UMBLİKAL KATETER ve BAKIMI

Hazırlayan: Ayla Karadeniz

Acıbadem Kadıköy Hastanesi

Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi Ekip Lideri

Hazırlanma Tarihi: 11/11/2015

https://anneansiklopedisi.wordpress.com/

SUNU PLANI

Umblikal Kateterizasyon

Umbilikal Kateter Takılma Endikasyonları

Umbilikal Kateter Kontrendikasyonları

Umbilikal Kateter Takılması

Dikkat edilmesi gerekenler

Gerekli malzemeler

Umblikal arter kateter takma tekniği

Umblikal ven kateter takma tekniği

Umbilikal Kateter Pansumanı

Umbilikal Kateter Çıkarılma Endikasyonları

http://www.fprmed.com/Medical/procedures/umbilical_catheter_02.gif

Yenidoğan yoğun bakım ünitesine yatırılarak mekanik ventilasyon gerekecek kadar genel durumu kötü olan bebeklerde, sık kan örneği alınması ya da çoklu tedavilerinin olması nedeniyle umblikal arter veya umblikal ven kateteri takılması gerekir.

UMBLİKAL KATETERİZASYON

http://www.smartdraw.com/cmsstorage/exampleimages/a198793e-ef17-4c74-b400-b276507d580c.png

http://www.utahmed.com/images/umbilicath.jpg

•Sık olarak kan örneği almak

•Devamlı arter kan basıncını izlemek

•Kan değişimi (Exchange)

•Diğer girişimlerin risk oluşturabileceği doğum tartısı 1000 gr’dan az olan tüm yenidoğanlarda

•Kalp kateterizasyonu uygulaması

•Sıvı, TPB ve ilaç uygulamalarında endikedir.

Umbilikal Kateter Takılma Endikasyonları

http://img.medscapestatic.com/pi/meds/ckb/61/8461tn.jpg

Umbilikal Kateter Kontrendikasyonları

• Peritonit

• Nekrotizan enterokolit

• Omfalosel – omfalit

• Bacakta veya kalçada damar

sorunu bulguları

• var ise takılmamalıdır.

http://www.sekretebukurie.com/qelizat-e-kordonit-umbilikal-mposhtin-leukemine/

Umbilikal Kateter Takılması

• Takılmadan önce giriş yeri antiseptik solüsyonla temizlenir.

•Umblikal kateter yerleştirme öncesinde iyot solüsyonun kullanılması yenidoğan tiroidlerine karşı potansiyel etkisinden dolayı önerilmez, tentürdiyot kullanılmaz.

•Diğer iyot içeren (Povidon iyot) solüsyonlar kullanılabilir.

• Tercihen Cilt antisepsisinde % 2 lik klorheksidin antiseptik solüsyon, %10 povidon-iyot ve %70 lik alkol kullanılır.

http://www.respiratoryupdate.com/members/images/1432a.JPG

Kateter takılmadan önce giriş yerine sürülen antiseptik

solüsyon cilt üzerinde kalmalı ve hava ile temas ederek

kuruması sağlanmalıdır.

Kateterlerin takılması yada pansuman değiştirilmesi sırasında

cilde aseton yada eter gibi organik çözücüler sürülmemelidir.

http://galerie.alittlemarket.com/galerie/sell/83892/peintures-peinture-vierge-a-l-enfant-moderne-11724937-p1100548-7502f-77563_big.jpg

• İşlem esnasında bebeğin yüzü açık olmalı

• Kanama kontrolü için göbeğe alttan düğüm atılmalı

• Arter dilate edilmeden takılmamalı

• Kateterin yeri daima radyolojik olarak görüntülenmeli

• Bebek yüz üstü yatırıldığında kanama açısından sık kontrol edilmeli

• Sıvı vermeden önce daima sette hava olup almadığı kontrol edilmeli

Dikkat Edilmesi Gerekenler !!!

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTmA5jUvouyxB_ygZPeowKGoMplYkkDKMkOq5AW5haqsgBlJoYj

http://www.slhd.nsw.gov.au/rpa/neonatal/html/images/uvc7.jpg

Gerekli malzemeler:

• Kullanılacak malzemelerin tümü steril olmalıdır.

