaâ quay laåi baão chöìng: "Ùn tiïu lùæm vaâo röìi àïí con töìi tïå thïë kia!" Röìi baâ àem ra nhûäng thûác cuãa ngûúâi ta biïëu phên phaát cho chuáng töi möîi àûáa möåt vaâi caái keåo, coân nhiïìu khi phaãi vûát ài vò khöng ùn àûúåc.

* * *

Chõ Sen úã vúái baâ Caã àûúåc ngoát möåt nùm. Bûäa höm êëy, thêëy tiïëng baâ Caã quaát thaáo àaä lêu, töi chaåy sang. Chõ Sen àang cuái àêìu vaâo àöëng rúm khoác. Töi hoãi taåi sao, chõ nûác núã àaáp:

- Töi lúä tay àaánh vúä möåt caái cheán, baâ êëy àaánh töi àau quaá.

Chõ Sen thêm tñm caã mònh mêíy, möåt vïët roi êëy qua möi laâm rûúám maáu. Chõ vûâa xoa boáp vûâa than thúã:

- Búãi thêìy u töi mùæc núå nïn töi múái phaãi chõu khöí thïë naây.

- Thïë chõ xin vïì coá àûúåc khöng?

Chõ Sen seä lùæc àêìu thúã daâi, khöng noái. Coá leä chõ nghô àïën moán núå coân thiïëu, nïëu chûa traã àûúåc nhaâ cûãa seä bõ tõch kyá.


Caách àoá ñt lêu, meå chõ Sen hay lïn vaâo hêìu chuyïån baâ Caã. Ngûúâi ta noái chõ Sen sùæp xin vïì ài lêëy chöìng. Nhûng hïî coá ai hoãi laâ baâ Caã traã lúâi:

- Caái àöì cúm toi êëy thò ai lêëy maâ chöìng vúái con.

Röìi chuáng töi thêëy chõ Sen caâng phaãi chûãi vaâ phaãi àoân hún trûúác. Húi möåt tñ laâ baâ Caã nhùæc àïën moán tiïìn núå àïí nhiïëc moác chõ, noái nay àuöíi ài, mai àuöíi ài, khöng nuöi chõ "caái con trûúng xaác chó hay ùn" êëy nûäa. Chuáng töi thêëy chõ khoác luön; sang luác naâo cuäng thêëy chõ mùæt àoã hoe, hay àang lêëy muöëi vaâ nûúác noáng àùæp vaâo nhûäng vïët thûúng búãi roi öng Caã.

Àêìu thaáng taám, töi thêëy thaây chõ Sen lïn hêìu baâ Caã lïî mïî mang möåt caái bu, trong coá hai con gaâ vaâ möåt con võt; u chõ Sen thò mang möåt naãi chuöëi vaâ möåt buöìng cau noái laâ lêëy úã vûúân nhaâ.

Gùåp úã ngoä, ngûúâi vuá giaâ cuãa töi hoãi:

- Hai baác ài àêu maâ nhiïìu lïî vêåt thïë?

Thêìy u chõ Sen àaáp:

- Chuáng töi lïn xin cho con chaáu noá vïì àïí lêëy chöìng.

Töi chaåy sang xem. Hai thêìy u chõ Sen hêìu chuyïån rêët lêu öng baâ Caã; chõ Sen ngöìi cùæn rúm úã thïìm nhaâ dûúái, bïn caånh caái bu gaâ võt. Mêëy caái quêìn aáo cuä vaá raách chõ àaä goái gheám trong caái khùn vuöng, cuâng vúái caái lûúåc con ba xu, möåt caái gûúng troân nhoã vaâ möåt höåp saáp cö Ba, àoá laâ têët caã nhûäng thûá chõ coá.

Àïën quaá trûa, thêìy u chõ Sen àûa chõ sang chaâo baâ töi. Chõ öm caái goái con bïn naách, vêîn mùåc caái aáo nêu vaá haâng ngaây, maâ khoái bïëp vaâ möì höi àaä laâm àen ài tûâng chöî. Töi nhêån thêëy thêìy u chõ veã mùåt khöng àûúåc tûúi nhû luác àïën; bêëy giúâ hai tay boã khöng, - lïî vêåt chùæc àaä àûúåc baâ Caã nhêån cho röìi - böå daång buöìn rêìu vaâ thêët voång.

Baâ töi chuác mûâng chõ Sen vaâi cêu lêëy lïå, röìi hoãi:

- Baâ Caã cho àûúåc bao nhiïu laâm vöën?

U chõ Sen àaáp:

- Bêím, chùèng àûúåc àöìng naâo caã. Nhaâ con phaãi vêåt naâi maäi maâ baâ Caã múái thöi khöng àoâi laäi thaáng naây.

Thêìy chõ Sen noái thïm:


- Bêy giúâ coân chaåy tiïìn lo cho chaáu, coá àêu maâ traã àûúåc. Baâ töi laåi hoãi:

- Thïë coân quêìn aáo múái cuãa noá àêu?

- Bêím, baâ Caã khöng cho, baão rùçng chûa úã àûúåc àuáng möåt nùm.

Gioång u chõ Sen têëm tûác, röìi ngheån ngaâo trong nûúác mùæt. Coân chõ Sen tûâ naäy vêîn cûá lùång yïn àûáng úã goác nhaâ, tay öm chùåt caái goái quêìn aáo cuä. Möåt laát sau, chõ lùèng lùång theo thêìy u ài ra, daáng ài chêåm chaåp vaâ khoá nhoåc, nhû coân àang gaánh gaánh nûúác úã trïn vai.

Maäi hai nùm sau töi laåi múái àûúåc thêëy chõ Sen. Höm êëy, thêìy u chõ laåi lïî mïî buöìng chuöëi vaâ caái bu gaâ lïn tïët öng baâ Caã, vò moán núå chûa traã hïët. Chõ Sen ài theo sau, nhûng lêìn naây tay chõ böìng àûáa con trai, àûáa con cuãa chõ.

Ba ngûúâi vaâo luác öng baâ Caã àang ùn cúm.

Thêìy chõ Sen àïí bu gaâ vaâ buöìng chuöëi xuöëng àêët, chùæp tay vaái:

- Laåy öng baâ aå.

Chõ Sen nêëp sau böë meå, cuäng cêët tiïëng kheä chaâo theo. Baâ Caã buöng àuäa, gêåt àêìu àaáp laåi "töi khöng daám"; röìi baão vúå chöìng baác Nhiïu:

- Hai baác ngöìi chúi.

Tröng thêëy chõ Sen àûáng lêín vaâo xoá töëi, baâ Caã hoãi:

- Chõ Sen àêy aâ?

Tiïëng "vêng" seä cuãa chõ bõ cêu noái cuãa baác Nhiïu lêëp ài:

- Bêím vêng. Chaáu noá xin lïn chaâo öng baâ àêëy aå.

- Coá con röìi kia aâ? Mau nhó. Naâo, àem chaáu laåi àêy töi xem naâo...

Chõ Sen ruåt reâ, súå haäi, bïë con laåi gêìn. Baâ Caã giú tay àoán àûáa beá, vûâa hoãi:

- Noá lïn mêëy?

- Bêím, chaáu múái àûúåc mûúâi böën thaáng aå.

Baâ Caã xöëc àûáa beá trïn tay röìi nhòn öng Caã, baão: "Naây, thùçng beá nùång quaá". Baâ quay mùåt àûáa beá laåi, nhòn noá vaâ "tùåc êu" vúái noá mêëy tiïëng. Röìi böîng baâ voâng tay ghò chùåt àûáa beá vaâo caái sûúân cùçn cöîi cuãa


baâ, khiïën têëm aáo luåa cùng thùèng trïn ngûåc leáp vaâ àöi vuá heáo hon. Àûáa beá súå khoác theát lïn, ngûãa cöí ra àùçng sau. Baâ Caã döî:

- Ngoan ngoan baâ cho caái naây.

Baâ gùæp möåt miïëng àêåu trong mêm àûa lïn miïång àûáa beá. Nhûng noá caâng khoác giaâ vaâ giêîy giuåa àïí nhoaâi ra vúái meå. Chõ Sen laåi gêìn:

- Thûa baâ àïí con bïë.

Baâ Caã ngêín ngú nêng àûáa beá traã laåi meå.

Töi thêëy trong mùæt baâ saáng lïn möåt tia saáng theâm muöën vaâ ao ûúác. Baâ coân noái vúái:

- Àûáa beá tröng khaáu khónh quaá nhó.

Chõ Sen sung sûúáng theån àoã mùåt, ùém con lïn tay hön hñt, chõ nhòn àûáa beá vúái têët caã tònh êu yïëm vaâ tûå kiïu cuãa ngûúâi meå, röìi thûa:

- Bêím, chaáu noá nùm ngoaái bõ saâi, cûá quùåt queåo maäi; àïën bêy giúâ múái àúä.

Baâ cheáp miïång noái kheáo:

- Nhaâ thò tuáng, möåt àöìng, möåt chûä khöng coá, maâ cûá phaãi lo thuöëc cho con thêåt àïën khöí.

Nhûng baâ Caã hònh nhû khöng nghe thêëy gò nûäa. Mùæt baâ àúâ ra nhû àang theo àuöíi möåt ûúác voång xa xöi; baâ àang nghô rùçng khöng bao giúâ baâ àûúåc biïët nhûäng nöîi lo súå êëy, búãi khöng bao giúâ baâ àûúåc böìng àûáa con trïn tay, àûúåc nêng niu êëp uã möåt caái mêìm söëng trong loâng. Khöng bao giúâ... Giaá baâ àaánh àöíi têët caã cuãa caãi àïí lêëy àûáa con!

Töi thêëy ngûúâi baâ rung àöång, möåt tiïëng thúã daâi seä thoaát ra möi röìi àöi mùæt raáo cuãa baâ böîng múâ ài nhû ûúát lïå. Baâ lùång nhòn àûáa beá àang ruác buá àöi vuá cùng sûäa trong yïëm meå.

Luác êëy u chõ Sen xin pheáp vïì, baâ Caã nhêët àõnh khöng lêëy lïî; baác Nhiïu súå quaá, khêín khoaãn vêåt naâi maäi, baâ cuäng khöng nghe, bùæt phaãi mang vïì, vaâ ön töìn noái baâ coá lïî nhiïìu röìi, khöng cêìn lêëy cuãa hai vúå chöìng ngheâo baác nûäa. Röìi muöën toã cho baác biïët rùçng khöng phaãi baâ giêån, baâ Caã múã tuã lêëy hai àöìng baåc múái àûa cho chõ Sen, baão:


- Àêy, töi cho chõ cêìm vïì may aáo cho con mùåc. Röìi àïën Tïët bïë noá lïn chúi nheá!

Chõ Sen e lïå àuát hai àöìng baåc vaâo ruöåt tûúång; chõ caãm àöång quaá khöng caám ún baâ Caã àûúåc.

Möåt laát sau, hai vúå chöìng baác Nhiïu húán húã xaách bu gaâ vaâ buöìng chuöëi ra vïì, chõ Sen vui veã theo sau, vûâa ài vûâa mûâng con röëi rñt.



TRONG BOÁNG TÖËI BUÖÍI CHIÏÌU

Diïn àûáng neáp mònh vaâo cûãa haâng nûúác, nhòn sang bïn kia phöë: möåt àaám thúå chen nhau trong cöíng nhaâ maáy ài ra, ngûúâi naâo cuäng coá daáng moãi mïåt; caái aánh saáng buöíi trûa muâa àöng tuy múâ saåm cuäng àuã laâm cho hoå nhêëp nhaáy mùæt vaâ àûa tay lïn che, nhû nhûäng ngûúâi vûâa bûúác trong boáng töëi ra.

Diïn nhêån kyä tûâng ngûúâi, àûa mùæt theo boån thúå àaân baâ vûâa ài vûâa chuyïån troâ vui veã vaâ nghõch ngúåm. Chaâng khöng thêëy coá Mai trong àaám êëy. Diïn àúåi möåt laát; àïën khi thêëy hai caánh cûãa nùång nïì cuãa nhaâ maáy kheáp laåi, Diïn múái quay ài raão bûúác theo caác ngûúâi thúå. Trïn neát mùåt chaâng hiïån ra veã bùn khoùn:

- Khöng biïët Mai àêu? Hay laâ àaä ra tûâ trûúác maâ ta khöng thêëy?

Diïn muöën nùæm lêëy möåt ngûúâi thúå àaân baâ maâ hoãi, nhûng laåi khöng daám. Vaã laåi. Diïn súå hoãi ngûúâi ta thïë, Mai biïët seä khöng bùçng loâng. Diïn vûâa ài vûâa nghô ngúåi. Chaâng nhúá hïët laåi caác cûã chó cuãa Mai àöëi vúái chaâng gêìn àêy. Lêìn naây khöng phaãi laâ lêìn àêìu chaâng ài àoán Mai gêëp. Trûúác kia khöng bao giúâ thïë, vò Mai àaä biïët thïë naâo Diïn cuäng àïën àoán naâng.

Vêåy ra Mai àaä coá yá lêín traánh, Diïn hoãi àoaán ra nguyïn cúá taåi sao vaâ möåt möëi húân giêån nöíi dêåy trong loâng; chaâng nghiïën chùåt rùng laåi vaâ nïån bûúác maånh trïn heâ phöë.

Diïn nhúá laåi nhûäng ngaây sung sûúáng khi coân úã quï nhaâ, khi chaâng vaâ Mai len loãi àuâa nghõch nhau trong nhûäng vûúân sùæn trïn sûúân àöìi. Mai laâ möåt cö gaái tinh nghõch vaâ lanh lúåi, hay cûúâi noái luön miïång. Coân Diïn laâ möåt anh trai ñt noái vaâ nhuát nhaát, trûúác mùåt con gaái hay êëp uáng vaâ ngûúång nghõu. Hai ngûúâi yïu mïën nhau tûâ thuúã nhoã vúái möëi tònh yïu möåc maåc vaâ àùçm thùæm cuãa nhûäng ngûúâi nhaâ quï.


Röìi àïën ngaây caã hai gia àònh ngheâo. Diïn vaâ Mai theo cha meå ra tónh tòm viïåc. Mai àûúåc laâm thúå con gaái trong nhaâ maáy, coân chaâng thò hoåc viïåc úã möåt hiïåu buön. Hai ngûúâi kiïëm chó àuã tiïìn söëng möåt cuöåc àúâi thiïëu thöën vaâ töìi taân úã tónh thaânh. Caái tònh cuãa àöi bïn, tuy vêåy, vêîn khöng thay àöíi vaâ cûá möîi buöíi xong viïåc laâm, Diïn laåi àïën nhaâ maáy àoán Mai cuäng vïì möåt xoám úã ngoaåi ö.

Diïn thúã daâi. Búãi chaâng nhêån thêëy ñt lêu nay Mai khöng hay chuyïån troâ vúái chaâng nûäa, vaâ hònh nhû coá yá muöën traánh mùåt chaâng.

Ñt lêu nay, ngaây naâo Mai cuäng ài chúi vúái mêëy ngûúâi baån gaái trong súã, mêëy cö gaái lùèng lú vaâ hay laâm àoãm maâ xûa kia Mai vêîn toã yá gheát. Trûúác sûå thên thiïët êëy, Diïn möåt höm àaä ghen tûác, noái móa baån, thò Mai traã lúâi:

- Boån hoå cuäng nhû töi, coá gò maâ anh gheát?

Diïn giêån lùæm, noái:

- Thïë cö khöng biïët taåi sao maâ hoå coá nhiïìu tiïìn tiïu û?

Mai lùång yïn khöng traã lúâi. Diïn muöën cho Mai hiïíu rùçng nhûäng cö baån àoá trûúác cuäng chó laâ nhûäng thúå "con gaái" nhû moåi ngûúâi thúå khaác, nhûng nay àûúåc vûâa mùæt öng chuã, nïn múái coá nhiïìu tiïìn tiïu. Diïn toan noái nhiïìu nûäa nhûng laåi thöi, súå laâm mêët loâng Mai vaâ chaâng chùæc rùçng Mai cuäng biïët thûâa sûå êëy.

Möåt höm, Diïn bùæt gùåp Mai àang ngùæm nghña vêåt gò trong baân tay. Chaâng vûâa àïën gêìn thò Mai vöåi giêëu ra sau lûng. Diïn giùçng ra xem, thêëy möåt caái nhêîn mùåt nhoã bùçng vaâng. Chaâng ngaåc nhiïn hoãi:

- Cö mua nhêîn àêëy aâ? Tiïìn àêu thïë?

Mai êëp uáng, ngûúång nghõu khöng traã lúâi. Diïn hoãi gùång maäi, Mai noái laâ cuãa möåt ngûúâi baån gaái cho mûúån. Nhûng nhòn vaâo àöi mùæt trong cuãa Mai, Diïn biïët rùçng Mai khöng noái thêåt.

Nghô àïën àêy, Diïn thêëy nao nao trong loâng; möåt àiïìu lo súå thêëm dêìn vaâo têm can chaâng, cuâng möåt luác vúái sûå chaán naãn. Möåt yá nghô muöën rúâi boã caái àúâi buåi bêåm úã chöën tónh thaânh naây, trúã vïì vúái cöng viïåc úã thön quï.

Àöåt nhiïn, Diïn àûáng dûâng ngay laåi; chaâng vûâa thoaáng thêëy boáng Mai qua cûãa kñnh möåt hiïåu cao lêu nhoã úã àêìu phöë. Diïn roán reán àûáng ngoaâi caái maân treo, nhòn vaâo. Chaâng thêëy Mai ngöìi vúái


mêëy baån gaái, àûúng cûúâi àuâa vui veã vaâ cuöëi baân coá möåt ngûúâi thúå àaân öng àang gheá tai thò thêìm vúái möåt cö trong boån.

Khi tröng thêëy ngûúâi êëy, quaã tim Diïn böîng àêåp maånh nhû möåt con chim súå haäi. Mùæt chaâng hoa lïn vaâ chaâng laão àaão tûåa vaâo bûác tûúâng cho khoãi ngaä.

Diïn múái nhêån ra ngûúâi àaân öng ngöìi àoá laâ möåt ngûúâi thúå cuâng laâm úã nhaâ maáy vúái Mai, maâ têët caã moåi ngûúâi àïìu goåi laâ "baâ möëi". Hùæn ta chó coá möåt cöng viïåc laâm trong xûúãng, laâ dêîn duå caác cö gaái naâo maâ öng chuã àïí yá àïën. Ngûúâi thúå con gaái àûúåc hùæn vúâi àïën têët seä trúã nïn möåt baâ chuã con trong xûúãng, quyïìn haânh nùæm trong tay vaâ nhêët laâ àûúåc tiïìn àïí sùæm sûãa ùn mùåc. Röìi möåt hai thaáng, khi öng chuã àaä chaán, laåi nhûúâng chên cho keã khaác.

Nghô àïën Mai cuäng nhû nhûäng cö gaái êëy, Diïn thêëy loâng thùæt laåi nhû trûúác möåt tai naån gò ghï gúám. Diïn thêëy choaáng vaáng caã ngûúâi, chaâng nghiïën rùng, kheä lêím bêím: "Con khöën naån!".

Chaâng muöën nhaãy ngay vaâo phña trong löi ngay Mai ra mùæng cho boä gheát. Hai tay chaâng nùæm laåi; nhûng caái baãn tñnh nhuát nhaát vêîn thùæng; chaâng lûúäng lûå möåt laát röìi laåi lùèng lùång cuái mònh raão bûúác ài mau.

Vïì àïën nhaâ, Diïn nùçm vêåt xuöëng giûúâng, chaán naãn. Cùn phoâng chêåt heåp, töëi tùm laâm chaâng khoá thúã. Diïn nhúá laåi caái quang caãnh u aám buöíi trûa: nhûäng thúå thuyïìn àêìy buåi bêåm, nhûäng böå quêìn aáo bêín thóu, caã cùn phöë àen vúái vïët than vaâ nhêët laâ caái nhaâ maáy sûâng sûäng dûúái caác bûác tûúâng loang löí. Diïn laåi nghô àïën caánh àöìng ruöång úã quï hûúng, àïën nhûäng rùång cêy maâ aánh saáng buöíi ban mai laâm rung àöång àïën caái hònh daáng àaáng yïu cuãa Mai khi ài bïn mònh chaâng.

Nghô àïën nhûäng ngaây sung sûúáng êëy, vaâ sûå ngheâo heân cuãa mònh bêy giúâ Diïn thêëy tuãi thên, rúm rúám nûúác mùæt khoác.

* * *

Buöíi chiïìu. Diïn sang nhaâ Mai, thêëy naâng vûâa múái ài laâm vïì. Chaâng àïën gêìn Mai, khöng daám nhòn naâng, chó baão:


- Cö Mai, cö ra àêy töi coá cêu chuyïån muöën noái.

Mai bûúác theo sau. Hai ngûúâi lùång yïn ài trïn con àûúâng àêët ra baäi coã sau nhaâ, chöî maâ moåi khi hai ngûúâi vêîn gùåp nhau noái chuyïån.

Àïën núi, Mai ngöìi xuöëng vïå heâ, chúâ àúåi. Diïn àûáng yïn bïn caånh khöng biïët noái gò. Caái thûúng yïu maâ giêån döîi röëi loaån trong loâng chaâng, vaâ nhûäng cêu muöën noái ngêåp ngûâng nhû khöng ra khoãi miïång. Mai thò cûá cuái mùåt xuöëng vên vï daãi yïëm. Maäi Diïn múái cêët tiïëng hoãi êëp uáng:

- Em Mai, sao àöå naây em cûá tröën traánh anh? Em khöng yïu anh nûäa hay sao?...

Röìi Diïn khöng roä mònh noái gò nûäa: têët caã nhûäng sûå uêët ûác, thûúng yïu chaâng noái ra caã.

Diïn nhùæc laåi nhûäng ngaây àêìm êëm úã thön quï, àïën caái tònh thên thiïët cuãa àöi bïn. Tûå nhiïn Diïn thu àûúåc nhûäng cêu àïí baây toã nöîi loâng. Lúâi chaâng dõu daâng vaâ tha thiïët nhû lúâi van xin cuãa möåt ngûúâi àau khöí.

Böîng nhiïn Diïn ngûâng laåi. Mai, hai tay uáp mùåt xuöëng khoác. Diïn thêëy hai vai naâng nûác lïn. Caãm àöång, Diïn cuái xuöëng àïí an uãi ngûúâi yïu, chaâng giú tay àïí kheä lïn caánh tay Mai. Nhûng chaâng laåi àûáng ngay dêåy, múã mùæt to ngú ngaác nhû ngûúâi àiïn. Diïn vûâa múái nhêån caách ùn mùåc vaâ trang àiïím cuãa Mai, nhêîn úã ngoán tay vaâ hoa tai lêëp laánh dûúái maái toác, sang troång nhû caác baâ giaâu coá.

Vaâ Mai àaánh phêën! Àöi möi coá vïët son cuãa cö gaái trûúác kia quï muâa möåc maåc laâm chaâng ruâng mònh nghô àïën nhûäng böå mùåt traát phêën, nhûäng àöi möi àêîm son nhû thêëm maáu maâ chaâng thûúâng tröng trûúác cûãa nhûäng chöî ùn chúi.

Diïn baâng hoaâng vaâ laånh leäo caã ngûúâi; chaâng hònh nhû thêëy möåt caái sûác maånh vö cuâng àïën chia reä Mai vúái chaâng. Möåt nöîi àau àúán ngheån ngaâo àûa lïn cheån ngang cöí hoång, Diïn nêëc lïn möåt tiïëng röìi cuái àêìu chaåy tröën trong boáng töëi cuãa buöíi chiïìu vûâa xuöëng.



ÀÏM SAÁNG TRÙNG

Ngaây chûa tùæt hùèn, mùåt trùng àaä lïn röìi. Mùåt trùng troân, to vaâ àoã tûâ tûâ lïn úã chên trúâi, sau rùång tre àen cuãa laâng xa. Mêëy súåi mêy coân vùæt ngang qua, möîi luác möåt maãnh dêìn, röìi àûát hùèn. Trïn quaäng àöìng röång, cún gioá nheå hiu hiu àûa laåi, thoang thoaãng dêng hûúng thúm ngaát.

