Bütün ülkelerin proleterleri, birleşinfzl

•

YENI v

ÇAG

11 (137) Kasım

1975

Komünist ve i şç i parti leri n i n teori ve enformasyon dergisi

Büyük Oktobr ve zamanımız

Herbert (vfies

Alman Komünist Partisi Başkanı

Büyük Oktobr Sosyal i st Devrim i y ı ldönümler in i kut lama n ı n her za man derin b i r an lam ı vard ı r, çünkü tarihte yen i b i r çağ , kapi ta l izmden sosya­lizme geçiş çağ ı n ı açan bu devrim dünya tar ihsel ge l işmesi üzeri nde etki yapmaya devam ed iyor. Bütün insan l ı ğ ı n yazg ı s ı , bugünü ve yarını , za­man ım ı z ı n genel yasa l l ı k la rı n ı di le getiren bu büyük tarihsel o lay la s ı ms ık ı bağ l ı d ı r. Bugü n bu gerçek her za mank inden daha büyük b i r aç ı k l ı k la göze ça rpıyor.

V. i. len in , Bolşevik ler ve on lar ın ya n ı s ı ra bütün d ü nyan ın gerçek dev­rimci leri , Oktobr Devrim i 'ne, daha i lk g ü n ü nden iti baren, bir tek memleket çerçevesi nde ya l ı t ı k bir o lay o la ra k değ i l , evrensel-tari hsel bir o lgu , d ü nya devrim sürecinde bir dön ü m noktas ı o lara k bak ıyo rl a rd ı . 1 91 7 y ı l ı n ı n Ara­l ı k ay ında, V. i . len in şöyle yazd ı : « Rusya'da oluşan sosya l i st devrim, dün ­ya sosya l ist devrim in i n baş la ngıc ıd ı r.» (1) O za man , burjuvaz in in ve u lus­l a ra rası oportün izmin ideolog ları , öncel ik le Alman e mperya l i zm in i n ve Alman sosya l -demokras is i sağcı g üçleri n i n temsi lc i leri , len in ' in Oktobr Devrim i ' n i n u lus lara ras ı a n l a m ve önemini böylece değerlend i rmes ine karş ı ç ı ktı l a r. Gericiler, her boyda n ve soydan oportü n ist ler, bugü n de, Büyük Oktobr Sosya l ist Devrimi 'n i , başka memleketlerd e devri mci ge l i şme yasa l l ı k larıy le h iç bir i l işiğ i o lmayan b ir çeşit ta ri hsel a nomal i ve yan l ı ş l ı k o lara k göstermeye ça l ı ş ıyorl a r. Bu ideolog l a r, Oktobrun, u lus lara ras ı i şç i s ın ıf ı ve u lusa l kurtu luş ha reketi bak ım ından verd iğ i i b ret ders leri n i n öne­mini i n kô ra yelteniyorlar.

Ne var k i , hayat, Oktobr Devrim i ' n i n u lus lara ras ı önemin i en i nan -

(1) V. i . len in , Bü tün eserleri, c . 35, s . 1 70.

933

d ı rıc ı biçimde çoktan kanıt lam ı ş bu lunuyor. Ta ri h tekerleğ in in evvelk inden daha h ız la döndüğü zaman ım ızdaysa, Oktobr Devri mi 'n in önemi yeni bir güçle doğ rula nıyor. Dünyada 1 91 7'de başl ıyan devrimci temel ler üzeri nde yeniden kuru luş süreci h iç sapmaks ız ın gel işmeye devom ediyor. Tarihsel sü reç karşısında emperya l izmin gösterd iğ i d iş-tı rnak d i reniş , şu veya bu ü lkede devrimci güçlerin boğuştuklar ı ve boğ uşmakta o lduk ları büyü k güç lük ler ve geçici başarıs ızl ı ka r, dünya tarih in in Oktobr Devrim i tara ­fı ndan aç ı lan ana doğrultusunu değişt i remez.

Biz komünistler, politik ve toplumsal süreçleri değerlendirirken, politi­kamızı işleyip beli rlerken, çeşit l i ü l ke ve bölgelerin özel l i klerin i t itiz l ik le gözönünde bu lunduruyoruz. Fakat b i r yandan da , u lusal veya u lus lara ras ı çapta öneml i b i r tek olgunun b i le , çağ ı m ız ın a na eğ i l im i , yan i Oktobr' la başl ıya n eğ i l im dış ı nda düşünü lemiyeceğ in i kabul ediyoruz.

Ta rihsel gel işmenin insan l ığ ı yasa l o lara k sosya l izme geçiş yol una gö­türmekte o lduğu kan ı m ızı , her şeyden önce, u lus lara ras ı g üçler oran ın ı n durmadan emperya l izm za rarı na değ işmekte ol ması doğrul uyor. Gerçi , emperyal izm hôlô daha küçü msenmesi tehl ikel i olabilecek kaynak lara ve g izi l güçlere sahipti r ; sa ld ı rgan c ib i l l iyeti de değişmiş değ i ld i r. Fakat a rtı k ta rihsel g i ri ş imi e l inden kaçırmışt ır ve bir daha ele geçirem iyeceği de besbel l id i r.

Bugün emperyal izme gayet güçlü üç devrim kolu korş ı koyuyor : Dünya sosyal i st sistemi , u lus lara ras ı işçi s ın ıfı ve u l usal kurtu luş ha reketi . Ve art ı k ta ri hsel gel işmenin ana doğrultusunu bel i rl iyen emperya l i zm değ i l , bu üç devrim koludur.

Sosyal ist ü lkeler top lumsa l hayatın bütün a lan la rı nda h ız la i lerl iyorlar. I k i sistem a ras ındak i ya rışman ın sonuç bel i rl eyici a lan ı o lan ekonomiyi ele a la l ı m : iç savaş ın ve emperya l i st müdahalen in en çetin s ı navla rından yüz ak ıy la çıkmış o lan genç Sovyet i ktidarı , ba rışçı kuruluşa geçebi ld iğ i za­man, dayand ığ ı ekonomik temel , ş imdi tasavvur edemiyeceğ i mi z kadar zayıftı . Çarl ı k Rusyası n ın zaten yüksek o lm ıya n ekonomik potansiye l in in büyük b i r böl ümü yoked i lmişti. 1 920'de büyük sanayi ü retim i ha rbe kadar­ki düzeyin yedide bir ine düşmüştü. (2) Halk a çl ı k çekiyordu. Doğru dü­rüst g iyeceğ i ve yakacağ ı da yoktu. I l k sosyal ist devleti n ekonomik geri ka lm ış l ığ ı o kadar büyüktü ki , harpten önceki düzeyin henüz pek az aş ı Ia ­bi ld iğ i 1 929 y ı l ı nda, Sovyet sanayi ü retim i Amerikan ın sanayi ü ret imin in ancak % 5' in i bul uyordu . Bugün bu ora n % 93 dolayındadır. (:ı)

Bu rakamları isabetle değerlendirebi lmek iç in , SSCB'nde barışçı ku ru­luşun faşist sa ld ı rıyla kesi ld iğ in i , harbin Sovyetler Bir l iğ i n i çok büyük can.

(2) Bak : Die Union der Sozia l i stischen Sowjetrepubl i ken. Handbuch. Ber­l i n , 1 971 , s . 3 1 5.

(3) Bak : « Horizont», Nr 1 9/1975. s. 1 4.

934

ve mal kaybına uğ rattığ ı nı gözönünde bu lundurmamız gerek�r. Oyle ki , SSCB'nin u l usa l ge l i ri beşte b ire i nmiş , buna ka rş ı l ı k harbin koşu l lad ığ ı yüksek konjonktür dolayısiyle Birleşik Amerikan ın u l usal gel i ri i k i mis l i ve daha da fazla a rtmışt ı . (1,)

Ne var k i , dünya gerici l iğ in in , ekonomik üstün l üğüne daya nara k sosya­l i zmi « kündeden ata bi leceğ i » ümi tleri, 1 9 1 7'den sonra nas ı l gerçekleş­med iyse, 1 945 y ı l ı ndan sonra da gerçekleşmedi. Emperya l izm yeniden stratejik yenilg iye uğradı : Dü nya sosyal ist sistemin in meydana gelmesi , u l us lara rası g üçler d engesinde yeni ve köklü b ir değ iş imin başla ngıc ı o ldu. Son yirmi y ı l iç inde sosya l i st ü lkelerin sanayi ü ret im i gel işmiş kapi ­ta l i s t memleketlerdekinden hemen hemen ik i mis l i daha çabuk bir gel iş­me gösterd i . Ekonomik Yard ımlaşma Konseyi üyesi ü l keler sanayi i n in bu­gün Birleşik Amerika ve AH ü l keleri toplam sanayi i nden sadece % 1 0 daha az m a l ü retmekte olduğu gözönünde bu lunduru lmadan, son zaman­lard a u l uslara ras ı a landa oluşa n o lumlu değişmeler kolayca anlaş ı lamaz. Oysa y irmi beş y ı l öncesine kadar bu kapha l ist devletlerin sa nayi ü retim i EYK ü lkeleri sanayi ü retim in in ü ç mis l iyd i . (j)

Ekonom ik gel işmede hissed i l i r derecedeki geri ka lmış l ığ ı n k ısa bir ta ri hsel süre içinde g ideri l mesi , sosyal izm i le emperya l izm aras ında bugü n varo lan g üçler dengesinin meydana g elmesi için öneml i b i r basamak o ldu .

Dünyan ı n pol it ik haritası da büsbütün değişt i . Hele Asya, Afrika ve Lôtin Amerika'da bu bak ımdan büyük değiş ik l i kler o ldu . 1 945 y ı l ı nda em­perya l ist devletlerin el inde yüzölçü m ü 37 m i lyon k i lometre-kareyi ve nü­fusu 660 m ilyonu bu lan sömürgeler vordı. Bugünse, sömürgelerin yüzöl­çümü 2 m i lyon km ka reye ve nüfusu 12 m i lyon k işiye i nm iş bu lunuyor. (G) Demek k i , emperya l izm çok büyük insa n gücü ve hammedde kaynaklar ın­dan yoksun ed i lmişt ir. Asya, Afrika ve Lôt in Amerika ü l kelerin in u lusal ku rtu l uş g üçleri i lerl iyor, kendi yurt ları nda u lus lara ras ı tekelci burjuvazi n in ku rmuş olduğ u yeni-sömürgeci sömürü s istemine a rka a rkaya darbeler ind i riyorlar. Hele az gel işmiş ü l keler, sah ip oldukları doğa l servetlerden kendi halk lar ın ın selô meti için günden güne daha çok ya rar landık ları bir döneme g i riyorla r.

Yak ın geçmişte, Viyetna m, Kamboçya ve Laos ha lk lar ın ın , ABD emper­ya l izmi ve yardakç ı ları üzerinde tari hsel bir utku sağ ladığ ı na tan ı k o lduk . Viyetnam ha l k ı n ı n utkusu, otuz yı ldan faz la süren kahra man l ı klarla dolu savaşı n ı n sonucudur. Bu utku, dünyan ın askersel bak ımdan en güçlü emperyal ist devleti üzerinde, yani Viyetnam devrim in i boğ mak için muaz-

(I) Bak : Fünfzig Jahre UdSSR. Berl in , 1 972, s . 47; The U.S. Book of Fact, Statistics information. New York, 1 967, p. 3 19.

(i) Ba k : « Horizon!», Nr 1 9/1975, s. 14 . (6) « Horizont» Nr 1 9/1 975, s. 22.

935

za m askersel potansiye l in i� tümünü teraz in in kefesine koyan B i rleşik Amerika üzerinde elde edi lmiştir. Ve bu savaşta, B i rleşik Amerika yal n ı z pol it ik ve mora l prest i j in i yiti rmekle ka lmamış, Viyetnam'da birkaç yüz m i lyar dolar tutarında maddi harcama la ra g i rm iş, belir led iğ i pol it ik he­deflerin h iç bir ine de u laşamamışt ı r. (7) Bu olay ın , Bi rleşi k Amerika em­perya l izmin in ekonomik , a skersel ve pol i t ik dayanak ve mevzi leri üzeri nde çok büyük bir etkisi va rd ı r.

Gel işmiş kapital izm kes iminde ve öncel ik le Avrupada da pol i t ik görünüş değ işt i . «Soğ u k harp» yandaşları günden güne daha çok yal ıtık duruma düşüyor, yaln ı z ka l ı yorla r. Portekiz ve Yunanistan'da faşist rej im ler alaşağı ed i lm iş bu lunuyor. ispanya'da Frankist rej im derin bir buna l ım geç i riyar.

Kapital ist dünyada işçi s ın ı fı n ı n eylemlerinde ölçüler bir hayli geniş ledi . Hemen hemen bütün kapita l ist memleketlerde g revleri n sayısı büyüyor. Sendika hareketi g üçleniyor. Ya ln ı z Avrupa kapital ist memleketlerinde komün istlerin sayısı n ı n 1 939 yı l ı nda 500 bin kadarken ş imdi 2,5 mi lyona ç ıkmış o lmas ı , a rt ık bun ları n rol ünün g iderek a rttığ ın ı gösteriyor. (�)

Zamanımızın devrimci gü çl erinden h er biri kendi a nti-emperya l ist cephe kesiminde eylem gösteriyor ve her biri çoğunca spesifik sorun larla karşı ka rşıya bulunuyor. Ama, öze l l i k le günümüzde, bu çok çeşitl i spesifik so­run lar ın , ancak, genel savaş ım ın bir böl ümü gözüyle bak ı la ra k çözü me kavuştu rulabi leceğ i a paç ık ortadadır. iş in özü

-odur k i , bütün devrimci

güçlerin başdüşman ı b ird i r ve bu başdüşman emperya l izmdir. Bundan ötü rü de bun ları n ana hedefleri ve ç ıkar ları a ras ında uygun luk vard ı r ve eylembirl iğ in in objektif koşu l ları da bu temel üzerinde ya ratı lmaktad ı r.

Biz, emperya l izme karş ı dünya çapındaki savaşı m ın birl iğ in i ve devrimci kol l a rindan her b i ri n in bu ortak dôvaya katk ı s ın ın önemini bel i rt i rken, anti-emperya l ist ha rekette sosya l ist ü l kelerin kesin b i r rol aynad ığ ına ay­r ıca işa ret ediyoruz. F. Engels' in 1 847'de gerçekten peyga mberce bir

. öngörüyle yazd ı k la rı , yani dünyan ı n bir kes iminde başar ı lan sosya l ist dev­ri m in «öteki ü l keler üzeri nde bel ir l i bir etki ya pacağ ı , on ları n o güne ka­dark i gel işmesini değişt ireceğ i ve son derece çabuklaşt ı raca ğ ı » (g) yo­lundaki sözleri, Büyük Oktobr Sosya l ist/Devrim i'nden sonra ve dünya sos­ya l i st s istemin in ortaya ç ıkmasiyle gerçekleşti ri l mekted i r.

Çekirdeğini ve başlıca gücünü Sovyetler Birliğinin oluşturduğu dünya

sosya l ist sistemi , i leric i insan l ı ğ ı n çok büyük bir u laş ım ıd ı r. V. i. Lenin' in « sosya l izmin örnek olma gücü » (10) hakk ı nda 1 920'de söyled ik leri , bugün de dünya gel işmesin in ana devin im zembereğ in i kara kterize ediyor. Sos­ya l ist ü l keler, yeni toplumu başa riy le kura ra k ve sömürü düzeni koşu l la-

(') ABD'n in Viyetnam sa ld ı rıs ı ha rcamaları tutarı 350-1 .000 m i lya r dolar ola rak hesa planıyor. Bak : « Der spiegel », Nr 1 9/1 975, s. 94.

(ô) Bak: « Horizont», Nr 1 9/1 975, s. 2 1 . (g) K. Marks v e F."Engels, Eserler, c. 4 , s . 334.

936

r ında çözümü olanaksız problemleri pratik çozume kavuştura rak , y ık ı l ı p g itmesin in kaçın ı lmazl ığ ı b i l imsel komünizmin kurucu ları tarafı ndan teorik o lara k ispatlanmış bu lunan kapita l izmin öz varl ığ ın ın ta ri hsel yasa l l ığ ı n ı şüpheye düşürüyorla r. Bu du rum, ant i -emperyal i st savaş ımı esin l iyor, güç­lend i riyor ve ha l k yığ ın lar ın ın kapi ta l ist s isteme karş ı g itgide daha eleş­t i risel bir tutum takı nmaları na yol açıyor.

Anti-emperyal i st savaş ım ın bütün cepheleri ndeki büyük başarı lar ve bu a rada son zaman larda u laş ı lan başarı la r, sosyal ist ü lkelerin örnek o lma gücünün , g iderek büyüyen pol it ik, ekonomik ve askersel kudreti n in ayrı l · maz b ir parças ıd ı r.

Dünya sosya l ist sistemi , g üçler dengesini kendi yara rına değ işti rerek, u lus lara rası a landa emperya l izmin etk is in i ve manevra o lanak ları n ı s ın ı r­l ıyor, onun bütün sa ld ı rgan plan ları n ı ön lüyor ve karşı -devrim i h rac ına engel o luyor. Reel sosya l izmin g itgide daha dolgun b iç imde bel i ren üs­tün lük leri her yerde sosyal ist g üçlerin ve eğ i l im lerin sağ la mlaşmasına ya rd ım ediyor. Sosya l ist ü l kelerin g iderek a rtan kudreti ve uyumlu d ış pol it ikası , « soğuk harp»ten yumuşama polit ikas ına yönel iş i sağ lad ı . Bu dönüm, hem ge l i şmiş kapital ist memleketlerde işçi hareketi ve demokratik hareket için, hem de u l usal ku rtu luş güçleri iç in savaş ım koşu l lar ın ı b i r hay l i iy i leştiriyor.

Şu var ki, Sovyetler Birl iğ i ile d iğer sosya l ist ü l kelerin, Asya, Afrika ' ve Latin Amerika u lusal kurtu luş ha reketi ne ve genç devletlerine yaptı k ları büyük dolaysız yard ım ın önemin i bel i rtmeden, çağdaş u lus lara ras ı s ın ı f savaşı m ında reel sosya l izmin oynadığı kes in rol ü yeteri nce gösterm iş o la­mayıı. Küba devrim inin ü stün gelmesine Sovyetler Bir l iğ i yard ı m etti. Yine onun sayesindedir k i , Yak ın-Doğ uda 1 956, 1 967 ve 1 973 y ı l lar ındaki em­peryal ist-siyon ist saldırı d urdurulabi ld i . Sovyetler Birl iğ i , kahra ma n Viyet­nam halk ına, Amerikan sa ld ı rgan ları üzerinde kesin ve ta m utkunun elde ed i l mesi için bol si lah ya rd ım ında, pol it ik yard ımda bu lundu. Başta Sov­yetler Bir l iğ i o lmak üzere sosya l ist top lu luğun ekonomik ve pol it ik desteğ i , genç devletlerin emperya l ist memleketlere bağ ı ml ı l ığ ın ı azaltmakta ve bağı msızl ı k ların ı g üçlend irmektedir.

işte biz bun ları gözönünde bu lundura rak , bu nedenlerle, dünya sosya­l ist sistemin i a nti-emperya l ist savaş ım ın a na gücü sayıyoruz. Sosyal ist ül­keler bu rolü kendi leri benimseyip üstlendik leri iç in oynamıyorla r. Hayat bunu böyle gerektiriyor. Dünyada sosya l izme ilk o lara k yol açan, p role­ta rya enternasyonal izm i prensip lerine da ima sadık olan en güçlü sosya­l i st devlet sıfatiyle Sovyetler Bir l iğ in in ant i -emperyal i st savaş ıma yaptığ ı kesin katkı d a yine hayatın doğru lad ığ ı b i r gerçek l ikt ir.

Biz FAC komünistleri, sosya l i st ü l kelerin başarı la rına, sosyal i st top lu lu -

(10) V. i . Len in , Bütün eserleri , c . 42, s . 75.

937

ğun g ücünün elden g eld iğ i nce a rttı rı lmas ına ve dayan ı şma la rı n ı n g itg ide g üçlenmesine b i rinc i l b ir önem veriyoruz. Pa rtim izin Düsseldorf Kong resi tezleri nde şöyle deni l iyor: « Sovyetler B i rl iğ in in , A lman Demokratik Cum­huriyeti 'n in ve diğer sosya l ist ü l kelerin gücünün ve u l us lara rası it ibarı n ı n a rtması , sağ lad ık ları ekonomik, pol it ik ve sosyal kazan ım la r, gütlük­l eri barış politikası Federal Cumhuriyet üzeri nde g itgide daha büyük b i r etki yapıyor, sa ld ı rı ve g eric i l i k güçleri ne karş ı savaşı mda, demokratik , barışsever ve gerçekçi düşünen g üçlerin durumları n ı n sağ lamlaşmas ına yard ı m ediyor. » (II)

Bizim bu tutu mumuzun, emperya l ist ideolog lar ın ve Maocu ya rdakçı­lar ın ın anti-komün ist hücumları na hedef olması rastgele değ i ld i r. Bu tutum i l kesel bir önem taşıyor. Daha 1 9 1 7 y ı l ı nda, Oktobr Devri mi konu­sunda tak ın ı lan tutuma bak ı la ra k, k im in g erçek devri mci o lduğu , k im in Ma rksist ya rg ı l a rı d i l persengi yapan b i r palavrac ı l ı k la burjuvaziye hizme­t in i g izlemeye çal ışt ığ ı kolayca an laş ı labi l i rd i . Kan ım ızca, Sovyetler Bir­l iğ i konusundaki tutum ve davra n ış, gerçek devri mci l i k ve enternasyona ­l izm in en önemli ölçütü o lara k ka lma ktad ı r. Netekim, SSCB'nin kişil iğ inde "dünya pro leta ryas ın ı n s ın ı f savaş ım ında en güç lü dayanağı »nı , " ba rış ın çel i k dayanağı »nı ve "dü nya sosya l izmin in temel i »n i gören Ernst Tel man' ­ı n tutum ve davran ış ı böyleyd i . (12) Bugün Alman Komünist Partis i 'n in gö­rüşü de budur. Bu tutum ve görüş hayatla doğru lanmış ve partim izi n prog ra m belgel eri ne g eçmiş bu lu nuyor.

Bu kriteryum hiç de eskimiş değ i ld i r. Çünkü Sovyetler Bir l iğ i a rt ık bir i ­c i k sosya l i st ü lke o lmaktan ç ıkmışt ır . Sovyetler Bir l iğ i , tüm sosya l ist toplu­luğun gücünün temel in i teşki l eden çok güçlü bir devletlir. SBKP de komü nist hareket in in en deney im l i b irl iğ id i r. Burjuvazi bunu çok iyi an­l ı yor. Burjuvazi Sovyet ler Bir l iğ in in k iş i l iğ inde en büyük düşma n ın ı görüyor ve propaga nda ateşin i hep ona doğru yöneltiyor. Şu va r ki , a nti-sovyetizm ya ln ı z Sovyetler B i rl iğ ine karş ı değ i l , aynı zamanda d iğer ü l keler devrim­c i lerine karş ı yöneiti i m iş bu lunuyor. Bundan ötürü, biz, ant i-sovyetizme karş ı savaş ıma ideo lojik çalışman ın o lağan üstü önem l i bir parçası gö­züyle bakıyoruz. Ve bundan ötürü, Sovyetler Birliği, ADC ve diğer sosya l ist ü l keler hakkı ndaki g erçeğ i , on ları n u laş ım ia rı n ı ve başarı l a rın ı ha l k ara­s ı nda yaymayı ödev sayıyoruz.

Büyük Oktobr utkusuyla, dünya sahnesi nde, ilk defa o larak, barışı ve ha lk ları n bağ ı msızl ığ ı n ı a maçlayan polit ikasiyle emperya l ist ve sömür­geci talan pol it ikası n ı n karş ı s ına ç ıkan b i r devlet bel i rd i . Sovyet hüküme­t in in i l k d ı ş pol it ika iş lem ve eylemi , o zaman lar savaşmakta o lan ü l ke-

(11) Protokol i des Düsseldorfer Parteitages der Deutschen Kommunisti­schen Partei, 25.-28. November 1 971 , S. 300/301 . (12) Ernst Thölmann, Geschichte und Pol it ik . Artikel und Reden 1 925 bis 1 933. Frankfurt/Ma in , 1 974, S. 1 3.

938

ler in hem hükümetlerine. hem de ha l k larına yönelti len Barış Buyrultusu oldu. V. i . Leni n bu buyrultunun temel lerini bel i rterek şöyle diyordu : " Her yerde h ükümetler i le ha lk lar a ras ında fi k i r ayrı l ığ ı vard ı r ve bundan ötürü ha rp ve barış sorunlarında sözleri n i söyl iyebil meleri için ha lk lara biz ya rd ım etmeliyiz . .. (13) i şte utkusal Oktobr Devrimi sayesinded i r ki, harp ve barış problemi b i r y ığ ı nsal savaşım konusu o lmuştur. Ve bugün barı ş ha reketine yeryüzünün bütün kııa lar ından m i lyon la rca i nsa n katı lmakta­d ı r.

Reel sosya l izm, böylece, daha doğ uşunda n itiba ren, u lus lara rası i l i ş ­k i ler sistemin i demokratik temel üzerinde ve insan l ığ ın ezic i çoğun luğu ya rar ına değişti rme yolunu tuttu. Ama bu i l i şk i leri barış içi nde yanyana yaşama prensiplerine dayan ı lara k ol uşturma gerçek o lanak ları , a ncak zaman ım ızda, u l usla ra ras ı g üçler dengesin in emperyal izm zararına de­ğ işmesi sürecinde ve yine her şeyden önce Sovyetler B i rl iğ in in ve tüm sosya l i st top lu luğun gücünün her bak ımdan a rtması sayesinde, uyumlu d ı ş polit ika eylemleri sayesinde ortaya çıktı . Enternasyonal b i r g üce dö­nüşen sosya l izm, bütün dünya pol it ikası üzeri nde kesin bir etki yapmaya başlad ı .

Reel sosya l izmin ve kapita l ist memleketlerdeki işçi hareketi n in , aynı zamanda u l usal kurtuluş hareketin in ve dünya barış hareketi n in birleşik çabala riyle, öze l l i k le son y ı l la rda büyük başarı laro ulaş ı ld ı . Barışın korun­masını, u luslararası yumuşama ve bar ış iç inde yanyana yaşama pol itika­s ın ı yerleştirip pekiştirme sürecinin daha öte gel iştiri l mesi n i a maçlayan bu birleşme ve daya nışmada, SBKP XXiV. Kongresi nce ka bul edi len Barış Programı kesin bir rol oynadı . Bu program, değişen dünya du rumu ve barışsever güçler için daha elverişl i olon yeni savaş ım koşu l ları gözönünde tutu lara k haz ırlanm ıştı . Ama bu progra m, gerçekte, yine sosya l izmin , vak­t iy le Barış Buyrultusu'nda bel i rt i len d ı ş politika prensipler in i d i le get ird i . SBKP XXiV. Kongresi, bu prensiplere dayanarak, güçlü bir bar ı ş taarruzu­nun başlang ıc ın ı i lan etti. Barış Program ı her yerde geniş yonk ı lar uyan­d ı rd ı . Kabulü üzeri nden sadece birkaç y ı l geçmiş o lmas ına ka rşı n , en önem l i hüküm leri a rtı k hayata geçi ri ld i . Bu do, u lus lara ras ı a landa , i leri l i k güç­lerin in , b i rl i k o lduk ları takd i rde, ne büyük bir güç meydana getird i kleri n i gösteren yeni b ir kan ı t o ldu .

Ve b iz , son y ı l l a rda u l us lara ras ı gel işmede görülen tarihsel dönümün, Sovyetler B i rl iğ in in g iderek o rtan iti ba rı ve SBKP tarafı ndan kabul edi len Bar ış Prog ra mı 'yla ayrı l maz biçimde bağ l ı olduğunu söylersek, hiç k imse­nin rol ünü küçümsemiş o lmayız.

Ulus lara ras ı o landaki değişmeleri s ın ı f savaş ımı aç ıs ından ele a lacak ·olu rsak, bun ları , tekelci sermayenin en gerici ve en sald ı rgan çevrelerin in , yani ik inc i Dünya Savaş ın ın sonuçların ın dönüşsüzlüğünü kabul etmek

(13) V. i. Lenin, Bütün eserleri, c. 35, s . 1 6.

939

i stem iyen ve kuvvete başvurmayı u lus lara ra sı an laşmazl ı k la rı çözmenin en uygun biçimi soyon çevrelerin yeni lgisi o larak değerlendi rmek gerek i r. Sosya l izmin barış taarruzunun başlıca sonucu, yeni b i r dünya savaşı teh­likesi n in bir hayli aza ltı lm ı ş ve barış iç inde yanyana yaşama normlarının u l us lara ras ı olaylar ın gidiş ini g ü nden güne daha büyük ölçüde bel i rle­mekte o lmas ıd ı r. Bu norm la r, artık birçok belgede, bu a rada 33 Avrupa ü lkesiyle ABD ve Kanada devlet adamları n ı n ta rihsel buluşması o lan Hels ink i Toplantı s ı 'n ın kabul ettiği belgede de yer a lm ış bulunuyor.

Ş imdi dünya çapındaki barış savaş ım ında yeni aşamaya g i riyoruz. I lerici g üçler, barış iç irıde ya nyana yaşama prensipler in in tom ve eksiksiz uygu lanmas ın ı sağ lama, u l us lara rası yumuşamaya ka l ım l ı bir n itel i k ka­zand ı rma ödeviyle karşı karşıyad ı ria r. Bunun için, si lôhl ı g üçlerin a rt ı rı l ­ma ması , bun lar ın g iderek aza ltı lmas ı , askersel bütçelerin a rt ı rı lmaması , g iderek kı sıtlonmas ı , kapital ist ve sosya l i st ü l keler a ras ında ekonomik ve kü ltürel i l işki lerin bundan böyle de gel iştiri l mesi gerekiyor. Bu hedeflere ulaşma savaş ımı hiç de kolay o lm ıyacaktı r. « Soğ uk harp» yandaşları b ir dizi yeni lg iye uğram ış o lsa l a r da, s i lôhlar ın ı b ı rakmış deği ld irler ve olay­ları n gidiş ini tersine çevirme çabas ından da vazgeçmemiş lerd i r. Yumuşa­maya karşı açı lan kampanya la ra önayak olma, s i lôh lanma yarı ş ın ı sürdü r­me g i riş imine öncel ik le Maocu ları n özendik leri görül üyor. Bu yüzden, yer­yüzünde bütün barışa değer veren lerin, uyum lu ve amaca yönel ik ey lem­ler ine bundan böyle de devam etmeleri gerekiyor. Ka pital izmden sosya­l izme geçiş çağ ı , aynı zamanda barış içinde yanyana yaşama prensi p­lerin in üstün ge lmesi çağı o lmal ı d ı r.

Oktobr Devrimi 'ne yol açan objektif neden, iç n ite l ik o larak kapital ist sisteme özgü sosyal çel işki lerd i . Oktobr, ya ln ı z o za manki Rusyada değ i l , ayn ı zamanda u lus lara rası ça pta, devrim yoluyle kapita l i st d üzen in yerine sosyal i st düzeni getirme sorununun gündem konusu o lduğunu gösterd i . Oktobr Devrimi 'ne yol açan objektif nedenler, yani kapital ist sistemin çel işki leri ve objektif ge l işme gereksinmeleri, çağdaş koşu l l a rda ortadan ka lkmak şöyle du rsun, daha do keskin leşmiş ve kat kat a rtmış bu lunuyor. Bu olay ve gerçek, kapita l izmin sözde «transformasyon »una i l işkin l ôf­l a rla do, sosya l i st dönüşümler gerekl iğ in i demagojik bir tutumla reddet­mekle de g izlenemez.

Sosya l ist devrim in dünya çapı nda utkusunun kaçı n ı lmazl ığ ı n ı V. i. Le­n in ' in nas ı l temel lend i rd iğ i hatı rl a rdad ı r. O diyordu ki : « Gel işerek emper­yal izm ha l i n i o lon kapita l izm, harbin etkisi a lt ında devlet-tekel kapital iz­mine dönüşmüş bu lunuyor. Biz şimdi dünya ekonomis in in bu gel işme ker­tes ine u laşmış bu lunuyoruz, ve bu a rt ık doğ rudan doğ ruya sosya l izmin eşiğ id i r .» (it,) O zaman lar, Len in ' in bel irttiğ i üzere, burjuvazi, o lağanüstü harp koşu l ları n ı n baskısiyle devlet-tekel metot lar ına başvu rmak zorun-

(it,) V. i . Lenin, Bütün eserleri, c. 35, s . 1 69- 1 70.

940

doyd ı . Bugün burjuvazi, onun hükümetleri ve parti leri, bu metotları "ola­ğan» koşul la rda g itg ide daha büyük ölçüde uygu luyorlar.

Emperya l ist burjuvazi devlet-tekel sistemin i modern ize ederek mevzi le­r in i güçlendi receğ in i ü mit ediyordu . Bu suretle kapita l izmin " transfor­m asyon »unu başarabi leceğ in i , bu s istemin çel işk i lerin in gel işmesine engel o lab i leceğ in i , ekonomik ve parasal buna l ım la rla daha kolay başa çıka­bi leceğ in i ü mit ediyordu . Parça buçuk ödünler vererek, sosya l-demokrat l iderlerin ben imsedik leri « sosya l partnörl ük .. pol itikas ın ı uygu layarak , işçi s ı n ıfı n ı kapital ist sistemde « sü rgit .. harman ed i p eritebi leceğin i üm i t edi­yordu . Ekonomik ve askersel bir l ik ler meydana getirerek, emperya l i stler­a rası iç çel işki leri g idermeye çal ış ıyordu . Esnek bir yeni-sömürgeci l i k sis­temi ya ratarak ve genç devletlere "gel işme yard ım ı »nda bu lunarak, eski sömürgeler üzerindeki egemenl iğ in i koruyacağ ın ı umuyordu . Ve en önem­l is i , böyle l ik le, sosya l izmle rekabette üstün lük kazanacağ ın ı umuyordu .

Emperya l izmin kendin i yen i duruma uydurma denemeleri n in kesi n l ik le h iç bir sonuç vermediğ in i düşünmek yan l ış o lur. Toplumsal ü retimde nis­peten yüksek b ir gel işmeye u laş ı ld ı . B irçok kapita l ist memlekette ve bu a rada FAC'de, burjuvazi, sosya l -demokrasi sağcı l iderlerin in yardı m iyle ve komünistlerin etkisi n in yetersiz l iğ i do layısiyle, işçilerin s ın ıfsal b i l inc in in gel işmesin i ve s ın ı f savaşı m ı n ı n yüksel iş in i gec ikti rmeye muvaffak o lab i ld i .

Bu cümleden o larak, d ünya devrimci hareketi n in baz ı kol larına emper­ya l izmin belir l i da rbeler indird iğ in i ve zararlar verd iğ in i g özden uzak tuta­mayız. Şi l i 'de b irçok yoldaşı mız ın da kan ına g i ren faşist karş ı-devrim i bir an bi le unutmuyoruz. Karş ı -devrimci ba lta lama eylemi ve faşist kargaşa yelteniş ler in i Portekizde de görüyoruz. Ve Ş i l i ' l i , Portekiz ' l i yoldaşla rım ıza şöyle sesleniyoruz: Bütün gerçek devrimci ler, s iz in le, emperya l izme karşı aktif o larak savaşa n larla dayan ışma ha l indedir. Bu dayanışma sars ı lmaz !

Ne var k i , u lus lara ra sı gel işmeyi, bir bütün olarak, örneğ in Şil i 'deki g ibi traj ik o lay lar bel i rlemez. Bu gel işmeyi g iderek büyüyen devri mci güçler belir l iyor. Faşist süngü leri, emperyal ist g iz l i servisler, olaylar ın gel işmesini h ôl ô zaman za man geciktirebi l i r, amma d urdura maz. Ş i l i , ispanya, Brez i l ­ya, Endonezya yurtseverleri son çözümde elbette üstün geleceklerd ir. H itler ve Musol in i 'n in , Kaetano ve Papadopulos'un, Tiyö ve Lon Nol 'un son saatleri nası l gel ip çattıysa, Pi noçet ve Franko'nun, Gayzel ve Su­horto'nun son egemen l i k saatleri de kaçın ı lmaz l ı k la gel ip çatacaktır.

Genel b i lônço besbel l i ki emperya l izmin yararına deği ld ir. Burjuvazi n i n sömürücü düzeni payandalama ü mitleri boşa ç ıktı . Tersine, kapita l izm in gene l buna l ım ın ı n kesk in leşmesi emperyal i st s istemin istikra rsızl ığ ın ı daha da artırdı .

1 974-1 975 y ı l larında, bütün gel işmiş kapital ist memleketlerin ekono­misi, ya kesin l ik le ü ret�m düşüşü, ya da gelişme h ız ında hissed i l i r b i r

941

aza lma buna l ım ı geçı rıyor. Bu düşüş, enflôsyonla , derin bir döviz sistem i ve devlet f inansmanı bunal ı mıy la atbaşı g id iyor. işs iz l ik ha rpten sonraki dönemde eşi görülmedik ölçüler a l ıyor. Emekçi lerin du rumu g iderek kö­tü leşiyor, sosya l gereks inmelere dönük devlet harcamaları k ı sıtlan ıyor.

iç politika a lan ı nda, buna l ım s ın ı f savaş ım ın ın sertleşmesinde kend in i gösteriyor. işçi ler ve d iğer emekçiler, buna l ı m ı n ola nca yükünün kendi s ı rt larına aktarı lmas ına katlanmak istemiyor ve tekel lerin pol itikas ına karşı d i renişi a rt ı rıyorl a r. B i rçok ka pita l i st memlekette politik istikrars ız l ı k art ı ­yor. Sağc ı , gerici g üçlerin a nti-demokratik sa ld ı rı l a rı na karş ı , demokratik hak ve özgü rl ükleri savunma ve genişletme savaşı m ı g itgide çet in leşiyor.

Emperya l izm u lus lara rası pol itika a lan ı nda da ciddi yen i lg i lere uğ rad ı . Viyetnam, Ka mboçya v e Laos ha lk ları n ı n tari hsel utkusu, ADe etrafı ndaki d iplomatik ablukanın ka ld ı rı lmas ı , sosya l ist Küba 'n ı n u lus lara ras ı du ru­munun sağ lam laşması , tümüyle, « komünizmi s i l k ip atm a » doktrin in in ta m if lôsı n ın inand ı rıc ı kanıt lar ıd ı r.·Avrupa Güvenl i k ve işbirl iğ i Konferans ı 'n ın sonuçları da bunu gösteriyor. Gel işme hal indeki ü l keler üzerinde uygu lan­mak istenen yeni-sömürgec i l i k pol it ikası n ı n tutarsı z l ığ ı apaç ık ortaya çık­m ış bu lunuyor. Bu ü l keler tekel lerin di ktas ına boyun eğ mek istemiyor ve örneğ in BMT Genel Kurulu Vi i . özel toplantı döneminde olduğu g ibi ken­d i hak ları n ı ve ç ıkarla rı n ı da ha büyük b i r d i rençle savunmaya geçiyorla r. Emperya l izm kendi sistemi içindeki çelişki leri de g ideremiyor.

Bütün bu olgu la rı n yasa l bir sonucu o larak, burjuva ideoloj is in in ve sosya l-demokratizmin buna l ım ı derin leşiyor. B i r ya ndan işsiz l ik, enflôsyon, geniş ha lk y ığ ı n ları n ı n yaşama düzeyin in düşüşü, öte yandan tekel lerin kazançların ın a l abi ld iğ ine a rt ış ı , « eşit o lanak lar topl u m u » ve «genel gö­nenç» teori lerin in sahte l iğ in i bütün aç ık l ığ iyle ortaya koyuyor. Egemenliğ i n bir avuç mült imi lyonerin e l inde yoğunlaşması , bu eşi görü l medik ha l , öte yandan emekçilerin ü retim yönetim ine katı lma hakkından yoksuniuğu , kapital ist dünyaya özgü o lduğu söylenen özg ü rl ü k ve demokras i terane­leriyle h iç de bağdaşm ıyor. « Sosyal pa rtnörl ük» ve « sı n ı fsa l uyum » görüş­lerin in geçerl iğ i g itgide azal ıyor.

Sertleşen buna l ım , kapita l izmi� bertaraf edi lmesi gerek l iğ in i , yeni b ir top lum d üzenine geçi l mesi, kapital ist memleketlerde toplumsal gel işme ana doğrultusunun değişt i ri lmesi zorun luğunu ortaya koyuyor. Bunun ob­jekt if koşu l ları a rt ık tamamiy le olgunlaşmış bu lunuyor.

Ne var ki, köklü sosyal dönüşümler için sadece objektif koşu l lar yeterl i değ i ld i r. Sübjektif etken in o lgunlaşmış o lması da gerek l id i r. Emekçiler a rt ık eski biçimde yaşaman ın o lanaksızl ığ ı na , sosyal değiş imleri n gerek­tiğ ine inanmış o lma l ıd ı rl a r. Oktobr Devrim i deney imi bize bunu öğretiyor. Bu devrim, Len in izmin düşman ları n ı n savlad ık ları g i bi «tepede» bir darbe, bir dönüm değ i ld i . Bolşevik lerin a rkas ından ya ln ı z işçi ler değ i l , o zamank i

942

Rusyan ı n en ka labal ık s ı n ıfı o lan köy lü lerin ezici çoğunluğu da y, uruyor­lard ı . Büyük y ığ ın ıy la ordu da Bolşevik lerin a rd ındayd ı . Bolşevikler ha lka dayandık ları iç in muvaffak o ldu lar.

Gelişmiş kapital ist ü lkelerin birçoğunda, emekçi yığ ı n ların o lgun luk düzeyi (bu bak ımdan a ra larında öneml ice ayrım lar olsa b i le) , ş imd i l i k top lumsal gel işmenin gereksemelerinden geri ka l ıyor. Yukarıda da bel i rt­tiğ im iz g ibi , FAC de bu yarg ın ı n d ış ı nda değ i ld i r.

Ne var ki , FAC ha lk ın ın çoğ unluğu, parlômentoda temsi l edilen par­t i lerin ard ından öteden beri yürümekte o l sa da, biz im memleket im izde de işçi ler ve gençl ik a ras ında kapita l i st s isteme karşı eleştirisel davra n ış yayg ın laş ıp g üçleniyor, topl umu değiştirme çabasına koşu lan sol g üçlerin etkisi g itgide daha çok h issed i l iyor. Bu da öze l l i k le Alman Komünist Par­t is in in it ibarı n ı n a rtmas ı nda kend in i gösteriyor. Kuruluşu üzerinden geçen zaman boyunca, bu parti c iddi bir pol it ik g üç ha l ine geld i . Ama, AKP'­nin karşı karşıya bu lunduğu büyük sorun ların , parti n in daha öte büyüme­sini, yığ ın lar a ras ındaki etk is in in a rt ı rı lmas ın ı gerektird iğ i b ir gerçektir. Biz bu hedefe varmayı gözönü nde bulundura rak, gelecek y ı l ı n Mart ında Bon'da yap ı lması kararlaşmış o lan parti kongresi ne hazırl ı k çal ı şmaları ­mız ı ayarlamaya ça l ı şıyoruz. Uzun vadel i o lara k işlen ip saptanmış o lan pol it ikamız da bu hedefe yönel i ktir.

