UzgojniObliciLijeske

7/28/2019 UzgojniObliciLijeske

1/5

Uzgojni oblici lijeske

Pravilan izbor uzgojnog oblika za po-jedine vrste i sorte voaka ima veliko go-spodarsko zna enje. Stoga u odnosu na vrstu,

sortu i podlogu treba odabrati najpogodnijiuzgojni oblik kronje. U tome se rukovodimoslijedeim zahtjevima na uzgojni oblik:

- da ima vrst skelet (kostur),- da ima veliku rodnu - obrastujuu

povrinu,- da to bolje iskoristi svjetlo, unutar

prostora raspoloivog razmakom sadnje,- da omoguava to veu proizvodnost

osobito primjenu mehanizacije,- da se to lake i jeftinije moe obli-

kovati, tj. da ne zahtijeva skupu armaturu imnogo rune radne snage.

Polazei s ovakvih postavki, ukratkoemo se osvrnuli na pregled uzgojnih oblikaza lijesku i naznaiti njihove dobre i loestrane.

Lijeska se uzgaja u obliku grma ili kaostablo s razliitim visinama debla.

Pri uzgoju u obliku grma prakticira sejednostavni grm uzgojen od jedne sadnice,zatim sastavljeni grm, koji se oblikuje od

dvije, tri ili etiri sadnice na manjem razmakujedna od druge (tzv. sadnja u buket). Obinose sadnice posade u istostranian trokut iliu kvadrat tako da dobivamo rastresit grm,koji je u sredini rastvoren da moe ulazitisvjetlo. Osim toga, prakticira se i uzgoj uobliku ive ograde, pri emu su vei razmaciizmeu redova a manji u redu.

Pri uzgoju s deblom, kronja se oblikujena razlinoj visini. esto je deblo visokosamo 20 do 30 cm, pa se oblikuje tzv. gr-molika vaza. No, prakticira se i uzgoj s de-blom visine 40 do 80 cm. Kronja se najeeoblikuje u obliku popravljene vaze, kako bise postigao vrst skelet i dobra osvijetljenostitave kronje, to je preduvjet da u njoj budevelika rodna povrina.

Dobro je poznato da lijeska prirodnooblikuje grm, jer se iz korijenova vrata ra-zvijaju korijenovi izdanci, koji popunjavajui proiruju grm.

Lijeske uzgojene u obliku grma bujnijegsu rasta, pa ih treba saditi na vei razmak.Openito se smatra da lijeske uzgojene uobliku grma ranije prorade i da daju netovee prirode po jedinici povrine u prvimgodinama nakon sadnje.

Uzgoj u obliku grma prevladava u malimobiteljskim vonjacima, gdje se veliki brojsloenih pomotehnikih zahvata (rez, berba)obavlja runo. Grmoliki uzgojni obliciproireni su i u Turskoj, gdje je jeftina ljudskaradna snaga i gdje ima mnogo nezaposlenih.U Turskoj, koja je najvei proizvoa lje-njaka na svijetu, prakticira se uzgoj po su-stavu "Ocak", tj. uzgoj u skupini o 5-6sadnica posaenih u krug promjera 1 m.

Iskustvo s uzgojem veeg broja biljakapo 1 ha, oblikovanih kao sastavljeni grm(skupina), ima samo tu prednost da ranijedolaze u rod, jer se ranije uspostavlja skladna

Postupno opadanja rodnosti uvjetovano je smanjenjem duine prirasta

jednogodinjih izboja.


2/5

ravnotea u razvijenosti nadzemnog sustavai korijenove mree, pa je vea rodnost u pr-vim godinama. U kasnijoj dobi rodnost jeodreena ukupnom rodnom povrinom,snagom rasta, duinom ukupnog prirasta i

prosjenom duinom jednogodinjih izboja,ali i koeficijentom racionalnoga koritenjavolumena obrastujue povrine. Starenjem

jednostavnoga ili sastavljenog grma opadarodnost. Talijanski, panjolski i turski stru-njaci naglaavaju da nakon opadanjarodnosti u 10. i 12. godini treba pomlaivatiili intenzivno orezati grmove.

Neka novija istrivanja pokazuju da sebolji uspjesi postiu ako se postupno po-mlauju dijelovi sastavljenog grma (pojedine

voke) nego jednostavnog grma.Dobro je poznato da je lijeska tipiniheliofit i da preteno rodi na dobro osvije-tljenim dijelovima grma ili kronje. Podrobnaistraivanja su pokazala da stabla uzgojenas deblom imaju 25,4% manju projekcijukronja nego u grma, ali da je na 1 m2 po-vrine kronje na stablu rodnost vea 26,1 %nego kod grma. Iz tog proizlazi da s po-

veanjem volumena kronje grma postupnurelativno opada i intenzitet rodnosti. Ovo setumai starenjem grma, zatim smanjenjemduine jednogodinjih izboja i zasjenjiva-njem, odnosno smanjenjem osvjetljenjagrma. Ustanovljeno je da volumen trogo-dinjeg grma iznosi 1,4 m3, a sedmogo-dinjeg 12,3 m3. To nam pokazuje da ukupnirodni volumen relativno opada sa starou,

Naime, inilac racionalnosti u lijeskeuzgojene u obliku grma iznosi u treoj godini0,7, a u sedmoj godini je smanjen i iznosi0,49. Pri uzgoju u obliku stabla iznosio jeinilac racionalnosti u treoj godini 0,78, au sedmoj godini 0,58.