• Uygun boyutlarda önlük ve eldiven • Antiseptik solüsyon • Biri ortadan delikli olmak üzere en az 3 adet

steril örtü • Kateter boyutları ≥ 1500 g tartılı bebekler için

5 Fr, < 1500 g tartılı bebekler için 3,5 Fr • Küçük boy penset, arter dilatatörü, • Steril iplik, üç yollu musluk, enjektör, steril gaz • Heparinli serum fizyolojik • Flaster, bisturi ucu, makas, • Steril olmayan maske ve bone gereklidir.

http://www.i-ma.com/images/Umbilical_Catheter.jpg

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTo0Q9q7Kqb4UgIs0-WGdyz99fV4dH4TPz--TZuPBYjXNK4W7tD

Umblikal Arter Katater Takma Tekniği

• İşlem esnasında bebek oksijen satürasyonu ve tansiyon

monitörü ile izlenir. • Takılma işlemi öncesinde bebeğin sol omuz – göbek

mesafesi ölçülerek, standart tablolarda kateterin • kaç santimde fikse edileceğine bakılır.

http://onlinemakale.sislietfaltip.org/pdf/sisli/195200911241_1_1.pdf

http://www.radiologyassistant.nl/data/bin/a526cc6af59fd3_Umbilic-art4.jpg

• Steril olarak giyinilir. • Göbek kordonu ve 5 cm etrafı antiseptik

solüsyon ile silinir. • Kateter ve üç yollu musluk heparinli sıvı ile

yıkanır. • Göbek 1-1.5 cm güdük kalacak şekilde kesilir. • Göbek kordonu kesilmeden önce, kesilecek

kısmının alt bölgesine, sağlam ipek iplik ile kateter geçmesine engel olmayacak şekilde bir düğüm atılır.

• Göbek kesildikten sonra kanama gelişirse bu düğüm sıkılır.

• Göbekte 2 arter (damar duvarı kalın, iç ağzı dar birbirine benzeyen iki damar) ve bir ven (iç ağzı geniş, damar duvarı ince) görülür.

http://onlinemakale.sislietfaltip.org/pdf/sisli/195200911241_1_1.pdf

• Kıvrılmamış göbekte arterler saat 4 ve 7, ven ise saat 12 hizasında görülür.

• Arter, arter dilatatörü ile yavaş ve sabırlı bir şekilde dilate edilir.

• Kateter ucu penset yardımı ile damara sokulur.

• Göbek arterleri önce deri altında ilerlediğinden kateter ilk 1-2 cm ilerletilirken hafif zorlanma olur.

• Hedeflenen uzaklığa gelindiğinde kateter göbek güdüğüne en yakın yerden fikse edilir.

• Kataterin fikse edildiği santim çizgisi not edilir.

• Kataterin H tekniği ile karına sabitlenir.

http://www.vygon.co.uk/images/upload/umbilical.jpg

http://www.grip-lok.com/wp-content/uploads/2014/11/2300nuch-5_1088_general.jpg

• İsteğe bağlı olarak kateter göbek kordonuna ipek dikiş ile tutturulur. • Röntgen ile kateterin yeri doğrulanır. • Göbek arter kateteri radyolojik olarak alt düzey için L3-L4

aralığında, üst düzey için T6-T9 vertebralar hizasında olmalıdır.

http://www.radiologyassistant.nl/data/bin/a526cf13cd2465_Umbilic-vein3.jpg

Umblikal Ven Kateter Takma Tekniği:

• Göbek ven kateteri umbilikal ven yolunda, duktus venosus

sayesinde vena kava inferior ve sağ atriyuma ilerler.

• İşlem öncesi sol omuz-göbek uzunluğu ölçülerek hedef uzaklık

standart tablolardan hesaplanır.

http://onlinemakale.sislietfaltip.org/pdf/sisli/195200911241_1_1.pdf

• Göbek arter kateterine göre genellikle dilatasyona gerek duyulmadan takılır.

• Venöz kateter takılırken karaciğer venlerine girilebilir.

• Bu durumda kateterden kan gelmez. Kateter 2-3 cm geri çekilir, göbek güdüğü bir miktar gerilir, kateter kendi ekseni etrafında döndürülerek tekrar vena cava inferiora takılmaya çalışılır.