AKP o lanca d ikkati n i , büyük sermayeye karşı , onun buna l ım ı n yükünü emekçi lerin s ı rt ına sarma yelteniş lerine karşı savaşı m ı üzeri nde, demok­ratik hak ve özgürl ük leri savunma ve genişletme savaşı m ı üzerinde ya­ğun laştı rıyor. Ozcesi, halkın geniş ta baka ları n ı doğ rudan doğruya i lg i len­d iren problemlerin , yani işyeri n i kaybetmeme, i şs iz l iğ i ve enflôsyonun en ağır sonçu ları n ı g iderme, emekçi lere ü ret imin yönetim ve denetim ine katı l ma hakkı verme problemlerin in çözü mü sözkonusudur. Biz, Len in ' i n deyim iyle, «işçi lerin ve köylü lerin hayatında, henüz burjuvazin in egemen­l iğ in i y ıkmamızdan önce derhal sağlanabi lecek ve . . , burjuvaziyle sava­ş ım ı kolaylaştı rabi lecek iy i leşti rmeler»den (i,;) yanayız ve bun ları gerçek­leştirme yolundayız,

Biz emekçi ha lk ın sosyal kazan ımların ı savunma tedbirler in i gerçekleş­ti rmeye ça l ı ş ı rken, sosya l ist hedefleri gözden kaçırmıyoruz. AKP'n i n pol i­t ikası , işçi s ın ı f ını ve diğer ant i -monopolist güçleri dolaysız sosyal ve pol i­t ik çıka rlar için savaş ımdan köklü ant i -monopolist dönüşümler uğrunda savaş ıma götü rme, sosya l izmin gerekl iğ in i kavratma amacına yöneliktir.

Biz, ant i -monopal i st demokra si iç in savaş boyunca, geniş bir demok­ratik bağlaşma yaratmaya ça l ışıyoruz. Ve meramı kapita l izmi sadece << ı s lah etmek» olan sosya l - reformizmle h iç bir i l iş iğ imiz o lmadığ ı n ı duyu­ruyoruz. Biz im amac ımız sosya l izmd ir.

(':') V. i. Lenin, Bütün eserleri, c. 7, s , 1 1 6 .

943

Yaptı k ları m ız ın tümü, u lus lara ras ı komünist hareketin in , Oktobr'la do­ğan ve zaman ım ız ın en etk i l i g ücü ha line gelen hareketin yürüttüğü sa ­vaş ım ın bir parças ıd ı r. AKP'n i n , Sovyetler Bi rliği Komüni st Partisi'yle, Al­man Sosyalist B i rl i k Partisi'yle, sosyal ist ve kapita l ist memleketlerdeki d iğer kardeş parti lerle sağ l am i l işki leri vard ı r.

SBKP'nin Yirmi Beşinci Kongresin i ve diğer sosya l i st ü l keler kardeş part i lerinin kongreleri n i büyük b ir ilgiyle bekliyoruz. SBKP'ni n kongreleri daima Sovyet devleti n in hayat ın ın ötesine taşa n olağanüstü önemli olay­lard ı r. Bu kongreler tüm u l us lara ras ı komünist ve işçi hareketine yeni bir güç kazand ı rı r. SBKP kongreleri, sosyal izm dôvası n ı n yeni lmezl iğine tan ık ­l ık eder ve tüm işçi hareketi için, bütün anti-emperya list güçler iç in paha biçi lmez bir önemi olon deney imi genel leşti rir.

AKP komünist ve işçi part i ler in in her zaman hareketimize yeni bir atı l ım gücü kazand ı ra n u lus lara rası danışma toplant ı lar ına aktif o larak katı l mı şt ır. Zaman, bu biçim işb irl iğ in in önemini ve gerek l i o lduğunu onay­lamış bu lunuyor. Hayat hep bir yerde durmuyor, i lerl iyor ve önümüze yeni yeni problemler çıka rıyor. Bundan ötü rü, biz, Avrupa komünist ve işçi parti leri aras ında bir genel konferons ın kararlaşt ırı lm ı ş o lmas ın ı sevinçle karş ı l ıyoruz. Bu konferans sözü geçen yeni problemlere cevap verecek ve ortak savaş ımız ın daha öte perspektifleri n i bel i rliyecektir. Şüphesiz ki , konferans, bu sorunlar ın çözümünü başaracak ve komünistlerin daha ön­ceki u lus lara rası bu luşmaları g ib i , hareketimizin birl iğinin g üçlenmesine katkıda bu lunacaktır. AKP bu konferons ın başarıs ı için el inden geleni yapmaya haz ırd ı r.

*

Bundan yedi yı l önce, AKP'n i n kurulduğu s ı ra larda, hası m larım ı z, Mark­sizmin eskidiğ i n i ve partim izin perspektifi o lamıyacağ ın ı savl ıyorla rd ı . Ne var k i , Marksizm in eskidiği yolundaki bu sovla r, vaktiyle Bolşevi kler kendi partilerini kurarken de i leri sürü l müştü.' Ama Oktobr Devrim i Marks, Engels ve Lenin'in f ikir lerinin en büyük utkusu oldu. Aradan geçen 58 y ı l boyunca do bu fikirler yen i yeni utku lar kazand ı . Bu fikirler bütün yer­yüzünde gitgide daha geniş emekçi y ığ ın lar ın ın bilincinde yer ediyor. Ve

biz, gelecek onyı l l a rda, Marks, Engels ve Lenin ' in f ik irlerinin, Oktobr fikir­l erin in , sosya l izm ve komünizm fik irlerin in kesi n l ik le üstün gelmesine bütün insan l ığ ın tan ı k olacağ ına inanıyoruz.

944

Sosyalist diplomasi-halkçı diplomasi

Pellr M/adenov

BKP MK Po/ilbüro aday üyesi

BHC Dışişleri Bakonl

Sosyalizm ile kapita l izm a ras ı nda yarışma ve s ı nıfsa l savaşım ı n en öneml i a lanlar ından biri u l us lara ras ı i l i şk i lerdi r. Zaman ımızda bu u l us­onaylamas ından i leri ge l i r. Bundan ötü rü, biz, hak l ı o larak, sosya l ist d ip­lomasiye ha lkçı diplomasi ad ın ı veri riz.

Sosya l ist diplomas ı , s ın ıfsal iç nite l iğ i gereğ i o larak , emekçi y ığ ı n l a rı ­n ın temel çıkarlar ın ı savunur ve on ları n desteğine dayan ı r. Bu destek, sosya l ist diplomasinin hedef ve yöntemlerini emekçi yığ ın la rı n ı n a n layı p onaylamas ından i leri ge l i r. Bundan ötü rü, biz, hak l ı o larak, sosya l ist dip­lomasiye halkç ı diplomasi ad ın ı veririz.

Sosya l i st d ip lomasin in demokratizmi, emperyalist diplomasiyle kıyas­iad ığ ım ız zaman olanca aç ık l ığ ıy le kend in i gösterir. Emperya l ist d i plomasi bir yayı lma ve sosyal ezgi arac ıd ı r, a n laşmazl ı k ve çatışma tohumlcırı saçar, gerici rejimieri tuta r ve en ön p landa tekel lerin ve finans o l iga r­şinin ç ıkarla rın ı savunur. V. i. Lenin şöyle diyordu : « Ka pita l ist topluıri, yu rttaş ları özel likle ilgilendiren her şeyi, onlar ın ekonomik koşu l ları n ı , ba rış ve harp sorununu , kendi başına, top lumun kendisinden g izli o larak çözer; ha rp g i bi , barış g i bi en öneml i sorun la r, d ip lomasi sorunları , yaln ız y ığ ın ları a ldatmakla ka lmayıp, çoğ un parlamentoyu bile a ldatan bir avuç ka pitalist tarafı ndan çözü ıü r. » (J)

Sosya l ist d i plomasi, daha il k ad ım lar ından itibaren, devletler-arası i l işkilere yepyeni bir yanaşım ın örneklerini verdi. Sovyet h ükümeti, car­l ı ğ ı n ve geçici hükümetin g iz l i a ntlaşma ve an laşmaların ı yayım i ı ya rak, bütün görüşmeleri açı kça, bütün ha lk ın önünde yü rütmeye azim li o ldu­ğunu duyurdu . Genç Sovyet Cumhuriyeti 'nin Dışiş leri Komiserliği, 22 Ka,­sım 1 9 1 7 ta rih l i belgede şunu bel irtiyordu : «Giz l i d ip lomasiye son veril­m esi, ha lkçı ve gerçekten demokratik d ip lomasinin en birinci dürüstlü k koşuludur. Sovyet i ktida rı eylemde böyle b i r politika yü rütmeyi ödev ediniyor. » (2)

Rusyan ı n i l k işçi-köy lü hükümeti, Barış Buyru ltusu'nu kabul ederek, bü­tün savaş ha l i ndeki memleketler hükümetlerine ve ha lk ları na , öze l l i k le Büyük Britanya , Fra nsa ve Almanya 'n ın bilinçli işçilerine barışı sağ lama

(I) V . i . Lenin, Bütün eserleri, c. 40, s. 285. (2) SSCB dış politika belgeleri. Moskova, Politizdat, 1 957, c. 1 ., s . 21 .

945

önerisinde bu lunuyordu. Artık ya ln ız bu olay, « ba rı ş ve harp sorun larında sözleri n i söyliyebi lmeleri iç in ha lk lara yard ım» (i) a maciyle hem hükü­metlere, hem de ha lk lara sesleniş, yeni sosya l ist düzenin d ı ş polit ikası n ı n derin demokratizm in i ortaya koyuyordu . Sosya l ist ü lkeler d ip lomasisi n in g üçl ü b ir s i lôh edind iğ i demokratizm prens ip i , bu d ip lomasiye, zamanı ­m ız ın karmaş ık koşu l larında, ya l n ı z kendi ha lk ları n ı n yaşamsal ç ıkarla­rı n ı değ i l , aynı zama nda bütün yeryüzü ha lkları n ı n ç ıka rları n ı ard ıc ı l o la­rak savunma olanağı veriyor.

Ulus lara ras ı-sorun ları n çözüm ü üzeri nde sosya l i st d iplomasin in o lum lu bir etki yapabi lme o lanak la rı , bu büyük ola naklar, reel sosya l izmin g ide­rek büyüyen ekonomik potansiyel ine, kardeş ü l kelerin polit ik ve ideolojik birl i k ve beraberl iğ ine, toplumsal gelişme temel yasa l l ı k ları n ı n iyi kav­ranmas ına, dünyada ortaya çıkan ve devletler a ras ındaki i l işki lerin evri­m in i bel irl iyen gerçekl ik ve eğ i l im lerin hiç bir hayale kap ı lmadan d ikkate a l ı nmasına dayan ıyor. Tarih , sosyalist dış pol i tika ve diplomasin in tüm u lus lara rası i l işk i ler sistemi üzerinde derin bir etki yaptığ ı n ı inand ırıcı biçimde ortaya koyuyor.

Sosyal düzenleri ayrı devletleri n barış içi nde yanyana yaşa ma ları öne­ri si i l k defa genç Sovyet Cumhuriyeti tarafı ndan i leri sürü ldü . V. i. Lenin şöyle d iyordu : « Biz ant laşmalar ın ağına düşmiyeceğ iz. Antlaşmalardan bütün zorba l ı k ve ta lan maddelerini ç ıkar ıp atıyoruz ; fakat iy i komşuluk koşu l la rın ı ve ekonomik a n laşmaları öngören maddeleri sevinçle karşı laya­cağ ı z ; böyle maddeleri ç ıkarı p atamayız. » C,)

Bi l ind iğ i üzere, Sovyet Rusya 'nın katı l ım ıyla daha 1922 ilkbaharında Cenevre'de yap ı lan i l k u lu s lara ras ı konferansta, Sovyet heyeti s i lôh lanma­da topyekun azaltmaya g id i lmesi öneris in i i leri sürdü . Heyet, d iğer mem­leketlerin , m i l itarizm yükünü azaltmaya, ordu ları k ı sı t lamaya, hava bom­bardı man ları , sivi l ha lkı y ığ ı n la k ı rma araçları ve zeh i rl i gaz ku l lanma g ibi barbarca savaş biçim lerini büsbütün yasaklamaya yönel ik öneri lerini destekl iyeceğ in i b i ld ird i .

Sovyet dip lomasisi . yeni top lumun kuru l masına en elveriş l i d ı ş koşu l ları n yarat ı l ması için mücadele ediyordu . 1 931 y ı l ı nda Sovyetlerin Dördüncü Kongre'sinde SSCB Hükü meti adına okunan ra porda, sosya l ist kuruluşun menfaatlerin in bar ış ı ve d iğer devletlerle barışçı i l i şk i leri güçlendirmekle, SSCB i le bu devletler a ras ındaki ekonomik i l işki leri gel iştirmekle s ıms ık ı bağ l ı o lduğu bel i rti l iyordu .

Harpten önceki y ı l l a rda, Sovyet hükümeti, s i lôhl ı güçlerin dağıt ı lmas ı , s i lah la rı n ve askersel üs leri n yoked i l mesi, harp p ropagandası n ı n yasak

rı) V. i. Len in, Bütün eserleri, c. 35, s. 1 6. n V. i. Lenin, Bütün eserleri, c. 35, s. 20.

946

edi lmesi sorununu ı s ra rl a i leri sü rüyordu. Sovyetler Birliğ i o zaman Ik inc i Dünya Savaş ı 'n ın önlenmesi ve Avrupa'da bir kolektif güvenl ik sistemi yaratı lması için büyük çaba la r harcad ı . Faşizm o kan l ı savaşı açmaya muvaffak o lduktan son ra , B irleşik Amerika, Büyük Britanya ve F ransa, SSCB'yle a nti-hit ler koa l isyonuna g i rmek zorunda ka ld ı la r. Uğrunda Sov­yet d ip lomasis in in vargücüyle savaştığı barış için sa ld ı rgana karşı topluca direnme f ikri , 1941-1 945 y ı l l a rı nda toplumsal -ekonomi k d üzenleri ayrı memleketler a ras ındaki işbirl iğ inde gerçek ifadesini buldu.

A lman faşizmi üzeri nde tarihsel utkunun elde edilmesi nden sonra , sos­yal izm bir dünya sistemi ha l ine geld i . S ın ı fsal g üçler oran ı esas l ı o la ra k değişti; Sovyetler Birl iğ inin v e tüm sosyalist topluluğun ekonomik v e as­kersel g ücü a labi ld iğ ine a rttı . Kapita l izmin genel buna l ım ı n ı n derinleş­mesi, sermayenin kalelerindeki s ın ı f savaş ları ve ulusal kurtuluş ha reketi­nin başarı l a rı , emperya l izmin politik, ekonomik, askersel-stratej i k ve d ip­lomatik durumunun zayıfl amos ına yo l açtı. BKP Programı 'nda şu hüküm vardır: « Bugü n insan l ığ ın tarihsel gelişmesinin ono içeriğini, ono doğrul ­tusunu ve baş l ıca özel l ik ler in i , dünya sosyalist sistemi ve toplumu sosya­l ist temel ler üzerinde yeniden kurmak için savaşan güçler bel i rlemekte­d i r. » (5)

i k i sistem a ras ı nda rekabet koşul lar ında Sovyetler Bir l iğ in in ve diğer sosya l ist topluluk ü l kelerin in a rd ıc ı l ba rışçı politik hattı , kapita l i st dün ­yan ın yönetici çevreleri n i izl iyegeldik leri « kuvvet pozisyonu» polit ikas ın ı değiştirmeye zorlad ı . En uzak g örüşlü burjuva politikacı la rı , sosyalizmi « si l k ip atm a » tutumunun çıkar yol o lmadığ ına g itgide daha çok inand ı lar. Geniş kamuoyu tabaka ları n ı n baskısiyle, Birleş ik Amerika ve Batı Avrupa ü l keleri hükü metleri, 1 970' Ierin başları nda, sosya l ist ve kapital ist devlet­ler a ras ındaki i l i şk i ler in düzelt i l mesinden yana bir tutum o l maya baş­lad ı lar.

SBKP XXiV. Kong resi 'nde ka bul edi len Barış Programı 'n ın sosya l i st ü l ­kelerin v e i lerici toplumsal güçlerin yü rütmekte oldukları barış v e güvenlik savaş ımı bak ım ı ndan tarihsel bir önemi vard ı r. Bu program, zaman ım ız ın olgun laşmış sorun ların ı- çözmenin ve harbi a rtık toplumun hayat ından çıka rman ın somut yol la rın ı beli rliyor. Barış Programı ' n ı gerçekleştirmek üzere SBKP MK'n in ve şahso n SBKP MK Genel Sekreteri L. i . Brejnev yoldaş ın yönetmenl iğ i a lt ında yürütülen savaş ım, dünyamızda çeşitli kar­maş ık problemlerin ve n ice a nlaşmazl ı k ları n başarı l ı bir çözüme kavuş­turulmasına yol açtı.

SSCB ve FAC a ras ında imza lanan antlaşma, « SSCB ve Fra nsa a ras ında işbirl iğinin prensipleri » belgesi, sisteml i danışma ları öngören Sovyet

e) Bulgaristan Komün ist Partis in in Onuncu Kongresi . Partizdat, 1 97 1 ,­s. 706.

947

i ng i l iz protokolü, en yüksek düzeyde Sovyet-Amerikan görüşmeleri ve iki ülke a ras ında imza lanan belgeler, u lus lara rası duru m ve koşul ların bü­tünüyle ist ikra ra kavuşturu lmasında büyük bir rol oynadı. ADC'nin u lus­lara rası d ip lomat ik kura l l a ra göre tanı nması , Avrupa sosya l ist ü l keleri i le ABD, FAC ve diğer kapita l ist devletler a ra sı ndaki i l i şk i lerde i lerleme kay­ded i lmesi de, toplumsal düzenleri ayrı devletler a ras ında bir güvenç havası ya ratı lmas ına yard ım etti. Son y ı l larda imzalanan a nt laşma ve an laşmalar, kabul edilen deklôrasyon lar, barış içinde ya nyana yaşama prensiplerini uluslararası hukuk normları olarak yerleştirdi ve pekiştirdi.

SBKP M K Genel Sekreteri L i. Brejnev yoldaş, Moskovan ın Bauman böl ­gesi seçmenleri önünde 1 3 Temmuz 1 975'te yaptığı konuşmada şunu be­l i rtti: "Şimdi dünya, barış iç inde yanya na yaşama ve karşı l ı k l ı ya ra ra da­ya l ı i şb ir l iğ i prensiplerini günılik pratik iş lerde s imgeleştirme sorununun birinci p lôna ç ıkt ığ ı b ir döneme g i riyor. » (ti) D zeri nde sosyal ist topl u l u k ülkelerin in d iğer devletlerle i l işk i ler ini kurduk ları sarsı lmaz demokrat ik temel, büyük v e küçük bütün ulusların hak eşitliğini, bütün ırkıarın ve

ha lk gruplarin ı n hak eşitl iğ i n i tan ıy ıp pekiştiriyor. Bütün bun lar u lus­lara ras ı i l i şk i lerde nitel bak ımdan yeni b ir çağ açıyor.

Sosya l ist d ip lomasin in yapıcı çabala rı Avrupada ba rışçı gel işmeye elverişli koşullar yarattı. Hatırlardadır ki, harpten sonraki dönemde, bir

Avrupa kolektif güvenl iğ i sistemi ku ru lması f ikri Sovyetler Bir l iğ i ve öteki sosya l ist ülkeler ta rafı ndan defa larca i leri sürüldü.

Avrupa sosya l ist ülkelerin in yan ıs ı ra , Bu lgaristan Halk Cumhuriyeti de, bir Avrupa Güvenlik ve işbirliği Konferansı yapılmasına önayak oldu. Bu konferans ın kapanış safhası, 33 Avrupa devleti, Birleşik Amerika ve Kana­da yönetic i lerin in kat ı l ım ıyla tarihte eş i görülmedik b ir toplantı o ldu . Toplantı sonucunda varı lan a nt laşma hükümleri, Sonuç Belges i 'n in sapta ­d ığ ı devletler-ara sı i l i şk i ler prensip leri , barı ş ın ve ha lk ları n güven l iğ in in sağ lam laşt ı rı l mas ı yo lunda yen i o lanak lar açıyor, gerg in l iğ in azaltı l ması sürecinde yeni aşaman ın baş langıc ın ı o luştu ruyor.

BKP MK Bir inci Sekreteri ve BHC Devlet Konseyi Başkanı Todor Jivkov yoldaş, Hels inki toplantısı ndaki konuşması nda şun ları söyledi: «Avrupa kıtasında i l k defa, sosyal sistemleri ayrı bu kadar devlet, u lus lara rası i l i şk i ler teori ve pratiğ in in haz ır b ir model sunmadığı problemlere bera­berce çözüm a rıyor ve bera berce bu luyorlar. Bu ileride de başvurulacak

eşsiz bir deneyimdir . " Burada anlaştığımız her şey, her biri n i n hayata

geçir i lmesi için de daha öte a rd ıc ı l çaba la r harcamamızı gerektiriyor. Demek ol uyor ki, bu tarihsel belgeleri imzalamak la omuzları mızdan so­rum lu luğu atmış o lmuyor; ters ine, bunlar ın yazgıs ı iç in özen gösterme yükümünü omuzla mış ol uyoruz .. . Onümüzdeki y ı l larda, bu toplantı n ı n

(6) " Pravda » gazetesi, 1 4 Haziran 1 975.

948

sonuçları , a rtı k baş lamış bulunan ve ortak ça ba larla ka l ı miı ha le getir­memiz gereken derin süreci çabuklaştır ıcı güç lü bir a raç olacakt ı r .» e)

Toplontıya katı lan lar ın hepsi n in kan ı ları ve menfaatleri gözetilerek kara rlaştı rı lan devletler-orası i l işk i ler prensiplerinden, Avrupada ulus­lararası i l i şk i leri sa ld ı rı l a rdon ve her türlü zorkul lan ımdon azot k ı lacak, k ı ta ha lk ları a rasında karşı l ı k l ı güven ve an layışı a rt ı racak sağ lam bir temel ya ra tması bekleniyor. Bu prensip ler, ha lk lar ım ız ın , ş imdik i ve gele­cek kuşak ları harp kara basa n ıarı ndon kurta rma ortak özlem ve ça bası nı s imgel iyor.

Kardeş sosya l ist ü l keler, bu hedeflere ulaşa bi lmek için, bütün pol it ik adı m ları n s i lahsızlanma a lan ında a l ı nacak tedbi rlerle bütün lenmesi ge­rektiğin i iyi an l ıyorlar. Dünya bi l iyor k i , « soğuk harp» in en ka ran l ı k dö­neminde bi le, sosya l ist d iplomasi askersel potansiyellerin k ısıtlonması için karşı l ı k l ı o lara k kabul ed i lebi l i r ted birler a l ı nması nda ısrar etmiştir. 1 950'­l eri n i k inci yarısında ve 1 960' Iar ın başında, Sovyetler B i rl iği ve diğer sosyal ist ü lkeler, bu alanda top lu o la ra k ve ayrı ayrı b i rçok g i riş imde bulundular. 1 960 y ı l ı na kadar, bu devletler, tekyan l ı o larak, si lah l ı g üç­lerini 2,5 milyon kişi ve giderek daha fazla azalttı l a r. 1 957'de Polanya hükümeti, Orta Avrupada Polonya'yı, Çekoslovakya'yı, ADe ve FAC'yi kapsıyacak bir atomsuz bölge ya rat ı lmas ın ı önerd i . 1 959'da da Sovyetler Bir l iğ i Ba lkan larda ve Adriyati k'te bir atomsuz ve roketsiz bölge ya rat ı l ­mas ın ı önerdi. Sosya l ist d iplomasi , Akdeniz, Bolt ık ve Kuzey Avrupa ke­s imleri için de bu g ibi bölgeler tasar ı ları önerdi ..

Sosyalist ü l kelerin dış pol itikası , lAra i ı k 1 959'da imzalanan ve a lt ınc ı kıtan ı n yeryüzünün askersiz, tarafsız ve atomsuz bölgesi ha l i ne getiri lme­sini öngören Aritroktik Anlaşması g ib i , atmosferde, uzay boşluğunda ve su alt ında nükleer si lah denemelerin in yasak lanması a ntıaşması g i bi (1 963), devletlerin uzay boşluğundo, bu o rada Ay'da ve d iğer gök cisim ­lerinde a raştırma la r yapma ve bun lardan ya ra rlanma eylemlerin in da­yanacağı prensipler a ntıaşması g ibi (1 96,7), nükleer s i lah ları n yayı lmas ın ı yasak lama a ntlaşması g ibi (1 968), denizlerin ve okya nuslar ın d ibinde ve bağrında nük leer s i lah ve diğer y ığ ınsal yoketme s i lah ları depo ed i lmesini yasak lama a ntlaşması g i bi ( 1971 ) , bakteriyoloj i k si lah ve zehirler yapı­m ın ı , ü retimin i ve depo lanmas ın ı yasak lama, eldeki leri n yoked i lmesi an ­laşması g ibi (1 972) uluslara rası boşarı lara ulaşı l masında kesin bir rol oynad ı . Sovyetler Bir l iğ i , BMT Genel Kurulu' nun ş imdik i 30. dönem top­lantısı na, nük leer s i lah denemelerin in tom ve topyekun yasak lanması için bir a nt laşma tasarısı sundu : ,önem l i ve ertelenmeye gel mez bir soru!l o larak da «yeni yığ ı nsal yoketme s i lah ı tü rleri gel iştirme ve ü retmenin, bu si lah ı n yeni sistemlerini ya ratmanın yasak ed i lmesi » sorununun görüşü l ­mesini önerdi .

(') « Ra botniçesko Delo » gazetesi, 31 Temmuz 1 975.

949

Sovyetler Bir l iğ in in u lus lararas ı i l i şk i lerde yumuşama sağ lanmas ına yönel ik a rd ıc ı l pol it ikası sonucu o larak , Sovyet ve Amerikan heyetleri a ra­s ı nda stratej i k s i lah la nman ın s ın ı rlanması konusunda bir d izi önemli gö­rüşme ya p ı lab i ld i . SSCB i le ABD a ras ında harp sonrası döneminde eşi görülmedik bazı ant laşma ve an laşmalar (roketsavar savunma sistem­ler in in s ı n ı rlanmas ı ant laşmas ı ; stratej i k taarruz s i lah ları n ı s ın ı rlama a la ­n ı nda bazı tedbir lere i l işk in geçici an laşma; yera lt ı nükleer denemeleri n i s ı n ır lama ant laşması) imza land ı . SBKP MK Genel Sekreteri L. i . Brejnev'le ABD Cumhurbaşka nı G. Ford 'un Vlad ivostok buluşması nda da, stratejik laa rruz s i lah ları n ı n s ın ı r lanması konusunda çokya n l ı ve uzun vadel i bir a n laşman ın gerek l iğ i hususunda fikir bir l iğ ine va rı l d ı .

Sosya l ist ü l keler, s i lahs ız lanma sorununun kökten çözümünden yana ç ıkarak , askersel potansiyel lerin aşama aşama ve böl ü m bölüm s ın ı rlanmas ı içi n yol l a rı aramaya büyük b i r önem veriyorlar. Bu cüm leden olarak , Orta Avrupada s i lah l ı güçlerin ve s i lah lar ın azalt ı lmas ı g i riş iminde bu lundu­lar. Viyanya'da 1 9 sosya l ist ve kapital ist memleket temsi lc i lerin in katı l ım ıy la 1 973'ten beri yapı l makta o lan görüşmeleri Avrupa kamuoyu büyük bir d ikkatle iz l iyor. Ha lk lar, bu görüşmelerin sonucunun , Orta Avrupada öte­den beri beklenen çokyan l ı s i lahs ız lanmaya başlang ıç olacağ ı n ı üm i t ,etmekte hak l ıd ı ria r. Eğer tekyan l ı askersel üstün l ü k savlar ından vazgeç­me, her ü lkenin güven l i k ve selametin i gözetme prensipleri korunursa , NATO mi l itarist çevreleri u lus la ra rası yumuşamayı somutlaşt ırma yolunda g üçlük ler çıka rmaktan vazgeçerlerse, sözkonusu ü m itlerin boşa g itmiye­ceğ in i g üvenle söyl iyebi l i riz.

Sosya l izmin d i plomasis i , Asya, Afrika ve Latin Amerika ha lk ları tara­f ından büyük bir takdirle karş ı lan ı yor. Bu ha lk lar, mem leketleri n in gültü ­ğ ü i lerici a nti-emperya l ist siyaset hattı na gösteri len enternasyonal ist des­teği gereğ i g ib i değerlendi riyorla r. SSCB'n i n ve diğer kardeş sosyal ist ,ü l kelerin uyumlu dış pol it ikası , Ç in-Hind i ha l kl a rı n ı n üstün gelmesine, Arap ha lk lar ın ın ısrai l sa ld ı rıs ına son veri lmesi , 1 967'de işga l edi len bütü n Ara p toprak larından ısra i l s i lah l ı g üçlerinin çeki lmesi, Filistin Arap ha lk ı ­n ın ayn bir devlet ku rma hakk ı da dah i l o lmak üzere bütün hak ları n ı n tan ı nmas ı g ib i yasal isteklerinde d i reni lmesine a lanak veren duru m ve koşu l lar ın ya rat ı lmas ında öneml i bir rol oynadı . Sosyal ist ü lkeler, NATO sa ld ı rgan çevrelerince teşvik edi lerek körüklenen Kı brıs buna l ım ı n ı n ad i l b ir pol it ik çözüme kavuştu ru lmas ına çal ış ıyor lar. Bu sorun, a ncak, K ıbrıs Cumhuriyetin in egemenl ik , topra k bütü n lüğü ve bağ ımsız l ığ ı na sayg ı gös­teri lerek, BMT çerçevesinde otoriteli b ir u lus lara rası temel üzerinde çö­zü lebi l i r.

« Soğu� harp"ten u l us lara rası yumuşamaya yöneliş koşu l l a rında, u l us­.lararası a la nda i l işki leri ayarlama a racı s ı fatiyle d iplomasin in ro l ü ve .önemi a lab i ld iğ ine artıyor. BKP MK'nin Temmuz Plenumu (1 973) kara r-

950

la r ında deni ld iğ i g ib i , d ı ş pol it ika eylemin in yönetim in i yetkin leştirme iş i a rt ık her zamank inden daha ertelenmez bir sorundur. Bu iş, üzerinde sos­yal izm ile kapita l izm a rası ndaki savaş ım ın veri ld iğ i a lan ve köprü baş­ları n ı n konum ve oran ındaki değ işmeye bağ l ı d ı r . .. Ş imdi ekonom ik , ideo­loj ik , pol itik, d iplomatik savaş ım a lan ı ön plôna ç ıkmaktad ı r. .. (8) Bu da sosya l ist d iplomasiye yönelt i len yen i ve daha yüksek i stemleri bel i rlemek­ted i r. Sosya l ist d iplomas in in stratej is i , toptan yokedic i bir atom-roket har­b in i o lanaksız k ı lmaya, si lôh l ı çatışma la r teh l ikes in i g idermeye ve asker­sel harcamalar yükünü azaltmaya yönelt i lm işt i r. Sosyal düzenleri ayrı devletlerin bu ana problemlerde varma ları gereken fikir birl i ğ i sağduyu­nun ve uygarl ı ğ ı n büyük utkusu olacaktır. Gerg in l iğ in azalt ı l mas ında daha i leri g id i l mesi , buna ka l ım l ı b ir n ite l ik kazand ı rı lması , sosyal düzenleri ayrı devletlerin çıkar lar ına, hem tüm insan l ığ ın , hem de her ha lk ın ç ıkarlar ına cevap veren, i k i tarafı n menfaatlerine uygun b i r sü reçtir.

Barı şçı ve demokratik temel ü zerinde u l usla ra ras ı i l işk i leri yeniden kur­man ın büyük bir sosya l-s ın ı fsa l önemi vardır. Gerg i n l iğ i n azalması , yu ­muşama, dünya sosya l izm in i n mevzi leri n i n güçlenmesine, Ma rksist-Len n ist f i k i rl eri n çek im gücünün artmasına yard ı m ediyor. Yumuşama, aynı zamanda, komün ist ve işçi hareket in in , u l uslara ras ı s ın ı f savaş ım ın ın daha öte güçlenmesine elveriş l i koşu l lar ya ratıyor. Ha lk ları harp karabasa n ın ­dan kurta rmak i ç i n özveriy le savaşmış ve savaşmakta o lan komünistler, benimsedik leri öğ ret in in , Marksizm-Lenin izm öğretisi n in doğruluğ unun ancak barışçı yarışma koşu l la rı iç inde en do lgun ve en i y i biç imde bel i r­d iğ i kanıs ında olduk lar ın ı h iç b i r zaman g iz lememiş lerd i r ve g izlemi ­yarlar.

Dünya sosya l ist sistemin in tari hsel ödevin i yerine getirmesin in ana ko­şu lu , sosya l ist ü l keler a ras ında çok yön l ü işbirl iğ in in ve s ık ı b i rl iğ in dur­madan güçlend i ri lmesid i r. Sosya l i st d iplomasi başl ıca ça ba lar ın ı buna yöneltiyor. Sosya l izmi kurmakta o lan ha lk ları n tek t i pten toplumsa l -pol i t ik d üzeni , ortak hedef ve ç ıkarları bu sorunun çözümüne yard ı m ediyor. Bu ha lk lar ın pol it ik , ekonomik , ideoloj ik ve askersel i l işk i ve problemler kom­pleksini kapsayan eylembir l iğ i s ın ı fsa l b ir ka rakter taşıyor. Bu her sosya ­l ist devletin bütün iç ve u lusla rarası problemlerde s ın ıfsa l b i r tutum a l ­mas ı n ı , Marksizm-Len in izm ve proletarya enternasyona l izmi prensi pl�ri n i a rd ıc ı l biçimde hayata geçi rmesi n i gerektiriyor.

Varşova Antlaşması Org ütü Pol it ik Danışma Kom itesi 'n in dönem top­lantı l a rı nda u l usla ra rası durumun Marksist-Lenin ist aç ıdan enine boyuna ta h l i l i temel i üzer inde kabul edi len kara rlar, sosya l ist d iplomasin in sağ ­l a m b i r pusulasıd ı r. Barış v e sosya l izmin kazan ı m ları n ı savunmak üzere 1 955 y ı l ı nda kuru lan Varşova Antlaşması Orgütü, kardeş sosya l i st ü l ke·

(8) T. J ivkov, Yüksek top lumsa l emek verim l i l iğ ine da i r, Sofya, Partizdat, 1 974, s. 70.

951

lerin d ı ş pol it ika eylem in i uyumlaştı rma merkezi o ldu. Pol it ik savunma bağlaşmamız ın bu y ı l kutlanan y irminci y ı l ı , kardeş sosya l ist ü l keleri n eylembirl iğ in in daha öte g üçlendiğin i , u lus lararası a landaki rol ve etki le­rinin a rttığın ı belirledi .

Çağdaş dip lomasin in fon ksiyonlarından biri de, devletler a rası nda eko­nomik ve bi l imsel-tekn ik işbirl iğ in i a rtt ı rmak ve gel iştirmektir. Bu a landa, sosyal ist d iplomasi, her şeyden önce, sosya l ist ekonomik entegrasyonun, ha lk ekonomis i p lônların ı yeğin l i k le uyumlaştı rmanın , EVK üyesi ü l keleri ­ekonom ik yapı / ış ları n ı karş ı l ı k l ı o lara k uyumlaştı rma ve en yüksek verime u laştırmanın , bu ü lkelerin her birinde sosya l ist kuru luşu kolaylaştırmasına, ekonom ik etk in l iğ in a rtmasına, emek verim l i l iğ in in ve tüm sosyal i st toplu­luk halk ları n ı n refah düzeyin i n yükseltilmesine yol açmasını sağ lamayı kendisi iç in ödev sayıyor. Sosyal ist d iplomasi, EVK örgütüne a ktif katı l ıma ekonomik bak ımdan olağan b i r maksoda uygun luk . gözüyle deği l , top­yekun ortak politik hedef g özüyle bakıyor.

Bulga ristan Ha lk Cumhuriyeti 'n in d iplomasis i , sosya l i st toplum gel iş­mesin in iz leyip geçtiğ i aşamalara göre gel işi p yetkin leşiyor. BKP MK'nin 1 956'da yap ı lan ta rihsel Nisan Plenumu olağanüstü önemli bir rol oynad ı . Bu plenum, memleketim izde sosyal izm kuru l uşuna güç l ü b i r atı l ım kazan ­d ırdı , partimiz in ve devlerimiz in u lus lara rası eyleminde dönümü h ız lan­d ı rd ı ve bu da Bu lgaristan Ha lk Cumhuriyeti ' n in u lus lara ras ı a landaki itibarı n ı n da ha fazla yükselmesine o lanak veren sağ lam koşu l la rı ya rattı . Ve d iplomasin in önünde a ktif eylem için yeni ufuk lar aç ı ld ı .

1 971 Nisanı nda Onuncu Kongre'n in kabul ett iğ i BKP Program ı 'nda sos­yal ist Bu lgaristan ' ın dış pol it ikası konusunda şöyle deni l iyor : Bu dış pol i ­t i ka , « sosya l i st devrim in kazan ım ları n ı n savunulmas ına , memleketim izde gel işmiş sosya l ist toplumun kuru lmasına, dünya sosya l ist s istemin in birl i ­ğ in i n ve bütün ü l keler komün i stleri a rasında savaş ım kardeşl iğ in i n güç­lenmesine, hal k ların ve emekçilerin kurtuluş savaş ım ın ın hızla nması?a , dünya devrim sürecinin gel işme ve deri n leşmesine, emperya l izme karş ı ve ulusal bağı msızl ı k uğrundaki savaşımda bütün devrimci güçlerin aynı bayrak alt ında toplanmalarına, barış ın ve halk lar a ras ında işbirl iğ in in sağlamlaşmasına, d ünyada sosyal izmin üstün gelmesine azami ölçüde yard ı mcı o lma l ıd ı r. » (9) Bulgaristan Ha lk Cumhuriyeti, sosya l ist top lu lu­ğun organ ik b ir bölü m ü olara k, üzerinde bu top lu luğun olanca d ikkatin in yoğunlaştığ ı bir d iz i u l us lararası problemin çözümüne aza m i ölçüde kat­k ıda bulunmaya ça l ı şmaktadır.

Bu lgaristan Ha lk Cumhuriyeti sosyal ist d ip lomasin in birinci değişmez ödevi, Sovyetler Birl iğ i 'yle ve sosyal i st toplu luğun diğer ü l keleriyle kar­deşçe dostl u k ve eylembirl iğ in i g üçlendirmek, i ki l i i l işk i leri gel işti rmektir.

CiL Bulgaristan Komün ist Partis in in Onuncu Kongresi, s. 760.

952

Cumhuriyetimiz in ka rdeş sosyalist ü lkelerle ik i l i ve çokyanlı i l işki leri, dostluk, işbirl iğ i ve yard ı mlaşma antlaşma ları gereğ ince g itgide geniş­leyip deri n leşiyor. Bu ü l kelerle polit ik, ekonomik ve kü ltürel hayatın çe­şit l i a lan la rı nda i l işk i lerim izi düzenl iyen an laşmalar da başariyle uygu­lan ıyor.

Bu lgarista n, u lusal kurtu luş hareketlerin i a ktif o lara k destekliyor, ge­l işme ha l indeki genç devletlere çokyan l ı polit ik, ekonomik ve bi l imsel­teknik ya rd ım l a rda bu lunuyor, sömürgeci l iğ in , ı rkçı l ı ğ ın ve aparteyd ' in kesin l i kle ortadan ka ld ı rı lması iç in öteki sosya l ist ü lkelerle bir l ikte müca­dele ediyor.

Sosya l ist d i plomasi , u luslara rası hukuk prensip leri n in titiz l i k le gözeti l ­mes i uğrundaki d i rençl i savaşımıyla .bütün ha l klar ın ç ı ka rla rı n ı savunu­yor . Bu diplomasi , ha lk ları ezg i , sa ld ı rı ve çöküntüden korumayı s i rrgel i ­yen ve insan l ığ ı n manevi ve sosyal i lerlemesine yardı mcı o lan u lus lara ­rası i l işki ler normları n ı kesin l i k le savunuyor. B H C d iploma sisi BMT'n in eylemine büyük b i r önem veriyor, dünya çap ında ve bölgesel problemlerin çözümüne yapıcı bir katkıda bu lunuyor.

Kendi bul unduğu coğrafi bölgede her devletin iyi komşu luk i l işk i leri kurmaya ve sağ lam bir u lus lara rası i k l im yaratmaya özen göstermesi do­ğa ld ı r. Bu lgaristan, Balkan Yarımadas ın ın ortas ında bulunuyor. Bu bölge cumhuriyet imiz in d ip lomatik ça ba ve g ir işimlerin in özel l ik le önemli bir a lan ıd ı r. Balkan larda barış ve g üven l ik , Avrupa genel güven l i k ve işbir­l iğ i problemleriyle elbette yak ından i l işk i l id ir. Bu an lamda, Ba lkan ları ye l ı t ı k veya d iğer ü lkelerin ç ı ka rla riyle çel iş ik b irtak ım özel ç ıkarla ra sahip b ir bölge o lara k düşünmekten kaç ınmak gerekir.

Sosyal ist Bu lgaristan ' ın Balkan Yarı madasıy le i lg i l i pol it ikası n ın pa rti­miz in tari h inde derin kökleri vardır . Partimiz, Balkan Yarı madası prole­laryası n ı n, harbe,. kap ita l izme ve şovenizme karşı, emperya l ist güçlerin Ba lkan lara müdaha lesine karşı yü rüttüğü ortak savaş ıma daima enter­nasyona l ist bir dayanışma göstermiştir. Balkan Yarımadasında yaşıyan ha lk lar aras ındaki i l işki lere bu yanaşma tarz ın ı daha Bulgaristan Işçi Sosya l -Demokrat Partisi (dar sosya l i st ler) bel i rleyip benimsemişlerdir. BKP bu par lak gelenekleri sürdü rmüş, Ba lkan lar ın i lerici ve demokrat ik güç­lerin in başka ld ı rmakta olan faşizme karşı · savaşı m ına a ktif o lara k katı l ­m ı şt ı r. BKP Bulgar ha lk ın ı Hitlerci işga lci lere karş ı d i renişe örgütlemiştir. Sosya l ist devrim ateşleri nden geçen Bu lgar Ha l k Ordusu, Sovyet Ordu­suyla ve Yugoslavya ha l k �urtuluş bir l ik leriyle omuz omuza, Hitlerci işgal ­c i lerin Ba lkan Yarı madası ndan koğu lması harekatına kat ı lm ı şt ı r.

