YENLK BR LETMLE PAYLAILAN

Cilt II

YENLKKALKINMAHKAYELER

UNDP Trkiye 2014

Gl bireyler.Gl toplumlar.

Birlemi Milletler Kalknma Program Birlik Mahallesi, Katar Caddesi, No:11 ankaya, Ankara 06610 Trkiyewww.tr.undp.org

/undpturkiye 2015

Editrler:Faik UyankUNDP Trkiye letiim Koordinatr

Nazife EceUNDP Trkiye letiim Asistan

Teekkr

Bu radyo programlarnn hazrlk srecinde, yaynnda ve yapmnda emei geen teknik ekibe, katlmlarndan dolay konuklarmza ve program metinlerinin oluturulmas ve derlenmesinde alan gnlllerimize teekkr bir bor biliriz.

Teknik yapmdaki destekleri iin Radyo leften nder alar ve Halil Rfat Gvene, basl versiyondaki destekleri iin de Ersoy-Ersoy Tantm Grubundan Burin Ersoy ve Tuna Ersoya teekkr ederiz.

YENLK BR LETMLE PAYLAILAN

YENLKKALKINMAHKAYELERCilt IIPodcast 51 - 110

iindekiler

Podcast51 KadnnDnyasndastDzeyTemsili 852 2015SonrasKalknmaGndemi: TrkiyedekiUlusalstiarelerSreci 12

53 KzocuklarnnDurumuveocukGelinler 1654 klimDeiikliiRiskYnetimi 1955 TrkiyeninDYardmlar 2156 SrdrlebilirTurizmveUluslararasUzlama2457 HerkesinnsanaYakr BirlemiMilletlerOrtakProgram 26

58 Gnlllkve2015Sonras KalknmaGndemi 30

59 KreselKalknmaGndemi:2015veSonras 3460 NedenYoksulluk? 3761 2015SonrasKalknmaGndeminde evreselSrdrlebilirlik 40

62 KrsalKalknmadaYnetiim 4363 OrtaGelirTuzandank:HangiTrkiye? 4664 2015SonrasKalknmaGndeminde GdaGvencesiveBeslenme 49

65 TrkiyedeKarbonPiyasalar 5266 BirMilyarSesiniYkseltiyor 5567 2015SonrasKalknmaGndeminde Bymevestihdam 58

68 TrkiyedeNfusDinamikleri 6269 ocuklarinAdalet 6570 EitimdeKuaklararasHareketlilik 6871 klimFinansman 7172 TarmveKrsalKalknma 7573 TrkiyedekiUlusalstiareler 7974 2015SonrasKalknmaGndemi: klimDeiiklii 82

75 2015SonrasKalknmaGndemindeGenlik 8576 AsyavePasifikBlgesinde KapsaycveSrdrlebilirKalknma 88

77 HaydiYapalmTrkiye! 9178 BirBaarHikayesi:Argande 9479 2013nsaniGelimeRaporu 9780 GveKalknma 10081 EitlikinBuluuyoruz 10382 SosyalFaydaZirvesistanbulBulumas 106

Podcast83 TrkiyedeEnerjiVerimlirnlerin PiyasaDnm 110

84 BlgeselFarkllklarvekiliTuzak 11485 OrtaAsyaveAvrupaBlgesi NaslBirKalknmaGndemistiyor? 117

86 KadnnnsanHaklar 12087 TrkiyeyiKadnlarBytebilirmi? 12388 GneydouAnadoluda OrganikTarmSektrRekbetEdebilirmi? 126

89 TrkiyeninGeleceineUNDPninKatks 13090 2015SonrasKalknmaGndeminde BilgiveletiimTeknolojileri 133

91 DenizveKyKorumaAlanlarna NedenhtiyacmzVar? 136

92 2013DnyaNfusununDurumuRaporuve ErgenGebelii 139

93 TrkiyeninEitimSisteminin BirDeerlendirmesi:PISA2012 142

94 YaamKaynaSuinYenilikiFikirler 14595 veAileYaamnnUyumlatrlmas 14996 nsaniGelimeveYaratclk 15397 DataveBozburunDoas 15698 GelecekTurizmde 15999 YoksulluklmneYeniYaklamlar 162100 KreselKalknmaGndeminde YeniPerspektifler 166

101 SrdrlebilirOrmanlarinSu 170102 TrkiyeninYenilikiSnfve BlgeselKalknma 173

103 81linToplumsalCinsiyetEitliiKarnesi 177104 TrkiyeninDenizveKyAlanlar SistemininGlendirilmesi 181

105 BiliimdeGenlerinEtkinKlnmas 185106 BirlemiMilletlerinGenlikalmalar 188107 SrdrlebilirEnerjizmlerive zelSektrnRol 192

108 UluslararasYksekMahkemelerZirvesi: stanbulBildirgesi 195

109 UluslararasGiriimcilikMerkezi 199110 Gney-GneybirliiveYkselen DonrRolleri 202

Kamal MalhotraBM Trkiye Mukim Koordinatr ve

UNDP Trkiye Mukim Temsilcisi

4

nsz

Dnyann en byk ok tarafl kalknma kurulularndan biri olarak 170ten fazla lkede ve blgede temsilcilikleri bulunan Birlemi Milletler Kalknma Program (UNDP), 50 yllk uzmanlyla bilgi, pratik ihtisas ve gven mirasn salayarak Birlemi Milletlerin (BM) kalknma almalarna nclk ediyor. Bu nedenle UNDP, ngr, anlama ve bugnn frsatlarn ve risklerini deerlendirerek harekete geme konusunda n sralarda yerini alyor.

Kalknma iin iletiim, lkelere ar yoksulluu ortadan kaldrmak ve eitsizlikleri ve dlanmay yok etmek konusunda iletiimi kullanmalar konusunda katk salayabilir. Diyalou salayan, toplumlarn ne dndklerini aka sylemelerine, isteklerini ve endielerini dile getirmelerine ve kalknmalar ile ilgili karar srelerine katlmalarna yardmc olan iki ynl iletiime zellikle vurgu yapmak ok nemlidir.

Sadece deneyimlerimizi ve bilgi birikimimizi gstermek ve paylamak iin deil, ayn zamanda insanlarn, zellikle toplumdaki en dezavantajl kesimlerin, hayatlarn etkileyen kararlarn ekillenmesi srelerine dhil olmalarn salamak iin, geleneksel olanlarla birlikte yeniliki iletiim aralarn da kullanp gelitiriyoruz.

Bu anlamda, UNDP Trkiye ilk Yeni Ufuklar podcastn Ocak 2011de yaynland.

Yeni Ufuklar podcastlar, UNDPnin kalknma yklerinin Trkiyede daha geni bir dinleyici kitlesiyle paylalmasn hedefliyor. Yeni Ufuklar podcastnn temel amac, yalnzca UNDPnin almalar hakknda farkndal artrmak deil, ayn zamanda yerel ve kresel anlamda nemli olan kalknma konularnda tartmalarn tevik edilmesini salamak. Yeni Ufuklar podcastlar, Trkiyede kalknma konular ile ilgilenen ve daha salkl, daha yeil bir gelecein hayalini kuran insanlarn sesi oldu.

Geni radyo a sayesinde, Yeni Ufuklar podcastlar Trkiyede her hafta 1 milyonu akn kiiye ulayor. u anda stanbul merkezli bir radyoda ve 13 niversite radyosunda Yeni Ufuklar podcastlar her hafta yaynlanyor.

Yeniliki ve yaratc bir platform olan Yeni Ufuklar podcastlarnn, TuneIn ve iTunes Trkiye maazas gibi ok nemli sosyal medya platformlarnda en iyi podcastlardan biri olarak yer aldn da nemle vurgulamak istiyorum. Yeni Ufuklar podcastlar, iTunes Trkiyede kendi kategorisinde son iki yldr birinci olarak ayn kategoride kullanma sunulan 150 kadar podcast arasnda en ok indirilen podcast oldu.

Daha retken, salkl, eitimli ve yeil bir gelecek iin Trkiyedeki ve dnyadaki kalknma tartmalarna katk salamak amacyla program almalarmzdan seilen hikyeleri ve UNDPnin nemli savunuculuk mesajlarn paylaan Yeni Ufuklar podcastlarnn salad bu byk katk, UNDP Trkiye iin byk bir memnuniyet ve gurur kaynadr.

KamalMalhotraBM Trkiye Mukim Koordinatr ve UNDP Trkiye Mukim Temsilcisi

5

Dnya deiiyor ve daha nce grlmemi bir dnmden geiyor. Gcn kresel dengeleri deiiyor, ar yoksulluk tarihindeki en dk seviyesine ulat, daha nce hi olmad kadar ok insan artk ehirlerde yayor ve yeni teknolojiler sosyal davranlar ve tm sanayiyi kkten deitiriyor.

Birlemi Milletler Kalknma Program (UNDP), gl yanlarn n plana kararak kalknmada bir sonraki atlm gerekletirmeye odaklanyor ve hem yoksulluun ortadan kaldrlmasnda hem de eitsizliklerin ve dlanmann nemli lde azaltlmasnda lkelere yardmc olmay amalyor.

Bu nedenle UNDPnin Trkiyedeki almalarn anlatmak ve ulusal politikalar etkileyen kalknma tartmalarna dhil olmak iin stratejik iletiime ncelik veriyoruz.

Bylece, Ne yapyoruz? nsanlarn yaam kalitesini nasl etkiliyoruz? gibi sorular sorarak elde ettiimiz sonularn ve etkilerin iletiimini yapmaya odaklanyoruz.

Aylk e-dergimiz Yeni Ufuklar ile birlikte, UNDP Trkiyenin payda olduu projelerden seilmi ykleri ele alan ve ayn zamanda kresel ve yerel kalknma gndemin tartld radyo programlarn haftalk olarak yaynlyoruz.

Radyo programlarmzn temel amac, olabildiince ok insana ulaarak UNDPnin almalar hakknda bilgi vermek ve bu almalarn toplumun her kesimi iin ne kadar nemli olduunu vurgulamak.

Ortalama on dakika sren programlarda, Trkiyede kalknma konusunda alan kiiler bir araya geliyor, neler yaptklarndan ve daha iyi bir gelecek ve herkes iin srdrlebilir kalknmann salanabilmesi iin srdrlebilir etkiyi nasl yarattklarndan bahsediyorlar.

Programlarmz iin fon mzii salayan New Yorktaki Birlemi Milletler Radyosu radyo programlarmz destekliyor.

Ankara niversitesi Radyosu Radyo lef kaytlara ev sahiplii yapyor ve yaynlarmz Ak Radyo ve Polis Radyosu tarafndan yaynlanyor.

Polis Radyosu, Yeni Ufuklar podcast programlarn 50ye yakn ilde yaynlayarak Trkiyedeki nfusun yzde 70ine ulamamz salyor.

Yeni Ufuklar podcastlar bu sezonda yurtdna da ald ve Kbrstan MYCY Radyosu radyo amza katld.

Kalknmaaktrlerigenleredahaokulamak

Yeni Ufuklar radyo programlar, Trkiyenin drt bir yanndaki 12 niversite radyosu araclyla da dinlenebiliyor. Bu radyolar stanbul Bilgi niversitesi, stanbul Teknik niversitesi, Marmara niversitesi, Sleyman Demirel niversitesi, Anadolu niversitesi, Dumlupnar niversitesi, Akdeniz niversitesi, Mersin niversitesi, Kocaeli niversitesi ve Karadeniz Teknik niversitesi, Bilkent niversitesi, Hacettepe niversitesi.

UNDPTrkiyePodcast:

Kalknma tartmalarnda politika dzeyinde etki yaratmak iin yeniliki platformlar

6

giri

Bylece UNDP, genlerin lkelerindeki kalknma zorluklar ile ilgili tartmalarda pasif yararlanclar olarak deil, aktif rol alan kiiler olarak dhil olmalarna destek oluyor.

SosyalMedyaEntegrasyonu

Radyo amzla 1 milyondan fazla kiiye ulatk.

Yeni Ufuklar Podcast programlarna ait program metinleri, ngilizce ve Trke olarak UNDP Trkiyenin internet sitesinde yer alyor (http://tr.undp.org) Grntl ve sesli kaytlar, internet sitesinin yan sra iTunes, Soundcloud, TuneIn, Yodiviki mobil applikasyonu, Pure Connect, Audioboo ve Youtubeda da yaynlanyor. Bu sayede Yeni Ufuklar radyo programlar, akll telefonlar da dhil olmak zere btn mobil medya oynatclarndan takip edilebiliyor.

Sosyal alar Trkiyedeki internet kullanclarnn aktiviteleri arasnda birinci srada geliyor. 2014n ilk eyreinde, Trkiyedeki internet kullanclarnn yaklak %79u sosyal alara katld. Bu nedenle, bu platformlar savunu almalar iin birok frsat salyor.

Bu nedenle Yeni Ufuklar radyo yaynlar, aralarnda Facebook, Twitter ve Trkiyede olduka yaygn kullanlan Friendfeed olmak zere birok sosyal medya platformu aracl ile de tantlyor.

Bunun yan sra destekleyici grsel materyaller de Pinterest ve Flickrda yer alyor.

Sosyal medya profillerimiz srekli olarak gncelleniyor ve bylece bu platformlarda Yeni Ufuklar radyo programlar hakknda, yani Trkiyenin kalknma konusundaki politika yapm srelerini destekleyen ve etkileyen tartmalarn devam etmesi salanyor.

Sonu olarak Yeni Ufuklar radyo programlar ile UNDPnin yapt almalar ve projeleri duyurmak ve paylamak iin gen, etkin ve yeniliki bir iletiim ynteminden faydalanm oluyoruz.

Hibir maliyet olmakszn bilgi paylam yapmak ve olabildiince ok insana erimek bu kadar kolay olmamt.

Yeni Ufuklar yaynlarnn program metinlerinden oluturduumuz bu derlemede, Yeni Ufuklarn yaymlanm olan 51.-110. programlar arasndaki 60 program yer alyor.

Bu programlarn metinlerine ve ses/grnt kaytlarna http://tr.undp.org adresinden de ulaabilirsiniz.

Birlemi Milletler Kalknma ProgramTrkiye letiim Ofisi

7

8UNDPTrkiye: Birlemi Milletler Kalknma Program Trkiye Temsilciliinin hazrlad Yeni Ufuklar program ile karnzdayz. Uzun bir yaz tatilinden sonra, 51. kez sizlerle beraberiz. Bu blmde kadnlarn i hayatnda st dzey temsili konusunu ele alacaz. Kadnlarn ynetici olmalar acaba neleri deitirebilir ve bu durumun nndeki engeller nelerdir, diye soracaz konuklarmza. Ankara Giriimci Kadnlar ve Destekleme Dernei (ANGKAD) Bakan Devrim Erol ve Trkiyede Cinsiyet Eitlii iin Elverili Ortamn Oluturulmas Ortak Program Yneticisi Nee akr bizlerle birlikte. Ho geldiniz.