• Ven kateteri takarken, venin kontraksiyonu daha az olduğundan göbekten kanama daha fazla olur.Bu durumda göbeğin üstüne kanama durana kadar hafif bir bası yapılır.

• Kateterin yeri radyolojik olarak doğrulanır.

• Kateterin diafram üzerinde, vena cava inferiorun içerisinde olması gerekir

Umblikal Kateter Pansumanı

• Kateteri takmadan önce, takıldığı ve çıkarıldığı zamanlarda, pansuman değiştirilmesinde mutlaka el hijyeni sağlanmalıdır

• Eldiven kullanımının el yıkama gereksinimini kesinlikle ortadan kaldırmadığı bilinmelidir.

•Antimikrobiyal dirence ve mantar enfeksiyonuna neden olabileceği için bu bölgeye antibiyotikli kremler uygulanmamalıdır.

• Lipid takılan setler 24 saatte bir değiştirilmelidir.

https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQq98xBtJFpdBz0nh52mMm2D_6CZjeKkx3pPACdWTFIlW0_obesVg

• Kateter pansumanı nemlendiğinde yada bütünlüğü bozulduğunda yada kirlendiğinde mutlaka değiştirilmelidir. Rutin pansuman yapılmaz.

Kateter pansumanı sırasında giriş yerinde akıntı, eritem, ısı artışı gibi enfeksiyon bulguları araştırılır.

Giriş yeri %10 povidon iyot ve %70 lik alkol ile silinir.

http://img.medscape.com/pi/emed/ckb/clinical_procedures/79926-79931-1348931-1363635.jpg

Umblikal Kateter Çıkarılma Endikasyonları

• Kateter rutin olarak değiştirilmemelidir. Ancak kateter ilişkili bakteremi , damar yetersizliği veya tromboz belirtileri varsa kateter çıkarılmalıdır.

•Umblikal arter kateteri

Kateter ihtiyacı bitince,

alt ekstremite venöz yetmezlik gelişirse çekilmelidir.

• 5 günden uzun süre kullanılması önerilmez.

•Umbilikal venöz kateterler 14 güne kadar kullanılabilir.

•Uygun tedaviye rağmen

Enfeksiyon bulgularının 48 saat içinde azalmaya başlamaması

Kan kültürü pozitifliginin devam etmesi (>72 saat)

• Tünel enfeksiyonu

•Hipotansiyon varlıgı

• Sepsis, septik trombofilebit

• Port cebi absesi

• Endokardit gelismis olması kateter çekilme endikasyonusur.

KAYNAKLAR

1. Aygün, G. Damar içi kateter enfeksiyonlarının önlenmesi ve kontrolü. hastane enfeksiyonları: Korunma ve kontrol. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi. 2008; 60(1):79-88.

2. Bülbül A, Okan F. Yenidoğanda sık kullanılan invazif girişimler. ŞEH Tıp Bülteni. 2008; 42(1):1-9.

3. Demir Çimenci N, Büyük Akbaş D, Uzun N, Öncül Baş A, Zübarioğlu U, Bülbül A. Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde invaziv araç ile ilişkili hastane enfeksiyon oranları. Şişli Etfal Tıp Bülteni. 2015; 49(2): 107-111.

4. http://www.gemed.com.tr/urunler/10/santral-venoz-katater.html Erişim tarihi: 09.11.2015.

5. http://gaziantepcocuk.gov.tr/upload/dosyalar/130190333234737360.pdf Erişim tarihi: 09.11.2015.

6. http://sakur.uludag.edu.tr/dosya/FR-HYE-04-421-04.pdf Erişim tarihi: 09.11.2015.

7. http://www.necipfazildh.saglik.gov.tr/kalite/index.php?option=com_jdownloads&Itemid=242&view=finish&cid=1514&catid=5 Erişim tarihi: 09.11.2015.

8. http://hastane.sdu.edu.tr/HKS/Files/Umblikal.Kateter.Takilma.Talimati.pdf Erişim tarihi: 09.11.2015.

9. Ecevit A, Anuk İnce D, Hanta D, Kurt A, Harman A, Özkiraz S, Gülcan H, Tarcan A. Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde izlenen yenidoğanlara periferik ve ultrasonografi eşliğinde takılan santral kateter komplikasyonlarının karşılaştırılması. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi. 2013; 56(1):12-

19.

Teşekkürler…