Genç BHC sasya l i st dip lamasis in in eylemleri , bütün Balkan Yarı madası ü l keleriyle i l işk i leri iyileşti rmeye ve emperya l i stlerin bölgem izde yü rüttük­leri « soğ uk harp .,i önlemeye yönelti id i . Bugün Bu lgaristan ' ın yapıc ı ba -

953

rışçı pol it ikası , Ba lkan Ya rı madas ın ın geçmişte s ı k s ık görülen a nlaşmaz­l ık ve çatışma lar bölgesi o lmaktan çı karak , barı şçı b i r beraberl i k bölgesi ha l i ne getiri l mesine ya rd ım ediyor. Bu lgaristan Ha lk Cumhuriyeti, yüce Sovyetler Bir l iğiyle ve diğer sosya l ist top lu luk ü l keleriyle kardeşçe dost luk ve sağ lam bir bağ laşmaya dayanara k du rumunu güçlendirdi ve Ba lkan Yarı madası ha lk lar ın ın güven in i kazand ı . Todor J ivkov yoldaş ın defa la rca belirttiğ i üzere, Bulgaristan ı n Balkan Yarı madası pol it ikası , sosyalist top­lu luğun barışsever dış pol it ika hattı na BHC'n in somut katk ı s ıd ı r.

Devlet imiz, son otuz y ı l boyunca, bağ ı ms ız l ık , egemenl ik ve toprak bü­tün lüğüne sayg ı , başka ları n ı n içişlerine karışmazl ı k ve i k inci Dü nya Sa­vaşı sonunda meydana gelen s ın ı rlar ın dokunu lmazl ığ ı n ı tanıma pren­s iplerin i şaşmadan uygu lad ı . Ba lkan lardaki d iğer sosya l ist ü l kelerle i l i ş ­k i lerinde BHC, yüce ortak hedeften, sosyal izmi ve komünizmi kurma he­definden doğan proletarya enternasyonal izm i ve dayanışma prensip leri n i k ı lavuz ediniyor. Hertürlü m i l l iyetçl l iğe yabancı olan BKP ve Bu lgaristan hükümeti, komünist part i leri ve sosya l i st devletler a ras ındaki i l i şk i leri dar u l usal düşüncelerin değ i l , s ın ıfsal menfaatlerin bel i rlemesi gerektiğ ine inan ıyor ve buna göre hareket ediyorla r. Bu tutum, ha lk ları n defa larca m i l l iyetç i l iğ in kan l ı ceremesini çekti kleri Balkan Ya rımadası için gayet öneml id i r.

BHC, güttüğü pol it ikada, aynı zamanda ha lk ı mız ı d iğer Balkan Yarım­adas ı ha lk lariyle yak ın laştı ran , geçmişteki emperya l ist müdahalenin ve Balkan burj uva ve faşist rej im ieri n in izled ik leri ha l k düşmanı pol it ikan ı n za ra rl ı sonuçları n ın g ideri lmesine yard ı m eden etkenleri ç ı k ı ş noktası yapıyor. Tek tek Balkan Yarımadası ü l keleri n in birbiri nden ayrı düşünce­lere sah ip o lduk ları sorun la r, iyi komşu luk i l i şk i ler inin gel işti ri lmesine, görüş ayrı l ık lar ın ı iyin iyetle, birbiri n in görüşlerine ve hak eşitl iğ ine say­g ıyla g idermek için taraf larca kabul edilebi lecek çözü mler a ranmas ına engel o lmama l ıd ı r.

Ba lkan larda dış pol it ika i l işki lerin in gel işmesinde genel eğ i l im o lum­ludur. Todor J ivkov yoldaş, Yunan istan'da ç ı kan « Kathi meri n i » gazetesine verdiği demeçte, Balkan Ya rı madası ha lk ları için hayır l ı o lan bu sü reci şöyle niteled i : « Her seyden önce şunu bel i rtmel iy im k i , ik inci Dü nya Sa­vaşı nda faşizmin yeni lmesi ilzeri nden geçen 30 y ı l boyunca, Balkan ü l ­keleri a ras ındaki i l işki lerin barış koşu l la rı içinde gel işmekte o lmas ın ın büyük bir önemi vardır» (10)

Ne va r k i , bu o lumlu gel işmelere ka l ım i ı b ir kara kter kaza ndı ra bi lmek için daha pek çok ça l ı ş ı l ması gerekiyor. Hele emperya l i st çevrelerin Ba l ­kan devletleri a ras ındaki i l i şk i leri bozma, gerg in l i k yaratma denemeleri n i suya düşürmenin önemi büyüktür. Bu sorunun g ü ncel l iğini a rtıran bir

(10) « Ulus lara rası i l işki ler», sayı 2, 1 975, s. 8.

954

neden de, son y ı l la rda Pekin yönetici çevrelerin in Balkan Yarımadasında ve komşu bölgeler olan Yak ı n - Doğ u ve Akdeniz çevresi nde toplumsal d üzenleri ayrı ü lkeler a ras ında barış içi nde bera berl i k ve işbir l iği pren­siplerin in yerleşmesini engel lemeye ça l ı şmakta o lma ları d ı r.

Bulgar sosyal ist d iplomasis i n in başarı ları BHC'nin u lus lara rası it ibarı­nın önemli dererecede artmasın ı sağ lad ı . Bulgaristan ın bugün 1 00'den fazla ü l keyle d iplomatik i l i şk i leri ve 1 1 0 ü lkeyle de ticaret i l i şk i leri vard ı r. Memleketimiz geçmişte h iç b i r zaman bu kadar geniş u lus lara rası i l iş ­k i /ere, böyle b i r pol i t ik etkiye, yeryüzünün her bucağ ında bu kadar bağ­laş ık ve dosta sah ip o lmuş değ i ld i r.

Biz, dünyada, u lus lara ras ı i l i şk i lerde memleketimizin elde ettiğ i başa rı ­lar ın , SBKP ve SSCB'yle kardeşl ik ve sars ı lmaz dostl uğumuzla, Bulgarista­n ı n sosyalist toplu luğa mensubiyetiyle organ ik biçimde bağ l ı o lduğunu h iç bir zaman unutmuyoruz. Bu başar ı lar, toplumumuzda Bulgaristan Ko­m ünist Partisin in yönetmenl ik rolünün , BKP Merkez Kom itesi 'n in Leninci siyaset hattı n ı n ve dış polit ika problemlerine gösterdiğ i büyük d i kkatin yasal sonucudur. Bu konuda, B KP MK Birinci Sekreteri ve Devlet Konseyi Başkanı Todor Jivkov yoldaş ın o lağanüstü h izmeti vard ı r.

Leninci f ik i r/erin bi / imsel temele dayanmakta oluşu ve yaşamsal doğ­ruluğu, sosyalist d i plomasiye büyük bir inandı rma ve değ iştirme gücü veriyor. Bu diplomasi , devletlerin karşı l ı k l ı i l işki lerinde demokrat ik ve i lerici prensip leri a rd ıc ı l b i r tutumla benimsiyerek, geçm işten gerekli ibret dersleri çı karı yor, günümüzde isabetle yön a l ı yor, uzak görüş lü b i r çal ış­mayla da geleceğe doğru i /erl iyor. Sosya l ist d iplomasi, ka pita l izmle tarih­sel yarışmoda sosyalist düzenin her bak ımdan güçlenmesine, g i riştikleri ôd i l savaş ımda devrimci güçlerin üstün gelmesi ne elveriş l i koşu l lar ın yaratı lmas ına yard ı m ediyor. Sosyaltst d ip lomasin in s ın ı fsal tutum ve ya­naşı m ı , bütün k ıta la rdan emekçi y ığ ın ları n ın , ha l klar ın en içten istek ve emel lerine, menfaatlerine ve ideallerine uygun düşüyor.

Zaman ımı zda, ha lk lar, ba rışsever sosya l i st diplomasiye, u lus lara rası yu­muşaman ın ka l ım l ı hale getiri lmesinden yana olan devlet adamla rı na büyük b i r güven besliyor/ar. Bu güven durmadan a rtacaktı r. Sosyal düzen­leri ayr ı ü lkelerin barış içinde bera berl iğ in i öngören Leninci prensipin yaşamsa l l ığ ı da bunda g izlenmektedir.

955

Parlamenter savaşım ile yığınların hareketi arasındaki bağıntı

Erki Tuominen

Finlôndiya Komünist Partisi MK Politbüro üyesi

Kapita l izmin buna l ım ı n ı n sertleşmesi i l e işçi s ı n ı fı n ı n ve bütün emek­çi leri n g iderek yükselen yığ ı n hareketi atbaşı g id iyor. Bu ha reket, i lerici g üçlerin, emperyal izme karşı ve dünya ölçüsünde güçler dengesin in sos­yalizm yara rına daha da değişmesi iç in yürüttükleri savaş ım ın gel işmesi bakım ındon kesin bir önem taşıyor.

Çağdaş koşu l la rda, komün istler ıç ın , ya ln ız emekçilerin menfaatlerini savunmada, polit ik, ekonomik ve sosyal hayatı demokratik leştirmede par­lamentodan etkin l i k le yara rlanma olanağı değ i l , aynı zamanda belirl i koşu l la rda burjuva-demokratik h ükümetlere katı lma olanağı aç ı l ıyor. Bu ­nun la i l g i l i o larak, komü nistlerin çeşit l i savaş biçimler in in, bun ları n kar­ş ı l ı k l ı i l işkis in in önem in i , özel l i k le parla mento eylem in in ve komün istlerin hükümetlere katı lmas ın ın önemini , aynı zamanda bu savaş a raçlariyle di­ğer a raçları n , hele emekçilerin yığ ı n hareketi n in bağ ınt ı s ın ı aç ık laman ın önemi ve yara rı vard ı r. Bunun , dünya devrim ha reketi deney im i bak ım ın ­dan , u luslara ras ı duru m ve komünistlerin hükümete katı l ma ları sorununun «gündeme g i rdiğ i » ü lkelerde meydana gelen koşul l a r bak ımı ndan değer­lendiri lmesi gerekir.

Her şeyden önce komün istlerin pa rla mento eylemi üzerinde du ra l ım . işçi sın ıfı n ı n menfaati i ç i n savaş ımda parlamento a raçları n ı n belirlenmesi ve ku l lan ı lmas ı , u lus lara ras ı işçi hareketinde devrimci, Marksist doğrul­tunun buluşu ve h izmetid i r. Vaktiyle, F. Engels, p roletaryan ı n Almanyada devrimci sosya l -demokras i . tarafı ndan geniş ö lçüde ku l lan ı lan bu «yeni s i lah» ın ı yüksek bir takd i rle karşı lam ışt ı .

V . ı . lenin , bütün ü lkelerden devrimci sosyal -demokratları n parlamen­ter savaş ım deney im in i ve Devlet Duması 'nda Bolşeviklerin eylem dene­yin i genel leştirerek, şun ları yazd ı : Burjuva par lamentosu varoldukça ve geniş emekçi tabaka la rı ona inand ıkça, « pa rlamento seçim lerine ve par­lamento kürsüsünden savaş ıma katı l ma , devri mci proleta rya partisi iç in , her şeyden önce kendi s ın ı fı n ı n geri kalmış tabaka lar ın ı eğ itmek maksa­d iyle, hele ge l işmemiş, gereken i lg i gösteri lmemiş, cahi l b ırak ı lm ış köy lü yığ ın ını uya ndırmak ve a ydın latmak m aksadiyle, zorun ludur. » { I} V . i . le­n in , daha ha lkça ayaklanman ı n sözünün bi le edi lmediğ i bel irl i an la rda.

{I} V. i. lenin, Bütün eserleri, c. 4 1 , s. 42.

956

parlômentonun, tüm ajitasyonun başl ıca merkezi o labi leceğ ine işa ret ed i ­yordu . Devrim in haz ırlanmas ı iç in , öze l l i k le devrimci propaganda için parlômentodan yara rlanmayı, V. i . Lenin, komün istlerin parlômenter eyle­min in ana ödevi sayıyor ve bu eylemin , iş i proletaryan ı n temel çı karları n ı satara k burjuvaziyle uzlaşmalara indirgeyen oportünistlerin parlô mentariz­m inden ayrım ı n ı da bunda görüyordu .

Sosyal izm g üçlerin in serp i l i p gel işmesi, kapita l izmin genel buna l ım ı n ı n derin leşmesi, işçi hareket in in g üçlenmesi ve komünist ve işçi parti l erin in sağ la m laşması , kapital ist memleketlerde devrimci parlômentarizm o la­nak lar ın ın geniş lemesine yo l açt ı . Bu durum, 1 930' ları n i k inci yarı s ında Fra nsa Ulusa l Mecl is i 'nde, i spa nya Kortesi 's i nde (yasama organı) , daha sonra, ik inci Dünya Savaş ı 'ndan sonra da italya, Fransa parlô mento­la rı nda ve Fin lôndiya da dah i l o lmak üzere d iğer bazı memleketler par­lômentolarında komün istlerin önem l i b ir rol oyna malar ına o lanak verdi. Son zamanlarda, işçi hareketi n in ve demokrat ik hareketin büyümesi ve birçok memlekette komünist parti lerin in ciddi b ir u lusal güç ha l ine gel ­meleri sayesinde, kapital ist memleketler parlômentolarında komün istlerin ça l ışma olanakları daha fazla geniş led i .

Komün ist ve işçi parti leri n i n 1 957 ve 1 960 y ı l ları Ulus lararası Danışma Topla ntı ları 'nda, bütün bun lar gözönünde bu lundurularak, şu nokta önemle bel irti ld i : Kapita l i st memleketlerde işçi s ı n ıfı belirli koşu l larda « parlômentoda sağlam bir çoğ un luk elde edebi l i r, parlômentoyu burju­vazin i n s ın ıfsa l ç ıkarları n a h izmet eden bir a ra ç o lmaktan çıkara rak, emekçi halka h izmet aracı ha l i ne getirebi l i r. » (2) Komünist ve işç i part i ­leri n in 1 969 y ı l ı Ulus lararası Da nışma Toplant ıs ı 'n ın belgesinde bel irti l ­d iğ i g ibi , komünist ler «eldeki bütün parlô mento eylemi o lanak ları nda n »

ı}ara rlanmaktad ı rlar. (3) Bu o lanak lardan emekçilerin yara rı na bütünüyle yara rlanmak komünist­

l erin ödevidir. Ne var k i , bunun böyle olması, F in lôndiya'da veya d iğer her hangi b ir kapital ist memlekette parlômenter eylemin komün istler iç in paşl ıca savaş biçim i o lduğunun veya olabi leceğ in in savlanmas ına da­yanak o lamaz .

Parlômento eylemin in i şç i partisi için başta g eldiği kanıs ı h iç de yeni değ i ld ir. Ondokuzuncu yüzy ı l ı n sonunda, devlet in ve özel l ik le burjuva cumhuriyetin in sı nıfsal kara kteri Marksist değerlemesini kabul etmiyen birçok sosya l-demokrasi l ideri bu kanıy ı benimsiyorlard ı . Bu l iderler par­lômentonun gerçek i kt idar s ın ı rları n ı görmüyorlard ı . Oysa bu ikt idar . . par­kimenter cumhuriyette bi le, parlômento i le diğer devlet ci hazı organları ,

(2) Komünist v e işçi partileri temsi lc i lerin in 1 957, 1 960 toplantı ları belge­leri . Moskova, 1 96 1 , s . 1 8.

(3) Komün ist ve işçi parti lerin in 1 969 y ı l ı Ulus lararas ı Danışma Toplant ıs ı . Moskova, 1 969, s. 28.

957

yani cumhurbaşkan ı , hükümet, sivi l idare, ordu , ceza kurumları vb, a ra ­s ında böıüşüı üyordu. Sözkonusu l iderler, burjuvazin in , devlet c ihazından başka, ekonomi üzerinde, y ığ ınsal enformasyon a raçları üzerinde kontrol mekan izmasına ve d iğer köprübaş larına sah ip o lduğunu da gözönünde tutmuyorlard ı . Bu l iderler işç i parti lerin in gel işmesin i parlamento eylemine bağ l ı k ı lmaya ça l ış ıyor ve bu konuda yaln ı zca kendi kan ı la rı n ı s ın ı f sava­ş ım ın ı n ölmekte ve kapita l izmin sosya l izme «dönüşmekte» olduğu düşün­celeriyle pekiştirme çabasına d üşen ve emekçilerin y ığ ınsa l aksiyonlar ı ­n ı n g itgide o rtan önemin i tan ımak istemiyen oportünistlerden destek gö­rüyorla rd ı . Çağdaş sosya l - reformistler de bu tutum ve düşünceyle hareket etmektedirler.

V. i. lenin'e göre, devrimler deneyi, " . . . devrim ler s ı ras ında, geric i parlamentonun d ış ı ndaki y ığ ınsa l eylemi , bu parla mentonun iç inde dev­rime sempati besliyen (daha do iyis i , devrim i açı kça destekl iyen) muha le­fetle bi rleşti rmenin çok fayda l ı o lduğu »nu kan ıt l ıyordu . (I) Len in , parla­mentonun gerici olmadığı koşu l larda bi le, y ığ ı nsa l aksiyonlar ın birinc i l b ir önem taşıd ığ ın ı da ima bel irtiyordu . Ve parlamenter savaş ı mo, y ığ ı n la r üzeri nde etki ya pman ın öneml i , ama yard ımcı a raçlar ından b i ri gözüyle bak ıyordu .

Bunun böyle olduğunu en yeni deney de onayl ıyor. 1 948 Şubatında Çekoslovakya 'da, komünist ler, demokra ti k ve i lerici güçler i le memlekette sosya l ist yönlenmeye muha lefet eden ve karş ı -devrimci komplo yolunu tutan lar a ras ı ndaki çatışmalar ın sonucunu işçi s ın ı f ın ın ve diğer emekçi tabakalar ın ın yığın aksiyonları bel i rlemişti . Sosya l i st demokras in in utkusu, 1 920 Anayasası ve 1 945 Mayıs ı ndan sonra bu a nayasaya dayan ı la ra k ç ıkar ı lan kanun lar gereğ ince sağ lanabi ld i . Ortada b u kanun lara aykırı b i r hareket yoktu, ancak bunlar ın demokratik içeriğ i emekçilerin kesin savaş ı ­m ıyla güven a ltına a l ınmış ve bu savaş ım memleketle s ın ıfsal ve pol it ik g üçler dengesini değiştirmişti . (5) Parlamentoda g üçlü bir grupu ve par­lamenter savaşı mda zeng in deneyi olan ita lyan Komünist Parti s in in Xi i i . Kongresi kesi n l ik le şunu bel irtti : " Işçi s ın ıfı n ın ve ha lk ın savaş ımı o lmadan, her hangi bir demokratik gel işme, her hangi bir ekonomik ge­l i şme hiç bir zaman o lmamışt ı r ve o lamaz». (6) Frans ız Komünist Part i-

(fo) V. i . lenin, Bütün eserleri, c . 4 1 , s. 45. (5) Bi l indiği üzere, Ulusal Cephe Program ı 'ndan ödünler veren gerici ba ­

kan lar, b i r karş ı -devrimci darbeye bel bağl ıya rak , Klement Gotvald hükümetinden çıkt ı lar. Hükü metin kadrosu sendika lar temsi lc i leriyle ve Ulusal Cephe Program ı ' na bağ l ı kalan ve 1 946 seçimlerine katı lm ı ş bütün pol it ik part i leri temsi l eden pol itikac ı larla tamamland ı . Bu hükü­metin programı , 10 Mart 1 948'de, Çekoslovakya Kurucu Ulusa l Mec­l is i 'nde, haz ı r bulunan bütün mi l letveki l lerin in (toplam 300 mi l let­vek i l i nden 241 ' in in) oybirl iğiyle onaylandı . Not. red.)

(6) ita lyan Komünist Partis in in X i i i . Kongresi . Moskova, Politizdat, 1 973, s. 1 1 4.

958

s in in belgelerinde belirti ld iğ i üzere, FKP'n in 1 968 y ı l ı nda kabul edi len « i leri demokrasi ve sosya l ist Fransa içi n » başl ık l ı manifest in i ve aynı zamanda sol güçlerin ortak hükü met program ın ı gerçekleşti rmen in a na koşu lu , ha l k y ığ ı n lar ın ın ve öncel ik le işçi s ın ı fı n ı n savaşım ıd ı r.

Ulus lara ras ı komünist hareket in in prog ram belgelerinde, sosya l i st dev­rimi barışçı yoldan gerçekleştirmeyi parlamenter yol o lara k göstermeye, ya da bir pa rlamenter yolu barışçı yoldan sosya l i st devrim in varyant­ıar ından biri olara k ônermeye ça l ı şan ları n tersine, parlamentodan ya ra r­lanarak ba rı şç ı yoldan sosya l ist devrimi başarman ın , a ncak işçilerin, köy lü y ığ ın lar ın ın ve şeh i r orta tabaka ları n ı n tekelci sermayeye karş ı , geric i l iğe karş ı , köklü sosya l reformlar, barış ve sosya l izm uğrundaki s ın ı fsal sava ­ş ım ın ı geniş ölçüde ve kesintisiz olara k gelişt irme yoluyle olanağı bu luna­bi leceğ i kaydedi l iyor. Ve komünist ve işç i parti leri n i n 1 969 y ı l ı Uluslara ­rası Danışma Toplantısı ' n ı n belgesinde şöyle deni l iyor : « Komün istler, de­mokrasi ve sosya l izm için savaşı mda kesi n ve sonuç beli rleyici koşulun, işçi s ın ı fı n ı n ve bütün emekçilerin y ığ ı nsal hareketi n i gel işt irmek olduğunu önemle bel irtmektedi rier. » ('>

Burada, emekçilerin yığ ınsal hareketi n in , yaln ızca i kt idarın b i r s ın ı f ın e l inden d iğeri n i n el ine geçmesi bakımından deği l , demokras i savaş ı mı, emekçi ler in k ısmi , ara istekleri, dolaysız ç1 ka rla rı ve refo rm lar için savaş ım bakı mından da kesin önemi sözkonusudur. B i l ind iğ i g ibi, işçi ler için olumlu sayı labi lecek reformla r, h iç de sömürücü s ın ı fları n iyin iyet eseri o lara k ve parlamento veya hükümet kombinezon ları sayesinde yapı lmaz ; bunlar ancak yığ ı nsal aksiyonlar boyunca g üçler dengesinde değişme sonucu o lara k gerçekleşti r i lebi l ir. Reformlar devrimci ha reketin yan ürün­ler idir.

Işçi hareketi deney imi bunu inandırıc ı biçimde doğrul uyor. Fransa, ıtalya. Finland iya ve diğer birçok memlekette, son yı l l a rda, hq lk ın istekleri n in bir böl ümü de d ikkate a l ı narak i leri sürü len ücret a rt ı rım ı , eğ it im reformu, kuruluş larda işçi hakları n ın genişleti lmesi, vergi s istemin in g özden geçiri l ­mesi vb . g ibi değiş im ler hep öncel ik le emekçilerin yığ ı n hareketleri sonucu o lara k gerçekleştiri ld i .

Işç i part i leri temsilci leri n in burjuva hükü metleri ne kat ı lması sorunu, u luslara rası i şç i ha reketinde, tarihsel olarak , pa rkımentodan yararlanma probleminden daha sonra ortaya ç ıkt ı . 1 900 y ı l ı nda ya p ı lan ve M i l lerand olayı n ı görüşen Ulus lara rası Sosyal ist Kongresi, b i r sosya l istin her bur­juva hükümetine kat ı lmas ına kes in l i kle karşı ç ıkan Guesde'ye uyup da bunu suçlamayı göze a lamadı ve Kautsk i 'n in , parti n in onama ve kontrolü hariç o lmak üzere, gereken s ı n ı rlama ve koşu l ları hesaba katmaks ız ın bir

(7) Komünist ve Işçi Pa rti leri n in Uluslara rası Danışma Toplantıs ı , Mos­kova, 1 969, s. 28.

959

sosyo l istin burjuvo hükümetine katı lmas ın ı öngören bel i rsiz karar tasarı­s ın ı kabul etti. Bu e lbette yeterli değ i ld i ; .üste l i k katı l ım yandaşları n ı n , M i l lerand denemesi tam bir fiyaskoyla sonuçlanmış o lsa da, a rtı k « i kt idarı ele geçirme .. de « yeni çağ .. ın baş lang ıc ından söz edecek kadar i leri g it­melerine yol açmıştı .

Ulus lara ras ı sosyal-demokra siyi adamakı l l ı uğraştı ran bu probleme i l k Marksist çözümü 1 905'te V . i . Lenin' in yönetim indeki Bolşevi k ler bu ldu lar. Rusya Sosyal - Demokrat işçi Pa rtisi l l L . Kong res i 'n in «geçici devrimci hükü ­mete da i r . . baş l ık l ı kara rı ndan, devrimci sosya l -demokratı n burjuva eylem adamlariyle b i rl ikte her hükümete deği l , a ncak geçici devrimci hükümete kat ı lması o lanağ ın ı n tan ınd ığ ı an laş ı l ıyordu. Ve bu kat ı l ım iç in ayrıca şu koşu l lar i leri sü rü l üyordu : Karş ı -devrim in bütün sinsi p lan larına karşı o ma nsız bir savaşım ; işçi s ın ıfı n ın menfaatlerini savunma ; hükümetteki temsi lc i leri üzeri nde parti n in sıkı b i r denetim uyg ulaması ; devrimci sosyal ­demokras in in bağ ı msızl ı ğ ın ın korunması ve ayn ı zamanda örgüt lü ve g i ­derek s i lah l ı proleta rya tarafı ndan geçici hükümet üzerinde sürekl i b i r baskı yap ı lmas ı . . .

o zamanki durum ve koşu l la ra .ta mamen uygun o lan bu hükümler, daha sonra (Büyük Oktobr Sosya l ist Devrimi 'nden, kap ital ist ü l kelerde komün ist ve işçi parti lerin in g üçlenmesinden sonra) özel b ir savaş ım biçim i ve komünistlerin d iğer part i lerle ve özel l i kle burjuva parti leriyle işbir l iğ i ge­nel problemin in bir böl ümü olarak , komünistlerin burjuva hükü metlerine katı l ım ı sorununun ele a l ı nması nda dayanak rol ü oynadı . Bu problem , Len in ' in uzlaşmalar öğretis i nde, onun uzlaşma la r, « proleta ryan ın bi l inç­l i l i k , devrimci l ik , savaş ım ve üstün gelme yeteneği genel düzeyin in düşü­rülmesine değ i l , yükselti l mesine yorama l ı .. (8) d iye tanı mlad ığ ı isteğ inde çözüme kavuşturuldu.

1 930-1 940 y ı l l a rı n ı n ta r ihsel deneyi , bu hedeflere, komün istleri n , bel ir l i i lerici sorun ları çözmekte o lan burjuva hükü metleri ne burjuva -demokratik part i leriyle b ir l ikte, aynı zamanda. işçi ve işçi-köylü hükümetlerine sosya l ­demokratla r ve d iğer işçi part i leriyle birl i kte g i rmeleri suretiyle pekala u laş ı la bi leceğ in i kan ı t lad ı ve Mi l l erand deneyi min in , yani komünistlerin gerici burjuva hükümetlerine kat ı l ım ın ı n tekrar lanması yolunu ta mamiyh kesti . Bunun la bir l i kte, böyle bir hareket için V. i. Lenin' in formü le ettiği koşu l lar (işçi s ın ı f ın ın temel menfaatlerin in savunu lmas ı , komünist part i le­ri n in bağ ı msızl ığ ı n ı n korunmas ı , hükümetteki temsi lc i leri üzerinde parti n in denetim uygu lamas ı , işçi s ın ı fı n ı n ve diğer ha l k tabaka ları n ı n yığ ı nsa l a ksiyon ları n ın örg ütlenmesi koşu l l a rı ) onayland ı ve gel iştiri id i .

Hükü met, devlet c ihaz ın ın öneml i b i r organ ıd ı r. Bu gerçek, komünist­ler in bu eylem biçi m inin öze l l iğ in i bel irlemektedi r. Komüni stlerin hükü-

(8) V . i . Len in , Bütün eserleri, c . 4 1 , s. 59.

960

mete katı l ım ı , hükümetin pal it ikası ve memleket in gel işmesi üzerinde işçi s ın ı f ın ın etki yapma olanağ ın ı geniş letiyor ve aynı zamanda komünist par­tisi n in rol ünü ve sorum lu luğunu artı rıyor.

Ne var ki, burjuva devlet in in koa l isyon hükümetine kat ı l ım , sadece bu olay, komün istlere, mücadele ed i lmeden işçi s ın ı fı n ı n menfaatleri konu­sunda o lum lu davra n ışa yönelt i lemiyecek o lan hükümet üzerinde, burjuva devleti n in parla mento, ordu , ceza organ ları g i bi diğer ha lka ları üzerinde etk i yapma olanağı garant i lemiyor; bu katı l ı m burjuvazin in ekonomik ve pol it ik görüş ve tutumu üzerinde ise daha az kontrol o lanağı sağ l ıyor. Böyle hükümetler kadrosu içinde komünist bakanları n emekçi lerin çı kar­l a rı n ı savunmaları n ı n etk in l iğ i, bütünüyle, memleketteki güçler dengesine ve son çözümde de y ığ ı nsa l a ksiyon lara bağ l ı d ı r.

Orta ve Güney-Doğu Avrupada hükümetlere katı l an komünist ler, de­mokrat ik halk devrimlerin in utkusu uğrundaki savaş ımda, her şeyden önce emekçi lerin y ığ ınsa l eylem lerine dayan ıyor, hem de pasif bir davra nış la oya lanmadan, sarg ı n bir çal ı şmayla bu aksiyonları kendi leri hazı rlay ı p örgütlüyor ve bu sayede pol it ik güçler oran ın ı yavaş yavaş değ iştiriyor­l a rdı .

. Orneğ in, Macaristan'da hükümeti e l lerinde tutan Küçük Çiftçi ler Partisi l iderleri n i 1 946 Mart ında her şeyden önce emekçi lerin y ığ ınsal ç ık ış ları , Sol Blok'un b i rçok isteğ in i yer ine getirmek, parlamentoda n geric i leri at­mak zorunda bıra ktı ; y ine bu sayede 1 946 sonbaharında en büyük kuru­luş ları n devletin e l ine geçmesi, 1 947 i l kbah a rında da cumhuriyete karşı g i riş i len bir komplonun ezi lmesi sağ landı . 1 946-1947 y ı l larında Roman­yada burjuva parti lerin in ve k ra lc ı g rupun d i reniş in in k ı r ı lmas ı nda rol oynıyan as ı l g ü ç y ine ha lk a ksiyon larıyd ı . Çekoslovakyada komünistler 1 946 seçimlerinde oylar ın % 38'i n i kazanm ı ş ve hükümette yönetici du ru­ma geçmiş olsa lar bi le , yığ ın la rı n kes in desteğ ine dayanmadan, sosya­l izme karş ı o la n g üçlerin 1 948 Şubatı ndaki komplosunu yenmeleri o la­naksızdı .

1 947-1 948 y ı l l a rında birçok kapital ist memleketin hükümetleri nden ve bu a rada Fin ıa nd iya h ükümeti nden komünist ler çıkarı l mış lard ı . Nedeni bel l iydi : Komünistler za man ında ve yeterince güçlü emekçi a ksiyon ları örgütlemeyi başaramamış lard ı . Gerçi , komünist parti leri n in temsi lc i leri hükümetler ve parlômentola r içinde emekçi lerin ç ı ka rl a rı n ı cesaretle sa ­vunuyorlard ı , fakat o za manlar eylemlerin in başarı s ına , an laşmazl ı k so­run ları n ı n parlamenter yolla çözü lebi leceğ ine haddinden fazla g üveniyor, y ığ ın ları yeni savaş ım eylemleri için seferber etmekte gecikiyorla rd ı .

F in ıand iya Komünist Partis in in V i i i . Kongresinde (1 948) Parti Genel Sekreteri Vi l le Pessi, memlekette h ızdan yoksun demokrat ik gel işmenin ve bu a landak i küçük başarı lar ın nedenleri n i çözümlerken, söz a ras ında,

961

iz lediğ imiz hükü met pol it ikas ında zoyıfl ı k lar o lduğunu ve bun lorı n büyük başarı la ra u laş ı lması n ı engel lediğ in i de bel i rtti. Pa rtin in hükü mete kat ı l ­mas ı ve orada elde edeceği yeni mevzilerden yara rlanara k işçi s ın ı fı n ı n , küçük çiftçi lerin ve bi;tün emekçi lerin ç ı karl a rı n ı savunmayı düşünmesi doğ ruydu. Fakat Pessi yoldaş ın bel i rttiğ i g ib i , hükümetteki komünistleri n eylemi her za man yeterince destek görmüyord u ; öte yandan yığ ı n hare­keti bel ird iğ i zaman d a b u ç ık ı ş lar b iz im bakan larım ız ta raf ından yete­rince desteklenmemişti . Şüphesiz ki, bu biz im en büyük zayıfl ı k ları mızdan biriydi .

Uluslararası komünist hareketin in program belgeleri, yığ ın la rı n eylem­leri ni vurgu lay ıp parlômenter eylemin bel i rl i önemin i kabul ederken, kapi ­ta l ist mem leketler h ükümetlerinde komün istlerin de yer a lmas ı konusunda h iç bir şey söylemiyor. Çünkü komü nistl eri n bu g i bi b i r ey lemi her yerde o lanak l ı ve zorun lu değ i ld i r. Kapital ist memleketlerde, o lanağı bu lun­dukça ve kesin l ik le bel ir l i koşu l l a r a l t ında hükü metlere katı l ım , komünist part i leri n in pol it ik savaşı m ın ı n en yeni biç imlerinden b i rid i r. Komü nist partileri, i lerici g üçlerin oluşturacağı ve komünistlerin de katı labilecekleri koa l i syon hükü metlerin kuru lması içi n m ücadele ederken, komün istleri n her derde deva Lokman Hekim i lôcı g i bi katı lacak ları b ir hükü metin ya ratı l ­ması.nı düşünmüyor, y ığ ı n hareketi n i güçlendirmenin bir inci l önemini be­l i rtiyorla r.

Gel işmiş ka pita l i st memleketlerde komünistlerin de katı l ım iyle i lerici burj uva -demokratik hükümetleri ancak yığ ı n hareketi sonucu o lara k ortaya ç ıka b i l i r ve y ığ ı n lar ın aktifl iğ ine dayanabi l i rler. Enriko Ber/ i nguer şöyle d iyo r : " Biz kulis a rkasında i ktida r bölüşme ve genç bir partnör o lara k işbir l iğ i temel ine daya l ı b i r katı l ı mdan yana değ i l iz. Memleketi yen i l i k­l ere götürme yeteneğ inden yoksun bir hükü met ve parlômento çoğun luğu işbaşı nda o ld u kça, bize d üşen ödev, ita lyan ı n tüm ekonomik ve sosyal ya p ıs ın ın yeni lenmesi için daha a rd ıc ı l bir mücadele ve dolayısiyle onun politik-ekonomik siyaset hattı nda kök lü b i r değ iş im iç in m ücadeledi r. » Ci)

Böyle bir h ükümetin, sadece emekçi lerin dolaysız ç ı ka rlar ına cevap veren bir demokratik dönüşü mler progra mı na sa h ip o lmas ı değ i l , aynı za ­manda bu dönüşümleri gerçekleştirmek için eylemsel çabalar göstermesi gerek i r.

W. Rochet şun ları yazıyor : " Sol part i ler, hükümete, orada büyük ser­mayenın pol itikasın ı yü rütmek i çi n değil , emekçilerin üm i tlerine cevap veren ve sosya l izme doğ ru i lerlemeye elveri ş l i koşu l la r yaratı lmas ına o la­nak veren i lerici sosyal içerikl i b i r progra mı gerçekleştırmek iç in g i rmel i ­d i r/er.» (10)

(9) " Paese Sera », 2 1 gennaio 1 971 . (10) W. Rochet. L'aveni r du Parti commun iste frança i s. Paris, 1 969, p. 71 -72.

962

Koal isyon hükümeti içinde komünistlerin başarı l ı savaş ım ı bakı m ı ndan y ığ ınsal hareketin kes in önemin i Fin lônd iya 'Komün ist Partis in in deneyi de doğruluyor. işçi partisiyle merkezci parti lerin 1 966-1 970 y ı l la rındaki koa­l i syon hükümetine FKP temsi lci leri n i n katı l mas ından emekçilerin ç ıkar­la rı n ı n savunu lmas ı için ya ra rlan ı ld ı , fakat Partin in Olaganüstü ve XVi . Kongresinde itiraf edi ldiği üzere, komünistlerin parlômenter eylemi ve hükümet içindeki çal ı şmaları yeterince kesi n l i k ve g ir iş im g ücünden yoksundu ve bu eylemler çoğunca hükü metteki partnörlerin tutumuna uyup g idiyor, part inin örgütlenmesi gereken işç i s ın ıfı ndan ve d iğer emek­çi tabaka ları ndan yeterli b ir destek görmüyordu.

Komün istler, hükümete katı l ımdan, y ığ ın hareket in i gel iştirme yolunda yara r sağ l ıyamadı lar ve böyle b i r hareketin yard ımiyle memlekette politik g üçler dengesinde değ iş ik l ik ya ratmaya, mevzi leri n i g üçlendirme ve ge­nişletmeye muvaffak olamad ı l a r. 1 970 y ı l ı nda yap ı lan parlômento seç im­leri sonucunda Komünist Partisi bütün tarihi boyunca eşi n i görmediğ i b i r yeni lg iye uğ rad ı . F in lônd iya Demokratik Halk Bir l iği 'ne oy veren seçmen­Ierin oran ı % 21 ,2'den % 1 6,6'ya , kazan ı lan sanda lya sayıs ı da 41 'den 36'ya (hepsi 200) düştü.

F in lôndiya Komün ist Partisi hükümete katı ld ığı za man, bunda egemen olan düşünce, emekçilerin ç ıkarları iç in «yukarıdan " , yan i hükümet katın­dan eylemi « aşağ ıdan» gelen yığ ı n ha reketiyle bağdaştırma niyetiyd i . Ama « aşağ ı » i le « yukarı »n ın böyle bir savaş ım sentezine varı lamadı . Olumlu deni lebi lecek s ın ı rl ı sonuçları n yan ı s ı ra, b iz im de katı ld ığ ım ız hükümetlerin tekellerin ç ıkarlar ına uygun bir polit ika yü rüttükleri , sözüm ­ona b i r gel i rler pol it ikası , s ın ıfsal i şb i rl iğ i polit ikası uygulad ık ları a pa ­çık görü ldü. 1 971 'de fiyat sorun la rı etrafında yürütü len savaşım ı n sert­leşmesi, komün i stleri n de katı ld ığ ı hükümeti n düşürülmesiyle sonuçlandı .

Pa rt imiz in deneyi, partnörlere tabi o lm ıyacak ve ortak hükümet prog­ra m iyle kenara iti lemiyecek b ir bağ ımsız siyaset hattı n ı koruma ve uygu la­man ın , komünistlerin demokratik hükümete katı l mas ın ın zorunlu koşulu olduğunu gösteriyor.

Pa rti n in kendi içinde b i rl iğ i g üçlendi rme ve etk is in i genişletme, hükü­metteki eylemin i parti yönetim in in kolektif denetimi a lt ında gerçekleştirme gereği de büyük bir açık l ık la ortaya çıktı. Bunun iç in , bizler, F in lôndiya Komün ist Pa rtisin in gelecekte de hükümete katı l ı mı na açık perspektiflerle i lg i l i o larak, Marksizm-Leninizm ve proletarya enternasyonal izmi prensip­leri temeli üzeri nde partiyi i deoloj ik-politik ve örgütsel bak ım ıa rdan etraflı o larak g üçlendi rmenin önemin i özel l ik le bel irtiyoruz. Esasen, 1 973 Mayıs ında FKP XVi I . Kongresi tarafı ndan « pa rtide bir l iğin temelleri n i sağ lamlaştırma » konusunda al ınan kara r da bu a maca yönel iktir.

Şu var ki, Komünist Partisi burjuva parlômentosunda ve burjuva hükü-

963

metinde kaç sandalyel i k yer a l ı rsa a ls ın , yığ ı n l a rı seferber etmeden, h iç bir esaslı başarıya u laşa maz. Ka ld ı k i , komün istler, V. ı . Lenin ' in dediği g i bi , " bütün sı nıf ın, geniş y ığ ın ları n, gerek pol it ik öncüyü doğrudan doğ­ruya destekleme, gerekse hayı rhah b i r tarafs ız l ık tutum u a lmas ına ka­dar" (11) bekleyemezler. Komünistler, u lusla ra rası komünist hareketi dene­yinin de doğru lad ığ ı g i bi , parla mento eylemi ve olanağı varsa hükümete kat ı lmak da içinde o lmak üzere, yığ ın la rı ve öncel ik le işçi s ın ı f ın ı uyan­d ı rmak, ayd ın latmak, s ın ı f savaşı m ı na çekmek, örgütlemek iç in , yığ ınsa l a ksiyonla rla pol i t ik g üçler dengesini değ i şti rmeye yönel mek için her a raç­ta n du rmaksız ın yararlanma ı ıd ı rlar. V. i. �enin, komünistlerin ya ln ı z kendi pa rtileri n i değ i l , aynı zamanda yeni mevzilere aç ı lan yol la rda bu lunduk­ları veya böyle mevzilere geçt ik leri zaman lar bu y ığ ı n l a rı da yönetmeyi becermeleri gerektiğ in i öğretiyordu .

Komünistler, işçi y ığ ın ın ın , emekçilerin çoğ un luğunu , bütün ha l k ı ken­d i lerinden yana kazanabi l i r veya geniş yığ ı n ları candan i lg i lendiren gün ­cel, yaşa msa l problemleri i leri sürme ve işçi s ın ıf ı i l e diğer emekçi taba­ka ları n ın yararına çözme savaş ımında g i ri ş imi daima elde tutarak, bu g üçleri ortak eylemler yönünde birleştirebilirler.

FKP XVi i . Kong resi « Komünist Partisi n in demokratik güçlerin işbirl iğ i progra mı na i l i şk in öneri leri " belgesi n i de onayladı . Bu, toplumsal haya­t ın çeşit l i a lan la rında kan ı t lara dayanan değerleme ve öngörüleri içeren etraf l ı bir belged i r. Ve bunda , kapital ist ü l kelerde ekonomik savaşı m ı n önem in in artmas ın ı , bu objektif olayı yansıta n ekonomik v e sosyal istek­ler en büyük yeri a lmaktad ı r. Kapita l izmin genel buna l ı m ı n ı n derin leşmesi, b i l imsel-teknik devrim , ekonomin in ve ticareti n süratle enternasyonal leş­mesi, u l usla ra rası tekellerin etkis i vb., ekonomik savaş ım sorun larına yeni ve daha geniş b i r içerik kazand ı rd ı .

