169
А. А. ГОРСКИЙ «ВСЕГО ЕСИ ИСПОЛНЕНА ЗЕМЛЯ РУССКАЯ...» ЛИЧНОСТИ И МЕНТАЛЬНОСТЬ РУССКОГО СРЕДНЕВЕКОВЬЯ ЯЗЫКИ СЛАВЯНСКОЙ КУЛЬТУРЫ

Vsego

Embed Size (px)

DESCRIPTION

k

Citation preview

.. ... STUDI AHI STORI CA . . ... 2001 83. 3( = )3-001. 3 67 . . 67 ...: - : . .: ,2001. 176 . (Studiahistorica. .). ISBN5-94457-006-7 ,- -.-,, , -.,-:-, ,- . , . 83.3( = )3-001.3 XVI OutsideRussi a,apartfromthePubl i shi ngHouseitself (fax:095246-20-20/M153,E-mail:[email protected]), theDanishbooksellerG -E -CGAD (fax:4586209102,E-mail: [email protected])has exclusiverightsfor sales on thisbook. , , G GAD. 9^85944570062> . . ,2001 . . . ,2000 7 19 1. , ?11 2. 24 II39 1. ?41 2. 62 III79 1. ?81 2. 93 IV109 1. ?111 2. 134 161 163 164 , - , - . , - ., ,, - ( -), - (-,,- ). --,., , - ,,-- ( -- ). -(,- --8 ), ( -) 1 (. . 1947. ). , , ., ,:- . . ,, , . ,. . -, , - . , 9-(),11-(), 13-()15-()- . , 90- . - : :.....-,461994.., 1994;- . XI XX. .,1994;-..... ,29311996..,1996; (- . . 2). .,1999. I ... , , , . ( ) 1. , ? - , , . , :- 1185 .,-,--. X I X X X.,-.. ,,, -.,( ), -,-., , , , 1185 . 12 I,1 , . ( - )1. 31151 .2, , . (1108.)3 -, 3/ 4,. .-(-),,.1136 .-., . .-,- , : 4 . ,,. , ,,-11391146. , ,,(1147 .)-. .,-(23). 1157 . ., , 1164 .--, - 13 .---3 -18--1169 .,---, 6. ;, , -,-, , . 11691170 .. ( ).: ,- , , 7 , , ,1184 .,8 -,1185 . 30,-. ,8 1170 .,, 9 1171 . ., .-, -,. . . -14 I,1 .- 10. .-, (, ) -,1185 . .-.-: 11. , , . . , -, . , :-, .- (-- ).-,,1185 .- ., 1171 . - : 1167 . 12;,16-- . 1173 .- ,-.-(--) - 13 , , 14. 1180 ., -13. 15 - ;-. - -.- . , ,- . -. - . ,,, . , -. , , -.,-, ,---. ,- ,; ,, .,,: . ,-16, , , . 1184 . ,.- -16 /,1 ,.-. ,,. , ,-,17-- 18 - -. ,, . ,. .,. ,-, ,,-. -, 400 -.1185 . .,, 1 -.1185 . 19 -:, 20 . -23 1185 ., , .,-. : (),()-(, ) ,14-( ). ( 17 ,) 21., ,, --.,, :, , , 1184 . -., , , (--). 22. 11185 . : 23 . ,-:,?-:!. : ! -, ; , ,- , 24. --:!, ;,-, ......-,,, , 25 . , , . -18 I,1 -., , , .:-,; 26. ,10 , - .,-, -, ., ;-,- , .-,- .-; 27 :-,, ,, , ., ,. ,,, !28 . ,, : , ; . -?.-?? . !(- , 19 .,-.,? .() ?-?() -.!) ,-: ,, , .-.-, .-,,- . ( ,. .- ),, -,29, ,, .-,,(-,1167 .) . .- ( )- , .-,,,, - .- -,,, ,-, 30, -(), 20 I,1 . (), , .-, .,,-,,, , .,, ,, 31.- , - . , , , . (12 ). . . ,-.,-,;-,.- ,12 -. (,15 , ), , ., ,, . , ., 32. .-. . - 21 .-:, ., , -.. -; , -. ,-, ,, - . -; 33 , (),-:, , - 18... ,, , , 5 6,rb ,-...,,-,. ,, .-,- . , .,, ;,, .,, ., , .- , -. .--. 22 I,1 , , - .-.1185 .-34. ( ) -1188 . -,. - , .,1188 .,-,- 35 1191 ..- .-,: , .- , -.,-,,1185.: , 36. 11951196.-, (1194.) -,( ). , , , .1196 .-" 1198 .,,- -(),- 23 ., ,1202 .,51 .-() , -., 12051211 .,, , 1199 . , ; , 38. , (-)-. , -., ,,-,( 11841185 .), -, (). ,XI I.(,-),-, , , ( ). , ,-,1185 .-,- .- , - , , ? 2. . ., ,,, -:- -!39 XVI I I,-,1185 . , .- ,-,-,40;-, , -. 1185 . -. ,- : ? , . , -: ( )- 25 .,-, 41, , . ? (,-,) XI I.80-. (-)-(,-)-( -).- 1183 . 42. -,118443 1183 ., 1, 1184 .1, 1,1.,- ,1185 .44, 2,7,5(!).,, , -.,, ,80-.XI I>-, , ? , 11831185. .1185 1223 . . -26 L2 ( , I -12,62,2)45 14 12371238.,-( 3,4,2,2, I 2,5 )46 - - 1185 . ,: ,,- 1185 . -,-, XI I.XI I I., 47 1185 .(-,), , - . ,1185 .-,, ., . ..,-,,1185 .-,-: - ; -,-48.( ) 27 .1185 . . 1. .,,. ,11841185.- -,,-. 1096 .( ,, )49 1184 . , . 23.-., ;,,-. . 4., . 5. -: 1215 . -50,1235 . 51; , . . -52.1185 . :1154 . -, ; , , , ,-53,1185 . -28 /,2 ,-, . 6. - . ,1185 . . -, -54,-:(-) .-, 1185 . (,-,,-): , , -,:? !... 3 , : - , , , ,, ; ; , , , . ..., (. . .) -, :,, ...-... - . , . :, , ... 29 ;-,- , . ,, ,...55 ,-.- ,-. ,, ;, , ! , , , 56. ( )- . -( )57,-( , , -,, ,- )58. .- , , , : ,,,, ,59 , : ,, -; , 60. 30 L2 -:, !-, ., ...:" :, !"61 :,-,, 62.,- ,-:-63 ,, 1185 . . -,:-, --. -. -.1185 . .-XI I I,- . 64. XI V.-,-.--: ,; - 31 XI I I.-65, - XI I I1185 . , , - , , . ,, - . 1015 . -- . -66. XI. 67 -. (1036 1054 .) ,68.-. 70- .X.69, , (-)70. -.-,XI XI I.(,, ),-- ( )71. 1380 . () .-32 I ,- , . -,. . ( ),-,---72.1380 .- -.1382 . ,- ( -)73 70- .X V.74 ,--, ,-,- , (1383.)73 ,,. ,76, ,,-.1382 . --. , 1408 .,-1378 ., ,-1382.77 -10-20- .X V., , I VI. 33 ,--78 -- 79 1380.- X VXVI.70-. -80-- 1480.,III 81.,-XVI82-- , .1380. -. - , , ,-. 14721480.( ,-)83- , - . .: .. 2. . 239240( ). 2..2..,1962. . 422. - 2 (.. 2. .236), : - , -,1151 .3 (.: 34 I . . ..,1963. . 152). 3. . 1. 1952. .282283. 41. .; ., 1950. . 24. 5. . 2. . 490,522524. 6 . . 543545; .1. 5. 354355. 7.: . . ?/ /.. 48. .,1993. 8.: . . - / /.. 20. ., 1964. .378382. 9 , 12061208 . -(.:.. 2..718 723), . 10 ..2..568569..: .. . .189. 11 .,.: . . / /-XXI I I..,1975; .. 1990. 12 . . 2. . 532. 13 . .575577. 14 . .599600. 15 . . 613. ,6 ..614624. 11801181 . .: . . . ., 1971. .151156. 17 . . 2. .628629. 18 . . 643; . . . . 205. ,9 . . 2. .630636. 20 . . 637. 21 . .637638. 22 .: . 1185 . / /. . 4, . 5. .310317. 