DevrimErolveNeeakr: Ho bulduk.

UNDPTrkiye: ncelikle Devrim Erola sormak istiyorum. Trkiyede kadnlarn ynetici olmalarnn nndeki en byk engeller nedir?

DevrimErol: Cevap veriyorum: ncelikle kendileri. imdi, tabii ki, ynetici olmaya ilk nce hevesli olmak lazm, arzulu olmak lazm. Bu bir ezber bozma ii. Trkiyede, gerek kamuda gerek zel iletmelerde, zellikle kadnlarn emeklerinin youn olduu i kollarnda bile, ynetime doru

gidildiinde saylarn nemli bir ekilde azaldn ve ynetim kadrolarna ok az kadnn ulat grlyor.

UNDPTrkiye: Kamu ile zel sektr arasnda bir fark var m?

DevrimErol: Gayet tabii, ok byk bir fark var. Bir defa her eyden nce dinamikleri farkl. Kamuda bir seim, bir atama sz konusu. Diyeceksiniz ki, zel sektrde de byle bir ey sz konusu. Bir defa altn izmek istiyorum, biz giriimci i kadnlarndan bahsetmiyoruz. Yani, iini kurmu kadnlardan bahsetmiyoruz. nk zaten kadn kendi iini kurduu zaman otomatik olarak iinin sahibi bir kadn oluyor.

UNDPTrkiye: Belli bir iletmenin iinde st dzeye gelmi kadnlardan sz ediyoruz.

DevrimErol: Evet. Gerek kamu sektrnde gerek zel sektrdeki profesyonel kadnlardan sz ediyoruz. Trkiyede, rnein Milli Eitim Bakanl ve Salk Bakanlnda iin doasndan dolay daha ok kadn alr. retmenler, hasta bakclar ve hemireler gibi. Milli Eitim Bakanlnda retmenlere baktnzda %50sinin kadn olduu grlrken, okul mdrlerinde ne yazk ki bu rakam tek haneli rakamlara kadar dmektedir. imdi burada bir seim mi sz konusudur, yoksa bu kadnn tercihi midir? nk genelde kz ocuklarna tatili uzun gibi nedenler ne srlerek retmen olmas salk verilir. Aileden gelen bu ynlendirmeyle retmen olan kadnlar, konu okul mdr olmak olunca bu eski retilerini geri ararak, ynetici olursa tam mesai almas gerekeceinden endie duyar.

UNDPTrkiye: Bu sylediklerinizin birou sadece Trkiye iin geerli olan problemler deil. Sanyorum ki pek ok benzer lkede de bu tr sorunlarla karlalyor. Kresel lekte Trkiyenin durumuna bakyor musunuz?

DevrimErol: Kresel lekte Trkiyenin durumuna hem ben bakyorum hem de dnya bakyor. Davos ktlarna bakarsanz, orada kadn erkek eitliindeki kategorizasyonda Trkiye tehlike snrndaki ilk on lke arasnda yer alyor. Yani 136 lke arasnda 125. srada yer alyor. Bu deerlere bakarak sosyal kalknmay deerlendirirsek, Trkiye 125. srada. Genel kalknmadan ve toplam kaliteden bahsettiimizde yalnz bana bir ekonomik kalknma hibir eyi ifade etmiyor. Bunun illa ki sosyal geliimle desteklenmesi lazm.

KadnnDnyasndastDzeyTemsili

Bu blmde kadnlarn i hayatnda st dzey temsili konusunu ele alyoruz. Kadnlarn ynetici olmalarnn neleri deitirebileceini ve bu durumun nndeki engelleri irdeliyoruz.

51

Katlmclar:

Devrim ErolGiriimci Kadnlar ve Destekleme Dernei (ANGKAD) Bakan

Nee akrTrkiyede Cinsiyet Eitlii iin Elverili Ortamn Oluturulmas Ortak Program Yneticisi

12.11.2012

podcast

9

UNDPTrkiye: Tabii, altn izmekte yarar var: Biz bu programda alan kadnlarn toplam alanlarn iindeki oranna bakmyoruz. st dzey ynetime girebilmi kadnlara bakyoruz. Bunun da altn izdikten sonra ilgili birka rakam vermek istiyorum: Son kararnameyle bykelilerin %40 kadn ve tm Trkiyeye bakldnda 27 kadn kaymakam ve yalnzca bir tane kadn vali var. Kadn istihdamna baktmzda ise, yneticiler dnda, kadn istihdam %20-24ler seviyesinde iken; hedef 10 sene ierisinde %38e karmak. %50den bahsetmiyoruz bile. Trkiyede 113 kadn dekan ve 10 kadn rektr var. Trkiyedeki 200e yakn niversite arasnda yalnzca 10 niversitenin kadn rektr olduunu gryoruz. st dzey akademisyenlere baktmzda ise kadn profesrlerin tm profesrler arasndaki oran %27. Kamudaki glkler ve zel sektrdeki glkler nelerdir? Sizce aralarnda ok byk farklar var m?

DevrimErol: Aslnda toplumlarn salkl geliimi iin remek gibi doal bir gerek var. Fakat kadnn hamilelii ve doumu hem zel sektrde

hem de kamuda bir biimde cezalandrlyor. Ama bu kadnn en doal ilevi. Sanki ocuk bytmek yalnzca kadnn grevi gibi alglanyor. Bu en nemli bariyerlerden bir tanesi. Bir toplumsal skntlar var bir de iyerindeki skntlar var. veren, kadn zaman zaman, bir ya da iki yl, iyerinden kopan bir alan olarak gryor ve bunu tolere etmiyor. Tolere etmek de istemiyor. Bu en nemli sorunlardan bir tanesi. Bir de hala erkek ii kadn ii diye ezberlenmi nyarglar var. O nedenle kadn baz noktalarda baz seviyelere getirip oralarda tutmak gibi bir alkanlk var. Bir de yle dnn ltfen: Zaten o kadar az st dzey kadn ynetici var ki dolaysyla kadn ile empati yapan ve kadn haklar iin alan karar verme seviyesindeki ynetici az. Ben somut bir rnek de vermek istiyorum. Geen hkmette Milli Eitim Bakan Nimet ubuku olmasayd yani bir kadn olmasayd, Trkiye Cumhuriyeti tarihinde asla Milli Eitim Bakan Mstear bir kadn olmazd. Ve bundan dolay da bakann grevi bitti ve mstear da etik olarak grevinden ayrld. Mstearl onu daha grnr hale getirdii iin u an Yalova Valimiz eski Milli Eitim Mstear. Bunlarn domino etkisi var.

10

UNDPTrkiye: Siz programa katlmadan nce Twitter zerinden takipilerimize size bir sorular var m diye sorduk. Ahsen Sacli isimli bir takipimiz Bir kadn ynetici grmedim ki iine duygularn, kaprislerini katarak yanndakilere de eziyet etmeyen bir kii olsun. demi. Dolaysyla, kadnlar st dzeye geldikleri zaman mucize yaratmalar m bekleniyor acaba?

DevrimErol: Ben bir mhendisim. Bu nedenle rakamlarla konuacam. ncelikle erkeklerden bir bekleniyorsa kadnlardan on bekleniyor. Bir defa byle bir durum var. Bir de bu biraz sosyolojik biraz da psikolojik bir konu. Yani erkein disiplinli, takipi, kural koyucu bir ynetici olarak almas erkek tanmnn iinden geldii iin kabul edilebilir. Ama ayn biimde bir kadnn almas kaprisli, hrsl, agresif, ezici oluyor. nk kadnn toplumdaki genel algs okayan, seven, ana, yumuak, srekli idare eden baba deil anne idare eder ya evde tavizkr ve ara bulucu bir durumu var. te bu gzlklerle bakldnda yorumlar da byle oluyor. Tam tersi, yani kadn seven, yumuak ve idare eder bir ynetici olduunda da ad beceriksize kyor. Ayn ynetim biimleri erkekte ise, ne kadar uzlamac ne kadar ibirliki diye yorumlanyor.

UNDPTrkiye: Devrim hanm bu noktada ben Nee Hanma dnmek istiyorum. Kendisi Trkiyede Cinsiyet Eitlii in Elverili Ortamn Oluturulmas Ortak Program Yneticisi. Nee hanm, siz bu almay elbette ki birok sivil toplum kuruluunu da dahil ederek yapmaya alyorsunuz ama bunun banda baz Birlemi Milletler kurulular var. Hem bunlardan hem de programn amacndan sz edelim istiyorum.

Neeakr: Trkiyede Cinsiyet Eitlii in Elverili Ortamn Oluturulmas Program geen yl ortalarndan itibaren devam ediyor. Programn ortaklar Birlemi Milletler Kalknma Program, Birlemi Milletler Kadn Ajans ve TBMM Kadn Erkek Frsat Eitlii Komisyonu. Aslnda Devrim Hanmn ok spesifik olarak bahsettii konular da ele alacak ekilde cinsiyet eitlii iin ileyen verimli bir mekanizmann oluturulmasn amalyor. Toplumsal cinsiyet eitlii mekanizmas dediimiz zaman bir ayanda yasama yani TBMM Kadn Erkek Frsat Eitlii Komisyonu dier ayanda da uygulama olarak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl var. Sadece CEDAWn tanmlad Kadna Kar Her Trl Ayrmcln nlenmesi Uluslararas Szlemesine gre, bu iki temel ayak zerinde

yine ulusal dzeyde dier bakanlklarn grevleri var, sivil toplum kurulularnn bu yapyla organik balar var ve yerel lekte de valilikler ve belediyeler bnyesinde oluturulmu eitlik konseyleri ve kent konseyleri var. zel sektr temsilcileri de bu yapnn iinde.

UNDPTrkiye: ok ortakl ve ok yere yaylm bir yapdan sz ediyoruz burada. Siz, Devrim hanmn banda bulunduu ANGKAD ile ekim aynn ortalarnda bir uluslararas bir toplant dzenlediniz. Kadnn st dzeyde temsiline odaklanan bir toplantyd bu. Buradan kan sonucu da vurgulayarak kapatmak istiyorum

Neeakr: Burada ok nemli olan nokta u: Kadnn btn karar verme mekanizmalarnda btn alanlarda temsil edilmesi. Yani kadnn karar verme mekanizmas dediimiz st ynetimde kamu da olur, zel sektr de olur, sivil toplum kurulular da akademi de yer almas.

UNDPTrkiye: Bu ANGKAD ile dzenlediiniz ok kapsaml bir konferanst. imdi Devrim Hanma soralm: Konferans ktlarnda krk drt krk be maddelik uzun bir yaplacaklar listesi var. Buna bakldnda, Trkiye zelinde konualm; ok fazla yol var m kat edilmesi gereken yoksa Trkiyedeki vaziyet o kadar da kt deil mi?

DevrimErol: Tabii ki ok gidilecek yol var. Bunlar bizi hayatta tutan ve besleyen meseleler. Yani bu meseleler olmazsa bizim de varlmza gerek yok. Bir tane izleme komitesi kurmaya karar verdik. Bu ok nemli bir adm. UNDP, Kadnn Stats Genel Mdrl ve bizim derneimiz olarak kurduk komiteyi. Bu komite ile alnan kararlar hayata geirmek iin stratejik bir aksiyon hareketi oluturacaz ve bunlarn ilgili birimlerde takipisi olup realizasyonu iin alacaz. zellikle kadn youn bakanlklara zel bir alma plan yapacaz. rnein, Milli Eitim ve Salk Bakanlnda mstear yardmclar bile kadn deil. En azndan bu konuda bir lobi almas yapacaz. Daha spesifik olarak yapacamz iler de olacak. Kadnn ynetici olmaya aday olmas ve kendisini yetitirmesi iin eitim ve koluk programlar hazrlayacaz. ncelikle, kadnn kendi kabuunu yrtmas ve kendine zgveninin artmas lazm. Bir de toplumda kadnn algs var. O algy da deitirmek lazm. Onu da konutuk. Kamuda ve zel sektrde ok baarl olmu kadn yneticiler var. Medya ile ibirlii yapp bunlarn mutlaka

podcast

11

grnr hale getirilmesi lazm. Ben kadnm ve ite u kadar trilyonluk bir bteyi ynetiyorum ama ocuum da ailem de var diyen kadnlar toplumla buluturmak lazm. nk toplumda yle bir yanlg var: Kadnn i hayatnda baarl olmas iin demir leydi olmas, bekar/boanm ve ocuksuz olmas lazm. Elbette byle olanlar da var ama toplumun yapsna uygun son derece baarl rnekler de var. Bunlar ortaya karmak ve insanlarn gzlerine sokmak lazm. Yani ya istiklal ya lm deil. Hepsi olabilir ve bir ara yol var.

UNDPTrkiye: Kadn Temsili etiketi ile Twitter zerinden tartmaya katlabileceinizi vurgulayalm. Ekim aynda yaplan bu konferansta sunduunuz tavsiyelere bakldnda i rotasyonlar, esnek alma, kadn kotalar, kadnlara daha cesur olmay retmek ve bunun gibi krk be madde grlyor. Bunlar yarimdanbirolmaz.com adresi zerinden takip edebilirsiniz. ANGKADa da angikad.org.tr adresinden ulaabilirsiniz. UNDPnin adresi de bildiiniz gibi undp.org.tr. Konuklarmz ANGKAD - Giriimci Kadnlarn Destekleme Dernei Bakan Devrim Erol ve Trkiyede Cinsiyet Eitlii in Elverili Ortamn Oluturulmas Ortak Program yneticisi Nee akrd. Ve Birlemi Milletler Kalknma Program UNDP Trkiye temsilciliinin hazrlad Yeni Ufuklarn bu blmnn sonuna geldik. Program Ankara niversitesi letiim Fakltesi Radyosu Radyo lefte hazrladk. Programmza FM bandnda ve nternette Ak Radyodan; yayn amzdaki niversite radyolarndan; Podcast formatnda iTunes zerinden, ayrca undp.org.tr adresinden ulaabilirsiniz. Sosyal medya zerinde kullanc admz undpturkiye. Tekrar grmek dileiyle, hoakaln!

12

UNDPTrkiye: Birlemi Milletler Kalknma Program Trkiye Temsilciliinin hazrlad Yeni Ufuklar program ile karnzdayz. Bu blmde 2015 sonras kresel kalknma gndemini konuacaz. Tm dnyada yeni balayan ve 2013 yl boyunca srecek olan bir istiare sreci bu. 2015 sonras kalknma gndemi ne anlama geliyor, Trkiyenin bu gndem iindeki yeri ne? Bu sorular konuumuz ile ele alacaz. Konuumuz Kalknma Bakanl Krsal Kalknma Daire Bakan brahim Kuzu. Ho geldiniz.

brahimKuzu: Ho bulduk.