Sau tiïëng chuöng cuãa ngöi chuâa àöå möåt giúâ, thò thêåt laâ saáng trùng hùèn: trúâi bêëy giúâ trong thùm thùèm vaâ cao; mùåt trùng àaä nhoã laåi, saáng vùçng vùåc, du nhû saáo diïìu; aánh trùng trong chaãy khùæp caã trïn ngaânh cêy, keä laá, traân ngêåp trïn con àûúâng trùæng xoáa.

Trong caái vûúân nhoã bïn búâ ao, Tuên nùçm trïn chiïëc choäng kï vaâo boáng töëi, ngûãa mùåt lïn trúâi. Chaâng nhòn trùng qua caânh laá tre, caânh laá sùæc vaâ àen nhû mûåc vùæt qua mùåt trùng, nhû möåt bûác tranh Taâu. Rïu úã têëm àaá búâ ao gêìn àoá böëc lïn húi laånh. Bûác tûúâng hoa giûäa vûúân saáng trùæng lïn, vaâ laá lûåu daây vaâ nhoã lêëp laánh nhû thuãy tinh.

Boáng cêy rêm maát quaá, thên mêåt vaâ kñn àaáo. Tim chaâng àêåp maånh lïn. Tuên vúái tay, vaâ lùæng tai nghe: nhû coá tiïëng laá àöång, tiïëng chên ài nheå nhaâng vaâ nhoã nhùæn. Möåt caânh cêy cong xuöëng röìi vuåt lïn, laá rung àöång lêëp laánh aánh trùng nhû aánh nûúác.

Khoám hoa àún reä ra, möåt boáng trùæng mú höì tiïën laåi. Tuên giú tay öm lêëy, caãm àöång thò thêìm:

- Em...

Naâng khöng traã lúâi, yïn lùång ngaã vaâo loâng chaâng.

Tuên cuái mùåt vaâo àöëng toác thúm, ngaåt ngaâo möåt muâi hûúng quen mïën. Tay öm chùåt lêëy nhau, quêën quñt. Chaâng tòm àöi möi xinh àeåp cuãa naâng, heá ra, hai haâm rùng chaåm vaâo nhau trong möåt caái hön say mï vaâ àau àúán.


Höìi lêu, hai ngûúâi buöng nhau ra. Mai gúä tay vuöët laåi maái toác röëi, nhûäng súåi toác tung ra vuöët buöìn trïn da mùåt chaâng, vò hai ngûúâi vêîn gêìn nhau quaá. Hoå nhòn nhau khöng chaán. Tuên thêëy trong boáng töëi cuãa vaânh khùn, hai con mùæt Mai long lanh yïu mïën. Chaâng laåi àúä lêëy naâng, ûúän xuöëng àïí aánh trùng soi toã mùæt. Khöng coân boáng töëi bñ mêåt vaâ thên yïu nûäa; mùåt naâng àïìu àùån, caái cùçm nhoã, caái cöí troân vaâ trùæng nhû sûäa: àeåp quaá, xinh quaá, khiïën chaâng say sûa ngêy ngêët caã ngûúâi. Mai nùçm yïn trïn tay chaâng; Tuên cuái xuöëng nhû cuái gêìn möåt böng hoa quñ.

* * *

Hai ngûúâi gùåp nhau trong cùn vûúân nhoã naây múái tûâ àöå coá trùng. Nhûäng ngaây àêìu, coân laâ cuöåc gùåp gúä ngùæn nguãi, tûâ chêåp töëi coá boáng trùng àïën luác trùng lùån. Dêìn dêìn trùng úã trïn trúâi caâng lêu, cuöåc gùåp gúä caâng daâi, vaâ aái tònh àöi bïn caâng àùçm thùæm, maånh meä. Tuên vaâ Mai yïu nhau vúái têët caã hùng haái say mï cuãa tuöíi treã, chaâng mûúâi taám, naâng mûúâi saáu, nhû hai caái mêìm non maånh múái lïn.

Hai nhaâ, vöën úã caånh nhau. Thuãa nhoã, Mai vaâ Tuên vêîn cuâng nhau chúi àuâa trûúác cöíng; buöíi töëi, Mai laách raâo chui sang vûúân nhaâ Tuên, ruã nhau ngöìi thêìm thò trong boáng töëi nhû hai àûáa treã phaåm töåi. Àïën khi tiïëng meå naâng goåi voång bïn kia, Mai múái boã tay Tuên laách haâng raâo chaåy vïì.

Nùm mûúâi ba tuöíi - naâng mûúâi möåt -, Tuên theo baác lïn tónh hoåc. Chaâng quïn dêìn cö baån beá bïn laáng giïìng, vaâ Mai coá quïn chaâng khöng, caái àoá Tuên khöng biïët. Thónh thoaãng vïì thùm nhaâ, Tuên àûáng trong vûúân bïn naây, thêëy thêëp thoaáng boáng Mai bïn kia. Coá khi nghe tiïëng naâng noái lanh laãnh, hay tiïëng cûúâi trong khuya lùæm, nhûäng luác naâng noái chuyïån vúái caác ngûúâi laâm cöng àêåp thoác ngaây muâa.

Möåt höm, Tuên ra caánh àöìng trúã vïì gùåp Mai trûúác cöíng nhaâ. Thêëy Tuên, Mai e lïå, maá àoã bûâng, nghiïng chiïëc noán che ngang mùåt. Tuên dûâng laåi, khöng biïët noái gò. Möåt laát yïn lùång. Röìi Mai quay ài. Tuên nhòn theo naâng bûúác trong aánh nùæng, trong loâng xuác àöång bao nhiïu kyã niïåm ngaây xûa. Chiïìu êëy Tuên ra vûúân ngöìi trïn


bûåc àaá bïn búâ ao, nhòn caái löëi ài cuä cuãa Mai qua haâng raâo, bêy giúâ cêy àaä lêëp cao röìi.

* * *

Hïët nghó, Tuên laåi ra tónh hoåc, lêìn naây chaâng khöng coá dõp vïì thùm nhaâ luön nûäa. Möåt nùm, hai nùm, röìi ba nùm, Tuên khöng biïët Mai bêy giúâ trúã nïn thïë naâo. Ngûúâi con gaái nghiïng noán che caái miïång cûúâi chó coân àïí trong têm trñ Tuên möåt hònh aãnh múâ múâ, xa xöi nhû laâng maåc thön quï úã chên trúâi sau sûúng chiïìu.

Gêìn qua kyâ nghó heâ, Tuên sûãa soaån vaâo Sêìm Sún tùæm bïí vúái vaâi ngûúâi baån, caã mêëy cö baån gaái xinh àeåp vaâ taáo baåo cuâng hoåc möåt trûúâng vúái chaâng. Höm sùæp ài, meå Tuên ra tónh thùm con. Baâ cuå kïí lïí viïåc nhaâ:

- Cö Mai bïn haâng xoám, con coá nhúá khöng? Nùm nay sùæp vïì nhaâ chöìng.

Tuên dûâng tay thu xïëp àöì àaåc, lùång ngûúâi nhû nghô ngúåi sûå gò. Luác sùæp vïì, baâ cuå hoãi:

- Con khöng ài Sêìm Sún nûäa? - Khöng; con vïì quï vúái meå. Chiïìu höm êëy, Tuên ra vûúân. Ngaây àêìu thaáng, trùng múái lïn,

maãnh trùng coân khuyïët lùång leä ài úã goác trúâi. Nhòn sang bïn kia, Tuên thêëy boáng Mai mùåc aáo trùæng thêëp thoaáng ngoaâi sên. Loâng chaâng tûå nhiïn caãm àöång vaâ höìi höåp, nhû àúåi chúâ möåt sûå sung sûúáng khöng búâ bïën. Àïm êëy, Tuên chûa daám lïn tiïëng; chaâng tha thêín ngoaâi vûúân maäi túái khi sûúng laånh xuöëng.

* * *

Trùng möîi àïm möîi toã, möîi khuya hún. Tûâ chiïìu gioá thúm nheå àaä thoang thoaãng túái: böng höìng nhung thêîm tan vaâo àïm töëi, coân böng höìng trùæng caâng trùæng maát thïm. Tuên ngöìi trïn bûác tûúâng hoa trong vûúân, loâng àêìy möåt sûå hên hoan múái laå. Khöng biïët tûâ àêu, chaâng chùæc rùçng àïm nay, chó àïm nay, Mai seä yïu chaâng.


Hònh nhû Mai, cuäng nhû chaâng, àang àúåi chúâ caái giúâ yïu mïën say sûa maâ hai ngûúâi ao ûúác bao lêu.

Tuên cuái xuöëng vúái möåt böng höìng thúm ngaát àûa lïn miïång. Caánh höìng nhung àen sêîm nhû àïm töëi lêëm têëm nhõ vaâng, àêåm möåt muâi hûúng nöìng vaâ ên aái. Khi trùng lïn qua ngoån cêy, Tuên ài ra cöíng; trong boáng töëi, Mai àaä chúâ sùén àêëy röìi. Chaâng giú tay àoán naâng vaâo loâng: Tuên thêëy trïn ngûåc chaâng tiïëng àêåp maånh cuãa quaã tim beá nhoã, húi thúã êëm cuãa naâng bïn maái toác. Lúâi noái àêìu cuãa àöi treã laâ möåt caái hön àùçm thùæm vaâ yïn lùång.

Khi naâng gúä tay ra, Tuên thêëy trïn maá chaâng ûúát nhûäng gioåt lïå noáng cuãa naâng. Ngoåt ngaâo, chaâng hoãi:

- Em khoác àêëy û? Mai khöng àuã sûác traã lúâi, guåc àêìu vaâo vai chaâng. Tiïëng khoác

nûác núã laâm rung àöång têëm thên nhoã beá cuãa naâng. Tuên thêëy trong loâng böîng caãm thûúng Mai vö haån.

AÁi tònh cuãa hai ngûúâi lêîn àùæng cay vaâ nûúác mùæt. Hoå yïu nhau tha thiïët vaâ say mï. Trong boáng töëi, naâng noái cho Tuên nghe nhûäng nöîi nhúá mong cuãa naâng. Tuy Tuên khöng biïët, nhûng Mai àaä yïu tûâ thuúã nhoã, nhúá mong chaâng nhûäng ngaây Tuên lïn tónh. Chaâng sung sûúáng khi biïët caái tònh yïu êëy; nhûng sao bêy giúâ múái biïët? Nay mai naâng àaä sùæp phaãi ài lêëy chöìng.

Tûâ àoá, khi trùng lïn, hai ngûúâi laåi gùåp nhau trong vûúân, ngöìi trïn buåc àaá noái chuyïån aái ên, vaâ yïu nhau nhû thúâi khùæc khöng bao giúâ hïët.

* * *

Töëi höm nay laâ töëi cuöëi cuâng.

Tuên vaâ Mai ngöìi chúâ trïn buåc àaá; maäi túái khuya trùng múái lïn, laånh leäo vaâ coá sûúng muâ. Yïn lùång, hai ngûúâi nghe tiïëng laá khö rúi trïn caânh cêy; dûúái ao, möåt con caá àúáp àöång chên beâo, laâm mùåt nûúác voâng ra aánh trùng lêëp laánh. Mai tûåa ngûúâi vaâo Tuên, ngheån ngaâo hoãi möåt cêu maâ naâng àaä nhùæc khöng biïët bao nhiïu lêìn:

- Mai anh ài thêåt û?

Naâng ûáa nûúác mùæt khöng noái àûúåc nûäa. Tuên nùæm chùåt lêëy tay ngûúâi yïu, khöng biïët traã lúâi thïë naâo. Chaâng muöën noái an uãi Mai,


nhûng laåi thöi. Loâng chaâng coân treã quaá, chaâng khöng tûúãng àûúåc coá sûå tuyïåt voång khöng cuâng. Chaâng khöng tûúãng àûúåc röìi seä phaãi cuâng vúái Mai xa nhau maäi maäi.

Nöîi buöìn khöng xua àuöíi àûúåc tònh yïu. Mai vaâ Tuên baâng hoaâng nhû ngûúâi trong möång. Naâng voâng tay qua cöí Tuên keáo chaâng cuái xuöëng naâng hoâa húåp trong möåt caái hön lùång leä. Àöi möi naâng chaãy maáu vaâ àau àúán; Mai sung sûúáng chõu àau, gûãi thaác trong caánh tay Tuên têët caã thên thïí vaâ têm höìn trong saåch cuãa naâng.

* * *

Tuên ài àaä ba ngaây röìi. Trong nhûäng ngaây êëy, Mai khöng nhúá gò nûäa. Hònh nhû bao

nhiïu têm trñ cuãa naâng àaä ài theo Tuên têån àêu àêu. Naâng thêîn thúâ ngöìi lùång haâng giúâ, mùæt khö vò naâng àaä khoác nhiïìu quaá röìi.

Saáng nay, hoå nhaâ trai mang àöì lïî àïën. Meå naâng vui veã ra tiïëp chuyïån. Ngûúâi chöìng sùæp cûúái cuãa naâng xuáng xñnh trong böå quêìn aáo múái, ngûúång nghõu vaâ hoan hyã. Mai ngöìi yïn trong buöìng nghe tiïëng cûúâi noái úã nhaâ ngoaâi.

Töëi àïën, luác caã nhaâ yïn nghó, Mai lùång leä laách raâo sang bïn vûúân. Naâng àïën ngöìi trïn buåc àaá bïn búâ ao, chöî vêîn ngöìi vúái Tuên. Nhûng àïm nay trùng lïn muöån. Naâng ngöìi maäi, sûúng xuöëng laånh thêëm vaâo da naâng. Boáng töëi thïm daây caã goác vûúân. Trong cuåm höìng phaãng phêët coá böng hoa núã, hûúng thúm dõu thoang thoaãng böëc lïn khiïën Mai laåi nhúá laåi lêìn àêìu ngaã mònh trong tay chaâng.

Khuya lùæm, gêìn vïì saáng trùng múái lïn: möåt maãnh trùng buöìn rêìu aãm àaåm, múâ múâ sau rùång cêy cuöëi vûúân. Khi aánh trùng lïn túái mònh naâng, Mai guåc àêìu trïn tay khoác nûác núã: loâng tan naát naâng khoác cho tònh yïu vaâ cho cuöåc àúâi naâng.

Saáng höm sau cha meå Tuên thêëy naâng nùçm chïët dûúái vïå ao, maái toác xöí ra vûúng lêîn vúái caánh beâo.

Baáo Ngaây nay söë 120, 24 thaáng 7-1938.


CUÖËN SAÁCH BOÃ QUÏN

Thaânh ài laåi trïn sên ga, thong thaã vaâ lú àaäng. Gioá maånh daán chùåt quêìn aáo vaâo ngûúâi chaâng, khiïën caái laånh thïm thêëm thña vaâ êím ûúát. Tuy trúâi khöng mûa, nhûng Thaânh tûåa nhû thêëy trong loâng mûa buåi, buöìn rêìu vaâ chaán naãn, möåt möëi buöìn khöng sêu sùæc, nhûng ïm ïm laâm tï liïåt caã têm höìn.

Chaâng khöng muöën nhúá laåi, hònh nhû muöën àïí quïn ài vúái nöîi thêët voång êëy. Cêu traã lúâi cuãa öng Xuên, nhaâ xuêët baãn, vêîn nhùæc laåi bïn tai Thaânh möåt nhõp trêìm vaâ khoá chõu:

- Saách cuãa öng khöng àûúåc ai hoan nghïnh caã.

Thaânh mñm möi laåi, giûä veã tûå nhiïn, àiïìm àaåm nhû ngûúâi àaä thûúâng nghô àïën àiïìu êëy röìi. Chaâng àïí tay lïn baãn thaão cuöën "Mú xûa", vuöët cong àêìu giêëy laåi, khöng traã lúâi. Öng Xuên noái tiïëp:

- Thêåt vêåy. Hai nghòn cuöën "Ngûúâi baån" in ra maâ bêy giúâ chûa baán àûúåc hai trùm. êëy laâ khöng kïí gûãi ài biïëu caác baáo àaä mêët non dùm chuåc röìi. Töi chûa in ra cuöën saách naâo khoá baán nhû thïë.

Öng cheáp miïång nhòn Thaânh, coá yá baão chaâng hiïíu rùçng caái vöën hai trùm baåc öng boã ra chûa thêu àûúåc hïët. Tuy vêåy, Thaânh cûá cöë; chaâng run run tay cêìm baãn thaão cuöën "Mú xûa" lïn; xöëc laåi hai àêìu àõnh sùæp sûãa cho vaâo cùåp, kheä hoãi:

- Thïë coân cuöën naây, öng...

Cêu traã lúâi àoán trûúác àïën ngay, quaã quyïët khöng coá gò lay chuyïín nöíi:

- öì, öng coân àõnh xuêët baãn quyïín naây nûäa hay sao? Töi xin chõu, öng coá caác vaâng töi cuäng khöng daám in ra nûäa.

Thaânh khöng hiïíu taåi sao chaâng laåi móm cûúâi tuy chaâng khöng muöën. Chñnh chaâng cuäng khoá maâ noái roä àûúåc caái yá nghôa cuãa caái


cûúâi àoá. Chaâng cêìm muä vúái cùåp, àûáng dêåy, nùæm caái baân tay mïìm vaâ uïí oaãi cuãa öng chuã röìi ài ra.

Àïën ngoaâi àûúâng, luác bêëy giúâ Thaânh múái nhêån thêëy nöîi thêët voång cuãa mònh, vaâ àïí noá traân lïn caã têm höìn, khöng chöëng cûå. Chaâng coá caái caãm giaác bõ huåt chên chïët ngêåp trong möëi buöìn vaâ thêëy möåt nöîi thûúng thêëm thña vö haån cho chñnh mònh.

Trong nhûäng àïm khöng nguã úã nhaâ quï, chaâng vêîn mú tûúãng möåt sûå thaânh cöng rûåc rúä xûáng àaáng vúái taâi nùng. Nhûäng luác àoá, Thaânh sung sûúáng nhû nhêëp cheán rûúåu maånh maâ húi men laâm say sûa dêìn dêìn. Chaâng tûúãng saách cuãa chaâng àaä àûúåc thiïn haå hoan nghïnh nhiïåt liïåt, caác baáo àua nhau taán thûúãng, vaâ baán chaåy hïët ngay trong thaáng xuêët baãn. Öng Xuên seä àïí möåt têåp baåc trïn baân, tiïëp chaâng niïìm núã vaâ noái nõnh:

- Saách cuãa öng baán chaåy quaá. Thêåt, töi chûa tûâng thêëy nhaâ vùn naâo àûúåc hoan nghïnh nhû öng.

Thaânh seä cûúâi nhaä nhùån vaâ kñn àaáo, nhêån lúâi khen êëy nhû möåt ngûúâi khöng quan têm àïën sûå nhoã moån vïì danh voång êëy. Chaâng seä àûa trònh cuöën "Mú xûa", seä àûúåc öng Xuên trên troång àúä lêëy vaâ vui veã nhêån xuêët baãn ngay.

Nhûng sûå thûåc... Möi Thaânh seä nhïëch húi chua chaát, vaâ chaâng tûå hoãi khöng biïët coá nïn chïë giïîu mònh khöng. Chaâng khöng nghô àïën ài chúi trong Haâ Nöåi nûäa, thuï ngay xe ra ga lêëy veá. Thaânh muöën rúâi boã ngay caái tónh laänh àaåm naây, mong laåi thêëy cùn phoâng nhoã êëm aáp cuãa chaâng, caái baân viïët coá boáng cêy trong vûúân lung lay trïn mùåt, möîi khi aánh nùæng chiïëu ngang.

Thaânh ngûãng nhòn àöìng höì: ba giúâ... chuyïën taâu dïî khöng bao giúâ àïën chùæc! Con àûúâng sùæt vïì Nam song song thùèng tùæp dûúái trúâi u aám, nhû laâm xa vùæng röång raäi thïm nöîi buöìn. Têët caã nhûäng mú ûúác tha thiïët cuãa tuöíi treã, cuãa têm höìn nghïå sô, nhûäng möång àeåp xêy lïn trong luác say vùn, têët caã àïìu theo gioá laånh tan dêìn. Têm höìn Thaânh trú troåi nhû möåt caánh àöìng thêëp maâ luáa àaä gùåt röìi.

Khi taâu àïën, chaâng chó coân laâ möåt keã chaán naãn bûúác lïn xe. Chaâng ài xuöëng haång ba, múã cûãa toa bûúác vaâo. Thaânh dïî chõu khi thêëy trong toa vùæng khöng coá ai, ngoaâi möåt ngûúâi gaác taâu ngöìi thu hònh trong möåt xoá, khöng buöìn ngûãng lïn trong khi chaâng ài qua. Thaânh cuäng gieo mònh trïn chiïëc ghïë, keáo cöí aáo lïn che gaáy - caái


laånh thêëm thña quaá! - röìi lùång yïn àïí cho tiïëng röån rõp cuãa chuyïën taâu ru mònh.

* * *

Ngoaâi xa, caánh àöìng chuyïín lêìn sau laâng maåc. Doâng tû tûúãng cuãa Thaânh cuäng chaãy xuöi, möåt sûå yïn tônh àïën thay chöî cho nöîi buöìn, Thaânh laåi thêëy mònh thiïët tha vaâ hy voång. Thêåt ra, saách khöng baán chaåy chûa phaãi chûáng toã rùçng chaâng khöng coá taâi; nhiïìu nhaâ vùn nöíi tiïëng khùæp hoaân cêìu luác múái àêìu chùèng bõ thiïn haå boã quïn vaâ hûäng húâ laâ gò. Sûå laänh àaåm cuãa cöng chuáng nhiïìu khi laâ caái dêëu hiïåu cuãa möåt taâi nùng xuêët chuáng, khöng àûúåc ngûúâi ta hiïíu, vò vûúåt ra ngoaâi khuön saáo thûúâng. Thaânh tûå an uãi khi nghô mònh coá thïí laâ möåt taâi nùng êëy. Chaâng ön laåi nhûäng quaäng saách àaä àoåc qua, trong àoá nhiïìu nhaâ vùn laäo luyïån àaä khuyïn nhuã: ngûúâi nghïå sô phaãi khöng cêìn àïën sûå hoan nghïnh cuãa cöng chuáng, búãi tûå mònh àaä àûúåc hûúãng caái thuá thêìn tiïn cuãa sûå saáng taác; àûúåc hoan nghïnh nhiïìu khi chó laâm haåi cho nghïå sô, vò khiïën cho nghïå sô tûå maän vaâ nö lïå caái súã thñch cuãa ngûúâi àoåc.

Thaânh thêëy nhûäng tû tûúãng êëy àuáng laâ thêm thuáy. Khöng coá thûá naâo say sûa vaâ chòm àùæm bùçng caái thuá cuãa chaâng caãm thêëy möîi khi cêìm buát diïîn taã loâng mònh, thêëy caác nhên vêåt chaâng àùåt ra trúã nïn linh hoaåt trïn trang giêëy. Chaâng àaä coá sûå rung caãm êëy, àaä coá trúâi mêy, aánh nùæng vaâ hoa coã, têët caã vaån vêåt àang söëng chung quanh. Nhûäng àaám mêy thêëp bay trïn caánh àöìng luáa xanh kia laâ möåt baâi thú bêët tuyïåt vaâ àùçm thùæm. Thaânh cuái nhòn ra ngoaâi xe, mï maãi ngùæm phong caãnh qua laân khoái trùæng maâ gioá àaánh taåt vïì bïn àûúâng. Loâng chaâng dõu dêìn, vaâ caãnh vêåt trûúác mùæt laåi thêëy tûúi vui, tuy luác àoá trúâi bùæt àêìu mûa buåi. Thaânh àûáng hùèn dêåy, cuái mònh nhòn qua cûãa kñnh, àïí gioá laånh luâa vaâo maái toác vaâ taáp vaâo da.