Ne va r k i , ant i -monopol ist savaş ım ın yayg ın laşt ı rı l mas ı iç in yaln ı z eko­nomik istekler yeterli değ i ld i r. Bundan ötürü, işbirl iğ i program ı önerileri aras ında, sosya l yard ım , konut yapımı , köy lü leri n, aydın ları n ve d iğ :' ha l k tabaka ve züm relerin in du rumu, yurttaşların demokrati k hak ları n ı n savunu lması ve geniş let i lmesi g i b i sorun lar yer a l ıyor. Bu isteklerin bazı ­l a rı , emekçilerin gün lük hayatıyla yak ından bağ ı m l ıd ı r, d iğer bazı l a rı emekçi ha lk ın ya ra rına devlet in eylem ine önemli ölçüde müdahaleyi veya tekel lerin egemen l iğ in i kes in l i k le s ı n ı r lama tedbirlerin i öngörmektedi r.

Komün istlerin önerd iğ i demokratik g üçlerin işbirl iğ i prog ra mın ın , y ığ ın ­sa l demokrat ik hareketi n yayg ı n laştı rı lmas ına ve can land ı rı lmas ına hizmet etmesi gerekiyor. Esasen a nt i -monopol ist cepheye, parla menter veya hü ­kümet düzeyinde işbir l iğ i değ i l , parti yönet im organ ları düzeyinde işbir­l iğ i de değ i l , a ncak bu program temel olabi lecektir.

(11) V. i. Lenin , Bütün eserleri, c . 4 1 , s . 78.

964

Böyle b i r ha reketin ya ratı l ması büyük ve ka rmaş ık bir sorundur. Komü­nistler, yığ ı n l arı n haz ır l ık derecesin i , b i l inç düzeyin i , komünistlerin s logan­la r ın ı onaylamaya ve bun ları gerçekleştirmek üzere a ktif savaş ıma ne derecede haz ı r o lduk ların ı d ikkatle gözönünde bulundurma l ıd ı rl a r. Parti somut gerçek l iğe uygun ş iarl a r i leri sü rmel i ve yine buna uygun yöntem­lerle çal ı şma l ıd ı r. Komün ist ler, kapita l ist memleketlerde işç i s ın ı f ın ın ve diğer emekçi tabakaların ı n g idermek iç in m ücadele yü rüttük leri g üç lük­lere ,bir icik ve kes in çözüm ü ancak sosyal izmin getirebi leceğ in i b i l iyor ve bunu açı kça d i le get iriyorla r.

965

i,çi sınıfı ve bağla,ıkları

Köylülerin durumu ve devrimci olanakları

indradip Sinha

Hindistan Komünist Partisi

Merkez -Yürütme Komitesi Üyesi ve

Ulusal Konseyi Sekreteri

Gelişme ha l indeki ü l kelerde köylü ler sayıca büyük b i r s ın ı ft ı r lar. Az­ge l i şmiş ü l kelerin çoğunda köylü ler nüfusun ana bölümünü o luşturur. Orneğ i n Hindistan 'da ha l k ın hemen hemen % 70'i köy ekonomis inde ça­l ı ş ı r. Bunlar ın iç pazarda sanayi ma l lar ı tüket im i pay ı , sanayi ürünleri g enel hacmin in üçte ik is i kadard ı r. Köy ekonomisi u l usa l gel i r in yak laş ık o lara k % SO's in i verir, sanayi ko l ları n ı n yarı s ı na hammadde sağ lar. Mem­lekette devrimci sürecin h ı z ı ve perspektifleri b i rçok bak ımdan köy lü leri n tutumuna bağ l ı d ı r.

Bizce, işçi s ın ı f ın ın bağ laş ık ları konulu tartışmada çık ış nokta lar ı , her s ın ı f veya tabakanın objektif o lara k koşu l l u ç ıkarları n ı n ve gereks inmele­rinin çözümlenmesi ve bcr temel üzerinde onların sınıf savaş ımındak i ye­rinin, devrimci sürecin şu veya bu aşamasında işçi s ın ıfı n ı n i leri sürdüğü hedeflerin gerçekleşti r i lmesine katı lma olanak ları n ı n bel irlenmes id i r. Bun­dan ötürü, sosyal i lerleme ve demokras i savaşım ında köylü lerin rol ünü -aç ıkla mada karşı karş ıya geld iğ imiz soru şudur : Bugün H indi sta n köyü ne du rumdad ı r ve köy lü lerin en önem l i ve ertelenmez gereksinmeleri nelerd i r?

H ind istan Komü nist Pa rtisi n in program ında şu nokta bel irti l iyo r : H in ­d istan köyünde sosya l -ekonomik hayat ın kara kteristik çizg is i , kuvvetli feoda l izm ka l ınt ı la rı i le g iderek büyüyen kapital ist ü retim i l işk i lerin in örü l ­mesid i r. (1) Feodal mü l kiyeti n bazı çok eski biç imleri b i r hayl i s ın ı rl ı ve .d iğer baz ı ları a rt ık ortadan ka l km ış olsa da, H ind ista n köy ekonomisi henüz ta mamiy le kapita l ist kara kterl i değ i ld i r. Feoda l ve ya rı-feoda l ya­pl l ı Ş , öncel ik le ya rıc ı l ı k ve çeşitl i k i ra lama biçimleri iş lenir a raz in in yak­laşık o lara k dörtte bir in i kaps ıyor. Bu arazin i n ya rıs ı veya yarıs ına yak ın ı ma l ü retimine yönel ik , ama henüz kapita l ist a lmaya n küçük çiftçi ler in

( I ) Programme of the Commun ist Pa rty of india. New Delh i , 1 973, p . 27.

966

e l i ndedir. iş lenir a razin in % 25-35'i kapital ist tarzda işleti l iyor. Sürümde, kredi işlerinde, gerek l i tekn i k donatı mlar ın sağ lanmasında ve köy hizmet· l erinde a rt ık kapital ist biçi mler hakim durumdad ır.

Kapitalizm öncesi sömürü biçimlerinin ezgisi

Topra k reformları , sömürgec i l iğ i n ' yarattığ ı durg un luğu ve düşüşü g i ­derme yolunda H ind ista n ekonomis in in öneml i ad ım la r atmasına yard ı m etti. (2) Ne var k i , ü retim hacmi kararsızd ı , y ı ldan y ı l a kayda değer tered­d ütler göze çarpıyordu. (3) Bağımsızl ığın elde edilmesinden sonra ki bü­tün dönem boyunca hububat ve köy ekonomisi hammaddeleri yetersiz l iğ i h issed i l iyordu. Bu durum u l usal onurun ve ekonomik bağımsızl ığ ın zara ­r ına, zaten k ıt yabancı döviz yedek leri n i epeyce eriten bir ithô lata g id i I ­mesine yo l açıyordu. (I)

Feoda l izm ka l ınt ı lar ın ı ortadan ka ldı rma yeteneğinden burj uvaz in in yok­sun oluşu, yerl i ve yabancı büyük sermayeye veri len ödün ler, bir avuç büyük çift l i kçi ve zeng in köyl üye dayan ı lması , H ind istan köy ekonomisinde gelişme tempoları n ı n zayıflamasın ın ve belir l i zaman larda tekrarlanan buna l ım lar ın temel nedenlerin i o luştu ruyordu .

Kökü kazı nomamış ka pita l izm öncesi sömürü biçim leri, köyl ü lerin ve köy ekonomisi işçi lerin in büyük ü reti msel potansiyel in i , ü retim in a rtış ın ı. n için ve nas ı l engel l iyor ve köstekl iyo-r?

Birincisi , za manını yaşamış olan yarıcı l ık sistemi ve « dolaysız» ve do­lay l ı d iğer k i ra lama biçimleri ortadan ka ld ı rı l ab i lm iş değ i ld i r. Her zaman çiftl ik lerinde oturmayan büyük toprak sahipleri, on m i lyonlarca köylünün emek ürü nleri n i çeşit l i ayniYot ve parasa l kira ödemeleri b iç iminde, köy­l ü lerin ü rettiği ma l ı n yarı s ın ı ve bazen üçte i kis in i o luştura n a lt ından kal­k ı lmaz kanunsuz verg i ler biç iminde benimsemeye deva m ediyorla r. Bu sistem köy lü lerin g i riş im lerin i felce uğratıyor, ta rı m tekniğ in in yetk i n leş­tiri l mesi, su lama kuru luş ve donatı m lar ın ın etk in l i k le ku l lan ı lmas ın ı vb. engel l iyor.

(2) 1 950'den 1 970'e kadar tarı m ü ret imi hacmi 1 ,8 defadan fazla a rttı . Bunun içi nde hububat 50,83 m i lyon tondan 1 08,4 tona, yağ ç ıkar ı lan tohum la r 5,1 6 mi lyon tondan 9, 1 9 mi lyon tona, pamuk 2 ,8 mi lyon bal ­yadan 4,56 mi lyon balyaya ç ıkt ı .

(3) 1 970- 1 971 y ı l l a rı nda 1 3 1 ,4 puvan olan köy ekonomisi ü ret imi endeksi ( 1 96 1 - 1 962 = 1 00). 1 972-1 973 yı l ları nd a 1 20,6'yo d üştü. Hububat üre­timi 1 970-1 971 y ı l ları nda 1 08,4 m i lyon tondan 1 972-1973 y ı l lar ında 97,03 m i lyon tona düstü. 1 973-1974 y ı l la rında biraz a rtarak 1 03,6 m i l ­yon tona ç ıkabi ld i . (,:Economic Survey, 1 974-1975», pp . 62-63.)

(") Orneğ in 1 95 1-1960 y ı l l a rı döneminde 29 mi lyon ton, 1 96 1-1970 y ı l la ­rında 58,5 mi lyon ton hububat i tha l ed i ld i . 1 974 y ı l ı ndak i ü retim aza­l ı ş ı Hindistan'ı y ine 5,5 mi lyon ton hububat ithal etmek zorunda bı­raktı .

967

I ki ncis i , bel ir l i büyük toprak sah ip lerine « bağ ı m l ı » o lan ve bu toprak sah ip leri iç in emek pazarı nda işgücünü « serbestçe •• satan işçi lerin a ld ı ­ğ ından daha düşük bir ücret karş ı l ığ ında ça l ı şmak zorunda bı rak ı lan ta ­r ım işçi lerin in köleleşti r i lmesi ve borç landırmayla esirleştiri lmesi sistemi yürü rl ükte bu lunuyor.

Oçüncüsü, devletçe f inanse edi len kredi kurum ları ve kredi kooperatif bir l ik leri sayıs ı n ı n bir yere kadar a rtt ırı lmas ına karş ın , hemen hemen her yerde tefec i l i k ağ ı r basıyor. Köye aç ı lan kred in in üçte ik is i kada rı bu tefecilere düşüyor. Tefeci leri n açtı k la rı k red i ler, tar ım işçi lerini borçland ı r­mayla köleleşt irmenin ve an laşmal ı hisse karş ı l ı ğ ı nda toprağ ı iş l iyen ya rı ­c ı lar ın kölece bağ ım l ı l ı ğ ı n ı n temellerinden bir in i o luşturuyor. Su tefeci kred i leri, köyl ü lerin, özel l i k le cemaat üyeleri n in b i rbiri a rdı nca toprak ­la rı n ı y it irmeleri n i n nedenlerinden birid i r.

Toprak dağı l ım ı ndaki büyük eş itsizl i k ve toprağ ı n küçü k bir grup çift­l i kç i ve zeng in köyl ünün e l inde bir ikmesi, köy emekçi lerin in ya rıfeodal yol lar la sömürü l mesi n in ekonomik temel id i r. Yoksul ve orta ha l l i köyl ü lere (çiftçi ocakları n ı n % 86,6'sl) i ş len ir toprağ 1 1l % 48,2'si d üşüyor; büyük toprak sah ip lerin in ve zeng in köy lü lerin e l indeyse (top lam çiftçi ocak lar ı ­n ın % 1 3,4'ü) iş lenir toprağ ı n % 51 ,8'i bu lunuyor. Toprağ ın böylece bir i­kimi, piyasa l ı k h u bu bat ın ve kredi sermayesin in de aynı büyük çiftl i kç i le­rin el inde birikmesine yard im ediyor. Kara rsız ü retim a rt ış ı ve tekrar­lanan du rgun luk, hububat ve sanayi in gereksindiği hammadde yetersiz­l iğ i dönemleri koşu l l a rı nda toprak üzeri nde kuru lan bu tekel, çeşit l i yarı ­feoda l sömürü biçim lerine başvura n büyük toprak sa hipler ini ve aynı za ­manda ka pita l ist çift l i k sah iplerini gerçekte yeni köy a sa lak ları s ın ı f ı ha l ine getird i . Bun lar, aş ı r ı yüksek k i ra lar, tefec i l i k, borçland ı rmayla y ı ­k ı ma uğratma, kanunsuz hububat istifç i l iğ i ve spekülôsyon sayesi nde a la­bi ldiğine zenginleşiyorlar. Büyük topra k sah ibi. tefeci, spekülôtör, çoğu kez ayn ı k iş i o luyor; böylece, bugün H indistan'da pek isabetli ol masa da her yerde « topra k sa hib i lobi ler», yani banka ve tekel ajan ları dedik leri yeni bir « köy el i ti » tabakası ol uşuyor.

Doğa ld ı r k i . toprağ ı n bel i rl i büyük çiftl ikçi lerin e l inde birikmesine son vermek, Hind istan'da demokratik ve tarı msal ha reketin ana pol it ik soru­nudur. Herkesten önce komünistler, toprak mü lk iyetinde bir tavan bel i r ­lenmesi ve bunun üstündeki « topra k fazlas ın ın» topraks ız tarı m işçi lerine ve az, toprak ı ı köyl ü lere dağ ıtı lmas ı öneris in i i leri sürdü ler. Hemen hemen on y ı l boyunca, komünistler, toprak mü lk iyetinde b i r « tava n » bel i rlenmesi f ikr inin Hindistan Ulusal Kongresi'nce kabul ed i lmesinden önce, mem­leketin çeşitl i kesim lerinde çet in bir savaş ım yürüttü ler. Fakat bu f ikr in biçimsel o lara k kabulünden sonra bi le, çeşit l i eyaletlerde toprak mü lk i ­yet in i s ın ı r lama yolundaki kanun uygu lama ların ın gerçekte b i r komedya­dan fa rkı yoktu ; hemen hemen h içbir yerde « tavan » üstü b i r topra k faz­lası bu lunamam ıştı . Batı Sengalya'daki köyl ü leri n 1 968'deki y ığ ı nsal ç ık ış-

968

l a rı , B ihar yarıc ı la rı n ı n , Kera la , Andraha-Pradeş, Tami lnad ve Pencop .eya letlerinde ta rım işçi leri n i n g i rişti kleri hareket ve 1 970 y ı l ı nda tüm Hin­d istan çap ı nda g i riş i len toprak savaş ım ı , burjuvaziyi, bütün memleket için geçerli o lmak üzere sah ip o lunabi lecek en çok toprak m ikta rı n ı azalt­mak zorunda b ı rakt ı . Fakat B i rleşik Cephe hükümet in in başında parti­miz in ün l ü eylemci lerinden A. Menon'un bu lunduğu Kera la eyaleti b ir yana, yak ın geçmişe kadar, tekrar gözden geçi ri len kanunlar hiçbir yerde cidd iyetle uygulanmadı .

Hindistan Komünist Partis i , toprak reformuna i l i şk in o lara k kabul edi­len kanun ları n ertelenmeden ve etk in l ik le uygu lanması için s isteml i bir savaş ım yü rütüyordu . Bu savaşım, boş toprak ları n yoksul köylü ler ve top­raks ız tarım işçi leri taraf ından işgal edi lmesi g i bi biçimler alt ında, tarım işçi lerin in kişisel o lara k işledik leri toprak parça ları üzerinde mü lkiyet hak­larını savunma çıkışlarıyla , ya rıc ı ları n işledikleri toprak lardan çıkarı lmaları karş ıs ında d i renmeleriyle, tefeci lerin el ine geçen cemaat topra klar ın ın köylülere veri lmesini a maçlayan savaş ım la , enson büyük toprak sah iple­r in in el indeki « tava n » üstü a razi « fazlası » na tarım işçi leri ve yoksul köy­l ü ler tarafı ndan e l konu lmasıyla gerçekleştiril iyordu .

Hindistan Komün ist Partisi (HKP), i kt idarı e le geçi rmeye çal ışan sağcı gerici kuvvetlerin komplosu sonucu o lara k ortaya ç ıkan yeni du rumdan, Başbakan indira Gandi 'n in g etird iğ i o lağanüstü d u rumdan ve i lôn ettiği 20 maddel i k ertelenmez ekonomik reform lar program ından yararland ı . HKP, bunun la , emekçi köylü leri tarı m işçi leriyle birleştirmek üzere u lusal çapta bir hareket yaratmayı ve bu yığ ı n ları hükümetçe i lôn edi len eko­nomik pragram ın ha lk yararına gerçekleştiri lmesi için savaş ıma seferber etmeyi amaçl ı yordu . Söz konusu prog ram, sah ip o lunabi lecek en çok toprak ölçülerine i l işk in kanun ları n uygulanmas ı g ib i , toprak « fazlas ı »n ın dağ ıtı l mas ı g ibi , ta r ım işçilerine konut yapabi lmesi iç in a rsa veri lmesi g ibi , tarı m işçi leri n in ve yoksul köyl ü lerin tefecilere olan borçla rı n ı n erte­lenmesi veya yok sayı lması g i bi , angaryan ın , ya rıc ı l ı k ve kesimci l i k le top­rak iş lemenin yasak ed i lmesi , köyde kanunla bel i rlenmiş asg a ri emek ücret in in yükselti lmesi g i bi demokrat ik tedbirleri içeriyordu . Bütün bu ted­b i rler, emekçi köylü ler de içi nde, tüm yurtsever, demokratik ve sol g üçlerin b i rl iğ in in g üçlendiri lmesi için iyi b ir temel yaratıyordu .

Kapitalist sömürünün kurban/an

Burjuvazi varl ı k l ı toprak sah ip lerine dayanarak, köy ekonomisi ü retimin i canlandırma ve a rt ı rmayı a maçlaya n devletsel-kapi ta l i st karekterli bazı tedbirleri gerçek leştird i . (5) Ne va r ki, kapital ist elemanların palazlan-

(") 1 951 'den 1 973'e kadar köy ekonomisinde 50 m i lya r rupiden fazla ya­t ır ım yapı ld ı , su lama sistemini gel işti rmeye de 30 m i lyar rupi ha rcand ı .

969

ması n ı teşvik pol it ikası , ya rı -feodal büyük toprak sa h ip leri n in kapita l istler ha l ine gelmeleri, köyl ü lerin yaşam ı bak ım ından y ık ım l ı sonuçlar doğurdu . Köyl ü ler a ras ında ayrım laşma artt ı , a şağ ı tabaka lar ın y ık ıma uğrama ve proleterleşmesi h ız land ı . Yirmi y ı l iç inde (1 951 - 1 971 ) topla m işg ücünde « çiftçi . . n in payı % 50'den % 43,3'e düştü ; buna karşı l ı k tarım işçi lerin in pay ı 0, '0 1 8,l'den yak laş ık o lara k % 26,3'e çıkt ı . Andhra-Pradeş ve Kera la g i bi eyaletlerde tarı m işçi lerin in say ı s ı " çiftçi .. sayıs ın ı aşt ı , d iğer eyalet­lerdeyse (Tam i lnad, B ihar ve Maharaştra) bun ları n payı % 35-40'0 u laştı . Bu olayla r, kap ital izm iç in h ız la ortam açman ın kan ıt la rıd ı r.

Kapita l ist pazar ın burgac ına çeki len köy ekonomis i , onun bütün değiş­ken l i k ve bozuk l uk lar ın ı h issediyor. Köy lü ü retici ler, büyük sayıda o lma­lar ına karş ın , hôlô daha dağ ın ı k du rumdadı r iar ; daha az sayıda ama çok daha zeng in ve kıyaslanam ıyacak kadar daha iyi örgüt lü olan kapital ist­lere, yan i sanayici ve tüccarlara k ıyasla hiç denecek kadar a raçla iş çevirmektedirler. Bu yüzden, çoğu kez, köylü ü retic i ler kapital ist ta lan ın kurban ı o lmaktadır lar. Bun lar, ü rün lerini ucuza, çoğu kez toptanc ı tüccar­lar ve spekü lôtörler taraf ından ku rnazca dolap larla dayatı lan yapay ola rak düşürü lmüş fiyatla rla satmak zorunda b ı rak ı ı ıyorla r. ate yandan, gereksi ndik leri ma l la rı kaçı n ı lmaz olara k yüksek fiyatla rla a l ıyor­la r. Kanunsuz yiyecek maddeleri i stifç i l iğ i ve spekülôsyon hiçbir yerde köydeki kadar' a l ı p yürümüş değ i ld i r. Köy emekçi leri n in g iderek daha gaddarca sömürülmesi, köy ekonomis inde ve u l usal ekonomide kapital ist i l işk i lerin a rtmas ın ın kaçı n ı lmaz sonucudur.

Büyük tücca r ve faizci sermayenin tarım ü rün lerin in sürümü a lan ına soku lması yen i çel işk i ler doğurdu. Tarım ürünleri fiyatla r ı , emekçi köy­lü ler ve tarım işçi leri ile toprak sah ipleri ve tekelci burjuvazi aras ında başl ıca savaş ım konusu o ldu. Yok!;ul ve orta ha l l i köylü ler ôd i l fiyatlar konu lmas ın ı ha raretle istiyorlar, çünkü çı kard ık ları ürün lerin önemli bir bölümü pazarda satı l ıyor. (6)

Çeşit l i devlet örgütleri ("Cemaatleri gel iştirme servı sı " , " Köy ekono­mis in i gel iştirmeye yard ı m servisi .. vb.) kuru ldu. Devlet, " Hindistan besin maddeleri korporasyonu .. , " Hind istan pamuk üreti m birl i ğ i » vb. gibi ajansla r meydana get i rd i ve bunlar ın yard ım ı yla mal sürü müne katı l maya başlad ı . Devlet, yapay gübre fabrika ları ve tohum temiz­leme firma ları kurd u ; köy ekonomisi kred ileri açmaya başlad ı ; öğre­tim merkezleri açtı ve köy ekonomisi b i l imlerinde a raştı rma temel in i genişletti. Bun lar köy ekonomis in in tekn ik d üzeyin i yükseltt i . arneğ in , traktör sayısı 1 951 'de 9.000 i ken 1 97 1 'de 1 00 bine ; pompa sayıs ı 10 binden 3 m i lyon 200 bin , gübre ku l lan ım ı 21 bin 540 tondan 1 mi lyon 300 bin tona ç ı kt ı .

(6) Hükümetçe kuru lan Ta rı m Orünleri Fiyat Komisyonu Başkan ı D. Nara­yan ' ın i ncelemesine göre, 2 hektardan daha az topra k iş leyen köyl ü ler bi le ç ıkard ık lar ü rünün ortalama °io 33,6's ın ı , 2-4 hekta r iş leyenler de % 27,4'ünü pazarda satıyorlar.

970

Tekelci burjuvazi, fiyat ları yükseltebi lmek iç in , köy ekonomisinin çok gereksi ndiği bazı endüstri ma l la rın ın ü retim inde a rtış tempolarını kasten kıs ıt l ıyor. B i r yandan da, n ice öneml i hammaddelerin (Hint keneviri, pa­muk , şeker kamış ı vb . ) fiyatlar ın ı yapay olarak düşü rmeye çalışıyor. Ve bu yolda çoğun yabancı tekel lerin d i ktasına boyun eğerek, satın a lmu örgütleriyle bir l ikte hareket ediyor. Bu uygulama, gerek hammadde ü reti ­c i leri ola rak , gerekse endüstri mal ları a l ıcı l a rı o larak , emekçi k öy lü leri , c iddi za ra rl a ra uğratıyor.

H ind istan Komünist Partis i , fiyat problemin in hak gözetilerek çozum u için b i r progra m hazı rladı . B u program , tarım ü retim i nde köyl ü lerin emeğ in in ödenmesine uygun bir düzey sağlayacak i st ikra rl ı fiyat lar kon­masın ı ; emekçi köyl ü ler gereksi ndik leri en önem l i ma l la rı n elverişli fiyat­lar la sağ lanmasın ı ; ü retim harcamaları i le mal fiyat ları a ras ında, tarım ürünleri fiyat ları i le endüstri ma l la rı fiyatları a ras ında oran l ı l ığ ın g a ran­t i lenmesini ; h ububat üzerine toptan t icaretin devletçe e le a l ı nmasın ı ; . satı na lma ve satış fiyat ları a ras ındaki tutarsızl ığ ın azaltı lmasın ı toprak' sahipleri ve zeng in köy lü ler için m üterakki ve ayrım i ı verg i sistemi uygu­lanmasın ı ve yoksul ve orta hal l i köylü lerin verg iden büsbütün bağış ık tutu lma ları n ı ; halk ın gereks inmeleri iç in ma l ü reten endüstri ko l ları n ı n ve aynı zamanda en öneml i ma l lar ve bun ları n ü retim i iç in gerekl i hammad­deler ü stüne taptan ticaretin m i l l i leştiri l mesini öngörüyor.

Ta rımda ça l ı şan lar için yeterl i gel i r sağlayacak, en öneml i endüstri mal lar ın ın o lduğu g ibi , tarım ü retim i için gerek l i h izmet ve ma l la rı n da elverişli fiyatlarla edin i lmesi o lanağını sağlayacak istik ra rlı fiyat ları amaç­layan hareket, gerçekte, köylü lerin tekel ler tarafı ndan sömürü lmesine karşı savaşım demektir.

H ind istan köylülerin in durumunun bir diğer kara kteristik çizgis i , yaban­c ı tekel ler tarafından sömü rü lmelerid i r. Bu tekel ler, özel l ik le kötü ad yapmış olan u lus lar-arası korpora syon lar, H indistan ın ekonomik hayatı n ­da köylü lerin ç ıka rla rıyla i l i şk i l i önemli a lan la rda egemenl ik leri n i sü r­dü rüyorla r. Bu egemen l ik , her şeyden önce, petrol ve petrol ürün leri , madeni gübreler, sa lg ın hastal ığa yol açan mik ropla rı yoketmeye yarıyan k imyasal maddeler, i lôç lar, besleyici bitkisel yağ l a r, köy ekonomisi dona ­t ımı vb. g ibi öneml i ma l la rı n i h racatı üzeri nde kontro l leri n i sürdürüyor ve Hint köyl ü lerine çeşitli eşitsiz müba dele biçimleri dayatmaya çal ış ıyorla r.

Hayat ve deney, yoksul ve orta ha l l i köy lü lerin du rumunun g iderek sars ı ld ığ ın ı , y ık ıma sürüklendik lerini ve devlet-tekel karekterli çeşitl i ted­b i rlerin bunla�ı n geçimine ya rarl ı o lmadığ ın ı gösteriyor. Köylü ler ancak birleştik leri ve kendi s ınıfsa l ö'rgüt lerin i meydana getird i k leri takd i rde, tekelci sermayeye karş ı , köy ekonom isine i l işk in bütün .devlet gücünü el lerine a lm ı ş o lan büyü k toprak sah ipleriyle zengin köylü lerin soyguncu

971

eylem ve dolap ları na karşı başar ı l ı b ir savaş ım yürütme olanağ ı na ka­vuşacaklardır.

Ortada bir sonuç daha var : Hindi standa toprak problemin i kap ital ist yöntemlerle çözmeye ça l ışan burjuvaz in in polit ikası suya düşmüş bu lunu­yor. Bu polit ika gelecekte de başarıs ızl ığa hükümıüdür. Burj uvazi n in en enerjik karşı tedbirleri ne karş ın , köy ekonomis inde buna l ım ı n yeniden yayg ı nlaşması olayı , problemin ancak kapital ist olmayan gel işmeyle çö­zü lebileceğini kanıt l ıyor.

Ozcesi, köy ekonomisindeki bunal ımı demokratik yol la g iderebi lmek için, H i ndista n , kendis ine emperya l istlerin dayattığı eşitsiz mübadele sis­temine son vermel i , buna l ı m içindeki emperya l ist memleketler ekonomi­s ine bağ ım l ığ ı n ı azaltmaya bakma l ı , sosya l ist ü l keler ve genç bağ ı msız ü lkelerle karş ı l ık l ı yarar temel ine dayal ı çok yanl ı ticareti gel iştirmel id i r. Bu hedeflere va rma savaşı m ı , genel l i k le demokratik hareketin, özel l i k le de toprak refomu amaçl ı hareketin öneml i bir doğrultusudur.

Köy proleterlerinin sınıfsal bilincinin yükseltilmesi

Hindistan'da tarımsal i l işki lerin öze l l i klerinden biri, top lam işgücü iç in­de tarı m işçi lerin in büyük b i r ağır l ığ ı o lmas ıd ı r. Bu öze l l i k, i şçi s ın ı fı i le köylü lerin bağ laş ık l ığ ın ı geniş let ip g üçlendirme savaşı n ı n strateji ve tak­t iğ in i bel irlemektedi r. 1 971 say ı m ına g öre, tarım işçi leri , köy ekonom i ­s i ndeki topla m işg ücünün % 30,7'sin i bu luyordu. Tar ım işçileri, yoksul

. köylü lerle b i rl i kte köylü nüfusun çoğun luğunu o luşturuyorla r. Bunlar ın sosyal du rumu birçok bak ımdan yoksu l köylü lerin du ru munun benzerid i r. Hem tarı m işçi leri, hem de yoksul köy lü ler, en ağı r s ın ıfsal ve sosya l ezgi biçimlerin in , köle du rumuna düşüren çeşitli bağ ı m l ı l ık türlerin in kurban­larıd ı r lar.

Memlekette kapita l i zmin gel işmesi, tarı m işçi leri n i n yaşama düzeyine ka rşı a labi ld iğ i ne k ıy ıc ı b i r sa ld ı rıy la atbaşı gid iyor. Bu sa ld ı rı on ları da, çoğu yoksul köylüleri de, geçinme a raç ları ndan yoksun etti . Onları ba­badan oğu la yarıc ı , kesimci veya k i racı o lara k iş l iyegeld ik leri toprak parça lar ından sürüp ç ıka rıyor. Küçük toprak sahiplerini y ık ıma uğratıyor. Böylece ' onlardan ka lan parça -buçuk toprak lar da büyük topra k sah ip ­leri n in ve g iderek zengin köylülerin a razisine katı l ıyor. Süregen topra ksal buna l ı m ı n , sürek l i besin maddeleri ve en gerekl i mal lar yetersizl iğ in in , fiyat yüksel iş lerin in ac ıs ın ı en çok tarım işçi leri çekiyor, Hind ista n'da ge­çim zorluğ uyla en çok on lar kıvranıyorlar.

- Tarım işçi lerin i n e meğ i çokluk ayniyatla ödeniyordu. Bu ödemen in evvelcede çok düşük o�a n ö lçü leri, a l ı p yürüyen enflôsyon koşu l la rında, para l ı ödemeye geçi ld ikten sonra büsbütün dayan ı lmaz bir durum yarattı.

972

Ostel ik bu ödeme çoğu ha l lerde düzelili ve garanti l i de değ i ld i r. Tarım işçi leri tomomiyle bu ağaları n egemenl iğ i alt ındadırla r ve çalışıp çal ı ­şamıyacakları büsbütün ağaları n ı n i radesine bağ l ıd ı r. Yı lda en az ından sek iz oy işs iz ka lmak on ları n a rt ık kaçı namdık ları bir yazgıd ı r.

Olağanüstü ağ ı r sosyal durum lar ına karşı n , gelecek, köy proletarya­s ın ınd ı r. Sanayi işçilerin i n yan ı sı ra , tarımda yapı lacak devrimde yönet­menl ik rolü oynamak köy proleta ryasına düşüyor. Son y ı l l a r, tarı m işçi­lerin in sınıf b i l inc in in uyan ışı ve örg ütlü lüğünün yükselişi y ı l la rı o ldu. Yak ın geçmişte, tarım işçileri, ücretleri n in a rttı r ı lması i steğ iyle Hindistan çapında bir g rev yaptı lar. Bu g revi H ind istan Tarı m i şç i leri B i rl iğ i örg üt­l ed i . Memleketi n dört bucağ ındon m i lyonlarca köy proleteri bu hareketi heyecanla destekledi . Tarım işçi leri, seçim lerde sağ ın « büyük bağ ıoşm a » s ı n ı o l uşturan partilere karş ı o y ku l landı lar. C . Naroyan' ın yaptığ ı ka rşı,­devrimci aj itasyona karş ı m ücadele ettiler.

H ind istan Komün ist Partisi Ulusal Konseyi, tarım işçi lerin in istekleri n i içeren b i r yasa hazı rlad ı . Bu yasa'da tarı m işçi lerin in v e yoksul köyl ü­ler in ortak isteklerinden başka, köy proletaryas ı n ı n ertelenmeye gelmez niteli kte şu istekleri yer a l ıyor : Asgari ücretlerin esasl ı o larak yükselt i l ­mesj ; işe alınma koşu}}arını ve işgünü süresini ayarlayan, kadın ve erkek i şçi lerin eşit emeğ in in eşit ücretle ödenmesini sağlayacak normları n ka­nunla bel irlenip uyg ulanmas ı ; « ta va n » üstü o larak el konu lan « fa zl a » toprak larda v e işçilerin savaş ımla elde ettikleri yoz toprak larda örnek kooperatifler kuru lması . . .

Kamünist/erin stratejisi

Köylülerin ve köy proletaryasın ın objektif durumunun çözüm lenmesi , köy­de devrim sürecin in gel işmesinin karakter, doğru ltu ve etkinl iğ i n in a nlaşı l­mosına yard ı m ediyor. Bu çözümleme, sanayi proletaryası n ı n köydeki çeşitl i sosyal zümrelerle bağ ıoşmasına temel olacak f ik irlerin saptanma­s ın ı , ayn ı zümrelerin demokratik devri mden önce, bu devrim s ı rasında ve daha sonraki devrimci olanakla rı n ın değerlendir i lmesini kolaylaştırıyor.

H ind istan Komünist Partis i , memlekette köy ekonomis in in çok yan l ı yapısal kara kterin i gözönünde tuta rak, köyl ü lerin ve ta rı m i şçi leri n in bü­tün tabaka ları n ı kapsayan y ığ ınsa l köylü hareket in i gel iştirip yayg ı nlaş­t ı racak bir pol itika belirledi . Bu hareket, aynı derecede hem feodal izm art ık la r ıno, hem de köyl ü lerin kapita l i stler ve emperyal ist tekeller ta ra ­f ından g itgide daha kıyasıya sömürülmesine karşı yönelti im iş bu lunuyor. H i ndistan Komünist Partisi Ulusal Konsey i 'n in « Köylü hareketi n in bazı problemleri ve bizim ödevlerimiz» başl ı k l ı kararında (Nisan 1975), Komü ­n ist Parti s in in , b i rbirine bağ l ı ü ç ono sorunun çözümünü öngören b i r taktik hattı izlediği söyleniyor. Bu ü ç ana sorun şun lard ı r :

973

a) Kökl ü bir toprak reformu için, toprak için, tefec i l iğe karş ı , kast ayı rı m l ı ve sosyal ezg in in bütü n biçim lerine karşı , kölece bağ ım l ı l ı k bi­ç imlerine karşı savaşı m ;

b) Ta rı m ü retim in in yükselti l mesi iç in , tar ım ürünleri i le köyl ü leri n ge­teks indiği sanayi ma l lar ın ın ist ikrar l ı ve ôdi l fiyat la rla iş lem görmesi iç in savaş ım ;

c) Ta rı m işçi lerin in ôdi l b ir ücretle çal ı şt ı rı lması iç in, topra k için, kö­lece bağ ım l ı l ı ktan, borçlanmayla köleleşmekten, kast ayrım i ı .ve sosya l ezgiden kurta rı lma ları ve i nsana yaraş ı r yaşama koşu l larına kavuşturu l . ma ları i ç i n savaş ım.

Bu sorun lardan her biri n in hafife a l ı nması veya küçümsenmesi, köylü h a reket in i zayıflat ı r, işçi-köylü bağlaş ı k l ı ğ ı n ı n yarat ı lmas ın ı geciktir ir ve köylü leri kendi öz çıkarla rına ka rşı çevirmeye ça l ı şa n sağcı gerici g üçleri n ekmeğ ine yağ sü rer.

Sözkonusu parti hattı , tar ım işçi leri ne ve yoksul köy lü lere dayanma, orta ha l l i köylü lerle birl iğ i g üçlend i rme, yeni lg iye uğrat ı lma ları gereken büyük toprak sahiplerinden, tefecilerden ve tekelc i lerden ayırmak a maciyle va r­l ı k l ı köylü leri de kazanmaya ça l ışma ve işçi s ın ı fı n ı n diğer demokratik g üçlerle bağlaş ık l ığ ı yoluyle topra k devrim in i başarma esas lar ından olu­�uyor. Bu hat, partiyi, H ind istan Köylü B i rl iğ i ve H indistan Tarım işçi leri B i rl iğ i g ib i y ığ ı nsal k�lü örgütleriy le i l i şk i ler ini gel iştirmeye yöneiten bir pol it ikayla desteklen iyor.

HKP Onuncu Kongresi, parti n in etkisi ile kontrol etmekte o lduğu köylü y ığ ın örg ütlerin in sayıca büyük lüğü a ras ında kayda değer bir tutarsızl ı k bu lunduğuna, çeşit l i eya letlerde bu örgütlerin üye sayı s ı n ı n partideki üye sayıs ından epey daha az o lduğuna d ikkati çekti ve yığ ı n örgütleri içindeki ça l ı şman ın küçü msendiğ ine işaret ett i . H ind istan Tarı m işçi leri B i rl i ğ i ve H indistan Köylü B i rl iğ i 'n in y ığ ı nsal ve demokratik işlevli s ın ı fsal örg ütler ha l i ne geti r i lmeleri gerekiyor. Biz, bunun, yığ ı n örgütleri n i n parti i le yı­·ğ ın lar a ras ında «transmisyon kayı ş ı " rolü oynad ığ ına i l i şk in Leninci gö­rüşü can land ı rmakla, bütün partiyi bu prensipi anlama ruhunda eğ itmek­le, köylü lerin ve tarı m işçi lerin in y ığ ı n örgütlerin i güç lendirmek üzere ye­ter sayıda bi lg i l i ve deney iml i parti kadro ları gönderi lmekle yap ı labi le­ceğ ine inanıyoruz. Parti Beşinci Kongres in in bugüne kadar hayata ge­çir i lmemiş olan « Pa rtice yüzümüzü köy lü lere çev i rel im " slogan ın ın yerine getiri lmesi ancak bu suretle sağ lanabi l i r.

Sağc ı ları n demokrasiye karşı sa ld ı rıya geçmelerinden doğan pol it ik buna l ım , köyde emekçi y ığ ın ları n ı n kazan ı lmas ın ı , örg ütlenmelerin i , işçi­lerle köyl ü ler a ras ındaki bağ laşman ın güçlend i ri lmesin i parti n in ertelen­mez b i r ödevi ha l ine getiriyor.

HKP'nin stratejisi, yq ln ı z köylü lerin ve tarım işçi lerin in ertelenmez ge-

974

reksinmelerin in g ideri lmesi iç in deği l , ayn ı zam anda memlekette köy ekonomisin in gel işme genel doğrultusunun kesi n l i k le değ iştiri lmesi iç in savaş ım ı öngörüyor. Ulusa l burjuvaz in in köy ekonomisinde kapital ist ge­l i şmeye yönel i k siyaset hatt ı , görü ldüğü g ibi , başarısız l ığa uğruyor ; tarım ürün lerinde orta lama y ı l l ı k a rt ış tempola rı d üşüyor ; köy ekonomisinde buna l ım tüm ekonomide durgunluğa, işsizl iğ in , açl ığ ı n ve y ığ ı nsal yok­su l l uğun .artmas ına yol açıyor. (') Büyük toprak sa h ip leri, yarıc ı l ı k ve d iğer yarı -feoda l k iracı l ı k biçim leri, köyl ü lerin yoksu l l uğu , köy ekonomi­s in in tekn ik bak ımdan modernleştiri lmesini köstekliyor. Geniş ölçüde rek­lôm edi len «yeşi l devrim ", Hind istan'da köy ekonomis in i kökünden değiş­t i remedi. Bu dôva Hindistan ekonomis in in en zayıf noktası o lara k kal ıyor. Burjuvaz in in sağ kanadı tarafı ndan izlenen toprak - tarım pol itikas ın ın , H ind istan ı n pol i t ik ve ekonomik bağ ı msız l ığ ı n ı g üçlendirmeye yönel ik u lusal hedeflerin gerçekleştiri lmesine engel o lduğu a paçık ortadadır.

Hint köyünde s ın ı f çel işki leri ve s ın ıfsa l savaş ım sertleşiyor. Ş imdi bü ­yük toprak sah ipleri bir a n önce « çiftçi bir l ik leri "nde örgütlenmeye ça l ışıyor, s i lôh l ı gruplar meydana getiriyorla r. Emekçi köy l ü ler ve tarım işçi leri de, kendi ç ıkarlar ını savunarak örgütleri etrafı nda s ık ı bir top lu luk meydana getirmeye çal ış ıyorla r. Birçok eya letin bazı bölgeferinde gerçek bir iç savaş yürütül üyor. Kırsa l cephedeki bu çet in savaşı m ın temel inde Hindistan köy ekonomis in in gel işme yolunu seçme dôvas ı yer a l ıyor.

Part imiz kapital ist olmıyan gel işme yolundan yanadır. Bu gel işme, ta­rımda yarı -feodal sömürünün ortadan ka ld ı rı lmas ına yol açacak, topra ­ğ ı n bir g ru p büyük toprak sa h ib in in e l inde birikmesine son verecektir.

Kapital ist o lm ıyan gel işme yolu , yoksul ve küçük köy lü lerin kooperatif­Ierde örgüt lenmesini gerekti riyor. Bu tedbir, demokratik ha lk devrim i s ı ra­s ı nda meydana getiri lecek demokratik devletin zorun lu yard ım iyle çağ ­daş tarı m tekniği temeli üzerinde köy ekonomis in in gel işt iri lmesini kolay­laştı racaktı r.

Kapita l ist o lm ıyan yol , köy ekonomisinde kred i ve d iğer üretim yatı rı m­ları dağıt ım ı organ lar ın ın örgütsel bakımdan yeniden düzenlenmesin i , köy kesim i vergi organ lar ın ı n, taban köylü kuru l lar ın ın ve kooperatiflerin, kapita l ist e lemanlara daha öte gel işme o lanağı vermemek ve kapita l ist o lm ıyan e lemanlara b i l inçl i ve amaca yönel ik bir destek göstermek üzere, yeni lenmesini öngörüyor.