UNDPTrkiye: brahim Bey, siz ayn zamanda 2015 sonras srecini bandan sonuna kadar dikkatle takip eden bir kalknma uzmansnz. Harvard niversitesinde Kamu Politikas blmnde renim grmsnz ve sosyal politika zerine doktoranz srdryorsunuz. Dolaysyla, isterseniz Binyl Kalknma Hedeflerini ncelikle bir anlatalm. Binyl Kalknma Hedefleri 2000 ylnda belirlenmiti. 2015e kadar sresi vard. 2015ten sonrasnn ne olacan imdi konuuyoruz. Trkiyenin bak asyla Binyl Kalknma Hedeflerinde nereye geldik?

2015SonrasKalknmaGndemi:TrkiyedekiUlusalstiarelerSreci

Bu blmde 2015 sonras kalknma gndemi erevesinde Trkiyede balatlan ulusal istiareleri ve Trkiyenin 2015 sonras kalknma gndemindeki konumunu ele alyoruz.

52

Katlmc:

brahim KuzuKalknma Bakanl Krsal Kalknma Daire Bakan

brahimKuzu: Binyl Kalknma Hedefleri, btn dnya iin belirlenmi ilk toplu kalknma inisiyatifidir. ncelikle bunun altn izmek lazm, bu ok nemli. Orada belirlenen belli parametreler vard. Salktan tutun eitime kadar. Bunlarda baz lkeler ok baarl oldular, bazlar o kadar da baarl olamadlar. Baz lkeler baz alanlarda baarl oldular, bazlarnda olamadlar. Trkiye iin konutuumuzda, Trkiyenin inanlmaz bir ekilde baarl olduu birka tane parametre var. Bunlardan bir tanesi, ocuk lmleri. Bu anlamda, u an dnyaya rnek gsterilen bir lkeyiz. Hala ocuk lmlerinin drlmesi lazm, fakat ok hzl dt iin rnek gsteriliyor.

UNDPTrkiye: ocuk lmleri, drdnc Binyl Kalknma Hedefi.

brahimKuzu: Kz ocuklarn eitimi konusunda belli bir noktaya geldik. lkokul ve ortaokul dzeyinde, kz ocuklar eitime artk ok daha fazla katlyorlar. Biz istatistik olarak biliyoruz ki, ilkokul dzeyinde okula gitmeyen kz ocuumuz yok gibi bir ey. Trkiye bunlar nasl baard derseniz, iin banda ekonomik byme var. Kalknma Bakanlnda iin parasal boyutuyla da ok urayoruz. Ekonomi byyecek ki, vergi taban genilesin. Vergi alabilin. Devletin btesi bysn, eitime, sala birok alana yatrm yapabilsin. Bu ekonomik bymenin Trkiyede baz anlamlarda ok olumlu etkisi oldu. Tabii, sadece paraya sahip olmak yetmiyor. Paray nasl ynlendirdiiniz de nemli. Sosyal politikalara ne kadar ncelik verdiiniz, ne kadar deer verdiiniz de nemli. Mesela Trkiyede Milli Eitim Bakanlnn u an hem personel says olarak hem bte olarak en byk Bakanlk olmas, en byk yatrm kalemimizin yldan yla bazen inip ksa da genelde eitim olmas, aslnda neye nem verdiimizin nemli bir delilidir. Amerikallarn ok kulland bir tabir vardr: Para konuur. Paray izlediinizde aslnda baz eyleri anlyorsunuz.

UNDPTrkiye: Sekiz tane Binyl Kalknma Hedefi var. Raporlarda Trkiyenin birinci, nc ve yedinci hedeflerde eksikleri olduu belirtiliyordu. Bu raporlardan en sonuncusu 2010 ylnda aklanmt. Yoksulluk, birinci hedef. Burada elbette Trkiyenin ok ciddi bir ilerlemesi oldu. nc hedef de cinsiyet eitliinin teviki ve kadnn glendirilmesi. Kadnn siyasette ve istihdamda daha fazla yer almas, bu hedefin tutturulmas iin gerekiyor. Yedinci hedef de

05.11.2012

podcast

13

evresel srdrlebilirlik. rnein sekizinci hedefde Trkiye ok iyi. Sekizinci hedef, kalknma iin kresel bir ortaklk kurulmas.

brahimKuzu: Trkiye artk hem kendi kalknmas iin uraan hem de baka lkelerin kalknmas iin aba gsteren bir lkeye dnt. Trk birlii Kalknma Ajans (TKA). u an Koordinasyon Ajans olarak ismini deitirdi. Trkiye, dnyada neredeyse btn lkelerde, diplomatik temsilcilik aan, bunlarn birounda TKA grevlisi bulunduran, ciddi yardm programlar yapan bir lkeye dnt. Hatta unu syleyebilirim: Trkiye artk net olarak yardm eden bir lke. Trkiye yardm alan bir lke deil. Rakamlarda biraz arabilirsiniz, nk ciddi miktarda AB Fonu girii var. Fakat onu kalknma yardm olarak alglamak gerektii grne ben katlmyorum. O Trkiyenin yelie hazrlk sreci ile ilgili bir ey. Dier konulara da isterseniz deineyim. Mesela yoksulluk benim ok uratm bir alan. Yoksullukta Trkiye ok ciddi bir ilerleme kaydetti. %38lerden %18lere den yoksulluk oranlarndan bahsediyoruz. Fakat hala takldmz bir konu var: Krsal alanda kentlerdeki gibi baarl deiliz. Krsal alanda yoksulluk oranlarnda bir miktar dme olsa bile uzun vadede srdrlebilir bir dzeye getiremiyoruz.

UNDPTrkiye: Krsal yoksulluk konusu

brahimKuzu: Kadnn katlmnda aslnda ben ok umutluyum ama zaman alacak nk kadnn siyaset hayatna da katlmas, i hayatnda da ykselmesi kadnn eitimi ile ilgili. Biz kadnlarn eitimine bugn yatrm yaparsak, bunun sonucunu 30 ylda alacaz.

UNDPTrkiye: Bu arada vurgulayalm: Trkiyede yryen bir istiare sreci var, 2015 ylnda Binyl Kalknma Hedefleri sona erecek ama bundan sonra bizim hedeflerimiz neler olacak, ele alacamz konular neler olacak, bunlar soruyoruz. Bunun sorulduu 50 lkeden biri Trkiye. Post2015turkey.org adresinden konu ile ilgili grlerinizi iletebilirsiniz. Twitter zerinden #2015sonras etiketiyle sizin grleriniz Kalknma Bakanl ve UNDP tarafndan takip edilecek ve mutlaka politikalara dhil edilmesi salanacak. rnein, size sormak zere Twitter zerindeki takipilerimizden baz sorular aldk. Mula niversitesinden Fsun zerdem, u soruyu size yneltiyor: 10. Kalknma Plan hazrlklar srasnda, 2015 sonras kresel kalknma hedefleri kendisine ne kadar yer buldu?

brahimKuzu: 10. Kalknma Plan hazrlk sreci u anda devam ediyor. Bu kalknma plan 2014-2018 yllarn kapsayacak. 2013 ortasnda nihai metin Meclise gnderilecek. 2015 kalknma hedefleri bu kalknma plannda ok fazla bir yer bulacak. u an biz zel htisas Komisyonlar srecindeyiz. Yani konunun uzmanlarn ve eitli taraflar toplayp tematik ekilde altmz komisyonlar topluyoruz.

UNDPTrkiye: Aslnda hem 2015 sonras kalknma gndemi ulusal istiarelerinin ve 10. Kalknma Plan almalarnn zamanlamas son derece iyi. kisi ayn anda devam ediyor. Uur Topu, Twitter zerinden size u soruyu soruyor: Kalknma Bakanlndan Sayn brahim Kuzu, 2015 sonras kalknma gndeminde genlik politikalar hakknda neler syleyebilir?

brahimKuzu: nce genci tanmlamak lazm: Uluslararas tanmlarda gen, 18-29 ya arasndaki insanlara deniyor. Bu balamda, genlik politikalarmzda genlerin sosyal hayata, karar alma srelerine katlm, hareketlilik program dediimiz trde programlarla hem Trkiye dnda hem Trkiye iinde seyahat edebilmeleri, birbirlerini tanyabilmeleri genlik politikalarnda yer alacak. Yani genlik politikasnn znde, genliin istihdamndan nce hayatta kendilerini tanyabilmeleri yer alacak.

14

UNDPTrkiye: 2015 sonras gndeme ilikin tartmalara #2015sonras etiketiyle Twitter zerinden siz de katlabilirsiniz. ok ksaca vurgulamak gerekirse, Trkiyede yaplan almalar, blgeler dzeyinde yaplan alma toplantlar, niversitelerde niversite rencilerinin ve akademisyenlerin grleri alnyor. Trk hkmetinin katks, Trk hkmetinin bu yndeki almalar 2013 boyunca neler olacak?

brahimKuzu: Bildiiniz gibi Birlemi Milletler Trkiye ofisi tarafndan tematik alan bazl toplantlar dzenlenecek. Onlarn u an hazrlk srecine tarafz. Ayrca benim sorumlu olduum ve ilgilendiim ksm da yerel istiare toplantlar. Trkiyede 26 Kalknma Ajans kuruldu. Yaklak yldr bunlar faal durumda. Kalknma Ajanslar ibirlii halinde Trkiyenin ok farkl yerlerinde toplantlar dzenleyip orada herkesin bu tartmalara dhil olmasn salayacaklar. Tam u an bu srecin iindeyiz. Toplantlar nerede ve ne zaman yaplacak, onlara karar vermeye alyoruz. Kritik mesele u: X ilesine veya iline gidip zaten bu tr faaliyetlerde her zaman yer alan her zaman konuan insanlarn tesinde, belki o toplantda ay datan insann da grn sorabilmek. Aslnda byle bir vizyonla nasl dizayn edebiliriz, onu dnyoruz.

UNDPTrkiye: Yerelin de tesinde olan, aslnda herkesin sz syleme hakk olan bir sre hedefleniyor.

brahimKuzu: Yerelden lkeye, lkeden kreye doru gtrmek gerekiyor. Burada altn izmek lazm: Btn dnya iin konulacak hedeflerden bahsediyoruz. Meseleye bizim o spesifik meknda yaadmz skntnn tesinde, ok daha kresel bir vizyonla bakmaya alacaz. Ama doal olarak herkes kendi nceliini yanstacaktr.

UNDPTrkiye: En kolay aslnda dediiniz gibi sosyal medya zerinden, nternet zerinden, bulunduunuz meknlardan bu srece katkda bulunabileceinizi vurgulamamz. 2015 sonras kalknma gndeminde Trkiyenin zm bulmas gereken temel kalknma konular neler? Trkiye kendi tecrbelerinden yola karak 2015 sonras iin belirlenen dokuz tematik alanda bu srece nasl katkda bulunacak?

brahimKuzu: Yabanclarn Trkiye hakknda yazd kitaplara baktnz zaman iki eyi ok net

grrsnz. Trkiyeyi zerre kadar tanmayan, hatta bu konularda uzman olan deiik lkelerde alm birine Trkiyenin verilerini verseniz, ama zerine lke ismini yazmasanz, size iki ey syleyecektir. lk olarak, bu lkede blgesel gelimilik farkllklar ok byk bir sorun diyecektir. stanbul ile Hakkari arasndaki, Artvin arasndaki, hatta Manisann Demirci ilesi arasndaki farktan bahsediyorum. kinci olarak da kadnn durumu ok byk bir sorun diyecektir. Trkiyede kadnlarn eitim dzeyi ve zellikle de i gcne katlma oranlar, - zaten i gcne katlmyorsa doal olarak istihdam da daha dk olacaktr - bunlar ok net karnza kyor. ahsi grme gre, bizim ok uzun sre temel gndemimiz bu ikisi olacaktr.

UNDPTrkiye: Bunlar Trkiyenin vurgulayaca noktalar olacak. Az nce szn ettiiniz eitli baar alanlar var. Trkiye ve benzer lkelerdeki kalknma sorunlarnn zm asndan buradaki baar hikyelerinin transferi de elbette nem tayor.

brahimKuzu: lgin eyler oldu o konuda. Hi ummadmz lkelerden talepler geldi. ocuk lmlerini nasl bu kadar hzl drdmz soruyorlar. ocuk igc sorunu ile nasl mcadele ettiniz, diye soruyorlar. Bizim bakanla deiik lkelerden heyetler gelirler ve lke olarak tecrbelerimizi dinlerler. Biz orada baz eyleri elbette anlatyoruz fakat her lkenin zm de biraz kendine aittir. Tecrbeden faydalanacak ve ilham alacaksnz ama kendi zmnz reteceksiniz.

UNDPTrkiye: Son olarak tekrar vurgulayalm: Blgesel toplantlara grlerini ifade etmek isteyen herkes davetli. Mulada balattmz, Denizlide srdrdmz ve Anadoluda daha pek ok niversitede devam edeceimiz niversite turunda niversitelilerin bu konudaki grlerini alacaz. Dokuz tematik alan ve konu hakknda daha fazla bilgi almak iin post2015turkey.org nternet sitesine tklayabilirsiniz. Bize grlerinizi aktarmak isterseniz #2015sonras veya #yeniufuklar etiketleriyle Twitter zerinden bize ulaabilirsiniz. brahim Kuzu, tekrar programmza katldnz iin teekkr ederiz.

brahimKuzu: Ben de bu frsat iin teekkr ederim.

podcast

15

UNDPTrkiye: Bu blmmzde Kalknma Bakanlndan Krsal Daire Bakan brahim Kuzu konuumuz oldu. Ve Birlemi Milletler Kalknma Program UNDP Trkiye temsilciliinin hazrlayp Yeni Ufuklarn sunduu bu blmnn sonuna gelmi oluyoruz. Program Ankara niversitesi letiim Fakltesi Radyosu Radyo lefte hazrladk. Programmza FM bandndan ve nternette Ak Radyodan; yayn amzdaki niversite radyolarndan; Podcast formatnda iTunes zerinden ayrca undp.org.tr adresinden ulaabilirsiniz. Sosyal medya zerinde kullanc admz undpturkiye. Tekrar grmek dileiyle, hoakaln.

podcast

16 17

Kz ocuklarnn Durumu ve ocuk Gelinler

Bu yl ilk kez, 11 Ekim tarihi Dnya Kz ocuklar Gn olarak kutland. Bu vesileyle, bu blmde kz ocuklarnn durumu ve ocuk gelinler konularn konuuyoruz.

53

Katlmc:

Gkhan YldrmkayaBirlemi Milletler Nfus Fonu Trkiye Program Koordinatr

UNDP Trkiye: Birlemi Milletler Kalknma Program Trkiye Temsilciliinin hazrlad Yeni Ufuklar programyla karnzdayz. Bu blmde kz ocuklarnn dnya genelindeki durumu ve ocuk gelinler sorunu zerine konuuyoruz. Konuumuz, Birlemi Milletler Nfus Fonundan reme Sal Trkiye Program Koordinatr sayn Gkhan Yldrmkaya. Ho geldiniz.