Prema tome, moe biti da grm u odnosu

na stablo daje vei volumen nego to jevolumen kronje stabla, pa ak i veu rodnostpo voki, ali racionalnost rodnosti obra-stujue povrine po 1 ha u grma je manjanego u stabla, pa se u uzgoju s deblom postiupo 1 ha vei prirodi. Tako je ustanovljenoda su lijeske uzgojene u obliku grma sa 10do 12 skeletnih grana, a posaene na razmakod 5 x 6 m, dale po grmu prirod 6,7 kg, a u

Oblikovanjevaze lijeske. Vaza lijeske


3/5

isto su vrijeme lijeske uzgojene u obliku vazes deblom visine 40 do 60 cm, a posaene narazmak 4 x 3 m, dale 4,4 kg po slablu. Prirodpo 1 ha iznosio je kod lijeski uzgojenih uobliku grma 22,0 dt, a uzgojenih u oblikustabla 36,0 dl.

Danas mnogi istraivai i praktiari

smatraju da je fizioloka osnova redovite i

obilne rodnosti naglaena u uzgoju s deblomi kronjom u obliku popravljene vaze.

Kako gustoa sklopa i uzgojni oblik utjeuna rodnost lijeske po 1 ha pokazuju uvjerljivosedamnaestogodinja istraivanja Sto su ihu panjolskoj obavili Garcia i suradnici(1983). Rezultati istraivanja sumarno su

izneseni u slijedeoj tablici.

Uzgoj lijeske u obliku ive ograde 35 - 40 cm

Kumulativni prirod ljenjaka u kg/ha, ovisno o uzgoju i gustoi sklopa

Uzgojni

grm

stablo

stablo

stablo

stablo

grm

stablo

stablo

stablostablo

grm

stablo

stablo

stablo

slabio

Broj sadnica

j>o 1 ha

Sorte

Negret Gironel Ribet Culpla

Od sadnje do 10. godine starosti

l.in

1.111

555

370

270

5.061

6.798

5.085

3.266

2.547

4.590

7.308

4.744

4.130

2.946

3.241

5.420

3.306

2.145

2.031

3.200

5.276

3.881

2.287

2.720

Od 10. do 17. godine starosti

1.111

1.111

555

370270

13.762

14.855

13.513

9.3749.285

12.984

17.219

13.130

12.0048.195

13.708

14.875

13.675

9.5179.452

10.356

15.880

12.359

8.9788.095

Od sadnje do kraja 17. godine

1.111

1.111

555

370

270

18.820

21.652

18.597

12.639

11.832

17.574

24.527

17.873

16.133

11.142

17.181

20.295

16.919

11.661

11.482

13.555

21.156

16.241

11.266

10.817


4/5

Kako vidimo, postoje razlike u rodnostiizmeu sorti, ali su velike razlike i u rodnostipod utjecajem uzgojnog oblika. U prvimgodinama nakon sadnje isti broj stabala na1 ha dao je vei prirod od istog broja sadnicauzgojenih u obliku grma. To se vidi i tijekom17 godina. Prema tome, treba prednost datiuzgoju u obliku stabla, ali s neto veimsklopom.

U SAD se lijeske uzgajaju uglavnom uobliku stabla s deblom. Na veim plantaamasvuda prevladava uzgoj u obliku popravljenevaze s deblom visine od oko 40 do 80 cm.

U novije vrijeme uvodi se u proizvodnjunova tehnologija uzgoja lijeske, a time i noviuzgojni oblici. Jedan od tih uzgoja predloio

je talijanski strunjak Romisondo (1983).Po tome sustavu lijeske se sade u obliku


5/5

ive ograde ("sicpc"). Izmeu redova uzimase razmak od 5 do 6 m, a u redu se sadi poodreenom rasporedu. Po dvije sadniceposade se jedna nasuprot drugoj na razmakod 35 do40 cm, a otklone u suprotnom smje-ru, odnosno desno i lijevo pod kutom od 35od zamiljene vertikalne osi kako je tonaznaeno na crteu. Nadalje se unutar re-da ostavlja razmak od 2 do 2,5 m izmeu takoposaenih sadnica. Ovaj sustav omoguavauzgoj od 1400 do 2000 sadnica po 1 ha.

Pregled uzgojnih oblika iznesen je ucrteima.

Uz formiranje uzgojnih oblika potrebnoje rei da postoji i specifinost u rezu rodnih

stabala ili grmova. Naime, rodna stabla po-stupno prema periferiji kronje smanjujuduinu prirasta i ukupni prirast jedno-godinjih izboja. S tim u vezi osjteno opadarodnost. To je shematski predoeno na crteu.

Talijanski strunjaci preporuuju intenzivanrez u turnusu svake druge godine. Amerikisu strunjaci ustanovili da su stabla s du-inom izboja od 8 do 16 cm dala 6 puta veiprirod od stabala s druinom izboja ispod 7cm.

Prema talijanskim strunjacima dobra seravnotea izmeu vegetativnog rasta irodnosti postie ukoliko prosjena duina

jednogodinjih izboja iznosi u stabala starijihod 7 - 8 godina iznad 15 do 20 cm, u stabalastarijih iznad 10 cm. Openito uzevi, dobrase rodnost u lijeske, neovisno o starostistabala, postie ako prosjena duina je-dnogodinjih izboja iznosi od 15 do 20 cm.

Gustoa sklopa ovisi o bujnosti sorte,podloge, o uzgojnom obliku i plodnosti tla.U Italiji se novi vonjaci lijeske najee

podiu s razmacima 6x3m ili 5x3m, zatim6 x 2,5 m ili 5 x 2,5 m.

Documents

UzgojniObliciLijeske