Xây dựng quy trình định lượng Cephalexin trong dược phẩm bằng phương pháp quang phổ UV - VIS

8/17/2019 Xây dựng quy trình định lượng Cephalexin trong dược phẩm bằng phương pháp quang phổ UV - VIS

http://slidepdf.com/reader/full/xay-dung-quy-trinh-dinh-luong-cephalexin-trong-duoc-pham-bang 1/58

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ

KHOA KHOA HỌC TỰ NHIÊN

----

NGUYỄN LẦU HAI

XÂY DỰNG QUY TRÌNH ĐỊNH LƯỢNG CEPHALEXINTRONG DƯỢC PHẨMBẰNG PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ UV-Vis

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP NGÀNH HÓA HỌC

8/2014

WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON

WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú





----

NGUYỄN LẦU HAI

XÂY DỰNG QUY TRÌNH ĐỊNH LƯỢNG CEPHALEXIN

TRONG DƯỢC PHẨM

BẰNG PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ UV - VIS

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP NGÀNH HÓA HỌC

CÁN BỘ HƯỚNG DẪN ThS. NGUYỄN THỊ DIỆP CHI

DSCKI: LÊ THỊ CẨM THUÝ

8/2014





BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO



Năm 2014 – 2015

Đề tài: “Xây dựng quy trình định lượng Cephalexin trong dược phẩmbằng phương pháp quang phổ UV – Vis”

LỜI CAM ĐOAN

................................................................................................................

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

Cần Thơ, ngày…..tháng…..năm 2014

Nguyễn Lầu Hai

Luận văn tốt nghiệp đại học

Chuyên ngành: Hóa học

Đã bảo vệ và phê duyệt

Hiệu trưởng: ..............................................

Trưởng khoa: .............................................

Trưởng chuyên ngành Cán bộ hướng dẫn

Nguyễn Thị Diệp Chi







BỘ MÔN HÓA HỌC ----

Hội đồng chấm luận văn đã phê duyệt luận văn với đề tài:

“XÂY DỰNG QUY TRÌNH ĐỊNH LƯỢNG CEPHALEXIN TRONG

DƯỢC PHẨM BẰNG PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ UV – VIS”

Do sinh viên Nguyễn Lầu Hai, chuyên ngành Hóa học – Khóa 37 thực

hiện và báo cáo trước Hội đồng vào ngày…...tháng……năm 2014.

Cần Thơ, ngày…..tháng…..năm 2014

Chủ tịch Hội đồng

Xác nhận của khoa Khoa học Tự nhiên







BỘ MÔN HÓA HỌC

----

Luận văn tốt nghiệp đại học chuyên ngành Hóa Học – Khóa 37 với đề tài:

“XÂY DỰNG QUY TRÌNH ĐỊNH LƯỢNG CEPHALEXIN TRONG

DƯỢC PHẨM BẰNG PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ UV – VIS”

Do sinh viên Nguyễn Lầu Hai thực hiện

Kính chuyển lên Hội đồng chấm luận văn tốt nghiệp.

Cần Thơ, ngày….tháng…. năm 2014

Cán bộ hướng dẫn






Trường Đại học Cần thơ Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam

Khoa Khoa học Tự nhiên Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

Bộ môn Hóa Học ----o0o----

NHÂN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ CỦA CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

1. Cán bộ hướ ng dẫn: Nguyễn Thị Diệ p Chi

2. Tên đề tài: “Xây dựng quy trình định lượng Cephalexin trong dượ c

phẩm bằng phương pháp quang phổ UV – Vis”

3. Sinh viên thực hiện: Nguyễn Lầu Hai MSSV: 2111914

Lớ p Hóa học Khóa 37

4.

Nội dung nhận xét:

a. Nhận xét về hình thức LVTN:

..................................................................................................................

..................................................................................................................

b. Đánh giá nội dung thực hiện của đề tài:

..................................................................................................................

..................................................................................................................

c. Những vấn đề còn hạn chế:

..................................................................................................................

..................................................................................................................

d. Nhận xét đối vớ i từng sinh viên tham gia thực hiện đề tài (ghi rõ từng

nội dung chính do sinh viên nào chịu trách nhiệm thực hiện nếu có):

..................................................................................................................

..................................................................................................................

e. K ết luận, đề nghị và điểm:

..................................................................................................................

..................................................................................................................

Cần Thơ, ngày….tháng ….2014

Cán bộ hướ ng dẫn










1..Cán bộ chấm phản biện:………………………………………………….





4.



..................................................................................................................

..................................................................................................................


..................................................................................................................

..................................................................................................................


..................................................................................................................

..................................................................................................................

d. Nhận xét đối vớ i từng sinh viên tham gia thực hiện đề tài (ghi rõ nội

dung chính do sinh viên nào chịu trách nhiệm thực hiện nếu có):

..................................................................................................................

..................................................................................................................


..................................................................................................................

..................................................................................................................


Cán bộ chấm phản biện









1. Cán bộ chấm phản biện: ..........................................................................





4.



..................................................................................................................

..................................................................................................................


..................................................................................................................

..................................................................................................................


..................................................................................................................

..................................................................................................................

d. Nhận xét đối vớ i từng sinh viên tham gia thực hiện đề tài (ghi rõ nội

dung chính do sinh viên nào chịu trách nhiệm thực hiện nếu có):

..................................................................................................................

..................................................................................................................


..................................................................................................................

..................................................................................................................


Cán bộ chấm phản biện





Luận văn Tốt nghiệp Đại học LỜI CẢM ƠN

i Nguyễn Lầu Hai

LỜI CẢM ƠN ----

Trong cuộc sống, không có sự thành công nào không gắn liền với hỗtrợ, động viên và giúp đỡ dù ít hay nhiều, dù trực tiếp hay gián tiếp của ngườikhác. Trong suốt thời gian từ khi bắt đầu vào giảng đường đại học em đã nhậnđược rất nhiều sự quan tâm giúp đỡ của quý Thầy Cô, gia đình và bạn bè. Vớilòng biết ơn sâu sắc nhất:

Lời đầu tiên, con xin cảm ơn Cha Mẹ đã không quản vất vả để tạo mọiđiều kiện thuận lợi, luôn động viên con hoàn thành tốt khóa học cũng như hoànthành tốt luận văn này.

Xin cảm ơn quý Thầy Cô trường Đại học Cần Thơ, đặc biệt là quý Thầy

Cô bộ môn Hóa, khoa Khoa học Tự nhiên đã tận tình truyền dạy cho em bằngtất cả tâm huyết và vốn kiến thức quý báu của mình, để trang bị cho em kiếnthức hoàn thành tốt khóa học.

Em xin cảm ơn Cô Nguyễn Thị Diệp Chi đã giúp đỡ, hướng dẫn, tạo cơhội cho em được tiếp xúc và học hỏi kinh nghiệm ở Trung tâm Kiểm nghiệm

Thuốc, Mỹ phẩm, Thực phẩm Thành phố Cần Thơ.

Cảm ơn ban Giám đốc Trung tâm Kiểm nghiệm Thuốc, Mỹ phẩm, Thực phẩm Thành phố Cần Thơ cùng với tập thể anh chị phòng Vật lý đo lường, cô

Lê Thị Cẩm Thúy đã tận tình chỉ dạy và truyền đạt những kinh nghiệm quý báu

của mình cho em hoàn thành tốt luận văn này.

Xin cảm ơn quý Thầy Cô trong hội đồng luận văn đã giành thời gian

quý báu của mình để đọc và đưa ra những lời nhận xét quý báu để bài luận văncủa em được hoàn thiện hơn.

Cuối cùng cảm ơn Cô Cố vấn lớp Hóa học K37 cùng với tập thể lớp đãquan tâm giúp đỡ em trong suốt khóa học cũng như trong thời gian hoàn thànhluận văn.

Em xin chân thành cảm ơn!

Cần Thơ, ngày….tháng….năm 2014

Nguyễn Lầu Hai





Luận văn Tốt nghiệp Đại học TÓM TẮT

ii Nguyễn Lầu Hai

TÓM TẮT ----

Cephalexin là một loại kháng sinh thế hệ I thuộc nhóm Cephalosporin, ít

tan trong nước, tan trong dung dịch đệm có môi trường axit. Có nhiều phương pháp xác định Cephalexin: phương pháp sắc ký lỏng cao áp, phương pháp chuẩn

độ thể tích, phương pháp quang phổ UV - Vis…. Tuy nhiên, phương pháp quang phổ UV – Vis có những ưu điểm, có thể áp dụng ở nhiều phòng thí nghiệm như:các thao tác thực hiện đơn giản, ít độc hại, chi phí thấp và thời gian tiến hànhnhanh. Đề tài “Xây dựng quy trình định lượng Cephalexin trong dược phẩmbằng phương pháp quang phổ UV - Vis” nhằm xây dựng, kiểm tra quy trìnhđịnh lượng Cephalexin trong dược phẩm bằng phương pháp quang phổ tử ngoạikhả kiến. Đưa ra một quy trình tối ưu về yêu cầu kỹ thuật, kinh tế cũng như về

bảo vệ môi trường và bảo vệ sức khoẻ con người.

Tiến hành thẩm định hai quy trình định lượng Cephalexin trong dược phẩm bằng phương pháp quang phổ tử ngoại khả kiến với hai hệ dung môi: dung

dịch đệm phosphat pH5.5 và nước cất. Cả hai quy trình đều được thực hiện tại bước sóng 261 nm, đều cho độ tuyến tính rất cao trong khoảng 15 ppm – 35

ppm với hệ số tương quan R 2 = 1.0000. Khi sử dụng dung dịch đệm phosphate,

phương pháp cho độ đúng với tỷ lệ tìm lại 100.6988% và độ lặp lại có RSD =0.3449%. Khi sử dụng nước, phương pháp cho cho độ đúng với tỷ lệ tìm lại

100.6528% và độ lặp lại có RSD = 0.5329%. Tiến hành định lượng trên một sốchế phẩm thì cả hai quy trình đều cho hàm lượng các mẫu đạt yêu cầu chấtlượng.

Đề tài đã chứng minh được phương pháp quang phổ tử ngoại khả kiến khi

thực hiện bằng hai quy trình trên đều đảm bảo yêu cầu của một quy trình phântích định lượng. Vì vậy, có thể sử dụng hai quy trình trên để định lượngCephalexin trong dược phẩm, nhưng sử dụng dung dịch đệm sẽ cho kết quảchính xác hơn vì RSD = 0.3449% < RSD = 0.5329% khi sử dụng nước cất.





Luận văn Tốt nghiệp Đại học LỜI CAM KẾT

iii Nguyễn Lầu Hai



BỘ MÔN HÓA HỌC

LỜI CAM KẾT ----

Tôi xin cam kết luận văn này được hoàn thành dựa trên các kết quả nghiên

cứu của tôi và các kết quả của nghiên cứu này chưa được dùng cho bất cứ luậnvăn cùng cấp nào khác.

