UNIVERSITETI I GJAKOVËS “FEHMI AGANI”

FAKULTETI I EDUKIMIT

Dega: Program Fillor

PUNIM DIPLOME

Raporti ndërmjet nxënësit, prindërit dhe mësimdhënesit në

funksion të zhvillimit të gjithanshëm të fëmijëve

Mentori: Kandidatja:

Prof. Ass. Dr. Shemsi Morina Arlinda Morina

Gjakovë, 2017

2

PËRMBAJTJA

FALËNDERIM.............................................................................................................................................3

ABSTRAKT .................................................................................................................................................4

HYRJE ..........................................................................................................................................................5

1. ROLI I MËSUESIT PËR TË KRIJUAR PARTNERITET NË MBËSHTETJE TË PRINDËRVE NËZHVILLIMIN E GJITHANSHËM TË FËMIJËVE .....................................................................................6

1.1. Tiparet e përgjithshme të mësimdhënies.......................................................................................7

1.1.1. Karakteristikat e mësuesve të suksesshëm ....................................................................................7

1.2. Metodat tradicionale dhe bashkëkohore të mësimdhënies ............................................................8

1.3. Parimet kryesore të diferencimit të procesit mësimor dhe mënyrat e realizimit të tij.................10

2. FAKTORËT MËSIMORË - SUBJEKTIV .........................................................................................11

2.1. Nxënësi .......................................................................................................................................12

2.2. Mësimdhënësi .............................................................................................................................13

2.3. Prindërit e nxënësve ....................................................................................................................15

3. BASHKËPUNIMI NË MES FAMILJES – SHKOLLËS ...................................................................17

3.1. Bashkëpunim në mes prindërve dhe mësuesit ............................................................................17

3.2. Bashkëpunimi prindër – mësues është një kusht i domosdoshëm gjatë procesit të edukimit tëfëmijëve ..................................................................................................................................................19

3.3. Si mund të përmirësohet marrëdhënia prind – mësues ...............................................................21

3.3.1. Kushtet e nevojshme për bashkëpunimin me prindër .................................................................22

3.4. Barrierat në pjesëmarrjen e prindërve.........................................................................................23

3.4.1. Disa nga barrierat në pjesemarrjen e prindërve në shkollë .........................................................23

3.4.2. Këshilli i prindërve .....................................................................................................................24

4. KOMUNIKIMI NDËRMJET MËSUESIT DHE PRINDËRIT..........................................................25

4.1. Komunikimi njëdrejtimsh ...........................................................................................................25

4.2. Komunikimi dydrejtimsh ............................................................................................................26

5. KOMUNIKIMI NDËRMJET MËSIMDHËNËSIT DHE NXËNËSIT ..............................................28

5.1. Karakteristikat e bisedës verbale dhe joverbale ..........................................................................29

5.2. Mënyrat dhe stilet e bisedës ........................................................................................................30

PËRFUNDIM .............................................................................................................................................32

LITERATURA ...........................................................................................................................................33

3

FALËNDERIM

Tani që kam arritur në fund të këtij punimi, dëshiroj t’ju shpreh falënderimet e mia të gjithë

atyre që në mënyra të ndryshme më ndihmuan në zhvillimin, avancimin dhe realizimin e këtij

punimi, pa ndihmën e të cilëve vështirë që do të arrija.

Falënderoj mentorin Prof. Ass. Dr. Shemsi Morina që tregoi përkushtim për të më ndihmuar më

udhëzimet dhe rekomandimet e tij që të arrijë në fund të këtij rrugtimi.

Falënderoj familjen time, veçanërisht prindërit e mi për mirëkuptimin dhe përkrahjen që më

kanë ofruar gjatë viteve të studimit. Falë ndihmës dhe përkushtimit të tyre, unë kam arritur më

sukses rrugtimin tim profesional.

4

ABSTRAKT

Qëllimi i këtij punimi është studimi i raportit nxënës, prindër dhe mësues. Në këtë punim kam

trajtuar mënyrat dhe format e bashkpunimit ndërmjet prindërve, nxënësve dhe mësimdhënesve.

Po ashtu kam trajtuar edhe barrierat e pjesëmarrjes së prindërve në shkollë.

Ndërtimi dhe zhvillimi i partneritetit shkollë-familje, është një ndër tematikat më aktuale në

diskutimet dhe qasjet profesionale të drejtuesve të institucioneve shkollore, mësuesve, në fushën

e edukimit. Kjo, jo vetëm për shkak të interesit të shkollës për përmirësimin e cilësisë së

shërbimit të saj, por edhe për faktin se familja ka një rol dhe potencial të konsiderueshëm në

efektivitetin e edukimit të fëmijëve.

Ky raport ka rëndesi të madhe për suksesin e fëmijeve në shkollë. Sipas studimit të kësaj temë

kam vërtetuar se sa më e madhe të jetë përfshirja e prindërve në edukim, aq më i përparuar është

fëmija në çdo aspekt.

Fjalët kyçe: përfshirje në edukim, raporti shkollë-familje, mësimdhënesi, prindëri, nxënësi.

5

HYRJE

Mësimdhënia ashtu si çdo dukuri tjetër e jetës së përditshme, ndryshon me kohën në të njëjtën

mënyrë siç ndryshojnë dhe interesat e kërkesat e nxënësve, që janë objekt i këtij procesi.

Mësuesit kanë qenë gjithnjë në mëdyshje, nëse një metodë mësimdhënie është më e mirë apo

nëse mënyra e zhvillimit të mësimit prej tyre është më e përshtatshmja, pasi është pikërisht

mësuesi ai që me zgjedhjet që bën përcakton suksesin ose mos-suksesin e procesit të

mësimdhënies.

Fëmijët zhvillohen në mënyrë të gjithanshme, ata kanë nevojë për mbështetje që të kenë një

shëndet të mirë, ushqyerje, mbrojtje, nxitje për të mësuar. Për qëllimet zhvillimore dhe të të

mësuarit të fëmijëve janë shumëdimensionale. Ato arrihen kur fëmijët mbijetojnë dhe bëhen të

shëndetshëm fzikisht, të sigurtë emocionalisht, të aftë në shoqëri dhe në procesin e të mësuarit, të

ndërgjegjshëm kulturalisht dhe shpirtërisht dhe estetikisht krijues. Ata rriten dhe bëhen njerëz të

rritur të përgjegjshëm dhe produktivë.

Me këtë punim do të mundohem që të paraqes disa aktivitete me të cilat mendoj se mund të

ndikojnë në bashkëpunimin e ngusht të shkollës më familjen. Bashkëpunimi në mes të shkollës

dhe familjes duhet të organizohet në mënyrë që ai të jetë permanent dhe serioz. Ky bashkëpunim

nuk duhet të lejohet që të trajtohet si çështje vullneti dhe gadishmërie e shkollës mësuesve dhe e

prindërve.

Shkolla dhe familja përbëjnë dy faktorë të rëndësishëm në edukimin dhe arsimimin e brezit të ri.

Megjithëse ndryshimet midis këtyre dy faktorëve të edukimit, duhet theksohet se shkolla ka një

rol të rëndësishëm në përgatitjen e familjes për edukimin e fëmijës, dhe kjo është një

karakteristikë e saj. Raporti që krijohet ndërmjet shkollës dhe familjes varet nga shumë faktorë.

Rëndësi të madhe ka motivi që konsiston në dëshirën dhe gatishmërinë për bashkëpunim që është

në favor të edukimit të brezit të ri.

6

1. ROLI I MËSUESIT PËR TË KRIJUAR PARTNERITET NË

MBËSHTETJE TË PRINDËRVE NË ZHVILLIMIN E

GJITHANSHËM TË FËMIJËVE

Një arsim gjithëpërfshirës për të gjithë fëmijët është ai që i ofron secilit: mundësitë për të marrë

shërbime efektive edukative, me shërbimet dhe materialet e tjera mbështetëse të nevojshme, në

klasa në përshtatje me moshën, në mënyrë që të përgatiten për të pasur jetë produktive dhe për të

qenë anëtarë të plotë të shoqërisë.

Ron Miller (2008)1, e përkufzon si: Edukimi i gjithanshëm është një përpjekje për të kultivuar

zhvillimin e njeriut në tërësi si qenie njerëzore. Edukimi tradicional e shikonte fëmijën si një

marrës pasiv të informacionit dhe rregullave, ose në rastin më të mirë, një procesues

informacioni që i përngjasonte kompjuterit. Përqasja e gjithanshmë njeh faktin se një fëmijë që

rritet për t’u bërë një njeri i plotë duhet të zhvillojë jo vetëm aftësitë intelektuale, por edhe ato

fzike, psikologjike, emocionale, ndërpersonale, morale dhe shpirtërore. Fëmija nuk është një

punonjës në trajnim, por një qenie e ndjeshme që ka forca jetësore dhe ndikohet nga mjedisi i

jashtëm.