Gkhan Yldrmkaya: Merhaba, ho bulduk.

UNDP Trkiye: Gkhan Bey, isterseniz sohbetimize balamadan evvel bir videonun ses kaydn dinleyelim daha sonra ocuk gelinler sorununa daha detayl bakacaz.

UNDP Trkiye: Bu video ada Yaam Destekleme Dernei tarafndan hazrland ve aan Irmak tarafndan ynetildi. Uzun bir sre de televizyonlarda gsterildi. ocuk gelinler sorunu sadece Trkiyede deil dnyada da olan bir sorun. ncelikle dnyadaki durumdan bahsedelim. Bugn itibaryla ocuk gelinlerin durumunun vard nokta nedir?

Gkhan Yldrmkaya: ok haklsnz, ocuk gelinler evrensel bir problem. Saylar giderek azalmakla beraber zellikle sonular ok dikkat ekici. Ylda ortalama 80 milyondan fazla gen kz, erken gelin veya anne olmalar sebebiyle eitimlerini yarda brakyor. Daha nemlisi, 14 milyonu akn gen kadn gebelikle ilgili sorunlar nedeniyle kendinin ve bebeinin yaamn tehlikeye atyor. Bazs lyor, bazs sakat kalyor.

UNDP Trkiye: Bu durumun hem sosyal hem de salk ile ilgili bir boyutu var, deil mi?

Gkhan Yldrmkaya: Tabii, muhakkak.

UNDP Trkiye: Peki nasl tanmlyoruz ocuk gelinleri?

Gkhan Yldrmkaya: Bu tanmn evrensel bir izgisi var. Dnyann neresine giderseniz gidin, ocuk Haklar Szlemesi gibi uluslararas dokmanlarda ocukluk dneminin 18 yanda sonland belirtilir. Yani, 18 yan altndaki her evlilik sosyal, ruhsal ve toplumsal ynden hayata hazrlanmam, henz iinde ocukluk dnemini barndran bir evliliktir.

UNDP Trkiye: Bu tabii ki ounlukla kz ocuklarn etkileyen bir durum.

Gkhan Yldrmkaya: Tabii ki, arlkla yle.

UNDP Trkiye: 11 Ekim Dnya Kz ocuklar Gnyd. Birlemi Milletler tarafndan bu sene ilk defa Dnya Kz ocuklar Gn kutland. Bu gn vesilesiyle konu gndeme geldi. Dnyadaki durum, sylemi olduunuz gibi, milyonlarca gen kz ve ocuu ilgilendiren bir problem. Trkiyeye dnelim. Trkiyedeki vaziyet nedir acaba?

Gkhan Yldrmkaya: Trkiyedeki sonular biraz daha dikkat ekici. Trkiye Nfus Salk Aratrmasna gre, aslnda Trkiyedeki her drt evlilikten bir tanesi, az nce bahsettiimiz snrlar

dhilinde erken evlilik. Yine, TKin yapt son istatistiklerde de 600 bin evlilikten yaklak drtte birinin 19 ya alt yaplan evlilikler olduu grlyor. Bunlar nemli vurgular ama ben sizi bir adm daha teye getireyim. Krsal alana veya tarm toplumuna gittiimizde bu oran her evlilikten birine dyor. Sonularn yaknda yaynlayacamz bir aratrmada unu bulduk: Mevsimlik tarm iilerinin %80inden fazlas 18 yan altndayken evlilik yapm. Yani, bu durumu etkileyen corafi ve blgesel farkllklar da var.

UNDP Trkiye: Bu durum, kentten krsala krsaldan da mevsimlik iiler zeline indiimiz zaman giderek artan bir tablo. Ancak bu, bu durumun kentlerde bulunmad anlamna gelmiyor. rnein, Trkiye genelinde 180 bini akn ocuk gelin var. UNFPA Trkiyenin verilerine gre, sizin de sylemi olduunuz gibi her evlilikten biri ocuk evlilii. Getiimiz yl 20 bin aile, 16 yandan kk kzlarn evlendirmek iin mahkemelerde dava at. Bu dava srecinden de bahsedelim. 20 bin aile ok ciddi bir rakam, deil mi?

Gkhan Yldrmkaya: Evet, ok ciddi bir rakam. Medeni Kanununun 124. maddesine gre, evlenme konusunda yetkin olmak iin 17 yan doldurmak gerekiyor. Ama kanun, hkimlere baz zel durumlarda, bavuru halinde 16 yan doldurmu kz veya erkek ocuklara evlilik hakkn verme yetkisini de veriyor. Bu kararlarn bir ksm, gebelik veya istenmeyen cezai durumlarn nne gemek iin zorunluluktan alnan kararlar. 20 bin ok rktc bir rakam. Ancak ne yazk ki bu rakamn gerei 20 binin kat ve kat st. Bunu saha almalarnda ve saha aratrmalarnda gryoruz. Aratrmamzdan bir alnt yapaym. Gen bir anne bize yle demiti: 3 ocuum var. lk ocuumu dourduumda 17 yandaydm. 19 yamda ikinci ocuumu dourdum. nc ocuum ise imdi be aylk. Kocam ile doum kontrol hakknda hi konumadk. Hamileliklerim srasnda eitli hastalklar geirdim. Bu, krsalda yaayan, daha 21 yandaki bir annenin, ok az bir zaman nce anlatt ksa bir yk.

UNDP Trkiye: Bu son derece dikkat ekici bir alnt oldu. Birlemi Milletler Nfus Fonu olarak sizin, ocuk gelinler hakknda ksa bir sre nce yaynladnz yeni bir rapor var. Bu raporda 18 yan altndaki gelinlerin says on sene iinde 100 milyonu aacak deniliyor. Ayn ekilde 15 yan altndaki gelinlerin de 2020 ylna kadar 50

milyon olaca belirtiliyor. Bu rakamlar son derece arpc. ocuklarn erken yata evlendirilme skl ve ailenin yoksulluu arasnda dorudan bir orant var m?

Gkhan Yldrmkaya: Evet, bu ikisi arasnda ok yakn bir iliki var. Gelir grubu ve kalknmlk ile ocuklarn evlendirilme ya arasnda gerekten dorudan bir iliki var. Bunu Nfus Salk aratrmas, Trkiyede yaplan dier aratrmalar ve bizim yaptmz yerel almalar ortaya koyuyor. Aslnda sorun u: Gen kzlar evlendirmeyle beraber eitim hakkndan yoksun kalyor; salk ynnden tehdit altnda kalyor ve retime ve sosyal yaama katlamyor. Bylece lke, hem eitilmi nfusunu ve kalknmaya katks olacak insanlarn kaybediyor hem de yoksulluk bu ksr dng ile derinleerek daha ok erken evlilie yol ayor. Bir ey daha beni ok etkiliyor. Biz, Binyl Kalknma Hedeflerinde anne ve ocuk lmlerini azaltmak istiyoruz ve bu konuda ok da baarlyz. Ama hala unu unutamyoruz ki 20li yalarda evlenmek ile 15 ile 20 ya arasnda evlenmek arasnda ocuk ve anne lm ynnden drt kart daha fazla risk var. Demek ki biz bu durumlarn nne gemeden, Binyl Kalknma Hedeflerinde yer alan eitim, yoksulluk, anne lm ve ocuk lm gibi hedeflerin hibirine eriemeyeceiz. Bunu aklda tutmak gerekiyor.

UNDP Trkiye: Sizin de sylemi olduunuz gibi ocuk evlilii, Binyl Kalknma Hedeflerini oluturan sekiz hedeften altsn dorudan etkiliyor. Bu durum, sadece evlenen ocuklar deil ayn zamanda sonraki kuaklar da etkileyerek salktan eitime toplumsal boyutlara varan sonular douruyor. Ciddi riskleri ve yan etkileri olan bir boyutu var. Sizin de belirttiiniz gibi, 15 ya alt kz ocuklarnn doum srasndaki lm riski, 20 yandaki bir kadna kyasla 5 kat daha fazla. Bunlar da son derece nemli ve altnn izilmesi gereken gerekler. Siz gelmeden Twitter zerinden takipilerimize size bir sorular var m diye sorduk. Gereini bilgilerinize takma adl bir takipimiz Trkiyedeki yeni eitim reformunu, cinsel ve reme sal asndan nasl deerlendiriyorsunuz? diye sormu.

Gkhan Yldrmkaya: Aslnda aktarmaya altm ykde iki ey buluuyordu: Gen olmak ve bilgiden yoksun olmak. Bu ok nemli bir ey. Yani bilgiden ve eitimden yoksun olduunuzda kendinizi koruma aralarndan

12.11.2012

podcast

17

dhilinde erken evlilik. Yine, TKin yapt son istatistiklerde de 600 bin evlilikten yaklak drtte birinin 19 ya alt yaplan evlilikler olduu grlyor. Bunlar nemli vurgular ama ben sizi bir adm daha teye getireyim. Krsal alana veya tarm toplumuna gittiimizde bu oran her evlilikten birine dyor. Sonularn yaknda yaynlayacamz bir aratrmada unu bulduk: Mevsimlik tarm iilerinin %80inden fazlas 18 yan altndayken evlilik yapm. Yani, bu durumu etkileyen corafi ve blgesel farkllklar da var.

UNDPTrkiye: Bu durum, kentten krsala krsaldan da mevsimlik iiler zeline indiimiz zaman giderek artan bir tablo. Ancak bu, bu durumun kentlerde bulunmad anlamna gelmiyor. rnein, Trkiye genelinde 180 bini akn ocuk gelin var. UNFPA Trkiyenin verilerine gre, sizin de sylemi olduunuz gibi her evlilikten biri ocuk evlilii. Getiimiz yl 20 bin aile, 16 yandan kk kzlarn evlendirmek iin mahkemelerde dava at. Bu dava srecinden de bahsedelim. 20 bin aile ok ciddi bir rakam, deil mi?

GkhanYldrmkaya: Evet, ok ciddi bir rakam. Medeni Kanununun 124. maddesine gre, evlenme konusunda yetkin olmak iin 17 yan doldurmak gerekiyor. Ama kanun, hkimlere baz zel durumlarda, bavuru halinde 16 yan doldurmu kz veya erkek ocuklara evlilik hakkn verme yetkisini de veriyor. Bu kararlarn bir ksm, gebelik veya istenmeyen cezai durumlarn nne gemek iin zorunluluktan alnan kararlar. 20 bin ok rktc bir rakam. Ancak ne yazk ki bu rakamn gerei 20 binin kat ve kat st. Bunu saha almalarnda ve saha aratrmalarnda gryoruz. Aratrmamzdan bir alnt yapaym. Gen bir anne bize yle demiti: 3 ocuum var. lk ocuumu dourduumda 17 yandaydm. 19 yamda ikinci ocuumu dourdum. nc ocuum ise imdi be aylk. Kocam ile doum kontrol hakknda hi konumadk. Hamileliklerim srasnda eitli hastalklar geirdim. Bu, krsalda yaayan, daha 21 yandaki bir annenin, ok az bir zaman nce anlatt ksa bir yk.

UNDPTrkiye: Bu son derece dikkat ekici bir alnt oldu. Birlemi Milletler Nfus Fonu olarak sizin, ocuk gelinler hakknda ksa bir sre nce yaynladnz yeni bir rapor var. Bu raporda 18 yan altndaki gelinlerin says on sene iinde 100 milyonu aacak deniliyor. Ayn ekilde 15 yan altndaki gelinlerin de 2020 ylna kadar 50

milyon olaca belirtiliyor. Bu rakamlar son derece arpc. ocuklarn erken yata evlendirilme skl ve ailenin yoksulluu arasnda dorudan bir orant var m?

GkhanYldrmkaya: Evet, bu ikisi arasnda ok yakn bir iliki var. Gelir grubu ve kalknmlk ile ocuklarn evlendirilme ya arasnda gerekten dorudan bir iliki var. Bunu Nfus Salk aratrmas, Trkiyede yaplan dier aratrmalar ve bizim yaptmz yerel almalar ortaya koyuyor. Aslnda sorun u: Gen kzlar evlendirmeyle beraber eitim hakkndan yoksun kalyor; salk ynnden tehdit altnda kalyor ve retime ve sosyal yaama katlamyor. Bylece lke, hem eitilmi nfusunu ve kalknmaya katks olacak insanlarn kaybediyor hem de yoksulluk bu ksr dng ile derinleerek daha ok erken evlilie yol ayor. Bir ey daha beni ok etkiliyor. Biz, Binyl Kalknma Hedeflerinde anne ve ocuk lmlerini azaltmak istiyoruz ve bu konuda ok da baarlyz. Ama hala unu unutamyoruz ki 20li yalarda evlenmek ile 15 ile 20 ya arasnda evlenmek arasnda ocuk ve anne lm ynnden drt kart daha fazla risk var. Demek ki biz bu durumlarn nne gemeden, Binyl Kalknma Hedeflerinde yer alan eitim, yoksulluk, anne lm ve ocuk lm gibi hedeflerin hibirine eriemeyeceiz. Bunu aklda tutmak gerekiyor.

UNDPTrkiye: Sizin de sylemi olduunuz gibi ocuk evlilii, Binyl Kalknma Hedeflerini oluturan sekiz hedeften altsn dorudan etkiliyor. Bu durum, sadece evlenen ocuklar deil ayn zamanda sonraki kuaklar da etkileyerek salktan eitime toplumsal boyutlara varan sonular douruyor. Ciddi riskleri ve yan etkileri olan bir boyutu var. Sizin de belirttiiniz gibi, 15 ya alt kz ocuklarnn doum srasndaki lm riski, 20 yandaki bir kadna kyasla 5 kat daha fazla. Bunlar da son derece nemli ve altnn izilmesi gereken gerekler. Siz gelmeden Twitter zerinden takipilerimize size bir sorular var m diye sorduk. Gereini bilgilerinize takma adl bir takipimiz Trkiyedeki yeni eitim reformunu, cinsel ve reme sal asndan nasl deerlendiriyorsunuz? diye sormu.