Cần Thơ, ngày…..tháng….năm 2014

Nguyễn Lầu Hai





Luận văn Tốt nghiệp Đại học MỤC LỤC

iv Nguyễn Lầu Hai

MỤC LỤC ----

1.1 Đặt vấn đề ........................................................................................ 1

1.2 Mục tiêu đề tài ................................................................................. 1

2.1 Giới thiệu về Cephalexin ................................................................. 2

2.1.1 Lịch sử, đặc điểm ...................................................................... 2

2.1.2 Cấu tạo, danh pháp, tính chất ................................................... 2

2.1.3 Dược động học .......................................................................... 2

2.1.4 Cơ chế tác động ........................................................................ 3

2.1.5 Tác dụng ................................................................................... 3

2.1.6 Chỉ định .................................................................................... 3

2.1.7 Tương tác thuốc ........................................................................ 3

2.1.8 Tác dụng phụ ............................................................................ 3

2.1.9 Một số chế phẩm ....................................................................... 4

a) Viên nang Hapenxin 500 ........................................................... 4

b) Viên nang Cephalexin 500 ........................................................ 4






v Nguyễn Lầu Hai

c) Viên nang PMS-OPXIL 500 ...................................................... 4

d) Viên nang Cephalexin 500 ........................................................ 4

e) Cephalexin 250 TB .................................................................... 4

2.2 Các phương pháp xác định Cephalexin ........................................... 5

2.2.1 Các phương pháp định tính ....................................................... 5

a) Phương pháp sắc ký bản mỏng .................................................. 5

b) Phương pháp quang phổ IR ....................................................... 5

c) Phương pháp HPLC ................................................................... 5

2.2.2 Các phương pháp định lượng ................................................... 6

a) Phương pháp HPLC ................................................................... 6

b) Phương pháp chuẩn độ thể tích ................................................. 7

c) Phương pháp quang phổ UV-Vis ............................................... 8

2.3 Giới thiệu phương pháp quang phổ UV- Vis .................................. 8

2.3.1 Cấu tạo, sơ đồ máy quang phổ UV – Vis .................................. 8

2.3.2 Nguyên tắc ................................................................................ 9

2.3.3 Ưu điểm .................................................................................... 9

2.3.4 Các sai số trong phép đo ......................................................... 10

2.3.5 Yêu cầu của chất phân tích ..................................................... 10

2.3.6 Ứng dụng phương pháp quang phổ UV – Vis ........................ 10

2.4 Thẩm định quy trình định lượng ................................................... 10

2.4.1 Khi nào cần thẩm định ............................................................ 11

2.4.2 Tầm quan trọng của việc thẩm định quy trình phân tích ........ 11

2.4.3 Các chỉ tiêu thẩm định quy trình định lượng .......................... 11

a) Độ đặc hiệu .............................................................................. 11

b) Độ tuyến tính ........................................................................... 12

c) Giới hạn phát hiện .................................................................... 12

d) Giới hạn định lượng ................................................................. 13

e) Độ đúng .................................................................................... 13

f) Độ lặp lại .................................................................................. 13






vi Nguyễn Lầu Hai

3.1 Thời gian, địa điểm........................................................................ 15

3.2 Hoá chất thiết bị ............................................................................ 15

3.3 Phương pháp nghiên cứu ............................................................... 15

3.3.1 Phương pháp lấy mẫu ............................................................. 15

3.3.2 Phương pháp phân tích ........................................................... 15

3.3.3 Phương pháp xử lý kết quả ..................................................... 15

3.4 Hoạch định thí nghiệm .................................................................. 15

3.5 Tiến hành thí nghiệm ..................................................................... 16

3.5.1 Thẩm định quy trình 1 của phương pháp................................ 16

3.5.2 Khảo sát bước sóng cực đại, và độ ổn định phổ hấp thụ ........ 16

3.5.3 Khảo sát độ tuyến tính ............................................................ 17

3.5.4 Khảo sát độ đúng .................................................................... 17

3.5.5 Khảo sát độ lặp lại .................................................................. 18

3.6 Thẩm định quy trình 2 của phương pháp ...................................... 18



3.6.3 Khảo sát độ đúng .................................................................... 20


3.7 Định lượng mẫu ............................................................................. 21


4.1.1 Độ đặc hiệu ............................................................................. 23



4.1.4 Khảo sát độ đúng .................................................................... 25


4.1.6 Giới hạn phát hiện (LOD) và Giới hạn định lượng (LOQ) .... 26






vii Nguyễn Lầu Hai


4.2.1 Độ đặc hiệu ............................................................................. 26



4.2.4 Khảo sát độ đúng .................................................................... 28


4.2.6 Giới hạn phát hiện (LOD) và Giới hạn định lượng (LOQ) .... 30

4.3 Định lượng mẫu bằng hai phương pháp đã thẩm định .................. 30

4.4 So sánh phương pháp .................................................................... 32

5.1 Kết luận ......................................................................................... 33

5.2 Kiến nghị ....................................................................................... 33





Luận văn Tốt nghiệp Đại học DANH MỤC HÌNH

viii Nguyễn Lầu Hai

DANH MỤC HÌNH

----

Hình 2.1 Công thức cấu tạo Cephalexin ............................................................ 2

Hình 2.2: Sơ đồ máy quang phổ UV – Vis ........................................................ 8

Hình 3.1: Quy trình định lượng ....................................................................... 22

Hình 4.1: Đồ thị biểu diễn mối tương quan giữa nồng độ và độ hấp thụ QT2 ..... 23

Hình 4.2: Phổ hấp thụ của các dung dịch chuẩn Cephalexin .......................... 24

Hình 4.3: Đường chuẩn QT1 ........................................................................... 25

Hình 4.4: Đồ thị biểu diễn mối tương quan giữa nồng độ và độ hấp thụ QT2 ..... 27

Hình 4.5: Phổ hấp thụ của các dung dịch Cephalexin ..................................... 27

Hình 4.6: Đường chuẩn QT2 ........................................................................... 28

Hình 4.7: Kết quả định lượng bằng hai quy trình. ........................................... 31



http://f/luan%20van/5-11.docx%23_Toc403075276






Luận văn Tốt nghiệp Đại học DANH MỤC BẢNG

ix Nguyễn Lầu Hai

DANH MỤC BẢNG

----

Bảng 3.1: Hoá chất và thiết bị ................................................................. 15

Bảng 3.2: Dãy dung dịch khảo sát bước sóng cực QT1 ......................... 16

Bảng 3.3: Dãy dung dịch khảo sát độ tuyến tính QT1 ............................ 17

Bảng 3.4: Dãy dung dịch khảo sát độ đúng QT1 .................................... 17

Bảng 3.5: Dãy dung dịch khảo sát bước sóng cực đại QT2 .................... 19

Bảng 3.6: Dãy dung dịch khảo sát độ tuyến tính QT2 ............................ 19

Bảng 3.7: Dãy dung dịch khảo sát độ đúng QT2 .................................... 20

Bảng 4.1: Độ hấp thụ của các dung dịch Cephalexin ............................. 24

Bảng 4.2: Tỉ lệ tìm lại Cephalexin của QT1 ........................................... 25

Bảng 4.3: Kết quả khảo sát độ lặp lại QT1 ............................................. 26

Bảng 4.4: Tỉ lệ tìm lại Cephalexin của QT2 .......................................... 29

Bảng 4.5: Kết quả khảo sát độ lặp lại QT2 ............................................. 29

Bảng 4.6: Khối lượng trung bình các mẫu định lượng ........................... 30

Bảng 4.7: Hàm lượng các mẫu khi định lượng bằng QT1 ...................... 30

Bảng 4.8: Hàm lượng các mẫu khi định lượng bằng QT2 ...................... 31

Bảng 4.9: Bảng tổng hợp so sánh hai quy trình ...................................... 32





Luận văn Tốt nghiệp Đại học DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

x Nguyễn Lầu Hai

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

----

HPLC: Sắc ký lỏng cao áp.

UV – Vis: Quang phổ tử ngoại khả kiến.

IR: Quang phổ hồng ngoại.

CTCPDP: Công ty cổ phần dược phẩm.

QT1: Quy trình 1.

QT2: Quy trình 2.

TT: Thuốc thử.

CPDP: Cổ phần dược phẩm. USP: Dược điển Mỹ.

BP: Dược điển Anh.





Luận văn Tốt nghiệp Đại học DANH MỤC PHỤ LỤC

xi Nguyễn Lầu Hai

DANH MỤC PHỤ LỤC

----

Phụ lục 1: Xử lý thống kê tuyến tính QT1 .............................................. 35

Phụ lục 2: Xử lý thống kê độ lặp lại QT1 ............................................... 36

Phụ lục 3: Xử lý thống kê tuyến tính QT2 .............................................. 37

Phụ lục 4: Xử lý thống kê độ lặp lại QT2 ............................................... 39





Luận văn Tốt nghiệp Đại học Chương 1: PHẦN MỞ ĐẦU

1 Nguyễn Lầu Hai

Chương 1: PHẦN MỞ ĐẦU

1.1 Đặt vấn đề

Cephalexin là một loại kháng sinh thế hệ một của nhóm Cephalosporin cótác dụng diệt khuẩn bằng cách ức chế tổng hợp vỏ tế bào vi khuẩn, là một hợpchất ít tan trong nước, tan trong các dung dịch có môi trường axid. Từ khi xuấthiện, Cephalexin được dùng để điều trị các bệnh tai, mũi, họng, nhiễm khuẩn

sản phụ khoa… Hiện nay việc xác định Cephalexin trong dược phẩm chủ yếudựa theo Dược điển Việt nam, USP, BP với phương pháp sắc ký lỏng cao áp và

phương pháp chuẩn độ thể tích. Phương pháp sắc ký lỏng cao áp tuy có độ chínhxác cao nhưng phải sử dụng pha động là các dung môi độc hại và thiết bị đắt

tiền, phương pháp chuẩn độ thể tích tuy ít sử dụng hoá chất độc hại nhưng là

pháp thủ công dễ sai số, có quy trình phức tạp, có độ chính xác không cao lắm.

Trước thực tế đó, việc xây dựng một phương pháp có độ chính xác cao vàít độc hại, chi phí thấp là một đề tài được quan tâm, phương pháp quang phổ tử

ngoại khả kiến là một phương pháp thích hợp để tiến hành nghiên cứu. Do đó,

đề tài “Xây dựng quy trình định lượng Cephalexin trong dược phẩm bằng

phương pháp quang phổ UV Vis” được tiến hành để xây dựng, kiểm tra đánhgiá phương pháp. Từ đó, tối ưu hoá quy trình phân tích để có thể áp dụng trongcông tác kiểm nghiệm dược phẩm, cụ thể là phân tích Cephalexin trong dược

phẩm.

1.2 Mục tiêu đề tài

Xây dựng quy trình định lượng Cephalexin trong dược phẩm bằng phương

pháp UV-Vis, thẩm định phương pháp với một số chỉ tiêu: độ chọn lọc, độ tuyếntính, độ đúng, độ lặp lại giới hạn pháp hiện, giới hạn định lượng và định lượng6 lô thuốc chứa hoạt chất Cephalexin trên thị trường của các công ty CPDP HậuGiang, CTCPDP Cửu Long và Imexpharm bằng phương pháp đã thẩm định.