Ron Miller identifkoi katër cilësi që karakterizojnë edukimin e gjithanshëm:

1. Inkurajon të mësuarit përmes përvojës. Ka më shumë diskutim, pyetje dhe

eksperimentim; ka më shumë angazhim aktiv në një mjedis të gjithanshëm të të mësuarit

dhe një mungesë e testimeve, vlerësimeve, etiketimeve dhe krahasimeve. Të mësuarit

është proces i rëndësishëm për fëmijët, lidhet me jetën e tyre.

2. Krijimi i marrëdhënieve personale konsiderohet po aq i rëndësishëm sa dhe arritjet në të

mësuar. Këto mjedise të të mësuarit përpiqen të nxisin sensin e komunitetit dhe të

përkatësisë, si dhe cilësitë e sigurisë, respektit, përkujdesjes për të tjerët dhe dashurisë.

3. Theksi vihet dhe në botën e brendshme të fëmijëve; domethënë ka interes dhe për

ndjenjat e tyre, aspiratat, idetë dhe pyetjet që çdo fëmijë sjell në procesin e të mësuearit.

1 Kochhar – Bryant, C.A. dhe Heishman, A. (2010). Effective collaboration for educating the whole child.

7

Edukimi nuk është më një transmetim informacioni, por një udhëtim vajtje – ardhje në

botën e jashtme.

4. Edukimi i gjithanshëm shpreh ndërgjegjen “ekologjike”. Njeh faktin se çdo gjë në botë

ekziston në një kontekst të caktuar në lidhje me komunitetet gjithëpërfshirëse. Kjo

përfshin një respekt për natyrën është një perspektivë që pranon dhe përqafon

diversitetin, si natyror ashtu dhe kulturor.

1.1. Tiparet e përgjithshme të mësimdhënies

Mësuesit marrin mjaft vendime që ndikojnë në jetën e nxënësit. Këto vendime fillojnë që nga

mënyra se si i vendosin bankat në klasë, deri tek kohëzgjatja e veprimtarive në klasë. Madje edhe

nxënësit kur janë duke punuar në mënyrë të pavarur, individualisht apo në grupe të vogla, ata

janë të ndikuar nga vendimet që mësuesi ka marrë për gjëra të tilla, si materialet, ndarjet në

grupe apo llogaritjen e kohës për veprimtari të ndryshme.

1.1.1. Karakteristikat e mësuesve të suksesshëm

Studimet e kryera kohë më parë rreth mësimdhënies së suksesshme përqendrohen tek vet

mësuesit. Studiuesit mendojnë se suksesi në mësimdhënie gjendet në karakteristikat e mësuesve.

Tri janë karakteristikat kryesore të mësuesvë: dijet, qartësia, ngrohtësia.

Dijet – Mësuesit që kanë njohuri më shumë për lëndën e tyre përpiqen të përdorin strategji më

efikase të mësimdhënies.

Organizimi dhe qartësia – Qartësia e mësuesit ndikon në të nxënit e nxënësve. Ekzistojnë lidhje

të rëndesishme midis qartësisë, njohurisë së lëndës dhe të nxënit e nxënësve.

Ngrohtësia, të qënit miqësor dhe të kuptuarit e mësuesit, janë tiparet më të forta të lidhura me

qëndrimet e nxënsëvë ndaj lëndës.

8

1.2. Metodat tradicionale dhe bashkëkohore të mësimdhënies

Mësimdhënia mund të realizohet në mënyra të ndryshme, por është pikërisht mënyra në të cilën

ajo zhvillohet, që përcakton suksesin ose dështimin e këtij procesi. Ndër metodat që kanë qenë

në qendër të vëmendjes së studiuesve të kësaj fushe për vite me radhë, janë metodat tradicionale

të mësimdhënies në qendër të procesit mësimor mësuesin dhe metodat bashkëkohore të

mësimdhënies në qendër të procesit mësimor nxënësin.2 Në mësimdhënien tradicionale, mësuesi

është në qendër të procesit mësimor dhe i transmeton nxënësit informacion të zbërthyer prej vetë

mësuesit. Në mësimdhënien tradicionale, mësuesi i shpjegon vetë regullat, në bazë të së cilave

ndërtohen strukturat e ndryshme gramatikore.

Metodat tradicionale të mësimdhënies kanë këto përparësi ndaj metodave bashkëkohore:

1. Mësuesit i duhet një sasi më e vogël kohe për planifikimin dhe kryerjen e aktiviteteve të

ndryshme në klasë, ndërkohë që në mësimdhënien bashkëkohore mësuesi duhet të bëjë

përgatitje materialesh dhe aktivitetesh që kërkojnë më shumë kohë dhe mundim.

2. Njohuritë përftohen në mënyrë më të plotë. Sasia e informacionit, që nxënësit mësojnë

nga shpjegimet e hollësishme të mësuesit në mësimdhënien tradicionale është më e madhe

se ajo që mësohet nëpërmjet ndërveprimit mes nxënësve dhe udhëzimeve të mësuesit në

mësimdhënien bashkëkohore.

Pavarësisht përparësive edhe metodat tradicionale kanë mangësitë e tyre, si:

a) Mungesa e efikasitetit të këtyre metodave tek një pjesë e nxënësve,

b) Niveli i ulët i motivimit të nxënësve,

c) Kufizimi në mundësitë e kontrollit të përparimit të nxënësve.

2 Rraku, V. (2013) The importance of methodology in english language teaching. Journal of Institute Alb-Shkenca. fq. 227.

9

Mësimdhënia bashkëkohore i aftëson nxënësit, i nxitë ata në veprimtaritë mësimore, t’i gjejnë

vet burimet e informacionit, të zhvillojnë aftësitë, shkathtësitë dhe formojnë shprehitë e tyre. Për

arritjen e këtyre rezultateve duhet krijuar kushte, një mjedis të përshtatshëm mësimorë.”

Prandaj detyrë e mësuesit është të krijoj një mjedis sa më të përshtatshëm dhe mjedis të

ngrohtë pune, ku secili nxënës të ndjehet i lirshëm të shprehë mendimin e vet, të besoj në

vetvete, të besojnë te mësuesi dhe shokët e tij.”3

Në mësimdhënien bashkëkohore planifikohen metoda, teknika, forma të përshtatshme në

procesin mësimorë, ku edhe ndryshon pozita e nxënësit dhe mësimdhënësit, ku shkolla është më

e hapur ndaj mjedisit shoqëror. Mësimdhënia bashkëkohore tejkalon të nxënit riprodhues dhe

krijon kushte për të nxënit aktiv dhe zhvillimin e të menduarit. Pra kemi të bëjmë me një

mësimdhënie cilësore. Kjo do të thotë se nxënësi duhet të jetë në gjendje të bëjë rindërtimin e

ideve, koncepteve, mendimeve përmes procesit të njohjes, veprimit dhe ndërveprimit duke

përdorur të menduarit dhe funksionet e tij si: analizën, sintezën, përfundimin, gjykimin,

krahasimin, vlerësimin etj.” Mësimdhënia bashkëkohore nënkupton ndryshimin e roleve të

mësuesit dhe nxënësit, me qëllimin kryesor - lehtësimi i të nxënit.”4

Mësimdhënia bashkëkohore mbështetet në disa parime:

· Aftëson nxënësit për të nxënit e pavarur,

· Nxitë nxënësit që të jenë nismëtar,

· Krijohet dallueshmëri në të nxënë dhe nxite të menduarit kritik, krijues,

· Nxitë dhe krijon kushte për komunikim shumëkahor dhe të frytshëm,

· Aftëson nxënësit për vlerësim dhe vetëvlerësim

3 Rama ,B. (2011). Metodat e mësimdhënies dhe ndikimi i tyre në të nxënë .”Revista pedagogjke”.Tiranë: fq.27.4 Rama, B. (2011). Metodat e mësimdhënies dhe ndikimi i tyre në të nxënë.” Revista pedagogjke”.Tiranë: fq.30.

10

1.3. Parimet kryesore të diferencimit të procesit mësimor dhe mënyrat e

realizimit të tij

Diferencimi i procesit të mësimdhënies kërkon që mësuesit të kuptojnë se klasa është vendi, ku

mësuesi krijon imazhin më të mirë të nxënësve në lidhje me procesin e mësimdhënies dhe të

mësuarit çdo ditë, derisa ajo të funksionojë për çdo nxënës në veçanti. Diferencimi i procesit të

mësimdhënies nuk do të thotë që, një mësues të plotësojë të gjitha interesat e të gjithë nxënësve

gjatë gjithë kohës. Ai kërkon që mësuesi të krijojë një numër të arsyeshëm strategjish të të

mësuarit, pjesën më të madhe të kohës, në mënyrë që nxënësit ta shikojnë të mësuarin si të

përshtatshëm, gjatë kësaj kohe.

Tre elemente të planit mësimor që mund të diferencohen janë: përmbajtja, procesi dhe

produkti5

Diferencimi i përmbajtjes. Përmbajtja i referohet njohurive dhe aftësive që nxënësit duhet të

mësojnë. Nxënësit që e kuptojnë pjesën më të madhe të koncepteve, nuk është e nevojshme të

marrin pjesë në mësimdhënien e drejtpërdrejtë dhe mund të përdorin tekste të ndryshme me

nivele të ndryshme leximi ose të përdorin konceptet në situata të ndryshme.