23 . . 2. . 638. 24 . 25 . .; ., 1950. . 10. 26 .. 2. . 638639. 27 . .639640. 28 . . 13. 29 . . 2. . 640641. 35 30 . .: / /-..I.XI XVI. ., 1989; . :.. . ., 1998. .101114. 31 .: .1185.-//.1980.5.. 4347; - .. - 1185 / / : . .,1998. 32 . . 2. .641644. 33 . .644649. 34 . .649651. 35 ..659,707708; . , / / . .,1986. 36 . . 2. . 673. 37 . .681702. 38 . . 707708,718727. 39 .. . . .7. .; .,1949. . 503. 40 ..; .,1950. .239,241( .. - );..1..,1980..79 (.. ); . . XI XI I I. ., 1980..254255,326; . -..,1981..8(. . - ); .. / /Philologia slavica. .,1993. 41 .. - . .; .,1947. .187188. 42 . .1. . 389390; . 2. .625626. 43 . .1. . 394396; . 2. .630633. 44 . .1. . 397400; . 2. .637651. 45 ..1..445447;.2..740745;1. .6163. 46 ..1..460467;.2..778782;1. .7477. 47 -. . , 1185 ., 36 I ( .. . .). , ,, . 48 ..Wien,1984. .299. 49 . . 1. . 228. 50 . . 438. 51 . . 2. .773774. 52 1. . 63. 53 .. 2. *3. 475. 54 .: . . . .195206. 55 ,, ,, . . -,( . . . .195196). -: . 56 . . 1. .397400. 57 . . 2. . 635. 58 . . 648. 59 . .643644. 60 . . 649. 61 . .2021. 62 .: ..- / / .. . .,1985. 63 . . . .195197. 64 ,, . ,-,, (!), . 65 , ,.: . . : -- . .,1992. 66 .(,), ()( ), : . .- 37 6523..,1957; - . .(XI XVI.)..,1986..1336; . . X - XIII .,1988.. 2325; .-.,1989; - . . (I XXI I.) ., 1998. .336354. 67 .: .- / /Russia mediaevalis. .I. Miinchen,1973;. - . - / /Russiamediaevalis.. VIII,I. Miinchen,1995; . . / / .XI XI V ..5..,1992; . . / /.. 47..,1993.. (- 30- .), 1015 . 20 ( . - / /Russia mediaevalis. . VIII, I. Miinchen,1995). 68FranklinS.,Shepard/.TheEmergenceofRus.7501200. L.N. Y.,1996.P. 208217. , - -. 69 . .1. *). 155. 70 . .. ,1984. 71 .:.XIXI V ..,1987. .398408. 72 . . IV 73 .: . . . ., 2000. .100101. 74 .: . . 69. 75 . . IV 76 .: . ./ / . .,1985. 77 .: . . . -. .; ,1950. . 415416, 419420,422425. 38 I 78 ..4..1..1..,1915..311320;. 2. ., 1925. . 321325; .6..,1853..9098;-.XI VXV. ., 1981. . 112131. 79 . . 4. . 1. . 2. . 351366; . 6. .104111. 80 .: . .- / /.. 50. .,1997. .109114. 81 . XV. ., 1982. . 528, 530. 82 . . - / /, ..,1990..109114; .. - / /In.. . . .,1997. 83 .: . .. ., 1983; . . ., 1989; . . . .156175. II , , , . I . 1. ? ,-.,-,- ,-;,, :1725 . , 1942 .-(, ). , . .. 1221 .-1. ,, XI I XI I I. ,-,.( 1212 .) -(--).(1190 .) ,--.-(,). 42 II,1 1213 .( - )-,-()( - ,. .).1216 . ,, -2. ( -, 1216. ,),1220. , 1221 . 3 1230 . ( )-. ,- .1233 . 13- .: ,,,-; ,-4. 1236 . ( ). - . 12371238.,,- :,-(-),-. 14 ,. (,, ) . 43 , 5 1238 ., --.,1239., .-,, ; 6. - .1239 . -7-,1240 ,- . XI I I. --.- ,-.1240 .- 1164 . .-,,( )( , -,, )8. , 9 . : - ,-,, 12371238. 44 / / ,1 -19-,., 1234 .--, XI I I. ,, - 10, -1239 .,, ,- -. ,- , , . : ., ,, ,,- 11. 15 1240.,, ,- .-,,. ( ) .-, -12.,-, ,-.- 13 1240 . -. XI I I. ,,. . 45 ( ).10- . - ., 1234 . 1236 .(--48),- (1237.). , ,-.-,-. , .- ( -),, ,, ,-.1240 . . - - .- (-). 14 ,-,12401241 .,--()13--,. 46 II,1 , ., ,16 (- ). 30,-.-- .,-,, -, , -.- 17 ,-.( 1241 .) --., ,, ,; - .,1242,-,- , -,. , ,., , ., ( ). .- , . 47 ,. (-)- . 51242 .,, .( ), (),-,-(, ) .-7 18 , -(), 400;-,50 19-:20 620,,, , . -,-: , 1268 . 21., ,,--.-;-.- , 1242 . -,- 22., 26 ,,-, 48 / / ,1 , -. : .- 23 , -.1240 . ,, ,,,-, .,-., , -. 1242 . -24.-. ..-. 1243 .-,, ,,-(-- , -). , ,-. 1246 . , - . -.1245 . -,. , (); 26 301246 . ,. . 49 , ,- . - -, 27 1247 . ,(-,-). , ,-( )28 - -., , --( ). , 1249.29 , I V30 - .-, ,,-.-, -.221248 . ,-, ,-,() ,-,,- 31. 50 II,1 ,,, .-,; ,( 15 1248 .), -32.-,-,--.I V- . -33 -( )(1249 .)- : . -:,- . , 1240., -. --. 34 ,, -,, ( ) .,--,- ,. 1251 . -.-, . ,, ,- . 51 ;, ( ). ,, ,- (- ) 35 1252 . 1263 . -., -.-:--,,. : ,-. ,/-,. , , 36. . 1255 .- (1252 .-,1255.). ,-,. (-).- , .-, ,-;, , 37 ,1256 ,.- , 52 / / ,1 . , .,-,, ,. , 1250 .-. . - 38. 1257 . -- .,-, ,- . -;. ,--. ,- ().-:( ) , , , ,.1259 ., ,-.,-,, .-. , 39. . 53 1262 .- ,,,, , , , -40-: , . . ,- 41. . 1242.- 11 .1253 . ,-42D .-, :1260.--- (- 150).-. , :-(,-;-1224 . ;),- (). 1262 .. (- ). . 54 II,1 .-:-,. , .- 43 .,-,: .-1263 .42-- 141263 ., .23 - . :,, !44 ,-, ,45-,,. ,--,, .,-,- : 1251 . ,-46 .-:,47 ,( 1261 .), , . ()-, -.- . 55 .: ,, ,,-, ;, ,- , . -,20-.--. ., ..48,, . , .,-.-.., , 1252 . 49 - -, -? - . ( ..I V)- -; ,,-50. 56 II,1 () 40-.XI I I.51(, --);50-. .1246., , :-, ( ,-),, , - (-,- , ,-,).- 1250 . ? ,-,-12411242.,20 ,--,. - 1248 ., ., -- .-,:1. (1247 1249 .), ,-,, - - , , -.- , . 57 -.2. 1249. , :--52.3. 1249 .-(-), 53 , .4. 15 1248 . 54 ,. . , , -12401242. ., I V - . 1252 .? , . ;- , , .,, ,-58 II,1 ;. 33 : ;-56,- ,-,-, . 1252 .-: 57, , (,-,), -, . . ; - .1252. ,,-.- ? . .., . , , , ,,,-58-,-,-,,-59- , -(XI I.). , , , : , . 59 , -, - , (-). 60.-1252 . 61. .-: ,-,-, , -; --.,-, ,- ,, . ,-,-, ,- ,1249. ,--62. 1251 . ,--.-, - , . , ? ( 1252 .) :,--, 60 II,1 , , -63 ,-.... , -, ,64-, (-,-),., - ., - , , 1249. ,- , -, ., ,, (, --,1249. ). , , ,-. , * -80-.XI I I. 1293 .