Upload
cachez
View
52
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
V Viðskiptasiðferði og bankahrun Hannes Hólmsteinn Gissurarson prófessor. Vorráðstefna Viðskiptafræðistofnunar. Þrjár frumreglur viðskiptasiðferðis. „Bændur höfðu og það ritað í rollu, að öll falslaus kaup skyldu föst vera, þau sem einskis manns rétti væri hrundið í. “ - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
V
Viðskiptasiðferði og bankahrun
Hannes Hólmsteinn Gissurarson prófessor
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Þrjár frumreglur viðskiptasiðferðis
• „Bændur höfðu og það ritað í rollu, að öll falslaus kaup skyldu föst vera, þau sem einskis manns rétti væri hrundið í.“
1.Falslaus, engar blekkingar
2.Einskis manns rétti hrundið
3.Föst, orð skulu standa
Fyrra dæmi heilags Tómasar
• Kaupmaður frá Alexandríu fer með korn til Ródos, þar sem er hungur
• Hann veit af öðrum kaupmönnum á leiðinni
• Ber honum að segja eyjarskeggjum frá því? Nei, vegna óvissunnar
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Seinna dæmi heilags Tómasar
• Séreignarréttur venjulega æskilegur: Garður er granna sættir
• Við neyðarástand hættir þessi réttur að gilda, t. d. umsátur um borg
• Þá mega menn taka frá aflögufærum grönnum
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Dæmi Hayeks og Nozicks
• 20 vatnsból í eyðimerkurvin
• Skyndilega þorna 19 upp
• Má eigandi 20. vatnsbólsins setja náungum sínum afarkosti?
• Hayek: Nei, misnotar einokunaraðstöðu
• Nozick: Nei, séreignarréttur hættir að gilda
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Munurinn á dæmunum
• Kaupmaðurinn frá Alexandríu bætir úr neyðarástandi, kemur færandi hendi
• Hefur ekki sömu venjubundnu skyldur og eyjarskeggjar hver við annan
• Óvissa um komu fleiri kaupmanna (en vissa um, að þeir verði ekki fleiri, sé farmur gerður upptækur)
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Bankahrunið íslenska
• Lausafjárþurrð á mörkuðum
• Enginn hjálpaði Íslandi ólíkt öðrum löndum
• Bankarnir féllu og slitanefndir seldu eignir þeirra erlendis
• Sums staðar fengu bankarnir lán til að þurfa ekki að halda brunaútsölu
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Glitnir Bank í Noregi
• Glitnir keypti tvo norska banka fyrir samtals 3,4 mia. NOK: Glitnir Bank ASA
• Bókfært eigið fé 2008 3,1 mia NOK
• Norski seðlabankinn synjaði um bráðabirgðalán
• Tryggingarsjóður innstæðueigenda veitti 5 mia. NOK lán í nokkra daga
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Sala bankans
• Munnleg tvö skilyrði: lánalínan ekki framlengd til óbreytts eiganda og kaupandi setji 15 mia. NOK tryggingar vegna hugsanlegrar gjaldfellingar
• 19. október seldur samtökum sparisjóða á 300 millj. NOK
• Lánalínan framlengd, nafninu strax breytt
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Finn Haugan
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Báðum megin borðsins
• Stjórnarformaður Tryggingarsjóðs
• Leiðtogi samtaka kaupenda
• Vék af fundi 19. október
• Janúar 2009 bankinn metinn á 2 mia. NOK
• 2009: Haugan sérstakan kaupauka, 540 þús. NOK, 10 millj. ísl. kr., fyrir 2008
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Glitnir Securities ASA í Noregi
• Bókfært eigið fé 200 millj. NOK
• Starfsmenn undir forystu Sveinungs Hartungs keyptu 12. okt. á 50 millj. NOK
• Seldu viku síðar RS Platou 50% hlutafjár á 50 millj. NOK
• Verðið á einni viku úr 50 í 100 millj. NOK
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Haakon VII’s gate 10 í Osló
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Glitnir Pankki Oy í Finnlandi
• Bókfært eigið fé 2007 €108 millj.
• Finnska fjármálaeftirlitið vildi strax selja
• Selt starfsmönnum 14. október fyrir €3.000
• Skipt um nafn, finnsk upprunavottun
• Í árslok 2009 bókfært eigið fé €49,8 millj.
• Selt S-Pankki 2013 fyrir €200 millj.
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Starfsmenn sestir í helgan stein
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Kornið eða vatnsbólið
• Kaupendur telja sig í sporum kaupmannsins frá Alexandríu: „Þetta var umsamið verð.“
• Þeir voru frekar í eyðimerkurvininni
• Allar lindir fjár nema ein höfðu þornað upp
• Eigandinn keypti á smánarverði íslensku lindina, sem hafði þornað tímabundið
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Óréttlát viðskipti
• Glitnir Bank seldur á 300 millj. NOK, þremur mánuðum síðar 2 mia. NOK virði
• Glitnir Securities selt á 50 millj. NOK, viku síðar 100 millj. NOK virði
• Glitnir Pankki seldur á €3.000, ári síðar €49,8 millj. virði, seldur 2013 fyrir €200 millj.
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Aðkoma opinberra aðila
• Seðlabankar Noregs og Finnlands veittu ekki lán til að koma í veg fyrir brunaútsölu
• Stuðlaði norski tryggingarsjóðurinn að viðskiptum?
• Stuðlaði finnska fjármálaeftirlitið að viðskiptum?
• Óréttlát án atbeina; enn óréttlátara með
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Tjón? 40–160 milljarðar
• Mörg fleiri dæmi, t. d. greiddi ING Direct ekkert fyrir Icesave og Edge reikninga
• 1,7 mia. + 50 millj. NOK í Noregi = 35 mia.
• €50 millj. í Finnlandi = 7 mia.
• Ef fjórfaldast, eins og Finnlandi? 160 mia.
• Borið af lánardrottnum bankanna og siðferðilega líka af stjórnendum
VorráðstefnaViðskiptafræðistofnunar
Lærdómurinn
• Lýsing á Íslendingum: „Hrokafullt sakleysi“
• Litnir hornauga, veittu líka harða samkeppni
• Íslensku bankarnir verri en UBS, RBS, Danske Bank og ING?
• „Sekur er sá einn sem tapar“