* * *

Xe àöî. Möåt caái ga nhoã, bïn mêëy nïëp nhaâ tranh chú vú. Tiïëng ngûúâi lïn xuöëng öìn aâo vang àöång. Thaânh thoaáng thêëy boáng möåt


thiïëu nûä bûúác lïn xe. Tûå nhiïn chaâng quay laåi: ngûúâi thiïëu nûä vûâa laách cûãa toa, möåt luöìng gioá uâa vaâo, manh aáo daâi bay lïn àïí löå caái aáo len maâu àoã. Thiïëu nûä àûa mùæt nhòn khùæp lûúåt, thêëy trong xe chöî naâo cuäng àaä chêåt, húi lûúäng lûå möåt chuát, röìi àïën ngay chiïëc ghïë trûúác mùåt Thaânh àïí haânh lyá xuöëng: mêëy goái boåc giêëy vaâ möåt caái va li nhoã bùçng nan mêy. Thaânh móm cûúâi vò coá sûå gêìn guäi êëy; chaâng chùm chuá nhòn thiïëu nûä: möåt khuön mùåt traái xoan, möåt veã àeåp thûúâng thûúâng. Quêìn aáo ra löëi nûãa tónh, nûãa quï. Hoåc sinh? Buön baán? Thaânh khöng thïí àoaán roä àûúåc.

Thiïëu nûä cuäng ngûãng mùåt lïn nhòn chaâng, röìi cuái àêìu xuöëng, hai baân tay xinh xeão lêìn múã va li vúái möåt chiïëc khoáa con kïìn saáng. Thaânh khöng rúâi mùæt, chaâng coá caái caãm giaác thuá võ sùæp àûúåc ài vaâo trong àúâi thên mêåt cuãa thiïëu nûä. Nùæp va li heá múã. Thaânh thoaáng thêëy mêëy nïëp quêìn aáo xïëp goån gheä, caái khùn mùåt böng trùæng vaâ baánh xaâ phoâng thúm múái nguyïn. Böîng chaâng rung àöång tûâ àêìu àïën chên nhû coá luöìng àiïån chaåy; thiïëu nûä vûâa múái lêëy ra möåt cuöën saách, chñnh laâ cuöën "Ngûúâi baån" cuãa chaâng. Quyïín saách coân múái nguyïn, hònh nhû vûâa mua chûa xem àïën. Thaânh thêëy maâu xanh cuãa bòa saách, doâng chûä tïn saách vaâ tïn taác giaã - chñnh laâ tïn chaâng - nhaãy muáa trûúác mùæt khi thiïëu nûä àïí saách trïn àuâi, lêëy con dao con cêín thêån roåc tûâng trang möåt.

Thaânh khöng thïí noái roä caái caãm giaác cuãa chaâng luác êëy thïë naâo. Chaâng baâng hoaâng, nûãa nhû e súå, nûãa nhû sung sûúáng. Thiïëu nûä àaä giú saách lïn trûúác mùåt, dûåa ngûúâi vaâo thaânh ghïë chùm chuá xem. Thaânh ngùæm nhòn caái baân tay xinh xùæn cêìm lêëy saách, chaâng chùm chuá nghe tiïëng giêëy múái söåt soaåt möîi lêìn möåt trang giêëy giúã. Thaânh thêëy nhû thiïëu nûä möåt lêìn giúã trang giêëy cuãa têm höìn mònh, gêìn guäi vaâ thên mêåt hún. Chaâng höìi höåp nhêån xeát trïn neát mùåt ngûúâi àoåc, aãnh hûúãng cuãa vùn chaâng, tûåa nhû thiïëu nûä àang àoåc nhûäng yá nghô sêu xa cuãa chaâng vêåy. Maâ chaâng khöng coá caách naâo giaãng giaãi noái thïm! Thaânh muöën kïu lïn chñnh chaâng laâ Vùn Sún, laâ taác giaã. Chaâng ûúác ao giaá bêy giúâ coá ngûúâi baån naâo àïën gùåp chaâng, ngûúâi baån vöî vai hoãi: "Kòa anh Vùn Sún? Thïë naâo, cuöën "Ngûúâi baån" cuãa anh coá baán chaåy khöng?". Thaânh tûúãng tûúång seä nhuän nhùån traã lúâi: cuäng khaá, vaâ thiïëu nûä, ngaåc nhiïn, seä haå quyïín truyïån xuöëng, múã to mùæt nhòn chaâng kñnh phuåc vaâ sung sûúáng. Chaâng seä thêëy thiïëu nûä êëp uáng, maá húi àoã, kiïìu mõ, kheä thûa: "Em xin löîi vò sûå àûúâng àöåt, nhûng coá phaãi öng laâ Vùn Sún khöng aå?".


ÖÌ may quaá! Röìi naâng xin chûä kyá cuãa chaâng àïì trïn cuöën saách, seä vuång vïì luáng tuáng möåt caách àaáng yïu, khen chaâng laâ nhaâ vùn... coá taâi.

Nhûng maâ... khöng coá ngûúâi baån naâo caã, ngoaâi thiïëu nûä vúái chaâng; thiïëu nûä vêîn chùm chuá xem, vaâ chaâng thò noáng naãy, bûát rûát, xoay xoãa trïn ghïë. Chó möåt ngûúâi àoåc vùn mònh cuäng àuã laâm cho chaâng caãm àöång thïë û? Thiïëu nûä böîng trúã nïn coá duyïn laå, möi àoã thùæm, àöi mùæt dûúái laân mi cong vaâ daâi, theo tûâng doâng chûä, ïm nheå nhû nhung, nhû vuöët ve trïn loâng chaâng. Bao nhiïu nöîi buöìn bûåc thêët voång cuãa Thaânh vò nhûäng lúâi noái cuãa öng chuã nhaâ xuêët baãn àïìu tiïu tan mêët caã. Trong caái laånh leäo cuãa têm höìn chaâng, thiïëu nûä kia àaä àem laåi sûå àêìm êëm, nêng niu, ñt ra cuäng àaä coá möåt ngûúâi hiïíu chaâng. Thaânh àoaán chùæc thiïëu nûä naây, khi úã thön quï, dûúái boáng àeân, hay buöíi chiïìu dûúái rùång hoa lyá, àaä tûâng mú maâng nhûäng chuyïån naâng àoåc, vaâ traái tim naâng àaä tûâng rung àöång vò thên thïë cuãa ngûúâi trong truyïån.

* * *

Thiïëu nûä haå quyïín saách xuöëng, húi nhïëch mùæt nhòn ra ngoaâi. Daäy nhaâ ngoaåi ö tónh Nam àaä tröng thêëy àùçng xa. Thiïëu nûä laåi heá múã va li thûã laåi öí khoáa vaâ sûãa soaån haânh lyá khaác. Chaâng thúã daâi: chaâng biïët thiïëu nûä seä xuöëng ga naây, coân chaâng, chaâng phaãi ài vaâi ga nûäa múái vïì túái nhaâ. Höìi höåp, Thaânh thêëy tûâ naäy àïën giúâ chaâng chûa tòm àûúåc caách naâo cho thiïëu nûä biïët tïn, hay laâm quen vúái naâng. Nhiïìu luác, chaâng muöën gúåi chuyïån vúái thiïëu nûä, nhûng khöng hiïíu taåi sao, möîi lêìn chaâng ngûúång nghõu laåi thöi. Nhûäng cêu noái àõnh sùén khöng muöën noái ra khoãi miïång khiïën chaâng bûåc tûác cho mònh. Thaânh àûáng lïn, ngöìi xuöëng, bùn khoùn; thiïëu nûä àûa mùæt nhòn Thaânh, möåt tay àïí trïn va li, möåt tay veán laåi taâ aáo cho goån gheä.

Têìu bùæt àêìu ài chêåm, vaâo ga. Thaânh luöëng cuöëng àûáng dêåy ra àêìu toa tûåa vaâo bïn cûãa nhòn xuöëng, nhû chuá yá lùæm àïën caãnh têëp nêåp úã dûúái àûúâng. Khi thiïëu nûä khïå nïå xaách va li ài qua trûúác mùåt, Thaânh neáp ngûúâi vaâo bïn. Maái toác ngûúâi thiïëu nûä kheä phúát qua


ngûåc chaâng, maái toác àen che vaânh tai höìng vaâ caái cöí troân xinh. Chaâng cuái xuöëng nûäa, ra hùèn ngoaâi têìu, nhòn theo thiïëu nûä ài lêîn vaâo àaám àöng ngûúâi. Lêu chaâng coân nhêån thêëy àöi vai maãnh vaâ thon cuãa thiïëu nûä trong àaám haânh khaách cho àïën khi thiïëu nûä khuêët vaâo ga.

Thaânh coá caãm tûúãng nhû àaä mêët möåt ngûúâi baån thên yïu quaá.

Chaâng buöìn naãn thong thaã trúã vïì chöî cuä. Böîng nhiïn Thaânh àûáng laåi, vaâ mùæt chaâng múã to ra: trïn ghïë, chöî thiïëu nûä ngöìi, cuöën "Ngûúâi baån" cuãa naâng vûâa múã nùçm yïn. Thaânh cêìm vöåi lêëy, cuái nhòn ra ngoaâi. Chaâng tûúãng coân kõp gûãi traã ngûúâi thiïëu nûä. Nhûng têìu àaä chaåy röìi. Gioá laånh bùæt àêìu thöíi maånh lïn. Thaânh gieo mònh xuöëng ghïë, tay mên mï cuöën saách, giúã ài giúã laåi caác trang: hònh nhû coân möåt chuát àêìm êëm gò cuãa ngûúâi thiïëu nûä êëy vûúng laåi trong trang giêëy. Nhûng àöåt nhiïn, nhû coá muäi kim xuyïn thùèng vaâo tim chaâng: ngöå khöng phaãi laâ thiïëu nûä boã quïn chùng? Biïët àêu naâng chùèng boã laåi vò cuöën truyïån töìi khiïën naâng khöng vûâa loâng? Biïët àêu naâng khöng roä chñnh chaâng laâ taác giaã vaâ cöë yá boã saách laåi àïí toã sûå nhaåt nheäo cuãa naâng?

Thaânh kheä thúã daâi. Nhûäng yá nghô ngúâ vûåc àoá xön xao trong oác chaâng. Thaânh mên mï cuöën saách tûåa nhû coá thïí tòm àûúåc trong êëy cêu traã lúâi. Röìi thêîn thúâ, chaâng àïí saách xuöëng loâng, aáp traán vaâo cûãa kñnh nhòn ra ngoaâi. Mûa buåi àaä taånh tûâ lêu vaâ nïìn mêy xaám taách ra, àïí loåt möåt tia nùæng vaâng dõu lûúát nheå trïn ruöång maå xanh non, trong treão vaâ mong manh quaá nhû sùæp tùæt. Thaânh thêëy caái vui trong loâng chaâng cuäng trong saáng vaâ mong manh nhû thïë, chó möåt chuát nghi ngúâ, möåt chuát laånh leäo cuäng àuã laâm cho tan ài. Thaânh khöng muöën nghô nûäa; chaâng khe kheä kheáp cuöën saách laåi, vaâ ngöìi yïn lùång nhû mú maâng.



DÛÚÁI BOÁNG HOAÂNG LAN

Thanh laách caánh cûãa göî àïí kheáp, nheå nhaâng bûúác vaâo. Chaâng thêëy maát hùèn caã ngûúâi; trïn con àûúâng gaåch baát traâng rïu phuã, nhûäng voâng aánh saáng loåt qua voâm cêy xuöëng nhêíy muáa theo chiïìu gioá. Möåt muâi laá tûúi non phaãng phêët trong khöng khñ. Thanh ruát khùn lau möì höi trïn traán - bïn ngoaâi trúâi nùæng gùæt - röìi thong thaã ài bïn bûác tûúâng hoa thêëp chaåy thùèng àïën àêìu nhaâ. Yïn tônh quaá, khöng möåt tiïëng àöång nhoã trong cùn vûúân, tûåa nhû bao nhiïu sûå öìn aâo úã ngoaâi kia àïìu ngûâng laåi trïn bûåc cûãa.

Thanh bûúác lïn thïìm, àùåt va li trïn chiïëc trûúâng kyã, röìi ngoá àêìu nhòn vaâo trong nhaâ: boáng töëi dõu vaâ man maát loaáng qua nhûäng maâu sùæc rûåc rúä chaâng àem úã ngoaâi trúâi vaâo. Thanh chûa nhòn roä thêëy gò caã; möåt laát, quen boáng töëi, chaâng múái nhêån thêëy caãnh tûúång gian nhaâ cuä khöng coá gò thay àöíi, cuäng y nguyïn nhû ngaây chaâng ài xûa. Sûå yïn lùång trêìm tõch àïën nöîi Thanh trúã nïn ngheån hoång; maäi maäi chaâng múái cêët àûúåc tiïëng lïn goåi kheä:

- Baâ úi! Möåt caái boáng leå laâng tûâ trong vuåt ra, rúi xuöëng mùåt baân; Thanh

àõnh roä nhòn: con meâo cuãa baâ chaâng, con meâo giaâ vêîn chúi àuâa vúái chaâng ngaây trûúác. Con vêåt neáp chên vaâo mònh kheä phe phêíy caái àuöi, röìi hai mùæt ngoåc thaåch xanh giûúng lïn nhòn ngûúâi. Thanh móm cûúâi laåi gêìn vuöët ve con maän:

- Baâ maây àêu? Thanh bûúác xuöëng giaân thiïn lyá. Coá tiïëng ngûúâi ài, röìi baâ

chaâng, maái toác baåc phú, chöëng gêåy truác, úã ngoaâi vûúân vaâo. Thanh caãm àöång vaâ mûâng rúä, chaåy laåi gêìn.

- Chaáu àaä vïì àêëy û?

Baâ cuå thöi nhai trêìu, àöi mùæt hiïìn tûâ dûúái laân toác trùæng àûa lïn nhòn chaáu, êu yïëm vaâ mïën thûúng.


- Ài vaâo trong nhaâ khöng nùæng chaáu.

Thanh ài bïn baâ, ngûúâi thùèng, maånh, caånh baâ cuå gêìy coâng. Tuy vêåy chaâng caãm thêëy chñnh baâ che chúã cho chaâng cuäng nhû nhûäng ngaây chaâng coân nhoã.

- Nhaâ khöng coá ai û baâ?

- Vêîn coá thùçng Nhên, höm nay noá ài àong thoác bïn kia xoám. Dïî chöëc noá vïì. Con àaä ùn cúm chûa?

- Daå chûa. Con úã têìu vïì àêy ngay. Nhûng con khöng thêëy àoái.

Baâ nhòn chaáu, giuåc:

- Con rûãa mùåt ài, röìi ài nghó khöng mïåt. Trúâi nùæng thïë naây maâ con khöng ài xe û?

Thanh cûúâi:

- Coá möåt tñ àûúâng àêët, cêìn gò phaãi xe. Con ài böå haâng ngaây cuäng àûúåc.

Nhûng Thanh cuäng vêîn theo lúâi baâ. Chaâng àïën bïn bïí muác nûúác vaâo thau rûãa mùåt. Nûúác maát rúåi vaâ Thanh cuái nhòn boáng chaâng lay àöång trong loâng bïí vúái nhûäng maãnh trúâi xanh tan taác.

Têët caã nhûäng ngaây thuúã nhoã trúã laåi vúái chaâng. Thanh vùæng nhaâ àaä gêìn hai nùm nay, vêåy maâ chaâng coá caãm giaác nhû vêîn úã nhaâ tûå bao giúâ. Phong caãnh vêîn y nguyïn, gian nhaâ vêîn tõch mõch vaâ baâ chaâng vêîn toác baåc phú vaâ hiïìn tûâ.

Trïn trûúâng kyã, ngoån àeân con vaâ caái àiïëu cuä kyä. Con meâo giaâ troân mònh nùçm bïn caånh, mùæt lim dim trong sûå bònh yïn vaâ nhaân nhaä. Thanh tröng thêëy caãnh êëy àaä nhiïìu lêìn. Lêìn naâo trúã vïì vúái baâ chaâng, Thanh cuäng thêëy bònh yïn vaâ thong thaã nhû thïë. Cùn nhaâ vúái thûãa vûúân naây àöëi vúái chaâng nhû möåt núi maát meã vaâ hiïìn laânh, úã àêëy baâ chaâng luác naâo cuäng sùén saâng chúâ àúåi àïí mïën yïu chaâng.

- ÊËy, baâ laâm gò thïë? Baâ àïí mùåc chaáu. Baâ cuå vêîn khöng thöi phêíy chiïëc phêët trêìn lïn àêìu giûúâng: - Àaä lêu khöng coá ai nùçm nïn buåi baám àêìy khùæp caã. Thanh phaãi àïí mùåc cho baâ sûãa chiïëu vaâ xïëp laåi göëi. Chaâng thêëy

mònh beá quaá.

- Chaáu ài nghó chùèng mïåt. Àïí baâ haái mêëy laá rau nêëu canh ùn cho maát.


Baâ cuå ài ra. Thanh böîng thêëy mïåt moãi. Chaâng lùång nùçm xuöëng giûúâng, duöîi chên tay, khoan khoaái. Ngoaâi khung cûãa söí, trúâi xanh ngùæt aánh saáng; laá cêy rung àöång dûúái laân gioá nheå. Möåt thên cêy vuát cao lïn trûúác mùåt. Cuâng möåt luác, chaâng lêím bêím: "cêy hoaâng lan!", muâi hûúng thúm thoang thoaãng àûa vaâo. Thanh nhùæm mùæt ngûãi hûúng thúm vaâ nhúá àïën caái cêy êëy chaâng thûúâng hay chúi dûúái göëc nhùåt hoa. Àaä tûâ lêu lùæm, ngaây múái coá cùn nhaâ naây, ngaây cha meå chaâng haäy coân. Röìi àïën ngaây möåt baâ möåt chaáu quêën quyát nhau. Thanh ra tónh laâm röìi ài vïì haâng nùm, caác ngaây nghó. Bêy giúâ cêy àaä lúán.

Thanh thêëy têm höìn nheå nhoäm tûúi maát nhû vûâa tùæm úã suöëi. Chaâng tùæm trong caái khöng khñ tûúi maát naây. Nhûäng ngaây bêån röån úã tónh giúâ xa quaá. Khu vûúân vúái caác cêy quen àaä nhêån biïët chaâng röìi.

Nghe tiïëng baâ ài vaâo, Thanh nùçm yïn giaã vúâ nguã. Baâ laåi gêìn sùn soác buöng maân, nhòn chaáu vaâ xua àuöíi muöîi. Gioá quaåt àûa nheå trïn maái toác chaâng. Thanh vêîn nùçm yïn, nhùæm mùæt nhûng biïët baâ úã bïn mònh. Chaâng khöng daám àöång àêåy, yïn lùång chúâ cho baâ laåi ài ra. Baâ xuöëng bïëp laâm cúm hùèn. Tiïëng deáp nhoã dêìn.

Chaâng caãm àöång gêìn ûáa nûúác mùæt. Baâ yïu thûúng chaáu quaá, giúâ chó coá mònh chaáu, vúái mònh baâ. Maâ baâ laâm bïëp coá möåt mònh thöi û? Khöng, hònh nhû coá tiïëng ngûúâi khaác nûäa, tiïëng trong vaâ mau hún. Thanh lùæng nghe: möåt tiïëng cûúâi seä àûa lïn. Tiïëng ai? Nghe quen quaá maâ Thanh khöng nhúá àûúåc.

Chaâng lùèng lùång ngöìi dêåy, tò trïn cûãa söí, cuái mònh nhòn ra phña ao. Boáng cêy hoaâng lan lay àöång caã möåt vuâng. Chaâng chúåt nhúá, chaåy vuâng xuöëng nhaâ ngang, goåi vui veã:

- Cö Nga...

Ngûúâi thiïëu nûä àûúng nhùåt rau nghe tiïëng goåi vöåi ngûãng àêìu; möåt nuå cûúâi, àöi mùæt trong saáng lïn; röìi tiïëng nheå nhaâng:

- Anh Thanh! Anh àaä vïì àêëy aâ?

Thanh àûáng tûåa bïn cöåt, chûa traã lúâi. Chaâng nhòn cö thiïëu nûä xinh xùæn trong taâ aáo trùæng, maái toác àen nhaánh buöng trïn cöí nhoã, bïn caånh maái toác baåc trùæng cuãa baâ chaâng. Cö Nga, cö beá haâng xoám vêîn sang chúi vúái chaâng trong vûúân, vaâ möîi lêìn vïì, chaâng laåi gùåp úã nhaâ nhû möåt ngûúâi thên mêåt.


Möåt laát cö Nga noái:

- Anh Thanh àöå naây khaác hùèn trûúác. Anh choáng nhúán quaá.

- Töi vêîn thïë àêëy chûá.

Baâ cuå cuái trïn röí rau, khöng nhòn chaáu àaáp:

- Cö tröng em coá phaãi gêìy ài khöng? Khöng bùçng àöå coân úã nhaâ.

Nga ngûãng nhòn Thanh, cûúâi:

- Àêëy em noái coá sai àêu. Anh tröng laåi àen ài nûäa.

Laá rau tûúi xanh ngùæt bïn baân tay trùæng höìng nhoã nhùæn. Thanh cuäng ngöìi gheá xuöëng. Thïë laâ laåi nhû luác coân úã nhaâ, ngaây ngaây chaâng cuäng vêîn vúái Nga xuöëng bïëp xem baâ laâm cúm. Cêu chuyïån vêîn vui veã vaâ vêîn àêåm, coá luác chaâng lêìm tûúãng Nga chñnh laâ em gaái ruöåt cuãa mònh.

* * *

Luác Nhên bûng cúm àùåt lïn baân, baâ cuå baão cö thiïëu nûä:

- ÚÃ àêy ùn cúm möåt thïí, chaáu aå.

Thanh nhòn lïn:

- Ùn cho vui, cö Nga.

- Xin pheáp cuå vaâ anh thöi, em vûâa múái ùn cúm xong úã nhaâ. Em àûáng àêy cuäng àûúåc chûá gò.

Thanh ra veã khöng bùçng loâng:

- Khöng, cö phaãi ngöìi ùn cú. Cö laâm khaách maäi.

Nga súå, veán aáo ngöìi bïn caånh baâ cuå, nhûng naâng chó ùn nhoã nheã, cêìm chûâng, vaâ buöng àuäa luön àïí xúái cúm cho Thanh. Bûäa cúm vui quaá. Thanh ùn rêët ngon miïång, loâng thû thaái vaâ sung sûúáng. Thónh thoaãng chaâng nhòn àöi mùæt thùæm cuãa Nga, hai maá höìng. Vaâ nuå cûúâi tûúi núã, naâng nhòn laåi Thanh, möåt chuát thöi, nhûng bao nhiïu êu yïëm.

Ngoaâi vûúân, trúâi vêîn nùæng. Giaân thiïn lyá pha xanh möåt bïn taâ aáo trùæng cuãa Nga. Nhûäng buáp hoa lyá non vaâ thúm ruã liïìn trong


giaân, lêîn vaâo àaám laá. Gaåch maát vaâ phuã rïu khiïën Thanh nhúá laåi hai baân chên xinh xùæn cuãa Nga, ngaây naâo, ài trïn àoá. Hai baân chên nhoã, lêëm têëm caát, àïí dêëu tûå ngoaâi ao trúã vïì... Chaâng àöåt nhiïn móm cûúâi, röìi hoãi:

- Cö Nga coá coân hay ài nhùåt hoaâng lan rúi nûäa khöng?

Nga cuäng cûúâi húi theån:

- Vêîn nhùåt àêëy. Nhûng khöng coá ai tranh nûäa.

Naâng nhòn Thanh, mùæt nhû tuå laåi nhûäng hònh aãnh tûå bao giúâ, vaâ seä vuöët mêëy súåi toác mai ra möåt bïn. Thanh thêëy quaã tim àêåp nheå nhaâng.