(),-,,65-,- . ,--- . , . ,-,- . 61 :,-. , ; -, .- (12521263.) ^ ( 1253 . 1256-),-.-( ,-- ).- -(. .-,-,)66 , ;, -, . I :,, , 67. , -- ,, (-) -.? , -,,- , . 2. ,- -.. (- -.), (--.), (.-.).- X I X V.68 21 : (29),(29), (18), -(15),(14),(9),(5), (4),(3),(3),(-) (3), (2), (2), (2), (2),(1), (1), (1),(1), (1), (1). - . (XI XI I I.) 42 . 63 15 (XI.1, 1, XI I.6,5, -.XI I I.1, -XI I I.1). (,-6605.,-6634,66486686.)69, (6656 6663.,-6713., 6722.)70, (6678., )71. ,: 7 , -(1, 6523 .,-6659,66676685.,- 6684 6694.)72,3( )73,2(- 6661 6663.)74, 1(- )75,()5( 6586.)76 ( 6678 6686.,)77, 2(--6684.,6732.)78- (6686.-)79,1( )80. .--(6722. 1, -64 II,1 ).-.,,-,- (13 18). ,- ,- XI I IXI V.-21 8 ,-,( 81 82).(-14) : (-)9(6767 2 ,6774,67762,6778,6807,6809, 6823.)83,()2(-67746807.84+ 2 85)()-86 -:( XI I I.),-6797. (.XI V.)-87 , -,(6763.),-,(6767.), (-,6771 .)88, 89 9091 , 92.-4 ( 6778 6823.). 65 - X I V X V.55(-8-).- (.:-,)17( 893, 1,. .-1, 3, 3; 19)94 12 (8, 1, 1, I )958 -(.:)(-1,2,-69776989., )96,7(.:) ( 1,-1, 1, 6977.1, 3;-9)97,-:2 ()98,2(-6906.;-5)",1()100, 1(-)101,1 ( 6977.)102,1(- 6906.)103, 1 (-6851 .)104,1(-6964.)105,1 (; 2)106. 66 IV,1 -( , , ). , -,.-, ., ,, 107 , , 108 ., :, XI I.,-109;,-,, , -110;III ,... ,- 111. ,X I X V.- -. 1. .-,, 12631380.- . 2.-- . , . ,-. 3.(-,, ).- 67 XI IXI V., XI I IXI V.-,-. 4.,-.,-, XI I., XI V. . ., --,. 971 . ,-( );112. -:^,-;,-,. ,.,-,;-,113, .- XI I XI I I., . -,-. -,-68 III, 1 , -114 -115 -,( ).,-,, ,-, (),-6 XI V.-. 3555- X I V X V. . ,--. -, ,-117 ; . -(,, XVI.118). ., ,, XI V. , : XI V.,-,- 69 (XI VX V.), ( X V.)--,; -. 1 . . / /. 1986. 2. 1220 . . 2 1. .5457. 3 .: . . ; . / /- .1985. .,1986. 4 1. .6972. 5 1. . 7477;..1. .460467. 6 ..1. .469;.2..782783; . . XI I I XI V :-. ., 1996. . 25. 7 1. . 77. 8 .: . . XI I XI I I..,1978. . 171178. 9 .: . . / /- .,1996..1314;: .1996.5..24., ( .-.12001304..,1989.. 143144; - . . (XI I XI V.),., 2001. . 183194), , 1240 . ; , 1300 . 10 1. .7273. 11 . . XIII- . .; .,1965. .188. 12 . .189. 70 III, 1 13 1. . 77. 14 .. 7778.,- 12401242 . ( - .... 144146; . .. .. 194206),, , --.1240 1242 ., , . 15 . .78. 16 .: ..- . .,1962. 17 1. .78. 18 . 19 . 20 1242 . .; ., 1966. . 213. 21 . . 228. 22 . . 227. 23 1. .7879. 24 , ( . . XV / / . XVXVI I. .,1999..90). 1242.,, . 25 ..1. . 470; . . ... .29. 26 1. .79. 27 ..1. . 471; - . ., 1957. .7778. 28 .: . .--XXV..,1984.. 111, 113115. 29 .1. . 471472. 30 .: . . - / / . ,1996. 31 . . .- I V / /Studiahistoricainhon-orem Hans Kruus. Tallinn, 1971. C.136138. 71 32 - ,-(, ) ,15 , .- .: . . .... 6466.,, (Alexandre illustri regi Nougar-diae), . 33 I V --:- / /.,1988.20.. 112 ;.: . .- ... .6768. 34 ..1..472; . .... 193; . . ... .68. 35 ..1. . 472473; . --..,1950..227,271272, 282; . .... .111. 36 . .. . .143144. 37 1. .8081. 38 . . 81; . .. . .206226. 39 1. .8283. 40 (XVI.), , - (. . 37. .,1982. . 30,70). 41 ..1. . 476; . . . . . 193; - . . . .; .,1940. .5155. 42 1. .80. 43 1. . 83; . -. ., I960. . 382. 44 1. . 8384; . . . . .193194. 45 XVI I.., 1996. . 254. 46 ..1. .472473. 47 .: . .... . 115, 119. 48 . / /-..4.,1925; . . 72 III, 1 . .,1989. . 532536,540 544. . . - , -, , . 49 .... 147149; . . . . . 207228. - , - -1238 .;- . , ; -- , -, ( . ... . 77).1238 . , - , , 1243 ., . 1248 ., ( ). 50 .: . ...,2000. .8789. 51 .: . .. . . 1023; . . -XIII . / / . (- ). .,1988; . . : . ., 1991. .1825. 52 .: . .-:- / / ..,1993. 1249 . IV; , - 73 ,(50- .) . 53 .: . . . . .197206. 54 1248 ., , -, (); IV - . 55 ..1. .478; .5. .,1851. .186187; - . . . . . 192. 56 . ...,1988..2..152,324; - . . 1238 1505 . .,1889..1. .26 27,3435; . . ..,1967.. 145146; - .... 147149; . . / / .,1996. .5051. . ... .9495. 57 . . . . 149. 58 . ...;.,1965..5. .40. 59 . . . .148. 60 ,. . :-,, ,, ,.( - . ...,1992..4. . 201. .88). 61 .:..,1965..10.. 138139; . . . . . 5. .4041. 62 ..1..472; . - . . 271. 63 . .1. . 473. 64 . . , - - (FennellJ.L.I. Andrej Jaroslavic and the Struggle for Power in1252:AnInvestigationoftheSources / /Russiamediaevalis. Munchen,1973. T.I.P.53).Ho 74 III, 1 . -. 60-. XIII . - (.: . . .. 30). 12511255 . (.: . .- XIII . .,1993. .79 81). , -. -. 65 .: . .... .106107. 66 .: . . ... . 46,74. 67 1. .84. 68 - , ( ) XVI. 69 1. .104; ..1. .;.,1950. .176;..2. . 289, 308, 611. 70 . . 2. . 367, 480; .1. . 920; 1. . 53. 71 ..2. . 538; ..;.,1950. . 10,17, 2224. 72 1. .104;..1. .96;..2. . 437,493, 605; .1. . 378,403. 73 . . 2224v 74 .. 2. . 466467,480. 75 . . 15. 76 . .1. .133135. 77 .. 2. . 538, 611; . . 31. 78 ..1..378( );1. . 64( -). 79 .. 2. . 607, 611. 80 . . 22. 81 :1239,1281,1377 .,.: - . / / ..1.XI XI V . ,1987. 75 82 XI V . XV.,.: . .-. . ., 1985. . 48,4748. 83 1. . 8285, 87, 8991,95. 84 1. . 85, 90. 85 . . . . .189190. 86 . .1. . 462. 