GkhanYldrmkaya: Aslnda aktarmaya altm ykde iki ey buluuyordu: Gen olmak ve bilgiden yoksun olmak. Bu ok nemli bir ey. Yani bilgiden ve eitimden yoksun olduunuzda kendinizi koruma aralarndan

18

yoksun oluyorsunuz. Riskli bir dnemdesiniz. ocuk gelin ne demiti: Kocamla doum kontrol hakknda hibir ey konumadk, hibir ey bilmiyorum demiti. Trkiyede byk bir engel var: Dnyann birok yerindeki okullarda yaa gre yaplandrlm olan ergen sal, cinsel salk ve reme sal gibi eitim programlar Trkiyede mfredata tam olarak kazandrlm durumda deil. O nedenle, zellikle ilkretimden balayarak bu eitimlerin yaplandrlmamas byk riskleri de beraberinde getiriyor. Bu durum ayn zamanda, okul ii iddet, atma ve istismardan tutun da kendi bedenini koruyamama ve riskli davranlara kadar her eyi bir araya getiriyor. rnein, Milli Eitim Bakanlnn bir verisi var elimde. Evlilik nedeniyle okulu brakanlarn %98,6s kz ocuklar. Bilgileri yok, okulu tamamlayamyorlar ve bir anda ebeveynlie ve evlilik hayatna atlyorlar.

UNDPTrkiye: Trkiyeyi dier blge lkeleriyle kyaslarsak durum nedir?

GkhanYldrmkaya: Kafkasyay ve Avrupay dhil ederek, erken yata evlilik ve annelik konusundaki riskleri deerlendirdiimizde Trkiye en olumsuz sondan ikinci lke. Bizden biraz daha kt olan tek lke var o da Grcistan. Bu istatistii tersine evirmenin yolu var o da, genleri okul ii ve dnda bilgiye ulatrmak. Okul d eitim iin kaynaklar da nerebiliriz.

UNDPTrkiye: Nedir bu kaynaklar?

GkhanYldrmkaya: rnein birgenclikhikayesi.com diye bir nternet sitemiz var. Burada genler, isimleri ve adresleri grnmeden anonim olarak soru sorabiliyorlar. Biz hibir bilgilerine eriemiyor sadece sorularn gryoruz. Annda sorularn yantlayp, eer bir salk sorunlar da varsa onlar nereye bavurabilecekleri konusunda ynlendiriyoruz. Bugne kadar ok olumlu bir sre ierisinde hem bilgi paylatk hem de sorunlar zdk.

UNDPTrkiye: O zaman birgenclikhikayesi.coma hemen giriyoruz. Tartmaya katlmak isterseniz, program dinledikten sonra da #yeniufuklar veya #kizcocuguolmak etiketlerini kullanarak bize Twitter zerinden ulaabilirsiniz. Gkhan Bey ok teekkrler.

GkhanYldrmkaya: Ben teekkr ederim.

UNDPTrkiye: Konuumuz Birlemi Milletler Nfus Fonundan reme Sal Trkiye Program koordinatr Sayn Gkhan Yldrmkayayd. Ve Birlemi Milletler Kalknma Program UNDP Trkiye temsilciliinin hazrlad Yeni Ufuklarn bu haftalk da sonuna geldik. Program Ankara niversitesi letiim Fakltesi Radyosu Radyo lefte hazrladk. Programmza FM bandndan ve nternette Ak Radyodan; yayn amzdaki niversite radyolarndan; Podcast formatnda iTunes zerinden ayrca undp.org.tr adresinden ulaabilirsiniz. Sosyal medya zerinde kullanc admz undpturkiye. Tekrar grmek dileiyle, hoakaln!

podcast

19

klimDeiikliiRiskYnetimi

Bu blmde iklim deiikliine bal afetlerde risk ynetimi konusunu konuuyoruz.

54

Katlmc:

Prof. Dr. Mikdat Kadolustanbul Teknik niversitesi Afet Ynetim Merkezi Mdr

UNDPTrkiye: Birlemi Milletler Kalknma Program Trkiye Temsilciliinin hazrlad Yeni Ufuklar Program ile karnzdayz. Bu blmde, iklim deiikliine bal afetlerin ele aln biimini, yeni ifadesiyle iklim risk ynetimini ele alyoruz. Trkiyede iklim deiikliklerine bal olarak meydana gelen sellerin yol at kayplar deprem hasarlarna yaklam durumda. Trkiyedeki bu tablo dnyada da farkl deil. Bu yzden Ankarada Ekim ay iinde klim Deiiklii Risk Ynetimi balkl bir konferans dzenlemitik. Aslnda iklim deiiklii hayatmz dorudan etkileyen bir faktr ancak ok da farknda olduumuz sylenemez. klim Deiiklii Risk Ynetimi balkl konferansta, bu konuda farkndaln artrlmas konusu tartld. klim deiikliinin hayatmz nasl etkilediini rakamlarla aktardmz zaman da arpc sonularla karlayoruz. rnein, Trkiyede her yl ortalama 200 sel yaanyor. Bu seller ylda ortalama 100 milyon dolar maddi hasara yol ayor. Sadece frtnalarla beraber grlen yldrmlarn Trkiyede yol at can kayplar ise son yllarda artm durumda. Bu can kayplar 400 civarnda. Konferansta ite bu gibi arpc rakamlar ve bu rakamlar drmek iin yaplabilecekler ele alnd. Rakamlardan ksaca bahsettik ve bunlar sadece birkayd. Tablo gerekten bu kadar vahim mi ve Trkiye bu tablonun ne kadar farknda? T Afet Ynetim Merkezi Mdr Prof. Dr. Mikdat Kadolu, klim

Deiiklii Risk Ynetimi Konferans ile ilgili olarak CNN Trke verdii rportajda unlar sylyordu:

Prof.Dr.MikdatKadolu: Bu tablo dnyann birok yerinde bu ekilde. Biz bunu Trkiyede ilk defa evre ve ehircilik Bakanl ve Birlemi Milletler Kalknma Programnn ortaklaa hazrlad kinci Bildirim Raporu ile ortaya koymaya altk. Trkiyede iklim deiiklii gn getike daha ok gzlemleniyor ve konuuluyor. Ancak, hangi afetin ne kadar artt ve bu afetlerin Trkiyenin hangi blgelerinde meydana geldii ilk kez saylara ve grafiklere dklerek somutlatrld.

UNDPTrkiye: Peki acaba bu sre tamamland m? rnein doal afetler hangi blgelerde ve ne kadar artt?

Prof.Dr.MikdatKadolu: kinci Bildirim ile hazrlanan raporda dolu, orman yangn, sel, kuraklk gibi farkl zellikler gsteren on iki afet ele alnd. Bu afetler farkl mevsimlerde farkl yerlerde ortaya kyor ama nemli bir ortak noktalar var o da hepsinde art olmas.

UNDPTrkiye: Ne kadarlk bir arttan bahsediyoruz?

Prof.Dr.MikdatKadolu: En az 3-4 kat kadar artm durumda. Zaten dnyadaki istatistikler de bu ynde. Yaplan istatistiklerde 2000li yllarla 60l yllar karlatrlm ve sigorta kaytlarna gre meteorolojik afetlerin 3 kat artt gzlemlenmi. Ekonomik kayplar 9 kat, sigorta kayplar ise 15 kat artt. Bu nedenle tm dnyada meteorolojik afetler de zorunlu sigorta kapsamna alnmaya allyor. Trkiyede Afet Sigortalar diye yeni bir kanun kt. Eskiden sadece zorunlu

19.11.2012

20

deprem sigortas vard. imdi, Tarm Sigortalar (TARSM) ile dier doal afetler de sigorta kapsamna katlmaya allyor. Artk Trkiyede de yava yava nlemler alnmaya baland.

UNDPTrkiye: Burada da konu ile ilgili ksa bilgilere yer vermek istiyoruz. Deien iklim, ar hava artlar ve iklim olaylarnn sklk, younluk, meknsal yaylm, sre ve zamanlamasnda deiimlere yol ayor. Bata da belirttiimiz gibi, Trkiyede iklim deiikliine bal olarak meydana gelen sellerin yol at maddi kayplar deprem hasarlarna yaklam durumda. Trkiyede ylda yaklak 450 hektarlk orman alann tahrip eden orman yangnlarnda 2007 ylndan bu yana bir art gzleniyor. Deien iklimle birlikte yaanan dzensiz, ani ve iddetli yalar ve seller, heyelanlar, erozyonu ve uzun sreli kuraklklar artryor. Bugn ortaya kan tablo, Trkiyede 100 ylda bir grlebilecek iddetteki yalarn yol at sel ve kuraklklarn, 2070 ylna kadar her 10 ile 50 ylda bir tekrarlanabileceini gsteriyor. Profesr Kadolunun da belirttii gibi, doal afetler konusunda Trkiyedeki tablo, dnyadaki tabloyla aa yukar ayn. Ancak her afette tank olunan ve tartlan farkl durumlar da var. Trkiyedeki dere yatana yaplan evler ve arpk yaplama gibi sorunlar bu istatistikleri artrmyor mu acaba?

Prof.Dr.MikdatKadolu: Tabii ki artryor. Bu afetlerin says her yerde artyor ancak kayp yaayan lkelerden biri de Trkiye. Dnya, iklim deiikliine uyum iin urarken Trkiyenin hem iklim deiikliine uyum iin almas hem de afet riski ynetimine byk kaynak harcamas lazm. Dnyada dere yatanda fazla bina yok ancak bizde olduka fazla. Dnya, iklimle mcadele etmeye urarken sellere de neden olan sera gazlarnn azaltlmas iin alyor. Hem iklim deiikliine uyum salamamz hem de dere yatandaki evlerde yaayan ve seller nedeniyle madur olan insanlara yardm etmemiz lazm. Bu nedenle Trkiye kalknmaya harcayabilecei kaynaklarn bu afetlere mdahaleye harcamak zorunda kalyor.

UNDPTrkiye: klim Deiiklii Risk Ynetimi yaklam, afetleri nlemek ve kalknma abalarn korumak amacyla iklim deiikliine uyum ve afet risk ynetimi konularn btncl olarak ele alyor. klim Deiiklii Risk Ynetimi, iklim deiikliinden etkilenecek kalknma sektrleri olan tarm, gda gvencesi, su kaynaklar, salk, evre ve geim kaynaklar konularna odaklanyor.

Bu sektrler iin yerel, blgesel ve ulusal risk ynetimi kapasitelerinin gelitirilmesini hedefliyor. klim Deiiklii Risk Ynetimi yaklam toplam be aamadan oluuyor: klim analizi, risk ve etkinin tanmlanmas, karar analizi, kurumsal yap ve politikalarn deerlendirilmesi ve kapasite gelitirme. Bunlar elbette biraz teknik grnen konular. Ancak tekrar Trkiyeye dnecek olursak, afet ynetimi anlamnda Trkiyede neler yaplyor?

Prof.Dr.MikdatKadolu: Trkiyede yaplmas gereken en nemli ey, afet ynetimine bilimsel ve btnleik olarak bakmak. 1959 ylnda kan Afet Kanunu artk ok etkin deil. Ayrca Trkiyenin bir ulusal mdahale plan da yok. Trkiyenin bir ulusal risk azaltma ve iyileme plan olmas lazm. Biz daha ok gndelik olaylarla urayoruz. Ama Trkiyenin ulusal ve yerel seviyede, uluslararas standartlarda planlara ve kanunlara ihtiyac var. u anda yaplan btn planlar eski kanunlara gre yaplyor. Bu da geerli deil. Artk kanunlarn, hazrlanacak planlara ve ilere gre yeniden yazlmas lazm.

UNDPTrkiye: Mikdat Kadolu, hem yasal dzenlemeler yaplmal hem de kurumlar koordinasyon iinde almal diyor. Belki afetlerin ortaya k skl ayn ama Trkiyede arpk yaplama gibi konulardan dolay ok daha fazla kayp yaanyor. Ona gre Trkiye bu konulara younlamal. Bu tartmaya dhil olmak isterseniz #yeniufuklar etiketiyle Twitter zerinden bize ulaabilirsiniz. Ve BM Kalknma Program Trkiye Temsilciliinin hazrlad Yeni Ufuklarn bu blmnn de sonuna geldik. Program Ankara niversitesi letiim Fakltesi Radyosu Radyo lef stdyosunda hazrladk. Programmza FM bandndan ve nternette Ak Radyodan, yayn amzdaki niversite radyolarndan, podcast formatnda iTunes zerinden ayrca undp.org.tr adresinden ulaabilirsiniz. Sosyal medya zerinde kullanc admz undpturkiye. Tekrar grmek dileiyle hoakaln!

podcast

21

TrkiyeninDYardmlar

Bu blmde Trkiyenin giderek artan d yardmlarn konuuyoruz.

55

Katlmc:

Fsun GrTrk birlii ve Koordinasyon Ajans (TKA) Kdemli Uzman

UNDPTrkiye: Birlemi Milletler Kalknma Program Trkiye temsilciliinin hazrlad Yeni Ufuklar programyla karnzdayz. Bu blmde, Trkiyenin giderek artan d yardmlarn ele alyoruz ve konuumuz TKAdan (Trk birlii ve Koordinasyon Ajans) Kdemli Uzman Fsun Gr. Ho geldiniz.

FsunGr: Ho bulduk.

UNDPTrkiye: TKA, 1992 ylnda kurulmu ve bu sene 20. yln kutlayan bir kurulu. Sohbetimize kalknma yardmlarn konuarak balayalm istiyorum. Kalknma yardm dediimiz zaman neyi anlamamz gerekiyor?

FsunGr: Gelimekte olan lkelerin kalknmalarna destek vermek ve onlarn problemlerine zm bulmak amacyla yaplan ayni ve nakdi yardmlara kalknma yardmlar diyoruz. Ortaya kan sonular itibariyle ibirlii gelitirmedeki en nemli enstrmanlardan biridir. Dnyamzda insanlar alkla, fakirlikle ve bulac hastalklarla urayorlar. Gnlk 1 dolarn altnda gelire sahip, alk snrndaki 2,5 milyar insan varken herkesin stne den sorumluluu yerine getirmesi gerekiyor. Kalknma problemleri kresel sorumluluk gerektirmektedir.

UNDPTrkiye: Kamuoyuna baktnz zaman, Trkiye hep d yardm alan bir lke olarak bilinir. Ama son yllarda giderek artan bir d yardm sz konusu. Rakamlara bakalm isterseniz. Trkiyenin d yardmlar nereden nereye geldi?

FsunGr: Trkiyenin d yardmlar 2003-2004 yllar arasnda 60-80 milyon dolar iken; giderek artan bir ivme ile 2011 ylnda 1,3 milyar dolara yaklam durumdadr.

UNDPTrkiye: rnein bendeki bir rakam, resmi kalknma yardmlarn 2010 ylnda 967 milyon dolar olarak gsterirken; bu rakamn az nce belirttiiniz gibi 1,3 milyar dolara km olmas ok ciddi bir art. Son iki yl iinde bile %30u akn bir art sz konusu.

FsunGr: Evet, ok doru. Yardmlar anlatrken bunun kategorilerine de girmek gerekiyor. Az gelimi lkelere yaplan acil yardmlarda ve lkemize gelen sreli misafirler gibi kalemlerdeki harcamalarda gzlenen art ile 2011 ylnda rekor dzeyde bir yardm yapm bulunuyoruz.