Baâ cuå thò maãi nhòn chaáu. Baác Nhên khoanh tay àûáng dûåa bïn cöåt nghe; baác cuäng vui mûâng vò thêëy cêåu vïì, vêîn maånh khoãe vaâ xinh trai nhû ngaây trûúác. Coân cö Nga vêîn tûúi àeåp vaâ vui veã nhû thïë. Coá cö nhaâ cuäng àúä vùæng, vaâ baâ cêåu cuäng àúä buöìn; haâng ngaây cö chaåy sang chúi giuáp àúä baâ cuå giaä cöëi trêìu vaâ noái chuyïån àïën ngûúâi ài vùæng úã trïn tónh àaä lêu khöng vïì thùm nhaâ.

Bûäa ùn xong. Thanh vúái Nga àaä trúã laåi thên mêåt nhû khi coân nhoã. Thanh dùæt naâng ài thùm vûúân; cêy hoaâng lan cao vuát, caânh laá ruã xuöëng nhû chaâo àoán hai ngûúâi. Coá luác gêìn nhau, Thanh thêëy maái toác Nga thoang thoaãng thúm nhû coá giùæt hoaâng lan. Nhûng hoa lan chûa ruång, vêîn coân tûúi xanh úã trïn caânh, Nga baão Thanh:

- Nhûäng ngaây em àïën àêy haái hoa, em nhúá anh quaá.

Thanh chùèng biïët noái gò; chaâng vñt möåt caânh lan xuöëng giûä úã trong tay àïí Nga tòm hoa, röìi nheå nhaâng buöng ra cho caânh laåi cong lïn. Nùæng soi vaâo vai hai ngûúâi, nhûng dûúái chên àêët vêîn maát nhû xûa.

- Bao giúâ anh lïn tónh?

- Ngaây mai thöi. Kyâ naây àûúåc nghó ñt. Nhûng mai kia, töi seä vïì úã àêy lêu hún.

Loâng Thanh dõu laåi. Nga àïën bïn bïí muác nûúác rûãa hoa, röìi xïëp bêìy trïn quaã trêìu. Baâ cuå nhòn cö, êu yïëm:

- Hoa haäy coân non lùæm, sao haái súám thïë, con?

Nga thûa:

- "Anh con haái àêëy aå" vaâ naâng nhòn Thanh móm cûúâi.


Àïm êëy, möåt baâ, möåt chaáu vúái möåt cö laáng giïìng chuyïån troâ dûúái boáng àeân maäi túái khuya, khi trùng lïn. Qua vûúân, Thanh tiïîn Nga ra àïën cöíng, ài qua hai bïn búâ laá àaä ûúát sûúng. Muâi hoaâng lan thoang thoaãng bay trong gioá maát. Khöng lûúäng lûå, Thanh cêìm lêëy tay Nga, àïí yïn trong tay mònh. Nga cuäng àûáng yïn lùång. Lêu lêu, Nga ruát tay seä noái:

- Thöi em vïì.

Thanh ài trúã vaâo rêët thong thaã. Coá caái gò dõu ngoåt chùng tú úã àêu àêy, khiïën chaâng vûúng phaãi. Chaâng àïën trûúâng kyã ngöìi úã bïn àeân.

* * *

Saáng höm sau, Thanh àaä phaãi lïn tónh. Chiïëc va li chaâng nùång nhûäng thûác quaâ baâ chaâng àaä ban cho. Thanh cêìm muä àûáng nghe lúâi khuyïn baão ên cêìn cuãa baâ dûúái giaân hoa lyá. Chaâng vêîn beá quaá vaâ laåi ài xa.

Túái cöíng, Thanh coân àûáng laåi nhòn cêy hoaâng lan vaâ caác cêy khaác trong vûúân. Baác Nhên nhanh nhaãu cêìm àúä va li cho chaâng, Thanh dùån kheä:

- Baão töi coá nhúâi chaâo cö Nga nheá.

Röìi chaâng bûúác ra ài nûãa buöìn maâ laåi nûãa vui. Thanh nghô àïën cùn nhaâ nhû möåt núi maát meã vaâ sung sûúáng àïí chaâng thûúâng vïì nghó sau viïåc laâm. Vaâ Thanh biïët rùçng Nga seä vêîn àúåi chaâng, vêîn nhúá mong chaâng nhû ngaây trûúác. Möîi muâa cö laåi giùæt hoaâng lan trong maái toác àïí tûúãng nhúá muâi hûúng.

Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Súåi toác, Nxb Àúâi nay, Haâ Nöåi 1942.


TÖËI BA MÛÚI

Àïën cûãa buöìng söë 12, Liïn chuyïín nhûäng àöì lïì sang bïn traái, cuái cùçm xuöëng giûä cho chùåt, coân tay phaãi vùån quaã nùæm. Nhûäng goái giêëy chó chûåc troâng traânh rúi. Liïn cêët tiïëng khaân khaân goåi:

- Huïå úi! Huïå!

Naâng tûúãng seä thêëy neát mùåt vui veã cuãa Huïå thoâ ra àoán, vúá lêëy caác thûác mua vaâ hoãi "Sao maây vïì chêåm thïë?" nhûng trong phoâng vêîn yïn lùång. Liïn múã cûãa bûúác vaâo: Huïå àûúng cuöån chùn nùçm nguã trïn giûúâng, toác xoäa ra caã trïn göëi trùæng. Veã laånh leäo cuãa cùn phoâng àïën ngay bao boåc lêëy Liïn, khiïën caái vui trong loâng naâng mong manh sùæp tùæt. Liïn àïí caác goái xuöëng baân, giuä buåi mûa trïn aáo röìi vöåi vaâng àaánh thûác baån:

- Dêåy ài, Huïå!

Huïå êåm ûå múã mùæt lúâ àúâ nhòn, röìi laåi àõnh quay mùåt vaâo trong nguã. Bûåc mònh Liïn tung chùn ra bïn, vûâa xöëc Huïå lïn vûâa noái:

- Gúám, nguã caã ngaây khöng biïët chaán.

Huïå àaä tónh hùèn, vûún vai ngaáp röìi ngöìi dêåy, keáo chùn truâm lïn vai:

- Maây baão chaã nguã thò laâm gò?

Röìi naâng ruâng mònh:

- Laånh quaá! Kòa cö aã, vaâo khöng kheáp cûãa laåi; maâ sao ài lêu thïë?

Liïn ra àoáng cûãa phoâng, quay trúã vaâo:

- Tao phaãi chaåy vöåi khùæp caác phöë àêëy. Caác hiïåu àaä sùæp àoáng cûãa caã. Giaá cûá nghe maây thò chaã kõp mua baán gò, àaânh laâ nhõn àoái ùn Tïët.


- Thò àaä chïët chûa. Khöng ùn, nguã cuäng àûúåc.

Liïn nhêån thêëy neát mùåt moãi mïåt cuãa baån. Naâng nhòn quanh cùn phoâng bêín thóu. Dûúái aánh ngoån àeân múâ, löíng chöíng caác àöì àaåc quen thuöåc: caái giûúâng Höìng Köng cuä, àöìng han vaâ gó xaåm, caái baân göî êím ûúát úã goác tûúâng, hai caái ghïë long chên. Liïn nghô àïën sûå trú troåi cuãa àúâi mònh. Tïët àïën núi röìi. Tïët àïën thùm naâng úã àêy, trong caái buöìng nhaâ "sùm" naây cuäng nhû àïën nhûäng núi thúm tho àêìm êëm.

Naâng khöng muöën nghô vú vêín nûäa. Caái buöìn ghï gúám chó chûåc keáo àïën giaây voâ naâng, Liïn vöåi cûúâi lïn. Naâng àïën caånh baân giúã caác goái boåc giêëy nhêåt trònh buöåc bùçng dêy coái: nhûäng thûác ùn reã tiïìn mua hêëp têëp úã caác hiïåu khaách trûúác giúâ àoáng cûãa àïm ba mûúi.

- Naâo, xem maây mua nhûäng gò naâo.

Huïå cuäng trúã dêåy àïën bïn giuáp Liïn giúã caác goái vaâ àïí thûác ùn ra ngoaâi.

- Laåp xûúâng naây, baánh chûng naây, gioâ luåa, laåi caã gan kho nûäa cú aâ? Oai nhó! Coân goái gò thïë naây? aâ... cam. Tuyïåt! Cam naây thò phaãi biïët!

Mêëy quaã cam àoã lùn ra baân. Huïå cêìm möåt quaã toan boác. Liïn giùçng lêëy:

- Con khó! Ùn trûúác aâ? Coân àïí cuáng àaä chûá.

- ÛÂ thò àïí maâ cuáng! Nhûng vaâng hûúng àêu?

Liïn àaáp:

- Chó coá hûúng thöi. Coân vaâng khöng cêìn. Tiïìm tiïåm thöi cuäng àûúåc.

Huïå lùång im, tûå dûng thoaáng nghô àïën thên thïë lûu laåc cuãa hai chõ em vaâ loâng se laåi. Huïå nhòn baån, êu yïëm. Giúâ chó coân Liïn laâ ngûúâi thên thiïët vúái naâng.

Xïëp caác giêëy goái sang möåt bïn, Liïn quay laåi baão Huïå:

- Chuáng mònh bêìy cöî cuáng ài chûá?

- Bêìy laâm quaái gò vöåi. Bêy giúâ mêëy giúâ röìi?

- Khöng biïët. Dïî gêìn mûúâi möåt giúâ röìi àêëy. Sûãa soaån ài thò vûâa.


Huïå khöng àaáp, ài àïën cûãa söí, tò traán vaâo cûãa kñnh nhòn xuöëng àûúâng. Mûa buåi vêîn bay túi taã, hònh nhû úã boáng töëi khùæp núi döìn laåi quaäng phöë heåp naây. Trïn heâ ûúát aát vaâ nhúáp nhaáp buân, khöng möåt boáng ngûúâi qua laåi. Caái vùæng laånh nhû mïnh möng ra têån àêu àêu úã khùæp caã caác phöë Haâ Nöåi àïm nay. Huïå tûúãng àïën nhûäng cùn nhaâ êëm cuáng vaâ saáng àeân, then cûãa caâi chùåt, moåi ngûúâi trong nhaâ àang têëp nêåp sûãa soaån àoán nùm múái trong sûå thên mêåt cuãa gia àònh. Chó coá hai chõ em naâng xa cûãa, xa nhaâ. Nhûng naâng coân nhaâ àêu nûäa maâ vïì? Meå chïët röìi, cha ài lêëy vúå khaác khöng biïët úã àêu. Àaä bêíy, taám nùm nay, naâng khöng vïì àïën laâng. Nhûäng ngûúâi quen thuöåc coân ai khöng? Huïå nghô àïën laåi thûúng haåi cho Liïn, em hoå naâng. Liïn coân cha meå, nhûng Liïn khöng daám vïì. Hai ngûúâi söëng caái àúâi truåy laåc úã Haâ Nöåi tûâ luác boã nhaâ ra ài. Höm nay, ngaây cuöëi nùm sum hoåp hai ngûúâi úã cùn buöìng naây, trong möåt caãnh ùn Tïët laånh leäo.

Huïå nhùæm mùæt laåi. Vò tröng mûa buåi hay vò naâng khoác thêåt? Hònh nhû coá chuát nûúác mùæt vûâa rúm rúám úã mi naâng. Huïå chúáp kheä röìi nhúá àïën cuöåc àúâi mònh, luác treã thú, luác coân con gaái, úã nhaâ quï. Möåt buöíi saáng möìng möåt Tïët,- naâng khöng nhúá roä laâ tïët nùm naâo, nhûng àaä lêu lùæm röìi thò phaãi - naâng mùåc aáo múái àûáng trïn thïìm nhòn mêëy böng hoa àaâo núã úã trûúác vûúân. Taåi sao naâng laåi chó nhúá roä coá caái caãnh êëy? Huïå khöng biïët, naâng chó mang maáng caãm giaác möåt sûå gò trong maát, tûúi non... Khaác hùèn bêy giúâ. Têm höìn Huïå u aám vaâ nùång trôu xuöëng.

Böîng Huïå giêåt mònh quay laåi; Liïn vöî vai naâng, cûúâi:

- Nghô gò maâ thêìn ngûúâi ra thïë? Phaãi vui veã lïn möåt tñ chûá! Sùæp giao thûâa röìi àêy naây.

Huïå theo Liïn ài vaâo vaâ gêåt àêìu.

- Thöi, cuáng ài. Chõ sûãa soaån xong chûa?

Trïn chiïëc baân rûãa mùåt àêìy vïët bêín, Liïn àaä àùåt àôa cam quñt, caái baánh chûng vaâ thïëp vaâng. Mêëy goái laåp xûúâng vaâ gioâ cuäng àïí ngay bïn. Caác àöì cuáng ngheâo naân böîng bêìy löå ra trûúác mùæt hai ngûúâi. Huïå tòm lêëy theã hûúng. Naâng quay laåi hoãi Liïn:

- Chõ coá mua gaåo khöng?

- Coá, gaåo àêy. Nhûng àöí vaâo caái gò bêy giúâ?


Hai chõ em nhòn quanh gian buöìng, nghô ngúåi. Liïn böîng reo lïn:

- Àöí vaâo caái cöëc naây naây. Phaãi àêëy, rêët laâ...

Naâng im bùåt dûâng laåi. Hònh aãnh ö uïë vûâa àïën trñ naâng. Caái cöëc bêín úã goác tûúâng, maâ caã àïën nhûäng khaách laâng chúi cuäng khöng theâm duâng àïën, naâng àõnh duâng laâm baát hûúng cuáng töí tiïn! Liïn cuái mùåt xuöëng, röìi àûa mùæt lïn tröng Huïå; hai ngûúâi thoaáng nhòn nhau. Liïn biïët rùçng nhûäng yá nghô êëy cuäng vûâa múái àïën trong trñ baån.

Huïå cêët tiïëng noái trûúác, thaãn nhiïn nhû khöng coá gò:

- Hay cùæm trïn caái chai naây... Khöng! Cùæm trïn tûúâng naây cuäng àûúåc, maây nhó.

Liïn khöng daám traã lúâi, seä gêåt àêìu.

Naâng àïën caånh giûúâng lêåt àïåm lïn lêëy bao diïm.

Nhûng giêåt mònh naâng quay laåi: coá tiïëng ngûúâi goä cûãa buöìng.

- Ai àêëy?

- Töi. Cö múã cûãa cho töi vúái.

Hai chõ em luöëng cuöëng nhòn caác àöì cuáng trïn baân. Hai ngûúâi muöën cêët doån hïët, nhûng chùæc khöng kõp. Nhanh trñ, Huïå àûáng dûåa bïn baân che khuêët ài, trong luác Liïn ra múã cûãa. Ngûúâi böìi "sùm" ngoá àêìu vaâo.

- AÂ, baác Têm. Hoãi gò thïë?

- Töi gûãi cö giûä höå chiïëc chòa khoáa.

- Baác vïì àùçng nhaâ bêy giúâ aâ?

Anh böìi "sùm" tûúi cûúâi:

- Vêng, phaãi vïì ùn Tïët chûá. Thöi, cö laâm ún tröng höå nhaâ nheá. Giúâ naây cuäng chùèng coá ai àïën nûäa maâ súå.

Liïn thêëy àùçng sau, tiïëng Huïå àaáp:

- Àïm nay thò coân ma naâo àïën. Baác cûá vïì.

Ngûúâi böìi sùæp bûúác ài, laåi quay laåi:

- AÂ chuát nûäa quïn, töi xin chuác mûâng trûúác hai cö nheá! Chuác hai cö sang nùm múái àûúåc... àûúåc...


Ngûúâi böìi êëp uáng, khöng biïët noái thïm gò. Liïn vöåi àúä lúâi, caám ún, röìi àoáng cûãa buöìng laåi. Möåt laát, tiïëng caánh cöíng sùæt dûúái nhaâ rñt lïn trong yïn lùång laånh luâng.

Giúâ chó coân hai chõ em trong cùn nhaâ. Gian buöìng böîng trúã nïn röång raäi quaá chûâng: möåt caái laånh thêëm thña àïën têm höìn. Ngoaâi àûúâng trúâi hùèn coân mûa, mûa buöìn rêìu vaâ êm thêìm trong töëi. Trong gian buöìng, êím ûúát tùng thïm. Liïn vaâ Huïå àûa mùæt nhòn moåi vêåt chung quanh. Caái giûúâng sùæt laånh, àïåm vaâ göëi hoen bêín, caái thau gó, caái bö, vaâ caái baân rûãa mùåt göî àaä moåt... Àoá laâ khung caãnh cuãa cuöåc àúâi truåy laåc àaä tûâ lêu...

Huïå àûáng dêåy hoãi baån àïí cho tan sûå yïn lùång:

- Chõ àaä thùæp hûúng chûa?

Liïn cuäng tûå nhiïn goåi Huïå laâ chõ:

- Chûa. Chõ thùæp ài. Bao diïm úã bïn caånh àôa êëy.

Khoái hûúng lïn thùèng röìi toãa ra muâi thúm ngaát àem laåi cho hai naâng kyã niïåm nhûäng ngaây cuáng giöî úã nhaâ, khi hai chõ em coân laâ nhûäng cö gaái trong saåch vaâ ngêy thú.

- Sùæp àïën mûúâi hai giúâ röìi àêëy, Liïn nhó?

- Coá leä àïën röìi. Nùm múái!

Huïå àùåt laåi caác àôa trïn baân, xïëp vaâng cho ngay ngùæn. Naâng quay laåi baão Liïn:

- Chõ ra khêën ài.

Liïn tiïën àïën trûúác baân thúâ, àûáng yïn.

- Em biïët khêën laâm sao bêy giúâ?

Naâng böîng nêëc lïn, rung àöång caã vai röìi guåc xuöëng ghïë, tay êëp mùåt. Nhûäng gioåt nûúác mùæt noáng chaãy traân mi mùæt, naâng khöng giûä àûúåc; Liïn caãm thêëy möåt nöîi tuãi cûåc mïnh mang traân ngêåp caã ngûúâi, möåt nöîi thûúng tiïëc vö haån; têët caã thên thïí naâng lûúát hiïån qua trûúác mùæt vúái nhûäng ûúác mong tuöíi treã, nhûäng thêët voång chaán chûúâng.

Huïå nhòn Liïn röìi nheå nhaâng àïën gêìn, buöìn rêìu vöî vai baån:

- Liïn, khoác laâm gò nûäa, buöìn lùæm.


Tiïëng naâng cuäng caãm àöång ngheån ngaâo. Dûúái baân tay thên mêåt cuãa baån, Liïn caâng nûác núã. Hai chõ em giúâ naây caãm thêëy trú troåi quaá. Liïn ngûãng mùåt lïn nhòn Huïå, cöë gûúång möåt nuå cûúâi heáo hùæt:

- Chõ cuäng khoác àêëy û?

Huïå guåc xuöëng vai baån, khöng traã lúâi. Nûúác mùæt cuäng ûá lïn röìi lùång leä daâo ra maá. Naâng quaâng tay öm hïët sûác chùåt lêëy Liïn.

Tiïëng phaáo giao thûâa böîng nöíi vang gêìn àêëy röìi tûâ nhaâ noå sang nhaâ kia lan röång maäi vaâo àïm töëi. Liïn noái seä nhû thò thêìm:

- Giao thûâa.

Huïå khöng traã lúâi. Hai chõ em neáp vaâo nhau, yïn lùång.



CÖ HAÂNG XEÁN

Chúå huyïån möåt thaáng saáu phiïn

Gùåp cö haâng xeán kïët duyïn Chêu, Trêìn.

(Ca dao)

Cö Têm búát mïåt hùèn ài khi nhòn thêëy cêy àa vaâ caái quaán gaåch löå ra trong sûúng muâ. Cuâng möåt luác, daäy tre àêìu laâng gêìn hùèn laåi, caânh tre nghiïng ngaã dûúái gioá thöíi vaâ cö nghe thêëy tiïëng laá raâo raâo vaâ tiïëng thên tre coát keát. Cö sùæp vïì àïën nhaâ röìi, gaánh haâng trïn vai nheå ài, vaâ nhûäng caái uöën cong cuãa àoân gaánh bêy giúâ dõp vúái chên cö bûúác mau. Cö thêëy chùæc daå vaâ êëm cuáng trong loâng, boã hùèn nöîi lo súå tûâ naäy vêîn quanh quêín trong trñ khi cö qua quaäng àöìng röång, trú göëc raå dûúái gioá bêëc vi vuát tûâng cún.

Qua caái cöíng gaåch cuä, cö vaâo hùèn trong laâng, Ngoä töëi hún, àêët mêëp mö vò trêu bûúác, nhûng cö thuöåc àûúâng löëi lùæm. Chên cö giêîm lïn laá tre khö vaâ tai nghe tiïëng xao xaác àaä quen; muâi beâo úã dûúái ao vaâ muâi raå ûúát àûa lïn êím ûúát. Ài ngang caác nhaâ quen, cö thêëy aánh saáng àeân chiïëu qua raâo, vaâ tiïëng nhûäng ngûúâi quen thuöåc úã trong àûa ra: "A, baác caã Sô àaä vïì röìi". Lêìn naâo haâng baác cuäng baán hïët súám, baác cuäng ra vïì trûúác vò nhaâ coá con moån. Coân cö, cö cuäng coá thïí vïì súám àûúåc, vò chúå chiïìu cuäng vùæng ngûúâi mua. Nhûng cö coân cûá vui chõ vui em, lêìn khên úã laåi. Chó taåi con Liïn noá giûä mònh àïí vïì möåt thïí. Bêy giúâ noá àaä vïì àïën nhaâ chûa? Cö Têm laåi nghô àïën mònh, meå giaâ àang mong àúåi vaâ caác em àang noáng ruöåt vò quaâ. Goái keåo boãng cö àaä goái cêín thêån àïí úã dûúái thuáng, möîi àûáa seä àûúåc hai caái. Chùæc hùèn chuáng seä vui mûâng lùæm...

Têm vöåi vaä bûúác mau. Trûúác àònh, sên gaåch röång àêìy boáng töëi vaâ yïn lùång; con sêëu àaá vêîn phuåc yïn trïn bïå úã ngoaâi, hònh daáng quen thuöåc quaá. Böîng cö dûâng laåi; cö suyát va phaãi möåt ngûúâi úã ngoä


reä ra. Ngûúâi kia cuäng traánh sang bïn, saát vaâo haâng raâo. Nhûng Têm nhêån ra ngay:

- Baác Vyä àêëy û? Ài àêu maâ töëi thïë?

Ngûúâi kia tiïën möåt bûúác, nhòn têån mùåt:

- Ai? AÂ, cö Têm, cö ài chúå vïì.

Têm àaä bûúác xa röìi, tre vi vuát thïm, trúâi laåi lêëm têëm mûa laånh rúi xuöëng mùåt. Cö ài qua nhaâ baâ cuå Nhiïu röìi vïì àïën ngoä. Caánh cûãa göî chûa àoáng. Cö xoay àoân gaánh àêíy cûãa, röìi bûúác vaâo. Têët caã caái töëi tùm reát mûúát, vaâ caánh àöìng hoang vùæng cö àïí laåi úã ngoaâi. Àêy laâ nhaâ röìi. Muâi phên trêu nöìng êëm sùåc ngay vaâo cöí; thoaáng qua cö nghe tiïëng chên trêu àêåp trong chuöìng. Con Vaá thêëy àöång suãa lïn, röìi chaåy laåi vêëp vaâo chên, quêën quyát. Trong nhaâ, mêëy àûáa em reo:

- A, a! Chõ Têm àaä vïì!

Têm àùåt gaánh úã trïn thïìm. aánh àeân chiïëu ra, cö thêëy quêìn aáo lêëm têëm ûúát vò mûa buåi. Thùçng Lên chaåy ra trûúác nhêët, suyát nûäa vêëp vaâo cûãa bûác baân. Röìi thùçng aái, con Beá cuäng theo ra.

- Quaâ cuãa chuáng em àêu, chõ?