Diferencimi i procesit. Procesi përfshin aktivitetet që u krijojnë nxënësve mundësinë të

praktikojnë dhe të kuptojnë përmbajtjen. Për shembull, nxënësit mund të krijojnë një grafik, për

të treguar sa e kanë kuptuar një koncept të caktuar. Mësuesi mund të krijojë nivele të ndryshme

të përpunimit të aftësive njohëse për nxënësit me aftësi të ndryshme.

Diferencimi i produktit. Produkti është rezultati i mësimit, një vlerësim ose një projekt.

Diferencimi i produktit, ndryshon kompleksitetin e mjetit që vlerëson zotërimin e koncepteve

prej nxënësve. Për shembull, nxënësve mund t’u ofrohen mundësi zgjedhjeje në lidhje me

projektin që ata duhet të bëjnë, dhe nxënësve që punojnë mbi nivelin e kalueshmërisë, mund t’u

kërkohet të bëjnë punë që kërkon më tepër mendim.

5 Tomlinson, Carol A. (2001). How to Differentiate Instruction in Mixed-Ability Classrooms.

11

2. FAKTORËT MËSIMORË - SUBJEKTIV

Faktorët mësimor, shikuar nga aspekti i strukturës dhe i mënyrës së ndikimit të tyre, paraqesin

një sistem të gjërë e që, mund të përfundojmë për ekzistimin e një numri të madhë të faktorësh.

Kështu duke konstatuar ekzistencën e sistemit multifaktoral, themi se ata gjatë punës mësimore

ndikojnë në forma të ndryshme në elaboracionin didaktik të organizimit të mësimit.

Faktorët mësimor ose faktorët didaktik përbëjnë aspekte fundamentale të elaboracioneve

didaktike, prandaj ato janë struktura komplekse që në teorinë dhe në praktikën mësimore zënë

vend të posaqëm.

Angazhimi i faktorëve të shumëfishtë në mësim, shikuar nga këndvështrimet shkencore dhe

filozofike, nuk mund të konsiderohen vetëm si proces i ndikimit në personalitetin e nxënësit,

përkatësisht prania e faktorëve në mësim paraqet një mundësi të gjerë për manifestime

interaksionale të të gjithë faktorëve, duke eliminuar çdo dukuri të subordinimit faktoral.

Në sistemin polifaktoral didaktik, duke bërë klasifikimin e tyre në mënyrë të drejtë, bëjnë

përcaktimin e vlerës funksionale të çdo faktori në varshmëri me qëllimet dhe detyrat qe shtron

organizimi i mësimit dhe kërkesa për formimin e drejtë dhe të gjithanshëm të personalitetit të

nxënësve në mësim, prandaj sistemi i faktorëve didaktikë është mjaft i zhvilluar dhe i

shumëllojshëm.

Përfshirje e tërësishme e faktorëve në të ashtuquajturin trekëndëshi didaktik, që ekskluzivisht

përfshinë tri elemente (nxënësin, mësimdhënesin dhe prindërin), paraqet pasqyrën e gjendjes të

teorisë dhe të praktikës mësimore të një periudhe të caktuar kohore, por edhe trajtimin e shkollës

dhe punës mësimore kur ajo ishte mjaft e ndarë dhe e izoluar nga rrethi i gjerë shoqëror, shoqëria

si dhe puna prodhuese.

Faktorët mësimor subjektiv janë struktura sociale, të cilat shkaktojnë ndryshime dinamike dhe

me funksinalitetin e tyre kreativ e bëjnë që puna mësimore të zhvillohet sipas planit të

parashikuar.

12

2.1. Nxënësi

Nxënësi si faktorë subjektiv në punën mësimore, paraqet strukturën më të rëndësishme sociale të

sistemit multifaktoral, për të cilën edhe organizohet e tërë puna mësimore. Prandaj nxënësi si

individ me strukturën e vet individuale dhe nxënësit si kolektiv më strukturën e tyre sociale

përbëjnë unitetin kompleks të faktorit mësimorë të cilët për herë dhe në mënyrë direkte ndikojnë

në procesin mësimor. Për të arritur qëllimin në procesin mësimor nxënësit duhet të fitojnë dhe të

zhvillojnë: dituritë, aftësitë njohëse, shprehitë, shkathtësitë dhe qëndrimet, përkatësisht kemi

realizimin e detyrave të kurrikulumit nga arsimtari: detyrën kognitive, afektive dhe

psikomotorike.

Kur bëhet fjalë për nxënësin, si objekt dhe subjekt në mësim, që në fillim duhet bërë diferencimi

i këtyre koncepteve nga kategorizimet e materializimit dialektik mbi objektin dhe subjektin, siç

janë raportet midis njeriut-subjekt dhe botës materiale-objekt.

Nxënësi si subjekt në mësim është pjesëmarrës aktiv i të projektuarit dhe të përgatiturit të punës,

bartës kryesor i realizimit të procesit edukativo-arsimor dhe vlerësues objektiv i rezultateve të

cilat në mënyrë direkte i shfrytëzojnë. Duke përcaktuar në këtë mënyrë pozitën dhe rolin e

nxënësve në mësim, themi se ai nuk u është ekspozuar vetëm ndikimeve të jashtme, por ai

ushtron ndikim mbi elementet dhe strukturat e sistemit të gjerë dhe të shumëfishtë te faktorëve,

megjithatë ndikimet e jashtme në pikëpamje të intensitetit dhe të ekstensitetit të tyre janë të

mëdha, prandaj organizimi i tyre dhe planifikimi i drejtë i tyre luajnë rol me rëndësi, posaçërisht

koordinimi dhe korelacioni interfaktoral është i domosdoshëm për të arritur rezultate të duhura

dhe për një racionalizim dhe ekonomizim të plotë të punës drejt realizimit sa më të mirë të

detyrave mësimore.

Duke u mbështetur në konstatimet e mëparshme, përfundojmë se pozitën e nxënësit në kushtet e

tashme të punës mësimore duhet ndryshuar edhe më tej drejt demokratizimit të marrëdhenieve në

punën mësimore, me qëllim të formimit të personalitetit me vetëdije sa më të lartë në mësim, i

cili me aftësitë e veta dhe angazhimet e vetëdijshme do të jetë faktor i rëndësishëm edhe në

organizimin dhe realizimin e plotë të tërë punës mësimore.

13

2.2. Mësimdhënësi

Mësimdhënësi është faktor subjektiv me rëndësi në punën mësimore, i cili me aftësinë e tij

profesionale dhe përgatitjen didaktiko-metodike, planifkon, organizon dhe realizon tërë punën

mësimore me nxënës dhe mundëson krijimin e kushteve elementare për kryrjen e suksesshme të

punës mësimore.

Sot kur flasim për mësimdhënësin, shikuar nga aspekti bashkëkohor i organizimit të punës

edukativo-arsimore në kushte të marrëdhënieve shoqërore, socialiste dhe vetëqeverisëse, themi

se, pos bazës teorike dhe praktike të pedagogjisë tradicionle në të vlerësuarit e drejt të

personalitetit të mësimdhënësit, na shërben përvoja vetjake e krijuar në kushtet e zhvillimit të

shkollës sonë, që nga ditët e para të revolucionit tonë socialist, ku arsimtari me armë në dorë,

duke luftuar kundër okupatorit dhe tradhëtarëve të vendit, organizonte edhe punën mësimore në

mesin e luftëtarëve. Ky angazhim i shumëfishtë bën që arsimtarët të bëhen bartës të zhvillimit

tonë shoqëror-politik dhe ekonomik drejt progresit dhe të tejkalimit të prapambeturisë, si pasojë

me e rëndë e së kaluarës. Prandaj ’’arsimtari edhe më tej është person qendror, por jo ne kuptim

klasik, por në kuptim bashkëkohor të fjalës6.

Duke bërë përgatitjen dhe organizimin e punës mësimore ai në veprimtarinë e tij manifeston

shkallën më të lartë të aftësisë profesionale dhe pedagogjike (didaktiko-metodike), duke krijuar

marrëdhënie të drejta ndaj nxënësve në frymën e bashkëpunimit dhe të ndihmës së ndërsjellët.

Rolet e shumëfishta të mësuesit7

Mësuesi si ekspert mësimor duhet të merr vendime të rëndësishme rreth materialeve dhe

metodave të mësimdhënies. Këto vendime bazohen në një numër faktorësh, si aftësitë dhe

nevojat e lëndës dhe të gjitha qëllimet që duhet të arrihen.

6 Zylfiu. Dr. Nijazi. “Didaktika”, Prishtinë, 2004, fq. 91.7 Musai, Bardhyl, “Psikologji edukimi”, Tiranë, 1999, fq. 25

14

Mësuesi motivues merr vendime që ndikojnë në motivimin e nxënësve. Metodat e vlerësimit të

përdorura nga mësuesit si p.sh, mund të motivojë nxënësit të rritin përpjekjet për të maksimizuar

nxënien, të rritin nivelin e përvetësimit të njohurive.