UNDPTrkiye: Elbette bu kalemlere bakmak ok nemli. Neyi resmi kalknma yardm olarak kabul ediyoruz neyi etmiyoruz? Bir de resmi olan ve olmayan kalknma yardmlar var. Aradaki fark bize anlatr msnz?

FsunGr: Tabii ki. Kalknma yardmlar bir emsiye isimdir. Bunu resmi ve zel olarak ikiye bleriz. Adnda belirtildii gibi, resmi kurumlarmz tarafndan yaplan yardmlara resmi yardmlar; sivil toplum kurulular ve zel sektrn yapt yardmlara da zel yardmlar deniliyor. Resmi yardmlarmz arasnda TKAnn da yapt gibi proje-program ve teknik ibirlii yardmlar; askeri unsurlarmzn gerekletirdii bar yaplandrma almalar; Hazine Mstearl, Dileri Bakanl ve dier bakanlklarmzn uluslararas kurululara yapt yardmlar bulunuyor.

UNDPTrkiye: rnein Trk Silahl Kuvvetlerinin Kosovada verdii eitimin masraflar ve ierii de kalknma yardm mdr?

FsunGr: Evet, kesinlikle yledir.

UNDPTrkiye: Yurt dnda yaplan bir tarihi eser restorasyonu da kalknma yardm olabilir mi?

FsunGr: Bu da niteliine gre yardm olarak sralanabilir. Ayn zamanda yurt iinde yabanc uyruklu rencilere yaplan yardmlar da ayr bir kategori olup, geerli bir yardm trdr.

UNDPTrkiye: Resmi olmayan kalknma yardmlarndan da sz ettiniz. Bunlarn, i adamlar ve sivil toplum kurulular tarafndan

26.11.2012

22

yaplan yardmlar olduunu belirttiniz. Bunlar da ayr bir kategori. Elbette ki, bu yardmlarn toplanmas da ciddi bir i. TKAnn da isminde geen koordinasyonun da amac bu olsa gerek. Yzlerce ve belki binlerce kurulula ve dernekle temasa geip bu rakamlar elde ediyorsunuz, yle deil mi?

FsunGr: Evet. Bu sene TKA olarak, 50 sivil toplum kuruluuyla 100n zerinde proje gerekletirdik. Ve bunlarn hepsini raporlamay baardk. Bunun dnda TKA ile ibirlii yapmayp, kendisi mnferit olarak alanda alan sivil toplum kurulularnn da verilerini topluyoruz. Trk sivil toplum kurulular gerekten ok etkin alyorlar. Hem devlet kurumlarmz hem sivil toplum kurulularmz Somalide harikalar yarattlar. Bunun dnda Trk i adamlarmz alanda dorudan yatrm yapyorlar. Hatta yaptklar yatrmlardan elde ettikleri krlarla yaptklar yeni yatrmlar da kalknma yardmlarnn birer paras. Bunlarn hepsini, TKA tarafndan oluturulan bir envanterde topluyor, analiz ediyor ve sonularn her sene Kalknma Yardmlar Komitesine gnderiyoruz. Dier gelimi lkeler de bunlar gnderiyorlar. Herkesin ne kadar yardm yapt ortaya kyor.

UNDPTrkiye: Fsun Hanm siz de kiisel olarak bu koordinasyondan sorumlusunuz. Bu anketleri veya soru formlarn, ortalama olarak ka yere gnderiyorsunuz?

FsunGr: Yaklak olarak 1500 kuruma gnderdiimizi tahmin ediyorum. Ama bunlardan ciddi olarak yardm yapp, bunu sisteme girerek envantere bilgi salayan 100-150 kurulu bulunmakta. Bunlarn hepsinin analizleri yaplyor. Ne, hangi lkeye, ne kadar, hangi sektrde yardm yaplm, bunlar belirleniyor.

UNDPTrkiye: Bu 1500 rakam resmi ve resmi olmayanlarn toplam mdr?

FsunGr: Evet.

UNDPTrkiye: Son yllarda d yardmlarda artan bir trend gzlendiinden sz ettik. Bu artta yntemin deimesi de etkili oldu mu? Daha evvelden olmayan byle bir koordinasyon ve raporlamann, d yardmlarn artmasnda rol oldu mu?

FsunGr: 2003den 2008 ylna kadar, yardm rakamlarnn iyi toplanmas, yardmlarn artmasna

sebep olmusa da, son yllardaki bu ciddi ykseliin sebebi Trkiyenin bu yardmlara ayrd kaynaklarn fazlalamasdr. Bu rakam ciddi oranda artmtr.

UNDPTrkiye: Sizin de bildiiniz gibi, Binyl Kalknma Hedeflerinin sekizincisi ulusal kalknmay tevik ediyor. Trkiyenin 2010 ylndaki resmi yardmlarnn milli gelire oran %13 iken 2011 ylnda %17ye ykseliyor. Yldan yla da dikkat ekici bir art olduu sylenebilir, yle deil mi?

FsunGr: Tabi ki resmi kalknma yardmlarnn artmasna paralel olarak, Binyl Kalknma Hedeflerine ulamadaki katkmz da artm oluyor.

UNDPTrkiye: Bu anlamda, Trkiyenin Binyl Kalknma Hedeflerinden sekizincisini yerine getirme konusundaki performans benzer lkelerle kyasland zaman ok daha iyi. Bunun da altn izmek gerekiyor.

FsunGr: Zaten 2011 ylnda DAC donr lkelerle karlatrdmz zaman Trkiye, yardmlarn en ok artran lke konumundadr.

UNDPTrkiye: Bu DACn alm da Development Assistance Committee yani Kalknma Yardmlar Komitesi. OECD ats altnda yer alan bir komitedir. En ok yardm alan lkeler hangileri? Bu lkeler hangi kriterlere gre seiliyor? Ve TKA ile Trk resmi kurulular, yardm alacak olan alanlar neye gre belirliyor?

FsunGr: 2011 ylnda Trkiye tarafndan en ok yardm yaplan lkeler Pakistan, Suriye, Afganistan, Somali ve Krgzistan olmutur. rnein bu yardmlarn Pakistanda ykselmesinin nedeni, bir nceki sene gerekleen sel felaketi nedeniyle yaanan skntlardr. TOK, oraya giderek ok byk kompleksler ve konutlar yapmtr. Sadece bu projelerin bedeli 135 milyon dolardr. Bildiiz gibi Suriyeli misafirler hala lkemize gelmeye devam ediyor. 2011 ylnda sadece drt be aylk bir dnem iin raporlanan rakamlardan dolay Suriyeye yaplan yardmlar yksek kmtr.

UNDPTrkiye: Bu durumda Suriyeden gelip Trkiyeye snanlar iin yaplan yardmlar da Trkiyenin resmi d yardmlar arasnda yer alyor.

podcast

23

FsunGr: Evet, aynen yle. En az gelimi lkeler arasnda yer alan Afganistana, Sayn Babakanmzn geen sene stanbulda gerekletirilen Birlemi Milletler En Az Gelimi lkeler 4. Konferansnda 9 milyon dolar yardm yapaca taahhd zerine, yksek miktarda yardm yaplmtr. TKA da Afganistana, zellikle eitim, salk ve su konularnda yllardr proje-program yardmlar gtrmektedir. Birok rencinin okumasna hizmet etmitir. Birok hastane iletmi, poliklinik am ve onlara rnek olmutur.

UNDPTrkiye: Aslnda insani kriterlerin burada birinci srada yer aldn gryoruz. En az gelimi lkelere vurgu yapmanz nemliydi. 2011 ylnda, uluslararas byk bir konferans olan En Az Gelimi lkeler Konferans Trkiyenin ev sahipliinde yapld. Bu lkelere yaplan yardmlar 2011de, 2010 ylna oranla %79 orannda artarak 279 milyon dolara kadar ulam. Hkmetin vermi olduu taahhtten de sz ettiniz. Dolays ile bunun artaca da ngrlebilir.

FsunGr: Trkiye olarak taahhdmz 200 milyon dolar iken biz 279 milyon dolarlk bir d yardm gerekletirdik.

UNDPTrkiye: Yani Trkiyenin %40 orannda kendi taahhdnn zerine karak bir yardm gerekletirdiini syleyebiliriz. Peki, Trkiyeye baktmz zaman, Trkiye yardm alan m veren mi bir lkedir? Hangi durumdayz u anda?

FsunGr: Aslnda Trkiye yardm veren bir lke konumundadr. Ald yardmlar Avrupa Birlii yardmlardr. Verdiiz yardmlar aldmz yardmlardan ok daha yksektir.

UNDPTrkiye: Konutuumuz konuya siz de katkda bulunmak isterseniz, grlerinizi, #yeniufuklar etiketini kullanarak Twitter zerinden bize ve TKAdan uzmanmz sayn Fsun Gre ulatrabilirsiniz. Fsun Hanm, TKAnn 20. yln bir kez daha kutluyoruz.

FsunGr: ok teekkr ediyoruz. Biz byyen ve gl bir kuruluuz. Genleri bizim yardm konularmzla ilgilenmeye davet ediyor ve bekliyoruz.

UNDPTrkiye: Elbette TKA, Birlemi Milletlerin de Trkiyedeki en nemli ortaklarndan biri. Bunu da vurgulayarak programmz noktalayalm. Birlemi Milletler Kalknma Program UNDP Trkiye temsilciliinin hazrlad Yeni Ufuklarn bu haftalk da sonuna geldik. Program Ankara niversitesi letiim Fakltesi Radyosu Radyo lefte hazrladk. Programmza FM bandndan ve nternette Ak Radyodan; yayn amzdaki niversite radyolarndan; Podcast formatnda iTunes zerinden ayrca undp.org.tr adresinden ulaabilirsiniz. Sosyal medya zerinde kullanc admz undpturkiye. Tekrar grmek dileiyle, hoakaln.

24

SrdrlebilirTurizmveUluslararasUzlama

Bu blmde, srdrlebilir turizmin uluslararas uzlamay salamadaki rol zerine konuuyoruz.

56

Katlmc:

Fatih ahinMula Valisi

UNDPTrkiye: Birlemi Milletler Kalknma Program Trkiye temsilciliinin hazrlad Yeni Ufuklar programyla karnzdayz. Bu blmde turizm, srdrlebilir kalknma ve uluslararas uzlama konularn ele alyoruz. Konuumuz ise, Trkiyenin en ok uluslararas turist eken illerinden birisi olan Mula ehrimizin valisi Fatih ahin. Elbette turizmin ekonomik boyutunun yan sra sosyal ve kltrel boyutlar da bulunuyor. Mula zelinde konuacak olursak acaba bu balant hakknda Vali ahin bize neler syleyebilir?

Fatihahin: Dediiniz gibi, turizme sadece ekonomik adan bakmamamz gerekir. nk hem Trkiye iinden hem de yurt dndan Mulaya gelen misafirlerimiz sayesinde biz birbirimizi daha iyi anlyoruz. Birbirimizin yaam tarzlarn gryoruz. Kltrlerimiz, birbirimizin bilgisine sunuluyor. Bu anlamda turizm sayesinde, insanlarn daha iyi anlap kaynatn; karlkl sevgi ve saygnn daha da arttn; ok nemli dostluklarn kurulduunu ve ok pozitif gelimelerin yaandn tespit ediyoruz. Tm bunlar turizmin, lke ve dnya barna olan katks ile paha biilemez bir alan. Bu yadsnamaz bir gerek ve bu anlamda turizmi nemsemeliyiz. Yzyllar nce Yunus Emrenin syledii bir sz var, biliyorsunuz:

Gelin tan olalm,

i kolay klalm,

Sevelim sevilelim,

Bu dnya kimseye kalmaz.

Aslnda her ey en bata tanmayla balyor. Turizm, dnyada Yunusun yzyllar nce syledii szde belirttii felsefeye hizmet eden ok nemli bir sektr. Bunu nemsiyorum.

UNDPTrkiye: Peki dnya bar ve doa ile kltrel mirasn korunmas arasnda nasl bir balant olabilir?

Fatihahin: Tabii, lkemizde ve Mulamzda her dneme ait eserler var. Biz zellikle bunlar ayaa kaldrmak iin Kltr Bakanl ile beraber byk bir aba sarf ediyoruz. Osmanl, Karya ve Likya dnemleri gibi birok uygarla ait eserler var. Bunlar topraklarmzda olan byk zenginlikler. Hangi uygarla ait olursa olsun onlar restore edip, ilev kazandrarak ayaa kaldrmak bizim grevimiz. Bu da gerekten kltr turizmi ve dnya bar altnda ok nemli bir balk.

UNDPTrkiye: imdi biraz da evre ve ehircilik Bakanl nclnde UNDPnin de katkda bulunduu koruma alanlar konusuna geelim. Mulada ok sayda deniz koruma alan var. Peki deniz koruma alanlar neden gerekli ve turizme nasl bir katklar var? Vali ahin bu konuda Mulann zel durumuna dikkat ekiyor.

Fatihahin: Bizim 1200 kilometrelik bir sahil eridimiz ve muhteem koylarmz var. Bu koylar ve denizdeki canllar korumak, oradaki turizmin gelecei asndan da ok nemli. Bunu sadece turizm iin deil bir insanlk vazifesi olarak da yapmalyz. Ama zellikle bizim bu blgede daha dikkat etmemiz lazm. nk bu gzellikleri korumalyz ki turizmimiz srdrlebilir ve kalc olsun.

UNDPTrkiye: Bu blmde ele aldmz konuya #yeniufuklar etiketi ile Twitter zerinden katkda bulunabileceinizi vurgulayalm ve devam edelim. Turizm yoluyla srdrlebilir yeil ekonomiye katk, zerinde durulmas gereken bir dier konu bal. rnein Mula el sanatlar iletmesi MELSA. Bu iletme zel koruma alanlar ve evresinde gnbirlik alan ynetimi konusunda Trkiye ve zellikle Akdeniz blgesinde bir model nitelii tayor. Bize bu giriim ile ilgili neler syleyebilirsiniz?

Fatihahin: Valiliimize ait olan bu irket 20 yl nce kurulmu. lk etapta, yredeki kadnlarn

03.12.2012

podcast

25

el ileri ve dokuma ile ilgili faaliyetleri vard. Buna hala devam ediyoruz. Ama son dnemde zellikle ldeniz ve Gkova gibi sahilleri iletiyoruz. Herkes ok mutlu ve ok memnun. Turizmde vazgeilmez bir unsur hizmette kaliteyi ok iyi tutmak ve uzun dnemli dnmektir. Biz de sadece kar amal deil, ayn zamanda orada iyi bir hizmet vermek iin alyoruz. Geen yllarda ldeniz en gzel plaj seildi. Gkovada da kitesurf ykselen bir deer ve bu anlamda Gkova dnyann nde gelen parkurlarndan birisi. Oray da arkadalarmz iletiyor. MELSA, kazandklarn tamamen sosyal sorumluluk projelerine harcayan bir irket. Engelli vatandalara yardm ediyor, her dzeyde rencilere burs veriyor, okullar yapyor ve kazanlan bu paray kylerimizin alt yap hizmetlerine harcyoruz. Yani o blgeden kazandmz yine o blge insanna hizmet olarak geri dnyor. Bu da byk bir mutluluk.