Luận văn Tốt nghiệp Đại học Chương 2: TỔNG QUAN


Chương 2: TỔNG QUAN

2.1 Giới thiệu về Cephalexin

2.1.1 Lịch sử, đặc điểm

Cephalexin là một kháng sinh thuộc Cephalosporin, một trong hai đại diệncho hầu hết các khánh sinh nhóm Beta – lactam. Các kháng sinh Cephalosporin

nói chung và Cephalexin nói riêng có chứa một vòng sáu cạnh, khác với cáckháng sinh Penicilin chứa vòng năm cạnh.

Cephalexin là một kháng sinh dạng uống, xuất hiện vào những năm 1970

cùng với hai loại khác được dùng ngoài đường uống là Cephaloridin và

Cephalothin.

2.1.2

Cấu tạo, danh pháp, tính chất

Cấu tạo:

Hình 2.1 Công thức cấu tạo Cephalexin

Công thức phân tử: C16H17 N3O4S

Phân tử khối: 347.39 g/mol

Danh pháp:

(6R,7R)-7-[(2R)-2-amino-2-phenylacetamido]-3-methyl-8-oxo-5-thia-1-

azabicyclo[4.2.0]oct-2-ene-2-carboxylic acid

Tính chất: Cephalexin nguyên chất là chất bột kết tinh màu trắng hoặcgần như trắng. Hơi tan trong nước, thực tế không tan trong ethanol 96%, tantrong acid và dung dịch đệm có tính acid [1].

2.1.3 Dược động học [2]

Cephalexin hầu như được hấp thu hoàn toàn, ngay cả khi có sự hiện diệncủa thức ăn và không bị ảnh hưởng của các bệnh đường tiêu hóa, sau khi cắtmột phần dạ dày, chứng thiếu axit clohydric, vàng da hay bệnh có túi thừa (ở tátràng hay hổng tràng). Thuốc được đào thải với nồng độ cao qua nước tiểu, thời







gian bán hủy thường khoảng một giờ, nhưng lâu hơn ở trẻ sơ sinh. Cephalexincó mức độ an toàn cao.

2.1.4 Cơ chế tác động [2]

Cephalexin là thuốc kháng sinh cephalosporin và được sử dụng để chốnglại các vi khuẩn trong cơ thể. Nó hoạt động bằng cách ức chế quá trình hìnhthành vỏ tế bào của vi khuẩn, làm cho nó bị vỡ và giết chết vi khuẩn.

2.1.5

Tác dụng [2]

Cephalexin có phổ tác dụng trung bình, tác dụng trên vi khuẩn gram dương

như tụ cầu, liên cầu, phế cầu.

Cephalexin cũng có tác dụng trên một số vi khuẩn gram âm như E.coli,Klebsiella pneumonia Proterusmirabilis và Shigella.

2.1.6 Chỉ định [2]

Ngày nay, Cephalexin được sử dụng rộng trong những trường hợp nhiễmđường hô hấp (viêm phế quản cấp, mãn tính và giãn phế quản có bội nhiễm),

nhiễm tai mũi họng, nhiễm trùng đường tiểu. Ngoài ra, Cephalexin còn đượcdùng trong dự phòng nhiễm khuẩn đường tiết niệu tái phát, nhiễm khuẩn sản,

phụ khoa, da, mô mềm và xương.

2.1.7

Tương tác thuốc [2]

Tránh dùng Cephalexin cho bệnh nhân dị ứng với kháng sinh nhómCephalosporin. Vì Cephalexin có quan hệ hóa học với Penicilin nên đôi khi một

bệnh nhân có thể có phản ứng dị ứng với cả hai loại thuốc. Tuy nhiên Cephalexinkhông gây quen thuốc.

2.1.8

Tác dụng phụ [2]

Một số ít bệnh nhân có thể bị rối loạn tiêu hóa như buồn nôn, nôn mữa và

tiêu chảy khi dùng Cephalexin. Ngoài ra, do có phổ kháng khuẩn rộng nên

Cephalexin có thể gây tăng trưởng các vi khuẩn cộng sinh. Một số trường hợpcó thể xảy ra giảm bạch cầu trung tính nhưng có hồi phục.







2.1.9 Một số chế phẩm

a) Viên nang H apenxin 500

Công ty Cổ phần Dược phẩm Hậu Giang

Thành phần: Cephalexin…………500 mg

Tá dược vừa đủ……1 viên

b) Viên nang Cephalexi n 500

Công ty Cổ phần Dược phẩm Cửu Long



c) Viên nang PMS-OPXI L 500

Công ty Cổ phần Dược phẩm Imexpharm



d) Viên nang Cephalexi n 500

Công ty Vidiphar



e) Cephalexin 250 TB

Công ty Cophavina


Tá dược vừa đủ……1 gói







2.2 Các phương pháp xác định Cephalexin

2.2.1 Các phương pháp định tính

a) Phương pháp sắc ký bản mỏng [1]

Bản mỏng: Silicagel, không có chất kết dính, được chuẩn bị như sau: Đặt bản mỏng trong bình sắc ký có chứa hỗn hợp dung môi n-hexan (C6H14) và

tetradecan (C14H30) (95 : 5) ngập khoảng 1 cm, để dung môi di chuyển theochiều dài của bản mỏng, sau đó lấy bản mỏng ra khỏi bình sắc ký và để dungmôi bay hơi.

Dung môi khai triển: Dung dịch acid citric 0.1M - dung dịch dinatrihydrophosphat 0.1M - dung dịch ninhydrin trong aceton có nồng độ 1 g trong

15 ml (60 : 40 : 1.5).

Dung dịch thử: Lấy một lượng bột viên tương ứng với khoảng 30 mgcephalexin, hòa tan trong 10 ml nước, lọc.

Dung dịch đối chiếu: Dung dịch cephalexin chuẩn 0.3% trong nước.

Cách tiến hành: Chấm riêng biệt lên bản mỏng 10 l mỗi dung dịch trên.

Triển khai sắc ký đến khi dung môi đi được khoảng 3/4 chiều dài bản mỏng.Lấy bản mỏng ra khỏi bình sắc ký, đánh dấu mức dung môi và để bản mỏng khôngoài không khí, sấy bản mỏng ở 110oC trong 10 phút và quan sát dưới ánh sáng

thường.

Yêu cầu: Vết chính trên sắc ký đồ của dung dịch thử và của dung dịch

đối chiếu phải giống nhau về vị trí, màu sắc và kích thước.

b) Phương pháp quang phổ IR [3]

Hoà tan một lượng bột thuốc tương đương với 0.5 g Cephalexin trong

1 ml nước và 1.4 ml dung dịch HCl 1M, lọc và rửa bằng 1 ml nước, thêm từtừ dung dịch CH3COONa bão hoà cho đến khi xuất hiện kết tủa, thêm 5 ml

CH3OH, lọc và rửa kết tủa hai lần mỗi lần bằng 1 ml CH3OH và làm khan ởáp suất không quá 0.7 kPa. Đo phổ IR của phần kết tủa vừa làm khan và so

sánh với phổ chuẩn của Cephalexin chuẩn.

Yêu cầu: Phổ IR của chế phẩm phải phù hợp với phổ chuẩn của

Cephalexin chuẩn.

c) Phương pháp HPLC [1]

Trong phép thử định lượng, pic chính trên sắc ký đồ của dung dịch thử phải có thời gian lưu tương ứng với thời gian lưu của pic chính trên sắc ký đồcủa dung dịch chuẩn.







2.2.2 Các phương pháp định lượng

a) Phương pháp HPLC [1]

Pha động: Hòa tan 1.0 g natri pentansulfonat trong 1015 ml hỗn hợp nước,

CH3CN, CH3OH và (CH3)3 N (850 : 100 : 50: 15), điều chỉnh tới pH=3 .0±0.1 bằng acid phosphoric.

Dung dịch chuẩn nội: Cân chính xác khoảng 300 mg 1-hydroxy

benzotriazol (C6H5 N3O) vào bình định mức 1000 ml, hòa tan trong 10 mlCH3OH (TT) và loãng bằng pha động vừa đủ đến vạch, lắc đều. Lọc qua màng

lọc 0.45 m.

Dung dịch chuẩn: Hoà tan một lượng cephalexin chuẩn trong nước để thuđược dung dịch chuẩn gốc có nồng độ khoảng 1,0 mg/ml. Hút chính xác 10,0

ml dung dịch chuẩn gốc vào bình nón nút mài, thêm chính xác 15,0 ml dungdịch chuẩn nội và trộn đều. Lọc qua màng lọc 0.45 m.

Dung dịch thử: Cân chính xác một lượng bột viên tương ứng với khoảng100 mg cephalexin vào bình định mức 100 ml, thêm 75 ml nước và lắc siêu âm15 phút, pha loãng bằng nước vừa đủ đến vạch, lắc đều. Lọc qua giấy lọc và bỏ20 ml dịch lọc đầu. Hút chính xác 10 ml dịch lọc vào bình nón nút mài, thêm

chính xác 15,0 ml dung dịch chuẩn nội và trộn đều. Lọc qua màng lọc 0.45 m.

Điều kiện sắc ký: Cột nhồi pha tĩnh C18 (5 m hoặc 10 m)

Detector quang phổ tử ngoại đặt ở bước sóng 254 nm.

Tốc độ dòng: 1.5 ml/phút.

Thể tích tiêm: 20 l.

Cách tiến hành:

Kiểm tra khả năng thích hợp của hệ thống sắc ký: Tiến hành sắc ký đốivới dung dịch chuẩn: trên sắc ký đồ thu được, độ phân giải giữa pic chuẩn nội

và pic cephalexin không nhỏ hơn 5; độ lệch chuẩn tương đối của tỷ số diện tích pic cephalexin và chuẩn nội không được lớn hơn 2.0%.

Tiến hành sắc ký lần lượt đối với dung dịch chuẩn và dung dịch thử.

Tính hàm lượng cephalexin (C16H17 N3O4S), từ tỷ số diện tích piccephalexin và chuẩn nội trên sắc ký đồ của dung dịch thử, dung dịch chuẩn vàhàm lượng C16H17 N3O4S trong cephalexin chuẩn.

Nhận xét: Phương pháp đòi hỏi hoá chất, thiết bị đắt tiền, thời phân tích

trên máy lâu, sử dụng dung môi độc hại. Tuy nhiên cũng có nhiều thuận lợi nhưđộ chọn lọc cao, sử dụng ít hoá chất, quy trình đơn giản.







b) Phương pháp chuẩn độ thể tích [4]

Vòng – Lactam của Cephalexin không bền trong môi trường kiềm, khi

gặp môi trường kiềm thì vòng – Lactam bị phá vỡ và tạo thành hợp chất có

tính khử. Hàm lượng Cephalexin được xác định bằng cách phá vỡ vòng –

Lactam trong môi trường kiềm sau đó cho phản ứng với một lượng xác địnhdung dịch I2 dư. Lượng I2 thừa sau phản ứng sẽ được xác định bằng cách chuẩnđộ với Na2S2O3 với chất chỉ thị hồ tinh bột .