Mësuesi menaxhues bën vëzhgimin e veprimtarive në klasë, organizimin e mësimeve,

përgatitjen e detyrave me shkrim dhe testeve, vlerësimin e detyrave, ndihmën që u jepet

nxënsëve që e kërkojnë, konsultat me mësues të tjerë, takimet me prindërit etj.

Mësuesi këshilltar duhet të jetë vëzhgues i ndjeshëm i sjelljes njerëzore. Në çdo klasë, janë

nxënësit ata që sjellin problemt e tyre vetjake tek mësuesi. Mësuesi duhet të u interpretoj

rezultatet e mësimit nxënësve dhe prindërve.

Mësuesi model. Në çdo veprim mësuesi duhet të jetë model për nxënësin e tij. Veprimtaritë e tij

janë të shumta duke filluar që nga ato rutinë që janë lidhur më organizimin dhe përgatitjen deri të

mësimdhënia, korrigjimi i dëtyrave, provimeve.

Problemet me të cilat ballafaqohen mësuesit fillestarë.

Është e rëndësishme të shqyrtojmë stadet individuale të zhvillimit të mësuesit. Zhvillimi i

mjeshtërive të mësuesit kalon në tri stade:

1) Stadi i paramësimdhënies

2) Stadi i fillimit ose mësimdhënia në vitet e para,

3) Stadi i pjekurisë ose i përvojës.

Qëllimi i psikologjisë së edukimit është t’u japë studentëve njohuritë që psikologët e edukimit

kanë fituar prej vitesh. Duke ditur se çfarë kanë mësuar psikologët e edukimit, nuk do të thotë se

bëhesh automatikisht mësues i madh. Por njohja e këtij informacioni shmang dështimin në

mësimdhënie.

Në vitet e para të mësimdhënies reale mësuesit e rinj i kushtojnë rëndësi kompetencës. Ata nuk

kanë besim në aftësitë e tyre mësimdhënëse dhe ky përbën shqetësimin kryesore të tyre.

Mësuesit fillestarë në të gjithë botën ndajnë midis tyre të njëjtat shqetësime.

15

Mësuesit me përvojë vazhdimisht duhet të jetë në kërkim të personalitetit të tij të plotë, të dijë

nevojat e nxënësve dhe me punë këmbngulëse, pasion e vullnet të kapërcejë vështirësit e para.

2.3. Prindërit e nxënësve

Bashkëpunimi me prindër në forcimin e rolit edukativo - arsimor të shkollës dhe në ngritjen e

efikasitetit të plotë të punës mësimore, ka rol me rëndësi.

Për rolin dhe rëndësinë e prindërve në realizimin e suksesshëm të punës mësimore në teorinë e

mësimit, është folur në veçanti. “Shkolla amtare” e J. A. Komenskit është një nga veprat që

rrjedh nga vetë kërkesa që shtron në këtë drejtim karakteri i organizimit të punës të arsimimit

pedagogjik të prindërve. Prindërit janë të obliguar qysh në shkollën e parë, derisa fëmijët janë

ende në duart e tyre, t’u vënë bazat e shëndosha në të gjitha format e edukimit.

Megjithëse edhe më parë, qysh në Greqinë e vjetër, te Platoni dhe Aristoteli, u vu në dukje

rëndësia dhe roli i prindërve, këtë J. A. Komenski e vuri në qendër të vëmendjes të qarqeve

shkollore, kurse më vonë kjo gjithnjë e më tepër nisi të bëhej pjesë përbërëse e organizimit

bashkëkohor të punës mësimore.

Prindërit, si faktorë me rëndësi në procesin e edukimit dhe të arsimimit të fëmijëve, kanë rol të

shumanshëm. Prindërit ndjekin dhe kontrollojnë drejtpërdrejt punën dhe zhvillimin e fëmijëve,

duke u kujdesur që t’u krijojnë kushte sa më të mira për punë dhe në anën tjetër, roli i tyre

pasqyrohet në punën e suksesshme të nxënësve në klasë.

Në bazë të këtyre konstatimeve mund të themi se bashkëpunimi i shkollës me prindërin dhe

anasjelltas (i prindërit me shkollën) është një çështje e domosdoshme, që rrjedh nga qëllimet dhe

detyrat e veprimtarisë edukative – arsimore të këtyre faktorëve shoqërorë, kurse angazhimi i tyre

në këtë drejtim pasqyrohet në ngritjen dhe në formimin e drejtë të personalitetit të të rinjve.

Më shumë përfshirje e prindërve në vendimmarrje nënkupton bashkëpunim komunitar me

familje të tjera, ndihmë ndaj shkollës për të kuptuar dhe njohur më mirë probleme të veçanta të

fëmijës, informim me të mirë për gjithçka ndodh në shkollë dhe me fëmijën e tyre si dhe të

16

mjedisit shoqëror të fëmijës, mundësi reagimi të shpejtë ndaj çdo problemi, mundësi për të

ndihmuar dhe vlerësuar më shumë shkollën dhe fëmijën e tyre. Nxënësit do të ishin përfituesit

më të mëdhenj të bashkëpunimit, sepse do të ndjenin më nga afër vleren e të qenit të

përgjegjshëm dhe të vlerësuar, nën trysninë e dashurisë dhe disiplinës.

Aktivitetet e prindërve

Bashkëpunimi në ndonjë projekt

Bashkëpunimi në ditët për vizita të prindërve

Përkujdesja për detyrat e shtëpisë

Organizimi i ditës së parë të shkollës

Festa me rastin e përfundimit të vitit shkollor

Organizimi i mbrëmjeve me prindër

Aktivitete të përbashkëta të shkollës dhe të prindërve

Organizimi i mbledhjeve vjetore të prindërve

Bashkëpjesëmarrja në aktivitetet sportive

Përcjellja në rast ekskursionesh/ udhëtimesh shkollore

Vizita në shkollë gjatë një jave

Grupet punuese për probleme aktuale

Përpunimi i informacioneve

Ndihma në përkujdesjen ndaj të rinjve me probleme të ndryshme

Projekte, p.sh.: Shkolla përkrah shëndetin e nxënësve

Bashkëpunimi për çështje publike

Përpunimi i broshurave shkollore

Fletë informative për prindër

Përgatitja e zgjedhjeve për zgjedhjen e përfaqësuesve nga ana e prindërve,

Sigurimi i rrugës për në shkollë.

17

3. BASHKËPUNIMI NË MES FAMILJES – SHKOLLËS

Që nga momenti i shkuarjes së fëmijëve në shkollë, në mes të prindërve dhe shkollës krijohet një

lidhje reciproke e afatizuar (derisa fëmijët të shkojnë në shkollë, d.m.th. deri në mbarim të

shkollimit). Që nga ai moment njohja me njëri tjetrin dhe informimi reciprok bëhen të

domosdoshme. Në këtë kontekst fëmija bëhet urë lidhëse në mes të këtyre dy faktorëve. Prindërit

duan të dijnë se cili apo cila është mësuesi e djalit apo vajzës së tyre. Mësuesit gjithashtu duan të

dijnë se cilët janë prindërit e nxënësit. Nevoja e prindërve për të ditur më shumë për përbërjen e

klasës, për orarin e mësimit, për shkollën etj., bëhet gjithnjë e më e theksuar, kurse pretendimi i

shkollës për ti mbështetur si duhet dhe sa duhet nxënësit e tyre i detyron ata që të grumbullojnë

informata për personalitetin e nxënësit, kushtet sociale etj. Për këtë qëllim, mësimdhënësit në

fillim të vitit shkollor organizojnë mbledhje prindore dhe i njoftojnë prindërit me qëllimet

kryesore të programit mësimor, tekstet mësimore dhe format e punës duke vënë theks të veçantë

në rëndësinë e bashkëpunimit, i ftojnë prindërit për bashkëpunim të ndërsjellë.

3.1. Bashkëpunim në mes prindërve dhe mësuesit

Në këtë bashkëpunim që të dyja palët do të duhej të bisedojnë, ta dëgjojnë njëri-tjetrin, ta njohin

njëri-tjetrin dhe t’i kuptojnë e mbështesin synimet e njëri-tjetrit. Format më të njohura dhe më

frekuente të bashkëpunimit të shkollave tona në këtë fushë, mund të jenë:

1) Forma individuale është mënyra e kontaktit direkt.

2) Forma kolektive është një formë që mundëson njohje më të plotë të prindërve.

3) Forma në grupe ka për qëllim mbledhjen e prindërve me karakter të përgjithshëm.

Në fushën e bashkëpunimit në mes të prindërve dhe mësuesve - shkollës me rëndësi të madhe

është njohja dhe respektimi i detyrimeve, të drejtave dhe të kompetencave të njëri-tjetrit,

gjegjësisht mospërzierja në kompetencat të njëri-tjetrit.