87 . ....191;..2..928; . 5. . 208. 88 1. . 8182,84. 89 . . 5. .209. 90 . .1. .460462. 91 . . . . .189190. 92 . . 190. 93 -, . ., , . , -, ,.: - . . :--..,1992. .137144. 94 . .;.,1966.. 535538,540541;1.. 377;. .15. . 1. 1965. . 140; . 4. . 1. . 2. ,1925. . 323,354,356,365;. XV. ., 1982. . 522, 528,530. 95 . . 535538,540541;1.. 377;..15. .1. .139; .4. .1. . 1. 1915. . 316; - . : XV. .528. 96 ..15.. 1.. 139;. 4.. 1..1.. 320; . 2.. 322;. 25..;.,1949.. 282,327;. 24. 1921..199;. XV. . 522, 528. 97 1. . 377; ..15. . 1. . 140; .4. . 1. . 2. .365; .25. .282; -. XV. . 528,530. 98 . . 543. 76 III, 1 99 1. .391392. 100 . . 537. 101 . . 4. . 1. . 2. .322. 102 . . 25. .282. 103 1. . 391. 104 . . 1. .; ., 1941. . 11. 105 . . 25. .274. 106 . XV. . 522. 107 : . ( ). -(- 6648.). 108 . .. . 145. 109 . XV. . 528.. 6634 6648 .:; (.. 2. . 289,303). 110 . XV. .528;. : , ,-; ,, (.. 4. .1. . 2. . 354,365). 111 . XV. . 522, 530. 112 : , , , (. . 1. .52). 113 . . 50. 114 .; . ...,1989. . 3956,7888. 115 , ( - -) . 11 116 .: . .... .5764. 117 ,(. XI.XII .),-,-( ..XIXII .., 1978..374)., 1246 .,,: (. XIII ..,1981..230). ( ) - . 118 . XV-. 528,530; .., 1982..30. -. 6678 . (. . 2.. 538),- ,. . , . III . 1306 . ... . 1325 . 1. ? , , - , -:., .-, - ( ), 1598 . ,. . , ?,1328 . ,, (1340 .) -., (),-; ., ,,( ,) .-(1317 .)- (1318 .) 82 III,1 . .-; , XI V. .-,. ,,, -.- , , .,- , - 13171318 . ? 70- 80-. XI I I.(). -,. 1297., 1. 5 1303 . -,-., . ,-,XI V. c t o p o Hy .1302 .-,-,. ,-. 1302 ., .1303 . ,, 83 (. .-); ,,-,- .--,, -.-,-, , 2.--:,- () (- ),-, -. 1303 ., .- , ,, -3 271304 .4 ,, ,, --, . :-,- ,-XI I I.. 84 III,1 , -. , . , -, .,- , . ,. . ,,. .1305 ., ,()-,--, .-, 5 . -. - -1305 . (.. ).,- 6 ,-7 :- . .13051306. -8 1300.: -,9--.1305., ,--10., - 85 ( 1300.); ,.- , . ,- , ,-,-. 13071308 .14 1308 . .-.,- -,1306 .. 25 1308 . 11 , . 13091310 ., -. ,,-, ;,-. 13091310.- -,-12.- . - ,-, -.,1311 .,-, , ,- 13. 86 III,1 1312 . .,-,- 14,-,-. , . ;-, . ,. 1314 . ;,-.-. ,,-:13141315. -15 :15 1315 . ,,-. -,-( , )., 1305 ., :-,1315 . .10 1316 . , . -;,- , 16 ., 1317 : ()(- 87 ),- 17 -, , .--- -( - 1281 ., , -,)., , ,,- (1316 . , )18. . .,1308 . ,-. 1317 . .-.22 1317 . :, ( ). ., , 19 : . ;, , 20. 88 IV,1 - ,,-21(;- :- ,,- ).-,-. . . , .22 1318 . 22. ,-,., , 13191320. , ,23,-., ,( ),- (,, ). , . ?-,1300 .24,- 1308 ., (1305., 13151316 . -),( ).,, , -., 89 -, , . XI V.,,, (. .I V):,, . .- ( -, 12),, , , -, , , -25 1319 .,-,, . .1321 . .- , .-:-, .1322 . (-)-.-.-: .-; . -., -, , -90 III,1 ., ,.,-,,,(-1322 .) . 26 1323 . -, .1324 . ., , .. ,- ., , 1317 . ,-:-(12 1323 ., , - )27 ,-:,-. ; , -, . () .21 1325 ., . . ; 28 ,-1326 .-.,, ,-29:,,-, 91 .- 1327. ,, - . ( , -),(-).-,- : (-),, -.() , .12 -, ,- . , -, , 13171318 ., -.- 30. , (13171318.) -,- -.-,-:,,, . 4 , , .- . -92 III,1 ,: , .-, :-() -.--, . .- , ;, ,. , XI V., (1326 ., , , 1327-31). , -, . 2. - 1067 ., ,-.-,, ,, ( ) -:? ,,-,-,X X : , , . , , . ( -), ?, . I X.-,,(. 94 III,1 XI.), (. XI I.). -,- :, 32,. . . 945. -:,-33, -,;, . , ,-34., -33 ,,-,. , -XIXI I.- -,-(,-,); ,- . -(975.) , (): - . ( )36 -.- 95 ,, :; ,,-., ,-37 . -:,-, : , (. .-. ..),,38 , , ., , , - !,-,-;( -), . -XIXI I.1015 .- , .-, ;XI-XI I.,- 39 1015 ., :-,; .-: ;-,; ., 96 III,1 , ,,,, ( ... :""; ,,-)40, ( ,), (1) : 41.,, ,- .- ( ),( -); .-,--:, ( ,) ,,- . ,- 20-. : , -,3 42., -,, ( -). 1069 .- , -,, 7 0, ,, 97 ,43 ,- . 1078 . :(. . ) , 44,.. - . 1086.4? .- , - 46 -- 90-.XI.: , ; 47 XI.,-, - , . 1067 . ,--.,-,. ,,. , 978. - .-, 48- ,, -, . ,-.-,-(-). 98 III,1 :,-,. : 49 10731074.50 , ,- , -,.- . -, , .-, ():-,. ,: ,,, . , - ,: ,.. 51. , -, .-, ., ,;, ,, 52.(,,-,-,)-, . 1097 . -, 99 . 978 1067 ., , 1067., : -53 ,XI., - , , , : (, ), ., ,-,.-(-),. .,, (,). : ,-,, , -.- , -, , ,,-,:-XI., , -, ( ); , ,.. , . -.XI. *,..- 54,, ., 100 / / / , 2 XI.-, ., XI ,.-, .(XI.)-,-, XI;,-, . XI. -XI IXI I I-.,- .1147 . ,-, () -55;1174 .--56; 1217 . 57 - .- ( -), 58.-- 59 XI I. :1177 . (), 60. 101 XI. : -, 61. - . ,945. (. .):(. .-)62. 1238 .-63 -.-(1246.)64,, 63, (1270.)661246 . 67-XI V: (1318 .)68,-(1326 .)69,-(1330.)70, (1339.)71 , -: ,. 72:1251 . 73;1291 .- 74; , 1312 .,- 73; ,-, 76;-1357 .77; 1359 .78, 102 I I I , 1 1360 .79; - 1412 . --80 -.XI V. - -.1306 .- 81.1325 . 82.1339 . -,- 83, -, ., . , ,- - .XI V. , ,, ();,--,,, , 84.(1397.) 85-III1497.( --) (,,-, ,,)86. XVI., , ,, 103 ,-,,(XVI. ). 1 . . 1. . 528. 2 . . 1. . 486; .18. ., 1913. . 8586; - . ....;., 1950.. 350351; . .--XXI V.., 1984.. 128130; . . XIII . / / . 1996. 3. .8081. 3 ..18..8586; . .-. . 351; . .... .129131. 41. . 92; . . . . 351. 5..18. . 86. 6..86; . .....132139; . . . ., 2000. .4445. 7. . 18. . 86. 8. . 18. .86. 9. . 1. . 485486. 10.. 18. .86. "..18..87;1..92; . . . .4546. 12.: . .- / /..18. .; .,1962. . 68, 76; . -.... 