Mẫu thử: cân khối lượng 20 viên thuốc, tính khối lượng trung bình bộtthuốc của viên. Lấy bột thuốc 20 viên trộn đều, cân lượng bột thuốc tươngđương 250 mg cephalexin khan cho vào bình định mức 250 ml. Thêm 100 mlnước cất, lắc kỹ trong 30 phút. Định mức tới vạch bằng nước cất, lắc đều, lọc

bỏ 20 ml dụng dịch lọc đầu và lọc lấy dung dịch. Lấy chính xác 10 ml dung dịch trên cho vào bình nón có nút mài, thêm 5

ml dung dịch NaOH 1N, lắc đều và để yên 30 phút. Sau đó thêm 20 ml dung

dịch đệm acetate (5.44% CH3COONa.3H2O và 2.4% CH3COOH), 5 ml HCl

1N và 25 ml dung dịch I2 0.02N. Đậy kín bằng nút mài đã thấm ướt và để trongtối 20 phút. Định lượng I2 thừa bằng Na2S2O3 0.02N với chất chỉ thị hồ tinh

bột.

Mẫu trắng: Hút chính 10 ml dung dịch lọc cho vào một bình nón khác,

thêm 20 ml dung dịch đệm acetate và 25 ml dung dịch I2 0.02N. Đậy kín bằngnút mài thấm ướt, để trong tối 20 phút. Chuẩn độ với Na2S2O3 0.02N với chấtchỉ thị hồ tinh bột.

Mẫu chuẩn: Cân chính xác 250 mg cephalexin chuẩn khan cho vào bình

định mức 250 ml. Thêm 100 ml nước cất, lắc kỹ trong 30 phút. Định mức tớivạch bằng nước cất, lắc đều (dung dịch chuẩn).

Hút chính xác 10 ml dung dịch chuẩn cho vào một bình nón khác, thêm

20 ml dung dịch đệm acetate và 25 ml dung dịch I2 0.02N. Đậy kín bằng nútmài thấm ướt, để trong tối 20 phút. Chuẩn độ với Na2S2O3 0.02N với chất chỉ

thị hồ tinh bột.

Hàm lượng được tính dựa vào hàm lượng chuẩn.

Nhận xét: Quy trình tốn nhiều thời gian, nếu nguyên liệu hay chế phẩm

có lẫn các chất khử sẽ bị I2 oxi hoá làm cho kết quả phân tích bị sai lệch do đóđộ chọn lọc không cao. Tuy nhiên, phương pháp này dễ dàng thực hiện ở các

phòng thí nghiệm với quy mô nhỏ.







c) Phương pháp quang phổ UV -Vis [5]

Dựng đường chuẩn với dãy dung dịch chuẩn Cephalexin ứng với các nồng

độ 15 ppm – 20 ppm – 25 ppm – 30 ppm – 35 ppm.

Dung dịch thử: Cân 20 viên thuốc, tính giá trị trung bình bột thuốc trongmỗi viên, trộn đều. Cân lượng bột thuốc tương đương 50 mg Cephalexin khantheo hàm lượng ghi trên nhãn, cho vào bình định mức 100 ml, thêm 70 ml dung

môi dung dịch đệm phosphat pH5.5, siêu âm 15 phút, định mức tới vạch bằngdung dịch đệm, lắc đều. Lọc bỏ 20 ml đầu, lọc thu lấy dịch lọc. Hút chính xác

5 ml dịch lọc cho vào bình định mức 100 ml, định mức tới vạch bằng dung dịchđệm, lắc đều.

Tiến hành đo độ hấp thụ dãy dung dịch chuẩn và dung dịch thử với mẫu

trắng là dung dịch đệm ở bước sóng 261 nm.

Hàm lượng Cephalexin được tính dựa vào đường chuẩn

Nhận xét: Quy trình đơn giản, ít sử dụng hoá chất độc hại, ít tốn thời

gian, thiết bị không đắt lắm.

2.3 Giới thiệu phương pháp quang phổ UV- Vis

Phương pháp phân tích quang phổ là phương pháp phân tích quang họcdựa trên việc nghiên cứu sự tương tác của bức xạ ánh sáng trên chất khảo sát

hoặc sự hấp thụ các bức xạ dưới một tác động hóa lý nào đó.

2.3.1 Cấu tạo, sơ đồ máy quang phổ UV – Vis [6]

Hình 2.2: Sơ đồ máy quang phổ UV – Vis

Trong đó: 1: Nguồn đèn UV 12 và 13: Chùm tia sáng

2: Nguồn đèn Vis 14: Cuvet mẫu trắng

3, 8, 10 và 11: Gương 15: Cuvet mẫu thử







4 và 6: Khe 16 và 17: Thấu kính

5: Lưới nhiễu xạ 18 và 19: Detector

7: Lọc 9: Bán gương

2.3.2

Nguyên tắc

Một chùm sáng từ nguồn sáng tử ngoại hoặc khả kiến được tách thành cáctia sáng đơn sắc với các bước sóng khác nhau bằng một lăng kính hoặc lưới

nhiễu xạ. Mỗi tia sáng đó được tách thành hai tia sáng có cường độ bằng nhau bằng một bán gương. Một tia sáng (chùm sáng mẫu) sẽ đi xuyên qua một vật

chứa trong suốt (cuvet) có chứa hỗn hợp chất nghiên cứu được hoà tan trongdung môi trong suốt (dung dịch thử). Tia sáng còn lại (tia sáng tham chiếu) sẽ

đi xuyên qua một cuvet khác (giống với cuvet chứa dung thử) chỉ chứa dung

môi hoà tan (mẫu trắng). Cường độ của hai tia sáng sẽ được đo bằng đầu dò điệntử và được so sánh. Tia sáng tham chiếu sẽ hấp thụ ít hoặc không hấp thụ, đượcxác định là I0. Cường độ của tia sáng mẫu được xác định là I. Trong một thờigian ngắn, quang phổ kế sẽ quét tất cả các bước sóng. Vùng UV thường đượcquét trong khoảng 200 nm – 400 nm, vùng Vis từ 400 nm – 800 nm.

Bộ phận đầu dò (detector) sẽ so sánh cường độ chùm ánh sáng đi quadung dịch (I) và đi qua dung môi (I0). Tín hiệu quang được chuyển thành tínhiệu điện, sau khi được phóng đại, tín hiệu sẽ chuyển sang bộ phận ghi để vẽ

đường cong sự phụ thuộc của log (I0/I) vào bước sóng. Nhờ sử dụng máy tính, bộ tự ghi còn có thể ghi ra cho ta những số liệu cần thiết như giá trị λmax cùng

với giá trị độ hấp thụ A. Tất cả các cường độ hấp thụ ứng với mỗi bước sóng sẽđược thể hiện trên phổ đồ.

Cường độ tia sáng trước và sau khi qua cuvette được liên hệ với nhau bởi

biểu thức Lambert – Beer: C I

I T A

0log)log(

Trong đó: A: Độ hấp thụ

C: Nồng độ (mol/L)

l: Chiều dài lớp dung dịch

: Hệ số hấp thụ phân tử gam

2.3.3 Ưu điểm

Phương pháp quang phổ khả kiến có các ưu điểm:

- Phương pháp có độ nhạy cao, cho phép xác định nồng độ trong khoảng10-2 đến 10-6 mol/L (1-10 %).







- Phân tích thuận tiện: không đòi hỏi thiết bị, hóa chất quá đắt tiền, có thể phân tích nhiều đối tượng mẫu khác nhau.

- Dễ tự động hóa: các thao tác từ đưa mẫu phân tích vào, đưa các hóa chấtcần thiết, vẽ phổ, xử lý phổ, xử lý kết quả, xử lý thống kê đều được thực hiện

một cách tự động hóa trên các máy móc, thiết bị hiện đại.

- Phương pháp này rất thuận lợi cho việc nghiên cứu các cơ chế tạo phức,xác định các dạng tồn tại của ion trung tâm, các ligand nằm trong phức đơn vàđa ligand trong pha nước cũng như pha hữu cơ

2.3.4 Các sai số trong phép đo

Phương pháp phân tích quang phổ cũng như các phương pháp phân tích

khác, sai số được chia làm hai loại: sai số do tiến hành phản ứng hóa học (hóa

chất, thao tác, dụng cụ….), sai số của tín hiệu đo độ hấp thụ của dung dịch (saisố hệ thống). Trong phương pháp quang phổ thì sai số quan trọng nhất là sai sốcủa tín hiệu trong quá trình đo độ hấp thụ.

2.3.5

Yêu cầu của chất phân tích

Các hợp chất cần xác định phải bền, ít phân ly, ổn định, không thay đổithành phần trong khoảng thời gian nhất định để thực hiện phép đo (10 – 20

phút). Hệ số càng lớn càng tốt, nồng độ các chất xác định phải tuân theo định

luật Lambert – Beer.

Các hợp chất là phức cần đo phải có bước sóng cực đại khác xa bước sóngcực đại của thuốc thử trong cùng điều kiện, tức là khoảng 80 – 100 nm.

2.3.6 Ứng dụng phương pháp quang phổ UV – Vis

Phương pháp phổ UV – Vis có ý nghĩa quan trọng trong lĩnh vực phân tích

định tính, phân tích cấu trúc phân tử và phân tích định lượng. Nguyên tắt của phương pháp phân tích định lượng là dựa vào mối quan hệ giữa mật độ quang

và nồng độ dung dịch của định luật Lambert – Beer, phương pháp định tính là

dựa vào hình dáng của phổ và bước sóng cực đại.

2.4

Thẩm định quy trình định lượng [7]

Thẩm định phương pháp là sự khẳng định bằng việc kiểm tra, cung cấp

bằng chứng khách quan để chứng minh rằng phương pháp đó đáp ứng được cácyêu cầu đặt ra (fitness for the urpose). Kết quả của thẩm định phương pháp cóthể được sử dụng để đánh giá chất lượng, độ tin cậy của kết quả phân tích. Thẩmđịnh phương pháp phân tích là một phần không thể thiếu nếu muốn có một kết

quả phân tích đáng tin cậy.







2.4.1

Khi nào cần thẩm định [8]

- Sử dụng một phương pháp mới vào công việc phân tích hằng ngày.

- Thay đổi mục đích sử dụng của phương pháp.

- Giới hạn thu được sau khi phân tích nằm ngoài giới hạn quy định.

- Thay đổi quy trình: thành phần tá dược trong thuốc, trang thiết bị, thôngsố kỹ thuật, thay đổi nhà cung cấp hoá chất.

2.4.2

Tầm quan trọng của việc thẩm định quy trình phân tích [9]

Thẩm định quy trình phân tích là một quá trình tiến hành thiết lập bảng

thực nghiệm các thông số đặc trưng của phương pháp để chứng minh phương pháp đáp ứng yêu cầu phân tích dự kiến. Nói cách khác, việc thẩm định một quy

trình phân tích yêu cầu chúng ta phải chứng minh một cách hoá học rằng khitiến hành thí nghiệm các sai số mắc phải là rất nhỏ và chấp nhận được.

Trong các tiêu chuẩn chúng ta phải xây dựng phương pháp phân tích haycũng gọi là quy trình thử nghiệm để giúp cho việc thực hiện kiểm tra chất lượng

cũng như các tiêu chí đề ra cho các tiêu chuẩn đó.