18

19

3.2. Bashkëpunimi prindër – mësues është një kusht i domosdoshëm gjatë

procesit të edukimit të fëmijëve

Bashkëpunimi i shkollës me familjen përkatësisht me prindër duhet të jetë i planifikuar dhe pjesë

e programit të shkollës dhe të mësuesit të klasës. ‘‘Përmirësimi i marrëdhenieve me prindërit nuk

ndodhë thjesht për faktin se shkolla ofron veprimtari më të cilat ftohen prindërit. Mësuesit kanë

nevojë t’i takojnë ata atje ku ata ndodhën.’’8

Prindërit dhe mësimdhënësit duhet të bashkëpunojnë për atë se:

Edhe prindërit edhe mësuesit pretendojnë dhe mundohen që fëmijët, gjegjësisht nxënësit

e tyre t’i edukojnë dhe aftësojnë që të bëhen të zellshëm, të ndërgjegjshëm, të aftë e të

pavarur në jetë.

Prindërit dhe mësuesit edhe pse kanë përgjegjësi të ndryshme, edhe pse kryejnë detyra të

ndryshme, duhet ta mbështetsin njëri-tjetrin që t’i arrijnë qëllimet e caktuara.

Prindërit kanë nevojë të ndiejnë mbështetjen e mësueseve, ata duhet të informohen mbi

gjithçka që lidhet me fëmijen.

Mësuesit duhet t’u përgjigjen nevojave të prindërve për të qenë të informuar lidhur me

çdo gjë që ka të bëjë me fëmijën e tyre.

Prindërit duhet të dëgjohen me shumë kujdes dhe vëmendje, pasi ata e njohin fëmijën e

tyre më mirë se kushdo tjetër dhe përbëjnë një burim të çmuar informacioni.

Prania dhe pjesëmarrja e prindërve në aktivitetet mësimore duhet nxitur dhe inkurajuar.

Mësuesit duhet të diskutojnë me prindërit për shumëllojshmërinë e aktiviteteve që fëmija

duhet të kryejë në familje.

Shkolla përveç arsimimit të nxënësve, u ndihmon dhe i përkrah prindërit në edukimin e

fëmijëve të tyre.

Prindërit, në ditë të caktuara, mund të vijnë më herët në shkollë për të parë se si fëmijët e

tyre përfshihen në aktivitete, se si ata zbatojnë rregullat, se si luajnë dhe përfshihen ne

aktivitete.

8 Musai, Bardhyl, “Psikologji edukimi”, Tiranë, 1999, fq. 30.

20

Prindërit nuk duhet të jenë shumë kërkues, qortues e korrigjues ndaj fëmijëve.

Mësuesit duhet t’u tregojnë prindërve se çfarë kanë bërë fëmijët e tyre, se cili është

progresi i tyre dhe vështirësitë me të cilat ata ndeshen.

Bashkëpunimi i mirëfilltë në mes të prindërve dhe mësimdhënësve krijon vetëbesim dhe besim të

ndërsjellët të njëri-tjetri, vetëpërgjegjësi dhe përgjegjësi ndaj njëri-tjetrit, respekt, tolerancë dhe

mirëkuptim ndaj njëri-tjetrit, gatishmëri për zgjidhje të favorshme për palët dhe kompromis.

Përmes bashkëpunimit shkolla - mësuesit dhe prindërit arrijnë ta flakin frikën, pasigurinë dhe

paragjykimet ndaj njëri-tjetrit. Përmes bashkëpunimit, mësimdhënësit dhe prindërit arrijnë të

jenë më objektiv në vlerësim e situatave, në vlerësimin e të arriturave të nxënësve etj. Duke

bashkëpunuar me njëri-tjetrin mësimdhënësit dhe prindërit shtojnë komeptencën e tyre sociale

dhe profesionale dhe kontribuojnë në procesin e zhvillimit dhe përparimit të arsimit.

Me rëndësi është se prindërit duhet ta përceptojnë dhe vlerësojnë veten si faktorë, gjegjësisht

persona të pazëvendësueshëm, sepse nga ana fëmijëve të tyre përceptohen dhe vlerësohen si të

tillë (më të rëndësishëm, më të dashur etj.). Mësuesit gjithashtu duhet ta përceptojnë dhe

vlerësojnë veten ekspertë, por jo të pazëvendësueshëm. Që të dy faktorët suksesin e punës së tyre

edukativo-arsimore duhet ta shohin në bashkëpunim të ndërsjellët. Bashkëpunimi në mes të

prindërve dhe mësuseve nuk duhet të trajtohet si çështje vullneti dhe gatishmërie e mësuesve dhe

prindërve të motivuar për bashkëpunim, por si pjesë integrale e punës institucionale.

Faktorët që ndikojnë në zhvillimin e një marrëdhënie efektive në aftësinë e të dyja palëve për

të ndërtuar një marrëdhënie optimale, në këta faktorë përfshihen:

Kultura dhe vlerat e mësueseve dhe prindërve

Kuptimi i roleve të mësueseve dhe prindërve

Ndjenja e efkasitetit personal të mësueseve dhe prindërve

Karakteristikat personale të mësueseve dhe prindërve

Pritshmëritë e mësueseve dhe prindërve

Aftësitë e komunikimit të mësueseve dhe prindërve

Njohuritë e mësueseve dhe prindërve për fëmijët

Njohuritë dhe aftësitë profesionale të mësueseve

21

3.3. Si mund të përmirësohet marrëdhënia prind – mësues

Aftësitë komunikuese ndërmjet prindërve dhe mësueseve duhet të përmirësohen së pari përmes

komunikimit. Si prindërit, ashtu edhe mësuesit duhet të mësojnë t’ua komunikojnë nevojat apo

kërkesat e tyre, njëri–tjetrit përmes mënyrave efektive të komunikimit. Ata duhet të shprehin

ndjenjat, emocionet, dëshirat në mënyrën e duhur.

Fëmija duhet të ketë si në familje dhe në shkollë një mjedis të sigurt, të qetë, edukues në të gjithë

komponentët e tij. Shpesh, që të rregullohen këto marrëdhënie është e nevojshme të shfrytëzohen

edhe burime të tjera si psikologët, punonjësit socialë, prindërit e fëmijëve të tjerë, kolegë të

mësueseve etj.

Për mësuesit duhet të jetë e qartë se: nuk ka prindër të mirë dhe prindër të këqinj, por disa

prindër dështojnë në përvetësimin dhe aplikimin e aftësive për të qënë prindër të mirë që do të

thotë: nuk arrijnë të njohin siç duhet nevojat emocionale të fëmijës, sikurse njohin dhe nevojat e

tjera, e si rezultat nuk arrijnë as t’i plotësojnë këto nevoja. Duke mos i njohur dot këto nevoja,

prindërit e kanë të vështirë t’ua transmetojnë ato mësueseve të fëmijës.

Ndonjëherë prindërit bëjnë përshkrime apo përcaktime të papërshtatshme të përgjegjësive të tyre

dhe të institucionit arsimor, në lidhje me fëmijët e tyre. Shpesh fajësohen të tjerët për gabimet e

tyre, për neglizhencat, pakujdesitë dhe bëhet i vështirë kapërcimi i problemeve apo vështirësive,

duke u dëmtuar kështu marrëdhënia prind–mësues.

Prindërit e kanë të vështirë të analizojnë dhe të marrin në konsideratë pasojat e mëvonshme të

sjelljeve negative tek fëmijët, pasi për ata fëmija është pasqyra e tyre, prandaj konfliktohen me

mësuesin kur ato tregojnë për ndikimin që mund të kenë këto sjellje në jetën e mëvonshme të

fëmijës. Tek fëmijët disa probleme në sjelljen e tyre lindin edhe si rezultat i mospërshtatjes me

ambjentin fzik dhe psikologjik të shkollës.

Si rezultat i kësaj mospërshtatje që kërkon ndërhyrje për t’u kapërcyer fëmijët mund të tërhiqen

nga jeta e grupit, të mos shfaqin iniciativa, të jenë pasiv për një periudhë të shkurtër kohe.

Prindërit e kanë të vështirë të kuptojnë këtë ndryshim të fëmijës së tyre dhe mendojnë se

problemi i vetëm është marrëdhënie e fëmijëve me mësuesit.

22

Në përgjithësi prindërit presin të kenë një fëmijë dinamik, të motivuar që është gjithmonë gati të

përfshihet në eksperienca të reja. Nëse atyre mësuesja ju zbulon të kundërtën, pra që kanë një

fëmijë të ndrojtur, hezitues, që nuk ka dëshirë të përfshihet, ata mund ta vënë fëmijën nën një

presion duke i kërkuar të jetë ai që nuk mund të jetë në realitet dhe të ndërtojnë një marrëdhënie

joefektive me mësuesin.