209211; . .. .4647. 13..18..87; . .. . 354; . . . .4647. 14. . 18. .87. 151. .94. 161..9495;..18..88;.15..1. 1965. . 36; . 5. .208. 17.. 15. . 1. . 3637; .18. .88. 181. . 95; ..15. . 1. . 36; . 18. .88. 19. . 15. . 1. . 3738; .18. . 88; 1. .96. 201. . 96; . .15. . 1. . 38. 104 I I I , 1 211.. 96;..18.. 88; . .- . . 356. 22. . 15. . 1. . 3840; . 5. .210214. 23 .: . ...,1974. . 224234,248250. 24 - -, , , -,-. , (.: . .- XIII . ; . . .1628). 25 .: . ...255 263. 26 ..15.. 1.. 4142;.18.. 89;1. .9697. 27 ..; .,1949.38. . 6778;1. . 97;. .18. .89. 28 . .18. . 89; 1. . 97. 29 . . 18. . 8990; .15. . 1. . 42. 30 ,,- ,. -, -(1300 . ,13151316 .); . 31 1. . 98; . .18. . 90.1 32 . .1. . 23; . 2. .1617. 33 . . ., 1988. . 57. 34 . .1. . 5457; . 2. .4246. 35 . . ..,1987..375 376. 36 . .1. . 7475; . 2. .6263. 37 . .1. . 7678; . 2. .6466. 38 ..1.. 76;. 2.. 64...1..76; . 2. . 64. 105 39 ..1. . 132140;. 2.. 118127; - . . . ., 1916. 401.. 174175;..1.. 140141;.2. . 127128. 41 1. . 174. 42 .. 4. . 1. . 1. . 110. 43 . .1. . 173174; . 2. . 163. 44 . .1. . 202; . 2. . 194. 45 1078 . - (..1. . 201; .2. . 192193), ; 1079 . , . 46 . .1. . 206207; . 2. . 197199. 47 .XI I ..,1981. .534, 536, 582, 584,586. 48 .. 1. . 166167; . 2. . 155156. 49 . .1. . 167171; . 2. . 156160. 50 .: . .... .6264. 51 . .1. . 175178; . 2. . 164168. 52 : - , (. . 1. . 250251). 53 ..1. . 257262, . 2. .231236. 54 XXX..1..,1984. . 64. - 10541072 . 55 . . 2. . 344354; .1. . 315318. 56 . . 367371; . 2. .580595. 57 1. . 58; .. 1. .440441. 58.XIXI V ..,1987..365 367. 59 - 1211 . ( ),,,- ,, ( -)(.:-. XIII . 1981. . 242, 244,246). 106 I I I , 1 60 . . 1. . 385386; . 2. .605606. 61 -, -(.: . . ?(-)/ /.1. .,1996).XI XII .( . . XI XI I I//.1987.5. . 180181).- , 1015 ., 1069 . , , 1071 . , - , (-) , . ,- (),- (-... .1..64). 62 1.63. 63 .. 1. .455457. 64 . . 471; . 2. .808. 65 . ., 1957. .2930. 66 . .18. .,1913. . 73. 67 ..1.. 471;.2.. 808.... .7778. 68 .. 15. . 1. . 3840; . 5. .210214. 69 ..18.. 90.1327 . , (1. . 98; ..18. .90). 70 . . 15. . 1. . 45. 71 . .4951. 72 , , , -:-- - X. 73 ... . 135, 235. 107 74 1. . 327; . , - .. 2..;.,1941..69 70. 75 . ...1..,1884.. 197,323; . 2. . 141. 76 . . 15. . 1. . 54. 77 . . 66. 78 . . 68. 79 . . 69. 80 . 81 . .18. .8687. 82 . . 89; 1. . 97. 83 . . 18. .9293. 84 .. 2..,1953.. 287,334;- XXX. . 1. . 332. 85 XXX..2..,1985. . 181. 86 .. 3..,1955.. 347348;-... . 2. .5556. IV , ? , . , , , , . 1382 . 1. : ? -, ,.- , -. , .1380 .-1382 . XI V XVI., ,,-, -, ()-:-1000--(,, X V. ,, ,, ). 112 IV,1 12 1350 .1 . -. , ., ,- . 1353 .-, , . , 2. - , :, .- . -, (). , 3 -. 13 1359 . 33 4, , , 4 .-,- -513591360., ,: , . - , .- ,.-6. 113 ,- (,-,,-,, ).-,-,, 1332 .,-7-1327 . . (- ) ,.1361 . , . . ,-. ( -:-,-) : , -; ()-,(-), 8 ,1362 , : - .,,-,,-.-30--. -114 IV,1 ,1363 . ., .-,-:1363 . -.-, , , . -9,-,-. :- .--,181367. . , -10. 1368 . ., , . , , 11.--,', . .13671368 .- 12, - . -. ,- - 115 (-).-. -, . , - ., , ,-13--. 18 . 1370 ., -.14. , . 13- , 1370 . --16.,, , ,-, , , (. ..). -;- . -:, ,, . 17. 116 IV,1 . .. , .-,,1368 ., ,.- , ; -. , 18 , 1371 .10 -. .: , (-. ..), 19-.- 15 :, , , -. , 20 1371 . . ,--.1372 . .-(, ), . .( ), 21. 117 22. :-23- , -.,- ,- . 1372. . ,. ,-,1371 . ,1372 .-,- -,,-24. ,60- 70-. -. : ., ,- , -. . , . 1373 . -. ,-118 IV,1 25 .-1371 . (,-), 26 , - 1372 . , -27 13731374.- : --;-.1374. -28.- . ,--, 29,,- ,-,:-(), (1374 . ),- - . - -()., ,- .-: , 30 1374 . ,- 119 ;-31. ,,, -: , ., ,-,. , 1 . 32 , . , .--, , . 1375 . ,-33-,,-;-( ) . 34. ,-(1374.,- ) .-, 35, .--,. ., .( ) --,, 120 IV,1 -,-(),-,-,(- ),-,,-( -, ), , 36, -( ), (,- ),, , . - , : , -,, , -.,-,,, -, , .- , (.) (- )37 :-1375 . .1376. ,-38 1377 .-( -,- 121 ) ( ).--(, 1377 .-).-,(2000 3000 ) -() 39, , . , ,-.-,. , -( ). - ( , ),- (), - , -.- 40 ,1378 . , -.11 ,-,--.-, -: , -.,, 41. 122 IV,1 .--,, 42 12 1378 . , ,. , 1375 . -,-, . -:-.-(), ,1376 ., -.-,-(, ,-),- -,-.1379 . . ,-- 43. - 1380 ., . 1380 .- . , . ,,-. 444. 123 .13791380., ,-, . ,,---.,1378 ., -(1377. , -)45 , ,, , -(), .-,, , .46- , 1371 . ,, . ,-, ,1375 ..- -,- ,(, -), , -, 47 ,-,. -.,7 124 IV,1 -,. . ,-. (-). 8. -.,- 10- 20-. X V.,-, :: ,, ?, , -,,, . , . , .-, ---,-.-,.-, , 48 , , ,-(-).-, 49. 125 -. -.,- 20 -()(): .- . 1380 . , , . 1381 . -,, -; - 50, ()--. ,-,-(-), , (,-,), . . ,-, (, 126 IV,1 ). 1381 ., 51. 1381 .-:,-1375 ., -52. - 700. -, 53,, ,1380 .(-,, ). -,-,, ; , . ( ,-,),,-,( , ) , , ;-, -( , -), , - . . , , . . . 23 1382 . . 127 ,(-,). (-,, ;---),,- .-: ,,,, .., ,-.-, .,- ;54. , - , -: -,55, 56 ,,,-., - -57, , --58-.-, (, -)., 128 IV,1 ,:-( ), 59 , .- -., ,, .,-,. ,-1408 .(-,,,, ),,-,,-.,- , -,, . ,1382 , , - , -60.:-- , , 1375. : - -, ,. . ;, --. :-,-; ,,- 129 , 61., , ,, , . 62.,, , -., , , ,. -,1383 , 63 .-, , -(,,- -13181339 .-, -), , , .