Parti, k ı rsa l cephede savaşı m ı a rt ı rıyor. Köy lü lere kardeşçe yard ı m et-

(i) Hükümetçe yayım lanan « Ekonom ik Bü lten"de, « Ulusal ge l i r a rt ış ın­dak i durgun luğun , 1 972- 1 973 y ı l la rı nda başgösteren şiddetli enflôs­yonun ono nedeni , tarı m ü ret im in in yeterl i o lmayış ı " gösteriliyor. (<< Economic Su rvey, 1 974-1 975, p. 6.) 1 951-1961 yı l larında y ı l l ı k orta ­lamas� ° 0 4 olan tarım ü retim i a rt ı ş tempolorı , 1 96 1- 1971 döneminde Il/O 2,3 ' e kadar düşmüş bu lunuyor.

975

mek işçi s ı n ı fı n ın borcudur. Biz, köy lü leri ve tarı m işçi lerin i , i leri sürdük ­Ieri isteklerin b ir a n önce gerçek leşti ri l mesi uğrunda savaşı ma seferber etmek ve örg ütlemek amaciyle, yak ı n köylere, fabrika ve i ş letmelerdeki sendi ka örgütlerinden en a ktif işçi leri gönderiyoruz. i şçi s ı n ıfı bugü n ya l ­n ı z genel destekleme ve köy hareketine dayanışma gösterme a ksiyon­la riyle yetinemez. Bu sınıf a rtık köylü lerin savaş ım ın ı günü g ününe örgüt­l eyici eylem gücü ha l ine ge lmekted i r.

işçi s ın ı fı n ı n önderl i k ettiği işçi-köyl ü bağ laş ık l ığ ı , tüm demokratik ha ­reketin ve bu a rada köyl ü hareketin i n başarı sı n ı n önkoşu ludu

·r.

976

Barış savaşçılarının jübilesi

Okuyucu mektupları

Sayın yazı kurulu !

Geçenlerde gazetelerde Dünya Barış Konseyinin 25. ytl­

dönümüne ilişkin bir haber okudum. Kıbrıs halkı adamn

bağımsızltk, egemenlik ve toprak bütünlüğünü savunmada

dünya kamuoyunun seferber etmesinden ötürü bu örgüte

şükran borçludur. Ben, olanağı varsa, Dünya Barış Konseyi'­nin doğuşu ve tarihçesi, şimdiki tasarı ve eylemleri hakkIn­

da bilgi edinmek istiyorum. Böyle bir enformasyonun yalmz

Kıbrıs'ta değil, diğer ülkelerde de ilgiyle karşılanacağını umuyorum.

Lefkoşe, Kıbrıs V. Kupriyanu

Romeş Çandra

Dünya Bartş Konseyi Genel Sekreteri

Dünya Barış Konseyi (DBK), barış ta rafta rla rı n ı n 1 950 Kası m ında Var­şolla'da yap ı lan ik inc i Dünya Kongresi'nde kuru ldu. Birinci Dünya Kon- ' g resi (1) üzeri nden geçen birbuçuk y ı l l ı k süre boyunca, b i rçok memlekette ulusal ha reketler meydana gelmiş , barış ı savunma ulusal örgüt ve komi­teleri kuru lmuştu. Bun ları n tek b i r plôtform üzeri nde birleşmeleri, bu b i r­leşme iç in de da im i bir u lus lara rası organ ı n meydana getiri lmesi gerek i ­yordu.

Dünya Barış Konseyi 'n in kuru lması , insan l ığ ı n üçüncü dünya harbin i bertaraf etme savaş ımında önem l i b i r aşamaydı . Yine 1 950 y ı l ı nda 500 m i lyon barış taraftarı erkek ve kadı n ı n imzasıyla, atom s i lô h ı n ı n yasak edilmesin i isteyen Stokholm çağrısı kabul edi ldi . Bar ış ı savunmak yaln ı z hükümetlerin ve d i plomatlar ın ödevi değ i l , aynı zamanda her insan ı n dôvas ıd ı r. Daha B irinc i Dünya Kongresi 'nden sonra stratej im ize temel olan ve Stokholm çağ rısı 'na imza toplama kampa nyasında eylemsel l iğ in i gösteren bu demokratik prensip, geçen 25 y ı l boyunca bütün çal ışmasın­da DBK'n in k ı lavuzu oldu. Dünya Bar ış Konseyi 'n in yönettiğ i ha reket bü­tün ha lk larca benimsend i .

Barışı savunma ve koruma , u lusal bağ ımsızl ı k, demokrasi ve sosyal i leri l ik savaş ım ından ayrı l amazdı . DBK ha lkları n yazg ıs ıy la i l i şk i l i prob­lem lerin çözümüne katkıda bu lunmaya ça l ışıyordu .

(i) Bak : « Ba rış ve Sosya l izm Problem leri » dergis i , sayı 4 , 1 974.

977

Cezayir, Angola,- Bang ladeş, Viyetno m, G ine-Bisau, Yunan istan , Zim­babve, Hindistan, ispanya, Kamboç, Kıbrıs, Kore, Küba , Laos, Mozambik , Namibiya g ibi ü lkelerin savaşan ha lkarıyla, F i l i st in Arap halkıyla, Porte­k iz, Şi l i , Güney Afrika ve diğer ü l keler ha lk lariyle dayan ı şma kampan­ya ları DBK tari h in in şan l ı sayfa ları o ldu .

Faşizm ve geric i l i k nerede başka ld ı rd ıysa, emperyal izm nerede sa ld ı r ıya geçtiyse, nerede ha lk ları n egemen l i k ve bağ ı msızl ığ ı tehl iyeke düştüyse, DBK ve ona bağ l ı u l usa l örgütler da ima orada u luslara rası dayan ışma eylemsel s i lôhın ı ku l lanara k a nti-emperya l i st, anti-faşist ve barı şsever güç­ler in ön safla r ında yer a lm ış lard ı r.

DBK barış savaş ım ı ana doğ ru ltu ları nda i lerlemeye ya rd ı m eden u l us­l a ra rası a ksiyon lar örgütlenmesine büyük bir önem veriyor. Bu doğ rultu­tarı , u lus lara rası g üvenl ik , s i lôhs ızlanma, sömürgeci l iğe, yeni-sömürgec i l i ­ğ e, ı rk ayrı mına ve ekonomik bağım l ı l ığa son veri lmesi, insan hak ları n ı n savunu lması o larak s ı ra l ıyab i l i riz.

DBK'nin ve Avrupa u l usa l örgütlerin in eylemi, Avrupa Güvenl ik ve işbir l iği Konferans ı 'n ın ya p ı lab i lmesi için gereken kamuoyunun ol uşturul­ması nda öneml i bir rol oynadı .

Helsinki 'de 33 Avrupa devleti, Kanada ve ABD yönetic i lerin in yapt ık­la rı tari hte eşi görülmedik top lantı ve imza lad ık ları Sonuç Belgesi'yle u lus lara rası gerg in l iğ in aza lmas ı maddi bir içeri k kazan maya baş ladı . Bar ış savaş ım ın ın başarı l a rı , büyük ö lçüde, Sovyetler Bir l iğ i 'n in ve d iğer sosya l i st ü lkelerin barışsever polit ika ların ın ürünüdür. Son y ı l la rda, ha l k­lar, SBKP XXiV. Kongresi taraf ından kabul edi len Barış Program ı ' n ı n ger­çekleştiri lmesine tanık o ldulcu. Bu, SBKP Merkez Komites in in ve M K Genel Sekreteri Leonid Brejnev' i n d irençl i v e somut g i riş imlerin in sonu­cudur.

Hels inki 'de a l ı nan kararla r, Avrupa ve diğer k ıta la r ha lk ları n ı n u l us­lararas ı hayatta yeni normlar ın benimsenip yerleşmesi uğrundaki savaş ı ­m ı nda g üçlü birer atı l ı m etmenidir. Bu karar lar tarishel gel işmenin ak ış ın ı ciddi surette etk i l iyecektir. 1 975 Eylü l ünde Dünya Barış Konseyi Prez id­yumu Bürosu, Gine-Bisau'da, Hels ink i an laşmaları ve prensiplerin in ev­rensel önemi sorununu ayrınt ı l ı o lara k g özden geçird i . Bu toplantı dö­nemi oturum la rında söz a la n Gine-Bisau devlet yönetici leri , Hels ink i Top­lant ıs ı üzerinde özel bir d i kkatle du rdu lar ve bu topla ntı n ı n Afrika ve bütün dünya bak ım ından önemine büyük bir değer biçtiklerini bel i rtti ler. Afrika kurtuluş hareketleri temsi lci leri , Helsinki an laşmaları n ın , sömürge­ci l iğe ve ı rkç ı l ığa karşı yürüttük leri savaşta kendi ler in i esi n lediğ in i söyle­d i ler. Asya ü l keleri temsi lci leri , F in lônd iya başkentinde bel i rlenen devlet­ler-arası karşı l ı k l ı i l işk i ler prensipler in i , bir kol lektif g üven l i k sistemi ku­rulması sorununun gündem konusu o lduğu kend i k ıtala rı iç in öneml i b i r etken sayd ık ların ı bel i rtti ler.

978

Avrupa'da barış ı koruma u l usa l komitelerin in Hels inki 'de kararlaşt ı r ı ­Jan prens ip leri ve varı lan an laşmaları hayata geçi rmek üzere g i riştikleri kampanyalara Dünya Barış Konseyi a kt if o lara k kat ı l ıyor. Hels ink i karar­ların ı gerçekleşti rmeye ça l ı şan bütün güçlerin duyduk ları g üvenç ve iyimserl ik ne kadar hakl ı ve temel l i o l u rsa olsun, kendi kend imize avunma ve gevşeme as la doğru o lmaz. Avrupa genel konferans ın ın başar ıs ın ı engel leme yönündeki kötücü l denemeleri suya düşürülen « soğuk harp» yandaşlar ı , ş imdi bu konferans ın sonuçları n ı h içe i nd irme çabasında ­d ı rIa r.

Bugünkü u lus lara ras ı hava DBK'nin kurulduğu zamank inden çok fa rk­l ı d ı r. Biz barış ve yumuşama dôvası n ı n utku ları çağ ı nda yaş ıyoruz. Emper­yal izm, sömürgeci l i k , faşizm ve geric i l i k güçlerine ezici da rbeler indir i l ­m iştir. B i r n ükleer dünya savaş ı tehl i kesi aza lmaktadı r.

Bu yeni aşamada DBK'nin bütün g iriş im ve eylemleri, bir tek a maca, gerg in l iğ in azaltı lması sürecine kal ıml ı b i r kara kter kazandır ı lması a ma ­cına yöneiti im i ş bu lunuyor. 1 976 y ı l ı , s i lôh lanma yarış ına son verme, pol i ­t ik yumuşamayı askersel yumuşa mayla bütünleme eylemleri y ı l ı o lacaktı r.

Bu y ı l Haziran ayında, s i lôh lanma yarış ına son veri l mesi a maciyle yeni Stokho lm hareketi başlatı ld ı . DBK'nin 25. y ı ldönümü , bu hareketi n bütü n dünyada gücünün a rttığ ı du ru m ve koşu l la r içinde kutlanıyor. Ba­r ış taraftarları ulusa l ha reketleri temsi lc i leri ni n 2 1-24 Kasım günleri leningrad'da yapı lacak jüb i le toplantı s ında, yeni Stokholm hareketi n i nas ı l gerçekten y ığ ınsa l ha le getirebi leceğ imiz sorununu e le a l ı p görü­şeceğiz.

S i lôh lanma yarı ş ı na karş ı g i riştiğ im iz dünya ölçüsündeki taarruzun belg i leri şun lard ı r : «Yumuşamanın ka l ım l ı o lab i lmesi için, si/ôh/anma

yanşı durduru/ma!Jdlr ! Yeni u l us lara rası ekonomik düzenin bir an önce yarat ı lab i lmesi iç in, si/ôh/anma yanşı durduru/maIJdlr! Barış ın korunması ve yeni dünyan ın kuru labi lmesi iç in , si/ôh/anma yartşı durduru/ma/ıdlf!»

1 975 Stokholm çağr ıs ı a rt ık birçok mem leketin tan ınmış eylem adam­ları , bar ış hareketi, part i ler, send ika lar, toplumsal ve pol it ik örg üt ler, gençl ik ve öğrenci örgütleri, kad ın hareketi l ider ve yönetic i leri ta rafı ndan imza lanmış bu lunuyor. Ulusa l örgütlere, ü lkeleri n in en öneml i gerek­semeleri uğrundaki savaşı m ı yeni Stokholm çağ rıs ı 'n ı gerçekleştirmek iç in gerek l i eylemlere geçi lmesi sorunuyla bağ lama ve bağdaştı rma yol lar ın ı arama iş i �üşüyor.

Yeni u l us lara rası havan ı n ay ırdedici n itel ik çizg is i , 1 973'te Moskova'da yap ı lan Dünya Barışsever G üçler Kongresi'nde doğan işbirl iğ i ruhudur. Moskova Kong resi 'n in eylemlerini sürdürme komitesi , en geniş ça pta pol i ­t ik görüş ler in i yansıtan gayrıresmi çeşit l i u l us lara ras ı ve u l usal örgütlerin o rtak eylem lerin in g i riş imcis i o lara k önemli b ir rol oynuyor. Bu komitenin

979

g i riş imiyle, barış davası iç in çok büyük önemi o lan u l us lara rası toplantı­lar yap ı ld ı . Bu toplantı l a rda ele a l ı n ıp görüşülen problemlerin en önem­I i lerini, s i lôhs ız lanma, Yakın-Doğu, K ıbrıs, Viyetnam , Şili problemleri ve Asya'da barış ve g üvenl i k sorunu o larak s ıra l ıyabi l i riz.

DBK'nin plôn ve program lar ında, diğer u lus lara ras ı ve u l usal toplum­sa l hareket ve örgütlerle, özel l ik le BMT'yle, UNESKO'yla, Afrika Bir l iğ i Org ütü'yle ve diğer hükümetler-arası örgütlerle işbirl iğ i ne büyük bir yer ayrı l ıyor.

Kuru l uşu üzeri nden geçen 25 yıl boyunca Dünya Bar ış Konseyi öneml i değiş ik l ik lere uğrad ı .

Bir incisi , . sayıca çok büyüdü. Konsey ş imd i 1 25'ten faz la memleketin ve mi lyon larca üyesi o lan birçok u lus lara ra sı örgütün temsi lci lerinden ol uşuyor.

ik i ncis i , konseyi n politik yelpazesi b ir hayli genişledi. Şimdi üyeleri a ra ­sı nda birçok memleket in başl ıca iktidar ve muha lefet part i ler inin tan ın ­m ı ş eylem adamları da var.

Oçüncüsü, vaktiyle konsey in birçok üyesi bi reysel o larak çal ışıyorlard ı ; ş imd iyse bun lar u lus lara rası v e u lusal örgüt/erin temsi lci leri o larak güven mektubu taşıyor ve it iba r görüyorlar.

Dördüncüsü, DBK'nin 1 975 g örüş a lan ına BMT'n i n konu edind iğ i b irçok problem, insan l ığ ı i lg i lend i ren bütün sorun lar g i riyor. Gerek bar ış ın ko­runması na, gerekse özel deyimiyle barı ş ı n kurulmasına büyük bir önem veriliyor.

Beşi ncisi , kendi eylem a lan ın ı y ı ldan y ı la geniş letmekten başka, diğer örgütlerle (kükümetler-dışı ve hükümetler-arası) vaktin in ve kaynakla rı ­n ı n yar ıs ın ı a lan işbi rl iğ i de DBK iç in daha büyük b i r önem kazanıyor.

Ve en son, Dü nya Barış Konseyi bütün kıta ları kapsayan gerçek b i r dünya örgütü ha l i ne ge lm i ş bu lunuyor.

980

Aydınların sosyal-politik görüş ve tutumları

Alberfo Eskala

Arjantin sosyologu

SSCB Bi l im ler Akademis i 'ne bağ l ı Ulus lara rası i şç i Hareketi Enstitüsü'­nün « işçi sı n ıf ı ve bağlaş ık ları » (1) konulu tezlerinde hakl ı o lara k bel i rt i l ­d iğ i üzere, ş imd i k i buna l ı m ı n sonuçla rı n ı işç i s ın ı fıy la beraber orta taba­ka ları n büyük bir böl ümü de der inden derine yaşıyor. Arjantin'de bunlar 1 ,7 m i lyon k iş i o lup, akt if nüfusun % 20's in i o l uşturuyor. Bunları n u l usa l gel i r dağ ı l ım ı ndak i payı du rmaksızı n azal ıyor ve bu da nüfusun bu kesi­m in i n halkç ı savaşıma katı lma objektif sosya l -ekonomik koşu l ları n ı geniş-l etiyor.

.

Yüksek öğ ren im l i uzmanlar orta tabakaları n öneml i b ir b i leşen ve d inamik bölümüdür. Burada şöyle b ir soru doğuyor : Bu zümre, top lum­sal , ekonomik , pol it ik ve kü ltürel rol ü ve ayn ı zamanda b i l imsel-tekn ik iş levleri gözönüne a l ı narak, devrimci sü reçte i ktida r savaşım ı n ın çeş itl i aşamaları boyunca i şçi s ın ı f ın ın önem l i ve gerekl i bağ laşığ ı say ı lab i l i r m i ?

B u problem biz im part imiz iç in n ispeten yen id i r. Doğ ru b i r çözüme kavuşturu lması çok öneml id i r. Çünkü ekonomik gel işmenin ve b i l imsel­teknik u laş ım lar ın ü retimde ve h izmetler a lanı nda yürür lüğe konması tem­polar ındaki a rtı ş ın yan ı s ı ra , toplumda yüksek öğren im l i lerin göreceli pa­yın ın yükselt i lmesi yönünde aç ık-seçik bir eğ i l im de göze ça rpıyor. Arjan­t in 'de son y ı l l a rda genel nüfus orta lama o larak y ı lda % 1 ,5 a rtmışken ün iversitelerdeki öğ renci sayısı n ı n her y ı l yak laş ık o lara k % 10 a rttığ ı gö­rül üyor. (he l l i k le son y ı l la rda ün iversiteleri bit iren lerin sayıs ı da çok çabuk a rtıyor. 1 935 y ı l ı nda 2.31 3 uzman, 1 955'te 6.074 uzman yetiştiri lmişken, bun ları n sayısı 1 965'de 1 1 .244'e çı km ış, 1 97 1 ' deyse 17 bini aşmış bu lunu­yor. Yüksek öğ ren im l i uzman lar sayısı da buna göre a rtış g österiyor.

Arjantin'de 8,5 m i lyon kada r ça l ışan nüfus iç inde 350 b inden fazla yük­sek öğ ren im l i var. istatist ik veri lere göre, memleket ü niversiteleri 1 935 y ı l ı ndan 1 971 y ı l ı na kada r 256 bin d ip lomal ı uzman yet işt irmişlerd i r. Bun­lar b i l im da l la rı na göre şöyle ayrı l ıyo r : (2)

tekn i k ve dak i k b i l im ler - 80.965 - % 3 1 ,6 toplumsal b i l imler 73.584 - % 28,7 sosyal b i l im ler 16 .2 1 9 - % 6,3 t ıp b i l imleri 85.664 - % 33,4

(1) "Yeni Çağ » derg is i , sayı 7, s. 608, 1 975. (2) A. Esca la . Los Profesionales y la Liberacition Naciona! . Buenos Ai res,

1 974.

?81

Bu uzman g rup lardan her biri n in sosyal d u rumuna ve sosyal yapısına i l i şkin g üven i l i r i statistik veri ler bu lunduğunu söyl iyemeyiz. Ne var ki ü n i · versitelerde (sosyal durumla sosyal köken a ras ında t a m uygun luk olma­dığ ı ve g i rd ik leri fakülteyi bütün öğrenci lerin bitirmedik leri göz önüne a l ı na rak) yapı lan o lağan öğ renci sayı m ına bak ı la rak , bun ları n s ın ıfsa l kökeni hakk ında bel i rl i b ir f ik ir ed in i lebi l i r. Buenos Ayres Oniversite­sinde 1 969'da yapı lan sayım , her 1 00 öğrenciden 52's in in ana-babaları ­n ı n ya görünüşte bağımsız ve ücretli emekten yarar lanmıyan küçük mü lk sah ip leri o lara k emeklerini satmadık ları n ı , ya da bel ir l i b i r ayl ı k karşı l ı ­ğ ı nda emekle özelci pratiği bağdaştı ra n uzman lar o lduk ların ı ; 21 ' i n in ençok 50 k i ş i ça l ı ştıran küçü.k sermayeci ; 3' ünün büyük sermayeci ;

, ı o'unun memur ; 5' i n in de işçi o lduk ların ı g österd i .

Demek k i üniversitelerdeki öğ renci l eritı çoğunun orta tabaka la rdan o lduk ları ve yüksek öğ ren imierini tamamlad ıktan sonra da çoğun luk la bu sosyal tabakaya katı lacak ları söylenebi l i r. Biz bu yazımızda orta ta­ba ka lara mensup olan bu bölü m uzman lardan söz edeceğ iz. Orta taba­ka ların , özel l i k le 1 973'te ikt idardan uzaklaşt ırı im ı ş o lan askersel d i kta ­törl ük dönem inde a l ı p yü rüyen ve ş imdi de deva m etmekte o lan sosya l ­ekonomik , kü l türel ve pol it ik durumları n ı n kötü leşmesi, sözkonusu uzman­la rı , i lerici, demokratik ve a nti-emperya l ist dönüşümler i ç i n savaşı ma git ­g ide daha çok itiyor.

Top lumsal hayatta uzman la rı n rolünü , doğal o larak, ya ln ı z sayı ları de­ğ i l , aynı zama nda ü reti mde ve devlet c ihazındaki yerleri , toplumsal oto­riteleri, geleneksel parti lerdeki yönetici du rum lar ı , yani n icel etkenlerden çok, nitel etkenler bel i rl iyor.

Daha önce biçimsel o larak bir yere kadar büyük sermaye ve devlete . bağ ım l ı l ı ktan azat görünen eylem a lan la rı n ı n bun ları n e l ine geçmesiyle atbaşı giden u l usa l ekonomi buna l ım ı ve kapital ist b i ri k im süreci, uzman­la rı n emeğin in kara kteri nde öneml i değiş im lere yol açt ı , on lar ın çevresi n ­de sosyal ayrı m laşmaya h ız verd i . « Bağı ms ız " emeğ in ve özel mesleksel pratiğ in payı azal ıyor. Bun ların yeri n i ücretli emek ve bağı m l ı l ı k i l işk i leri a l ıyor. Ş imdi örneğ in Arja ntin'de özel pratik le geçim lerin i sağlaya n dok­torlar ın sayısı , top lum doktor sayısı n ı n % l O-l S' in i geçmiyor. Doktorla rı n % 60'ı ndan çoğ u, devlet, ya rı-devlet kuru luş ları nda veya özel da i relerde (böylesi ağ ı r basıyor) çal ışmayı , özel prati k le bağdaştı rıyorl a r. Genç doktorla rın ", 0 25-30 kada rı sadece bir tek veya birkaç küçük ay l ık lo geçiniyorla r.

1 973 y ı l ı nda Buenos Ayres'te ve dolayla rı nda çal ışma yeri ve durumu konusunda yapı lan anket te buna benzer bir eğ i l im in va rl ığ ın ı gösteriyor. Işte sonuçla rdan b i ri : M imarlar ın ya ln ı z % 48'i ça l ı şmaları göreceli o la ­rak bağ ımsız sayı labi lecek « serbest meslek » sah ipleri kategoris ini o luş-

982

turuyor, geri ko lon % 52'si - tomamen veya k ı smen - ücretl i emek k iş i ­l eri ha l ine ge lmiş bu lunuyor.

Geleneksel o lara k « serbest meslek l i " k iş i ler kategorisine g i ren diğer uzman gruplar ında da koşu l la r yavaş yavaş değiş iyor. çoğ u mühendis ve teknisyenler büyük devletsel ve özel kuruluş larda ça l ı ş ıyorla r. Daha çok yabancı kuru luş larl a i l i şk i l i o lup, b ir çoğunda yüzlerce uzma n ın çal ı şt ığ ı özel muhasebe da i releri ve d anışman-ekonomistler servisleri ortaya çık ı ­yor.

Esas uzman lar yığ ı n ı n ı n sosya l durumunda ve mesleksel eyleminde oluşa n objektif değ iş imleri n sonuçla rı bir hay l i karmaş ık ve çelişki l id i r. Ama genel eğ i l im , uzman ları n g iderek proleterleşmelerin in etkisi a lt ında, a ra ları ndaki çel işki lerin kesk in leşmesi ve Arjantin'de ş imdik i sosya l -eko­nomik yap ı l ı ş ın zorlanması ve bunun sonucu o lara k uzman ları n daha esasl ı , bi l inçli ve sol görüş ve tutum la ra geçmelerid ir. Uzman ları n istih­dam ı o lanak ları n ı n , ü retim güçleri n in _ gel işme tempolarına, ekonomin i n boyutlar ına , devlet kuruluş ları nda ve özel kuru luş larda b i l im ve tekn iğ in başarı lar ından yararla nma ölçülerine doğrudan doğruya bağ l ı o lduğu­nu söylemek gereksizd i r. Ekonomik , sosya l , pol it ik genel buna l ım ı n iç inde olan, kü ltürde, öğ ren imde ve b i l imde buna l ım geçi rmekte olan bir mem­lekette, ça l ı şma yeri edinme ve meslekte yüksel me_ perspektifleri h iç de parlak değ i ld i r ; ayd ın la rı n bel ir l i b ir bölümü için böyle perspektifler sa­dece bir haya ld i r ; buna l ım , uzmanları n durumu üzeri nde de kaçı n ı lmaz­I ı k la etk is in i g östermektedir.

Bun lar, mem leketi candan i lg i lendiren problemlerin çözü mü yolunda, çağdaş b i l i msel -teknik devrim in açtığ ı çok büyük olanaklar i le memleket ekonomis in in dar g ru p çıkarları na, o l igarş ik-em perya l ist ç ıkar lara bağ ım l ı k ı l ı nması yüzünden sa h ip o lduk ları b i l imsel-teknik b i lg i leri ku l lanma olanaks ız l ığ ı a ras ındaki çelişkiyi her g ü n ve g itgide daha açık o larak h issed iyorla r. B i r yandan, mesleksel eylemlerinin öze l l i k lerinden, daha doğrusu b i l imsel a raştırma ve proje hazır lama ça l ı şmaları n ı n g itgide daha da bel i rg i n leşen toplumsal karakterinden, çeşit l i b i l im da l la rı i le değiş ik profi l l i uzman kolektiflerin in eyleminde daha büyük ölçüde etki ­leşme ve uyumlaşma gerek l i l iğ inden ; öte yandan ş imdik i toplumsal ya ­p ı l ı Ş çerçevesi nde bu gereksemeyi gerçekleştirme o lanağ ı n ı n s ın ı rl ı o lu ­şundan doğan özel çel işk i ler de uzma nları n daha esas l ı mevzilere geç­melerine, sola kayma lar ına yard ım ediyor.

Mem leketin sosya l -ekonomik gereksi nmeleri, b i l im le ü reti min gitgide a rtan karş ı l ı k l ı i l işk is i , ka pital ist dünyan ı n genel buna l ım ı , bu ayd ın ta­bakalar ın ı şu veya bu biçimde daha başka top lumsa l gei işme perspe;< tif­leri a ra maya yöneltiyor. Buna, emperya l izmin mevzi lerin in dünya çapı nda kötü leşmesi ; sosya l izmin başarı ları ve bu arada sosya l i st ü l kelerin b i l im­sel-teknik u laş ım ları ; geniş ha l k tabaka ları üzerinde Marksizmin etk is in in

983

a rtması ; d i ktatörlüğün yeni lmesinden sonra başlayan süreci gerici l iğ i n her a raca başvura ra k du rdurma çaba larına karşın, yığ ın ları n pol it ik bi­l i nç lenme ve savaşkan l ı k boyutunun el le tutu l u r b i r gerçek ha l i ne gelmesi de ya rdı m ediyor.

Deney gösteriyor ki, uzman ların büyük bölümünün daha esas l ı mevz i ­lere geçmelerine objektif ve sübjektif o lara k yard ım edecek koşul lar var olsa bi le, on ları n görüş ve tutum la rın ı n devrim davası için a rzu edi len yönü a lmas ına bu koşu l lar ın her zaman kendi l iğ inden etk i yapabileceğ i düşünü lemez. Part in in amaca yönel ik ve p lanl ı ça l ı şmas ı ol madan, gele­neksel örgütlerin demokratik, i ler ici ve a nt i-emperyalist, demokrat ik cep­heye katı l ma koşu l ları başariyle gerçekleşti r i lemez. Ka ld ı k i , uzmanlar ın demokrat ik ve a nt i -emperya l ist mevzi lere geçmeleri ne karşı gerici güçler ve emperya l izm a ktif b ir d i reniş gösteriyor, üstel i k burjuva top lumu ay­d ın ına özgü i k i rc im ve kara rsız l ı k da o lumsuz bir rol oynuyor. Esasen, top­l umun kapital istçe ö rg ütlenm iş o lmas ından doğan birçok ideolojik ve pol it ik tutumların , sosya l i st f ik ir ler temeline daya l ı toplum düzenine k ıs­men veya tamamen ters düşen gö�üşlerin böylesine daya nık l ı ve d i rençl i oluşunun nedeni de budur. Bu ka rşıt ya rg ı l a r çürütü l med i kçe, yüksek öğ­ren im l i uzman ları n bi l i nc;:inde o lumlu değişimler yaratı la maz. Onların bi­l incine gereken özü kazand ı rmak da, parti n in varl ığ ı , ey lemi ve Marksist ideoloji o lmadan başar ı labi lecek iş değ i ld i r.

Son y ı l larda Arjantinde sol güç lerin eylemirıde b i r can lanma göze çar­pıyor, Marksizmin ve Komünist Part is in in etkisi a rtıyor. Bu koşul larda, gerek parti n in , gerekse diğer i lerici çevrelerin ayd ı nlat ıc ı ça l ı şmaları sa ­yesinde, uzmanlar ın b i l i nc inde olumlu değiş imler, somut ola ra k buna­l ımın ekonomik ve pol i t ik nedenlerin i kavrama konusunda, ü retim i l i ş ­ki lerinde kök lü devrimci dönüşü mlerin gerekl i o lduğunun b i l incine varma ve bun ları n gerçekleşti ri l mesi iç in ha lk ın verdiği mücadeleye ö rgüt lü 010-(ak katı lma gereğ in i kavra ma konusunda değişimler sağ lanabi l iyor. Sos­ya l -po l itik bi l incin gel işmesi, uzmanlar ın gerek ha lk ın savaşım ına , gerekse kendi istekleri n in yeri ne get i ri l mesini sağ lama yönündeki harekete a ktif o lara k katı l ım ın ı n genişlet i lmesine yard ım ediyor. Son y ı l la rda bütün mes­lek lerden uzmanlar a rasında birçok a ksiyon örgütlendi ve bu cümleden o larak, doktorla r, avukatlar, eczac ı lar, d işçi ler vb. memleket çapında g revler yaptı l a r.

Uzmanları n örg üt lü l ük düzeyi h issed i l i r b ir yüksel iş gösteriyor. Onlar ın meslek kol u ve bölge send i ka örg ütleri n in ya ratı lması süreci tamamlandı . Daha önce kuru lmuş o lon yersel, bölgesel ve u lusal ça ptaki meslek kol u örgütlerine, çeşitl i meslekler temsi lci lerini bi rleştiren taşra federasyon ları eklendi . Bu cümleden olarak, Arjantin Cumhuriyeti Yüksek Oğren iml i Uzman lar Gene l Konfederasyonu kuru ldu . Bu konfederasyon, 20'dan fazla u l usal ve bölgesel örgütü ve bun lara mensup 200 bin kişiyi bi rleştiriyor.

984

Memlekette, geçmişte ayd ın la r iç in ka ra kteristik o lan geleneksel ekono­mik ve uzlaş ıc ı görüş ve tutum ları n aş ı ld ığ ın ı g österen nice ç ık ı ş lar örg üt­lendi . Bu ç ık ış larda, uzman ları n özel istekleri i le u l usal problemlerin , yan i yurttaş özg ü rlüğünün korunmas ı , devletin demokrat ikleşmesi, tekellerin egemen l iğ in in s ı n ı rlanmas ı gibi bütün ha lk ı i l g i lend i ren problem leri n çözümü zorun luğu bağdaşt ırı l ı yor. Savaşım ın etkisi a lt ında ve savaşı m ı n içi nde, uzmanlarla ha l k yığ ı n la rı a ras ında eylembirl iğ i kurul uyor. Netek im, son aylarda, memlekette durumun gerg in leşmesiyle i l g i l i o larak , Uzman­lar Genel Konfederasyonu, b i r ortak görüş ve tutuma varabi lmek a ma ­ciyle, diğer toplumsal örgüt lerle v e Komünist Partisi de dah i l o lmak üzere çeşitl i pol it ik parti lerin yönetici leriyle temaslara geçti . Onemi hiç d e küçümsenmiyecek o l a n bu pol it ik davran ış, ayd ın ları n önemli bölümünün o lgun luğuna işarettir. Bu , ayn ı zamanda komün istlerin uzmanlar a ras ında ve on lar ın örgü tleri içi ndeki ça l ı şma ları n ı n bir sonucudur.

Uzman ları n ve on ları n örgütlerin in , demokratik , i lerici ve ant i -emper­yal ist güçlerden yana kazan ı l abi l mesi ve bun ları n en savaşkan ve b i l inç l i böl ümünün proletaryan ı n ve proletarya partisin in ideoloj ik mevzilerine geçebi lmesi için sürekl i ve çetin bir ideolojik savaş ım yü rütü lmesi gerek­l id i r. Kendi başı na objektif koşu l lar, savaş ım maneviyot ın ın varl ığ ı ve savaş ıma katı l ı m deneyi, önemi büyük etkenler o lmak la beraber, yeterl i deği ld i r. Uzmanlar üzeri nde etki ya pan, memleketi n durumunu ve kend i durum lar ın ı kavra ma larına , buna l ım ı n nedenleri n i ve bundan ç ık ı ş yol la­rı n ı kestirmelerine engel o lan çeşitl i görüşleri n açığa vuru lması veya b i r kenara it i lerek etk is iz b ı ra k ı lması öneml i b i r sorundur. Burjuvazi n in etkisi asıl b i l i nçte, b i reysel veya toplumsal b i l i nç a lan ında güçlüdür, o lumsuz etkenler bu a landa en büyük güçle beli rir.

Uzmanlar ın ideoloj ik görüş ve tutum ları epey o laca ı ıd ı r. Onlarda bur­juva- l ibera l görüş ler, « desarol izm »in (ispa nyolca «desarro l l i smo», yani gel işme sözcüğünden) çeşitl i va ryant ıarı , peronist ve neo-peronist ideoloji ve d iğer sözde Marksist ve aş ı rı sol f ik irler hep b ir o radad ı r. Nice uzman­lar, maddi geçimin güven i l i r «gara nti » si o lara k ha ıa başl ıbaşına özel pratiğe bel bağl ıyor, «devletçi l i k » ve « kolektiv izm»i eleştiriyor, onmaz b ir buna l ım ı n kıvrand ı rmakta o lduğu kapital ist sistemin temellerin in temeli olan özel g i ri ş imi ve özel mü l kiyeti savunuyorlar. SosYdl izmin iç nitel iğ i ne, yaşamdaki sosya l izmin uzman lara sağ lad ığ ı insancı l ve sosyol o lanaklara da ir gerçek-dış ı uydurmalarla kafa ları karıştırı l a n uzmanlar ın a nti-sovyeti k önyargı ve saplant ı l a rı da ha ıa g üç lüdür. Ote yandan, burjuva- l ibera l görüşleri paylaşan birçok uzman d a , yurttaş özgü rl üklerin i , demokrat ik yasa l l ı ğ ı , k iş i hak ları n ı savunmakta, pol it ik ayırı mc ı l ığa karş ı savaşmakta­d ı riar.

« Desaro l i zm»in ve bunun teknokra tizm g ibi türlerin in ya ndaşları , sosyal i lerlemeyi s ırf ü retim düzeyiyle ve ü retim güçleriyle bağ l ı görüyor, top-

985

J umda varo lan çel işki lerin, sosya l -ekonomik toplum ya pıs ı değiştir i lmeden, sadece etkin « bi l imsel tedbir ler»le çözü lebi leceğ ine inan ıyorla r. Bun la r devletin s ı n ı fsa l karakteri n i gerektiğ i g ibi kavrayam ıyor ve « sosya l dünya » ideoloj is in i kabu le yatkı n l ı k gösteriyorlar. Peronist yönetic i lerin aş ı lad ığ ı burjuva m i l l iyetç i l iğ i ideoloj is in in etkisi a l t ında bu lunan bir grup uzman, öncel ik le gençler, ayd ı n lar ın sosyal iş levlerin i ve verd ik leri emeğ in karak­teri n i b i I imse I l i k le an lamaktan uzak bu lunuyorlar.

Biz her uzma n grupunun ideoloj ik tutumuna somut olara k yanaşıyoruz. Deneyimizde, part in in uzman lar a ras ındaki ideoloj ik çal ı şmas ın ın bel i r­l enmesine temel olan ideoloj ik ayrı l ı k la rla bir l i kte, her uzman g rupunun a nti-emperya l ist savaş ımda a ld ığ ı somut tutumu, emekçilerle eylembirl iğ i konusundaki davran ı ş ı n ı objektif o larak d ikkate a l maya ça l ı ş ıyoruz.

Arjantin Komünist Partis i , ha l kça yürütülen savaş ıma uzmanların b i ­l inç l i katı l ım ına büyük b ir önem veriyor ve bu noktadan hareket ediyor. AKP Genel Sekreteri A. Alvares' i n bel i rttiğ i g ib i , ayd ı na özgü emekle topluma katı lan lar, sanat a lan ı nda ça l ı şan lar, yüksek öğrenim l i uzma n­la r, b i lg i nler, u l usal ku rtu luş uğrundaki savaşı mda güveni lmeye değer

. öneml i bağlaş ık lard ı r. Arjantin komünistleri, bir yandan uzman lar konu­sunda n ih i l i stçe ·tutuma karş ı kes in l i k le savaşıyor, öte yandan bunlar ın demokratik ve devrimci sürece celbed i lmeleri için, b ir ul usa l demokratik cephe yarat ı lması iç in , elden geld iğ i nce büyük sayıda uzman ın prole­tarya ideoloj is inden ve işçi s ın ı fı n ı n devrimci partis inden yana kazan ı l ­ması i ç i n ideoloj ik , polit ik ve örgütsel savaş ım ı geniş letmeye ça l ış ıyor.

B i l imsel -teknik devrim in doğ urduğu bi lg i lerden en geniş ölçüde yarar­lanmadan, devrimci progra m ın gerçekleşebi leceğ in i düşünmek zordur. Çağdaş bi l imsel-teknik i lerleme düzeyine uygun niteli kte ü retim güçleri yetiştirmede tarihsel süreleri k ısa ltma sorununun çözümünde, yüksek öğ­ren im l i uzman ların , b i lg i n leri n ve tekn isyenleri n öneml i b i r rol oynad ı k lar ın ı herhalde kabul etmemiz gerek i r. Proleta ryan ın partis i , b u kadrolar ın saflarında çal ışma sorunu üzerinde da imi bir d ikkatle duruyor. Bu çal ış­man ın ne kadar öneml i olduğunu yakın geçmişteki Şi l i deney imi de gös­term iş bu lunuyor. B i l ind iğ i gibi , Şi l i 'de bazı uzman örgütleri Halk B i r­l iğ i hükümetine karş ı eylemde bu lunmuş, faşist lerin hükümet da rbesi yapmaları na elveriş l i bir havan ı n ya ratı l mas ına yard ı m etm iş lerd i r.

Yüksek öğrenim l i uzmanlar ın esas yığ ın ın ı , b i lg in leri ve çeşit l i sanat a lan ı nda ça l ı şanları işç i s ın ıf ından yana kazanma sorunu, komün istleri, bun ları n karakteristik öze l l i klerin i , i l g i ve istekleri n i temel l i ve sürek l i o lara k incelemekle, örgütlenmeleri iç in en etkin pratik biçimler bu lmak la yükümlüyar. A. Alvares yoldaş, bunun, ayd ı n lar aras ında yen i kadro ko­mü nistler ve partisizler hazı rla ma ça ba ları m ızı a rt ı rmamız ı , bun lar a ra ­s ından mem leketin i leri l i k yol una, u l usal ve sosya l kurtu luş yoluna yönel­t i lmesi için savaş ıma hazı r yönetici ler yetiştirmemizi gerekti rd iğ in i bel i rti-

986

yor. Part imiz, XLV. Kongre'miz in bel irled iği pol it ik hattı ve a ld ığ ı karar­la rı hayata geçirme çabasiyle, uzman lar a rasında memleket çap ında ça l ışmayı örgüt lemiş bulunuyor ; orta ta bakaları n bu ayrım i ı ve a ktif bö­lümünün demokrrıtik ve a nti-emperya l ist o lanak ların ı küçümsiyen görüş­lere de kes in l i k le karşı koyuyor.

Arjant in, sosyal -pol i t ik tari h i nde sorum lu l uğ u büyük bir dönemi yaşı­yor. Memlekette çel işki leri n sertleşmesi, Arjantin in en önemli pol it ik , eko­nomik, sosya l ve kü l türel hayat ka ld ıraçıc rı n ı e l lerinde tutan emperya l iz­min , pomeşçik o l igarş is in in ve büyük a racı sermayen in dayatt ık la rı ş imdiki g id iş in değ i ştiri lmesi uğrunda ha lkça yürütülen savaşım ı n güçlenmesine yol açıyor. Memlekette bugünkü durumdan demokrat ik ve anti-emperya· l ist ç ık ış ı g üven alt ına alacak biricik yol, Arjantin ha lk ın ın geleneksel düşmanlar ın ı bozguna uğ ratmak üzere, öneml i bir g ücü oluştura n bütün sosyal tabakaları ha ı kça savaş ıma çekmektir. Ulusal ve sosyal kurtu luş f ik irleri, buna l ım ın ağır sonuçların ı s ı rt ında h i ssetmiş ve h i ssetmekte o lan gen iş ha lk tabakaları n ı görüş ve eylem leri nde esinlernekted i r.

Arjantin Komün ist Partisi, y ığ ı n lar a rası ııda etkisini geniş letme, pol it ik savaş ıma katı lmakta olan yeni sosyal zü mreler a ras ında bu etkiyi yaymo bak ım ından büyük olanaklara sahip bu lunuyor. AKP'n in, ana hedefleri n­den b irin i , gerçek bir y ığ ı ıı partisi ha l i ne ge lme hedefin i gerçekleşti rmeye ça l ışt ığı günümüzde bu sorunu çözüme kavuşturman ın özel bir önemi vard ı r.