Prindërit zakonisht krenohen me fëmijët e tyre, flasin për aftësi dhe talente të veçanta nuk

rreshtin së treguari mësueseve detaje nga mosha e foshnjërisë, ku fëmija në ndryshim nga

bashkëmoshatarët e tij ka qënë një gjeni. Por kur mësuesja nuk ndan me ta të njëjat konstatime

dhe kur pritshmëritë e tyre nga shkolla nuk përputhen, atëherë ata përpiqen ta projektojnë

gabimin tek mësuesi, tek mësimdhënia, tek sjellja dhe qëndrimi i tyre nëse fëmija vjen nga një

lidhje shumë e sigurtë në familjen e tij dhe nuk gjen të njejtën lidhje në shkollë krijohen shumë

vështirësi, të cilat shprehen më shumë në procesin e të nxënit dhe në sjelljen e fëmijës e më pas

këto reflektohen edhe në marrëdhëniet ndërmjet prindërve dhe mësueseve.

Motivimi i fëmijës për të nxënë ndikohet shumë edhe nga familja, nga pritshmëritë që kanë

prindërit për të, por kur këto pritshmëri janë tepër të larta ose të ulta ndodh e kundërta.

3.3.1. Kushtet e nevojshme për bashkëpunimin me prindër

Marrëveshje të qarta

Kulturë e hapur dhe tolerante gjatë bisedave

Bashkëpunim i vërtetë në mes të mësuesve dhe prindërve

Grupi udhëheqet prej prindërve dhe dëshirohet një punë eficiente dhe me synime të qarta

Mbledhjet mbahen me një rend dite si dhe mbahet një procesverbal

Shkëmbim i rregullt i informacioneve prindër-mësues

Respekt i dyanshëm

Kultura e komunikimit dhe e kritikës janë të domosdoshme

Mësuesit dhe prindërit janë të kënaqur me konceptin e përfaqësimit përmes njerëzve të

zgjedhur dhe nga kjo del një bashkëpunim plot besim

Këshillimi i prindërve dhe i mësuesve në fushën e bashkëpunimit

Prindërit duhet që ta marrin me shumë seriozitet detyrën e tyre të edukatorit të fëmijëve.

23

3.4. Barrierat në pjesëmarrjen e prindërve

Familjet që janë të përfshira në jetën e fëmijës në institucionet shkollore në çdo nivel kanë

mundësinë të mësojnë më shumë për fëmijën e tyre, si mëson dhe si mund të mbështesin

suksesin e fëmijës në shkollë. Anëtarët e familjes, nga ana tjetër, kanë mundësinë të ndajnë

informacionin e tyre në mënyrë që mësueset dhe profesionistët e tjerë mund të kuptojnë më mirë

se çfarë strategjish mund të jenë më të suksesshme me fëmijën. Ky shkëmbim informacioni

ofron një panoramë më të përgjithshme të fëmijës dhe një mënyrë për të ofruar informacion dhe

shërbime që përmbushin nevojat e të gjithë familjes.

Familjet që janë më shumë të përfshira në jetën e fëmijës në shkollë mësojnë më shumë për

mënyrën e funksionimit të shkollës dhe kuptojnë më shumë rreth mundësive dhe opsioneve të

disponueshme në shkollë, në komunitet dhe në lidhje me aktivitete të tjera. Për më tepër, familjet

e përfshira në arsimimin deri në gjimnaz, zakonisht janë më mbështetëse për fëmijët e tyre dhe

kanë më shumë besim tek aftësitë e tyre prindërore dhe aftësinë për të ndihmuar fëmijët e tyre

për të mësuar. Së fundmi, familjet që janë më shumë të përfshira zakonisht i shohin mësueset dhe

shkollat dhe anëtarët e komunitetit më pozitivisht. Nëse ka ndryshime në mendime ose konflikte,

familjet që njohin mësueset në shkollë janë më të gatshme për të diskutuar, për të ndërmjetësuar

dhe për të bërë thjesht një ankesë në një institucion më të lartë.

Morali i mësueseve është më i lartë kur prindërit janë të përfshirë, sepse përgjithësisht të dyja

palët priren të mendojnë më pozitisht për njëra–tjetrën kur njihen dhe kuptojnë vështirësitë e

mësimdhënies ose të prindërimit.

3.4.1. Disa nga barrierat në pjesemarrjen e prindërve në shkollë

Jemi të sigurtë se secili prind do të kontribuojë që shkolla e fëmijës se tij të bëhet më e mirë,

lagjja të jetë më e sigurt dhe të ofrojë mundësi për fëmijët. Në disa komunitete ekzistojnë

probleme të shumta dhe prindërit nuk dinë nga të fillojnë me zgjidhjen e këtyre problemeve. Por,

më e rëndësishmja është dëshira për të bërë ndryshime. Gjithsesi, vetë dëshira nuk është e

mjaftueshme për të arritur rezultatet.

24

Hulumtimet kanë treguar se shkollat dhe familjet duhet të ndërtojnë marrëdhënie partneriteti të

bazuara në komunikimin e ndërsjelltë, në detyrimet dhe përgjegjësitë e përbashkëta gjatë

edukimit dhe arsimimit të fëmijëve dhe gjatë organizimit të jetës shkollore.

Kudo në botë, për pyetjen pse nuk ndërmerren veprime, përgjigjet dhe justifkimet janë të njëjta:

- Ngarkesa me punë e mësuesve dhe prindërve.

- Prindërit kanë frikë të flasin.

- Mosnjohje e praktikës së mirë.

- Nuk besohet se gjërat mund të përmirësohen.

- Nuk dihen aq sa duhet të drejtat personale.

- Mosnjohje e mjaftueshme të të drejtave të veta.

- Nuk ndihen të mirëpritur.

- Kanë problem me transportin.

- Kanë vështirësi me gjuhën ose kultura të ndryshme.

3.4.2. Këshilli i prindërve

Këshilli i prindërve është organ që i bashkon prindërit e nxënësve të një shkollë. Ai është një

hallkë tjetër në mes nxënësve, arsimtarëve dhe udhëheqësisë së shkollës që dëshiron të

kontribuojë për t’i njohur zhvillimet, problemet dhe të bashkëveprojë për zgjidhjen e tyre.

Këshilli i prindërve është i hapur për iniciativa dhe për kritikë. Komentet shqyrtohen dhe

propozimet për zgjidhje të ndryshme përpunohen në grupe projektuese, pastaj i dërgohen

drejtorisë së shkollës. Këshilli i prindërve nuk ka ndikim në planin mësimor, në format mësimore

ose në mënyrën se si e bëjnë vlerësimin e nxënësve mësuesit. Kjo është në kompetencat e

drejtorisë së shkollës dhe të zyrës për zhvillimin e arsimit. Megjithatë këshilli i prindërve mund

të diskutojë rreth këtyre temave dhe të ofrojë këshilla konstruktive. Shkollat tona kanë përvojë

shumë të mirë në këtë drejtim. Kjo mund të vërtetohet edhe me aktivitetet dhe punët të cilat janë

kryer në shkollat tona gjatë tërë kohës sa ekzistojn shkollat. Këshilli i përindërve në shkollë

punon sipas programit vjetore të cilin e sjell vetë këshilli.

25

4. KOMUNIKIMI NDËRMJET MËSUESIT DHE PRINDËRIT

Berger (2000)9 ka përshkruar dy kategori të mëdha të komunikimit mes mësueseve dhe

familjeve: komunikimin njëdrejtimsh dhe atë dydrejtimsh. Komunikimi njëdrejtimsh ndodh kur

shkolla informon familjen për diçka. Komunikimi dydrejtimsh ndodh kur ka ndërveprime mes

prindërve dhe mësueseve që shkojnë në të dyja drejtimet.

4.1. Komunikimi njëdrejtimsh

Edhe pse komunikimi dydrejtimsh është thelbësor, nga ana tjetër edhe ai njëdrejtimsh mund të

luajë një rol të rëndësishëm. Prindërit janë shumë të interesuar kur dëgjojnë se çfarë ndodh në

shkollë, edhe në rastet kur ky komunikim është njëdrejtimsh. Gëzimi i prindërve për të mësuar

për aktivitet në klasë është komunikuar qartë nga një prind me fëmijë në shkollë. Komunikimi i

menduar ndihmon prindërit të dinë se cilat janë pritshmëritë e shkollës dhe i jep një ide për atë që

ndodh në klasën e fëmijëve të tyre. Për rrjedhojë, klasa nuk është një pjesë e ndarë nga jeta e

fëmijës së vet. mënyrat e mëposhtme të një komunikimi efektiv janë ofruar nga Berger (2000):

1. Letra informuese. Letrat informuese mund të përfshjijnë çështje si thënie nga fëmijët,

punime të tyre, sugjerime për libra për familjen, fjalë, këngë ose lojëra, fotograf që

tregojnë se çfarë janë duke bërë fëmijët e tyre, receta, kalendarë etj.

2. Dokumente. Prindërit duhet të kenë një kopje të politikave të shkollës. Duke i pasur këto

në gjuhën e përshtatshme për prindërit dhe familjet (ose edhe të inçizuara) i ndihmon ata

për të reduktuar keqkuptimet, si p.sh. për rastin kur fëmijët janë të sëmurë për të

frekuentuar shkollën dhe arsyet pse.