-,: . -: , ,.., , , ,- .-,, .,-- . 130 IV,1 ,-, 2 -. : - , -, .- -: - . -1380 . .,1383 . : , .- 64. 1382 . , -.-65 , (). , -. 66 1384 . -.-, - 131 - (1375 .-).- 67 1385 ..--. 1385 . 68 13861387. -,- . - 800069 1386 . ,1388 .. -. - , (1383 .) .,-, -, ( 1391 .)70 1389 . .-- :,-, ,(-)71. 19 ( 72) 39--., ,-132 IV,1 73 ., ,, 1383 .:, - ., , . :,-, , 74 ,1389 ., ,, --.,,-,1374 1380 .: . -: -. , -. , .-( , 1368,1370 1372 .).-1380 . (1382 1385 .). . 133 ,,--,-. -,- . - , . - 75-,10- 20-. X V., ,. .-,, ,; :-, . -(. .) , .-,20-. XVI.,. . , (1384.): - -, , , 76 ,. . ,-? ,, . 2. (.) (Caesar),-. ,-,-77, () ,-78. - ( .;) .XI I.--( )79 80 1054 . . ; 81. ,. ,(-), ;- , -,- 135 -,-82-, . .-?,. , ,-,.-. .,-: -,-, 83 - ,-(-). , , - XXI I. -:,- .- : XI I.84, -, -. , - ,, - . XI I I. --/ . 136 III,1 , 60-. XI I I.,--,,-83- -: -, (-)86,-^ . 1204 .-. .- ,, 87 ,,-,- (12041261 .), . -- . -,-,,-,-( ). 1261 .-,-:- -,.. ,-88. 137 , ,- , ,- . . : XI I IXI V. -(, ,) ( 1288 .) ,-(1318 .)89-,XI I I.- ( 1205 .),,-:-),,-,, ,-,,,-.!6 - , . 90 ,, , ,. . .-,,-,, . XI V-91-, . -( , ), -92.-138 III,1 (13191320.)-,-,,- 93 -XI I IXI V.- .--: -,,-1327 .-94; , -, ,. .- . 6070-.XI V.-.,-(). (), (. .). ,-. . , , 93,-,-96.- :... ,97; , 98, (--).--13741380. 139 , . --", ,,-,100, -. 1382 ., ,- . ( -) :,-,, , ,- 101. , , , : -,;- -;,-,, ,-, , 102.- . -. ? , (,-,, ,-)103, . .- , 140 III,1 -,-,--(, ); -( , , -, -,...)104 -. , - ,,--., ,-- ; , -12371241 ., .-, ,, -.-, ,-( 13801382.), . XI V- .----, 105 . - 141 ,- 106,. . -. 13951411 . -,,70-. XI V.,( ),. . - ; 1408 .( ): - 107 1412 . --,. . , ( -)108 1414 .,-109 , , 14141415.,-.,1392 . , 1408 .110-- 1412 . 111,, -,. ,I, (.. ),, 112 10-20- .X V. ,113-(-)114-, (13741380.) . , 142 III,1 1- -X V.,-, (13961411,14141416, 14171419.20). -115 I1425 .-- . - . -,: 116 ,--117 -, - , , .,,- :,, ,.- , 6 , 1431 .118 II(14251462.)-, -, ,- , ,-. ,- - 30-. --(- 143 50- .)119 . II 1441 .-120, . ,- , (- 50-. 121). II -40-. (-)122 (, )123, -30-. --, , .60- . II-, ,- 124 , 1461 .,--,-125 ,X V. -144 III,1 .,, ,-1453 ., . 1204. ,-, ,,-1453 ., , ., , - ,. . .---126-, : ,. , . . 1472 .( )-,, III127 128, 70-.,-129; - (-1240 . 1246.130, 70-. 145 131).1472 . ,, , III- (,,-1470.IIIII )132.- III ( -)133 1480 . ,-...-III (- ) . -,III ,:- 10 134 .- - III.-, III : - ,:-, , ,, ,, ,, ,,-, , , ,,,. ,-,- . -146 III,1 ,. ,, ,-,-! ,, ,-, -, ,,-135 .. , III(-, ), 136,- , , .,-,- -, ,- ,137 ,,, ,-,, ,- , 138 , ,-. ( -),,() ( ),,,, , , - 147 ,. . .,-III, , 139,. . - 240 140 , ,. .-- . I V-(-1502 .-)- , 141. , I V-,-, 1547 ., 1552 .()142. - , 143 :- -,- 144.- -,-,XVI. , .-X V.-145-.XVI. ,-, -148 III,1 ()146,-,, ...; - (-III)147 -148. ,,- ., : ,-' -.--, ( ). -,--:- -,X V XVI.,-. , -:- -,- . - 149 . - ^-, -,,,-(. .). . -, . ;, -,,, -. X V.149, .-, ,. -, , . ,, - . 1 ..15. . 1. . 60. 2 . . 62. 3 . .6263. 4 . . 68. 150 III, 1 5 .: . . / /.1995.56. . 63,6768.. . , , (. . 73),-.- . , (..4.4.1.. 1..355), , ( ).-, . 6 . . 15. . 1. . 6869; .18. . 100. 7 ..15.. 1.. 69; . . -X XI V . ., 1984. . 244248,269. 8 .. 15.. 1.. 7071.- .: . . ..;., 1940.. 117122; . -.,1960.. 112122; . . / /..,1980. . 181195; ./7.60 70- XI V .: / / .. 7.., 1983. .2032. 9 ..15.. 1. . 7274;.18.. 101102; - . . - / / . .6264. 10 . .15. . 1. . 7475,7778,8384. 11 .. 87; . .. . 386. 12 .: . ... 125; . . . . . 191, 201. 13 . .15. . 1. .8890. 14 .. 92; . . -(.XIII. XV .) / /. . 1. ., 1996. .9192. 15 . . 15. . 1. .9293. 16 .. 92; . .... 54; - . . / / 90. .. ., 1996. . 118. 17 .. 15. . 1. . 93. 151 18 . .9495. 19 . . 95. 20 . .9697. 21 . .98104. 22 .: . .... .8991. 23 .; ., 1950. 6. . 22. 24 . . 15. . 1. .98100,104. 25 . . 104. 26 . . 9899; . 18. . 111112. 27 ..15.. 1. . 100;.18.. 112;6. . 22. 28 . .15. . 1. .105106. 29 .: . .. . .204205. 30 .. 15.. 1.. 106; . . . .396. 31 . . .., 1975. . 6364; . . ... .97. 32 9.. 26. 33 .. 15.. 1. . 109;. 18.. 115; . . ... .9899. 34 . .15. . 1. . 108109; .18. . 115. 35 . . 15. . 1. .109110. 36 . . 110111; .18. .115116. 37 9. .2526. 38 . . 15. . 1. . 112113,116. 39 . . 116117; .18. .117118. 40 . .15. . 1. . 118119; .18. .118119. 41 . .15.. 1. . 133135;.18.. 126127. .: . . / /.1978.8., - , ( . XVI .)1380 .(.: . . / /, -. .,1990). 42 . . 15. . 1. . 135; .18. . 127. 43 ..15.. 120132; . .-. . 7374,7677. 152 III, 1 44 .. 4. . 1. . 1. . 311312; . 6. .92. 45 ..15.. 1. . 138;1.. 375; . . / / . ., 1980. .158167. 46 . . 4. . 1. . 1. . 314; . 6. .,1853. .92. 47 .: . . . ., 2000. .9799. 48 ..15.. 1. . 139140;.18..129130; . 4.. 1.. 12.. 311324;. 6.. 9098;1. . 376377..: - . . / /.1980.7; . ...,1980; - . : / /- . .,1983. 49 ..15.. 1.. 141;.18.. 130; - . ,-.. 1..,1884.. 391;. 2..;.,1941. . 109,150151; . . / / . .; .,1966. .518523. 50 .. 15. . 1. .141142. 51 .. 6.. 2-..,1908...166 184; . .15. . 1. .129132,142143. 