Noá cuái xuöëng àõnh luåc vaâo gaánh haâng. Têm vöåi baão em:

- ÊËy chúá, àïí chõ lêëy cho, khöng kheáo vúä caã kñnh.

Cö nhòn xuöëng ö haâng: mûa chó húi phúát trïn kñnh, chûa viïåc gò. Haâng khöng coá caái gò ûúát.

- Keåo àêy, möîi àûáa hai chiïëc.

Chuáng noá xuám caã chung quanh chõ. - Em beá ngoan ngoaän quaá, àêy phêìn riïng chõ daânh em àêy naây.

Böîng tiïëng dõu daâng cuãa baâ Tuá úã dûúái nhaâ àûa lïn:

- Têm con àaä vïì àêëy û?

- Thûa u, vêng aå.

Baâ Tuá àïën dùæt luä con, kheä baão:

- Chuáng maây haáu ùn quaá, khöng àïí cho chõ vaâo àïën nhaâ nûäa, - röìi quay laåi Têm. - Con rûãa chên tay röìi ài ùn cúm keão àoái. Sao vïì muöån thïë, con?

- Thûa u, höm nay con ngöìi chúå Son aå.


Con úã gaái tûâ naäy úã dûúái bïëp lïn, cûá àûáng maäi goáp chuyïån úã trïn thïìm. Baâ Tuá quay ra baão:

- Kòa, khöng cêët haâng vaâo cho cö, coân àûáng laâm gò úã àêëy?

Trong nhaâ êëm cuáng, khaác hùèn úã ngoaâi. Ngoån àeân thên mêåt chiïëu trïn aán thû, nhûäng neát vaâng àaä cuä cuãa cêu àöëi hoaânh phi lúâ múâ aánh trong böëng töëi. Mêm cúm àêåy löìng baân coân àïí úã giûäa phaãn.

- Con ngöìi àêy röìi ùn cúm. Trúâi reát thïë naây thò mai nghó chúå thöi con aå. Ài laâm gò cho noá khöí.

Em beá noái theo:

- Chõ úã nhaâ vúái chuáng em chõ aå. Mai chuã nhêåt chuáng em àûúåc nghó.

Têm móm cûúâi xoa àêìu em. Cö sung sûúáng vò thêëy meå sùn soác, caác em mïën yïu. Bao nhiïu nöîi mïåt nhoåc cö thêëy tiïu taán caã. Nhûäng luác naây khiïën cö quïn hïët caã bao nhiïu nöîi e ngaåi khoá khùn. Cö thêëy vui veã vaâ nêíy núã trong thêm têm nhûäng yá muöën töët àeåp cho gia àònh. Baâ Tuá laåi êu yïëm giuåc:

- Con ùn cúm ài, khöng àoái. Thöi, haäy àïí àêëy röìi baão con sen noá cêët cho coá àûúåc khöng.

Têm àaáp "vêng" nhûng cö vêîn chûa laåi ngöìi ùn ngay. Cö coân thu xïëp haâng àaä: hai caái höåp göî vuöng àûång caác thûác haâng, vaâ nhûäng goái buöåc kyä trong thuâng. Têët caã vöën liïëng quyá baáu, búãi noá, cö kiïëm lúâi nuöi caác em, giuáp àúä cha meå tûâ ngaây trong nhaâ sa suát ài vaâ öng Tuá úã trïn tónh doån vïì. Àaä ba böën nùm nay röìi. Ruöång nûúng chó coân hún mêîu cêëy àuã thoác ùn vaâ cùn nhaâ gaåch cuä naây, laâ nhaâ thúâ chung caã hoå. Öng Tuá tûâ àöå mùæt keám cuäng thöi khöng daåy hoåc nûäa. Têm hoãi meå:

- Thêìy con chûa vïì cú, u? Baâ Tuá chêåm raäi àaáp lúâi con, an phêån: - Thêìy sang chúi bïn öng chaánh tûâ höm qua, dïî thûúâng coân úã

vaâi ngaây múái vïì. Hai meå con biïët rùçng coá vïì nhaâ öng Tuá cuäng buöìn chaã biïët laâm

gò, röìi laåi àïën ài chúi quanh quêín caác ngûúâi trong laâng.

* * *


Bûäa cúm ngon laânh quaá. Têm ngöìi ùn dûúái con mùæt hiïìn tûâ vaâ thûúng mïën cuãa meå. Caác em cö quêy quêìn caã chung quanh, hoãi chuyïån chúå buáa cuãa chõ. Têm ngùæm nghña caác neát mùåt xinh xeão, nhûäng con mùæt ngêy thú loáng laánh dûúái maái toác tú cuãa caác em: cö thêëy loâng àêìm êëm vaâ tûå kiïu, loâng ngûúâi chõ chõu khoá nhoåc àïí kiïëm tiïìn nuöi caác em ùn hoåc. Cö hoãi han saách vúã cuãa thùçng Lên vaâ thùçng aái, hoåc lúáp ba úã trûúâng laâng. Ngaây trûúác, thúâi coân sung tuác, cö cuäng àaä cùæp saách ài hoåc, vaâ vïì nhaâ laåi àûúåc öng Tuá daåy thïm chûä nho. Nhûng àaä lêu, cö rúâi boã quyïín saách, àïí bûúác chên vaâo cuöåc àúâi röång raäi hún, khoá khùn vaâ chùåt cheä. Buön baán bêy giúâ möîi ngaây möåt chêåt vêåt, búãi cö ñt vöën. Têët caã gaánh haâng cuãa Têm chó àaáng giaá hai chuåc baåc. Giaá naâng coá nhiïìu tiïìn àïí buön vaãi baán caác chúå nhû Liïn...

- Thöi, caác em ài nguã ài, mai coân dêåy súám maâ ài hoåc chûá.

Lên cûúâi, traã lúâi chõ:

- Mai chuã nhêåt cú maâ, chõ quïn röìi aâ? Töëi nay em thûác roä khuya àïí noái chuyïån vúái chõ.

Nhûng möåt laát sau, trong cùn nhaâ yïn tônh, chó coân Têm vaâ baâ Tuá ngöìi trïn phaãn: cö kiïím àiïím vaâ xïëp àùåt laåi caác thûá haâng àïí mai ài phiïn chúå Bùçng chñnh. Nhûäng thûá haâng nho nhoã, khaác nhau vaâ xinh xùæn: cuöån chó, bao kim, höåp buát, cuác aáo, giêëy lú, möåt trùm thûác lùåt vùåt qua laåi trïn ngoán tay nhoã beá cuãa thiïëu nûä, vûâa quyá baáu laåi vûâa ñt oãi. Möîi thûá àöëi vúái Têm coá möåt linh höìn riïng, vaâ cö haâng lúâ múâ àoaán hiïíu trong thêm têm nhûäng khoá nhoåc vaâ cöng cuãa àaä laâm thaânh chuáng. Têm àaä thïm vaâo vaâi thûác haâng múái, bùæt àêìu baán àûúåc úã chúå: phêën xoa mùåt, dêìu böi toác, vaâ son thoa möi. Cö ngùæm nghña trïn tay caái öëng saáp con bùçng àöìng - haâo rûúäi möåt caái - àûång möåt chêët àoã thúm laâm thùæm tûúi möi caác thiïëu nûä úã trïn tónh. Àöi khi trong buöíi chúå Têm àaä àûúåc thêëy möåt vaâi cö gaái tónh vïì quï, da trùæng, möi àoã, lõch sûå vaâ sang troång. Coá lêìn, möåt àïm khuya, Têm àaä lêëy saáp böi lïn möi mònh vaâ ngùæm tröåm boáng trong chiïëc gûúng troân nhoã Cö Ba. Cö húi theån thêëy boáng mònh trong àoá, vúái àöi möi àoã nhû sêîm maáu...

- Àöå naây, haâng coá baán àûúåc khöng, con?

- Thûa u cuäng khaá aå.

Chõ Liïn baán vaãi cuäng chùèng àeåp bùçng. Têm biïët mònh xinh nhêët chúå. Boån con trai cûá hay quanh quêín chöî cö ngöìi vaâ buöng lúâi


choâng gheåo. Nhûng cö khöng àïí yá: Têm thêëy vûäng vaâng úã giaá trõ vaâ loâng cao quyá cuãa mònh. Naâng àaä àaãm àang nuöi caã möåt nhaâ, vúái laåi, trûâ phi laâ cö gaái hû khöng kïí, coân ai úã àõa võ naâng cuäng phaãi taão têìn buön baán nhû thïë. Laâm viïåc, àöëi vúái Têm, laâ caái lïå chung cuãa ngûúâi ta. Cö thêëy chung quanh toaân nhûäng àaân baâ chõu khoá laâm ùn vêët vaã àïí nuöi chöìng, nuöi con. Khöng bao giúâ Têm coá nghô cho mònh, cho cuöåc àúâi riïng cuãa cö.

Nhûng Têm cuäng khöng khoãi thùæc mùæc vêín vú cho thên thïë; Têm ngûãng lïn nhòn neát mùåt hiïìn tûâ cuãa baâ Tuá, röìi laåi quay ài, húi e theån. Vò naâng coá têm sûå kñn riïng. Hònh aãnh möåt ngûúâi con trai lanh lúåi, miïång tûúi nhû hoa, ùn noái mïìm moãng dïî nghe. Nhûäng ngaây phiïn chúå Bùçng, Têm thûúâng thêëy ngûúâi êëy ra haâng Têm mua kim chó. Naâng cuái mùåt xuöëng haâng, thêëy caái nhòn êu yïëm cuãa ngûúâi con trai êëy àeâ nùång trïn ngûúâi. Maá Têm phún phúát àoã. Cêu chuyïån ngûúång nghõu vaâ gioáng möåt, nhûng naâng thêëy têm höìn say sûa nhû nhêëp rûúåu.

Ngûúâi ta baão àoá laâ cêåu giaáo trûúâng laâng. Veã ngûúâi àûáng àùæn, coá tû caách, chûá khöng chúát nhaã nhû nhûäng anh trai laâng khaác. Nhòn caái aáo lûúng cuä, Têm cuäng àoaán laâ cêåu giaáo ngheâo thò phaãi. Cuäng nhû naâng.

Luác lïn giûúâng nùçm, dûúái têëm chùn moãng vaâ laånh, Têm coân tú tûúãng maäi àïën con ngûúâi xinh trai êëy. Trong nhaâ àaä nguã yïn tônh caã röìi. Trïn aán thû, bïn caånh ngoån àeân hoa kyâ, chöìng saách vaâ caái öëng buát cuãa Lên, aái che khuêët aánh saáng. Caác em naâng! Nhûäng àûáa em thöng minh vaâ ngoan ngoaän quaá. Khöng biïët naâng coá taão têìn maäi àûúåc àïí kiïëm tiïìn mua giêëy buát cho chuáng ùn hoåc khöng? Têm mú maâng nghô àïën sûå thaânh cöng cuãa caác em sau naây: àöî àaåt röìi ài laâm trïn tónh giuáp thêìy meå. Nhaâ naâng laåi àûúåc sung tuác vaâ maát mùåt nhû xûa.

Têët caã nhûäng nöîi lo lùæng lui ài vaâ têm höìn giaãn dõ cuãa thiïëu nûä àûúåc nghó ngúi yïn tônh.

* * *


Saáng súám höm sau, trong gioá bêëc laånh, Têm àaä múã cöíng gaánh haâng lïn chúå. Sûúng trùæng coân àêìy úã caác ngoä trong laâng; muâi rúm raác vaâ coã ûúát thoang thoaãng böëc lïn, muâi quen cuãa quï hûúng vaâ cuãa àêët mêìu khiïën Têm thêëy dïî chõu vaâ thïm can àaãm. Naâng raão bûúác mau choáng àïën chúå.

Caái àoân gaánh cong xuöëng vò haâng nùång, kôu kõt trïn maãnh vai nhoã beá theo nhõp àiïåu cuãa bûúác ài. Chõu khoá, chõu khoá, tûâng tñ möåt, hïët bûúác noå sang bûúác kia, cûá thïë maâ ài khöng nghô ngúåi. Têm thêëy ngaây nay cuäng nhû moåi ngaây, ngaây mai cuäng thïë nûäa; têët caã cuöåc àúâi naâng luác naâo cuäng chõu khoá vaâ hïët sûác, nhû têëm vaãi thö dïåt àïìu nhau. Coá phaãi àêu chó möåt mònh cö; trong nhûäng luyä tre xanh kia, bao nhiïu ngûúâi cuäng nhû cö, cuäng phaãi chõu khoá, vaâ nhoåc nhùçn, àïí kiïëm tiïìn nuöi chöìng, nuöi con, nuöi caác em. Têm khöng chaán naãn cuäng khöng tûå kiïu, chó thêëy yïn têm chùæc chùæn trong nhiïìu ngûúâi khaác cuäng laâm viïåc, cuäng söëng nhû naâng. Têm cûá bûúác àïìu chên vaâ àïën chúå haäy coân súám. Naâng baây haâng trïn khoaãng àêët naâng vêîn ngöìi xûa nay. aánh saáng àêìu tiïn cuãa mùåt trúâi lêëp laánh trïn mùåt kñnh caác ö haâng. Caác maâu àua nhau thùæm tûúi dûúái ngoán tay xinh xùæn cuãa Têm: nhûäng cuöån chó mûúåt, nhûäng caái cuác xaâ cûâ, nhûäng gûúng lûúåc saáng loaáng. Caái gò cuäng saåch seä, ngùn nùæp, nhoã nhùæn nhû cöng viïåc, nhû yá nghô cuãa cö haâng xeán.

Khöng khñ giaá vaâ trong buöíi saáng laâm höìng da deã vaâ khiïën maáu chaãy maånh. Têm thêëy vui veã nhanh nheån trong ngûúâi. Chõ Liïn vúái thùçng nhoã gaánh vaãi cuäng àaä àïën röìi. Hai chõ em cûúâi noái chuyïån troâ nhû àöi chim seã:

- Höm qua maây baán àûúåc bao nhiïu? Tao ngöìi maäi chó baán cho baâ Lyá coá möåt têëm luåa.

Têm àaáp:

- Thïë coân gò nûäa; bùçng caã ngaây laäi cuãa tao kiïëm.

Chúå möîi luác möåt öìn aâo. Ngûúâi àïën hoåp àaä àöng. Caái àöng àuác vaâ öìn aâo êëy khiïën cho Têm nhû lõm ài. Tiïëng cûúâi noái, tiïëng cûúâi àuâa, chûãi ruãa traân àêìy caã mêëy gian haâng. Sûå hoaåt àöång rûåc rúä vaâ nhiïìu maâu. Caác haâng quaâ baánh, caác thûác haâng reã tiïìn vaâ vuån vùåt úã thön quï, nhûäng hoa quaã chua chaát haái xanh trong vûúân nhaâ - vaâ bïn kia àûúâng, muâi thúm nöìi chaáo noáng cuãa chõ Tû bay ra ngaâo ngaåt.


Têm khöng nghô ngúåi, lo lùæng gò nûäa. Sûå buön baán, mùåc caã bao boåc lêëy naâng nhû möåt húi gioá noáng.

Têët caã haâng töíng trong buöíi phiïn naây. Tûâ nhûäng ngûúâi àaân baâ ngheâo ùn mùåc raách rûúái, cho àïën caác baâ töíng, baâ lyá, vaáy söìi, thùæt lûng àuäi vaâ aáo böng mïìn, tuái nùång nhûäng tiïìn. Möåt, hai cö trïn tónh, chûâng con gaái öng thûâa hay öng chuã ty úã huyïån, vui àuâa ài laåi trong chúå, rùng trùæng vaâ möi àoã. Têm thêëy hoå hònh nhû vö têm vaâ sung sûúáng lùæm thò phaãi: caác cö baá vai nhau mua hïët thûác naây thûác noå, khöng tiïëc tiïìn, ngêy thú nhû con treã. Têm vaâ Liïn nhòn nhau móm cûúâi.

Gêìn trûa, cêåu giaáo ra. Vêîn con ngûúâi maãnh deã vaâ nho nhaä trong chiïëc aáo lûúng cuä. Böën mùæt nhòn nhau; Têm maá àoã bûâng, tay khöng biïët laâm gò. Cêåu giaáo ngûúång nghõu, nûãa muöën ngöìi xuöëng bïn haâng, nûãa khöng daám. Chó coá Liïn laâ tinh nghõch, söëng sûúång laåi hay noái àuâa:

- Kòa öng giaáo, múâi öng mua haâng cuãa em noá ài.

Röìi cö ngaã àêìu ra sau cûúâi ngùåt ngheäo, trong luác Têm àûa mùæt traách vaâ cêåu giaáo seä móm cûúâi.

* * *

Vuå gùåt haái xong, cêåu giaáo Baâi nhúâ ngûúâi möëi laái àïën hoãi Têm. Baâ möëi laâ ngûúâi cö trong hoå nhaâ baâ Tuá. Sau khi khen ngúåi cêåu giaáo laâ ngûúâi chñ thuá nïët na, baâ möëi baão:

- Töi cuäng vò tònh chõ em noái giuáp cho chaáu noá nïn vúå nïn chöìng. Cêåu giaáo tuy ngheâo nhûng laâ con nhaâ thïë gia, öng cuå trûúác cuäng coá ài daåy hoåc. Chaáu Têm noá maâ vïì laâm dêu nhaâ êëy thò khöng coân phaãi quaãn ngaåi àiïìu gò nûäa.

Baâ Tuá caãm ún vaâ àaáp:

- Vêng, baâ àïí cho röìi töi hoãi chaáu xem thïë naâo àaä.

Baâ möëi cûúâi, vûâa àûáng dêåy vûâa traã lúâi:

- Àûúåc núi xûáng àaáng, mònh bùçng loâng thò gaã, chûá coân cêìn gò phaãi hoãi noá nûäa.


Sau khi baâ möëi vïì, baâ Tuá àem cêu chuyïån hoãi öng Tuá, öng baão:

- Baâ xem chöî naâo nïn gaã thò gaã, khöng phaãi hoãi töi laâm gò.

Röìi öng laåi xaách ö ài chúi sang laâng khaác. Baâ nhòn theo öng, thúã daâi. Tûâ ngaây trong nhaâ keám suát àïën giúâ, öng Tuá nhû ngûúâi mêët höìn, chùèng coân àïí yá àïën cöng viïåc gò nûäa. Viïåc trong nhaâ öng àïí baâ tröng nom. Baâ nghô àïën Têm, êu yïëm. Nïëu khöng coá noá súám höm buön baán thò baâ cuäng khöng biïët xoay xúã vaâo àêu. Nhaâ nùm, saáu miïång ùn, laåi hai con ài hoåc, hún mêîu ruöång cêëy chó àuã thoác duâng. Baâ laåi chúåt nghô: nïëu Têm ài lêëy chöìng thò laâm thïë naâo?

Tuy vêåy, buöíi chiïìu höm êëy, baâ goåi Têm vaâo buöìng vaâ noái cho Têm biïët. Têm yïn lùång nghe, röìi thûa:

- Con maâ ài lêëy chöìng thò ai kiïëm tiïìn cho caác em ùn hoåc? Thöi u cûá àïí con úã nhaâ buön baán vaâ tröng nom nhaâ cûãa cho thêìy u.

Baâ Tuá nhòn con, thûúng mïën: - Khöng àûúåc, con gaái àïën tuöíi phaãi ài lêëy chöìng, chûá con úã nhaâ

maäi hay sao? U seä laâm haâng xaáo àïí kiïëm thïm chi tiïu trong nhaâ. Con cûá nghe u ài.

Baâ thïm: - Vúái laåi, khöng àaám naâo hún àaám naây nûäa. Baâ cuå àùçng êëy cuäng

hiïìn laânh vaâ cêåu Baái laâ ngûúâi nïët haånh àûáng àùæn. Con vïì nhaâ êëy thò u mûâng lùæm.

Têm cuái mùåt theån àoã hai goâ maá; naâng tûúãng àïën cêåu giaáo, con ngûúâi xinh trai vaâ nhaä nhùån, maâ múái buöíi gùåp lêìn àêìu, naâng àaä mïën yïu ngay. Nhûng boã nhaâ ài lêëy chöìng? Thùçng Lên vaâ thùçng aái lêëy tiïìn àêu maâ mua saách vúã hoåc? Nghô àïën meå giaâ phaãi laâm luång vêët vaã, loâng Têm laåi khöng núä. Naâng khoác noái:

- Thöi, u cûá àïí con úã nhaâ hêìu haå thêìy u vaâ sùn soác caác em. Chuáng noá coân beá daåi caã, nïëu con ài thò ai laâ ngûúâi tröng nom nhaâ cûãa.

Nhûng thûúng con, baâ Tuá khöng ngêìn ngaåi chuát naâo. Baâ bùçng loâng cho Têm vaâ nhùæn tin cho baâ möëi biïët. Bïn nhaâ trai xin cûúái ngay trûúác tïët.

Ngaây vïì nhaâ chöìng, Têm buöìn rêìu khöng thiïët gò trang àiïím. Naâng goåi caác em vaâo trong buöìng àïí tûâ biïåt: Lên vaâ aái nñu lêëy cöí Têm quêën quyát, khöng muöën rúâi ra. Naâng êu yïëm dùån doâ:

- Caác em úã nhaâ chõu khoá ùn hoåc nheá, àûâng àïí cho thêìy u phaãi phiïìn loâng. Röìi thaáng thaáng chõ seä gûãi tiïìn vïì cho caác em tiïu.


Têm ngûâng laåi, ûáa nûúác mùæt khöng noái àûúåc nûäa. Naâng xöëc em beá lïn hön röìi ra ngoaâi lïî taå cha meå. Àaám rûúác dêu theo con àûúâng nhoã trong laâng ài ra caánh àöìng. Hai bïn ngoä, ngûúâi trong laâng àûáng xem cö dêu chuá rïí múái.

Buöíi chiïìu höm êëy, trong nhaâ baâ Tuá trúã nïn laånh leäo vaâ vùæng khöng. Bûäa cúm chó coá mêëy meå con ngöìi ùn. Luác thùæp àeân, baâ Tuá goåi con sen lïn noái chuyïån vïì Têm cho àúä buöìn. Thùçng Lên vaâ thùçng aái cuäng ngêín ngú nhúá chõ. Khöng coân nhûäng buöíi töëi chúâ àúåi chõ Têm gaánh haâng vïì, nghe tiïëng cûúâi noái vui veã cuãa chõ vaâ mong àúåi chia quaâ nûäa. Chuáng ngöìi nghe chuyïån baâ Tuá maäi túái khuya röìi guåc trïn saách nguã.

* * *

Vïì nhaâ chöìng àûúåc vaâi höm, Têm laåi phaãi ài baán haâng ngay àïí khoãi mêët mêëy phiïn chúå Tïët. Nhaâ chöìng naâng cuäng ngheâo, nhaâ cûãa khöng coá gò. Cêåu Baâi daåy hoåc trong laâng àûúåc dùm baãy àöìng baåc lûúng. Bao nhiïu viïåc chi tiïu trong nhaâ laåi tröng caã vaâo mònh naâng.

Bêy giúâ gaánh haâng trúã nïn nùång quaá trïn àöi vai nhoã beá. Chiïëc àoân gaánh caâng cong xuöëng vaâ rïìn rô. Ngoaâi giang sún nhaâ chöìng phaãi gaánh vaác, Têm laåi coân lo sao kiïëm àûúåc àuã tiïìn àïí gûãi thïm cho caác em ùn hoåc. Trong sûúng muöëi súám, xoát vaâ giaá laånh, naâng àaä phaãi bûúác ra ngoä àïí ài chúå röìi. Trïn con àûúâng mêëp mö vaâ àêët rùæn, Têm bûúác nhûäng bûúác nhoã vaâ mau. Àúâi naâng laåi ài nhû trûúác, chùèng khaác gò. Nhûäng ngaây khoá nhoåc vaâ cöë sûác laåi kïë tiïëp nhau. Coá khi Têm tûúãng naâng vêîn coân úã nhaâ, vêîn coân con gaái vaâ buöíi chiïìu naâng seä gaánh haâng vïì cùn nhaâ cuä, thêëy caác em ra àoán vaâ nghe tiïëng meå naâng dõu daâng sùn hoãi. Nhûng khöng, bêy giúâ naâng khöng àûúåc vïì nhaâ meå luön nûäa. Gia àònh cuãa chöìng laâ gia àònh naâng; naâng phaãi lo tiïìn cho chöìng vuå thuïë, nhûäng luác giöî tïët, phaãi may vaá cho Baâi: chiïëc aáo lûúng múái chaâng sùæm ngaây cûúái bêy giúâ àaä bùæt àêìu baåc vaâ raách röìi.