Mục tiêu của việc thẩm định các phương pháp phân tích là để chứng tỏrằng quy trình đáp ứng với yêu cầu dự kiến.

2.4.3 Các chỉ tiêu thẩm định quy trình định lượng

a) Độ đặc hiệu [8]

Độ đặc hiệu: Là khả năng phát hiện được chất phân tích khi có mặt cáctạp chất khác như các tiền chất, các chất chuyển hóa, các chất tương tự, tạpchất.... Cụ thể, trong phép phân tích định tính đó là phải chứng minh được kếtquả là dương tính khi có mặt chất phân tích, âm tính khi không có mặt nó, đồngthời kết quả phải là âm tính khi có mặt các chất khác có cấu trúc gần giống chất

phân tích. Trong phép phân tích định lượng, là khả năng xác định chính xác chất

phân tích trong mẫu khi bị ảnh hưởng của tất cả các yếu tố khác, nhằm hướngđến kết quả chính xác.

Cách tiến hành: Ta đánh giá độ đặc hiệu dựa vào cách so sánh hệ số góccủa đường chuẩn thu được từ mục độ tuyến tính và hệ số góc biểu diễn mốitương quan giữa nồng độ dung dịch và độ hấp thụ thu được khi xác định độđúng.

Đánh giá: Sự sai khác giữa hai hệ số góc không quá 5%, chứng tỏ quytrình có tính chọn lọc với chất phân tích.







b) Độ tuyến tính [10]

Tính tuyến tính của một phương pháp phân tích là khả năng luận ra các

kết quả thử của phương pháp hoặc bằng phép biến đổi toán học hay trực tiếpdựa vào tương quan tỉ lệ giữa đại lượng đo được và nồng độ. Tính tuyến tính

trong một miền giá trị được xác định bằng hệ số tương quan R.

Cách tiến hành:

Tiến hành thực nghiệm để xác định ứng với các nồng độ x biết trước, cácgiá trị định lượng được y. Như ta đã biết nếu y phụ thuộc tuyến tính vào x cónghĩa là trong khoảng nồng độ cần khảo sát đường biểu diễn của y theo x là một

đường thẳng (đoạn thẳng) theo phương trình sau: bax y hay baC A .

Dựa vào kết quả thu được từ thực nghiệm của x và y tương ứng ta tính hệ

số tương quan R. Dựa vào kết quả thu được từ thực nghiệm của x và y tươngứng ta tính hệ số tương quan R.

)()(

))((

11

1

1

n

i

i

n

i

n

i

ii

y y x x

y y x x

R

Trong đó: : Giá trị Abs đo được

: Giá trị nồng độ

: Giá trị Abs trung bình

: Giá trị nồng độ trung bình

Đánh giá: Tùy theo hoạch định mà chọn giá trị R. Thông thường chọn0,99 ≤ R ≤ 1 thì có sự tương quan tuyến tính.

c) Giới hạn phát hiện [7]

Giới hạn phát hiện: Nồng độ mà tại đó giá trị xác định được lớn hơn độkhông đảm bảo đo của phương pháp. Đây là nồng độ thấp nhất của chất phântích trong mẫu có thể phát hiện được nhưng chưa thể định lượng được (đối với

phương pháp định lượng).

Có thể xác định giới hạn phát hiện dựa vào độ lệch chuẩn của đáp ứng vàđộ dốc suy ra được từ phương trình hồi quy tuyến tính.

Giới hạn phát hiện (LOD) được tính theo công thức:

a

S

LOD

3.3







Trong đó: S: độ lệch chuẩn

a: Hệ số gốc

d) Giới hạn định lượng [10]

Giới hạn định lượng (LOQ) là nồng độ tối thiểu của một chất có trong mẫuthử mà ta có thể định lượng bằng phương pháp khảo sát.

Có thể xác định giới hạn định lượng dựa vào độ lệch chuẩn của đáp ứng

và độ dốc suy ra được từ phương trình hồi quy tuyến tính.

Giới hạn định lượng (LOQ) được tính theo công thức:

LOD LOQ 3.3

e) Độ đúng [10]

Độ đúng của một quy trình phân tích là mức độ sát gần của các giá trị tìm

thấy với giá trị thực khi áp dụng quy trình đề xuất trên cùng một mẫu thử đãđược làm đồng nhất trong cùng điều kiện xác định. Độ đúng sẽ được tính bằng

tỷ lệ phần trăm giữa lượng chất chuẩn tìm thấy so với lượng chất chuẩn thêmvào.

Cách tiến hành

Xác định hàm lượng hoạt chất cần đem thử bằng phương pháp đề xuất.

Thêm một lượng chất chuẩn của hoạt chất cần thử với hàm lượng bằng với hàmlượng trung bình ±20% của chất đó trong mẫu đem thử. Tiến hành định lượng

bằng phương pháp đề xuất để tìm hàm lượng của phần thêm vào chất cần thử,

từ kết quả thu được xác định tỷ lệ % tìm lại của chất đem thử:

100

3

21

M

M M Đ

Trong đó: M1: Tổng lượng tìm thấy

M2: Lượng sẵn có M3: Lượng thêm vào

Đánh giá: Phương pháp thử nghiệm được chấp nhận khi độ đúng trung bình có giá trị thuộc khoảng 98% ≤ Σ ĐTB ≤ 102%.

f) Độ lặp lại [10]

Độ lặp lại (hay độ chính xác): Mức độ sát gần giữa các kết quả thử riênglẻ với giá trị trung bình thu được khi áp dụng phương pháp đề xuất cho cùng

một mẫu thử đồng nhất trong cùng điều kiện xác định. Độ lặp lại bị ảnh hưởng bởi sai số ngẫu nhiên.







Độ lặp lại thường được thể hiện bằng độ lệch chuẩn (SD) hay độ lệchchuẩn tương đối (RSD) của một loạt các lần thử ngiệm .

Cách thực hiện

Với cùng một mẫu được làm đồng nhất, tiến hành định lượng bằng phương pháp đề xuất n lần (n = 6 –10 hay nhiều hơn). Sau đó áp dụng công thức tínhSD và RSD của phương pháp:

1

)(

n

x xSD

i

; x

SD RSD

Đánh giá: RSD càng nhỏ thì phương pháp càng chính xác, thường giá trịRSD < 2%.





Luận văn Tốt nghiệp Đại học Chương 3: THỰC NGHIỆM


Chương 3: THỰC NGHIỆM

3.1 Thời gian, địa điểm

Đề tài được thực hiện tại phòng Vật lý đo lường, Trung tâm Kiểm nghiệmThuốc, Mỹ phẩm, Thực phẩm thành phố Cần Thơ. Thời gian thực hiện từ15/07/2014 – 15/10/2014

3.2 Hoá chất thiết bị Bảng 3.1: Hoá chất và thiết bị

Hoá chất Thiết bị

Kali dihydrophosphat

Dinatri hydrophosphat

Chuẩn nguyên liệu Cephalexin 94.8%

Nước cất

Máy quang phỏ UV-Vis Hitachi 2900

Máy siêu âm hoà tan

Máy pH

Cân phân tích

Bình định mức, pipet, bình tam giác, phiễu lọc

3.3

Phương pháp nghiên cứu

3.3.1 Phương pháp lấy mẫu

Trung tâm tiến hành lấy mẫu ngẫu nhiên ở một số nhà thuốc tây trên địa

bàn thành phố Cần Thơ, mỗi mẫu lấy 2 lô, ứng với mỗi lô thuốc sẽ lấy 60 viên

bất kì.

Đề tài tiến hành lấy và nghiên cứu trên các mẫu viên nang sau: Hapenxin

(CTCPDP Hậu Giang), Cephalexin (CTCPDP Cửu Long), PMS OPXIL(CTCPDP Imexpharm).

3.3.2 Phương pháp phân tích

Đề tài tiến hành nghiên cứu bằng phương pháp quang phổ UV-Vis.

3.3.3

Phương pháp xử lý kết quả

Các kết quả nghiên cứu sẽ được xử lý bằng phần mềm Microsoft Excel.

3.4 Hoạch định thí nghiệm

Thẩm định hai quy trình định lượng Cephalexin bằng phương phá p quang

phổ UV-Vis: Quy trình 1 với dung môi đệm phosphat pH5.5 và quy trình 2 với dung môi nước nhằm khảo sát: độ đặc hiệu, độ tuyến tính, độ đúng, độ lặp lại,giới hạn phát hiện, giới hạn định lượng.







Định lượng mẫu sau: Hapenxin (CTCPDP Hậu Giang), Cephalexin(CTCPDP Cửu Long), PMS OPXIL (CTCPDP Imexpharm) bằng hai quy trình

trên.

3.5

Tiến hành thí nghiệm 3.5.1

Thẩm định quy trình 1 của phương pháp

Pha các dung dịch:

Dung dịch đệm phosphate pH5.5: Là hỗn hợp gồm 96.4 ml dung dịchKH2PO4 1.36% và 3.6 ml dung dịch Na2HPO4 3.58%.

Dung dịch chuẩn gốc: Cân 53.7 mg chuẩn Cephalexin (hàm lượng 94.8%)cho vào bình định mức 100 ml, thêm 70 ml dung dịch đệm, siêu âm 15 phút,

định mức tới vạch bằng dung dịch đệm phosphat.

Dung dịch thử gốc: Cân 20 viên thuốc Hapenxin 500 mg (số lô 150114 – 050116), lau sạch nang và cân khối lượng 20 nang rỗng, tính giá trị trung bình

bột thuốc trong mỗi viên, trộn đều. Cân 57.6 mg cho vào bình định mức 100 ml,

thêm 70 ml dung dịch đệm phosphate, siêu âm 15 phút, định mức tới vạch bằngdung dịch đệm, lắc đều. Lọc bỏ 20 ml đầu, lọc lấy dịch lọc.

3.5.2 Khảo sát bước sóng cực đại, và độ ổn định phổ hấp thụ

Mục đích: Xác định bước sóng cực đại và kiểm tra sự ổn định phổ hấp thụcủa dung dịch Cephalexin ở các nồng độ khác nhau.

Tiến hành thí nghiệm:

Pha các dung dịch chuẩn Cephalexin ứng với các nồng độ như bảng sau: Bảng 3.2: Dãy dung dịch khảo sát bước sóng cực đại của QT1

Dung dịch Thể tích dung dịch

chuẩn gốc (ml) Dung dịch đệmphosphate pH5.5

Nồng độ C

(ppm)

1 3

Định mức

tới vạch 100 ml

15.2723

2 4 20.3630

3 5 25.4538

4 6 30.5446

5 7 35.6353

Tiến hành quét phổ các dung dịch trên trong vùng từ 200 nm – 350 nm vớimẫu trắng là dung dịch đệm phosphat pH5.5







3.5.3 Khảo sát độ tuyến tính

Mục đích: Xác định phương trình hồi quy y = ax + b hay A = aC + b và hệ

số tương quan tuyến tính (R) của nồng độ và độ hấp thụ

Tiến hành thí nghiệm: Pha các dung dịch Cephalexin ứng với các nồng độ như bảng sau:

Bảng 3.3: Dãy dung dịch khảo sát độ tuyến tính QT1

Dung dịch Thể tích dung dịch

chuẩn gốc (ml) Dung dịch đệmphosphate pH = 5.5

Nồng độ C

(ppm)

1 3

Định mức

tới vạch 100 ml

15.2723

2 4 20.3630

3 5 25.4538

4 6 30.5446

5 7 35.6353

Tiến hành đo độ hấp thụ của các dung dịch trên tại bước sóng 261 nm vớimẫu trắng là dung dịch đệm phosphat pH5.5

3.5.4 Khảo sát độ đúng

Mục đích: Xác định độ chính xác của phương pháp thông qua việc so sánhlượng tìm thấy so với lượng thực thêm vào ban đầu và được tính dựa trên tỉ lệ

phần trăm tìm lại (%).