UNDPTrkiye: Peki srdrlebilir bir turizm mmkn m? Acaba Mulada turizm srdrlebilir bir ekilde mi geliiyor?

Fatihahin: Turizm sektrnde, sektr temsilcilerinin, orada alanlarn ve bizim iimizi ok iyi yapmamz lazm. Kaliteden dn vermeden uzun dnemli almalar yapmak lazm. Yeniliki olmak ve dnyadaki gelimeleri takip etmek gerekiyor. Bizim blgemize ylda yaklak olarak milyon yabanc turist geliyor ve bu say giderek artyor. Bir o kadar da yerli turist arlyoruz. Kltr turizmi ve sporla

ilgili gelimeleri de takip edip bu alanlarda faaliyetlerimizi artrmamz lazm. Buna da baladk. Hem Kltr Bakanlmz hem Valiliimiz birok eseri restore etti ve bu almalar devam ediyor. Bunu kamuoyuna sunmaktan da byk mutluluk duyuyoruz. Bylelikle biz bundan sonraki dnemde gelecek turisti, Mulann i blgelerine ekebiliriz. Yry gzergahlar sayesinde trekking yapabilir; bisiklete ve ata binebilirsiniz. Mula merkezde ayaa kalkan ar, restore edilen byk meknlar ile bundan sonra kltr turizmini de nemli bir balk haline getirmeyi planlyoruz. Bylelikle hem turizmde eitlii hem de sreyi artrm oluruz ki bunu ok nemsiyoruz. Bu tr kltr turizmi faaliyetleri, hem blge barna hem de dnya barna byk katk salyor.

UNDPTrkiye: Mula Valisi Fatih ahini dinledik. Bu blmde turizm, srdrlebilir kalknma ve uluslararas uzlama konularn ele aldk. Ve Birlemi Milletler Kalknma Program UNDP Trkiye temsilciliinin hazrlad Yeni Ufuklarn bu blmnn de sonuna gelmi olduk. Program Ankara niversitesi letiim Fakltesi Radyosu Radyo lefte hazrladk. Programmza FM bandndan ve nternette Ak Radyodan; yayn amzdaki niversite radyolarndan; Podcast formatnda iTunes zerinden ayrca undp.org.tr adresinden ulaabilirsiniz. Sosyal medya zerinde kullanc admz undpturkiye. Tekrar grmek dileiyle, hoakaln!

26

HerkesinnsanaYakrBirlemiMilletlerOrtakProgram

Bu blmde, getiimiz gnlerde bir kapan konferansyla faaliyetini noktalayan Herkes in nsana Yakr balkl Birlemi Milletler Ortak Programn konuuyoruz.

57

Katlmclar:

Herkes iin nsana Yakr Birlemi Milletler Ortak Program Paydalar ve Uygulayclar

Teekkr:

Seslendirmeler iin

brahim nder, alar ner ve Elif imeke teekkr ederiz.

UNDPTrkiye: Birlemi Milletler Kalknma Program Trkiye temsilciliinin hazrlad Yeni Ufuklar programyla karnzdayz. Bu blmde, getiimiz gnlerde bir kapan konferansyla faaliyetini noktalayan Herkes in nsana Yakr balkl Birlemi Milletler Ortak Programn konuuyoruz. Ulusal Genlik stihdam Program ve Antalya Pilot Blge uygulamasnda insana yakr i anlamnda neler yapld bu blmn temel konusu. Bu blmde pek ok konuumuz olacak. Ama ncelikle, genlerin istihdamna dair Trkiyeden baz verileri aktaralm. Trkiyede genlerde i gcne katlm oran genele kyasla daha dk. TK verilerine gre 2011 ylnda genlerde i gcne katlm oran %39, isizlik oran %18, tarm d isizlik oran ise %22 dzeyinde. Giderek insana yakr i bulmada glk eken gen nfus Trkiye i gc piyasasnda en dezavantajl grup olarak ne kyor. sizliin getirdii saysz problemi hafifletmek iin Birlemi Milletler Kurulular Trkiye Kurumu (KUR) ortaklnda, 2009 ylnda Herkes in nsana Yakr balyla

Antalyada bir genlik istihdam program balatmt. Antalyann pilot il olarak seilmesinde bu kentteki KUR ubesi ve aktif Belediye Meclisinin yan sra kentin mkemmel bir payda yapsna sahip olmas da etkili olmutu.

BirlemiMilletlerTrkiyeMukimKoordinatrveUNDPTrkiyeTemsilcisiShahidNajam: Bu programla, beraber altmzda ve g birlii yaptmzda her zaman daha etkin olabildiimizi grdk. rnein bu program kapsamnda UNDP, ILO, IOM ve FAO olarak bizler kamu kurumlar ile yakn ibirlii halinde altk. Ve hem ulusal dzeyde hem de yerel dzeyde baarl ilere beraber imza attk.

UNDPTrkiye: Birlemi Milletler Trkiye Mukim Koordinatr Shahid Najam bunlar sylyordu. Peki, nsana Yakr ne anlama geliyor?

ILOTrkiyeDirektrmitDenizEFENDOLU:ILOnun gelitirdii nsana Yakr kavram, zgrlk, eitlik, gvenlik ve saygnlk erevesinde gelitirilmi bir kavramdr ve srdrlebilir kalknmann en nemli birleenlerinden biridir. Toplumsal cinsiyet eitlii hedefini de kalbinde barndran bu kavram, drt ana bileen zerine ykselir. Bunlar istihdam yaratmak, ii haklarn gvence altna almak, sosyal korumann tm kesimlerde yaygnlamasn salamak ve sosyal diyaloun gelitirilmesidir. Yerel ve ulusal lekte uyguladmz bu proje insana yakr ilerin yalnzca genlere ulamasn salamam ayn zamanda toplumsal mutabakatla nemli politika nerileri ve eylem planlar karlabileceini de gstermitir.

UNDPTrkiye: Peki Birlemi Milletler Kalknma Program asndan Antalyada srdrlen bu program ne anlama geliyor?

UNDPYoksulluklaMcadeleProgramYneticisiBernaBayazt:ncelikle bizim kresel anlamdaki nceliklerimizden bahsetmek isterim. Bunlar; yoksulluun azaltlmas, insan haklar, sosyal ierme, eitliki hizmetler, katlmclk gibi unsurlar ieriyor ve bu da belli baz ilkelerle gerekletiriliyor. Ortak program, sre boyunca bunlarn hepsini entegre eden bir yaklam sergiledi.

UNDPTrkiye: Genlik stihdam Birlemi Milletler Ortak Programnn ortaklar UNDP ve ILO ile snrl deil. Uluslararas G rgt IOM de ortaklar arasnda bulunuyor.

10.12.2012

podcast

27

IOMTrkiyeMisyonefiMeeraSethi: zellikle g, istihdam ve genlie odaklanan bu program, IOMin g ynetimine ynelik programlarnn ok nemli bir blmn oluturuyor. Ulusal genlik istihdam eylem plannn da IOMin nemli katkda bulunduu bir baka alma olduunu dnyorum. Bu eylem planyla hkmet, genler ve gmenler gibi tekiletirilen topluluklarn farkl illerce gerekletirilecek almalara dhil edilmesini salad.

UNDPTrkiye: IOM Trkiye Misyon efi Meera Sethinin ardndan bu kez FAO Trkiye Direktr Mustapha Sinaceuru dinleyelim. Acaba gda ve tarm rgt asndan tm bu faaliyetler neyi ifade ediyor?

FAOTrkiyeDirektrMustaphaSINACEUR:Geen yl boyunca tarmsal retim, fidan yetitiricilii ve kesme iek retimine ilikin eitli alanlarda yaklak 500 kiiye eitim verdik. Birlemi Milletlerin gerekletirdii bu program, sadece programn uygulamasndan sorumlu BM kurumlar arasnda deil, KUR, Antalya Valilii, niversiteler, akademisyenler ve zel sektr arasnda ok gl ortaklklar yaratarak ok baarl olmutur.

UNDPTrkiye: Peki buraya kadar sz ettiimiz projenin hedefleri neler? Birlemi Milletler Ortak Program, yoksulluun azaltlmas, eitim imknlarnn artrlmas, toplumsal cinsiyet eitliine duyarllk ve kalknma iin g birlii

bata olmak zere Binyl Kalknma Hedeflerine katk salyor. ILO, Uluslararas alma rgt ise nsana Yakr yaklam erevesinde Birlemi Milletler Ortak Programnn ulusal dzeydeki ktlar olan Ulusal Genlik Sistem Eylem Plan ve Mesleki Grnm almalarnn koordinasyonundan sorumlu. Ortak program kapsamnda, Birlemi Milletler Kalknma Programnn yrtt almalar ise zellikle Antalya ilinin rekbet gcnn artrlmas ve uzun sreli, srdrlebilir kalknmaya ulalmas amacyla sektr odakl olmutu. Herkes in nsana Yakr ortak program kapsamnda FAO ise krsal kalknma ve krsal istihdam konularnda katkda bulundu. Uluslararas G rgt de ortak program dhilinde g ynetiminin ana unsurlarnn istihdam politikalaryla uyumlatrlmas konusunda etkin rol oynad. Birlemi Milletler Ortak Program, Antalyada alt sre boyunca binden fazla bireye; onlarca kamu ve zel sektr kurum ve kuruluuna ve sivil toplum kuruluuna ulat. Peki, ortak programn iletiimi nasl yrtld?

letiimUzmanAyeglOuzGOODMAN:Tm bu ortaklk kapsamnda ok sayda analiz almas yapld, aratrma gerekletirildi ve yaynlar retildi. Hali hazrdaki bu yaynlara ortak programn nternet sitesinden erimek mmkn.

UNDPTrkiye: nternette Herkes in nsana Yakr yazdnzda ayrntlara kolayca

28

ulamanz mmkn. Bu kez KUR Genel Mdr Dr. Nusret Yazcya kulak veriyoruz.

KURGenelMdrDr.NusretYAZICI:Ulusal Genlik stihdam Eylem Plan, ii, iveren, kamu ve sivil toplum kurulular gibi birok kurumla birlikte oluturulmutur. Yine, uluslararas kurulular ile deneyim paylam yaplan bu srete gen istihdamn artrlmas iin btncl neriler ortaya konulmutur.

UNDPTrkiye: Elbette konu gen isizlii olunca baz gerekleri aklda tutmak gerekiyor. Gen nfusun genel nfus iindeki pay yksek. Bu yzden de bu sorunu zmek ok nemli bir toplumsal hedef konumunda. Birlemi Milletler Ortak Programnda ise zellikle gen gmenler hedef alnd ve onlarn nasl insana yakan bir ie sahip olabilecekleri tartld. Peki, acaba sonu nasld?

ODTAkademisyeniDo.Dr.Assoc.Prof.HakanErcan: Genlik istihdam ile ilgili Trkiyede ilk defa bir belge ortaya kt. Bu belge, bunlarn gerekletirilmesi iin somut hedefler ve zaman koydu. Bu da Trkiye iin bir ilk.

UNDPTrkiye: Bu kez ODTden bir baka akademisyene, Do. Dr. Helga Tla kulak veriyoruz.

ODTAkademisyeniDo.Dr.HelgaRittersbergerTl: Pilot blge olarak Antalyay setik. Neden buray setik? nk ok g alan bir yer. Ve ayn zamanda genlik ve isizlik konusunda da nemli bir yer. Ne yaptk? Temsili, rnek bir grup setik ve TURKSTAT ile beraber altk.

UNDPTrkiye: Vali Yardmcs Halil Serdar Cevherolu da Antalyann zel durumuna dikkat ekiyor.

AntalyaValiYardmcsHalilSerdarCevherolu: Antalya her yl, yaklak olarak 40-50 bin civarnda g alan, dnemsel isizliin olduu, ncelikle bir turizm ve tarm ehridir. Turizmde de istihdam yaz aylarnda bir hayli artyor. evre illerden ve hatta Trkiyenin hemen her yerinden gelenler oluyor. Ama kn bu insanlar yine isizlie mahkm oluyor. Onun iin doru bir uygulama. zellikle hedef kitle de doru: Gen.

UNDPTrkiye: Proje kapsamnda drt sektrde

kmelenme almalar yapld. Tohumculuk, salk turizmi, kesme iekilik ve yatlk.

BAKA(BatAkdenizKalknmaAjans)UzmanSadettinDikmen: Hollandada bulunan tarm ve sanayi kmelerini yerinde inceleme frsat bulduk. Oradaki yneticilerle firmalarn nasl bir araya getirildii, nasl ayn ama dorultusunda bir sinerji oluturulduuna dair ok gzel izlenimlerle dndk.

AntalyalGdaTarmveHayvanclklMdrBedrullahErin:Birlemi Milletler Ortak Program, Herkes iin nsana Yakr Ulusal Genlik ve stihdam Program erevesinde biz drt tane program yaptk. Bunlarn iki tanesi 2011 ylnda, dier iki tanesi de 2012 ylnda gerekletirildi. Bu iki programa toplam 244 tane kadn iftimiz, 41 tane de ziraat mhendisi arkadamz katld. Toplam 285 kii eitim ald.

UNDPTrkiye: Bu kez istihdam eitimlerinden geen kursiyerlere kulak vereceiz.

KadniftiEitimiBursiyeriRaziyeBodur:Biyolojik mcadele hakknda ok nemli eyler rendik. Zirai ilalarn ne kadar zararl olduunu ve kendi rettiimiz rnlerin insan hayat iin ok nemli olduunu rendik.

UNDPTrkiye: Peki, acaba giriimcilik eitimi faydal oldu mu?

GiriimcilikEitimleriKursiyeriZeynepDomu:Eitim program sayesinde planl yaamay, bir ie girmeden nce o iin ucundan tutmay, iin analizini yapmay, daha gereki dnmeyi ve rakamlarla bark olmay rendim. Ben, inaat sektrne bir art deer kazandrmak iin Avrupada ve Amerikada blok evler denilen prefabrik yap sistemini Trkiyede gerekletirmek iin gayret sarf edeceim.

UNDPTrkiye: A yardmcl eitimini alan kursiyerlerden Glay zen ise unlar sylyor:

AYardmclEitimiKursiyeriGlayzen:Buraya geldiimizde ncelikle 2,5 aymz alma dnemi olarak snfta geirdik. Daha sonra mutfakta 3 aylk bir staj yaptk. Daha sonra da mutfakta almaya baladk.