Ngaây phiïn chúå àöëi vúái naâng cuäng keám vui. Maá naâng höìng hún, möi naâng thùæm thïm, ngûúâi ta baão naâng bêy giúâ àeåp ra hún trûúác.


Nhûng naâng cêìn gò nhûäng caái àoá nûäa. Boån trai laâng khöng coân choâng gheåo naâng, vaâ trong loâng naâng cuäng khöng coân caái vui tûúi nhû trûúác. Vúái naâng caái thúâi con gaái duyïn thùæm vaâ chúâ mong àaä hïët röìi. Naâng chó coân laâ möåt ngûúâi àaân baâ taão têìn höm súám àïí nuöi chöìng.

Buöíi phiïn chúå Bùçng, Liïn ngöìi caånh naâng nhñ nhaãnh khoe:

- Naây Têm xem, töi múái sùæm àûúåc caái naây àeåp lùæm.

Liïn àûa ra möåt àöi khuyïn vaâng cö múái gûãi àaánh úã trïn tónh. Têm cêìm lêëy ngùæm nghña trïn tay. Mùæt naâng saáng lïn, Têm nghô àïën nhûäng buöíi noái chuyïån vúái Liïn khi naâng chûa lêëy chöìng. Hai chõ em baân vïì nhûäng àöì trang sûác, vaâ àöi khuyïn laâ caái ûúác voång tuyïåt àñch cuãa hai cö gaái quï. Hai ngûúâi buöíi naâo cuäng nhùæc àïën, vaâ cuâng heån nhau daânh duåm àïí sùæm möåt àöi àeo tïët...

- Àeåp quaá nhó. Chõ mua hïët bao nhiïu?

Naâng ngêín ngú àûa traã laåi Liïn, yïn lùång nhòn baån mùæc vaâo tai. Têm nghô khöng bao giúâ naâng coá thûá êëy nûäa. Laâm sao daânh duåm àûúåc chûâng êëy tiïìn, maâ nïëu coá söë tiïìn êëy nûäa, naâng cuäng coân phaãi àïí tiïu viïåc nhaâ, hay gûãi cho caác em. Em Lên àaä lïn hoåc trûúâng tónh, sûå töën keám laåi tùng thïm. Daåo heâ nùm ngoaái, noá àaä lêëy cuãa naâng hún chuåc baåc. Höm qua, baâ Tuá laåi nhùæn ngûúâi baão gûãi thïm cho noá àïí nöåp giêëy ài thi. Naâng lo quaá. Nhûäng söë tiïìn naâng cho em laâ tiïìn daânh duåm riïng cuãa naâng, Têm phaãi àûa giêëu, súå meå chöìng vaâ chöìng naâng biïët. Nhiïìu lêìn Baâi àaä gùæt vúái naâng vò Têm khöng coân tiïìn àûa. Vaâ nhûäng lúâi cuãa meå chöìng naâng àaä bùæt àêìu coá veã àay nghiïën vaâ nghi ngúâ.

* * *

Hai nùm sau, Têm àeã àûáa con giai. úã cûä àûúåc nûãa thaáng naâng phaãi àïí con cho meå chöìng tröng nom, röìi laåi gaánh haâng ài chúå. Mêëy nùm khoá nhoåc àaä àöíi thay hùèn ngûúâi naâng. Têm bêy giúâ khöng coân laâ cö gaái xinh xùæn höìi trûúác. Naâng giaâ ài nhiïìu lùæm. Àaä lêu naâng khöng coân chuá yá àïën sùæc àeåp cuãa mònh vaâ cuäng khöng biïët noá taân luác naâo. Sùæc àeåp cuäng vö ñch cho naâng khi àaä coá chöìng röìi. Têm thêëy


mònh giaâ vaâ yïn têm trong sûå àûáng tuöíi. Nhûäng ngaây phiïn naâng nhòn caác cö gaái vúái yá nghô an phêån cuãa ngûúâi àaä qua tuöíi treã röìi. Bêy giúâ naâng coân thò giúâ àêu trang àiïím nûäa. Caái cö haâng xeán xinh àeåp trûúác kia nöíi tiïëng caã möåt vuâng, bêy giúâ khöng coân ai nhúá àïën nûäa. Àaä coá nhûäng cö con gaái khaác múái nhúán lïn, rûåc rúä vaâ tûúi tùæn, cûúâi noái coá duyïn vúái nhûäng cêåu con trai khaác. Nhiïìu khi nhòn veã hên hoan sung sûúáng cuãa hoå, Têm laåi nghô àïën ngaây trûúác kia, hònh nhû àaä lêu lùæm, naâng coân laâ cö haâng xeán maá höìng möi àoã, e lïå cuái mùåt dûúái caái nhòn êu yïëm cuãa cêåu giaáo Baâi nho nhaä vaâ àûáng àùæn trong têëm aáo lûúng. Thúâi êëy bêy giúâ àêu? Chõ Liïn may mùæn àaä lêëy àûúåc chöìng giêìu, lïn buön baán trïn tónh; chõ êëy treã àeåp nhû xûa. Têm kheä thúã daâi: bêy giúâ caác chõ em baån cuä khöng coân ai úã laåi àïí cuâng chia seã nhûäng nöîi khoá nhoåc vúái naâng.

* * *

Têm raão bûúác ài qua caánh àöìng, nghô ngúåi. Àaä lêu, naâng khöng coá dõp sang thùm nhaâ vò bêån con moån vaâ buön baán. Chiïìu nay, Lên úã trïn tónh vïì, nïn naâng àïën àïí gùåp em vaâ hoãi thùm öng Tuá mïåt àaä mêëy thaáng nay.

Cêy àa cöîi vaâ caái quaán gaåch vêîn àûáng àúåi naâng úã àêìu laâng. Àûúâng ngoä vêîn löìi loäm vò trêu ài, hai bïn vïå vêîn muâi beâo vaâ muâi raå ûúát. Trong laâng chùèng coá gò thay àöíi. Khi nghe thêëy tiïëng baâ Tuá êu yïëm àoán hoãi trïn thïìm, tiïëng thùçng aái vaâ em beá reo mûâng chõ, loâng Têm dõu laåi nhû ngaây naâng coân gaánh haâng vïì. Têm bûúác vaâo ngöìi trïn phaãn caånh meå; cùn nhaâ àöëi vúái naâng hònh nhû röång raäi vaâ lùång leä hún trûúác nhiïìu.

- Em Lên àêu, u?

- Noá vûâa múái chaåy àêu sang haâng xoám. Chaã biïët cêìn gò maâ noá coân àúåi con àïí xin tiïìn.

Têm thúã daâi:

- Con chaã coá àöìng naâo àïí ra caã.

Baâ Tuá nhòn con aái ngaåi:


- Cêåu giaáo laåi thöi daåy hoåc, thò nhaâ con tuáng thiïëu thêåt.

Hai meå con yïn lùång khöng noái nûäa. Têm thêëy meå giaâ ài quaá, hai maái toác àaä baåc phú. Böîng nhiïn, naâng thêëy àau xoát trong loâng, thûúng meå vaâ buöìn cho caãnh nhaâ ngheâo.

- Kòa, chõ àaä àïën. Em chúâ chõ maäi tûâ saáng àïën giúâ.

Lên úã ngoaâi bûúác vaâo, nhanh nheån. Cêåu nhúán hùèn lïn, daáng àiïåu maånh meä vaâ húi xêëc lêëc, roä ra möåt cêåu hoåc troâ lanh lúåi trïn trûúâng tónh. Têm nhòn em mûâng rúä. Mùæt naâng saáng lïn vò kiïu haänh coá ngûúâi em nhû thïë:

- Em chúi àêu vïì? Bao giúâ laåi lïn tónh hoåc?

Naâng ên cêìn sùn soác, hoãi em. Lên traã lúâi chõ qua loa, húi bûåc mònh vïì nhûäng cêu hoãi lêín thêín cuãa chõ. Cêåu noái ngay àïën cêu chuyïån cêìn:

- Em xin chõ möåt chuåc baåc àïí mua saách hoåc.

Têm hoaãng súå:

- Sao nhiïìu thïë, chõ lêëy àêu ra. Àöå naây buön baán khoá khùn lùæm, möåt ngaây vaâi haâo chó laäi, em baão chõ laâm thïë naâo àûúåc.

Thêëy Lên coá veã khöng bùçng loâng, Têm vöåi àaáp:

- Haäy àïí thong thaã chõ lo röìi gûãi chõ Liïn cho em.

- Thïë thò lêëy tiïìn àêu maâ nöåp àún vaâ mua saách bêy giúâ? Khöng coá thaâ rùçng úã nhaâ xong.

Lên vuâng vùçng àûáng dêåy bûúác ra ngoaâi thïìm. Baâ Tuá ngûúác mùæt tröng theo, röìi laåi buöìn rêìu cuái xuöëng. Têm nhòn meå röìi vöåi vaä bûúác ra goåi em laåi. Naâng dõu gioång, ngoåt ngaâo:

- Gúám, chûa chi em àaä giêån. Coá phaãi chõ tiïëc em àêu, vò chõ chûa coá thêåt.

Lên yïn lùång röìi khöng noái gò, quay mùåt ài chöî khaác. Loâng chõ laåi khöng núä thêëy em buöìn:

- Thò àêy, chõ coá chuåc baåc naây laâ tiïìn lêëy hoå cho anh êëy àêy. Em cêìm lêëy röìi chõ liïåu vay sau cuäng àûúåc.

Têm lêìn ruöåt tûúång lêëy ra goái baåc giêëy cuöån troân. Söë tiïìn naâng vûâa lêëy vïì àõnh trang traãi caác cöng núå vaâ lo sûu thuïë cho Baâi.


Nhûng thêëy veã mùåt vui mûâng cuãa em, naâng quïn mêët caã nhûäng nöîi lo súå àang chúâ naâng.

Luác Têm ra vïì, trúâi àaä töëi. Naâng vöåi vaä bûúác mau àïí vïì cho con buá. Sûúng muâ xuöëng phuã caã caánh àöìng, vaâ gioá laånh nöíi lïn: Têm thu vaåt aáo laåi cho àúä reát, lêìn theo búâ coã ài. Loâng naâng mïåt nhoåc vaâ e ngaåi: lêëy àêu maâ buâ vaâo chöî tiïìn àûa cho em? Têm nhúá laåi nhûäng lúâi dùçn vùåt cuãa meå chöìng vaâ nhûäng cêu giêån dûä cuãa Baâi möîi khi hoãi naâng khöng coá tiïìn. Naâng nghô àïën nhûäng ngaây buön baán keám gêìn àêy, haâng hoå chùèng ra gò, ngaây baán àûúåc, ngaây khöng. Têm dêën bûúác. Caái voâng àen cuãa rùång tre laâng Bùçng böîng vuåt hiïån lïn trûúác mùåt, töëi tùm vaâ dêìy àùåc; Têm buöìn rêìu nhòn thêëu caã cuöåc àúâi naâng, cuöåc àúâi cö haâng xeán tûâ tuöíi treã àïën tuöíi giaâ, toaân khoá nhoåc vaâ lo súå, ngaây noå dïåt ngaây kia nhû têëm vaãi thö sú. Naâng cuái àêìu ài mau vaâo trong ngoä töëi.



TÒNH XÛA

Ngaây theo hoåc trûúâng tónh Thaái Bònh, töi úã troå nhaâ öng Caã Vinh, möåt núi quen biïët cuãa thêìy meå töi. Öng Caã cuäng coá ngûúâi con traåc tuöíi chuáng töi ài hoåc, búãi vêåy öng cho hoåc troâ àïën úã, lêëy cúá rùçng àïí anh Hoâe, con öng, àûúåc vui anh vui em. Thûåc ra, öng baâ Caã muöën chûáa troå àïí kiïëm lúâi. Nhaâ öng ngheâo laåi àöng con, vaâ söë tiïìn thaáng cuãa ba chuáng töi cuäng àuã giuáp cho baâ Vinh möåt caái vöën nhoã àïí buön baán.

Öng Caã úã möåt lúáp nhaâ cöí, möåt caái nhaâ ngoái nùm gian chaåy daâi mùåt phöë vaâ möåt cùn nhaâ laá röång, àêìy nhûäng haâng hoáa cuãa baâ Caã, röìi àïën nhaâ dûúái vaâ bïëp. Àùçng sau nhaâ coá möåt miïëng àêët tröìng cêy cöëi, ngùn vúái baäi coã hoang cuãa tónh bùçng möåt haâng raâo rêm buåt thêëp. Ngay trûúác nhaâ gaåch tröng ra, coá möåt caái sên vuöng vaâ heåp, coá bïí nûúác lúán. Caái sên àoá laâ giang sún riïng cuãa öng Caã: möåt caái nuái non böå nhoã trong caái bïí con bùçng xi mùng vaâ hai dêîy chêåu tröìng àuã caác thûá lan. Cuäng nhû nhiïìu ngûúâi röîi khaác, öng Caã coá caái ham mï nhûäng cöng viïåc tó mó. Súám chiïìu luác naâo töi cuäng thêëy öng lom khom úã ngoaâi sên, cuái mònh tóa xeán caác chêåu lan hay sûãa sang non böå. Thêåt laâ möåt dõp troång voång nïëu chêåu lan coá chuám möåt doâ hoa. Phaãi nhòn veã vui sûúáng trïn mùåt öng luác bêëy giúâ múái hiïíu. Öng goåi chuáng töi ra xem hoa, vúái caái tûå kiïu cuãa möåt chuã nhên öng kheáo leáo; röìi haâng giúâ öng àûáng lùång ngùæm chêåu lan, dûúâng nhû àïí àúåi chúâ böng hoa núã.

Sên gaåch ngay chöî cûãa söí buöìng hoåc chuáng töi tröng ra, vaâ luác naâo ngûãng lïn trïn saách, chuáng töi cuäng thêëy boáng öng. Sûå chùm chuát êu yïëm vaâ cêín troång cuãa öng laâm chuáng töi buöìn cûúâi. Nïëu khöng coá anh Hoâe cuâng ngöìi àêëy, chuáng töi àaä baân àõnh tinh nghõch àuâa öng möåt chuyïën.

Bûäa cúm hoåp àöng àuã caã nhaâ: chuáng töi, anh Hoâe vaâ öng Caã ngöìi ùn cúm nhaâ trïn, coân baâ Caã vúái hai cö con gaái vaâ àûáa em nhoã


ùn riïng dûúái bïëp. Hai mêm cúm khaác nhau: bûäa cúm chuáng töi ùn ngaây naâo cuäng coá thõt caá, coân bûäa cúm úã dûúái nhaâ chó toaân rau muöëng vaâ àêåu phuå. Khöng bao giúâ chuáng töi thêëy coá moán ùn khaác, vaâ coá luác chuáng töi thêìm phaân naân cho sûå kham khöí cuãa baâ Caã vaâ hai cö con gaái. Veã xanh xao cuãa Lan vaâ Huïå khöng laâm chuáng töi ngaåc nhiïn. Àoá laâ hai thiïëu nûä lùång leä vaâ kñn tiïëng, khöng luác naâo cûúâi noái to.

Búãi vêåy tuy hai cö cuäng traåc tuöíi vúái chuáng töi, töi cuäng khöng àïí yá àïën. úã trong buöìng hoåc tröng ra, thónh thoaãng töi thêëy boáng Lan ài qua sên xuöëng nhaâ dûúái hay vúái tay muác nûúác trong bïí. Nhûng caách ài àûáng kheáp neáp vaâ caách phuåc sûác nhaä nhùån cuãa cö khöng gúåi yá chuáng töi bao giúâ.

* * *

Chuáng töi úã troå nhaâ öng Caã àaä àûúåc ngoát hai nùm. Töi thñch úã àêëy, giûäa nhûäng ngûúâi giaãn dõ, vaâ riïng àöëi vúái töi, öng Caã rêët coá caãm tònh.

Anh Hoâe laâ möåt cêåu hoåc troâ rêët àêìn vaâ döët, chêåm trñ khön; cuâng vaâo hoåc maâ töi lïn lúáp nhêët, anh múái hoåc lúáp nhò. Búãi vêåy öng Caã nhúâ töi reân cùåp cho anh ta, vaâ baão ban thïm. Töi gùæng laâm cöng viïåc àoá möåt caách chu àaáo, nïn öng Caã toã yá biïët ún. Nhûäng luác naâo anh Hoâe chêåm hiïíu baâi hay laâm tñnh hoãng, öng Caã thûúâng gùæt baão:

- Maây khöng xem cêåu Bònh àêëy maâ bùæt chûúác. Cêåu êëy hoåc saáng bao nhiïu, maâ laåi chõu khoá nûäa.

Töi lùång yïn vaâ tòm cúá laánh ra ngoaâi àïí anh Hoâe khoãi ngûúång.

Tûâ àêëy, töi àûúåc gia àònh öng Caã troång voång vaâ yïu quyá. Söë tiïìn troå traã soâng phùèng, vaâ nhûäng quaâ caáp maâ meå töi khöng bao giúâ quïn mang àïën biïëu öng Caã möîi khi lïn thùm con, khiïën baâ Caã coá yá biïåt àaäi töi. Tiïëng baâ dõu ài vaâ trúã nïn ïm aái möîi khi noái vúái töi; khi naâo vïì muöån, baâ daânh phêìn riïng cho töi nhûäng moán ùn ngon vaâ möåt mêm cúm tûúm têët. Hai baån töi ganh tõ, thûúâng noái maát:

- Thöi, sùæp laâm rïí baâ Caã ài thò vûâa. Cho chuáng tao ùn cöî cûúái vúái nheá!


Töi móm cûúâi khöng traã lúâi, vûâa nghô àïën cö gaái caã baâ chuã troå: cö thiïëu nûä êëy khöng laâm töi coá chuát yá gò. Maâ thêåt ra, töi cuäng khöng biïët mùåt muäi cö ta thïë naâo caã: töi chûa bao giúâ nhòn kyä cö ta.

Vïì cuöëi thaáng taám nùm êëy, sau ngaây nhêåp trûúâng ñt lêu, möåt viïåc xaãy àïën laâm naáo loaån caác hoåc troâ: möåt thiïëu nûä, cö Bñch, vaâo hoåc lúáp nhêët lêîn vúái boån con trai. úã Thaái bêëy giúâ trûúâng con gaái chûa coá lúáp trïn, maâ cö naây àaä hoåc hai nùm liïìn úã lúáp nhò röìi. Cha meå cö khöng thïí gûãi cö lïn Haâ Nöåi, beân xin cho cö vaâo hoåc trûúâng con giai. Sau khi àùæn ào maäi, öng àöëc trûúâng bùçng loâng àïí cö hoåc lúáp nhêët. Ngaây àêìu cö àïën trûúâng, boån hoåc troâ thêìm thò baân taán vaâ chó tay vïì phña cö. Ngay thaây giaáo chuáng töi cuäng coá veã ngûúång nghõu. Nhûng chó boån hoåc troâ chuáng töi laâ xön xao nhêët. Chuáng töi khöng thïí quïn àûúåc coá möåt ngûúâi con gaái lêîn vaâo trong lúáp. Cö Bñch laåi àeåp vaâ rêët coá duyïn. Têët caã lúáp ra cöng cöë sûác àïí bùæt chim cö. Nhûäng bûác thû tònh gûãi ài nhû bûúm bûúám. Chñnh töi, töi cuäng yïu thêìm nhúá vuång cö ta. Vaâ vò thïë maâ töi bùæt àêìu àïí yá àïën caác cö thiïëu nûä.

Rêët lêu, viïåc cö Bñch vaâo hoåc laâ àêìu àïì cêu chuyïån trong bûäa ùn cuãa chuáng töi. Chuáng töi thuêåt laåi cho nhau nghe nhûäng cûã chó cuãa cö vaâ cuãa nhûäng anh mï cö. Anh Hoâe cuåc mõch quaá, khöng biïët noái gò vïì chuyïån êëy, nhûng öng Caã, tuy ngaây thûúâng rêët àaåo maåo, cuäng thónh thoaãng tûå cho pheáp möåt cêu noái àuâa hoám hónh. Öng vuöët hai bïn meáp rêu vaâ nhòn chuáng töi cûúâi möåt caách tûå àùæc. Tiïëng öìn aâo cuãa chuáng töi àïën tai baâ Caã úã gian bïn, vaâ baâ cuäng chen vaâo möåt cêu noái:

- Cö ta úã àêëy thò hoåc vúái haânh gò àûúåc. Khöng kheáo laåi tùçng tõu vúái anh naâo thöi.

Ngûng möåt laát, baâ laåi hoãi àuâa:

- Sao cêåu Bònh khöng nhên ngaäi phùng vúái cö ta coá àûúåc khöng?

Töi chûa kõp traã lúâi, hai anh baån töi àaä nhao nhao lïn àaáp:

- Coá, coá àêëy aå. Cö êëy àïí yá àïën anh Bònh lùæm aå, vò anh êëy hoåc gioãi nhêët lúáp.

Töi toan caäi, nhûng laåi thöi, loâng cuäng húi thñch vò lúâi noái êëy. Möåt laát yïn lùång theo sau cêu chuyïån. Röìi coá tiïëng thanh vaâ nhoã cuãa con gaái bïn kia. Cö Lan noái chuyïån vúái meå; töi lùæng tai chuá yá, nhûng tiïëng noái kheä quaá, khöng nghe roä gò caã.


Möåt höm giúâ ra chúi, anh Ngaåc, ngûúâi beãm meáp vaâ laáu chuyïån nhêët lúáp, böîng tûå dûng vöî vaâo vai töi, baão:

- Saáng nay nhên tònh maây ra phöë mua sùæm cho maây ùn phaãi khöng?

Töi ngú ngaác chûa hiïíu Ngaåc noái gò, thò anh àaä nhòn töi nhaáy möåt bïn mùæt rêët yá nghôa, tiïëp:

- Laåi coân vúâ maäi. Cö Lan con öng Caã chûá gò!

Röìi hùæn quay lûng boã ài, àïí töi àûáng sûäng ngûúâi, yïn lùång; töi chûa kõp caäi laåi àiïìu gò.

Vïì àïën nhaâ, töi thêëy trong buöìng hoåc, ngay trïn baân vïì phña töi ngöìi, möåt àôa sùæn goåt sùén àïí àêëy. Cêu noái cuãa Ngaåc trúã laåi trñ nhúá töi, laâm cho töi ngaåc nhiïn. Laâm sao hùæn ta biïët àûúåc cö Lan mua sùæn, vaâ àïí phêìn cho töi? Vûâa luác êëy, anh Chi ài hoåc vïì, chaåy vaâo. Thêëy àôa quaâ, anh kïu lïn:

- AÁ sùæn! Tröng ngon quaá. Khöng lûúäng lûå, anh cêìm lêëy ùn liïìn. Cûã chó êëy khiïën töi khoá

chõu. - Anh biïët sùæn cuãa ai àêëy maâ cuäng ùn? Chi cêìm miïëng sùæn cùæn dúã, quay laåi phña töi: - Khöng phaãi sùæn cuãa anh aâ? - Khöng. Töi khöng biïët cuãa ai àïí àêëy. Nghe thêëy tiïëng chuáng töi noái, baâ Caã úã ngoaâi sên bûúác vaâo: - Caác cêåu cûá ùn ài. Sùæn cuãa em noá mua phêìn caác cêåu àêëy. Khi baâ Caã ra röìi, Chi nhòn töi vúái möåt veã trïu nghõch, vûâa cêìm

miïëng sùæn nûäa trïn àôa: - Cö êëy phêìn riïng anh àêëy, chuáng töi ùn coá àûúåc khöng? Bûåc mònh, töi khöng traã lúâi, yïn lùång ngöìi xuöëng ghïë. Chi

khöng nhòn töi nûäa, vaâ anh cuái mònh ùn sùæn vúái möåt veã khoan khoaái rêët roä rïåt. Töi nhòn tröåm anh ta. Tûå nhiïn töi nghi cho Chi vaâ Hoaåt àaä àùåt àiïìu thïu dïåt vïì töi vúái caác baån úã trûúâng. Hai anh àïìu laâ nhûäng ngûúâi leám vaâ hay bõa chuyïån lùæm.