Pha các dung dịch Cephalexin theo các tỉ lệ trong bảng sau:

Bảng 3.4: Dãy dung dịch khảo sát độ đúng QT1

Dungdịch

Thể tích

dung dịch chuẩn gốc (ml)

Thể tích

dung dịch thử gốc(ml)

Dung dịch đệmphosphate pH5.5

1 0 3

Định mức tới vạch100 ml

2 1 3

3 2 3

4 3 3

Tiến hành đo độ hấp thụ của các dung dịch trên tại bước sóng 261 nm với

mẫu trắng là dung dịch đệm phosphat pH5.5







3.5.5 Khảo sát độ lặp lại

Tiến hành định lượng lặp lại 6 lần mẫu Hapenxin 500 của CTCPDP Hậu

Giang, số lô 150114 theo quy trình:

Cân 20 viên thuốc, lau sạch nang và cân lại khối lượng 20 nang từ đó tínhkhối lượng trung bình bột thuốc trong mỗi viên, trộn đều bột thuốc. Cân lặp lại6 lần bột thuốc vừa trộn, mỗi lần tương đương 50 mg Cephalexin cho vào 6 bình

định mức 100 ml đã đánh số từ 1 – 6, ghi lại khối lượng bột thuốc trong mỗi bình. Cho thêm và mỗi bình khoảng 75 ml dung dịch đệm phosphate pH5.5,

siêu âm 15 phút. Sau đó, lấy ra định mức tới vạch bằng dung dịch đệm, lắc đềuvà lọc qua giấy lọc bỏ 20 ml đầu. Ứng với mỗi bình định mức được lọc vào 1

bình nón, các bình nón cũng được đánh số từ 1 – 6.

Hút chính xác 5 ml dịch lọc của 6 bình nón cho vào 6 bình định mức 100 mlkhác cũng được đánh số 1’ – 6’, định mức tới vạch bằng dung dịch đệm và lắc đều.Tiến hành đo độ hấp thụ của 6 bình, mỗi bình lặp lại 3 lần lấy giá trị trung bình.

Hàm lượng Cephalexin được tính như sau:

Từ độ hấp thụ A của các dung dịch mỗi bình, dựa vào đường chuẩn ta tìm

được nồng độ C. Sau đó áp dụng công thức sau để tính hàm lượng Cephalexin:

(%) = × 2000 ×

1000 × × × 100

Trong đó:

C: Nồng độ tính được bằng cách thế A vào phương trình hồi quy.

mtb: K hối lương trong bình bột thuốc trong mỗi viên (mg).

m: K hối lượng bột thuốc cho vào bình định mức (mg).

P: Hàm lượng Cephalexin ghi trên nhãn (mg).

2000: Độ pha loãng.

1000: Hệ số chuyển đổi.

3.6 Thẩm định quy trình 2 của phương pháp

Pha các dung dịch sau:

Dung dịch chuẩn gốc: Cân 53.5 mg chuẩn Cephalexin (hàm lượ ng 94.8%)

cho vào bình định mức, thêm 70 ml nước, siêu âm 15 phút, định mức tới vạch bằng nước.

Dung dịch thử gốc: Cân 20 viên thuốc Hapenxin 500 mg (số lô 150114 – 050116), tính giá trị trung bình bột thuốc trong mỗi viên, trộn đều. Cân 57.4 mg







cho vào bình định mức 100 ml, thêm 70 ml nước, siêu âm 15 phút, định mức tớivạch bằng nước, lắc đều. Lọc bỏ 20 ml đầu, lọc lấy dịch lọc.


Mục đích: Xác định bước sóng cực đại và kiểm tra sự ổn định phổ hấp thụcủa dung dịch Cephalexin ở các nồng độ khác nhau.


Pha các dung dịch Cephalexin ứng với các nồng độ như bảng sau: Bảng 3.5: Dãy dung dịch khảo sát bước sóng cực đại QT2

Dung dịch Thể tích dung dịch chuẩn gốc

(ml)Nước

Nồng độ C

(ppm)

1 3

Định mức tớivạch 100 ml

15.21542 4 20.2872

3 5 25.3590

4 6 30.4308

5 7 35.5026

Tiến hành quét phổ các dung dịch trên trong vùng từ 200 nm – 350 nm vớimẫu trắng là nước.

3.6.2

Khảo sát độ tuyến tính Mục đích: Xác định phương trình hồi quy y = ax + b hay A = aC + b và hệ

số tương quan tuyến tính (R) của nồng độ và độ hấp thụ.


Pha các dung dịch Cephalexin ứng với các nồng độ như bảng sau: Bảng 3.6: Dãy dung dịch khảo sát độ tuyến tính QT2

Dung dịch Thể tích dung dịch chuẩn gốc

(ml)Nước

Nồng độ C

(ppm)1 3

Định mức tớivạch 100 ml

15.2154

2 4 20.2872

3 5 25.3590

4 6 30.4308

5 7 35.5026

Tiến hành đo độ hấp thụ của các dung dịch trên tại bước sóng 261 nm với

mẫu trắng là nước.








Mục đích: Xác định độ chính xác của phương pháp thông qua việc so sánh

lượng tìm thấy so với lượng thực thêm vào ban đầu và được tính dựa trên tỉ lệ phần trăm tìm lại (%).


Tiến hành pha các dung dịch Cephalexin theo các tỉ lệ trong bảng sau: Bảng 3.7: Dãy dung dịch khảo sát độ đúng QT2

Dung dịch

Thể tích

dung dịch chuẩn gốc

(ml)

Thể tích

dung dịch thử gốc

(ml)

Nước

1 0 3 Định mứctới vạch100 ml

2 1 3

3 2 3

4 3 3

Tiến hành đo độ hấp thụ của các dung dịch trên tại bước sóng 261 nm vớimẫu trắng là nước.

3.6.4

Khảo sát độ lặp lại

Tiến hành định lượng lặp lại 6 lần mẫu Hapenxin 500 của CTCPDP HậuGiang, số lô 150114 theo quy trình:

Cân 20 viên thuốc, lau sạch nang và cân lại khối lượng 20 nang từ đó tínhkhối lượng trung bình bột thuốc trong mỗi viên, trộn đều bột thuốc. Cân lặp lại6 lần bột thuốc vừa trộn, mỗi lần tương đương 50 mg Cephalexin cho vào 6 bình

định mức 100 ml đã đánh số từ 1 – 6, ghi lại khối bột thuốc trong mỗi bình. Cho

thêm và mỗi bình khoảng 75 ml nước, siêu âm 15 phút. Sau đó, lấy ra định mức

tới vạch bằng dung dịch đệm, lắc đều và lọc qua giấy lọc bỏ 20 ml đầu. Ứng với

mỗi bình định mức được lọc vào 1 bình nón, các bình nón cũng được đánh sốtừ 1 – 6.

Hút chính xác 5 ml dịch lọc của 6 bình nón cho vào 6 bình định mức 100

ml khác cũng được đánh số 1’ – 6’, định mức tới vạch bằng nước và lắc đều.Tiến hành đo độ hấp thụ của 6 bình mỗi bình lặp lại 3 lần lấy giá trị trung bình .

Hàm lượng Cephalexin được tính như sau:

Từ độ hấp thụ A của các dung dịch mỗi bình, dựa vào đường chuẩn ta tìm

được nồng độ C. Sau đó áp dụng công thức sau để tính hàm lượng Cephalexin:







(%) = × 2000 ×

1000 × × × 100

Trong đó:

C: Nồng độ tính được bằng cách thế A vào phương trình hồi quy. mtb: K hối lương trong bình bột thuốc trong mỗi viên (mg).

m: K hối lượng bột thuốc cho vào bình định mức (mg).

P: Hàm lượng Cephalexin ghi trên nhãn (mg).

2000: Độ pha loãng.

1000: Hệ số chuyển đổi.

3.7

Định lượng mẫu Bảng 3.8: Các mẫu định lượng

Mẫu Tên thuốc Số lô & hạn dùng Nhà sản xuất

1 PMS OPXIL 500 01013 – 291216 CTCPDP Imexpharm

2 PMS OPXIL 500 00913 - 251216 CTCPDP Imexpharm

3 Hapenxin 500 100114 - 050116 CTCPDP Hậu Giang

4 Hapenxin 500 150114 - 050116 CTCPDP Hậu Giang

5 Cephalexin 500 27020414 - 020417 CTCPDP Cửu Long6 Cephalexin 500 27020527 - 020417 CTCPDP Cửu Long

Đồng nhất mẫu: Mỗi mẫu cân 20 viên, lấy bột thuốc ra lau sạch nang vàcân khối lượng 20 nang. Từ đó tính khối lượng trung bình bột thuốc trong viên,

trộn đều bột thuốc.

Định lượng theo quy trình sau:







Cân m1 (mg)

bột thuốc tương đương

50 mg Cephalexin

Cân m2 (mg)

bột thuốc tương đương

50 mg Cephalexin

75 ml

dung dịch đệm phosphat

75 mlnước cất

Bình định mức 100 ml Bình định mức 100 ml

Siêu âm 15 phút

Lấy ra định mức tới vạch bằngdung dịch đệm phosphat, lắc đều

Lấy ra định mức tới vạch bằngnước cất, lắc đều

Lọc bở 20 ml đầu, lọc lấy dịch lọc

Bình tam giác Bình tam giác

Hút chính xác 5 ml dịch lọc

Bình định mức 100 ml,định mức tới vạch bằng

dung dịch đệm

phosphat, lắc đều.

Bình định mức 100 ml,định mức tới vạch bằng

nước, lắc đều.

Đo độ hấp thụ lặp lại 3 lần bằng máy

quang phổ UV-Vis Hitachi 2900

Độ hấp thụ A1 Độ hấp thụ A2

Quy trình 1 Quy trình 2

Hình 3.1: Quy trình định lượng





Luận văn Tốt nghiệp Đại học Chương 4: KẾT QUẢ & THẢO LUẬN


Chương 4: KẾT QUẢ & THẢO LUẬN


4.1.1 Độ đặc hiệu

Từ kết quả thí nghiệm độ tuyến tính và độ đúng, tiến hành xử lý hồi quythu được kết quả sau:

Hình 4.1: Đồ thị biểu diễn mối tương quan giữa nồng độ và độ hấp thụ QT2

Từ biểu đồ ta tính được sự sai khác giữa hệ số góc của phương trình hồi

quy thu được khi xác định độ tuyến tính và độ đúng:

%5%7.21002/0225.00219.0

0225.00219.0%

Nhận xét: Do sự sai khác giữa hai hệ số gốc là 2.7% < 5% nên phương

pháp trên có tính đặc hiệu với Cephalexin.

y = 0.0225x - 0.0207R² = 0.9997

y = 0.0219x - 0.0098R² = 1.0000

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

15.0000 25.0000 35.0000

A

b s

ppmĐộ đúng

Độ tuyến tính







4.1.2 K hảo sát bước sóng cực đại, và độ ổn định phổ hấp thụ

Hình 4.2: Phổ hấp thụ của các dung dịch chuẩn Cephalexin

Nhìn vào phổ đồ trên ta thấy phổ hấp thụ của các dung dịch Cephalexin

ứng với các nồng độ khác nhau đều có một pic đạt cực đại tại max = 261 nm,

các phổ rất đều và ổn định.