3. Tabela e familjes. Mësueset mund të përdorin tabela të buta për të vendosur fotograf që

kanë ndodhur gjatë ditës. Shembuj të tjerë janë fotograftë e të gjithë fëmijëve dhe mbase

të familjeve të tyre ose shfaqje që janë bashkë fëmijët dhe mësueset.

9 Berger, E. (2000). Parents as partners in education. NJ: Merrill Publishing Company.

26

4. Shënime. Shënimet nga mësuesja mund të jenë formale dhe joformale. P.sh. pse të mos

dergohen në shtëpi punimet e fëmijëve me shënime për to, fjalët e fëmijëve ose

informacione të tjera që shoqërojnë diçka.

4.2. Komunikimi dydrejtimsh

Komunikimi dydrejtimsh ndërveprimet shkollës dhe familjeve duhet të jenë të vazhdueshme.

Ndërveprimet më të rëndësishme janë ato që shkojnë në të dyja drejtimet–mësuesit mësojnë nga

prindërit dhe prindërit nga mësuesit (Galinsky, 1989)10. Këto ndërveprime dydrejtimshe janë të

arsyeshme, sepse mësuesit dhe prindërit duhet të punojnë së bashku për interesin më të madhe të

fëmijës.

Kur përfshihet një komunikim dydrejtimsh në programin e shkollës, është e rëndësishme të

mbahet mend se jo të gjithë prindërit mund të vijnë në shkollë në kohën e përcaktuar për

takimin., një nënë ose një baba, p.sh., mund të kenë vështirësi për të marrë leje nga puna ose

mund të mos kenë transport për të bërë një vizitë në mes të ditës është e rëndësishme që takimet

prindër–mësuese dhe aktivitetet e tjera të rëndësishme të kenë fleksibilitet. Prindërit kujdesen për

fëmijët e tyre dhe zakonisht duan të marrin pjesë në edukimin e tyre. Ata mbase kanë nevojë që

IP të akomodojë pak më shumë nevojat e tyre bërja e sondazhit tek prindërit mund të jetë shumë

e vlefshme për të marrë informacion në lidhje me takimet dhe me llojet e takimeve që i gjykojnë

si të dobishme. Prania e prindërve është më e lartë kur mësuesit i dëgjojnë prindërit dhe

planifkojnë ngjarje sipas informacionit të marrë në sondazh.

10 Galinsky, E. (1989). From our president. A parent/teacher study: Interesting results. Young Children, 45(1): 2-3.

27

Tipet e ndryshme të komunikimit të dyanshëm janë11:

1. Email. Nëse prindërit dhe mësueset kanë akses në një kompjuter, e – maili mund të jetë

një mënyrë e shpejtë dhe e lehtë komunikimi.

2. Diskutime në telefon. Kur një mësuese merr në telefon prindërit ata automatikisht

mendojnë se janë lajme negative. Është mirë që mësueset të gjejnë kohën për të telefonuar

dhe për lajme të mira për çdo fëmijë, veçanërisht në muajt e parë në shkollë.

3. Lënia e mesazheve. Prindërit duhet të dinë se mund të marrin në telefon dhe të lënë

mesazhe për mësuesen e tyre. Ata duhet të lënë një afat për marrjen e përgjigjes: p.sh,

emergjencë ose jo, për ta bërë më të qartë.

4. Vizita personale. Ndonjëherë është ndihmuese nëse i bëhet një vizitë familjes në shtëpi,

megjithatë është e rëndësishme që t’i thuhet familjeve qëllim i vizitës.

5. Vizita në grup. Bërja e vizitave në shtëpi ose në punë i jep përshtypjen prindërve se

njohja e familjeve është e rëndësishme për mësuesen, shkollën dhe fëmijët e tjerë.

Përpjekja e vizitës zakonisht shpërblehet me ndjenja pozitive për shkollën dhe ndjenja

pozitive tek fëmija për familjen e tij/saj.

6. Mundësi për anëtarët e familjes që të jenë pjesë e klasës. Vullnetarët dhe vizitorët në

klasë ndërtojnë një sens komuniteti. Kur praktikohet kjo metodë, është e rëndësishme që

mësueset të komunikojnë pritshmëritë para vizitës duke dhënë ftesa specifke si p.sh.

ofrimi i mundësisë tek prindërit për të ngrënë bashkë me fëmijën e tyre drekën.

7. Ngjarje sociale. Ftoni familjet dhe stafn e shkollës në një ngjarje sociale si p.sh. në një

mëngjes. Ofrimi i ushqimit dhe kujdesi për fëmijën nxitin frekuentimin, pasi kjo e bën

ngjarjen më pak detyruese për prindërit.

8. Takimet prind - mësuese. Laëler (1991) ofron këshilla për mësuesit për të përballuar

situata të ndryshme, tipe të ndryshme familjesh dhe modele të ndryshme për këto takime.

Tradicionalisht, këto takime konsistojnë në dhënien e informacionit nga mësuesja për

ecurinë e fëmijës në shkollë. Është e rëndësishme që në këto takime të dëgjohen dhe

shqetësimet e prindërve.

11Klein, S. dhe Marian Miller, M. In Support of Family-Teacher Partnerships. E marrë nga

http://www.earlychildhoodnews.com/earlychildhood/article_view.aspx?ArticleID=359

28

5. KOMUNIKIMI NDËRMJET MËSIMDHËNËSIT DHE NXËNËSIT

Kultura e komunikimit të mësimdhënësit është e bazuar, përcakton potencialin e gjithë sistemit të

arsimit, masën e ndikimit të saj në zhvillimin e personalitetit të nxënësit12.

Biseda si mënyrë komunikimi ndërmjet mësimdhënësit dhe nxënësit konsiderohet si një ndër

teknikat më të avansuara mësimore. Komunikimi nëpërmjet bisedës në mësimdhënie bën një

ngritje dhe përparim të dukshëm në cilësinë e të nxënit në krahasim me metodat dhe teknikat

konvencionale të komunikimit ndërmjet mësimdhënësit dhe nxënësit në procesin mësimor.

Komunikimi është i suksesshëm nëse qëllimi, mendimi dhe mesazhi i shprehur nga ana e

dërguesit i konvenon mesazhit të pranuar nga ana e pranuesit. Pikërisht kur pranuesi i mesazhit e

interpreton dhe kupton drejtë në njëfarë mënyre, ai ndikon në të dhe në sjelljen e tij. Me anë të

metakomunikimit që do të thotë komunikim në lidhje me komunikimin tonë dhe me anë të

feedback-ut komunikues që do të thotë shkëmbim i ndërsjellë i informacioneve kthyese, në të

vërtetë mund të kuptohet se çka në fakt është duke ndodhur në komunikimin tonë. Harmonizimi i

mesazheve të dërguara dhe të pranuara gjatë bisedës ndërmjet mësimdhënësit dhe nxënësit është

detyrë themelore e bisedës së suksesshme në shkollë.

Biseda si mënyrë komunikimi mësimdhënës – nxënës:

o Rrit thellësinë e të kuptuarit të përmbajtjes;

o Rrit motivimin dhe nxit një pjesëmarrje më të madhe në mësim;

o Zhvillon qëndrimet pozitive ndaj përdorimit të materialeve të fundit, të paraqitura në

mësim;

o Zhvillon aftësitë për të zgjidhur probleme, të cilat janë të veçanta për përmbajtjen e

mësimit;

o Ofron praktikë në zbatimin e koncepteve dhe informacionit.

12 Grup autorësh, “Strategjitë e të mësuarit”- përvojë për një mësimdhenie më të mirë, botimi i tretë – Teaching Strategies” Thrid

Edition Toronto 1993, Eureka, Tiranë, 1995, fq. 179.

29

Komunikimi nëpërmjet bisedës mundëson pjesëmarrje aktive të nxënësve, bashkëpunim efektiv,

nxit të menduarit kritik, përmirëson cilësinë e rezultateve të punës dhe krijon një klimë

mbështetëse reciproke.

Komunikimi mësimdhënës – nxënës nëpërmjet bisedës është i rëndësishëm për nxënësin sepse:

- Zhvillon ndjenjën e përgjegjësisë;

- Zhvillon ndjenjën për bashkëpunim dhe unitet;

- Zhvillon vendimmarrjen;

- Zhvillon shkathtësitë socializuese, mendimin kritik dhe kreativ;

- Respektin për njeri-tjetrin;

- Zhvillon vetbesimin;

5.1. Karakteristikat e bisedës verbale dhe joverbale

Komunikimi i përditshëm të bëhet më i kuptueshëm dhe më i suksesshëm, duhet konkretizuar, e

lëna pasdore të plotësohet kurse paragjykimet subjektive të rishikohen. Mësimdhënësit skematik

gjithçka gjeneralizojnë, shumë gjëra të lënë pasdore dhe shtrembërojnë. Mesazhet e tyre janë

joindividuale, a personale. Janë përplot mendime të pavërtetuara dhe supozime të

pajustifikueshme me të cilët shtrembërojnë realitetin. Për ta realiteti ka të bëjë me atë që

mendojnë dhe supozojnë dhe jo me atë që vërtetë ndodh rreth tyre dhe në to.