5210..2930. 53 . .15. . 1. . 142. 54 . . 143146;.18.. 131133;. 4.4.1. . 2..,1925.. 326338;. 6..,1853..98 103;.XI V XV. ., 1981. .190207. 55 . .... 159; . .- / /- . . 247. 56 . . .,1978. .122123. 57 .,.:..1. . 200201;1..7374. (. .) (.: . -.- / /Etudeshistoriqueshongroises1985publeesa occasion duXVICongresinternationaldesSciencesHistoriquesparle 153 ComiteNationaldesHistoriensHongrois.Band.I.Budapest, 1985. 58 - : ,,,, , , , . , [-] , , , , [ ],:13.. 38 (, 1390 .). 59 .: . . . .104105. 60 . .15. . 1. . 146; . . 18. . 133. 61 .. 4.. 1.. 2.. 339;.15.. 1. . 147; . 15. .. 1965. . 442; 1. .379. 62 . . 15. . 1. . 147; .18. .133134. 63 . . 15. . 1. . 148; . 18. . 134. 64 .: . . . .108110,113. 65 . .15. . 1. . 147. 66 .: . . . .7879. 67 .: . . . . 110112. 68 . . 15. . 1. . 149152. 69 . . 4. . 1. . 2. .344347. 70 .: . . . .116. 71 .11. . 31. 72 ,() , , . 73 12.. 34. 74 . . 36. 75 , -, - , - .- , , XI VXV. -.,, , , - ( , - -154 III, 1 ), - . 76 . . 11. ., 1965. .84. 77 .: ...., 1975. . 193194,252. 78 (XXI.).., 1994.. 774();. 775:-, , ( -,).- ( . Caesar, . mi oap Kaisar),-(.: .- . . 4..,1973.. 290291; ... . .194). 79 .. 2. . 666667,728,776,814;1. .4647. 80 .: . .- . . 3. .,1903. . 14331434,14601466. 81 .: . .-. , 1966. . 3941. 82 - . . :VodoffWRemarques sur le va-leur du termetsarapplique aux princes russes avantle milileu du XVsiecle / /OxfordSlavonicPapers.NewSeries. Vol.11.Ox-ford, 1978.P. 819.. : .H. XVI / / . ., 1999. .7. 83VodoffWOp. cit. 84 .:A.WordsthatServetheAuthority:OntheTitle of GrandPrinceinKievanRus'/ /ActaPoloniaeHistorica. T. 60. Warszawa,1989. 85 A.H. . . 30. 86 .. 2. . 745( ),785( )-;.1. . 470472(40- .)- -; . .- / /.1915. . 3.-. . 55 ( - ). 87 1. . 49. 155 88 .:MeyendorffI.Byzantium and the Rise of Russia: AStudy of Byzantino-RussianRelationsin theXlV-thCenrury.Cambridge, 1981. P. 6973. 89VodoffW.Op.cit.P. 1417.,. . 1340 . -(.: . . / / . ., 1969. .9596). 90 .. 2. . 807808. 91 ,. ., XVXVI.-; (, - ) . 92 .: . . . . 15. 93 .: . ...,1974. . 254. 94 . . 251252; ..15. . 1. . 39,4243. 95 ..15. . 1. . 74, 95. 96 .. 92; . ..- . .; .,1950. .389. 97 . .. . . 416. 98 1. .376. 99 .:HalperinCh./.The Tatar Yoke. Columbus(Ohio),1986. p.97,101103,117,120121. 100 . .15. . 1. . 134; .18. .127,129. 101 . .15. . 1. . 143144; . .18. . 132. 102 . .15. . 1. .146; . .18. . 133. 103 , ..- (XI XI V .). ., I960. .460. 104 ..15. . 1. .146; . .18. . 133. 105 .15. . 41: , ( . . .) , , , ,, . 106 : , , ,, . 107 .: . . . . .264266. 108 . . 4. .1. . 2. . 412; .18. . 161. 109 .: . . . . .190191. 156 III, 1 1,0 .: . .. . . 143. 111 . . . 1965. . 219. 112 . . 15. .486487. 113 .: XI V XVI. . 3..,1987..555556; . . . . 1. -. ., 1998. . 111116. 114 .. 4. . 1. . 2. . 351, 353355,359360,362, 365. 113 . . 352. . - ,1414 . ( . .-1414 . XI X. .,1893. .69). 116 . . 27. .; .,1962. .100101. 117 .: . . . . 194200,232234. 118 .. 27.. 101103;. 26..;.,1959..187 188. 119 .: . . . .232264. 120 .. 2-. . 6. . 527.4 121 .: . . . . .264. 122 .. - . .,1878. .207. 123 . .. . .1. . 168,437438. 124 ..- (XI XV.).., 1875. . 360, 365, 376377,379382,384, 392393,395; . . 25. .; ., 1949. .259260. 125 .. 2-. . 6. . 674. 126 .: . . -(14481589 .) / /, ..,1990. . 126127; . .- XVXVI. / /-: - . .,1995. 127 .: . ...156171, 184186. 128 . . 25. . 297; . 26. .250. 157 129 .. 24.1921.. 186;. 26.. 219;.27. . 122; . 25. . 297; .28. .; ., 1963. . 133. 130 .. 23..,1910.. 77;. 24.. 94,9697; . 25.. 131,136;,- . .,1869. . 1424. . 1301. 131 ..25.. 139141;...-. 1424. .13051309. 132 . XV.1982.. 366,368,370. .: . . . ., 1871. .184188. 133 .: . . . .159167. 134 . XV. . 522, 524, 530,534. 135 . XV. . 528, 530, 532. 136 . .., 1989. . 120. . , - , (Cherniavsky .Khan or Basileus: n Aspect of RussianMedie-val Political Theory / /The Structure of Russian History: Interpre-tive Essays. N. Y., 1970. P.72). 137 . . , ,- ( .... 120). - - 1382 ., -(-, 30- 40- . XV., --, ,- , * ). 138 . XV. . 522. 139 , ,- . 158 III, 1 140 .:HalperinCh.J.RussiaandtheGoldenHorde.Bloo-mington, 1985. P. 71. 141 .: M. . XI VXVI.,1979.. 186205., XV. , - ( ).(1491 .) - - ,, , -(.. 41.., 1882. 29. . 112); ,. .,- (, ). 142 .: . . -. .,1995. .188190. 143 .: . . 171202. - (- 80- . XV.) - , , - , - , (. . 24. . 161). 144 . .:-- / / . ., 1982. . 211, 223. 145 - II--70- . XV.( . .; ., 1966. .548). 146 - -; ,. .(.: . . / /.. 30. .,1976. .205207). 159 147 . . ..;., 1955. .161165,174178. 148 . .182184,192195. 149 , ( ) -:- (.XI V .) (.XV.), (1399 .)(. . 2-.. 6.. 158;-.XV.. 300;..15.. 1. . 168). , ,- . , - ,-, , .- , ,-. ., - ,-.- , . -.- , , , , , -162 . -. ,- -, , ,-,. , (III) ().- ,-.- -.-(), - . ! 1238 .,,. ,, ? - , ... ,, , -.-. XI VXVI. 1 I - (.,1995) * , . 113,114 ..105 , -148,159 , 12 , . 126 , . 83 , .84 -, . 120 , . , . . 8991,101,129 , . 102 , . 