Nhận xét: Phương pháp quang phổ tử ngoại có tính ổn định cao với

Cephalexin và có độ hấp thụ cực đại tại bước sóng 261 nm.

4.1.3

Khảo sát độ tuyến tính Bảng 4.1: Độ hấp thụ của các dung dịch Cephalexin

Dung dich 1 2 3 4 5

Nồng độ C(ppm) 15.2723 20.3630 25.4538 30.5446 35.6353

Độ hấp thụ A 0.3247 0.4342 0.5464 0.6575 0.7693

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

Abs







Từ Bảng 4.1, tiến hành phân tích hồi quy bằng Microsoft Excel ta được:

Hình 4.3: Đường chuẩn QT1

Nhận xét: Trong khoảng nồng độ từ 15 ppm – 35 ppm có đồ thị tuân

theo định luật Lambert – Beer và có độ tuyến tính cao giữa nồng độ Cephalexinso với độ hấp thụ quang của dung dịch với phương trình hồi quy

0098.00219.0 x y hay 0098.00219.0 C Abs và hệ số tương quan

0000.12

R .

4.1.4

Khảo sát độ đúng

Dựa vào kết quả đo độ hấp thụ của các dung dịch ở Bảng 3.4 và phương

trình đường chuẩn Hình 4.3, ta thu được bảng giá trị sau:

Bảng 4.2: Tỉ lệ tìm lại Cephalexin của QT1trên nền mẫu Hapenxin 500 mg

Dungdịch

Độ

hấp thụ

(Abs)

Tổnglượng

tìm thấy

(mg)

Lượng

có sẵn

(mg)

Lượngthêm vào

(mg)

Lượng

tìm lại

(mg)

Tỉ lệ %tìm lại (%)

1 0.3355 1.5767 1.5767 0.0000 0.0000

2 0.4459 2.0808 1.5767 0.5091 0.5041 99.0244

3 0.5595 2.5995 1.5767 1.0182 1.0228 100.4596

4 0.6787 3.1438 1.5767 1.5272 1.5671 102.6123

Tỉ lệ phần trăm tìm lại trung bình (%) 100.6988

Nhận xét: Tỉ lệ phần trăm tìm lại trung bình của phương pháp là

100.6988% thuộc khoảng 98.0000% - 102.0000%. Như vậy, phương pháp cóđộ đúng đạt yêu cầu.


Từ kết quả đo độ hấp thụ, tiến hành tính toán và thống kê mô tả bằngMicrosoft Excel, ta được bảng sau:

y = 0.0219x - 0.0098R² = 1.0000

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

15 20 25 30 35

A b s

ppm







Bảng 4.3: Kết quả khảo sát độ lặp lại QT1

MẫuLượ ng

cân (mg)Abs trung

bìnhNồng độ C

(ppm)

Hàm lượ ng

(%)

Thử 1 57.8 0.5737 26.1948 104.3261Thử 2 58.1 0.5811 26.5327 105.1262

Thử 3 57.6 0.5772 26.3546 105.3271

Thử 4 58.1 0.5802 26.4932 104.9694

Thử 5 57.9 0.5768 26.3394 104.7208

Thử 6 58.2 0.5794 26.4551 104.6386

Hàm lượ ng trung bình (%) 104.8514 ± 3795

Độ lệch chuẩn SD 0.3617

Độ lệch chuẩn tương đối RSD (%) 0.3449

Nhận xét: từ kết quả bảng trên ta thấy độ lệch chuẩn tương đối RSD(%)

của kết quả thí nghiệm khảo sát độ lặp lại của phương pháp là 0.3449% < 2%. Như vậy phương pháp có tính lặp lại cao.

4.1.6 Giới hạn phát hiện (LOD) và Giới hạn định lượng (LOQ)

Giới hạn phát hiện: ppmaS LOD 1205.0

0219.0

0008.03.33.3

Giới hạn định lượng: ppm LOD LOQ 3977.01205.03.33.3

Nhận xét: Nồng độ thấp nhất của dung dịch Cephalexin phương pháp có

thể phát hiện và định lượng được là: 0.1205 ppm và 0.3977 ppm.


4.2.1 Độ đặc hiệu

Từ kết quả thí nghiệm độ tuyến tính và độ đúng, tiến hành xử lý hồi quythu được kết quả sau:







Hình 4.4: Đồ thị biểu diễn mối tương quan giữa nồng độ và độ hấp thụ QT2

Từ biểu đồ, tính được sự sai khác giữa hệ số góc của phương trình hồi quythu được khi xác định độ tuyến tính và độ đúng:

%5%4454.01002/0225.00224.0

0225.00224.0%

Nhận xét: Do sự sai khác giữa hai hệ số gốc là 0.4454% < 5% nên

phương pháp có tính đặc hiệu với Cephalexin.


Hình 4.5: Phổ hấp thụ của các dung dịch Cephalexin

y = 0.0224xR² = 1.0000

y = 0.0225x - 0.0020R² = 1.0000

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

15 20 25 30 35

A b s

ppmĐộ tuyến tính

Độ đúng

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

Abs







Nhìn vào phổ đồ trên, thấy phổ hấp thụ của các dung dịch Cephalexin ứng

với các nồng độ khác nhau đều có một pic đạt cực đại tại max = 261 nm, các

phổ rất đều và ổn định.

Nhận xét: Phương pháp quang phổ tử ngoại có tính ổn định cao với

Cephalexin và có độ hấp thụ cực đại tại bước sóng 261 nm.

4.2.3

Khảo sát độ tuyến tính Bảng 4.4: Độ hấp thụ của các dung dịch Cephalexin

Dung dịchNồng độ C

(ppm)

Độ hấp thụ

(Abs)

1 15.2154 0.3423

2 20.2872 0.4512

3 25.359 0.5656

4 30.4308 0.6807

5 35.5026 0.7951

Từ Bảng 4.4 tiến hành phân tích hồi quy thu được:

Hình 4.6: Đường chuẩn QT2

Nhận xét: Trong khoảng nồng độ từ 15 ppm – 35 ppm có đồ thị tuân

theo định luật Lambert – Beer và có độ tuyến tính cao giữa nồng độ Cephalexin

so với độ hấp thụ quang của dung dịch với phương trình hồi quy x y 0224.0

hay C Abs 0224.0 và hệ số tương quan 0000.12

R .


Dựa vào kết quả đo độ hấp thu của các dung dịch ở Bảng 3.7 và phươngtrình đường chuẩn Hình 4.6, ta thu được bảng giá trị sau:

y = 0.0224xR² = 1.0000

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

15 20 25 30 35

A b s

ppm







Bảng 4.5: Tỉ lệ tìm lại Cephalexin của QT2

Dungdịch

Độ

hấp thụ

(Abs)

Tổnglượ ng

tìm thấy

(mg)

Lượ ng

có sẵn

(mg)

Lượ ngthêm

vào (mg)

Lượ ng

tìm lại

(mg)

Tỉ lệ %tìm lại

(%)

1 0.3427 1.5299 1.5299 0.0000 0.0000

2 0.4571 2.0406 1.5299 0.5072 0.5107 100.6969

3 0.5714 2.5509 1.5299 1.0144 1.0210 100.6528

4 0.6856 3.0607 1.5299 1.5215 1.5308 100.6088

Tỉ lệ phần trăm tìm lại trung bình (%) 100.6528

Nhận xét: Tỉ lệ phần trăm tìm lại trung bình của phương pháp là

100.6528% thuộc khoảng 98.0000% - 102.0000%. Như vậy, phương pháp cóđộ đúng đạt yêu cầu.


Từ kết quả đo độ hấp thụ, tiến hành tính toán và thống kê mô tả bằngMicrosoft Excel, ta thu được bảng sau: Bảng 4.6: Kết quả khảo sát độ lặp lại QT2

Mẫu Lượ ng cân(mg)

Abstrungbình

Nồng độ C(ppm)

Hàm lượ ng(%)

Thử 1 57.4 0.5772 25.7708 103.3527

Thử 2 57.8 0.5831 26.0327 103.6806

Thử 3 58.5 0.5819 25.9777 102.2233

Thử 4 58.1 0.5821 25.9866 102.9624

Thử 5 58.2 0.5844 26.0908 103.1795

Thử 6 57.8 0.5832 26.0372 104.6386

Hàm lượ ng trung bình % 103.1858 ± 0.5771

Độ lệch chuẩn SD 0.5499

Độ lệch chuẩn tương đối RSD (%) 0.5329

Nhận xét: Từ kết quả bảng trên ta thấy Độ lệch chuẩn tương đối RSD

(%) của của kết quả định lượng là 0.5329% < 2%. Như vậy phương pháp có tính

lặp lại cao.







4.2.6 Giới hạn phát hiện (LOD) và Giới hạn định lượng (LOQ)

Giới hạn phát hiện: ppma

S LOD 2799.0

0224.0

0019.03.33.3

Giới hạn định lượng ppm LOD LOQ 9237.02799.03.33.3

Nhận xét: Nồng độ thấp nhất của dung dịch Cephalexin phương pháp có

thể phát hiện và định lượng được là: 0.2799 ppm và 0.9237 ppm.

4.3 Định lượng mẫu bằng hai phương pháp đã thẩm định Bảng 4.7: Khối lượng trung bình các mẫu định lượng

Mẫu Tên thuốcKhối lượ ng trung bình

(mg)

1 PMS OPXIL 500 598.32 PMS OPXIL 500 592.5

3 Hapenxin 500 574.4

4 Hapenxin 500 572.2

5 Cephalexin 500 586.5

6 Cephalexin 500 584.8

Bảng 4.8: Hàm lượng các mẫu khi định lượng bằng QT1Mẫu Lượ ng cân

(mg)Abs

trungbình

Nồng độ C(ppm)

Hàm lượ ng(%)

1 60.7 0.6016 26.8586 105.8947

2 60.5 0.6148 27.4479 106.1200

3 57.3 0.5849 26.1101 104.6957

4 57.1 0.5820 25.9807 104.1410

5 58.2 0.5729 25.5759 103.0946

6 58.8 0.5767 25.7440 103.2214







Bảng 4.9: Hàm lượng các mẫu khi định lượng bằng QT2

Mẫu Lượ ng cân(mg)

Abstrungbình

Nồng độ C

(ppm)

Hàm lượ ng

(%)

1 60.4 0.5946 27.1509 107.6106

2 60.3 0.5917 27.0265 106.2237

3 58.4 0.5747 26.2533 103.2871

4 59.8 0.5944 27.1514 103.9198

5 57.6 0.5644 25.7800 104.9997

6 57.5 0.5662 25.8622 106.0394

Hình 4.7: Kết quả định lượng bằng hai quy trình.