* * *


Tûâ höm êëy coá nhûäng caái sùn soác nho nhoã toã rùçng cö Lan chùm chuá àïën töi. Ài hoåc vïì, bao giúâ töi cuäng thêëy möåt vaâi thûá quaâ daânh sùén, àïí ngay trïn baân chöî töi vêîn ngöìi. Coá khi möåt boá hoa tûúi cùæm trong öëng buát. Saách vúã ngùn nùæp vaâ saåch seä khiïën cho töi biïët cö Lan coá vaâo buöìng hoåc luác chuáng töi ài vùæng. Tuy vêåy, töi cuäng khöng daám chùæc hùèn rùçng Lan àïí yá àïën töi; töi cuäng khöng bao giúâ cöë yá giaáp mùåt naâng.

Möåt buöíi chiïìu, chuáng töi ra vûúân àùçng sau nhaâ. Bêëy giúâ àêìu thaáng chñn, hai cêy höìng úã goác vûúân trôu nhûäng quaã. Anh chõ em Lan àang cêìm queâo trêíy. Chuáng töi bûúác laåi gêìn. Anh Chi noái:

- Naâo, cö Lan cho chuáng töi mêëy quaã naâo?

Lan lùång yïn cêìm queâo vúái möåt caânh cao. Thên thïí treã tûúi vaâ deão dang cuãa naâng vûún cong dûúái boáng cêy, vaâ têëm aáo maãnh cùng saát àïí phö hùèn nhûäng àûúâng mïìm maåi. Khi naâng haái chuâm quaã xuöëng, Chi vaâ Hoaåt xuám laåi cûúáp ngay trïn tay naâng nhûäng quaã ngon. Töi vêîn àûáng riïng ra, vaâ theâm muöën caái veã tûå nhiïn cuãa hai ngûúâi baån. Nhûng sau cuâng, Lan àïën gêìn bïn, àûa cho töi möåt quaã ngon nhêët maâ naâng àaä giêëu trong luác caác baån töi tranh. Töi giú tay àoán lêëy vaâ ngoán tay töi chaåm vaâo ngoán tay naâng. Lan noái kheä:

- Anh cêìm lêëy.

Àöi mùæt naâng nhòn töi, töi böîng rung àöång caã ngûúâi; àöi mùæt naâng phaãn chiïëu möåt tònh yïu maänh liïåt vaâ tha thiïët quaá. Töi hiïíu ngay rùçng naâng yïu töi. Tûå nhiïn, möåt sûå caãm àöång traân lêën vaâo ngûúâi; töi cuäng nhòn laåi naâng. Neát mùåt cuãa Lan luác bêëy giúâ töi múái biïët roä. Naâng khöng àeåp, nhûng khuön mùåt dïî coi, vaâ luác naây naâng coá möåt veã xinh xùæn àaáng yïu, möåt caái duyïn tûúi thùæm vaâ kñn àaáo. Trûúác töi, naâng cuái mùåt xuöëng; möåt nöîi e theån laâm ûãng höìng hai goâ maá. Khi naâng quay ài, töi nhòn theo khen phuåc caái daáng àiïåu uyïín chuyïín cuãa naâng.

Sau buöíi êëy, töi biïët chùæc chùæn yá tûá cuãa naâng àöëi vúái töi. Lan tòm hïët caách laâm cho töi vûâa loâng. Nhûäng sûå chùm nom sùn soác riïng cuãa naâng laâm töi tûå kiïu. Àöi khi, naâng cöë yá tòm caách gùåp töi. Nhûäng luác töi ài hoåc vïì, töi thêëy naâng nhû tònh cúâ ra àûáng úã ngoä. Khi töi ài qua, naâng kheáp neáp vaâo bïn tûúâng vaâ nhòn töi móm möåt nuå cûúâi sung sûúáng. Töi cuäng móm cûúâi traã laåi naâng; töi coân treã vaâ tònh yïu cuãa möåt cö con gaái khiïën töi tûå àùæc.


Möåt àïm giûäa thaáng, töi ngöìi buöìn trong buöìng hoåc, khöng biïët laâm gò. Caã nhaâ àaä ài nguã, vaâ anh Chi vúái anh Hoaåt ài xem tuöìng vùæng. Töi ngöìi gêìn bïn cûãa söí tröng ra sên. úã ngoaâi, trùng rùçm vùçng vùåc, tûúâng vöi saáng trùæng lïn choái loåi. Hai daäy chêåu lan cùæt boáng xuöëng mùåt sên, vaâ caác laá lan àen sêîm lêëp laánh aánh trùng cong. Thúâi khùæc rêët ïm dõu vaâ thuá võ. Töi lùång yïn hûúãng luöìng gioá maát cuãa ban àïm.

Böîng nhiïn möåt boáng ngûúâi len vaâo caác chêåu cêy, röìi töi nghe thêëy tiïëng nûúác kheä rúát xuöëng. Cö Lan tûúái hoa. Töi nhúá möîi khi chêåu lan coá doâ hoa núã, öng Caã laåi bùæt naâng tûúái ban àïm. Coá khi, khuya lùæm, chuáng töi haäy coân nghe thêëy tiïëng cö úã ngoaâi vûúân. Möåt yá ham muöën böîng àïën chiïëm lêëy têm höìn töi. Muâi thúm nheå vaâ sùæc cuãa hoa lan thoang thoaãng úã ngoaâi. Lan vêîn cuái mònh trïn chêåu cêy, dûúâng nhû khöng biïët coá töi bïn caånh. Tuy vêåy, töi àoaán roä sûå caãm àöång cuãa naâng. Töi àïën bïn caånh naâng kheä goåi:

- Lan, em Lan...

Töi àïí tay lïn tay naâng. Lan rung àöång caã ngûúâi, toaân thên naâng mïìm laåi. Naâng ngaã ngûúâi trïn vai töi... Töi biïët rùçng tûâ àêy Lan seä laâ möåt vêåt cuãa töi, vaâ töi muöën laâm gò naâng cuäng àûúåc.

Sau àöå êëy, tñnh nïët naâng hònh nhû àöíi hùèn, hay bêy giúâ naâng múái biïíu löå caái tñnh nïët thûåc cuãa naâng ra. Naâng khöng coân laâ cö gaái lùång leä vaâ kñn àaáo trûúác kia nûäa. Lan noái nùng luön miïång vaâ tiïëng cûúâi cuãa naâng vang lïn trong nhaâ; mùæt naâng saáng lïn, vaâ húi möåt chuát viïåc cuäng laâm cho naâng vui sûúáng. Baâ Caã lêëy laâm laå vïì con vaâ nhiïìu khi baâ àõnh ngùn caãn caái vui traân lan êëy:

- Öi! Con Lan àöå naây laâm sao êëy. Khöng biïët coá gò maâ vui veã thïë.

Hai baån töi hònh nhû hiïíu biïët. Hoå thûúâng nhòn töi vúái möåt veã trïu nghõch vaâ cûúâi vúái nhau möåt caách tuâng àaãng. Töi laâm lú nhû khöng biïët gò.

AÁi tònh àaä khiïën Lan thaânh möåt ngûúâi khaác. Têm höìn naâng phö baây ra roä rïåt. Naâng thaânh ra con treã vaâ ngêy thú quaá. Naâng tûúãng laâm töi vûâa loâng bùçng nhûäng cûã chó sùn soác êu yïëm. Nhûäng thûác quaâ liïn tiïëp nhau trïn baân hoåc, khiïën chuáng töi ùn no boã caã cúm. (Chó beáo cho hai anh baån töi, hoå àûúåc hûúãng tûå nhiïn vaâ laåi coân coá chuyïån àïí chïë giïîu töi nûäa). Luác naâo naâng cuäng nghô caách àïí


chiïìu yá töi. Nhûäng cûã chó vuång vïì cuãa naâng khiïën töi vûâa caãm àöång laåi vûâa ngûúång vúái anh em. Nhûng Lan hònh nhû khöng nhêån thêëy.

Möåt buöíi chuã nhêåt, mêëy ngûúâi baån àïën ruã chuáng töi ài chúi. Vûâa ài qua chúå úã àêìu phöë, böîng thêëy Lan têët taã chaåy theo, goåi. Töi dûâng laåi, cau maây, khöng bùçng loâng. Naâng tröng lïn, vaâ luác bêëy giúâ hònh nhû múái biïët töi khöng ài möåt mònh. Hai maá àoã bûâng vò theån. Lan luáng tuáng:

- Anh... anh cêìm lêëy caái naây maâ ùn.

Naâng giúã trong boåc aáo mêëy beå ngö nûúáng vûâa mua úã chúå.

Tiïëng cûúâi cuãa caác baån töi vang lïn. Bûåc mònh, töi àêm gùæt:

- Ai baão cö cho töi? Töi khöng duâng caái cuãa êëy.

Lan sûäng ngûúâi, àûáng lùång nhòn. Töi biïët töi àaä laâm phêåt yá naâng, nhûng ai laåi àem cho quaâ giûäa phöë nhû thïë. Anh Chi hoãi lúäm:

- Sao, cuãa chõ êëy mua cho maâ anh laåi chï aâ?

Hoå cûúâi vúái nhau, röìi Hoaåt giúái thiïåu vúái mêëy ngûúâi baån:

- Nhên tònh àeåp cuãa anh töi àêëy.

Töi khöng traã lúâi, khoá chõu. Luác vïì, töi cöë yá traánh naâng, vaâ giûä veã mùåt giêån. Nhûng Lan vêîn treã con vaâ vö lyá nhû cuä.

Ngaây möìng nùm thaáng nùm, khöng biïët nghô thïë naâo, Lan àûa tùång töi möåt böå buâa bùçng voác nhiïîu xanh àoã. Àoá laâ cöng trònh tó mó maâ naâng àaä thûác suöët àïm àïí khêu. Tröng thêëy vêåt êëy roä raâng àïí trïn têåp saách cuãa töi, anh Chi vaâ Hoaåt ruä ra maâ cûúâi. Hoå chuyïìn tay nhau xem quaã àaâo vaâ quaã úát sùåc súä êëy, vaâ nhûäng cêu móa mai laåi gêëp àöi lïn. Xêëu höí, töi giùçng lêëy vaâ vûát ra ngoaâi cûãa söí. Caái buâa tuái rúi ngay vaâo raänh nûúác.

Chiïìu àïën, khi gùåp Lan, töi thêëy naâng nhòn töi coá veã êm thêìm oaán traách. Vûâa bûåc mònh cho töi laåi vûâa bûåc mònh cho naâng, töi lùång yïn giaã vúâ laänh àaåm röìi traánh mùåt ra chöî khaác.

Öng baâ Caã àaä bùæt àêìu nghi ngúâ möåt sûå gò. Àiïìu êëy khiïën töi lo ngaåi. Töi àaä nhiïìu lêìn baão nhoã Lan phaãi kñn àaáo. Nhûng mùåc nhûäng àiïìu khuyïn nhuã cêín thêån cuãa töi, Lan hònh nhû khöng thïí giûä gòn àûúåc. Naâng coá möåt têm höìn giaãn dõ vaâ quï muâa trong tònh yïu. Lan laâm quaâ cho töi nhûäng thûác rêët buöìn cûúâi vaâ vö lyá, vaâ toã veã ngaåc nhiïn khi thêëy töi khöng bùçng loâng:


- Nhûäng thûá êëy em biïëu anh, anh khöng thñch û?

Biïët khöng thïí laâm naâng hiïíu àûúåc, töi chó traã lúâi:

- Töi khöng thñch cö cho töi caái gò caã.

Sûå yïu mïën cuãa töi vúái naâng coá leä Hoaåt vaâ Chi àaä kïí cho nhiïìu ngûúâi nghe röìi. úã trûúâng caác baån hoåc nhiïìu lêìn àaä noái boáng gioá xa xöi àïën. Cêu chuyïån caái buâa tuái ngaây möìng nùm hoå àaä biïët. Ngaåc, möåt höm, tûå dûng àïën thoâ tay vaåch aáo töi ra, baão:

- Naâo, xem caái buâa tuái cuãa maây àêu naâo...

Töi giêån dûä gaåt hùæn ra, quay ài. Ngaåc chïë vúái:

- Ï, ï, nhúán thïë kia maâ coân àeo buâa tuái kia!

Nhûäng lúâi chïë giïîu êëy laâm töi bûåc tûác àïën cûåc àiïím. Töi thêìm traách Lan àaä gêy cho töi nhûäng nöîi khoá chõu êëy. Tònh yïu möåc maåc cuãa naâng bùæt àêìu àeâ neán töi. Nhûäng caách yïu mïën sùn soác cuãa naâng chó laâm töi bêån bõu.

Töi bùæt àêìu tòm cúá traánh naâng. Lan, traái laåi, caâng quêën quyát lêëy töi. Loâng ham mï khiïën naâng quïn hïët caã giûä gòn. Hïî gùåp töi chöî khuêët laâ naâng nhêíy àïën öm lêëy, vaâ töi khoá khùn múái gúä àûúåc ra. Chuáng töi nhû thïë àaä suyát bõ öng baâ Caã bùæt gùåp mêëy lêìn.

... Nhûäng veã chïë giïîu cuãa caác baån hoåc vaâ nhûäng cêu móa mai laåi thoaáng qua trong trñ. Töi khöng coân caái yïn têm àïí sùén saâng hûúãng tònh yïu nûäa. Töi vöåi xa naâng. Lan khöng hiïíu, vaâ nhûäng cêu traách moác, tuy rêët kñn àaáo, vúái nhûäng gioåt nûúác mùæt cuãa Lan möîi khi thêëy töi thúâ ú, chó caâng khiïën töi khoá chõu thïm.

Möåt buöíi chiïìu, caã nhaâ ài ùn cöî vùæng, Hoaåt vaâ Chi sang Nam Àõnh chúi. Töi úã ngoaâi vïì thêëy mêm cúm chúâ sùén úã nhaâ vúái hai àöi àuäa vaâ hai caái baát. Lan àûáng khuêët möåt chöî khuác khñch cûúâi. Röìi, nhû con chim non, nhaãy nhoát chaåy ra nùæm lêëy tay töi mùæng:

- Höm nay cêåu vïì muöån quaá! Cúm nûúác nguöåi caã röìi!

Cêu traách cúåt àuâa, naâng cöë lêëy gioång àûáng àùæn àïí giöëng nhû lúâi ngûúâi vúå traách chöìng. Töi buöìn cûúâi, nhûng cau maây khöng àaáp.

Lan nhòn töi nhû àûáa treã doâ yá ngûúâi lúán:

- Gúám, laâm gò maâ lêìm lêìm caái mùåt thïë? Thöi, töi xin cêåu ài.


Naâng bûng miïång cûúâi, múã löìng baân, rònh sûå bùçng loâng cuãa töi trûúác nhûäng moán ùn kheáo laâm maâ naâng biïët laâ töi vêîn thñch.

Nhûng töi vêîn khöng noái. Töi uïí oaãi vaâo buöìng bïn, ngöìi sau baân hoåc giúã saách ra coi. Biïët naâng àang tiïën laåi gêìn, töi cuäng khöng quay laåi.

- Anh Bònh sang xúi cúm.

Töi khöng àaáp, naâng laåi múâi:

- Múâi cêåu Bònh ài xúi cúm... Xin múâi cêåu Bònh ài xúi cúm aå!

Tiïëng cûúâi naâng gioân giaä reo lïn sau cêu noái êëy. Naâng chaåy àïën bïn àõnh keáo töi dêåy, nhûng neát mùåt nghiïm nghõ cuãa töi bùæt naâng ngûâng im.

Veã sûäng súâ cuãa naâng vaâ sûå oaán traách buöìn rêìu ûáa trïn àöi mùæt khiïën töi coá yá aái ngaåi cho naâng, song töi cuäng noái:

- Àûúåc, cö cûá àïí mùåc töi, töi chûa muöën ùn.

- Kòa, nhûng maâ...

- Khöng, chöëc nûäa töi ùn cuäng àûúåc.

Naâng toan noái, nhûng sau cuái àêìu im lùång, nhòn töi möåt lêìn nûäa röìi quay ra.

Töi ùn cúm möåt mònh, ùn rêët nhanh, vaâ khöng àïí yá àïën sûå giêån döîi cuãa Lan; xong bûäa töi ài chúi tûác khùæc.

ÚÃ ngoaâi phöë, töi gùåp Chi vaâ Hoaåt bïn Nam vïì, Chi laâm böå ngaåc nhiïn:

- Kòa sao khöng úã nhaâ tûå tònh?

Hoaåt thïm möåt cêu:

- Öng baâ àaä giêån nhau chûá gò?

Röìi caã hai nêëc lïn cûúâi. Töi cau maây àïí àaáp laåi.

Àïm höm àoá töi bûåc mònh vaâ trùçn troåc khöng nguã àûúåc. Nghô àïën tònh yïu cuãa Lan àöëi vúái töi, nghô àïën bûäa cúm chiïìu, töi húi lêëy laâm höëi hêån, vaâ búãi thïë laåi caâng thêëy bûåc mònh thïm.

Saáng höm sau töi nghe thêëy baâ Caã hoãi:

- Lan, maây mïåt àêëy aâ?

Tiïëng Lan àaáp:


- Thûa àeã khöng aå.

Khi Lan úã dûúái nhaâ ài qua sên, töi thêëy naâng mùåt rêìu rêìu, hai mùæt quêìng thêm, daáng àiïåu lùång leä vaâ chaán ngaán. Naâng xaách caái thuâng tûúái àïën àïí bïn bïí nûúác vaâ hònh nhû cöë tònh giûä laåi trong loâng nhûäng tiïëng thúã daâi.

Töi thêëy loâng nao nao vûâa bûåc vûâa buöìn, nhû thêëy möåt sûå gò ïm àeåp àang mêët ài maâ khöng coân can àaãm giûä laåi àûúåc nûäa.

Tûâ höm êëy, Lan laåi yïn lùång nhû trûúác. Naâng ñt noái vaâ cuäng khöng hay gùåp mùåt töi. Naâng toã ra möåt thaái àöå àuáng mûåc, laänh àaåm vaâ luác naâo cuäng buöìn rêìu. Sûå àoá àïí cho töi àûúåc bònh yïn, nhûng cuäng laâm cho töi phêåt yá. Töi tûúãng naâng chó thïë trong ñt bûäa, chùæc coá buöíi naâng khöng gan àûúåc nûäa, seä phaãi tòm àïën töi, seä phaãi hoãi han töi, vaâ sûå chúâ àúåi caái luác naâng laâm laânh vúái töi laåi caâng khiïën töi tûác bûåc trong sûå kiïu haänh.

Cuâng úã möåt nhaâ, chuáng töi nhû ngûúâi xa laå, vaâ lêu dêìn, nghô àïën naâng, töi thêëy loâng dûãng dûng. Hún möåt thaáng trúâi thónh thoaãng múái tröng thêëy nhau, Lan vúái töi thaãn nhiïn hoãi nhau hay traã lúâi nhûäng cêu khöng giêëu möåt yá tûá gò thên mêåt hay húân giêån.

Töi cuäng khöng àïí mùæt àïën dung nhan naâng nûäa, vaâ àöi khi tûúãng tûúång àïën chuyïån cuä, töi ngaåc nhiïn nhû tòm thêëy möåt tñnh tònh dõ kyâ.

Röìi muâa thi túái núi. Chi, Hoaåt vaâ töi chùm chó luyïån têåp. Sûå ganh àua söët sùæng cuöëi nùm laâ àiïìu quan têm hoaân toaân cuãa ngûúâi ài hoåc. úã nhaâ öng Caã trong nhûäng bûäa cúm, chó noái àïën chuyïån thi cûã vaâ baân baåc àïën nhûäng àêìu baâi khoá hay dïî seä ra trong kyâ thi naây.

Lan bõ xoáa boã hùèn trong àúâi töi. Khöng bao giúâ sûå laäng quïn laåi mau choáng nhû trong têm trñ töi höìi bêëy giúâ, vaâ khöng bao giúâ cuöåc tònh duyïn cuãa tuöíi thanh niïn laåi àún baåc àïën nhû thïë. Giûäa cö con gaái öng chuã nhaâ cuâng vúái ngûúâi úã troå hoåc, hònh nhû khöng coá möåt tònh nghôa naâo caã vaâ caái àïm trùng ên aái trûúác àêy dùm ba thaáng chó laâ hònh aãnh húâ hûäng cuãa möåt giêëc möång thoaáng qua.

Höìi êëy kyâ thi cú thuãy chûa múã úã Thaái Bònh. Töi cuâng caác baån hûäu phaãi sang trûúâng Nam vaâ úã luön àoá böën ngaây àïí chúâ àúåi kïët quaã. Ngaây thûá nùm töi trúã vïì Thaái vúái caái mûâng àûúåc truáng tuyïín vaâ tûác khùæc nghô àïën sûå thu xïëp vïì quï. Anh Hoâe, con öng Caã, cuäng may mùæn nhû töi, vaâ hai anh Chi vaâ Hoaåt. Töi àïí caã têm trñ vaâo sûå


vui veã cuãa moåi ngûúâi. Vúå chöìng öng chuã laâm möåt bûäa cúm sang troång nhû bûäa tiïåc àïí khao chuáng töi. Caã nhaâ ngöìi ùn trûâ cö Lan khoá úã tûâ mêëy höm trûúác. Töi hoãi thùm qua quyát lêëy lïå vaâ cûúâi noái giaão hoaåt nhêët nhaâ. Chi thónh thoaãng trïu töi bùçng möåt cêu ranh maänh khaác. Möåt lêìn, khi rûúåu ngaâ ngaâ say, vaâ nhên thêëy Chi àûáng laâm möëi xin cö Lan cho töi, öng Caã cûúâi thñch chñ:

- Caái gò chûá caái àoá thò àûúåc. Nhûng ai lêëy con gaái töi thò phaãi úã gûãi rïí ba nùm.

Töi "xin vêng" vaâ cûúâi möåt caách roä raâng toã ra tñnh caách àuâa cúåt cuãa cêu chuyïån.

Töi khöng kõp coá thò giúâ höëi hêån cho sûå taân aác vö tònh coá thïí thêëy trong cêu àuâa cúåt. Töi cuäng khöng muöën nghô rùçng Lan luác àoá coá thïí àau loâng vò töi. Lan khöng coân liïn laåc vúái töi nûäa.

Höm sau töi tûâ giaä nhaâ öng chuã, loâng húán húã tûúãng àïën sûå mûâng rúä cuãa meå töi luác thêëy töi vïì. Trong caái thò giúâ ài xe tûâ Thaái àïën bïën Tên Àïå vaâ àúåi têìu úã Nam qua, töi maãi nghô chuyïån nghó heâ, chuyïån lïn Haâ Nöåi hoåc ban Thaânh chung, khöng möåt luác naâo coá möåt yá mïën tiïëc cö thiïëu nûä con gaái öng Caã.