987

ABD komünistlerinin memleketin gel işmesine ilişkin görüşleri

John Pittman

ABD Komünist Partisi Merkez Komitesi

Politik Komitesi üyesi

Birleşik Amerika 1 970 y ı l l o rı n ı n i k inci yar ıs ında hongi yoldan yuruye­cektir? Bütün soru lar ın başı nda gelen bu soru bugün her Amerikan a i le­s in i düşündürüyor. Ve dünya kamuoyunu da merak land ı rıyor, endişeye düşü rüyor.

Ameri ka n komün istlerine göre, bu merak ve endişe ABD'nin gel iş­mesinde nazik b i r dönemi yaşamakta o lmasından i leri ge l iyor. B i rl eş ik Amerika kapita l izmi , ka pita l izmin genel buna l ım ın ı n sarsıntı ve değ iş im­Ier in sü rat ve gücü bak ım ı ndan eş i o lmıyan yeni aşa ması n ı n sonuçları iç inde ça lkan ıyor. Genel buna l ım, çevrimsel ekonomik bunal ım la , sosya l ­pol it ik buna l ım la örü l üyor. Kapita l izmin ekonomik, po l i t i k ve ideoloj i k bütün çel işk i leri, yani üretimin toplumsal kara kteri i l e kapital istçe, özel benimseme a ras ında du rmadan keskin leşen çel işki n in doğ urduğu ve bes­lediği çel işk i ler daha sert ve şiddetl i bir n itel i k a lm ı ş bu lunuyor. Gel işmiş kapital ist ü lkeler için kara kteristik o lan bütü n kriz o lgu la rı B i rleşik Ameri­kada kend in i gösterdi. Bunun la birl i kte, ABD'n in dünya ka pita l i �t siste­mi ndeki özel du rumu dolayısiyle, aynı zamanda b i l im ve tekn iğ in daha yüksek oransal ge l işmesi ve baz ı tarihsel u lusa l özel l i k ler sayesi nde, bu­na l ım ı n yeni aşaması ABD için a labi ld iğ i ne ağır b ir du rum yarattı .

ABD KP Merkez Komites in in Parti XXi. Ulusal Kongresi için haz ırlad ığ ı esas pol it ik karar tasarıs ında, memleketin durumu « görü l medik şiddette buna l ım bel i rti leri » çizgi leriyle değerlend i ri l iyor. Bu belgede daha öteye şöyle deni l iyo r : «Tekelci se�maye, bu ağir du rumun içinden, sonuçları emekçi y ığ ın ları n ı n s ı rt ına sararak, yeni sömü rüyü a rt ı ra rak , ı rkçı l ığ ı ve ı rksal çatışmaları körük l iyerek, yeni pol it ik bask ı lara başvura rak, demok­rat ik hak ları ve kurumları çiğn iyerek sıyrı l ı p ç ıkmaya ça l ı şıyor. ate yan­dan, dünya a lan ı nda g üçler dengesi n in B i rleşik Amerika iç in g itgide daha elverişsiz bir değ işme göstermesi, a)(.nı zamanda memleketin kend i iç in­deki demokratik hareketlerin ve savaş ımın g iderek büyüyen boyut ları ve g ücü, onu bir yere kadar geri lemek ve bazı mevzi lerini terketmek zorunda b ırak ıyor.

Bundan ötürü, ş imdik i dönem için, bir yandan Ameri ka n emperya l iz­minin yabancı ü lkelerde serüvenci sa ld ı rıya geçmesi tehl ikesi n in büyü ­mesi, memleket içinde de baskı lar ın ve faşizm teh l i kesi n in a rtması doğa l -

988

d ı r. ate ya ndan, ABD, ant i-manopolist savaş ım ın yükselişi , a nt i -mono­pol ist güçlerin kapasites in in büyümesi ve birl iğ in in daha da sağ la m laş­ması, yeni utku ve başarı l a ra açı k . büyük patansiyel a lanaklar dönemin i yaşamaktadır . ..

Savaş/m deneyi değiştokuşu forumu

Bu y ı l ın 26-29 Haziran gün lerinde Şikaga'da yap ı lan ABD Komünist Partisi n in XXi. Ulusal Kongresi, partiyi böyle bir savaş ıma seferber ede­bi l mek üzere, XX. Ulusal Kongre'den (1 8-21 Şuba k 1 972) sonra ki dönem­de u lus lara ras ı a landa ve memleket içinde oluşan değiş imleri ayrı ntı l ı ve etraflı biçimde çözümlemeye çal ıştı. 1 970 y ı l lar ın ın ik inci yarıs ında par­t in in ka rşı karşıya bulunduğu prablem ve sarun la r, parti n in gel iş ip bü­yümesine ve eylem in in etk i n l iğ i ne i l i şk in değer ya rg ı l a rı kongrenin 19 sek­siyonunda görüşü ldü . Dört g ü n süren gerg in ça l ışma lar boyunca, kong re­den önceki üç ay l ık görüşmelerin ürünü olan esas polit ik ka ra r tasarısı tekra r tekra r ele a l ı nd ı . Delegeler bu belgede bir d izi değişik l ik ler yap­t ı l a r. Tüzüğü yeniden gözden geçird i ler ve çağdaş koşu l lara uygun yeni b i r parti p rogram ın ı n hazırlanmasın ı kara rlaştı rd ı l a r. Ve ayrıca parti ça­l ışması n ın somut soru n larına i l işk in birçok karar lar a ld ı la r.

Kongre delegeleri memleketin 50 eya leti n in 37'si n i temsil ediyorlard ı . çoğ u işçi s ın ı f ından ve bu s ın ı f ın bağlaş ığ ı o l an diğer emekçi tabaka­lar ından gelmeydi ler. Hemen hemen hepsi , halk savaşına a ktif o larak katı l mış savaşçı lard ı ; send ika ların , çeşitl i ha l k örgütlerin in gen iş üye y ığ ın la rın ı , memleketi n ı rk ve u lus bak ım ından çok çeşitl i halk ı n ı temsi l ediyorlard ı . Delegelerin % 30'u kad ınd ı . Yüzde 33 kada rı otuz yaşı ndan daha gençti . Kong reye katı lan lar ın % 32'si Afrika, Meksika, Porto Riko ve Asya köken l i Amerika l ı lar ın en çok gadre uğrayan ı rksal ve u l usal ­

az ın l ı k lar ın ın ve Amerikan kızı l deri l i lerin in (çoğu afra-a meri kan) tem­s i lc i leriyd i ler.

Anti -emperya l ist dayanışma ve proleta rya enternasyonal izmine has­redi len oturumda, Porto Riko Komü nist Partisi Genel Sekreteri Fel ix Ohjeda, Kanada Kamün ist Partisi Merkez Komitesi üyeleri Wi l l iam Ross ve Claire Demers birer konuşma yapt ı lar. Birleşik Ameri ka'ya g i rmele­r ine iz in veri len bu kardeş part i ler delegeleri (çoğu kardeş parti ler dele­gelerine ABD Dışiş leri Bakanl ığ ı E iriş vizesi vermedi), kongremizde kendi ha lk ları n ı n savaş ım ın ı a nlattı la r. Ayn ı otu rumda, a ra ları nda devlet adam­ları n ın , m i l letveki l lerin in , öğ retim üyeleri n in , b i lg i nleri n ve sendika ön­derlerin in bul unduğu 200 kadar temsi lc is ine ABD'ye g i rme izni veri lmeyen ' 62 komünist ve işçi partis in in kutlama mesaj la rı okundu. çoğ u kardeş parti ler delegelerine Ameri kaya g i riş vizesi veri l memesi, ABD hükümeti-

989

n i n gezi ve enformasyon a l ışverişi özgü rlüğüne sayg ı l ı o lduğu yolundaki beyanlar ın ı ya lan l ıyon b i r kan ı t o ldu. Bunu , gerek B i rleşik Amerika'da ge rekse yabancı ü l kelerde komünist o lmayan b i rçok gözlemci de böy­lece bel irttiler. Sözü geçen oturumda, ABD Komünist Partisi MK Ulus­la ra ras ı I l işki ler Sekreteri Helen Winter, yak ı n gelecekte b i r komün ist ve işçi part i leri u lus lara rası dan ı şma toplantıs ı yapı lmas ı f ikri n i pa rtim iz in destekled iğ in i b ir kez daha di le getird i .

Kong re partin i n yeni Merkez Kom itesi n i ve Ulusal Konseyi n i seçti. Henri Winston partin i n Ulusal Başkanl ığ ı na , G. Ha l l 'de Genel Sekreterl iğ ine yeniden seçi ld i ler. 29 Hazira nda « I nternational Amph itheater» sa lonunda, part im izi kuran komün istleri a ndığ ım ı z Ameri kan Devrim in in 200. yı ldö­nümü münasebetiyle yığ ı nsa l b ir tören yap ı ld ı . Tören mit ingi iç in, mem­leketin dört bucağ ından özel otobüslerle 6 b in kiş i geldi . Mit ingte. H . Winston, G. Ha l l, Angela Davis ve diğer parti yönetici lerim iz, aynı zamanda komünist o lmıyan bazı toplum adamları söylevler verd i ler.

Kongren in kapan ış konuşmasında, G. Hal l , komün istleri, 1 776 Ameri­kan Devrimi 'n i ya ratan savaşçı l a rı n vasiyetleri n i hat ırlamaya ve öncel i k le i nsan hak ları n ı n , yan i çal ışma hakk ın ın , ı rksal ezg iden azot koşu l lar a l ­t ında yaşama hakk ın ı n , i htiya rların g üven l i k iç inde bir emekl i l i k hakk ı n ı n , gençlerin ça l ışma, öğren im , yaşa ma ve sevme hakk ı n ı n , diğer ha lk larl a barış ve eşit l i k le yaşama hakk ın ı n yer a ld ığ ı u lusa l istekleri gerçekleştir­mek üzere ça l ı şmaya çağ ı rd ı .

Kongren in kara rla rı ve belgeleri , gelecek b i r kaçyı l i ç i n partin i n e l inde teorik ve pratik birer s i lôh olacakt ı r. Bu kara r ve belgelerde, ABD işçi s ı n ı fı ve ha l k yığ ı n la rı iç in daha iyt bir yaşam uğrunda yü rütmekte o ldu­ğumuz savaş ım ın çok çeşit l i ve değerli deneyi Marksist-Len in i st öğreti temeli üzeri nde genel leşti ri l iyor. Böyle bir genel leme zor ve karmaşık b i r sorundur. G. Ha l l yoldaşın «Ameri kan kapita l i zmin in buna l ım ı ve bizim savaş ımız» konu lu raporu b i r sorunun çözümünü kolaylaştı rıyor. Kong re­n i n bir inci oturumunda okunan ve onaylanan bu pol it ik hesap verme raporunda i leri sü rü len fik i rler, esas politik kara r üzeri ndeki görüşmeler, Merkez Komitesi n i n ve diğer parti organ ları n ı n kongreden önceki ple­num la rı parti n i n a na sorun ları çözmeye yönelmesine yard ı m ettiler. Bun­lardan başka, H . Winston 'un ek raporu, yersel pa rti organ la rı , seksiyon ve komisyon lar yönetic i leri n in konuşmaları da aynı amaca h izmet etti. Kongremizin ça l ı şmas ı , partiyi örg ütleme ve parti işlerinde kolektivizm bak ım ı ndan demokrat ik santra l izm prensib in in ne kadar yara rl ı ve etk i l i olduğ unu bir kez daha gösterd i . Bu prensip, partimiz in yeni tüzüğ ünde tesbit edi ld iğ i üzere, « pa rti n i n politi kas ın ın bel irlenmesine ve parti yöne­tim organ ları n ı n demokratik yoldan seçi lmesine bütün parti üyeleri n i n aza mi ölçüde katı l ım ı n ı , bel i rlenmiş genel pol it ik hatt ın gerçekleşt i ri l ­mesinde tüm partin i n eylemin i koord ine eden tek u l usal merkezden yö-

990

netim le» bağdaştı rıyor. Kongrece kabul ed i len ve gelecek birkaç y ı l ı kap­saya n savaş ım program ı , B i rleşik Amerika iç in bar ış ve i leri l i k yol unu çiziyor.

Bugünkü Birleşik Amerika

Parti miz in kongresi, ABD yönetici s ı n ı fı safları nda bozuntu ve karış ık ­l ı ğ ı n a l ıp yürüdüğü, memleketi g üvensizl ik, hoşnutsuz luk ve endişe dal ­gas ı n ı n kaplad ığ ı b ir dönemde yap ı ld ı . ABD emperya l i zmin in Çin-Hindi ' ­nde uğ rad ığ ı yen i lg i , «Watergate » davasıyla i lg i l i aç ı k lama ve fiyas ­kolar, C iA ve FBi taraf ından yasa l l ığ ı n kabaca bozulması olayla rı , suç­ları n ve yolsuzl uk ları n a l ı p yürü mesi hükü mete ve devlet kurum larına gü ­veni daha da sa rstı ve güven buna l ı m ı n ı a labi ld iğ ine derin leşti rd i . Kend i seçim bölgelerinde incelemeler yapara k merkeze dönen Kong re üyeleri, Amerikan yurttaş ları n ı n politik yaşa ntı s ı n ı n a ld ığ ı bütün biç imlerden son derece düş k ı r ı k l ığ ına uğrad ı klar ın ı ve memleketin geleceğ inden en­d işe duyduk ları n ı an latıyorla r. Başka n Ford'da b i r a n önce « u lusal he­def»in bu lunmas ından sözediyor. Ama kamuoyu yoklama enstitü lerin i n veri lerine göre, A B D halk ı a rt ık Beyaz Saray'da sağduyu v e b i lge l iğ in hüküm sü rdüğüne i nanmıyor. Burjuva bası n ı , ekonomin in gel işme per­spektifleri n i değerlendirmede « uzmanla r»ın oydaş o lmadık lar ın ı b i ld i riyor. Bütü n memlekete yayı lan nüfuzl u derg i lerde, « Bi rleşik Amerika'da kap i ­ta l izmin geleceğ i va r m ı ? .. sorusunun i leri sürü ldüğü yaz ı lar yayı m lan ıyor.

Ne var ki, kap ita l izmin batmağa yüz tutması ndan doğan kuşku ve şaş­k ı n l ı k virüsü biz im kong remizi etk i l iyemed i . Kongre delegeleri mem leketi n her yan ı nda yığ ı n lar ın a ktif eylemler istekleriıi in , ha lka yeni çi leler getiren her şeye karş ı d i renme azmin in o lgun laşmakta ve güçlenmekte o lduğunu bi l iyorla rd ı . Delegeler, i şç i s ı n ı fı n ı n da , bağ laş ık ları n ı n da, b ir bütün o la­rak ha lk yığ ı n ları n ı n da, geniş ö lçüde yayg ı n iş's iz l iği , dayan ı lmaz fiyat ve k i ra yüksel işleriyle gün l ü k hayat buna l ım ına karş ı , sendika larda görül­mekte o lan s ı n ıfsa l uzlaşmacı l ığa karşı , ı rkç ı l ığa ve u l usal azı n l ığa uygu­lanan ve bir bumera ng g ib i dönüp gelerek eni -sonu bütün az ın l ı k lar ın her renkten işçi leri n i vuran özel ezg i biçim lerine ka rş ı , kad ın lara uygu la­nan ayrıma karş ı , gençl iğ in öğren im ve ça l ışma olanağ ı ndan yoksun ed i l ­mesine karş ı , i htiya rla r ın du rumunu umursamaya n resmi tutuma karşı , tekel lerin i k i ana pol it ik partiyi de ağına düşürdükleri ve seçim sistemin i sömürd ükleri küstah l ığa karş ı , y ı lda 1 00 m i lyar doları aşan harp bütçesi ne ve Pentagon'un i l k da rbe stratejis i i ç i n bir nük leer s i l ôh depola rı mey­dana getirme a maçl ı p lôn larına karşı bütün cephelerde savaş ıma geçti k ­ler ini kendi deneyleriyle bi l iyorla rd ı .

Delegeler, taşra bölge ve kentlerinde örgütlenen ve u lusal yığ ı n ha i i n i a lan bin lerce kampanyaya katı lm ı ş ve bu kampanya la r boyunca, fiyat­l a rı n ve k i ra lar ın ind i ri lmesin i , işsizlere iş sağ la nmasın ı a maçlaya n sava -

991

ş ım ı yürütmüşlerd i . Delegeler, g revei lerin iş yeri kap ı lar ından g rev k ı rı ­e ı ları uzaklaşt ı rma eylemlerine, ve protesto yürüyüşlerine katı l m ış lard ı . Hepsi , sayı ları a rt ı k geçen y ı l kı rekoru da k ı ran g revei ler a ras ı ndan gel i ­yorla rd ı . Kapital ist bas ın ı n g i riş imiy le başlayan ta hm in oyununa, yani ekonomin in buna l ım çevrim i « taban »ına düşüp düşmed iğ in i kesti rme de­nemesine kat ı lmayı reddetmişlerd i . Bütü n memlekette y ığınsal b i r protesto ha reket in in gel i şmekte ve B i rleşik Amerika 'n ın eşi görülmedik sosyal ça­t ı şmalar ve s ın ı f ça rpı şmaları eşiğ inde olduğ unu bi l iyorl a rd ı .

Bu b i l g i , kan ı ve deneye sah ip o lan delegeler, kong rede G . Ha l l ' ün ha l k ı n ruh ha l in i karekterize eden sözlerini heyaeanla karş ı lad ı la r. G. Ha l l şöyle dedi : « Memlekette tekel lere ve tröstlere düşman bir ruh ha l ! y ığ ın ­ları sa rıyor. Bütün yığ ı n harekeJ lerine g itgide güçlenen bu ruh ' ha l i s in i ­yor. Harp düşmanı ve barış yan l ı sı ruh ha l i h içbi r zaman bugünkü g ib i güçlü değ i ld i . . . Anti-emperya l izm Birleşik Ameri ka'da öneml i b ir y ığ ın­sa l duyg u ve davran ış ha l in i a ld ı . . . Gitgide daha büyük sayıda Ameri­ka l ı n ı n esasl ı tedbirler isteğ inde b irl eşmeleri, y ığ ın ları , memleketin prob­lemlerini çözmenin temeli o larak sosya l ist a l ternatifi kabul etmeye hazı r­l ı yor. Bu durum, parti n in varl ığ ı n ı sürdü rdüğü 55 y ı ld ı r ga l i ba i l k defa o rtaya çıkmaktad ı r. »

Barış savaşımı programı

Ha lk ı n davası iç in savaşımda üstün gelmenin objektif ve sübjektif ko­şu l lar ın ın an laş ı lması , kong rede, kendi g üçlerimize yeni b ir güven le, ger­çek o lanak lara dayanmakta o lan bir güvenle bağdaştı rı ld ı . Pa rti saflar ı ­n ın büyümesi ve parti yayı n la rı t i raj ı n ı n a rtması , yak ın geçm işte g iz l i l i kten tamamen ç ıkara k aç ık eyleme geçme ve 50 eya lette de seçimlere ka­t ı lma hakk ın ı e lde etme savaşımında u laş ı lan başarı l a r, yersel seçimlerde komünistlere veri len oylar ın çoğa lmas ı , komünistlerin bütün i lkesel pol it ik sorun lar üzerinde u laştı k ları b irl i k parti n in bütün güçlerine güvenin kay­nak ları d ı r. Bu g üven, aynı zamanda, ABD Komünist Parti s i 'n in dünya ta­ri h ine ve ü l kemiz in tari h i ne ayak uydura ra k yürümekte o lduğu, bizim de ş imdi ha lk ın ve top lumun selômeti iç in u lus lara ras ı i l i şk i leri de değiştiren büyük kapasiteli tümel g üçlerin bir kol unu oluşturduğ umuz b i l incinden i leri gel iyor. Biz, bundan başka, tari h i n partimize büyük b ir sorum lu l uk yük lediğ in i , ha l k ı n b i z komünistlere güven ve üm itle bakmakta olduğunu da bi l iyoruz.

Kongre, dünyada yeni güçler dengesini ve bunun ABD emperyal izmi üzeri ndeki etk is in i gözönünde bu lundura rak , ha l k ı n harp tehl i kesine karşı savaş ım ına parti n in daha büyük ölçüde ve daha büyük bir güçle kat ı lma­s ına kara r verd i . G . Ha l l ve H . Winston yoldaşla rı n raporla rı n ı ve barış , u l us la rarası gerg in l iğ in azalt ı lması ve a nt i-emperya l ist ha reketler sorun-

992

l a rı n ı goruşen kongre seksiyonunun raporunu kı lavuz edinen delegeler, gerg in l iğ i aza l tman ın ka l ı m l ı bir süreç ha l ine geti ri lmesi ne, barış içinde yanyana yaşama prensiplerinin ABD'nin d ı ş polit ikasında da uygu lanma­s ına yönel i k b i r eylem progra m ı kabul ettiler.

Biz bu ödevi yeri ne geti rme yolundaki güç lükleri görmezlikten gele­meyiz. Gerçi , genel l ik le emperya l izm, özel l ik le de Amerikan emperya l izmi a rtı k dünya ha lk lar ına kend i i radesini dayatabi lecek durumda değ i ld i r ve g i riştiğ i sa ld ı rgan pol it ik a ksiyon ları n başarıs ına güveni g itgide aza lmak­tad ı r. Fakat, H . Winston yo ldaş ın defa larca tekrar ladığ ı uyarıyı kongre­nin tamamiyle kabul ederek bir daha bel irtmesi yerinded i r. Şöyle ki, « çağ ­daş koşu l la rda nükleer savaşa dönüşecek o lon b i r üçüncü dü nya savaşı tehl ikesi B i rleşik Amerikan ın devlet-tekel kapital izminden gelmekted i r. » Bugün ABD emperya l izmi , G . Ho l l ' ün deyim iyle, bütün askersel-diktatörlü k ve faşist rej imieri iç in , gerici , sömü rge yönetic i leri iç in s i lôh deposu du ­rumundadı r. Bu emperyal i zm. çağdaş geric i l i k ve karşı-devrimci l iğ in ideo­loj ik kalesi , polit ik c inayetler ö rgütleme merkezi , bütün ka pital ist dün ­yan ı n içine gömü ldüğü yolsuzl uk ve a hlôksız l ı k batağ ıd ı r. Bu emperya l izm, bütün Lôtin Amerikada Şi l i 'de başard ığ ın ın benzeri yeni a ksiyon lara gi­rişme çareleri a rı yor. Afrikada bu emperyal izm aparteyd reji mierin i n ve «ayır-buyur» pol it ikas ın ın ana dayanağ ıd ı r. Bu emperyal izm, petrol tekel­lerin in kazançları n ı artı rmak. l ran'da. Suudi Arabistan'da ve Etiopya 'da yeni askersel üsler kurmak üzere, Dışişleri Bakanı Kis i ncer'e ve onun « mekik d i plomasis i »ne bel bağ l ı yor. Güney-Doğu Asyada bozguna uğ­ratı lan bu emperyal izm. Hint Okyanusu'nda yeni b i r dayanak noktası hazırl ıyor, Hind istan ve Bangladeş' i n iç işlerine ka rışıyor, Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti 'n i b ir nük leer saldı rıyla tehdit ediyor. Ulus lara rası ger­g in l iğ i azaltma yönünde bazı ad ım lar atmakta, stratejik nük leer s i lôh ları n s ı n ı rlandır ı lması görüşmelerine ve Avrupa Güven l i k ve işbir l iği Kon­ferans ı 'na katı lmakta olsa bi le, bu emperya l izm, bir yandan Portekiz'de devrim i sarsı p zayıflatmaya, Kı brıs'ta NATO üslerini korumaya. kuvvete daya l ı pol it ikayı , « soğuk harp» i sü rdü rmeye ça l ış ıyor. Ve Pentagon'a , i l k da rbe için bir nükleer potansiyel ya ratması iç in, ha rp bütçesini y ı ldan y ı la daha da kaba rtması için iz in ve yetki veriyor.

ABD dış pol itikas ın ın bütün bu öze l l i k leri emperyal izmin hedeflerinden vazgeçmediğ in i gösteriyor. Bu böyle olsa da, kongre. u l us lara rası gerg in ­l i ğ i azaltma savaş ım ından zaferle çıkma ola nağ ı n ı n varolduğuna güvenin i bel irtti . Emperyal izmin Güney-Doğu Asyada, lôtin Amerikada, Bat ı Avru ­pada ve B irleşmiş Mi l letler Orgütü'nde uğradığı yeni lgi ler amın g itgide izole duruma d üştüğünü göstermekle ka lm ıyor. Bun lar aynı za manda bü ­tün yeryüzünde barış ve i lerlemeden yana güçlerin kapasites in in a rttı ­ğ ı n ı ve birl iğ in in sağ lam laştığ ın ı gösteriyor. B u güçlerin safla rında, ABD'­n in Çin-Hi ndi kesim indeki sa ld ı rı s ına karş ı savaş ım s ı ras ında memleketi -

993

mizde güç lü bir pol it ik etken ha l ine ge lmiş o lan barış tarafta rla rı hare­keti de onursa l b ir yer a l ıyor.

Barış ve i lerlemeden yana güçlerin birl iğ in in sağ lam laşmasına, sosya ­l ist ü l kelerin yeni başa r ı lar ı , insan l ı ğ ı n i lerlemesi için savaş ım ı a maçl ıyan bütün hareketlerin içinde işçi sı n ıfı n ı n yönetmenl i k rol ünün büyümesi ve öze l l ikle Marksist- Lenin ist öğret in in ve komünist parti lerin in etkis in in a rt­ması g ibi etken ler temel ol uyor. G. Ha l l yoldaş «dünya devri m sürec in in dev in im güçlerine yen i b irl i k yen i b ir enerj i kaza nd ı rıyor . . d iyerek, komü­n ist leri, ABD'n in yabancı topraklardaki bütün askersel üs lerin in ortadan ka ld ı rı l ması için savaşmaya, « soğ uk harp .. e ve askersel sa ld ı rıya dönüş denemelerini suya düşünneye, ı rkçı , askersel ve faşist rej im iere her türden ya rd ım ın yolunu kesmeye, her türden ekonomik ve t icari ab lukan ın ka l ­d ı rı lmas ı için harekete geçmeye, askersel amaçlar için büyük ödenekler ayrı lmas ına engel o l maya, ABD hükümeti n i stratejik s i lôh ları s ı n ı rland ı r­ma an laşmaları imza la ması için, bütün ü l kelerle eşit hak l ı tica reti engel / i ­yen setleri ka ld ı rması iç in . CiA'n in , FB i ' ın ve Pentagon'un kapı l a rı na « ki l it vurma .. sı iç in zorlamaya çağ ı rd ı . Kongre, Dünya Barış Konseyi 'n in yeni Stokho lm çağ rıs ı 'na i mza topla mayı yarar l ı bulduğunu ve bunun s i lôh­lanma yarış ına karşı yeni i l eri hareketin başlang ıcı o lacağ ı kan ıs ın ı be­l i rtti.

G. Ha l l ' ün dediğ i g ib i , bu hedefler için savaş ım, gerçekte gerg in l iğ in aza l t ı lması savaş ım ın ın özünü oluşturuyor. Bu da, hem emperyalist kamp­taki aş ı rı -sağ l a ra , hem de Maoist ler in k iş i l iğ inde «aşır ı-so l l a r .. a ve siyonist hareketleri yönetici lerine, yani zamanımızda emperyal izm yanl ıs ı ve m i l i ­tarist güçlerin omurgas ın ı o l uşturan ları n hepsine karş ı d i reniş gösteri l ­mesi gereğ in i ortaya koyuyor. Bel i rlediğ im iz hedefler uğrunda savaş ımı dünya ha lk ları n ı n çoğ u destekliyor. B i rleşik Amerika ha lk ın ın temel men­faatlerine uygun bir d ış pol itika için savaşımda işçi s ın ı f ın ın başarı s ı n ı n g a ra ntisi de bunda g izleniyor.

Gerg in l iğ i azaltma savaş ım ı ne g ibi biçim ve somut yönler a l ma l ıd ı r? B u soruya, kongremizin barış problemlerini görüşen seksiyonu cevap ver­d i . Seksiyon, ABD hükü meti n in Paris Anlaşması yüküm lerini yerine get ir­mesinde, sa ld ı r ın ın açtığ ı yara ları sarıp ondurab i lmesi için Çin-Hindi'ne ya rd ım etmesinde, Güney Kore'den s i lôh l ı bir l ik ler in i ve tekn ik a raç­lar ın ı (ve b in tane olduğu b i l inen taktik atom s i lôh ın ı ) çekmesinde, BMT'­n ın Yak ın -Doğ u hakkı ndaki 242 ve 338 sayı l ı karar ları ruhunda hareket etmesinde, Küba etraf ındaki ekonomik ab lukayı ka ld ı rması nda ve Guan­tanamo üssünden bütün askerleri n i ve s i lôh lar ın ı geri çekmesinde, Sov­yetler Birl iğ in in barışçı g i riş imlerine o lum lu cevap vermesinde ve onun la uzun vadel i b i r tica ret a n laşması imzalamas ı nda d i renmek üzere bir kampanya açı l masın ı sa l ı k verd i .

Seksiyon, part in in ik i kampa nyayı desteklemesini önerd i . B i ri ncis i , Ş i l i

994

cuntası n ı n BMT'ndan koğ ulmas ın ı , Ş i l i 'de i nsa n hak ları n ı n can land ı rı l ­mas ın ı , L u i s Korva la n' ı n ve diğer polit ik tutuk lu lar ı n derhal serbest bıra­k ı lma lar ını istiyen toplu d i lekçe iç in 500 b in i mza top lanması kampan­yası . i k inc is i , Güney Afrika Cumhuriyetin i n BMT'ndan ç ıkarı lmas ı , ı rkçı rej im le bütün kü l tü rel , sportif ve d iğer i l işk i ler in kesi l m esi isteğ in i i çeren toplu d i lekçe için bir m i lyon i mza toplama kampa nyası . . . Seksiyon, par­tiy i , Bir leşik Amerikada yayg ın laşan bağımsız Porto Riko hareketine elden g eld iğ i kadar geniş ölçüde destek ol maya, Panama ha l k ı n ı n Panama Ka­na l ı bölgesinde tam egemenl ik hakkı n ı n tan ı nması isteğ in i desteklemeye çağ ı rd ı . Ve Lôtin Amerika ü l keleri nde bütün pol it ik tutuk l u lor ın serbest b ı rak ı lmas ı isteğ in i ı sra rla i leri dürdü .

Fakat kongre, u lus lara ras ı gerg i n l iğ i azaltmayı ve barışçı hedef tutc;ın a ksiyon program ında, 1 05 m i lya rl ı k askersel bütçeye ka rşı savaşım'ı en bir inci l ödev olorak benimsedi. Barış problemleri seksiyonunun karar ında şöyle den i l iyor : «Askersel ödeneklerin ya rı yarıya azalt ı lması , hal kçı nite­l i kte bir barış bütçes in in kabul ed i lmesine yol a çab i l i r. Bu do mi lyon larca yen i işyeri açabi l i r, k i ra la rı ha l k için elveriş l i ölçüde olacak y ığ ı nsal bir konut yap ıc ı l ığ ı na g irişi l mesi ne o lanak verebi l i r, toplumsal taşıt a raçları n ­dan yararlanma ücretleri n i n asgariye ind i ri lmesin i sağ l ıyobi l i r, çeşitl i ı rk ­lordon çocuk ları n bira rada eğ itim görmeleri, sağ l ı k h izmetleri nden her­kesin tom o lara k yarar lanması , y ı k ıma uğramakta olon kentlerin yen i len­mesi ve ekonom in i n askersel roylordon ba rışçı ray lara geçi ri lmesi o lana­ğ ı nı yaratab i l i r . »

işçi sım/ının öncü rolü

Kongren in kararları somut olarak nosı l hayata geçiri lebi l i r? Kongre diğer öneml i sorun lar ın yan ıs ı ra , bu sorun üzerinde de büyük b i r d ikkatle durdu . Bu sorunun cevabı kongren in bütün karar lar ına organ ik o lara k g i rd i v e hepsi n i.'bir bütünde bi rleştird i . Delegeler, kongren in ka ra rları n ı hayata geçi rmeye yönel ik b i r prati k eylem program ı o lmadan, en iyi ta­n ım lama ve n iyetlerin de kôğıt üzeri nde kalacağ ın ı b i l iyorla rd ı .

Bundan ötürü, çeşitl i seksiyon ları n ha l k ı n g üncel somut problemleriyle i lg i l i eylem progra m ları hazır lama ça l ışmoloriyle birl i kte, bun ları ger­çekleşti rme metotları do görüşüldü. Pa rtin i n sanayi ku ru luş larındaki eyle­m in in yoğun laştı rı lmas ı , ı rkçı l ığa ve faşizm teh l i kesi ne karş ı savaş ım, par­t in in bağ ımsız pol it ik eylemlerin i güçlend i rme ve etk is in i artı rma tedbi r­leri a l ı nmas ı , Marksizm-Leni n izmin propoganda ed i lmesi , tekel lerin ege­menl iğ ine karş ı savaşım yü rütü lmesi komünistleri bu hedefe götürecek yol o larak çizi ld i . Bu beş yönde d i rençl i ve yoru lmak bi lmez bir ça l ışma, a l ı ­nan kara rla rı yerine getirme savaş ı m ı n ı n başarıs ı i ç i n zorun lu koşuldur.

Bu beş yönü n organ ik olarak bağıntı l ı o lduğu ve birbir ini koşu l lad ığ ı

995

söz götürmez. Ama kongre, part in in sanayi kuru luş ları nddki çal ışması üzerinde özel b i r d ikkatle du rdu. Ayrıksız o lara k bütün delegeler, Ameri­kan top lumunun geniş y ığ ın lar yarar ına yeniden k uruluşunda öncülük rolünün işçi s ın ı fına a i t olduğunu a nl ıyorlard ı . Partim iz, küçük burjuva rad ika l l eri ve mi l l iyetçi lerin in , çağdaş ütopyac ı la rı n ve diğer benzerlerin in uydurduk ları sözümona b i l imsel teorileri ve kuşku götürür istatistik cet­vel leri s i l k ip att ı . Sol g üçlerin ya lancı peyga mberden ayrıms ız öğütçüleri, işçi s ın ıfı n ı n kendi devrimci potansiyel i n i yit ird iğ in i , devlet-tekel kapita ­l izmi sistemi içinde entegre o lduğunu v e rol ünün a rtı k lü mpen proletar­yaya , ün iversite i i lere, teknisyen ayd ın lara , menajerlere ve diğer orta taba­ka lara geçtiğini ispatlamaya ça l ı ş ıyorla r. Parti kongresi, geçtiğ i miz yı l boyunca savaş ımda en a ktif gücün işçi s ın ıfı olduğunu tespit etti . Büyük sayıdaki g revler ve eylemlerin öncel ik le sendika ları n sıra üyelerin in g i ri ­ş imiyle başlatı lm ı ş v e gel işti r i lmiş o lmas ı , yani sendika yönetici lerin in b i r bölümünü bu çı k ış ları destek lemek zorunda b ı rakan du rum işç i s ın ı fı n ı n bu etken l iğ in in kan ı t ıd ı r.

Kongrenin kararı gereğ ince, pa rti n in , her şeyden önce memleketi n i i i ­noys, ind iana, Miç igan, Ohayo, Pensi lvanya ve Alabama g ibi başl ıca en ­düstri bölgelerinde, öncel i k le ·· de demir-çe l ik ü retim i , otomobi l yap ım ı , elektro-teknik , enerj i , kömür madenieri ve u laştırma g ibi en öneml i sanayi kol ları nda ça l ı şma lar üzerinde çaba la rı nı yoğunlaşt ırması gerekiyor. U lu ­sal az ın l ı k lardan işçi ler, işçi kad ı n lar ve genç işçiler özel b i r d i kkat ister. Pa rti n in -bu yöndeki çabala rı n ı n başa rı l ı a labi lmesi için, .G. Ha l l ' ün deyi­m iyle, « sın ı f bi l inc in in yükselmesi, s ın ıfsal uzlaşmaya karş ı savaş ım , sen­d ika ları n s ı ra üyeleri aras ında grup lar örg ütlenmesi, ı rkçı l ığa karş ı , işçi s ın ı fı n ın ve sendika lar ın birl iğ i için savaş ım , send i ka ha reketi n in s ın ı f savaş ım ına doğ ru yönelti l mesi , komünistlerin doğrudan doğ ruya atelye­l erde ça l ışmayı örgütlemeleri " gerekl id i r.

Kongre, 1 91 9 Eyl ü l ünde Komünist Partisi n in kuru lduğu şehir o lan , sekiz saatl i k işgünü isteğ iyle gösteri yürüyüşüne ç ıkan işçi lere ateş aç ı lması dolayısiyle 1 Mayıs bayram ın ı n doğduğu bUyük sanayi merkezi o lan Şika­go'da yapı ldı . Böylece, kongrenin toplanma yeri o lara k Şikago'nun seçi l ­mesi rastgele o lmay ıp , parti n in sanayi işçi leri a ras ındaki ça l ı şmalar üze­rinde çaba la rı n ı yoğunlaşt ırma niyet in in bir ifadesid i r. Z i ra kongrece kabul edi len dört yı l l ı k eylem p lôn ında, sanayi işçi leri a ras ında ça l ı şma sorunu üzerinde özel b ir d i kkatle duru lmaktad ı r.

Tekellere, ırkçliığa ve aşlfl-sağ/ara karşı savaşım

ı rkç ı l ığa ve faşist teh l ikeye karşı savaş ım üzerinde, bu sorun lar kongre­nin öteki seksiyon ları n ı n gündemine g i rmekte o lsa da, en çok 19 seksi­yonda n sekizi n in ça l ı şma ları nda özel bir d i kkatle duruldu. Partim izin var-

996

l ığ ı n ı sürdü regeldiğ i 55 y ı l boyunca, ı rkçı l ığa ve faşizme karşı savaş ım da ima di kkati üzerinde topl ıyan ana sorun lardan biri o ldu . Kongre bunun önemin i b ir kez daha bel i rttikten sonra, komünistlere yen i ödevler verd i . G . Ha l l , ırkçılığı « ha l k ın b i l inc in i kör/etmede ve ,ayı r-buyur' prensipine daya l ı b ir pol it ika uygula mapa kapita l izmin ku l land ığ'ı başl ıca a raç» ola­rak niteled i . Ve keza, ı rkçı l ı ğ ı « sömürü sisteminde tekellerin aşı rı kôrlar ın ı sağlayan özel etken» ola ra k tan ım lad ı . Bu n i te leme ve tan ı mlama, geniş ölçüde yayg ı n ve yan l ı ş o lan b i r düşü nceyi, ya ni ı rkçı l ı ğ ı n s ı rf b i r üstya pı olgusu, s ı rf sübjektif i l işki lerin bel irtisi olduğu düşünces in i ya lan l ıyor. i rk­ç ı l ığa' karş ı savaş ım ın , ü retim i l işk i lerinde yapısal değiş imler, örneğ in işböl ümünde değ iş imler için savaşım g erektirmesi de bundan i leri gel iyor. Bu değ iş imler için savaş ım o lmazsa, ı rkçı ay ı rı lT) ln kurban� olan, her za­man en ağ ı r, k ir l i ve en düşük ücretl i iş le're yanaşt ı rı lan , hep de «en son işe a l ı nan ve en önce işten ç ıkarı l an » işçilerin ayı rım l ı işlem görmelerine son veri lemez. Bundan başka, beyaz işçi lerin, ı rkçı l ığa karşı savaş ım ın ayn ı zama nda kendi menfaat lerine olduğ una inand ı rı l ması gerekiyor. Bunun da birçok eğitimsel ve örgütsel ted bir gerektird iğ i söz götü rmez.

ı rkçı l ı k, faşizm in ideoloj ik omurgas ı ve kald ı rac ıd ı r. Bu nedenle, ı rk­ç ı l ığa, büyük devlet özenti l i şovenizme ve anti - komünizme karşı savaş ım, tekelci sermaye tarafı ndan faşizm in pol it ik ve ideolojik temel lerin in haz ır­lanmas ına karş ı savaş ımdan ayrı la maz. Böyle b i r hazı rl ığ ı n bazı bel i rt i leri ortadadır. N itelik çizgi leri «Watergate dôvası » sonucunda bir daha bel i ­ren polis devleti meka nizması dokunulmadan yerli yerinde kal ıyor. Hükü­met g i z l i servisleri, elektronik hesap makineleri ku l lanarak, ABD ha l k ı n ı n büyük bölümünü polis gözet imi a lt ında bu lunduruyorla r. Hükü met, afra­amerika nlar ın , «çikanos»un, Portori kan lar' ı n ve Amerikan k ız ı l deri l i lerin in ı rkçı tutum ve yöntemlerle kovuşturu lmalar ın ı teşvik ediyor. Ş imd i Amerikan Kongresi 'nden, Makkartizm dönemi kanunlar ından a l ı nma işçi düşmanı , a nti-komünist hükümleri içeren b i r d iz i kanunun geçiri lmesi hazırl ık ları yap ı l ıyor. Açı k Nazi t ip inden örgütler ve Ku-Kluks-Klan başları n ı ka ld ı rı ­yorlar. ı rkçı lar ve işçi düşman ı e lemanlar, türlü demagoj i lere başvura rak, ha l k ı n orta tabaka ları a rasında y ığ ı nsal bir politik temel ya ratmaya ça l ı ­şıyorla r.

Kongre, G. Hal l 'ün uyan ı k l ığ ı a rt ırma, bu eğ i l im leri daha enerj i k b i ­çi mde açığa vurma, ı rkçı l ığa karşı savaşım ve «yarı nki faşizm tehl ikesine karşı savaş ım ın bugünkü ı rkç ı l ığa karşı savaş ım gerekti rd iğ i » bi l inc in i gel işti rme çağrıs ına ceva p olara k etraflı b ir eylem progra mı kabul etti.

Biz Ameri kan Kongre'sinden baskı ka nun ları geçiri l mesine yol verme­mel iyiz. Bu bizim bir inci l ödevimizd i r. Kongre, part in in tamamen aç ık ça l ı şmaya geçmesi savaşı m ına da h ız veri lmesin i kara rlaşt ı rd l . B iz bu yönde mahkemelerde ve seçim cephesinde, aynı zamanda y ığ ın örgütleri çerçevesinde harekete geçeceğiz. Parti, yerel ve federal seçimlerde 50

997

eya lette de aday gösterme hakkını savunaca ktır. 1 976 yı l ı başında Ulusa l Konfera ns' ımızı yapacak ve cumhurbaşkan l ığ ı seçim lerinde i leri sürece­ğ im iz adayları mızı bel i rl iyeceğ iz. Kong re, ayrıca, pol it ik göçmenlerin hak­lar ın ın savunu lması iç in, i şç i ha reket in in birl iğ i iç in ve özel l i k le ı rksal ve u lusal azı n l ı k ları n hakları için b i r kampanya açı lmasın ı kara rlaşt ırd ı . Birleşik Ameri kada tekelci sermayeyi yenme savaş ımı , işçi s ın ıfı i l e ı rksal ve u l usa l ezg in i n kurban la rı a ras ında bağlaşma temel ine daya l ı b ir geniş koa l i syon ya ratı lmas ın ı gerektiriyor.