Nhận xét: Từ kết quả định lượng các mẫu bằng hai quy trình cho thấy

hai quy trình đều cho kết quả hàm lượng nằm trong khoảng 90% - 110% so vớihàm lượng ghi trên nhãn. Vì vậy, có thể sử dụng hai quy trình để định lượngCephalexin trong dược phẩm.

80

100

120

1 2 3 4 5 6

H à m

l ư ợ n g %

Mẫu

QT1

QT2

GHD

GHT







4.4 So sánh phương pháp Bảng 4.10: Bảng tổng hợp so sánh hai quy trình

Thông số Quy trình 1 % Sai khác Quy trình 2

% Tìm lại 100.6988% 0.0456912 100.6528%

RSD 0.3449% 42.834359 0.5329%

K ết quả địnhlượ ng

Mẫu 1 105.8947 1.6074 107.6106

Mẫu 2 106.1200 1.2159 106.2237

Mẫu 3 104.6957 1.3545 103.2871

Mẫu 4 104.1410 0.8326 103.2293

Mẫu 5 103.0946 0.1098 104.9997

Mẫu 6 103.2214 0.9692 106.0394

Nhận xét: từ bảng trên, cho thấy 2 quy trình cho kết quả định lượng cácmẫu và tỷ lệ phần trăm tìm lại không có sự sai khác đáng kể. Tuy nhiên, vì quytrình 1 cho RSD bé hơn nhiều so với quy trình 2 nên quy trình 1 sẽ cho kết quảtốt hơn quy trình 2 của phương pháp quang phổ UV-Vis. Vì vậy, có thể áp dụngQT1 trong việc kiểm tra chất lượng Cephalexin trong dược phẩm.





Luận văn Tốt nghiệp Đại học Chương 5: KẾT LUẬN & KIẾN NGHỊ


Chương 5: KẾT LUẬN & KIẾN NGHỊ

5.1 Kết luận

Sau 3 tháng thực hiện, đề tài đạt được các kết quả sau:

Xây dựng được phương pháp định lượng Cephalexin trong dược phẩm bằng hai quy trình: Quy trình 1 nghiên cứu sử dụng dung môi hoà tan là dung

dịch đệm phosphat pH 5.5, quy trình 2 nghiên cứu sử dụng dung môi nước.

Quy trình 1: Phổ chuẩn các dung dịch Cephalexin với các nồng độ khácnhau có tính ổn định cao và độ hấp thụ cực đại tại bước sóng 261 nm, độ tuyến

tính có hệ số tương quan R 2 = 1.0000, tỉ lệ phần trăm tìm lại 100.6988%, độchính xác có RSD = 0.3449%, LOD và LOQ là 0.1205 ppm và 0.3977 ppm.

Quy trình 2: Phổ chuẩn các dung dịch Cephalexin với các nồng độ khácnhau có tính ổn định cao và độ hấp thụ cực đại tại bước sóng 261 nm, độ tuyến

tính có hệ số tương quan R 2 = 1.0000, tỉ lệ phần trăm tìm lại 100.6528%, độchính xác có RSD = 0.5329%, LOD và LOQ là 0.2799 ppm và 0.9237 ppm.

Định lượng được 6 mẫu thuốc của CTCPDP Hậu Giang, Cửu Long vàImexpharm đều cho kết quả định lượng đạt yêu cầu cho phép 90% - 110% hàm

lượng Cephalexin so với lượng ghi trên nhãn.

Với những kết quả đạt được nghiên cứu đã chứng minh được phương phápquang phổ UV – Vis có thể thay thế phương pháp HPLC trong việc kiểm trachất lượng Cephalexin trong dược phẩm với thời gian phân tích nhanh, ít sửdụng các dung môi độc hại và thiết bị ít tốn kém hơn so với phương pháp HPLCnhưng vẫn đảm bảo độ chính xác cao.

5.2 Kiến nghị

Có thể áp dụng phương pháp quang phổ UV – Vis để xác định hàm lượngCephalexin trong dược phẩm.

Nếu có thời gian và điều kiện, nghiên cứu tiếp tục khảo sát thêm trong

vùng Vis, thẩm định phương pháp HPLC, từ đó so sánh và đưa ra phương pháptối ưu trong xác định Cephalexin trong dược phẩm.





Luận văn Tốt nghiệp Đại học TÀI LIỆU THAM KHẢO


TÀI LIỆU THAM KHẢO

(1) Dược điển Việt Nam IV, 2009, Bộ Y Tế, Hà Nội.

(2)

http://www.thuocbietduoc.com.vn/thuoc/thuoc-goc118.aspx(3) United States Pharmacopoeia, 2013.

(4) Dược điển Việt Nam III,2003, Bộ Y Tế, Hà Nội

(5) Sagar Suman PANDA, 2013, Determination of Cephalexin

Monohydrate in Pharmaceutical Dosage Form by Stability-Indicating

RP-UFLC and UV Spectroscopic Methods, Department of

Pharmaceutical Analysis and Quality Assurance, Roland Institute of

Pharmaceutical Sciences, Khodasingi, 760010, Berhampur (Odisha),

India.

(6)

ttps://www2.chemistry.msu.edu/faculty/reusch/virttxtjml/spectrpy/uv-vis/uvspec.htm

(7) Tr ần Cao Sơn, Phạm Xuân Đà, Lê Thị Hồng Hảo và Nguyễn Thành

Trung, 2010. Thẩm định phương pháp trong phân tích hoá học & vi

sinh vật. Nhà xuất bản Khoa học và K ỹ thuật. Viện kiểm nghiệm vệ

sinh an toàn thực phẩm quốc gia. Hà Nội.

(8) Nguyễn Thị Kim Khanh. Tài liệu tậ p huấn thẩm định và phê duyệt

phương pháp thử cho toàn hệ thống – lớ p 2, Viện kiểm nghiệm thuốc

Trung Ươ ng, Bộ Y Tế, Hà Nội.

(9) Nguyễn Thị Diệ p Chi, 2008. Bài giảng kiểm nghiệm thực phẩm và

dượ c phẩm. Đại học Cần Thơ. Cần Thơ (10) Phạm Thị Phương Thảo, 2013. Định lượ ng meloxicam trong một số

dượ c phẩm bằng phương pháp quang phổ tử ngoại – khả kiến, luận văntốt nghiệp Đại học, Đại học Cần Thơ, Cần thơ.

(11) British Pharmacopoeia, 2013.



http://www.thuocbietduoc.com.vn/thuoc/thuoc-goc118.aspx





Luận văn Tốt nghiệp Đại học PHỤ LỤC


PHỤ LỤCPhụ lục 1: Xử lý thống kê tuyến tính QT1

SUMMARY OUTPUT

Regression Statistics

Multiple R 1.0000

R Square 1.0000

Adjusted R Square 1.0000

Standard Error 0.0008

Observations 5.0000

ANOVA

df SS MS F Significance FRegression 1.0000 0.1238 0.1238 215494.4138 2.10-8

Residual 3.0000 0.0000 0.0000

Total 4.0000 0.1238

Coefficients Standard Error t Stat P-value Lower 95%

Intercept -0.0098 0.0012 -7.8939 0.0042 -0.0138

C ppm 0.0219 5.10-5 464.2138 2.10-8 0.0217

Đặt giả thuyết thống kê:

H0: Hệ số hồi quy không có ý nghĩa

H1: Hệ số hồi quy có ý nghĩa

Biện luận:

Hệ số gốc a:

P-value = 2.10-8 < = 0.05

Bác bỏ H0 => Hệ số a có ý nghĩa.

Hệ số gốc b:

P-value = 0.0042 < = 0.05

Bác bỏ H0 => Hệ số b có ý nghĩa.

Significance F = 2.10-8 < = 0.05

Bác bỏ H0 => Phương trình hồi quy thích hợ p.

Kết luận: Phương trình hồi quy thu được là: y = 0.0219x – 0.0098







Phụ lục 2: Xử lý thống kê độ lặp lại QT1

Hàm lượng Mean 104.8514


Median 104.8451Mode #N/A

Standard Deviation 0.361663

Sample Variance 0.1308

Kurtosis -0.70322

Skewness -0.16947

Range 1.000958

Minimum 104.3261

Maximum 105.3271

Sum 629.1082

Count 6

Confidence

Level(95.0%) 0.379542

RSD 0.344929







Phụ lục 3: Xử lý thống kê tuyến tính QT2

SUMMARY OUTPUT


Multiple R 0.9999R Square 0.9999

Adjusted R Square 0.9999


Observations 5

ANOVA

df SS MS F

Significance

F

Regression 1 0.1288 0.1288 28036.2372 4.6971.10-07

Residual 3 1.3787.10-05 4.5956.10-6

Total 4 0.1289

Coefficients

Standard

Error t Stat P-value

Lower

95%

Intercept -0.0001 0.0035 -0.1618 0.8817 -0.0117

C ppm 0.0224 0.0001 167.4402 4.6971.10-7 0.0220

Đặt giả thuyết thống kê:

H0: Hệ số hồi quy không có ý nghĩa

H1: Hệ số hồi quy có ý nghĩa

Biện luận:

Hệ số gốc a:

P-value = 4.6971.10-7 < = 0.05

Bác bỏ H0 => Hệ số a có ý nghĩa.

Hệ số gốc b:P-value = 0.8817 > = 0.05

Chấ p nhận H0 => Hệ số b không có ý nghĩa.

Significance F = 4.6971.10-07 < = 0.05

Bác bỏ H0 => Phương trình hồi quy thích hợ p.







Trường hợp này ta tiến hành xử lý hồi quy với b = 0

SUMMARY OUTPUT


Multiple R 1.0000

R Square 1.0000Adjusted R Square 0.7500


Observations 5.0000

ANOVA

df SS MS F Significance F

Regression 1 1.7362 1.7362 499355.7402 6.2496E-09

Residual 4 1.3907.10-5 3.4768.10-6

Total 5 1.7362

Coefficients Standard Error t Stat P-value

Lower

95%

Intercept 0 #N/A #N/A #N/A #N/A

C ppm 0.0224 3.16419E-05 706.6511 2.406.10-11 0.0223

Kết luận: Phương trình hồi quy thu được là: y = 0.0224x






Phụ lục 4: Xử lý thống kê độ lặp lại QT2

Hàm lượng

Mean 103.1858Standard Error 0.224487

Median 103.2751

Mode #N/A

Standard Deviation 0.549878

Sample Variance 0.302366

Kurtosis 1.334024

Skewness -1.15931

Range 1.475064

Minimum 102.2233

Maximum 103.6983

Sum 619.1148

Count 6

Confidence

Level(95.0%) 0.577062

RSD 0.532901


Documents

Xây dựng quy trình định lượng Cephalexin trong dược phẩm bằng phương pháp quang phổ UV - VIS