Khi taâu Nam túái töi àaáp thuyïìn lïn, choån chöî cêët haânh lyá vaâ vui veã ngoá àêìu ra tröng möåt lêìn cuöëi caái bïën töi vêîn ài vïì trong mêëy nùm qua. Hai daäy nhaâ laá böìng bïình úã hai con àûúâng quaånh queä àang thong thaã luâi laåi vaâ nhoã dêìn. Möåt sûå bêng khuêng nheå nhaâng dòu têm höìn ngûúâi àïën nhûäng tònh caãm man maác, töi böîng thêëy caã ngûúâi xuác àöång vò nhêån ra trong boån ngûúâi laác àaác úã bïën möåt caái xe àöî vöåi, vaâ trïn xe bûúác xuöëng möåt ngûúâi con gaái ngú ngaác nhòn vïì phña töi.

Têìu àaä xa hùèn maån söng. Mùåt ngûúâi trïn bïën khöng nhòn roä. Tuy vêåy, töi khöng thïí lêìm àûúåc, ngûúâi thiïëu nûä kia chñnh laâ con ngûúâi töåi nghiïåp àaä húân giêån töi vaâ thûúng töi.

Chó möåt laát, bïën àoâ Tên Àïå àaä khuêët hùèn ven söng. Tûâ àoá, töi khöng gùåp Lan lêìn naâo nûäa.

Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Súåi toác, Nxb Àúâi nay, Haâ Nöåi, 1942.


SÚÅI TOÁC

Anh Thaânh nhoãm dêåy, nghiïng mònh chöëng khuyãu tay xuöëng giûúâng röìi bùæt àêìu noái vúái möåt gioång trêìm vaâ thong thaã khiïën ngûúâi nghe hiïíu àûúåc hïët caác yá tûá cuãa cêu chuyïån:

- Töi coá möåt ngûúâi anh hoå rêët giêìu vaâ rêët ngöëc (coá leä mònh cho anh ta laâ ngöëc, búãi vò hùæn khöng xûã sûå nhû mònh, khöng coá nhûäng quan niïåm vïì cuöåc àúâi nhû mònh; nhûng thêåt ra biïët àêu caách ùn úã cuãa anh ta laåi khöng khön ngoan hún, búãi vò anh ta àaä giêìu vaâ sung sûúáng?). Tïn anh ta laâ Baãn, Baãn rêët phuåc töi, coi töi laâ möåt ngûúâi saânh soãi, thaåo àúâi vaâ nhêët laâ thaåo caác ngoán ùn chúi. Búãi vêåy, àöång coá viïåc gò, hoùåc laâ muöën mua baán caái gò, anh ta àïìu khöng quïn àïën hoãi töi trûúác.

Höm êëy, Bên àïën ruã töi cuâng ài mua möåt caái àöìng höì. Anh ta muöën mua haång thêåt töët, vaâ nhúâ töi xem höå. Hai chuáng töi àïën hiïåu Chabot úã phöë Traâng Tiïìn. Àöìng höì úã haäng naây thò khöng coân phaãi noái gò nûäa: Thêåt laâ nhûäng àöìng höì caác hiïåu coá tiïëng, coá baão haânh chùæc chùæn vaâ cöë nhiïn laâ giaá àùæt. Töi choån cho hùæn ta caái àöìng höì àeo tay hiïåu Movado, xuöëng nûúác hay vuâi caát cuäng khöng hïì gò. Chiïëc àöìng höì tröng rêët àeåp. Töi thêëy anh ta mên mï cêìm lïn ngùæm nghña, xem chûâng cuäng muöën mua lùæm. Nhûng caái tñnh haâ tiïån cuãa anh ta laåi thùæng caái thñch, nïn röìi lûúäng lûå möåt laát, anh ta traã laåi nhaâ haâng, keáo töi ài ra vaâ baão:

- Àeåp thò àeåp thêåt, nhûng maâ àùæt quaá, anh aå. Thöi, chuáng ta laåi caác hiïåu khaách maâ mua thò hún.

Töi yïn lùång gêåt àêìu, vaâ theo ài, cuäng chaã muöën noái gò. Trong buång nghô anh chaâng naây thêåt laâ ngöëc, coá tiïìn maâ khöng biïët chúi àöìng höì töët. Laåi kiïåt nûäa. Khöng biïët hùæn àïí tiïìn laâm caái gò?

Vaâo möåt hiïåu úã Haâng Ngang, sau khi mùåc caã raáo riïët tûâng haâo, anh ta bùçng loâng mua möåt caái àöìng höì hiïåu khöng mêëy ai biïët


tiïëng. Hùæn coá hoãi yá kiïën töi, song töi cuäng ûâ hûä baão duâng àûúåc cho xong chuyïån, vò hùæn coá mua àûúåc thûá töët hay khöng, bêëy giúâ töi thûåc khöng thêëy quan hïå mêëy.

Luác traã tiïìn, töi thêëy hùæn giúã ra möåt caái vñ da lúán, phöìng chùåt. Hùæn àïëm giêëy baåc thong thaã vaâ cêín thêån.

Thoaáng nhòn qua, töi cuäng biïët trong vñ nhiïìu tiïìn lùæm: ngoaâi söë tiïìn baåc leã hùæn mang ra traã, töi coân thêëy gêëp úã ngùn trïn àïën nùm, saáu caái giêëy baåc möåt trùm nûäa, nhûäng giêëy baåc múái, maâu coân tûúi nguyïn - "Quaái, thùçng cha naây laâm gò maâ lùæm tiïìn thïë? Mònh thò chaã bao giúâ coá àïën àûúåc möåt trùm baåc boã tuái!"

Töi nghô thêìm vaâ so saánh thïë.

Mua xong àöìng höì. Bên ruã töi ài ùn:

- Ta lïn hiïåu cheán, röìi laát nûäa laâm möåt chêìu chûá, - hùæn vöî vaâo tuái - töi coá àuã tiïìn àêy!

Chuáng töi vaâo hiïåu. Bên ùn vui veã lùæm, coá leä hùæn vûâa yá vò caái àöìng höì mua reã. Töi thò trong oác cûá vú vêín caái yá nghô sao möåt thùçng ngöëc nhû hùæn - töi thêëy hùæn caâng ngöëc - laåi coá lùæm tiïìn thïë, coân mònh...

Tuy vêåy, yá nghô cuäng khöng laâm töi ùn mêët ngon. Töi toã mùåt saânh, goåi nhûäng thûác ùn quyá vaâ àùæt tiïìn, vaâ hai chuáng töi uöëng rûúåu say sûa.

Cúm xong, Bên àûa töi xuöëng Vaån Thaái, vaâo nhaâ möåt ngûúâi nhên tònh cuãa hùæn. Hònh nhû àaä lêu khöng àûúåc ài haát, nïn hùæn coá veã tha thiïët vaâ sung sûúáng àïën àaáng gheát. Vïì phêìn töi, khöng thêëy hûáng lùæm, - ài chúi vúái möåt anh coá nhiïìu tiïìn maâ mònh laåi khinh laâ ngöëc, khöng coá thuá võ mêëy - nhûng chùèng leä laåi boã hùæn nûãa chûâng. Töi àõnh buång úã chúi qua quyát àïën nûãa àïm thò vïì.

Nhaâ haát, ngoaâi cö nhên tònh cuãa Bên, caác con em khaác tröng cuäng khaá. Töi nùçm bïn baân àeân noái vaâi cêu chuyïån têìm phú. Coân Bên, hùæn khöng nghe haát hiïëc gò caã. Ngöìi noái chuyïån vúái töi möåt laát lêëy lïå, röìi hùæn cuâng vúái cö nhên tònh vaâo buöìng trong ài nùçm möåt chöî. Hùæn khöng quïn - tñnh cêín thêån cuãa anh kiïåt! -àem caã caái aáo têy trong coá vñ tiïìn vaâo chöî nùçm, vêët trïn thaânh àêìu giûúâng.

Möåt mònh töi úã ngoaâi àêm chaán. Nùçm möåt laát röìi töi cuäng àûáng dêåy sûãa soaån ra vïì; Bên vêîn úã trong maân, noái voång ra giûä laåi:


- Anh haäy úã chúi àaä, vïì laâm gò vöåi. Ngaây mai chuã nhêåt cú maâ.

- Thöi, töi phaãi vïì. Saáng mai coân coá viïåc.

Vûâa noái töi vûâa vúái caái aáo têy cuãa töi treo trïn mùæc. Böîng nhiïn coá caái gò chuyïín maånh qua tim: tay töi yïn hùèn laåi; töi vûâa múái nhêån ra rùçng caái aáo töi àûúng cêìm khöng phaãi laâ aáo cuãa töi. Thò ra luác mang aáo vaâo giûúâng nùçm, Bên àaä mang nhêìm aáo. Hai chuáng töi cuâng mùåc thûá haâng len giöëng maâu, nhû vêåy dïî lêîn lùæm. Töi gheá nhòn vaâo phña trong aáo thêëy caái vñ tiïìn úã tuái thoâ ra ngoaâi möåt ñt. Caái vñ tiïìn... mêëy túâ giêëy baåc...

- ÚÃ chúi àaä anh. úã chúi saáng súám mai vïì vúái töi möåt thïí.

- ÚÂ... oâ...

Töi àiïìm nhiïn treo caái aáo vaâo chöî cuä, quay ra. Mêëy chõ em cuäng phuå hoåa vaâo lúâi múâi cuãa Bên, naâi nó:

- Töåi gò maâ vïì bêy giúâ anh, khuya vaâ laånh chïët.

Töi chó thoaáng nghe thêëy, trong trñ nhû coân bêån sûå gò. Bêng khuêng töi laåi gêìn giûúâng; möåt chõ nêng cheán múâi:

- Anh uöëng cheán nûúác noáng. Röìi nùçm xuöëng àêy coá hún khöng?

- ÚÂ thò hùéng nùçm möåt laát àaä.

Tiïëng Bên trong maân àûa ra:

- Phaãi àêëy, àïën mai hùéng vïì. Töi baão chõ Lan phaãi laâm thïë naâo giûä anh êëy laåi thò laâm...

- Khöng... thïí naâo töi cuäng phaãi vïì, anh aå...

Nhûäng lúâi àöëi àaáp êëy cûá tûå nhiïn buöåt miïång ra, töi khöng àïí yá àïën. Trûúác mùæt töi, mêëy túâ giêëy baåc möåt trùm gêëp trong ngùn vñ, hiïån ra rêët roä rïåt. Lêëy mêëy túâ, àöå hai túâ - taåi sao laåi hai? Töi khöng biïët - thêåt dïî daâng quaá. Töi cûá viïåc àiïìm nhiïn vúái lêëy aáo, múã vñ ruát ra hai túâ, röìi khoaác aáo úã trïn vai, ra yá sùæp sûãa vïì. Röìi choån luác moåi ngûúâi vö yá - maâ dêîu coá yá cuäng khöng ai biïët àûúåc - töi àöíi lêëy aáo cuãa töi vùæt úã àêìu giûúâng Bên... Thïë laâ xong, vaâ goån. Mai dêåy Bên biïët mêët chùæc chùèng bao giúâ daám nghi ngúâ cho töi. Maâ nghi ngúâ thïë naâo àûúåc?

Töi vïì tûâ àïm cú maâ! Vaã laåi caái aáo àûång tiïìn hùæn àaä cêín thêån mang vaâo giûúâng ngay tûâ chêåp töëi, vêåy nïëu coá ngûúâi lêëy, thò chó coá ngûúâi nhaâ cö àêìu maâ thöi. Maâ ngûúâi nhaâ thò cuäng khoá loâng àïën àêëy


lêëy àûúåc, hoåa chùng coá ngay cö nùçm vúái Bên. ûâ, coá leä Bên seä nghi cho nhên tònh cuãa hùæn lêëy... Chùæc thïë. Töi móm cûúâi: Bên seä khöng daám noái gò àêu; biïët nhên tònh lêëy, hùæn seä im lùång, súå laâm cho nhên tònh xêëu höí, vaâ súå laâm tai tiïëng chuã nhaâ. Hùæn vöën tñnh nhaát, vúái laåi hai trùm àöëi vúái hùæn chùæc chaã laâ bao.

Têët caã nhûäng caách xïëp àùåt êëy diïîn qua rêët nhanh trong trñ töi. Chó möåt thoaáng thöi, töi àuã tûúãng trûúác àûúåc caác viïåc xaãy ra nhû thïë, ïm thêëm vaâ yïn lùång, vaâ tröi chaãy... dïî daâng quaá, maâ khöng coân súå caái gò caã...

- Múâi anh xúi thuöëc.

Töi giêåt mònh àúä lêëy doåc têíu. Cö Lan àaä tiïm xong àiïëu thuöëc tûâ bao giúâ, quay doåc sang múâi. Mùæt cö nhòn töi êu yïëm. Töi àûa mùæt nhòn xuöëng, cêìm lêëy doåc huát. Àiïëu thuöëc kïu vo vo, tiïëng nhû úã àêu àûa laåi. Qua laân khoái trùæng toãa ra, töi tûúãng nhòn thêëy têåp giêëy baåc möåt trùm, coân múái nguyïn gêëp trong ngùn vñ. Hùæn laâm gò maâ coá lùæm tiïìn thïë? Laåi mang àïí trong vñ laâm gò? Roä anh chaâng ngöëc khöng biïët duâng àöìng tiïìn, tiïìn úã trong tay hùæn cuäng uöíng. Ngöå coá àûáa lêëy ài thò sao? Àïí thïë coá bûäa mêët thêåt...

- Anh nghô gò maâ thêìn ngûúâi ra thïë? Say thuöëc coá phaãi khöng?

Lan àïí tay nheå nhaâng lïn ngûúâi töi, lùèng lú àûa mùæt hoãi. Töi giaã vúâ cûúâi khöng àaáp, röìi xoay nùçm ngûãa, nhòn lïn trêìn nhaâ. Trong ngûúâi bûát rûát khöng yïn... Lùæng nghe thêëy tiïëng Bên thò thaâo vaâ tiïëng cûúâi khuác khñch cuãa nhên tònh hùæn trong maân. Chiïëc aáo vùæt úã àêìu giûúâng - chiïëc aáo cuãa töi - chùæc vêîn coân y nguyïn úã àêëy.

Töi tûúãng tûúång khi coá hai trùm trong tuái röìi, lïn xe vïì àiïìm tônh ài nùçm nguã. Súám mai mêët tiïìn, thïë naâo hùæn chaã vïì qua nhaâ mònh. Hùæn goåi cûãa vaâo, àaánh thûác mònh dêåy vaâ bú phúâ baão:

- Töi mêët hai trùm baåc töëi höm qua röìi, anh aå...

Töi thêëy trûúác böå mùåt ngaåc nhiïn cuãa töi luác bêëy giúâ - möåt veã mùåt rêët tûå nhiïn, -vaâ töi hoãi: "Chïët chûãa, mêët bao giúâ? úã àêu?" - Hùæn seä thuêåt laåi buöíi töëi höm nay, luác mang aáo vaâo giûúâng, àïën luác thêëy mêët: "Chó coá con nhên tònh töi noá lêëy thöi, anh aå. Chaã coân ai vaâo àêëy nûäa..."

- Thïë giêëy baåc cuãa anh coá biïn söë khöng?


Nïëu hùæn khöng biïn söë thò mònh cûá viïåc tiïu tûå nhiïn! Vaån nhêët hùæn coá biïn söë röìi, thò baão hùæn ài trònh cêím. Nhûng mònh seä tiïu ngay höm êëy... Möåt ngûúâi nhû mònh cêìm túâ giêëy trùm vaâo Gö Àa mua haâng, ai daám nghi ngúâ?...

Töi nhúá luác êëy tuy vêîn noái chuyïån vúái mêëy cö em, töi xïëp àùåt àêu vaâo àêëy rêët chu àaáo, phoâng ngûâa àuã moåi viïåc xaãy ra. Chó coân viïåc lêëy, vaâ àöíi aáo nûäa laâ xong. Rêët dïî.

- ÊËy kòa, anh ài àêu àêëy?

- Töi ài vïì àêy, mai coá viïåc bêån, khöng thïí úã laåi àûúåc.

Töi àaä nhöím dêåy àïën bïn mùæc, vúái aáo, chiïëc aáo cuãa Bên. Qua lêìn vaãi töi thêëy chiïëc vñ kïình kïånh rùn rùæn. Khoaác aáo lïn möåt bïn vai, töi ài laåi trong nhaâ, böìn chöìn noáng ruöåt. Möåt cö àêìu lï guöëc ra heá cûãa, nhòn ra ngoaâi trúâi:

- Töëi lùæm. Phaãi vaå gò maâ ài bêy giúâ anh aå.

- Àêu xem naâo...

Töi cuäng àïën bïn cûãa nghiïng nhòn ra ngoaâi. Tay töi àûa vaâo trong aáo, luöìn vaâo khe vñ, súâ vaâo mêëy têëm giêëy baåc. Töi ruâng mònh. Mêëy ngoán tay mên mï àêìu têëm giêëy, möåt caái, hai caái...

- Thöi, vaâo khöng gioá, anh aå. Vaâo nùçm cho êëm...

Töi boã tay ra - thong thaã, khöng vöåi gò, - theo vaâo, caái aáo vêîn àeâ trôu trïn vai. Töi ngöìi gheá xuöëng caånh giûúâng, cêìm cheán nûúác lïn nhêëp, röìi laåi àùåt xuöëng.

Tiïëng Bên trong nhaâ cêët lïn:

- Öng êëy vïì röìi aâ?

Töi àaáp:

- Khöng, àaä vïì àêu. Tñ nûäa.

Bên noái cêu gò sau, töi cuäng khöng nghe thêëy. Têm höìn töi luác bêëy giúâ thïë naâo, töi khöng biïët roä. Töi àûáng lïn, ngöìi xuöëng, nhû möåt caái maáy. Töi chó bùn khoùn, bûát rûát, vaâ thúâi giúâ qua... töi caãm thêëy ài qua têm höìn töi tûâ bïn naây sang bïn kia... nhû thïë khöng biïët trong bao nhiïu lêu... Töi kheä thúã daâi, àûáng lïn lêìn naây thò nhêët àõnh.

- Vïì thöi. Khöng mai ài súám laåi nhoåc chïët.


Bên hoãi voång ra:

- ÖÌ, anh vïì aâ? Mêëy giúâ röìi àêëy nhó?

- Gêìn möåt giúâ röìi. Anh cûá úã àêy. Caã mêëy cö naây nûäa, ài nguã ài cho beáo mùæt. Bêån sau töi úã lêu nheá.

Töi àûa tay vuöët maái toác möåt cö saán àïën gêìn, hai tay àïí lïn vai töi, mùæt nhòn ra veã êu yïëm. Hai cö khaác ngöìi yïn trïn giûúâng, cuäng àûa mùæt nhòn töi nhû chúâ àúåi.

- Thöi ài nguã ài.

Töi gaåt tay cö êëy ra, gêëp caái aáo têy trïn caánh tay, röìi ài vaâo phña giûúâng Bên nùçm. Töi cuái xuöëng, tò vaâo thaânh giûúâng - cöë yá tò vaâo chöî vùæt caái aáo - nhòn vaâo trong, qua maân.

- Anh úã laåi nheá - töi móm cûúâi - tri kyã hïët àïm nay cho noá sûúáng...

Cö nhên tònh khuác khñch trong chùn. Vaâ Bên ngûãa àêìu tröng lïn, tay vúái vaâo têëm maân:

- Mai nheá.

- Oui, aâ demain.

Nhûng töi chûa quay ra. Töi vêîn cûá tò mònh trïn thaânh giûúâng, lûúäng lûå, möåt laát bêëy giúâ sao lêu thïë. Röìi, khöng biïët taåi sao, böîng nhiïn:

- aáo anh àêy naây, àêy laâ aáo cuãa töi.

Vaâ noái thïm bùçng tiïëng Phaáp:

- Anh àïëm laåi tiïìn ài. Vaâ àïí cêín thêån vaâo trong êëy.

Bên nhoãm nûãa ngûúâi dêåy, cêìm lêëy aáo:

- Merci, àûúåc röìi.

Töi bûúác möåt bûúác luâi ra. Thïë laâ hïët. Bêy giúâ thò khöng sao àuång àïën vñ àûúåc nûäa. Töi bêìn thêìn ngú ngêín, mùåc lêëy chiïëc aáo cuãa töi, vaâ àöåi muä... Vûâa gaâi khuy, töi vûâa noái mêëy cêu böng àuâa vö võ vúái cö aã àûáng úã chên giûúâng sùæp tiïîn töi vïì. Töi truâng trònh uöëng nûúác vaâ huát thuöëc, muöën caái thúâi khùæc naây cûá keáo daâi ra maäi.

Àïën khi ngöìi trïn xe vïì qua nhûäng phöë khuya vùæng veã, têm trñ töi múái dêìn bònh tônh laåi. Gioá laånh thöíi maát trïn vûâng traán noáng, vaâ caái caãm giaác maát êëy khiïën töi dïî chõu. Töi nghô laåi àïën nhûäng cûã chó


vaâ dûå àõnh cuãa töi luác naäy, thêåt vûâa nhû möåt ngûúâi khön kheáo laåi nhû möåt ngûúâi mêët höìn. Têët caã nhûäng caái àoá bêy giúâ xa quaá. Têm trñ töi giaän ra, nhû möåt cêy tre uöën cong trúã laåi caái thùèng thùæn luác thûúâng. Töi caãm thêëy möåt caái thuá khoaái laåc kyâ dõ, khe kheä vaâ thêìm lùång rung àöång trong ngûúâi, coá leä laâ caái khoaái laåc bõ caám döî, maâ cuäng coá leä caái khoaái laåc àaä àeâ neán àûúåc sûå caám döî. Vaâ möåt möëi tiïëc ngêëm ngêìm, töi khöng tûå thuá cho töi biïët vaâ cuäng cöë yá khöng nghô àïën, khiïën cho caái caãm giaác êëy cuãa têm höìn töi thïm möåt veã rúân rúån vaâ sêu sùæc.

* * *

Saáng höm sau tónh dêåy úã nhaâ, töi ngêín ngú nghô laåi caác viïåc töëi höm trûúác, y nhû trong möåt giêëc möång, chûá khöng phaãi viïåc àaä xaãy ra... Töi ngaåc nhiïn tûå hoãi sao mònh haäy coân laâ ngûúâi lûúng thiïån, khöng phaãi laâ keã ùn cùæp. Maâ töi thuá thûåc rùçng nïëu bêëy giúâ töi àaä laâ keã ùn cùæp, caái àoá cuäng khöng khiïën töi lêëy laâm ngaåc nhiïn hún. Maâ coân laâ ngûúâi lûúng thiïån, töi tûå thêëy cuäng chùèng coá gò laâ àaáng khen. Töi nhúá roä luác àoá khöng coá möåt yá nghô naâo vïì danh dûå, vïì àiïìu phaãi, àiïìu traái ngùn caãn töi, vaâ khiïën töi ài vaâo con àûúâng ngay, nhû ngûúâi ta vêîn noái. Khöng, khöng coá möåt chuát gò nhû thïë. Caái gò àaä giûä töi laåi? Töi khöng biïët... Coá leä chó möåt lúâi noái khöng àêu, möåt cûã chó naâo àêëy, vïì phña naây hay phña kia, àaä khiïën töi coá ùn cùæp hay khöng ùn cùæp. Chó möåt súåi toác nhoã, möåt chuát gò àoá, chia àõa giúái cuãa hai bïn... Töi coá tiïëc àaä khöng lêëy hay khöng, hay bùçng loâng mònh vò àaä chöëng giûä laåi caái yá xêëu? Töi cuäng khöng tòm biïët roä hún. Hònh nhû yá nghô ham muöën hay truâ trûâ töëi êëy khöng phaãi laâ cuãa töi, hònh nhû cuãa ai êëy, cuãa möåt ngûúâi naâo khaác laå, khaác vúái caái ngûúâi thûúâng cuãa töi bêy giúâ...

Chuáng töi àïìu yïn lùång. Anh Thaânh noái xong, vúái caái àiïëu huát möåt húi thuöëc laâo rêët kïu. Röìi anh thúã ra thong thaã, mùæt lúâ múâ nhòn doäi theo laân khoái ài.

Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Súåi toác, Nxb Àúâi nay, Haâ Nöåi, 1942.

Documents

Tuyen tap truyen ngan khai hung