Kongren in ant i -monopol i st savaşı m kara rları , en büyük ü reti m kol la rı n ­dan hemen hemen her bir inde kontro lün ancak üç , bazan da daha az sayıda korporasyonun e l inde bu lunduğu, tekel ler in s ın ı rsız b ir d i kta i kt i ­darına sah ip o ldukları konusundak i çözümlemeye dayanıyor. 0te yandan, B i rleşik Amerikada ş imd iye kadar eşi görülmedik işsiz l iğ in , enflôsyonu n v e kentleri sa ra n buna l ım ın doğurduğu b i r a nt i -monopol i st psikoloji güç­leniyor. ABD devlet-tekel kapita l izm in i n ekonomik ufkunda ş imdi l i k du ru­mun i stikrara kavuşacağ ına dair en küçük b ir ümit bi le görünmüyor ; eko­nomin in durumunu ancak sürek l i du rgun luk ve düşüş çizg i leri karakterize ediyor. işte bu koşu l l a rda bi le, tekelc i sermaye, Birleşik Amerikada hayat seviyesin in bir hayl i yüksek o lduğunu, i ş ücretlerin in a lab i l d iğ ine yüksel­d iğ in i ve ha lk ın herlür lü ölçü çizg is in i kaybedecek gerçekte sağ lanması o lanaksız b i r hayat seviyesi iç in ç ı rpındığ ın ı savlamaya ka lk ışıyo r. Başkan Ford'un önerd iğ i «Gelecek progra m ı », hayat seviyesi n in ve n itel iğ in in düşü rü lmesini a maçl ıyor. Bu yönde uygu laman ın, it iraz lara ve m uhalefete karşı baskı l a rla atbaşı yü rütü leceğ i kuşkusuzdur.

işte bunun iç ind ir k i , kong re, a nt i -monopol i st savaş ımı parti n in bütü n strateji ve taktiğ in in ana doğrultusu ha l ine geti rmeyi, bunun bütün ha re­ketlerden k ı rmızı bir l eitmotif o lara k geçmesin i , bütün savaş ım biçimleri n i bel i rlemesi n i sağla mayı kara rla rştırd ı .

Mem leketim izde en geniş eylem cephesi ekonom i a lan ıd ı r. Bu nedenle, kongre, işsiz l iğe ve enflôsyona karşı savaş ımı , ekonomik güç lük ve sosya l fe lôketlerin herkesten fazla acıs ın ı çeken u lusa l azın l ı kl arı n, kad ın ları n ve gençlerin ç ıka rları n ı n savunu lmasiy le bağdaştırmaya karar verd i . Biz y ine ant i -monopolist g üçlerle bir koa l i syon örgütlemeyi deneyeceğ iz. Kongre, G. Ha l l ' ün' önerisiyle, ant i -monopol ist hareket programını ve bu hareketin örgütlenmesi işini görüşmek üzere geniş bir danışma konferansı yap ı l ­mas ına önayak o lmayı kara rlaştı rd ı . Kongre, enerji ü ret im in in ve top lumun yarar landığı ku ru luş ları n m i l l i leştiri lmesi, bun lar üzerinde demokratik kontrol kuru lması yönünde g itgide a rtan isteklere katı ld ığ ın ı açı k ladı , i ş ücret leri azaltı lmadan 30 saatl i k i ş haftası uygu lamasına geçi lmesi ve askersel bütçenin azaltı lması istek lerini de destekledi . Bun lar bizim ant i ­monopol ist savaş ım programı mız ın en öneml i sorun larıd ı r.

Kongre pol it ik sorun lar ve seçim sorun lariyle i l g i l i karar lar a ld ı . Tama-

998

men aç ık ça l ı şmaya geçişin sağ lanmas ı iç in savaş ımdan başka, tüm pa r­tiyi, seçmen yığ ı n ı n ı n bira n önce demokratla rdan ve cumhuriyetçi lerden, yani tekelci sermayenin bu ge leneksel i kizlerinden uzak laşt ı r ı lmas ı ve geniş bir halkçı seçim platformu yaratı lmasına g eçi lmesi a maciyle, önü­müzdeki genel seçimlere a ktif ola ra k kat ı lmaya yöneltti. Bizim a macımız a nti-monopolist pol i t ik parti n in örgütlenmesid i r. Bunun iç in , kongrenin i lg i l i seksiyonu, her düzeyde pol i t ik görev yerleri içi n gösterilecek ı ŞÇı s ın ı f ı ve u l usal azı n l ı k la r adayla rı n ı n desteklenmesini ka ra rlaşt ı rmış bu­l unuyor.

Kongrenin bütün kara rları , parti yönetici lerin in konuşma ve tavsiyeleri, en öneml i sorunumuzun, yani partiyi ve parti bas ın ı n ı güçlendirme, işçi s ın ıfı ve bağlaşık lan a rasında Mark�izm-Leninizm öğ retis in i propaga nda etme sorununun çözümünü amaçlıyor. Bu cümleden o larak, kongre, XXi i . Ulusal Kongreye kadar, parti

'üye sayıs ın ın 3-5 defa arttı rı lmas ın ı , safla r ında öncel ik le sanayi işçi lerini ve u lusal azı n l ı k la r gençleri n i b irleş­tirmekte olan Genç işçi ler Kuruluş B i rl iğ i 'n in u l usal çapta bir örgüt ha l ine gelmesine yard ım ed i lmesini kara rlaştı rd ı . Parti öğ ren imine i l i şk in etraflı p lan lar onayland ı .

Kongre s ı ras ı nda, çoğu delegeler, kongrenin Şigago'da ya p ı lması n ı n , ABD Komü nist Pa rt is in in işçi s ın ı f ın ın devrimci partisi olarak, aynı zaman­da bütün ezi l enleri n ve bütün u l us lar ın ç ı karla rı n ı d i le getiren bir parti o larak kuru lması nda ilan edi len prensiplere Amerikan komün istlerin in gösterdik leri bağ l ı l ı ğ ı da simgelediği kan ı sı nda olduklar ın ı bel i rtt i ler. B iz XXi . Kongremizin memleket iç in önümüzdeki dönemde uygulanacak doğ­ru bir siyaset hattı çizd iğ i kan ıs ındayız . Kong re, part imizi , savunduğumuz prensipleri, bel i rlemiş olduğ umuz bar ış , özg ü rl ü k ve sosya l izm hedefleri n i gerçekleştirmek i ç i n savaşıma seferber etmiş bulunuyor.

999

frankizm'in son silahı 'terör

Luis Zapirain

ispanyal gazetecisi

ispanya'da anti-faşistlere verilen yeni ölüm cezalan ve

bunlann yerine getirilmesi dünya kamuoyununda endişe ve

öfke uyandi rdı . 2 Ekim'de, Dünya Sendikalar Federasyonu'­

nun, Avrupa'daki uluslararası ve ulusal sendika örgütlerinin

girişimi ve Avrupa komünist ve işçi partilerinin desteğiyle,

Frankizm'e karşı, ispanya'da özgürlük ve demokrasi için Ey­

lem Günü örgütlendi ve o gün yığınsal gösteri ve mitingler

yapıldı. Bu anti -faşist çıkışı destekliyen «Banş ve Sosyalizm

Problemleri» dergisi Yazı Kurulu, Avrupa kıtasında son fa­

şist rejime karşı savaşmakla olan ispanya halkıyla dayanış­masInI bir kere daha belirtir.

Geçen y ı l ı n başında Franko rej im i b i r « l i beral izasyon » kaftanına bürü ­nerek d iktatör özl üğünü gözlerden sokloma çabasına g i rişti. Rej im i bu ma nevraya zorlayan neden, i spanyo'da iç pol it ik durumun gerg inleş­mesi , u lus lara ras ı i l i şk i lerin in ve bu a rada Avrupa Ekonomik Top lu luğu'yla i l işk i lerin in karmaş ık bir ha l o lmas ıyd ı . (1) Dış ü lkelerde kesin b i r suçla­mayla karş ı laşı nca, hükümet, özel l ik le « pol it ik b i rl ik ler . . ku ru l mas ı hak­k ı n ı n tan ınmas ın ı öngören bir «operturo » (2) pol it ikasına geçi leceğ in i gen iş ölçüde i lan etti. Ne var k i , pratikte kabul ed i len « bi rl i kler . . kanunu sözkonusu hakk ın sadece kaba bir tak l id in i içeriyor, pol it ik b i r l i k ler kurma hakk ı ya ln ı z ispanyo 'n ın bir icik lega l pol it ik partis i o lon faşist fa lani'ı n uzantısı durumundaki Ulusal Hareket çerçevesi içinde tan ın ıyordu . Düşü­nü len manevra başarıs ız l ığa uğ rad ı . Bunu esinl iyen ve uygu lamak istiyen-

. ler, ancak zaten rejime bağl ı olon bazı elemanlar ın desteğ ini sağ I ıya­b i ld i ler.

« Libera l izasyon» vaatleri a rd ına g izlenen Fronko r�j im i pratikte baskı­ları daha do a rt ırd ı . Yakın geçmişte a rt ık « L ibera l izm . . palavra la rı do bir yana bı rak ı l d ı . 22 Ağ ustos 1 975'te hükümet it ibari o lara k « terörist eylem . . e karş ı yönelti len yeni b ir kararname ç ıka rd ı . Birkaç gün sonra bu kara r­name Fra nko tarafı ndan imza land ı ve yürür lüğe g irdi .

Yeni kararnamenin an lam ı ve hedefi neyd i ? Düne kadar, ceza kanunu , askeri ceza kanunu ve ayn ı zamanda toplumsal asayiş ve g üvenl iğ i koru-

(1) Ortak Pazar üyesi b i rçok ü l ke, ispanya 'n ın AET'ye a l ı nabi lmesi için Franko'nun i kt idardan uzak laşt ı r ı lmas ı koşu lunu i leri sürüyorla r. Not. red.

(2) «Aperturo .. , burada kapak ları o ro lama a n la·m ında . Not. red.

1 000

ma kanun ları , «terörizm » sayı lan suçlar iç in ö lüm cezası da içinde a lmak üzere en şiddetl i cezaları öngörüyardu . « Teröriv.le i l g i l i dôva la ra , o lağan mahkemeler, askersel mahkemeler ve sözümona Top lum M ahkemesi g i bi üç ya rg ı o rgan ı ta rafından bak ı l ıyordu . Böylece i l k bakışta , rej im, baskı pol it ikası n ı yü rütmede yeteri nden fazla s i lôha sahip bu lunuyorken, bu yeni kararname gereksinmesi nereden çık ıyord u ? Oyle görü l üyor ki, bu a �ti -faş ist muha lefeti s ind irmek, rej ime karş ı o lan lara veri len ceza ları daha k ıyasıya ş iddetlend i rmek üzere g i riş i len bir deneyd i .

Teröre gel i nce, i spanya'da bunu ' her şeyden önce devlet yargı ve gü­venl i k organ ları uyg u la maktad ı r. Son ay larda, gösteriler, g revler s ı ras ında veya düpedüz sokakta, en az 12 k iş i , sadece «asayiş koruyucuları»no şüp­hel i göründükleri iç in , pol is ve « s ivil muhafız lar» (3) ta raf ından ö ldürü l ­müşlerd i r. Yüzlerce k i ş i tutuk lanmakta ve işkencelere tabi tutu lmaktad ı r. Bu güven l i k ve ceza organ ları , öze l l i k le s ı k ıyönet ime geçi len Guipuzcoa

. ve Vizeaya i l lerinde gemi azıya a l mış lard ı r.

B i l indiği g i bi , ispa nya'da bazı muha lefet g rup ları bu baskı güçleri tem­si lci lerine karşı yer yer hücumlarda da bu lunmuş lard ı r. Ne var ki , g rup­lar ın hedefleri ve eylem lerin in nedenleri , ayn ı zama nda pol it ik çehreleri çoğu kez şüphe uyandı rmaktad ı r. Netekim , hükümet temsi lcis i Ka rero Blanko'nun ö ldürü lmesi veya Madrid'de « Del Carrero» sokağ ında bomba patlaması a lay ları bugüne kadar da aç ık lanmam ıştı r. Zaten hükümetin as ı l zoru bu tektük olayla r da değ i ld i r. H ükümeti, memlekette demokratik muhalefeti n güçlenmekte olması, hakları uğrunda savaşmakta olon emek­çi yığ ı n ları n ı n eylemleri end işeye düşürmektedi r.

Yeni baskı kanunu, faşizmin, iç savaş s ı ras ında ve savaş ın bitmesinden sonrak i kan l ı sa ld ı rı lar ın ı an ımsatıyor. Kara rna mede « terörizm » kavram ı o kadar gen i ş yorumlanıyor k i , bunu haz ı rl ıyon ları n daha uzak hedefleri öngördükleri besbe l l i ol uyor. B in lerce din adamın ın imzasiyle kard ina l Enrigue y Tarancon'a gönderilen mektupta şöyle deni l iyo r : « bize b u ka­nun hedefi terörizmi bertaraf etmek değ i ld i r g i bi gel iyor. » Basın çevrele­rinde de en çok şu konuşuluyor : « Evvelce, her i spanyol, tersin i i spat ede­medi kçe, suçlu sayı l ıyordu . Şimdi, ters in i ispat etsek de hepimizi terörist sayıyorlar. »

Yeni kanun polis, jandarma, askersel görevl i , güvenl ik servisleri tem­s i l c i s i vb . g i bi leri ö ldürenlere « aza mi derecede şiddetl i » ceza lar veri l me­sini öngörüyordu . i lg i l i madde aynen şöyled i r : « Eğer terörist eylem, yu­karda say ı lan k iş i lerden bir in in ö lümüne sebep o lursa, suçl uya ö lüm cezası veri l i r. » Bu gerekçe ö lüm ceza lar ın ın otomatik o larak veri leceğ i an lam ı ndadır.

çı) Rejime sadakat bakım ından titizl ik le seçi lm iş özel pol is güçleri . Not. red.

1 001

Kara rna me, « zorku l l an ım öğütlemek .. le ve « sosya l -pol i t ik eylemler aracı o lara k ku l lan ı lmak .. la suçland ı rı l an « komünist, anarşist, ayrı l ma taraf l ıs ı ve diğer grup ve örgütler .. i kanun d ı ş ı i lôn ediyor. i kt idardaki ler, bu grup ve örgüt leri « ku ran, yöneten, bun lara üye olan, para sağ laya n, maddi a raçlar sağ l ı yan ve diğer ya rd ım la rda bu luna n lar ın en şiddet l i ceza la ra çarptırı l ma ları .. nı öngörüyorla r «Terörist eylem'le suçlanan ki mselere en küçük bir sempati besled ik lerinden şüphe edilenler de ya rg ı la nma teh­l i kesiyle karş ı karş ıya bu lunuyorla r. Rej im in iş ine gel miyen ha berlerin yayı l mas ına karş ı da, yayı n materya l leri n i n toplatı l mas ından şu veya bu gazete ve derg in in ka patı l ması na kadar, çeşitl i ceza lar öngörü ı üyor. Böy­le l ik le yen i baskı kanunu , rej ime muha lefette bu lunan lar ın hepsine karşı yöne lmiş bulunuyor.

Ka ra rname, bir tutuk lunun , a leyh i nde henüz her hang i bir suçlama o l ­madan , 3 gü nden 10 güne kadar pol iste a lakonu lmas ına iz in veriyor. Pol is, bu süre boyunca, istediği k imseleri , kendi lerinden gereken « bi l ­g i ler .. i a lab i lmek üzere z ındanda tuta bi lecektir.

Gerçekte konut dokunulmaz l ığ ı kanunu da yürürlükten ç ıkar ı l ı yor. Po­l ise, «en gerekl i ha l lerde .. (bu gerekseme derecesini bel i rleme yetkisi de kendis ine b ı rak ı l ıyor), konutla arama -ta ra ma yapma hakk ı veri l iyor.

Yeni kara rnameye dayan ı l a ra k suçlanan ları n dôva lar ına derhal sivil veya askersel mahkeme ta rafı ndan bak ı lması gerekiyor. Sanığa, avukat tutma ve avukatı n ı n yedek lerinden bir in i seçme hakkı tan ı n ıyor ; ik inci yedeğ i mahkeme bel i rl iyor. Fakat kanunda hukukçular ve öncel ik le avu­kat la r için şöyle bir korkutmaca hüküm var. «Yarg ı laman ın yürütül mesini ve yöntemin i bozan hukukçu (avukat) derhal değiştiri l i r ve bir y ı l boyunca mesleğinde ça l ışma hakk ından yoksun ed i l i r. ..

Bu k ıyıcı baskı kanununun sonuçları geçikmedi . Daha kanunun kabu­l ünden sonrak i i l k hafta iç inde askersel mahkemeler 1 1 ö lüm cezası ver­d i ler ( ik is i gebe kadın) . Memleketi n çeşitl i bölgelerinde pol is ler sürek avı na çıkar g ibi kovuşturmaya geçerek 300 k işiyi tutuk lad ı lar. Madrid ve Barselona'da, pol is le çarp ışmalarda ik i genç ö ldürü ldü ve bir genç de ağır su retle ya ra l and ı . B i rkaç derg in i n bütün t i raj ı toplatı ld ı , b ir derg i de dört ay süreyle ka patı ld ı .

Ne var k i , i kt idardaki ler ispanya ha l k ı n ı korkuta mad ı lar. Topl umun en gen i ş tabaka ları , ayd ı n l a r ve k i l i se çevreleri de dah i l o lmak üzere faşist teröre ka rşı ç ıkt ı l a r. Yen i kanun öze l l i k le, g rev ve gösterilere 200 bin k iş i ­n i n kat ı ld ığ ı Bask D ı kesi 'nde büyük bir öfke ve tepki uyand ı rd ı . Madrid , Barselana ve Gal i siya kentlerinde ve d iğer bölgelerde protesto eylem­lerine g i ri ş i id i . Bütü n dünyayı ispa nyol ha lkıy la güç lü bir dayan ışma da l ­gas ı kap lad ı .

Bütü n bun lara karş ın , Frankocu lar yen i bir kan l ı ci nayet iş ledi ler. 27 Ey-

1 002

l ü l sabahı 5 ö lüm cezası yeri ne geti r i ld i . Can çekişen d i ktatörl ük , ö lüm­cü l ya ra a lmış bir canavar g i bi davranıyor ; sonunun yaklaştığ ın ı h isset­ti kçe, e l inden geldiği kadar çok sayıda c inayet işlemeye çal ı şıyor. Ama bütün ha lk ı ö ldürmek, onun özgür lük istek ve atı l ım ın ı yoketmek olanak­sızdı r.

Yen i baskı kararnamesi yürü rlüğe g i rer g i rmez, memlekette demokrat ik güçleri b irleşti rmekte o lan ik i b ir l ik ( ispanyol Demokratik Cuntası ve « Demokratik B i rl i k » (4) Bloku) . b ir ortak bi ldiri yayınl ıyarak, rej im in du r­madan a rtan terörünü yerdider ve yığ ı n la rı buna karş ı geniş ey lemlere geçmeye çağ ı rd ı lar. B i ld i ride şöyle deni l iyor : « Memlekette her hangi b i r ayı rı m gözeti l meksizin demokratik temel üzerinde örgütlenecek, h iç bir şeyin s ın ı r lamıyacağı pol i t ik ve send ika l özgü rl ü k lerin, yurttaş hak ları n ı n gerçekleşti r i lmesini garanti edecek, böylel ik le de yurdumuzda demokrat ik hak la rı n can land ı r ı lmas ı dönemini açacak geniş b i r koal isyonun bir an önce ya rat ı lmasına ancak y ığ ın ları n b irl iğ i olanak verebi l i r. Demokratik Cunta ve Demokrat ik Bir l ik , kamuoyu önünde, böyle bir b i rl iğe u laş ı l ­mas ı için e l i nden geldiğ i nce çaba gösterme yükümünü üzeri ne a l ıyor. Sözkonusu dönem, demokrasiyi can land ı rma dönemin in, devleti n yönetim biçim in i bel i rl iyecek b i r ha lk referandumuyle sona ermesi uygun ol u r. »

Daha Ağ ustosta Demokrat ik Cunta i le « De mokratik B i rl i k » a ras ında görüşmelerin başlamasın ı o lumlu karşı i ıyon ispa nya Komün ist Partisi , bu b i ld i riye, memlekette di ktatörlüğe son vermek üzere demokrat ik güçler a rasında u laş ı lması gerek l i ola n b i rl iğ i n yarat ı lmasına doğ ru çok öneml i b i r adım gözüyle bakmaktadır.

('o) « Demokrati k B i rl i k ,. Bloku (diğer ad ıyla « Demokratik Konverjans Plôt­formu ») bu y ı l kuruldu. Bu b i rl ik , ispanya Sosyal i st işçi Pa rt is i 'nden, H ı ri stiya n-Demokratik Parti 'den ve d iğer pol it ik g ruplardan ol uşuyor. Not. red.

1 003

Komünist ve işçi partileri hakkında kısa bilgiler

Peru Komünist Partisi (PKP)

7 Ek im 1 928'de Peru 'nun tan ınm ış Ma rksisti Hose Karlos Mariategi taraf ından kuruldu. Komün ist ler, Peru'daki karmaşık koşu l larda, yurt la­rı n ın ta mamen kurtuluşu uğrunda, sosya l izm uğrunda özveriy le savaşa ­geldi ler.

Peru komün istleri, Mariateg i 'n in vasiyetleri ne bağ l ı l ı kla ça l ı şa rak, Mark ­s izm-leninizmi u l usal yaşam koşu l la rına ya rat ımla uygu i ıyarak, 3 Ek im 1 968'de s i lôh l ı güçler devrimci hükümeti n in baş lamış o lduğu a nti-emper­ya l i st, anti-o l igarş ik dönüşü mleri karumak ve deri n leştirmek için savaş ı ­yorlar. 1 973'de ya p ı lan V i . Ulusal Kongre, devri mci hükü meti destekleme i l kesel sorunuyla i lg i l i o lara k açı k bir devrimci siyaset hatt ı çizd i . Kon­grede, işçi s ın ı f ın ın ideoloj i k bak ımdan ödün vermeden ve pol it ik esnek l ik göstererek, Marksist o lmad ığ ına da bakmaksızı n, hükümetin etrafı nda s ık ı b i r b i r l i k meydana getirmesine ve henüz i şç i s ın ı f ın ın yön vermediği dev­rimci süreci desteklemesine komünistlerin taraftar o lduk ları bel irt i ld i . Parti, ant i -emperya l ist ve ant i -o l igarş ik savaşımda bir l ik bayrağ ın ı yük­seltmekte, geniş yığ ı n l a rı hükümetin devrimci ça l ı şma ları n ı desteklemeye seferber etmektedir.

1 975'te yap ı lan IV. Ulusa l Konfera ns, part in in örgütçe güçlendiri lmesi sorun ların ı ele a ld ı . Bu konferansta, PKP'n in siyaset hatt ın ı gerçekleştir­menin parti n in daha öte gel işmesi koşu l ları n ı ya ratt ığ ı bel i rt i ld i . PKP memleketi n n i tel ve n icel bak ımdan gel işmekte olan biricik pol it ik örgü­tüdür. Part in in üye sa/ısı a l t ı y ı l iç inde dört defa a rttı . Parti n in işçi s ın ı f ı üzeri nde en büyük etk iyi ya pmakta o lduğunu bel irten konferans, PKp'n in daha da ge l i ş ip serpi l mesini sağlayacak çok büyük o lanak lara işaret etti. Ş imdi , konferans ın belgelerinde bel i rt i ld iğ i üzere, şeh i r ve köy orta taba­ka ları aras ında, serbest meslek sah ip leri ve ayd ın lar a rasında, s ivi l ler ve a skerler a ras ında, d indarla" ve d i ndar o lmayan lar a ras ında, g iderek ya ­bancı tekel ler ve yerl i o l igarşi tarafı ndan şu veya bu ölçüde sömürülen küçük mülk sa h ip leri , esnaf ve tüccarla r a ras ında, hepsi n i işçi s ın ı fı ndan yana kazanmayı amaçl ıyan ça l ı şma lar da büyük b i r önem kazanıyor.

Komün istler, Peru Emekçi leri Genel Konfederasyonu'nun , daha 1 929'da Hose Karlos Mariategi tarafı ndan kuru lmuş o lan, 1 971 'de resmen tan ınan ve ş imd i ya rı m m i lyondan fazla emekçiyi b irleştiren işçi Sendika ları B i r­l iğ i 'n in can land ırı l ması nda büyük bir rol oynad ı lar.

PKP kuru luşunda demokratik santra l izm prensibine dayan ıyor. Parti n i n en yüksek organ ı Ulusal Kong re ; kongreler-a rası dönemde de Merkez Komitesi ve bu Komitenin u lusal komisyonları d ı r.

PKP M K'n in organ ı hafta l ı k « Unida d » (<< B i rl ik ») gazetesidir.

1 004

Reünyon Komünist Partisi (RKP)

1 959 Mayısında, adada varolan Fransız Komün ist Partisi Federasyonu temeli üzerinde kuru ldu . RKP Reünyon'un en etki l i politik gücüdür ve adaya Fransa'yla bağlaşma çerçevesinde pol it ik özerk l i k veri lmesi savaş ı ­mın ın başı nda yürümekted i r. Bu isteğin gerçekleştiri lmesi b i r yasama meclisinin topla nmasın ı ve ha lk ın iç durumuna i l işk in bütün sorun ları baş­I ı baş ına çözme hakk ına sah ip bir yü rütme organ ın ın meydana geti ri l ­mesin i , aynı zamanda Fra nsa'yla i l i şk i leri koord ine edecek b i r organ ın kuru lmas ı n ı gerektiriyor.

Komün istlerin progra m ı , şeker sanayı ı n ı n m i l l i leştiri l mesini , kök lü bir toprak reformu yap ı l mas ın ı , d ı ş t icaret ve aynı zamanda diğer sosya l ­ekonomik tedbirler üzerinde b i r kontrol sağ lanmasın ı öngörüyor. R K P H int Okyanusunda adaları n mi l i tarize edi lmesine ve bura larda Amerikan, ing i ­l i z ve Frans ız askersel üs leri kuru lmas ına karş ıd ı r.

Reünyon emekçilerin in , ekonomik isteklerin in gerçekleştiri l mesi için, seçim özg ü rl üğünün ve diğer demokratik özgü rlük lerin çiğnenmesine kor-

o Şı yü rüttük leri savaş ıma a rd ıc ı l o lara k önderl i k eden RKP, Reünyon Genel Emek Konfederasyonu'nda- birleşmiş olan send ika lar, Reünyon Kad ın la r Bir l iğ i 'ne, özerk l i k savaş ım ı veren gençl i k örgütüne ve diğer demokratik örg ütl ere daya nıyor.

ikt idardakilerin partiyi s isteml i o lara k kovuşturma larına karş ın , komü­nistler, sömürge ezg isine ve keyf i l ik lere karş ı , emekçi lerin yaşa msal ç ıkar­ları iç in savaş ıma devam ediyorl a r. RKP'n in ha lk a ras ındaki etkis in in a rt­masına, Reünyon sosya l i st leri ve sol kato l i k leriyle eylembir l iğ in i ve Fra n­sa'n ın denizaş ı rı i l lerin in demok ratik güçlerin in kendi lerine özerk l i k tan ın­ması isteği , Frans ız sol güçlerin in ortak prog ra m ına da a l ı nm ı ş bu lunuyor.

RKP'n in yönet im organ ları Parti Kongresi, Merkez Komitesi, Pol itbüro ve Sekreterl i k'tir. Pa rt in in son i I I . Kongresi 1 972 Temmuzunda yap ı ld ı . Kon­g re'de partin in , pol it ik özerkl ik uğrundaki savaşımda adan ın demokrat ik güçlerin i b i rleştirme yönündeki güncel ödevleri görüşü ldü .

Pa rt in in merkez organ ı «Temoig nages » « <Gözlem » ) gazetesid i r.

Meksika Komünist Partisi (MKP)

Parti, Kas ım 1 9 1 9'da, Meksika burjuva demokratik devriminin ( 1 9 10-1 91 7) sarsı ntı la rı ve Büyük Oktobr Sosyal ist Devri m in in etkisiyle işçi ve köylü yığ ın la rında uyanan bağımsız polit ik faa l iyetler sonucu kuru ldu . MKP'si, ayn ı y ı l Komün ist Enternasyonala g i rd i .

1 929'da, komünistlerin yönetim inde, işçi s ın ı f ın ın b i rl iğ in in güçlen-

1 005

mesinde ve s ın ı f bi l i nc in in a rtmasında büyük katkıda bu lunan Meksika B i rleşik Send i ka la r Konfederasyonu , işçi- köylü bağlaşı k l ığ ın ın kuvvetlen­mesine ya rd ı mcı o lan işçi Köylü Cephesi kuru ldu .

Komünist Partisi n in a rtan etken l iğ i nden korkan Meksikadaki egemen çevreler, 1 91 9 y ı l ı nda M KP'ne karşı sa ld ı rıya geçtiler. Komün i�t ler kovuş­turuldu, z ından la ra at ı ld ı , ö ldürü ldü. Fakat parti ça l ı şmalar ın ı sü rdürdü . Onun merkez organ ı « EI Machete» gazetesi, 6 yı l süreyle h iç aksamadan i l lego l çı ktı . M KP, 1 935'de legal çal ışmağa başlad ı . 0, diğer demokratik ve a nti-emperyal ist g ü çlerle bir l ikte e mekçilerin yığı nsal eylemlerini örgüt­ledi . Bu eylemler karş ıs ında hükü met petrol endüstris in i ve demir yol la ­rı n ı m i l l i leşti rmek, tarımda dönüşümler ya pmak, ü l kede pol it ik hayatı demokratik leştirmek zorunda ka ld ı .

1 940 yı l ları nda, Browder revizyonizmin in ideoloj i k etkisiyle kabul edi len sağ oportunist kara kterli yan l ı ş pol it ik tutum partiye büyük zarar lar verd i .

MKP'nin Mayıs 1 960'ta yap ı lan X i i i . Kongresi, parti n in güçlenmesi ve ge l i şmesi yol la rı n ı temizledi , Marksizm-leninizm i l keleri temel ine dayana­rak bir l iğini sağ lad ı , parti program ın ı n i ş len ip değiştiri l mesi karar ın ı a ld ı . Kongren in en büyük başarı s ı , partin in , Meksika devrimi ve yen i devrim in başlatı lmas ı zorun lu luğu g ibi burjuva ideolojisi ve pol it ikasıyla he r tür lü i l işk is in i kesmesi o ldu .

MK'n in XLV. Kongresi (Ara l ı k 1 963) parti n in temel pol i t ik yönünü bel ir­ledi , yeni progra m ve tüzüğ ü kabul etti.

MKP'n in XV. Kong resi (Hazira n 1 967) parti progra mın ın bazı yönleri n i değ işt i rd i ve gel iştird i . (Gelecek devrimin i l k aşamadak i ka ra kteri n i , onun i t ic i güçlerin i , pa rti n in d iğer gruplarla ve Meksika burjuvazisiyle i l i ş ­k i lerini) . M KP, ü l kedeki devrimci hareketi n ş imdik i aşamas ın ı , güçlerin yeni bir devrim iç in b iri k im i ve aynı zamanda çetin ekonomik , polit ik ve ideolojik savaş aşaması o lara k n iteliyor.

MPK'nin 27 Ekim - 1 Kası m tarih leri a ras ında yap ı lan XVI. Kong res in­de parti nin yeni progra m ve tüzüğü kabul ed i ld i . Deri n yap ı sa l ve pol it ik buna l ı m lara sebep olan Ameri kan emperya l izmine bağ ım l ı Meksika kapi­ta l i zmin in sosya l -ekonomik ve polit ik çel işk i leri nin tah l i l edi ldiği prog­ramda, devrim sürecin in bu aşamadaki nitel iği belirlen iyor.

Bu demokratik ve sosyal ist devrim süreci, ABD emperyal izmi i le i l i ş ­ki lere son verecek, gerçek pol i t ik demokrasi rej im in i sağ l ıyacak, köklü b ir tar ım reformu yapacak, u lusal büyük burjuvazinin ve u l us lara ras ı te­kel lerin egemen l iğ in i yı kacak, sosya l i st dönüşümlere temel hazı rl ıyacaktı r. Bu devrim sürecin in gel işmesi için , bugünkü rej im in b ir a l ternatifi olarak parti, işçi s ın ı fı n ı , köylü hareketi ni ve orta tabaka lar ı , öze l l i k le i lerici ay­d ı n ları içine a lan bağ ı msız bir cephe kurulmas ın ı zorun lu görüyor. Bu süreci n i l k devresinde, devrimci s ı n ıf ve güçlerle bir l ikte emperya l izme

1 006

bağ ım l ı olmaya n orta burjuvaz in in bazı çevreleri de bel ir l i b i r rol oyna ­yabi l i r.

Part in in en yüksek organ ı kongred i r. Merkez Kom itesi ve u lusal konfe­ra ns ik i kongre a ras ı nda parti n i n en yüksek yöneti m orga n ıd ı r.

MKP, «Oposicion » (<< Muha lefet») ad l ı hafta l ı k gazetesi «Sacia l i smo» (Sosya l izm) adl ı teorik derg i ve diğer sürek l i gazete ve derg i ler çıka rıyor.

San-Marina Komünist Partisi (SMKP)

Şubat 1 921 'de, ita lyan Komün ist Part is i 'n in bir kolu o lara k kuru ldu . Parti, pol is in kovuşturması yüzünden geçici b ir za man iç in eylemleri n i dudurdu . 7 Tem muz 1 941 'de, SMKP'n in kurulduğu aç ı k land ı . Bugün par­t in in bin üyesi vard ı r.

Komün ist Pa rtisi, faş izmin yenilgesinden sonra biric ik örgüt lü pol it ik güç olara k legale ç ıkt ı . « Kurtu luş kom itesi » nde temsi l edi len Sa n-Ma rino'­dak i sol güç ler : komünist ler, sosya l i stler, cumhuriyetçi ler ve katol ik ler SMKP'nin ya rdı mıy la Mart 1 945 seçim lerinde kes in başarıya u laştı la r. Komün istler ve San-Marino Sosyal ist partisi (SMSP) part lamentoda çoğ un­luğu elde ettiler. (60 sanda lyeden 35'n i ) . 1 945-1 957 y ı l la rı aras ında yü­rütme kuvveti o lan ve ka pta n s ı fat ın ı taşıyan her ik i başka n l ı k da komü­n istlere ve sosya l istıere a i tt i . O y ı l l a rda, bu i k i part in in ol uşturduğu cephe ü l kede topra k reformunu gerçekleştird i , ezeaneleri m i l l i leşti rd i , emekçi ler in demokratik hak ları n ı n güçlenmesine ya rd ı mcı o lan kanun larda birçok değ iş ik l i k ler yaptı .

1 957 y ı l ı nda, cumhuriyete karşı boykota geçen ita lya n geric i leri n in yar­d ım ıyla hristiyan-demokratla r, sosya l -demokrat ları n ve sosya l ist pa rtis in ­dek i dönekleri n de desteğ iyle tert ip ledik leri da rbeyi gerçekleştirdi ler ve parlamentodaki çoğ unluğ u ele geçirdi ler. 1 957 y ı l ı ndak i hükümet dar­besinden sonra SM KP, işçi s ı n ıfı ve ha l k yığ ı n la rı n ı n hükü met buna l ım ı na , hristiya n-demokrat ve sosya l -demokrat part i lerinde buna l ıma yol aça n ağ ı r savaş ın ı yönetti.

Şubat 1 973'te SMKP'n in Vi i i . Kong resi ya p ı ld ı . Kongre, parti n in demok­ratik dönüşüm ler ve sosya l izme geçiş hükümeti n i n kurul ması a macı na yö­nel ik emekçilerin ve orta tabakaları n birl iğ in i güçlendirme konusundaki hattı çizdi . Komün ist Partisi, ça / ı şma/arında y ığ ınsa l ö rgüt/ere, bu a rada Sa n-Marino Emek Konfederasyonuna daya n ıyor.

8 Eyl ü / 1 974 seçim lerinde komü nist/er büyük başarı elde ettiler. Parla ­mentoya 1 5 temsi lci soka bi ld i ler. Hristiya n-demokrat lar la , Sosyal .. demok­rat lar parla mentoda dört yer kaybetti/er. Seçim sonuçla rı n ı gözönünde bu lundura n SMKP, ekonomik , sosyal , polit ik ve ideolojik a lan larda dönü-

1 007

şümler yapacak sol güçlerden kurulu bir hükümetin işbaş ına geti rilmesi çağ rısı nda bulundu.

Part in in yayın organ ı « La Sh int i l la » (<< Kıvı lc ım ») gazetesi ayda bir ç ıkar.

Kosta-Rika Oncü Halk Partisi (KOHP)

Parti 1 931 'de kuru ldu. 1 973 y ı l ı no kadar Komün ist Partisi od ın ı to Ş I ­yordu . KOHP, işçi s ın ı f ın ın , sanayi iş letmelerinde, kahve ve muz çiftl i k ­lerinde ço l ı şa n lar ın , köylü ve i lerici ayd ı n lar ın öncü temsi lci lerini safla ­r ında örg üt ıüyor.

KOHP'n in progra m ve belgeleri nde parti n in devri mci dönüşümleri ger­çekleştirecek ha lk hükümet in in kuru lmas ından yana olduğ u bel irt i l iyor. Komün istlerin çabası sonucu 1 943'de Merkezi Amerika ta ri h inde i l k defa olara k Kosta-R ika 'da tek, i lerici send ika lar merkezi kuruldu : Kosta -Rika Emekçi ler Konfederasyonu. 1 948 y ı l ı nda, gerici lerin başlattığ ı vata ndaş harbinde sol güçleri yenmesinden sonra KOHP kanun dış ı i lôn edi ld i . Vatandaş harbinde ve daha sonra yürütülen terör döneminde yüzlerce komünist ö ldü rü ldü , ya da tutuk land ı , b irçokla rı da göç etmek zorunda kald ı . 1 950 y ı l larına doğru parti yeniden saflar ın ı s ık laştı rmaya başlad ı , ya rı - Iegal du ruma geçti.

BUgün KOHP'si lega l eylem yü rütüyor. Kosta -R ika Emekçileri Konfede­rasyonu, Ulusal Kad ın lar B i rl iğ i , Kosta-Rika On iversite Oğrencileri Orgütü ve daha başka ları KOHP'nin yönet iminde ça l ışan kuruluşla rdır.

KOHP'n in son Xi. Kongresi Mayıs 1 971 'de yap ı ld ı . Kongre, demok­ratik , a nti-emperya l i st, ondan sonra da sosya l i st devrim in geri dönüşü olmayan bir süreç o lara k gerçekleştiri lmesi, demokratik halk hükümeti n in kuru lmas ı sorununu ortaya atan parti program ın ı kabu l etti.

Bugün KOHP'nin Yasama Mecl is inde iki temsilcisi vard ı r. Bunlar sos­yal ist hareket yanl ıs ı parti ler in l isteleri ne göre seçi lm işlerd i r.

Yasama Mecl is i , 1 975'de ü lkedeki demokrat ik güçlerin baskıs ı sonucu KOHP'ni ve diğer solcu örgütleri kanun dış ı b ırakan Anayasadaki gerici maddeyi ka ld ı rmak zorunda kald ı . Pa rt in in bugünkü legal durumu Ana­yasayla gara nti a l t ına a l ı nmışt ı r.

Parti demokratik santra l i zm i l keleri temel ine oturtulmuştur. Parti n in en yüksek organ ı kongredir. KOHP Merkez Kom itesi Plenumları parti n in i k i kongre a ras ında en yüksek yönetim organ ıd ı r. Pratik yönet imi Pol it ik Ko­misyon ve M K's i Sekreterl iğ i gerçekleştirir.

« U bertad » ( .. Kurtu luş») gazetesi part in in merkez organ ıd ı r.

1 008

Guade/up Komünist Partisi (GKP)

Parti, 1 944'te Fransız Komü nist Part is i 'n in b i r federa syonu o lara k ku ­ruldu. 1 958 y ı l ı nda Guadelup Komünist Partisi ad ın ı a ld ı .

GKP program belgeleri nde, yak ın amaç, bugünkü aşamada, Guadelup'­ta pol i t ik özerk l iğ in in sağ lanmas ı , yani Guadelup halk ına adanın i ç iş le­r in i Fransa i le b i rl i k içinde kendin in yönetmes in in sağ lanmas ı o lara k be­l i rlenmektedir. QKP'nin önerd iğ i Ozerkl i k statüsünde genel oyla mayla seçilecek bir Kurul 'un, bu Kurul 'a bağ ım l ı o lacak yü rütme organ ın ı n ve Fransa i le işbirl iğ i organ ı n ı n kuru lmas ı öngörülmektedir.

GKP'n in V. Kongresi (1 972), partin in , « Guadel u p'a özerk l i k sağlanma l ı ­d ı r» belg is in in doğru o lduğunu bel i rtmiş ve tüm komünistleri parti s ı ra ­lar ın ı s ık laştı rmaya, sömürücül üğe karş ı o l a n tüm g üçlerin b i rl iğ in i sağ la­mak için savaşmaya çağ ı rmışt ı r. Kongre, GKP'nin , Marksizm-Lenin izm i l keleri temel i üzeri nde dünya komünist hareketin in g üçlenmesine ya rd ı m edeceğin i kesi n l i kle bel i rtti.

Guadelup 'ta 32 belediyeden sekiz in in (ki bu belediye s ı n ı rla rı içi nde ha l ­k ın yarıs ından fazlas ı yaşamaktad ı r) başı nda komünistler bu lunmaktad ı r. GKP, Genel Kuru l 'dak i 36 yerden dokuzuna sah i pti r. 4 Mart 1 973 seçim ­lerinde GKP temsi lc is i E. lbene Fra nsa M i l let Mecl is ine saylav seçi ld i .

Parti örgütleri, bölgese l -üretimsel prensipe göre kuru lurlar. Parti alt örgütleri işletmelerde, iş kol larında ve oturma yerleri sistemine göre ku­rul urlo r. Part in in en yüksek organ ı dört y ı lda b i r top lanan kongredi r. Kongre, Merkez Kom itesin i seçer. Merkez Komitesi de Politik Komisyonu, Sekreterl iğ i , Genel Sekreteri seçer. G KP'n in 1 .500 üyesi, 1 1 şubesi ve 50 kador da a lt örgütü vard ı r. Komünistlerin çoğu i şçid i r. Partin in merkez organ ı haftada bir ç ıkan «L 'Etincel le» (Kıvı lc ım) gazetes id i r.