92, 101 , . -, . , . . 8, 11, 39, 4161,64, 7073,82,83,85, 132,161 , . . 112 , 112,115,122 ..38,146, 4157 , . 101 ..35 * : . , . , . , . , . ,.-, . . ' 165 ,. 85 , ., . . 54, 8284,104 ,. ( -)154 ,. 112 , . 112 , .101 , . 102 , . 123 , . 120 , . 120 -,.--13,14, 100 , . . 4650,55,5760, 79 (),. 121 , 121 ,. 93, 94 , . 86,88 ,. 33, 144146 ,. 89,90 ,. 119 ,. 158 (),. 26,42,43,49,50,57, 59,60,70,72,74,135, 137,140,144,146 ..69,71, 73,75,152 ..156 ,. 101 .34 ,. 53 .37 , 43, 57 ,95 .34 , . . 159 ,. 13, 31, 37,95,99,100, 134,135 ,.84, 87 , . 114, 119,131 .. 166 ,. 43 . .152 . 155 , 97 , . ( )51,52 , . 120 (- I I ), . .-142,143,145,158 ,- 112, 119 , . 119, 121,126,131 (I ),. . - 129132,141, 153 (- III), . . -148 , . 120 , . 118,120 , . 98, 99 -, . 101 -, .102 ,. 33,66,68, 145,146,148 . 55,71 , . 112, 115118,124,126 128,131,139,140,153 , . 137 ,.-, ., . 7, 27,36, 41,66,105,134,148 , . 27 , . 15, 16,21 , . 116,118 , . 13, 15, 16,1820,22 , . 130 , . 27 , . 31, 94,95, 97,99,106,142,143, 147,156 ' 167 , . 23 . A.(VodoffW.) 136,154,156 ..35 , . ,. 12 , . 12, 13, 16,17,19,20,22,29, 30 - , . .-14, 22,23, 25,27,41,72,100 , ., . 97 , . 93,97,98 . .154 ..26,36 (), 14,1921 ,. 13, 31, 95,99,100,134, 135 , . 100 ..37 . .158 . .35,37, 6977,103,104,150, 152,153,155157 ..151,152, 155 ,97 ..150 ..55,71,72 , . 49,50, 55 ,. -98 , . 15,21 ( )153 , . 54,82, 83,85,92,104 , . 50,57,59, 60,72,105,137 ..37, 55,69,70,72 ,. 101, 123 --,. 102,141 ,.- 122,130 ,. 94 ..159 , .( )5254,87 (), 168 ., . . 8, ,32,33,61,66,109, 11113,138143, 146,150,151,153,158, 162 -, . 112,13,118120,126, 131 ,. 119 - , . 118,120,121,124 , . ,. .-79,85,86, 8992,101,102 , . 123 .152 , 46 , - 114 . .73,150,151 , 141,142 ,.-120 (I I I ), . .- 33,66,102, 144147 - 119 I V(), 102,147 ( ),.-, . .-81, 84,8991, 112114,155 ,.-82 ,. 121 ( )153 ,.-,. .-112, 14 -, . 102 , . 120 ,. 117 ,.-92,106 ,.-12,100 , . 94 , .-, . 8,9, ' 169 1117,29,30,34,36, 161 , . 27 , . 100,134 , . 96,97, 105 31 ..36 I V, 49,50, 57,72 ,- 76 ,.-145 , 143 ,. 87 ..73 ,. 129 . .73 -,. 102 , 122,125,130 , 54 ..152 -,. 143 ..38,156 . .157 , 13,1517 , . 100 , .( )131 , 96 , . 79,84, 85,102 , 13,15,16,1921,41 (), 8 6 8 8 15,22 ,. 101 ,. 50,59 . .37,38, 6971,74,103105, 150152,155 94 ..35,36 ..154 94 ..70 , 30,32,66,113,115 125,130,138140,146 170 -,- 121 ,. 143, 144 -, 158 ..155 ..106 ,. 53 ()122, 125 , . 114120, 128130,159 ,. 84,85 , . 117 , . 42, 77,101,144,153 , . ,. .-8192,101, 104,137,153,159 ..37 ,, 125 , ., . 134,135 , . 96,97,106 , . 13 , ., . 42 , . 27,101 , . 13 , .97 ,. 50,59, 74 ,. -, . 115 .37 (), . ,114 ,. 101, 102,112, . .38,151 ..71, 72,74, 150,153,156 ,. 50,5760 119 97 ..35 ,.-12 ,. 101,104 21 -,.- 50,59 ' 171 , . 94 ,.-117, 118,122, 126129,131,140 ( ) 13 ,.23 , . 31,94 , .- 1214 , . 12,14, 22,27 , 94,99 ,. . 115117,120,123,127 ,- 92 ,- 17 ,. 127, 128 . .75 ..157 143,144 . .70,73 , 85,90 ( )153 , 122,125,130 , 49 . .34 ..158 ..156 .( .)37, 154 . .37,103, 104,150,151,155 .74,152 ..24,35 . .35 ..35 , . 120 ( ) 13 , . 120 , . 23,137 ,-16 ,.-101 , . 13,134 , . 105 ,.-120 172 . .8 , . 97 ( ) 13 , . 134 - ,, -42 71 . .34,36, 104 ,. 8 , . 13, 15,16, 2123,135 -(), . 177 ,. 116 .150, 155,156 ..70,73 ,94 -, . 37, 95,96,99 , . 27,98 , .95 , ., . 1216, 2123,27,29,30,42 , . . 49 ,. 83 , . 67,76 ( ) 13 , . 12 , . 16, 1820 , ., . 97,98 ,. 90 , . 119, 125,131 ,.-,. .-112 , . 120 , 122, 131, 151 ..154 ' 173 143 ..156 .152 ..34 ..73 ..155, 156 . .35 ,. 86, 88 ,. 102 . .58,59,73 .. 34,35 ,. 101 . 107, 152 ,121 124,158 ,. 53 ,, 125 ,. 83,84, 86,104 ,. 32, 102,124133,139 142,146 . .74 -,. 87 ,. 49 ..37 , . 8690, 101,123,138 -,. 157 , 43 , , . . - 115, 122 ..158 . .158 .154 ,97 ( . -)101 ,.-101 , . 120 ,.86 , . 120 , ., . 111, 153 ( ) 42 .(Fen-nel l j .L.I .) 55,58, 69,7273 ,-122 174 , 77 . .37 ..152 , 142 ..37 . .72 ,. 53,54 ,. 101 .41 .(Cher-niavsky .)157 42,146, 154 ..69, 71,73 ..106 .41 ..73 134 , . . 4143,72 ,.-,. .- 8,79,8192, 102,104,162 ( ), ., . , . .-142,153 41 ,. . 122,123 . .70,71 ,98 , . 9 7 , . 31, 94,95, 97 (), . 31, 37,53, 93,95-97,99,106,134 , . 13 , . 15,16, 22 , ., ., . . 4143,45,46,48,49, 72,101 , . 84 ' 175 , ., . ,. .- 51,5355, 57, 58,83 ,13 Cherniavsky ..-. Fennell J .L.I. . . FranklinS.37 HalperinCh.J .155,158 MeyendorffI. 155 Poppe .. A. Shepard J .37 Vodoff W.. .A. ... . JI. 25.05.2001.84x1081/2. 1, . .. .3,36. . 129345,,,6-105; 02745 04.10.2000. .:207-86-93.:(095) 246-20-20 (.153). E-mail: [email protected] http://www.lrc-mik.narod.ru - "". 121099,,-99,.,6. * . .:(095)247-17-57, ( 10 18 .). : -,17,.3,.6. (, -.) Foreign customers may order thispublication by E-mail:[email protected] or by fax: (095) 246-20-20(for ab.Ml 53) . . 1981 . (1993). - - . -.150 , -(1989), " " "": -- (1992), XIIIXI V : - (1996), -: (1999, ), (2000). ( 1996 .) - .