UNDPTrkiye: Acaba eitimler ne lde baarya ulat?

podcast

29

nsanKaynaklarKoordinatrCengizMurathah:Uzmanlarmzla, Milli Eitim Bakanlnn prosedrlerine uygun olarak eitimler verdik. 100 kiiden 97sinde baar elde ederek %97lik bir net baar oran elde ettik.

UNDPTrkiye: Sonu olarak her bir Birlemi Milletler kuruluu ortak programn bir ucundan tuttu. Eitim alanlar sadece mesleki eitim kurslarndan geen genler de deildi. KURun i ve meslek danmanlar da bir eitim programna tabi tutuldu.

KUR,veMeslekDanmanMinaztrk:Bu proje kapsamnda yaklak olarak 15 gnlk bir eitim aldk. svireden ve Trkiyedeki niversitelerden gelen hocalar, dezavantajl gruplarn i arama becerilerine ynelik eitimler verdi.

UNDPTrkiye: Son sz yine bir kursiyere brakacaz.

GenleriinTemelYaamBecerileriEitimiKursiyeriAyglBakr:Eitimlerin bana en byk katks zgvenimin artmas oldu. Artk kendi ayaklarmn stnde durabiliyorum. Hayata bak am deiti. Artk ok ynl dnebiliyorum ve ok sevdiim bir mesleim var.

UNDPTrkiye: Ve bu szlerle programmz noktalayalm. Bu blmde getiimiz gnlerde bir kapan konferansyla faaliyetini noktalayan Herkes in nsana Yakr balkl Birlemi Milletler Ortak Programn konutuk. Programa ilikin ayrntl bilgiler nternette yer alyor. Konuya ilikin grlerinizi Twitter zerinden yeniufuklar etiketini kullanarak bizlere iletebilirsiniz. Program Ankara niversitesi letiim Fakltesi Radyosu Radyo lefte hazrladk. Programmza FM bandndan ve nternette Ak Radyodan; 50ye yakn ilde Polis Radyosundan; yayn amzdaki niversite radyolarndan; Podcast formatnda iTunes zerinden ayrca undp.org.tr adresinden ulaabilirsiniz. Sosyal medya zerinde kullanc admz undpturkiye. Tekrar grmek dileiyle, hoakaln.

30

Gnlllkve2015SonrasKalknmaGndemi

Bu blmde, 5 Aralk Uluslararas Gnlller Gn vesilesiyle gnlln nemi ve 2015 Sonras Kalknma Gndeminin saptamasnda gnlln rol zerine konuuyoruz.

58

Katlmclar:

Nil Mit2015 Sonras Kalknma Gndemi Ulusal Koordinatr ve BM Gnlls

Nilsu AtlganBilkent niversitesi Toplumsal Duyarllk Projeleri Genel Koordinatr ve Gnll

UNDPTrkiye: Birlemi Milletler Kalknma Program Trkiye temsilciliinin hazrlad Yeni Ufuklar programyla karnzdayz. Aralk aynn balarnda, Trkiyenin de aralarnda bulunduu pek ok lkede, 5 Aralk tarihinde Uluslararas Gnlller Gn kutland. Bu blmde gnlln niye nemli olduunu, 2015 Sonras Kalknma Gndeminin saptamasnda gnlln ne gibi bir rol oynayabilecei zerine konuacaz. Konuklarmz, Birlemi Milletler Gnlller Programndan (UNV) Nil Mit. Kendisi ayn zamanda 2015 Sonras Kresel Kalknma Gndemi Trkiye stiare srecinin ulusal koordinatr. Ho geldiniz.

NilMit: Ho bulduk, merhabalar.

UNDPTrkiye: Bir dier konuumuz da Nilsu Atlgan, kendisi Bilkent niversitesinden bir gnll ve Toplumsal Duyarllk Projeleri Genel Koordinatr. Siz de ho geldiniz.

NilsuAtlgan: Ho bulduk.

UNDPTrkiye: Sizinle yaptnz projelerden bahsedeceiz. Ama ben nce UNVden Nil Hanma sormak istiyorum. Birlemi Milletler bnyesinde, Birlemi Milletler Gnlleri program var. Siz de bir Birlemi Milletler gnllssnz. Bu program, dnya apnda bar ve kalknmaya gnlllk yoluyla katk salyor. Aslnda 1971 ylndan beri var olan bir rgt. Gnlllk neleri deitirebilir ve gnlllk niye bu kadar nemli? sterseniz bununla balayalm.

NilMit: ok teekkr ediyorum. ncelikle Birlemi Milletler Gnlllk Programndan ksaca bahsetmek istiyorum. Sizin de belirtiiniz gibi 1971 ylnda kuruldu. u anda 130 lkede toplam 8000 Birlemi Milletler gnlls var. Birlemi Milletler iin gnlllk, srdrlebilir kalknma hedeflerinin gereklemesindeki en nemli etmenlerden biri. Gnlllk nedir? Gnlllk evrensel bir terimdir ve de bireylerin karlk beklemeden beceri, deneyim ve kaynaklarn toplum iin paylamalardr. yle bir yanlg oluyor; gnlllk odan temizlemek ya da staj yapmak deildir. Elbette bunlar da ok nemli ama gnlllk toplumsal olmaldr. Gnllkte deneyim ve beceri paylam olmaldr. Dnya nfusunun 7 milyar olduunu ve bunun da artacan dnrsek bu hem daha fazla kii iin yemek, i ve harcanacak enerji demek. Ama olumlu ynden dnrsek bu toplum iin daha fazla gnll ve i gc anlamna da geliyor.

UNDPTrkiye: Tabii gnllln tanmnn yaplmas ok nemli. Neye gre gnlll leceiz? Rakamlara nasl dkeceiz? Bunlar asndan tanm yapmanz ok nemliydi. Dnya nfusunun 7 milyar olduunu gz nne aldmzda, nfusun %20sinin haftada sadece iki saat gnlllk faaliyetinde bulunmas, insanlara, kalknma sorunlarna maddi ve manevi fayda salayan ok byk bir toplumsal gcn harekete gemesi anlamna geliyor. Buna tekrar dnelim ama isterseniz nce bir gnll ile devam edelim. Bilkent niversitesiden Nilsu Hanmla devam edelim. Bir gnll olarak bu soruya cevap vermesi anlaml olacaktr. Gnlllk sizin anzdan ne ifade ediyor?

NilsuAtlgan: yle syleyebilirim; bence gnllln ok kesin bir tanm yok. Evet, Nil Hanmn bahsettii gibi bir ey iin emek ve zaman harcamak ve toplum iin bir ey yapmaktr. Ama bunu herkes farkl bir ekilde gsterebilir. Belki de birok sivil toplum kuruluunun olmas da bundan kaynaklanyor.

17.12.2012

podcast

31

Biz de Bilkent niversitesinde birok farkl kulp kuruyoruz ve birok farkl projeye devam ediyoruz. Herkes kendisine uygun olan gnlllk tanm ile birlikte istedii projede grev alyor. rnein biz daha ok sosyal sorumluluk alanna arlk veriyoruz. On be tane farkl projeyiz ve hepsi farkl bir kitleye farkl bir ekilde yaklayor. Bizim de tek amacmz kendimizden bir eyler verebilmek ve aslnda bu eyleri verirken onlardan da bir eyler almak. Yani gnllln karlkl bir ey olduuna inanyorum.

UNDPTrkiye: Bilkent niversitesinde 15 ayr projeniz var. tdp.bilkent.edu.tr diye bir nternet siteniz var. TDP, Toplumsal Duyarllk Projelerinden geliyor. Bu adresinizi vurgulayalm. Siz ayn zamanda renci misiniz?

NilsuAtlgan: Evet, Psikoloji Blmnde renciyim.

UNDPTrkiye: Psikoloji rencisisiniz. Peki katlmc profili nasl? Hep renciler mi var?

NilsuAtlgan: Genel olarak Bilkent niversitesi rencilerinden oluuyor. nk orada toplantlarmz yapyor ve baz kararlarmz alyoruz. Ama bir kstlamamamz yok. Mezunlar da var. Dier niversitelerden olabilir, renci de

olmayabilir. Sadece bizimle birlikte gnllle ba koymas yeterli diyebilirim aslnda.

UNDPTrkiye: Ben de dinleyenler nasl katlabilir diye soracaktm. Ama herhalde nternet sitenizden bakabilirler.

NilsuAtlgan: Evet, nternet sitemizden bize ulaabilirler. Orada zaten projelerimizin aklamalar var. Dorudan istedikleri projeye de kaydolabilirler. Ya da daha fazla bilgi almak isterlerse biz de her konuda yardmc olmak isteriz.

UNDPTrkiye: tdp.bilkent.edu.tr diyerek Nil Hanma geri dnelim. 5 Aralkta Uluslararas Gnlller Gn kutland. Trkiye de kutlayan lkelerden biriydi. Biraz bugnden bahsedelim. Elbette farkndal artrmay amalyor ve 1985ten beri kutlanyor ama bu vesileyle hangi konular gndeme geldi ve Trkiyede nasl kutland? Sizden biraz bilgi alabilir miyiz?

NilMit: Evet, 1985 ylndan beri kutlanyor ve Trkiyede bu sadece Birlemi Milletler tarafndan deil birok sivil toplum kuruluu tarafndan kutlanyor. Bu senenin de kendine has bir mesaj var. Bu sene gnllln fark yarattn gstermek ve gnlllkle elde

32

edilen baarlar kutlamak iin bir araya geldik. Nilsu Hanmn da bahsettii gibi, Bilkent niversitesinde rencilerle birlikte bir gnlllk paneli dzenledik. TOG Koordinatr Yrk Bey, Ulusal Ajanstan brahim Demirel, Bilkent niversitesinden gnllk zerine ok aktif almalar olan Ebru nan hocamzla birlikte bu paneli gerekletirdik. Ve tabii niversitelerde bunu eitime daha ok katmak iin de etkinliklerimiz devam edecek. Ayn zamanda bu yln anlamn daha da fazla vurgulamak iin Gnlllk Fark Yaratr diye bir platform da kuruldu. Bunun da bir nternet sitesi var: www.volunteeractioncounts.org. Etkinlikleri oradan da takip edebilirsiniz.

UNDPTrkiye: Birlemi Milletler Gnllleri Trkiyede de faaliyet gsteren bir Birlemi Milletler kuruluu. Aslnda Trkiyedeki faaliyetleri ok ksa bir sre nce balad diyebiliriz. TOG (Toplum Gnllleri), TEGV (Trk Eitim Gnllleri Vakf), Bilkent niversitesinden Toplumsal Duyarllk Projeleri Genel Koordinatr Nilsu Hanmn da temsil ettii pek ok toplulukla ibirlii yapan bir rgt. Bu yaplanma Trkiyede de oluuyor artk. Nil Hanm siz UNVyi (Birlemi Milletler Gnlleri) temsil ediyorsunuz ama bir yandan da 2015 Sonras Kresel Kalknma Gndemini tarttmz ulusal istiareler zerine de alyorsunuz. Buradaki ulusal koordinatrlk grevini siz yrtyorsunuz. Bu srete elbette gnlllk ve sivil katlm da ok nem tayor. 2015 sonrasnda dnya kresel kalknma hakknda neleri konuacak, hedefleri neler olmal balamnda gnlllerin de szne mutlaka nem veriliyor ve nemseniyor. Gnlllk ile yeni kalknma gndeminin oluturulmas arasndaki iliki nedir acaba? Biraz bundan bahsedebilir miyiz?

NilMit: Aslnda isterseniz Binyl Kalknma Hedeflerinden ok ksaca bahsederek balayaym. Binyl Kalknma Hedefleri 2000 ylnda Birlemi Milletler Genel Kurulunda sekiz hedefle belirlenmi ve 2015te bitmesi amalanan bir sretir. Ve farkl lkeler farkl hedeflerde yol kat etmitir. Grlyor ki, bu hedefler evrensel deildir. Srdrlebilirlik iin her lkeyi ilgilendiren hedeflerin oluturulmas gerekir. Bu yzden de 2015 Sonras Trkiye stiareleri balkl bir proje balamtr. Trkiye bu istiarelerin gerekleecei 50 lkeden bir tanesidir. 2015 Sonras Trkiye stiareleri ile ilk defa kresel dzeyde srdrlebilir

kalknmann haklar ve gnlller dahil olmadan yaplamayaca telaffuz edilmitir. Ve gnllle katlmn neminin de bu projede alt izilmitir.

UNDPTrkiye: Aslnda 2015 Sonras Kalknma Gndeminin oluturulmas, dierlerinden farkl olarak, rnein 2000 ylnda Binyl Kalknma Hedeflerinin oluturulma srecinden farkl olarak, evrimii tartmalarn ve hayatmza giren sosyal medyann katksnn da var olmas nedeniyle dierlerinden ok farkl bir sreci ifade ediyor. Sizler de nterneti etkili olarak kullanan bir proje olarak ne kyorsunuz. 2015sonrasiturkiye.org ve 2015sonrasi.org diye iki ayr adres var. Bu nternet adreslerinden de biraz bahsedelim.

NilMit: Evet, ok teekkr ediyorum. zellikle sosyal medyann rolne ok nem veriyoruz. Projenin ana temas katlm ve aklk olduundan biz de sosyal medyann gcn kullanmaya karar verdik. Bir www.2015sonrasiturkiye.org diye bir nternet sitemiz var. Bu nternet sitesinden Trkiyede proje ile ilgili gerekletirilen btn toplantlarn ktlar halkla paylalyor ve onlarn geri dnleri isteniyor. Bir de bu nternet sitesi ile anket sorularmz paylayoruz. Anketimiz danmanlarmz tarafndan analiz edilecektir ve ktlar final raporunda paylalacaktr. O yzden katklarnz Trkiyenin gelecei iin olduka nemli. Anket sorular nternet sitesinde Ocak aynn sonuna kadar aktif olacaktr. Bahsettiiniz bir dier nternet sitemiz de Instagram yarmamz iin kuruldu. Bu da 2015sonrasi.org balkl bir blog. ubat aynda kapan toplantmz yapacaz ve burada bir fotoraf sergimiz olacak. Eer nternet sitesine girerseniz, orada Instagram zerinden yaplacak fotoraf sergisi hakknda bilgi sahibi olabilirsiniz.

UNDPTrkiye: #gonulluolmaketiketiyle Twitter zerinden gnlllk konusuna ilikin grlerinizi aktarabilirsiniz. Bu tartmaya katkda bulunmak istiyorsanz yine Twitterda #2015sonrasi etiketiyle de bize ulaabilirsiniz. Bunu vurgulayalm ve iki adresin altn izelim: 2015sonrasiturkiye.org ve 2015sonrasi.org. Instagram kullanyorsanz, o dokuz tematik alan erevesinde mutlaka sizin de katklarn bekliyoruz. Son olarak Nil