1 009

O Z E L S A Y F A L A R

Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri leonid hiç Brejnev yoldaşa

Çok değerli L. i. Brejnev yoldaş !

Büyük Oktobr Sosya l ist Devrim i 'n in 58. y ı ldönümünü Tü rkiye Komün ist Part is i , Tü rkiye proletaryası ad ına en s ıcak duygu lar ım ızla yü rekten se­lômları z !

Sovyetler Bir l iğ i , batı r Sovyet ha lk ı , Komün ist Part is i 'n in Leninci yöne­t im i a lt ında, gel işmiş sosya l i st d üzeni komünizme götürme yolunda yeni yeni dev ad ım lar atıyor. 24. Kongre kara rlar ı , Beşyı l l ı k Plôn somut biçim­leriy le, büyük başarı l a rla uygu lan ıyor, bitir i l iyor. Böylesi b i r utku, bütün yeryüzü komünist leri iç in o lduğu g ib i , biz im iç in de savaşta en yeni l mez güç kaynağ ıd ı r.

Tekn ik gel işmede, b i l imde devrimler yapan, uzay çağ ın ı açan Sovyet­ler B i rl iğ i , bu yolda da göz kamaşt ı rı c ı yeni yeni utkular kazan ıyor. Ard ı ­s ı ra i k i Sovyet uzay istasyonunun Venus gezegenine - Çobanyı ld ız ı 'na i ndi ri lmesi bu s ıçrayış ları n en taze örneğ id i r. Bu o lay, Sovyet b i l im ve tekniğ in in bu başarısı i leri insan lar ın en kutsal i mgeleri n i , somut biçim ­leriyle, gerçekıere çeviriyor.

S .B .K .P . 'n in somut barış program ı , Türk·Sovyet ha lk ları n ı n dost luğunu g üçlendirme eylemleri , dünyada gerg in l iğ i yumuşatma savaş ım ı , 58 y ı ld ı r a rd ıc ı l sürdü rü len bu Leninci ba rış pol it ikası yayı l ıc ı emperya l ist çevreleri, zorba l ığ ı , yeniden faşizmi ha lk la ra dayatmak i steyen azı l ı gerici güçleri gem l iyor. Büyük komşumuzun bu uğurdaki dev savaş ı Tü rkiye ha lk ın ı da u l usal bağ ı msızl ı k, i leri b i r Türkiye, barış, demokrasi ve sosyal kurtu luş iç in olan d i renişinde yüreklendiriyor, esin l iyor.

Biz, Tü rkiye komünistleri Tü rkiye işçi s ın ı f ı , ve ha lk ım ız ad ına , Sovyet ha lk ına , Len in ' in partisine, onun Leninci yönet imine yeni yeni büyük ba ­şarı la r d i leriz !

Yaşas ın Yüce Sovyetler Birl iğ i !

Yaşasın komüniz m !

3 Kasım 1 975

1 01 0

Türkiye Komünist Partisi

Merkez Komitesi

Genel Sekreteri /. Bilen

Hindistan Komünist Partisi Ulusal Konseyi�ne

Çok değerli yoldaşla r !

Hindistan Komünist Partisi 'n in 50. yı ldönümünü Türkiye Komünist Par­tisi, Tü rkiye işçi s ın ı fı ve ha lk ım ız ad ına en derin duyg u la rfa kutl a r !

Kardeş Hindistan Komün ist Partis i , b u 50 y ı l iç inde çok çet in , öylesine de şanlı b i r savaş yolu g eçmiştir. Bu parti Marksçı-leninci i lkelere içten­l i k le bağ l ı ka lm ış, proleter enternasyonal izmi bayrağın ı yükseklerde tut­muştur. Hindistan Komün ist Partisi yeryüzünde gerg in l iğ in gevşeti lmesi , ba rı ş ı n kuvvetlenmesi, sa lg ıncı emperya list güçlerin geri letilmesi sa ­vaş ın ı a ktif biçi mde yürütege lmişt i r.

H i nd istan Komünist Partisi her zaman H ind istan proletaryas ın ın, işçi s ı nıf ı n ı n , geniş ha lk y ığ ın lar ın ın en kutsal istem ve istekleri uğrunda sa­vaştan geri durmam ışt ır. Ulusal bağ ı msız l ık , demokrasi, barış, sosya l i lerfeme ve sosyal izm için o lan savaşta her zaman ön s ı ra la rda yer a l ­mışt ır.

Bunun la bir f i kte, her soydan ve boyda n oportünist lere, Marksizm­lenin izm düşman larına : Maoculara , Troçkistlere korşı savaşı m ın a ras ın ı kesmemişt i r. Böylesi b ir savaşı TKP uzun y ı l la rd ı r sürdü rü p g id iyor. Mao­cu luk la savaş e mperyal izmle, koyu gerici l i k le, u lus lara ras ı tekel lerle bağlı burjuvaziyle savaştan, sa ld ı rgan bloklora - NATO'lara karşı savaştan ayrı lmıyor.

H ind istan proletaryas ın ın , tüm ha lk ı n ı n en savaşkan, en devrimci öncü ko lu o lan Hindistan Komün ist Partisi 'ne, bundan böyle de savaşlarda bü­yük başarı l a r di leriz.

Yaşasın H ind istan Komü nist Parti,si !

Yaşası n Türkiye ve H ind istan Komünist Partilerin in savaş kardeşliğ i !

Yaşas ın Leninizm !

25 Kasım 1 975

Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi

Genel Sekreteri i. Bilen

1 01 1

I,çı sın!flnın birliği ve ona bağıl sorunlar

A. Soydan

Geçmişte o lduğu g ibi bugü n de Marksçı -leninci düşünürler işçi s ın ı fı n ı n bir l iğ i sorununu çözmek i ç i n büyük bir çaba harcamaktad ı rl a r. Bunda da hakl ıd ı rlar. Çünkü, işçi s ı n ı f ı n ın bir l iği top lum d üzen in in demokrasiye, sos­yal izme yönelme, kapita l izmden sosya l izme geçme savaş ımında başta ge­len b i r unsur o lara k beli rmektedir. Oylesine k i , burjuva ideolog ları iç in bi le bu, önemle ele a l ınan bir konudur. Burjuva ideolog la rı , işç i s ı n ı ­fı n ı n birl i ğ i sorununu s ın ı f savaşında burjuvaziye üstün l ü kler sağ lamak a macıyle e le a l ı rlar. Bundan ötürü de esas gayeleri, işçi s ın ı f ın ın birl iğ i değ i l , i şç i s ın ı f ın ın birl iğ in i parça lamak, bölmek, i şç i s ın ıfı n ı değiş ik bur­juva, küçük burjuva ak ım la ra bağ lamakt ı r.

Hemen i lave etmek gerek : işçi s ın ı f ın ın birl iğ i sorunu , bu s ın ı f ın i kt i­darda o lduğ u, topl um düzenin in başıçeken g ücü du rumunda bu lunduğu ve esas amacın ın sosyal i st toplum düzenin in kuru lmas ın ı bütü nlemek ve komünizmin maddi temellerin i atmak o lan sosya l i st ü l kelerde başka ve şüphesiz k i , o lum lu bir yönde beli rmektedir.

Bu ü l kelerin çoğunda işçi s ın ı f ın ın g erçek ve öncü partileri o lan komü­n ist part i leri, i şç i s ın ı f ın ın bir k ısmın ı örgü tleyen sosyal demokrat veya sosya l ist parti lerle birl eşerek yine Marksçı -leninci temel üzerinde sosya l ist veya işçi part i leri adlar ın ı a ld ı lar. Böylece, işçi s ın ı f ın ın birl i ğ i, sosya l ist ü l kelerde en yüksek seviyesine u laşmış o ldu. Sosyal ist top.l um d üzenini kurman ın temel dayanağ ı ha l ine geldi .

Bu lgaristan, Çekoslovakya g ibi ü l kelerde i se, işç i s ın ıfı n ı n öncü örgütleri olan komünist parti leri, sosyal ist, sosyal -demokrat, çiftçi part i leri g i bi işçi s ı nıf ı n ı n bir bölümünü , köy emekçi lerin in, orta ta baka ları n öneml i bir k ı sm ın ı örgütl iyen part i lerle cephe kurma ve i kt idarı on larla paylaşma yoluna g itti ler.

Gerek komünist parti l er in in, sosya l i st veya sosya l -demokrat parti lerle organ ik o lara k birleşmesin in , gerekse on larla cephe kurma ları n ı n tarihsel koşul lar ına göz attığ ı mızda bunlar ın Nazi işgal ine uğram ı ş ü l keleri n i kurtarmak, u l usal bağ ı msız l ık lar ına kavuşmak, ayni zamanda bu kurtu luş savaş ın ı sosyal kurtuluşa dönüştürmek, i nsan ın i nsan tarafı ndan sömü­rü l mesi ne son veri len sosya l ist düzene geçmek g ibi büyük s ın ı fsa l ve u lu ­sa l hedefler etraf ında gerçekleştiğ in i g örürüz.

Bu ü l kelerin uğrad ığ ı Nazi işga l i bir yandan da yerli faşist hükümet­lerin in Nazi lerle birl i kte yü rüttüğü kan l ı terör, devrimci güçlerde büyük y ık ım lara sebep oldu. M i l itan kadrolar ın , çok değerl i yönetici lerin k ırı l -

1 0 1 2

masına, telef o lmas ına yol açtı. Ama b i r yandan da , yerl i -yabancı , daha doğrusu işga lci faşizmin kanl ı terörü, bi rleşmeleri, cephe kurma ları kolay­laştı ran açı k bir hedef ha l ine geldi . Bu du rumda komünist parti leri , sos­ya l ist ve sosyal -demokrat parti leri faşizme, teröre, ka pita l izme karş ı , öz­g ü rlük lerden, sosya l izmden yana olan bütün ak ım ları ve bireyleri b i rleş­t i rme, cepheleştirme olanaklar ın ı daha kolayl ık la buldu.

Buna rağ men komünist parti leriyle sosya l -demokrat veya sosya l ist par­t i ler a ras ındaki b irl iğ in veya cephe kurman ın başl ıca şart ı bu değ i ld i r. Bunun başka şa rtı işçi s ın ı f ın ın ikt idarı a lmas ı , egemenl iğe yerleşmesi, daha geniş bir dey imle işçi s ın ı f ı n ı n d i ktaturas ın ın kurulmasıd ı r. Yan i , i şç i s ın ıfı n ı n b i rl iğ in in en yüksek aşamasına u laş ı lab i lmesi iç in başl ıca şart, işçi s ın ı f ın ın ikt idara ve egemenl iğe yerleşmesi, burjuvazin in sa ld ı ­r ı lar ına i kt idarı ve egemen l iğ i tes l im etmemek veya onu tekra r geri a lmak eğ i l imlerine karş ı işçi s ın ı fı n ın kazan ım ları n ı koruyacak ve sürekl i o lara k demokratik hak ları gen iş letecek b i r düzenin kurulması v e sosyal izm"e yönelmektir.

i k i nci Dünya Savaşı 'ndan sonra sosyal i st ü lkelerin elde ettiği bu deney, yaln ız o ü l keler için değil, bütün dünya komünist ve işçi hareketi iç in geçerl id i r. Boyutları evrenseld i r.

Kapital ist ü lkelere gel ince : Kapital ist ü lkelerde işçi s ın ı f ın ın birl iğ in i ku rma sorunu bu ü lkelerin bir b ir inde değiş ir. Marksizm-lenin izmin temel i l kelerin in dünya ölçüsünde geçerl i o lmas ı , her ü l kenin ü retim i l i şki le­rine, s ın ı fla rı n ka rşı l ı k l ı durum ve tutumları no , yani toplumsal gel işmenin koşu l ları na göre değiş ir. Fakat bütün kapital ist ü lkeler iç in h iç değiş­meyen bir şo rt varsa, o da, komünist ,part i lerin in g üçlü olduğ u oranda bu b i rl iğ in gerçekleşebileceğ id i r. Komünist part i leri n in g üçlü olduğ u, top­lumun gelişmesini daha temel l i b ir ş.eki lde etk i lediği gel işmiş kap ital ist ü l kelerde bi le işçi s ın ı f ın ın sayısal b i rl iğ i kuru lamamıştır . işçi s ı n ıf ı , komü­nist part i leri n in dış ı nda sosya l ist, sosya l-demokra t partilerde de örgüt­lenmişt ir. Bu du rum bazı lar ın ı şaşı rtıyor. Bun lar, evvelô işçi sı n ıfı n ın bir­l iğ i iç in komün ist parti leri n in , sosya l ist ve sosya l-demokra t parti lerine işbirl iğ in i şart koşuyor. Daha sonra da işçi s ın ı fı n ı n b i r k ı sm ın ı örg ütlemiş o lduklarından ötü rü, sosya l ist ve sosya l-demokrat part i ler ini « işçi s ın ı f ın ın partis i » sayıyorlar. Tabi i sosya l ist veya sosya l -demokrat parti lerin sağ kanatla r ına ka rşı tenkitçi b ir tav ı r takı nıyor, bunlara karş ı ideoloj ik sa ­vaş ımdan geri ka lmamayı öneriyorla r. Hattô sosya l ist ve sosya l -demok­rat yönetici lerle bunlara bağ l ı yığ ı n la rı b irbiri nden ayı rıc ı b ir tutumları da vard ı r. Fakat sosya l ist ve sosya l-demokrat parti ler içinde sağ kanat nerde başla r, nerde biter? Sol kanad ın sağ kanada ka rşı savaşı m ın ı n s ın ı rları nelerd i r? Y ığ ın la , yönetici leri birbirinden ayırara k yığ ı n ı tam b i r Marksç ı ­Leninci b ir düzeye götürmek mümkün müdür? Oretim i l işki leri aç ıs ından, kapital ist toplumun genel gel işme yasa l l ığ ı yönünden bak ı ld ığ ı takd i rde bu soru lara o lumlu cevap vermek zordur. Batı A lmanya'da, Fransa'da ve

1 0 1 3

Batı Avrupa'n ı n daha başka kapita l ist ü l keleri nde komünist parti leri , sos­ya l -demokrat y ığ ın la bağ lar kurmak, an ları aydın latmak yönünde çok öneml i başar ı lar kaydetmiş lerd i r. Fakat bu başarı her za man düz bir hat biçi m inde gel işme gösterememiştir. Yönetic i lerle bağ kurmadan , yaln i z yığ ı n la rı aydı n latman ı n her zaman gereken sonuçla rı vermediği de görül­mekted ir. Bu bak ımdan komünist parti leri için, sosya l ist ve sosya l-demok­rat parti leriyle gerçek bir , işbirl iğ i n i ku ra bi lmenin şartları ndan biri de, o parti lerde egemen o lan yonetic i lerle de bağ kurmak zoru nluğudur.

Yuka rda bel i rttiğ i miz şu sorun la rı n üzeri nde b i r daha durmamız gereki­yor: Işçi s ın ıfı n ı n birl iğ in i sağ lamak iç in komünist part i leri n i n , sosya l i st ve sosyal -demokrat pa rti lerle işbirl iğ i şart m ıd ı r? Sosyal ist ve sosya l -demok­rat part i ler işçi sı n ı f ı n ı n pa rtileri mid i r?

O nce bir inc i soruyu ele a la l ım . Kapita l izm şartları nda, yukarda da be­l i rttiğ imiz g ib i işç i s ın ıfı n ın sayısal birl iğ i h içbir zaman ve hiçbir yerde kuru l mam ışt ır ( Ik inci Dü nya Savaş ı ndaki faşist işga l ler, faşist i kt idarlara karş ı yürütülen savaş devri ha riç) . Bu koşu l larda işçi s ı n ıf ı n ı n komünist parti leri iç in sosya l ist ve sosya l -demokrat part i lerle i l i şk i lerde şu biçimler bel i riyor :

- Komüni st parti lerin in , sosya l ist ve sosya l -demokrat parti lerle somut ve k ı sa vadel i hedefler etrafı nda diyalog la r kurmas ı , dayanışmas ı ;

- Komünist parti lerin in , sosyal ist ve sosya l-demokrat parti lerle somut hedefler etrafında eylembirl iğ i ;

- Komünist parti lerin in , sosya l i st ve sosya l -demokrat parti l erle somut uzun vadeli hedefler etraf ında cephe kurması ;

- Komün ist, sosya l i st veya sosya l -demokrat parti lerin, ortak bir hükü­met program ı etrafı nda somut ve daha da uzun vadeli hedefler/ etrafı nda­bir a raya gelmeleri (Fra nsa, Suriye ve I rak'ta olduğu g ibi ) .

Komünist parti leri n i n küçük burjuva n iteli kteki sosya l -demokrat ve sos­yal ist parti lerle bu dört i l işki biçim in i n koşull a rı başka, elde ettiğ i , ede­ceğ i sonuçlar da başkad ı r. Fakat bu i l işki lerin hepsi nde de gerek örg üt­sel, gerekse ideoloj i k bak ımdan işçi s ı n ı fı n ı n b i rl iğ in i sağlamaya, bugüne kadar o lanak o lmamışt ı r. Bunun baş l ıca nedeni , sosya l i st ve sosyal ­demokrat parti leri n i n işçi s ı n ı f ı n ı n ideoloj is ine değ i l , burjuvaz in in , hattô bazen büyük burjuvaz in in ideolojisine bağ l ı l ığ ı ve on lar ın s ı n ıfsa l ç ı ka r­l a rı na hizmet etmelerid i r. Bu g ibi part i leri n yönetici leri n i n işçi s ın ıfı ya ra ­r ına bazı hak lar elde etmekle etk i l i o lduk ları , bazı demokrati k reform­la rı n gerçekleşti r i lmesinde katk ı l a rı bu lunduk la rı doğ rud ur. Bun ları n «de­mokratik sosya l izm », « g ü ler yüzlü sosya l izm» g ib i deyim leri ku l land ı k lar ı s ı k s ık görü lmekted i r. Fa kat, gerek ıskandinav ü l kelerinde, gerek Batı Almanya'da, gerek i ng i ltere ve Fransa'da bu parti lerin , bu reformları işçi s ı n ı fı n ı n egemenl iğ i iç in değ i l , burjuvaz in in yaşamın ı uzatmak amacıy le

1 0 1 4

yaptığı , veya yapmak istediğ i görü lmektedir. Fransız Sosya l ist Partisi B i · ri nci Sekreteri Mitterrand Kası m ay ı son larında Bi rleşik Amerika'ya yap­t ığ ı gezide Press C lüb'de terti plediği bas ın konferansı nda şun ları söyle­mişt ir : « Kissinger komünist dünyasiyle bir denge a rıyor. Onu sevd iğinden deği l , gerçekler zorlad ığ ı ndan . . . Ben de öyle . (I) « M itterrand ' ın Frans ız Komünist Part is i 'n i kemirmek ve Sosyal i st ,Pa rt is in i Fransa 'n ın en büyük partisi ha l ine getirmek iddia ları da b i l i n iyor. Portekiz'de Sosyalist Partisi yönetici lerin in ve en başta parti başka nı Suareş' i n Komünist Partis ine karşı sa ld ı rı l a rı ve onu vurmak için g österd iğ i ça ba lar ve bu çaba lar ın Batı A lman , Frans ız, ita lyan ve ı skandinav ü l kelerindeki sosya l i st part i ­lerce, bizzat Sosya l i st Enternasyonal tarafı ndan her bakı mdan desteklen­mesi, komünist parti/er inin sosyal ist pa rtilerle işbirliğ i sayesinde işçi s ın ı­f ın ın birl iğ in i kuram ıyacakları n ı , böyle bir iddia n ın işçi s ı nıf ı n ın küçük burjuvaziyle, burjuvazin in başka b i r koluyle s ın ı f savaş ın ı inkôr etmesi ve bu savaşı m ı yok sayması an lamına ge l i r. Ama bu, komünist pa rti lerin in , sosya l ist ve sosya l -demokrat parti l eriyle yukarda tespit ettiğ imiz i l i şk i "" şeki l lerini uygu lamaktan kaçınmas ı , bu part i lerle i l işk i leri kesmesi an la ­m ı na ge lmez. Tamamen a ksine, komünist ler, bu parti lerin hem yönetici leri , hem de y ığ ın larıyle diyalog la r kurman ın, işbir l iği olanak ları n ı a ra man ın gereğ in i he r za man kabul etmişlerd i r ve bundan böyle de edeceklerd i r. Bu g i bi b i r işbir l iği , büyük tekel lere, kapita l izmin en sömürücü grup la­r ına ka rşı emekçi y ığ ın ları a rası nda eylem birl i k leri kurmak ve kapital iz­min en aş ı rı kanadını tecrit etmek, top lumun demokratik yönde "gel iş­mesine ya rd ı m etmek an lam ına ge l i r. Bu yoldan sosyal ist ve sosya l ­demokrat part i lerin saflar ına g i rmiş o lan işçi leri uya rmak, on ları s ı n ı f savaş ına daha a ktif o lara k yöneltmek, o savaşta eğ itmek ve işçi s ın ı fı n ı n partisi içine çekmek olanak ları açı l ı r.

Bundan ötürü, işçi s ın ı fı n ı n b i rl iğ inden an laş ı lan , kapita l i st ü l kelerde on ları n sayısal birliği değ i l , işçi s ın ı f ın ın Marksçı-Leninci ve proleta rya enternasyonal izm i i l keleri ne daya l ı partis in in güçlenmesi , onun daha ge­niş ölçüde işçi ve emekçi yığ ın lar ın ı kapsamas ı , öncü savaş gücünün bir­l iğ i an lam ına gel i r.

i kinci soruya gelince : Sosyalist ve sosya l-demokra t parti leri, işçi s ı n ı ­fı n ın bir k ı sm ın ı saflar ında örg ütlemeleri bu parti lerin işçi s ın ı fı n ı n par­t i leri olduğu an lam ına gelmez. Bu parti ler, burjuvazi n in işçi s ınıf ın ı par­ça lamak ve bölmek politi kas ına a let olma durumundad ı rl a r. B i r politik ö rgütün işçi s ın ı f ın ın partisi o lması iç in, b ir k ı s ım işçi leri safları nda topla­ması şa rtı yeterl i değ i ld i r. Ayni zamanda bu örgütün işçi sı n ı fı n ın ideolo­jisini Marksç ı -Leninci i l keleri de bel i rlemiş ol ması gerekir. Bugün h i �b i r sosya l-demokrat partide veya kapital ist ü lkelerdeki sosya l i st parti l erde bu nitel ik leri görmüyoruz.

(1) « Le Monde», 27. Novembre 1 975.

1 0 1 5

Türkiye'de sınıf savaşında gelişmeler

A. S.

Türkiye'de toplumsal gel işme g ittikçe h ız lanıyor. Oret im i l işki lerin in ken­d i ne öz koşu l la rda gel işmesi , değişmesi, işçi s ın ıf ına yeni kuşaklar ın katı l ­ması , büyük burjuvaz in in buna l ım lar ın ın a rtması , faşist yöntemlere t ı r­manma çaba lar ına kuvvet vermesi, a nt i -komünizmi devlet pol iti kası ha­l ine getirmeye çal ışmas ı , Amerika'ya, NATO'nun egemen çevrelerine yeni yeni « eğ iti m » üsleri vermek taktiğiyle emperya l ist s i lôh l ı kuvvetleri n i n da­ha geniş ölçüde Tü rkiye'ye g i rmelerin in sağ lanmas ı s ın ı f savaşı n ın gel iş­mesi n in genel hat ları d ı r. Büyük burjuvazi sosya l demagoj iyle, din sömürü­cülüğüyle, ant i -komünizmle orta tabaka ları , küçük burjuvaziyi, hatta işçi s ın ı f ın ın bir k ı sm ı n ı etk i lemek, işbir l ikçi pol iti kan ın dayanağı ha l ine getir­mek çaba la rı na hız vermek kara rındad ı r. S ık ıyönetim tehd itleri de, bu tabakaları etk i lemek, ü rkütmek, s ind irmek amac ın ı taşıyor. Fakat 12 Ek im seçimlerin in de gösterd iğ i g ib i büyük burjuvazi n in bu çabalar ın ın sonuç­ları k ı s ı rd ı r. Çevre ve çerçevesi de g ittikçe dara lmaktad ı r. Bu durumda d iyebi l i riz k i , büyük burjuvazi top lum katmanlar ında yeni yeni müttefi k ler kazanma olanağını öneml i ölçüde yiti rmiştir. işçi s ın ı f ın ın sanayi kesim in ­dek i kol unun kuvvetli o lduğu' bölgelerde bu yitirme süreci daha da h ız l ı ­d ı r. Büyük burjuvaz in in emperya l izme daha geniş o lanak lar sağlamaya, « eğiti m » üsleri vermeye ka lkışması Türkiye toplumsa l gel işmesinde tecrit o lma sürec in in h ızla nmasın ın da sonucudur. Başbakan ve AP Genel Baş­kanı Süleyman Demire l Amerikan «T iME» dergis ine verd iğ i demeçte şöyle d iyor : « Biz ABD'de olup bitenlerden ekonomik yönden s ık ıntı çekmed ik . Ancak Avrupa'da o lup bitenden, enflôsyon ve petrol fiyat ları nedeniyle s ı k ı nt ı çektik . ABD'n in ekonomik krizi atlatmas ı , Avrupa'ya ya rd ı m edecek ve Avrupa'da o lup bitenlerin ekonomik etk is in i duyan diğer ü l kelerdeki d urumu da düzeltecektir. i htiyaçlarımızın % 45 i le o 'o 50's ine yakın bi r

oran ın ı Batı Avrupa'dan a l ı rız . Böylece Batı Avrupa ekonomik yönden sağ­l ığa dönerse bu biz im için çok iyi olaca kt ı r .»

Dem i rel bu demeciyle işbir l ikçi leri n esasta memleketi ekonomis i ve pol itikasiyle Ameri ka n emperya l izmine, daha sonra da NATO'ya, Ortak Pazar'a egemen çevrelere bağ lad ığ ın ın yeni b ir de l i l id i r. Amerikan em­perya l izmin in , Ortak Pazar'dak i emperya l istlerin işleri yoluna g i rd i m i Tü rkiye'deki ortak ları da bunda n kendi lerine düşen payı a lacak lard ı r. Ama, ne Amerikan emperya l izmin in , ne de Ortak Pazar emperya l izmin in iş leri düzelmiyecektir. Emperya l izmin bunal ımı nda bazı z ikzag lar o lab i l i r, fakat genel hat larıy le emperya l izmin buna l ım ın ı n g ittikçe derin leştiği biz­zat b i rçok burjuva ekonomistleri tarafı ndan kabul edilen bir gerçektir.

1 0 1 6

Türkiye' n i n işbirl i kçi ler e l iyle nas ı l emperyal izm yara rına ve onun genel politika sı n ı n pa ra le l inde bir sanayi leşmeye zorlandığ ı n ı şu raka m l a rl a d a h a a ç ı k göre b i l i riz : 1 975 yı l ı bütçesinde itha lat i ç i n öngörü len top­lam 4 mi lyar do lar ın 1 milyar 350 m i lyon doları yatırı m m a l l a rı , 2 mi lyar 300 m i lyon doları h a m madde, 350 m i lyonu da tüketim m a l lar ına ayr ı l­m ıştı r. Fa kat ithalôt bütçedeki seviyesinde k a l m a m ı ş 6 milyar dolara yük­sel m i şt i r. Tü rkiye' n i n 1 975 y ı l ı devlet bütçesi 1 08 mi lyar l i radır . Devlet büt­çesi ne hemen hemen yak ı n b ir m i ktarda ithalôt yapan bir ü l ke n i n ekono­m i s i n i n' ayakta d u ra mıyaca ğ ı n a , buna l ı m la ra , depremlere uğrayacağı na şüphe yoktur. Ayrıca bütçe d e dengel i d eğ i l , 20 m i lya r l i ra kadar açığı var,

Türkiye, makine ith a l i iç in bu y ı l iç inde 1 m i lya r 350 m i lyon dolar, fab­rika l a r ı n ça l ı şmas ı iç in h a m madde ith a l i n e ise, 2 m i lya r 300 m ilyon dolar vermiştir, yan i işbirl i kçi ler in gayri m i l l i , emperya l izmin , u l us lara ras ı ş i r­ketlerin ve o n l a rı n Tü rkiye'deki orta k l a rı n ı n ya ra rı n a işl iyen bir sanayi leş­meye yönelti l m i şt i r. Em peryal izm işbirl i kç i orta k l ığ ı n� bu h a l k d ü ş m a n ı pol it ikası , h iç o l mazsa i k i nci Dü nya Savaş ından bu ya na, ha lk y ı ğ ı n l a rı n ı işsizl iğe, yoksu l l uğ a sürü klem iştir. Dem i rel Batı A l m a n « Q u i c k » dergis ine verd iğ i demeçte «Bir m i lyon Türk işçis ine d a ha Bat ı Alma nya'da iş o la­n a ğ ı sağ la nmas ı n ı » önermiştir. i şb irl i kçi burjuvazi b i r ya n d a n memleketin zeng i n l iğ i n i , h a l k ı n emeğ i n i yuka rda ta blosu n u çizd i ğ i m iz i h racat - itha­lôt mekanizmasiyle yağma etmes i n i n doğal sonucu o lara k dış ü l kelere göç etmek zoru nda ka lan bir m i lyon işçiye bir m i lyon d a ha katma k, işçi ve emekçileri em perya l izmin sömürüsüne terkederek başından savmak pol itikas ı n ı uyg ul uyor. 0te ya ndan a stronomik ra k a m l a ra ulaşan, mi lyar­l a rla ölçülen i htalôt- i h racat vurg u n lar ı , i kt idar ve o n u n etraf ında h a l ka ­I a n mı ş talancı çevrelerin, u l u s l a ra rası şi rketlerin kasa l a rı n a ak ıyor.

B u n l a ra s i lôh tica reti n i n , s i l ô h l a n m a ya rışı n ı n gerekt ird iği m i lyarları d a katmak, Türkiye' n i n e mperya l izmin e l i nde h e m ucuz işgücü h e m d e ucuz h a m madde kaynağı o lduğunu u n utmamak gerek,

Büyük burj uvazi n i n memlekete derin ekonomik, pol itik bunal ı m l a r d a ­yatmas ı , bu dayatma yolunda yürüyebil mesi i ç i n faşist tı rm a n ma s ü reci ne g i rmes i n i n , g i ttikçe tecrit d u ruma düşmesi n i n nedeni e mperya l izmle bü­tü n l eşmed i r.

işçi s ın ıf ı h a reketi ndeki yeni gel işmel ere gel ince : Tü rkiye'de işçi s ı n ı fı h a reketi b irkaç yönde gel işiyor. B i r ya ndan yetersiz ve ya n l ış yönde de olsa, sanayi l eşme süreci işçi s ı n ı fı n ı n nicel ve n itel bak ımdan geliş­mesine yard ı m ediyor. Genç kuşaklar işçi s ı n ıf ına katı l ı yor. Bun lar ın b i r k ı s m ı a i leden, ba bada n gelme işçi d i r. Ve Tü rkiye işç i sı n ı fı n ı n devri mci gelenekleri n i işçi h a reket ine bera ber getirmektedirler. B u n lar ın ya n ı n d a küçük burj uvaziden, köy emekçi l er inden i ş ç i s ı n ıf ına katı l a n l a r da vard ı r. B u n l a r da, şüphe yok k i , küçü k burjuva gelenekleri n i , kör i n a nçlar ı , tutu-

1 0 1 7

cu luk ları b irl i kte geti rmekted i rler. Fakat bun ları n öneml i b ir k ısmı s ın ıf savaşı n ı n ateşi iç inde n ispeten kısa sürede b i l i nçlen mekte, işçi s ı nıfı n ı n devri mci, savaşkan geleneklerine a y a k uydurma ktad ır. Ş ü p h e y o k k i , b i r k ı s m ı d a bu bi l inçlenme s ü reci ne gereği g i bi a y a k uyd ura m a ma kta, sarı sendikac ı l ı ğ ı n , oportü nizmin , s ı n ıfsal uyuşma n ı n taba n ı n ı teşk i l etmekte­d i r. N e var k i , işçi s ı n ıfı iç indeki g el işmeler bu kolun kaba rd ı ğ ı n ı d eğ i l , a ks ine gittikçe azaldığ ı n ı göstermektedir. Türk- I ş taba n ı n ı n g ittikçe dara l ­m ası , sendikal a rı n bu konfederasyon d a n ayrı l a rak D iSK'e geçme süre­c i n i n hızla nmas ı işçi s ı n ıf ı iç indeki bu o l u m l u gel işmenin üstü n geld iğ in i g österen başl ıca de l i ld i r.

Bu gel işmenin sağ l a n m a sı nda TKP' n i n işçi s ı n ı fı iç inde örgütlen mesi ve bu savaş içinde işçi s ı n ı fı n ı , emekçi yığ ı n l a rı n ı , sendika lar ın m i l ita n kad­rala r ı n ı eğ itmeye ve örgütlemeye koyu l mas ı , ya ni Türkiye'deki s ı n ı f sava ­ş ı n ı n genel n itel i ğ i n e uyg u n taktik ve stratej iyi uyg u l a mas ı bdşl ıca etken o l m uştur.

Bu ol uşma süreci iç indedir ki, işçi s ı n ıf ı yeni yeni müttefik ler kaza n m ı ş veya eskiden beri etraf ında o l a n müttefik ler çevresin i genişletmiştir. De­m i rel h ü kü metin i n ka n l ı bir terörle gençl ik h a reketi n i hem ezmek, hem de 1 2 Mart öncesi nde o lduğu g i bi s i ıa h l ı eylemlere sevketmek taktiğ i bugüne kada r boşa çıkmıştır. B u d u ru m , Türkiye'deki devri m h a reketi iç in h iç d e küçümsenmiyecek bir kaza nımdır. Ayni zamanda Maocuların ve değiş ik sa p ık a k ı m l a rı n devrim h a reketi iç inden atı lma sürec in in h ız lan­ması da TKP' n i n ve işçi s ın ıf ın ın güçlenmesiyle ya kından bağ l ı d ı r. Maocu {l ru pçuklar gerçek polit ik yönleri n i , pol isin, M iT' in , CiA' n ı n ajanı o lduk­l a rı n ı a ncak devri m h a reketi nde tecrit ed i ld ikten sonra açıkça göstermeye ba şla m ı ş l a rd ı r. Bu da, devrim h a reketi için bir kaza n ı m d ı r.

Burjuvazi b ir ya ndan da kendi parlamentosu nu ça l ışamaz ha le getird i . K e n d i yaptığı Anayasay ı , Anayasa M a h kemesi ' n i n kanun d ış ı saydı ğ ı Devlet Güvenl ik Ma hkemelerini i şleterek, ağ ı r cezal a r kestirerek çiğnedi . · Komü nist ler za m a n za m a n burjuvazi n i n bazı demokratik ve pa rl a menter kurumların ı savu nmak zoru nda k a l ı rl a r. B u tutu m , burjuvazi n i n kuru m l a ­r ı n a sa h i p ç ı k m a k an la m ı na gel mez. Kom ü n i stler b u n u , faşizmi ön lemek ve daha geniş ölçüde demokrati k, a nti-faşist g üçleri bu hedeflere yönelt­mek için yapa rl a r. Bugün Tü rkiye'de d e böyle bir politik orta m içi ndeyiz. i ktida r en gerici , faşiza n g üçlerin e l inded i r. Teh l i ke öyles ine büyüdü k i , TAB-DER bi le faşist tı rma n m a l a ra daya n a k o lmamak, h ü k ü m ete, m i l itarist k l iğe s ıkıyöneti m l erle devrimci l ere yeniden yüklenme olanağın ı vermemek iç in Tü rkiye çapı nda faşizme, pa h a l ı l ı ğ a ve k ıy ım l a ra karş ı tert iplemeyi kara rl aştı rd ı ğ ı gösteri leri iptal ett i .

B i r ya ndan da h ü k ü m et i şçi s ı n ıf ına karşı sa l d ı rı lar ın ı yoğ u nlaşt ırd ı . işçi h a kl a rı n ı n k ıs ı t lanması , hatta o n l a rı n o l u m l u biçimde k u l l a n ı l m a s ı n ı n engel len mesi büyük sermaye çevrelerin i n, aş ı rı sömürücülerin , yaba nc ı

1 0 1 8

sermayeni n , emperyal i st teke l lerin başta gelen hedefleri nden biri d i r. H ü ­kü metin de ödevi, büyük sermaye çevreleri n i n bu isteklerin i yerine getir­mektir.

Türkiye'de işçi s ın ıfı n ı n hakları , gel işmiş ka pita l i st ü lkelerdeki işçi lerin hak ları na kıyasla k ıs ı tl ı d ı r. G rev hakk ı yasa larla k ıs ıtl a n m ıştı r. Daya nışma g revleri ve genel g rev yasaktır. i şç i s ın ıfı bu yasaklar çemberini k ı rm ı şt ır. Sarı sendikacı l ı k değişik yön ve yönte m lerle burjuvazi taraf ından ayakta tutu l maya çal ış ı lma ktadır. Türk- i ş' i n başını tutan sendika a ğ a l arı', sendi­kacı l ı ğ ı ya l n ız b ir topl u sözleşme paza rl ı kç ı l ı ğ ı boyutlorı n a i nd irmişler­d i r. işçi s ın ıfı n ı polit ik savaş ından geri tuta ra k, onun ekonom i k savaş ın ı da frenlemek istemektedirler. Durum buyken büyü k . sermaye çevreleri işçi h a k l a rı n ı daha d a kısıtl a m a n ı n çarel eri n i a ra d ı l a r. Hükü met bir a ra s ı k ı ­yönet i m i l ô n e t m e yollarını d e n e d i . Ama buna karşı i ş ç i s ınıf ının, komü ­n istleri n, bütün yurtseverlerin d ireniş i , s i lôh l ı kuvvetlerdeki bazı komuta n­ları tereddütlere sürükledi . Hükümet bu durum karş ıs ında başka yöntem ­lerle işçi hak lar ın ı ka ld ırmayı d a ha uyg u n buldu. Taktik , işçiyi memur d urumuna getirmekti. 12 M a rt döneminde memurl a rı n sendika k u rm a k ve grev yapmak hakları a l ınmıştı. işçiyi memur d urumuna getirmekle, pratik o lara k g rev h a k l a rı e l inden a l ı nı.yordu . Hükü met bu kara rna meyle sadece k a m u kuru l uş larında 400 bin kadar işçiyi memur statüsüne a l d ı . Türk- iş yönetici leri , hükümetle birl ikte o ldukları n ı i l ô n etti ler. Gerçek sendika l a r bu duruma karşı savaş bayra ğ ı n ı açtı lar.

Türkiye Komünist Partisi, işçi hak ları n ı n çiğnenmesini önlemek için sendika l a r a ras ı b i r işbirl iğ in in kuru lmas ın ı zoru n l u bu l uyor. Çünkü, hükü­met in işçi/eri memur d u ru m u na getirmek taktiğ i , bütün send ika lara , Türk-iş'e, DiSK'e, bağı msızlara bağ l ı tüm işçi leri tehdit eden bir tutu m ­d u r. Bu bak ı m d a n h ü kü meti n bu kararına karşı savaşmak bütün sendi­kaların, bütün işçi lerin ortak davas ıd ı r. Bu gibi ortak eylemlerle işçi s ı n ı ­f ın ın b irl iğ in i g üçlend irmenin , daha g e n i ş perspektifleri d e vard ı r. işçi sı n ı fı b ir l iğ ine ve bu bir l i kten doğ a n g ücüne u laştı kça, topl u m u n demok­ratik yönde gelişmesine öncü l ü k ya pmak g i bi tarihsel ödevi n i daha gIT­venle yerine getirecektir. Devrimci gençl iğ i , aydı n çevreleri, burjuvazinin i lerici kolunu, s i lô h l ı kuvvetlerdeki yurtseverleri a nti-emperya l i st, a nti­faşist, demokratik hak lardan yana savaş ımda daha aktif o l maya yönelte­cektir. Demokratik bir hükümeti işbaşına getirmek ödevi n i , d a h a kolay­l ık la bu yu rtsever güçlere m a l etmek o lanakları n ı bu lacaktı r.

1 0 1 9

«Veni çağ» dan Okurlara

Komünist bası n ı n gelenekleri n i sürd ü rerek « Ba rış ve Sosya l izm

Problemleri» - «Yeni çağ » dergis i sürekl i o lara k okurlara başvuru­

yor ve derg i n i n daha i l g i nç, içeri ğ i n i n daha zeng i n ol ması iç in

öneri leri n i bi ld irmeleri n i r ica ediyor.

Aldığ ımız mektuplardaki tavsiyeler, di lek ve istekler, eleştiriler

ça l ı şm a l a rı mızı ayarl a m a m ızda bizlere büyük yO;'::l l mda bu lunuyor.

Sizlere tekrar başvurarak aşağ ıdaki soru l a rı ya nıt la ma nızı rı ... :

ediyoruz :

- Dergide yayımlanan yazılardan . hangileri sizde derin bir iz

bl/akıı ve niçin?

- Hangi yazılan beğenmediniz ve niçin?

Dergide hangi konularda yazılar okumak istiyorsunuz?

Derginin sayfalarmda kimlerin yazılan m okumak istiyorsunuz.?

Dergide ne gibi yeni bölümler görmek istiyorsunuz?

Başka önerileriniz var mı?

OkurlanmlZln bu sorulanmlZl yamtlama/annl bekliyor, mek­

tup/anm aşağıdaki adrese göndermelerini rica ediyoruz.

Adresimiz: Yeni çağ - Stredisko pro rozsirovan i tisku.

1 020

Pra h a 6. Thakurova 3 Czechoslova kia

ı Ç i N D E K i L E R Sayfa

Herberi Mies

Büyük Oktobr ve zaman ım ı z 933

Pelır Mladenov

Sosya l i st d i plomasi - ha lkçı d iplomasi . 945

Er/d Tuominen

Parla menter savaş ım ile y ığ ı n ları n hareketi a ras ındaki bağ ı ntı . 956

Indradip Sinha

Köyl ü ler in d u rumu ve devri mcı o!a nak ları 966

Romeş Çandra

Barı;; savaşçı ları n ı n jüb i lesi 977

Alberto Eskala

Ayd ın la rı n sosya l -pol i t ik görüş ve tutumları . 981

John Pittman

ABD komün istleri n i n mem leket in ge l i şmesine i l i şk in görüşleri . 988

Luis Zapirain

Frank izm' in son s i lôh ı terör 1 000

xx : Komün ist ve işç i parti ler i hakk ında k ı sa bi lg i ler . 1005

a Z E L S A Y F A L A R

xx : TKP Merkez Kom itesi n i n SBKP Merkez Komitesine mesajı 1 01 0

x x : TKP Merkez Komitesi n i n H i ndistan Komün i st Partisi Merkez Kom itesi ne mesajı .

A. Soydan

işçi sı n ı f ı n ı n birl iğ i ve ona bağ l ı sor u n lar .

A. S.

Türkiye'de s ın ı f savaş ı nda gel işmeler .

1011

1 012

1016