Mësimdhënësit bindës janë konkret, vazhdimisht i plotësojnë mesazhet e tyre dhe vërtetojnë

mendimin e tyre me nxënësit. Nuk gjeneralizojnë, lejojnë përjashtime dhe kufizime.

Komunikojnë individualisht, bisedojnë me nxënësit dhe jo vetëm me “klasën”. Ata nuk kanë

mendim të gatshëm për nxënësit por bashkë me ta vazhdimisht modifikojnë, i adaptohen realitetit

të vet dhe të tyre.

Komunikimin joverbal e përbëjnë: sjellja e trupit (qëndrimi, orientimi dhe lëvizjet e trupit gjatë

ndejtjes ulur, ecjes dhe të ndenjurit shtrirë), mimika (balli, faqet, mjekra, goja), kontakti me sy

30

(shikimi, bebzat e syve, muskujt e syve), sjellja gjatë të folurit (shpejtësia, ritmi, ngjyra dhe

intensiteti i zërit, artikulimi, melodia, qartësia), gjestikulimi, prekja, sjellja në hapsirë, sjellja në

lidhje me kohën (koha për kontakte intime, idividuale dhe publike), konteksti i jashtëm (rrethanat

e jashtme gjatë komunikimit).

Mësimdhënësit bisedojnë me nxënësit edhe pa fjalë kur shprehin tendosje a relaks me pozitën e

trupit, kur rrisin ose ulin zërin, kur me një mimikë të caktuar ndjekin përmbajtjet e thënura, kur

zgjedhin mjedisin ku do të bisedojnë etj. Komunikimi joverbal vërteton, mohon, ndryshon dhe

vlerëson domethënien e asaj që është thënë, zbulon individualitetin a atij me të cilin bisedohet,

definon raportet dhe qëndrimet gjatë bisedës, përcakton shkallën e ndikimit dhe efektit të

mesazhit të thënë.

Sekreti i suksesshmërisë së komunikimit interpersonal konsiston në harmonizimin reciprok të

mesazheve verbale dhe joverbale. Ky proces i harmonizimit të komunikimit përbëhet nga tre

hapa: vërejtja dhe njohja e mesazheve joverbale, metakomunikimi mbi komunikimin joverbal

dhe harmonizimi i ndërsjellë i disharmonisë.

5.2. Mënyrat dhe stilet e bisedës

Mënyra dhe stilet e bisedës kanë rëndësi të veçantë dhe kanë për qëllim që t’u mësojë nxënësve

shprehitë e të nxënit afatgjatë, zhvillon të menduarin kritik, ndikim të madh ka në mënyrën se si

nxënësit përpunojnë informacionin, në zgjidhjen e problemeve dhe bashkëpunimin me të tjerët.

Të gjitha këto, pra, shprehitë, njohuritë, vlerat janë të lidhura me njëra-tjetrën

Friedman Schulz von Thun (1994) thekson tetë mënyra të komunikimit:

Të kërkuarit e ndihmës – shprehjen e pafuqisë personale duke verbalizuar nevojën për

ndihmë,

Të ofruarit e ndihmës – duke theksuar forcën, duke i bërë me dije bashkëbiseduesit se ai

është i dobët dhe duke u ofruar ndihmë,

31

Vetzhvlerësimi – duke theksuar që jemi askush dhe asgjë, duke kërkuar udhëzime nga të

tjerët,

Agresiviteti dhe zhvlerësimi i të tjerëve – në plan të parë vendosim veten,

bashkëbiseduesin e akuzojmë dhe e shpallim injorant,

Vetkonfirmimi – shpallemi si person pa të meta kurse bashkëbiseduesin orvatemi ta

detyrojmë me forcë të pranojë superioritetin tonë;

Kontrolli mbi tjetrin – bashkëbiseduesit i pohojmë se vetëm ne dimë si dhe ç’duhet bërë;

Vetdistancimi – përjashtohemi nga përmbajtja e bisedës;

Zbavitja sipërfaqësore e të tjerëve – nga vetja bëjmë zbavitës i cili tërhek vëmendjen nga

vetja;

Sipas mënyrës se si sillemi dhe si komunikojmë me të tjerët, dallojmë 6 stile të komunikimit të

drejtpërdrejtë interpersonal:

1. Komunikim i varur nga të tjerët – pajtues dhe vetzhvlerësues, jokreativ,

2. Komunikim i orientuar kundër të tjerëve – akuzues, kontrollues, agresiv dhe zhvlerësues,

3. Komunikim i realizuar për të tjerët – lehtë kontrollues, ndihmues dhe mbrojtës, orienton dhe

këshillon të tjerët,

4. Komunikim sipërfaqësor me të tjerët – i përditshëm, i zakonshëm, konvencional, relaksues,

5. Komunikim i distancuar nga të tjerët – racional, analitik, hulumtues, apersonal,

6. Komunikim me të tjerët – i hapur, i përqëndruar, demokratik dhe cilësor, kreativ, i dyanshëm,

i sinqertë dhe i lirë.

32

PËRFUNDIM

Bashkëpunimi i shkollës me familjen kontribuon në zhvillimin më të mirë të fëmijës. Pra është

shumë e rëndësishme për fëmijën të shikojë dhe të ndjejë se shkolla dhe familja kanë

marrëdhënie harmonike. Në këtë mënyrë ndihet më i sigurtë, gjë e cila jep rezultate më të mira

në zhvillimin e tij. Prindërit janë personat më të rëndësishëm në jetën e një fëmije, prandaj dhe

pjesëmarrja e tyre në procedurën mësimore të fëmijës është e domosdoshme.

Fuqizimi i rolit të prindit si pjesë integrale e procesit të edukimit dhe përfshirja e tyre në të gjitha

aspektet e jetës së fëmijës është shumë i rëndësishëm, sepse kështu fëmijët shfaqin plotësisht

potencialin e tyre në shkollë e jetë, pasi ata kanë nevojë të ndihen mirë, të mësohen të marrin

vendime, të jenë përgjegjës për rezultatet e këtyre vendimeve. Dihet se edukimi fillestar nis në

familje dhe prindi është mësuesi i parë i fëmijës së tij. Por ky rol i prindërve duket sikur

zvogëlohet me kalimin e viteve, sepse shtohen pjesëmarrës të tjerë në këtë edukim.

Shkolla është organizatë me funksion specifik. Ajo ka për qëllim dhe detyrë të planifikojë

aktivitete që do të sjellin rezultate dhe sukses të lartë. Kjo do të thotë se qëllimi parësor është

suksesi i nxënësve. Niveli i këtyre rezultateve determinohet edhe nga faktorë të mjedisit ku

shkolla e zhvillon aktivitetin e saj. Me bashkëpunim kuptojmë partneritetin e barabartë në këtë

rast të shkollës dhe familjes. Ky bashkëpunim ka për qëllim arritjen e suksesit sa më të lartë në

mësim.

Rekomandime:

- Të mbahen rregullisht mbledhje me prindër dhe të mbahen procesverbalet përkatëse

në këto mbledhje.

- Të hartohet plani vjetor i veprimit në bashkëpunim me kryesinë e Këshillit prindër-

mësues, në mënyrë që interesimi i prindërve për punën dhe jetën në shkollë të jenë sa më

efektiv.

- Të bëhen trajnime, biseda dhe këmbim përvojash mes prindërve, mësuesve dhe

nxënësve të një përvojë më të gjatë në këte fushë.

- Të organizohen takime përmes tryezave të rrumbullakëta, ku pjesëmarrës do të jenë

prindërit, mësuesit, nxënësit.

33

LITERATURA

Berger, E. (2000). Parents as partners in education. NJ: Merrill Publishing Company

Galinsky, E. (1989). From our president. A parent/teacher study: Interesting results. Young

Children, 45(1): 2-3.

Grup autorësh, “Strategjitë e të mësuarit”- përvojë për një mësimdhenie më të mirë, botimi i tretë

– Teaching Strategies” Thrid Edition Toronto 1993, Eureka, Tiranë, 1995.

Kochhar – Bryant, C.A. dhe Heishman, A. (2010). Effective collaboration for educating the

whole child.

Musai, Bardhyl, “Psikologji edukimi”, Tiranë, 1999.

Rama ,B. (2011). Metodat e mësimdhënies dhe ndikimi i tyre në të nxënë .”Revista

pedagogjke”.Tiranë.

Rraku, V. (2013) The importance of methodology in english language teaching. Journal of

Institute Alb-Shkenca.

Tomlinson, Carol A. (2001). How to Differentiate Instruction in Mixed-Ability Classrooms

Zylfiu, Nijazi. “Didaktika”, Prishtinë, 1985.

Zylfiu, Nijazi. “Didaktika”, Prishtinë, 2004.

Burime të tjera

http://www.earlychildhoodnews.com/earlychildhood/article_view.aspx?ArticleID=359