ZA INSPEKTORITE NIZ ZAKONOT ZA BEZBEDNOST NA HRANATA

AGENCIJA ZA HRANA I VETERINARSTVO

Skopje, 2011

VODI^

VOVED

Vo dekemvri 2010 godina donesen e nov Zakon za bezbednostna hranata. So donesuvaweto na Zakonot formirana e AGENCIJATAZA HRANA I VETERINARSTVO na Republika Makedonija. Agencijatae samostoen organ na dr`avnata uprava so svojstvo na pravnolice.Taa e praven naslednik na Direkcijata za hrana i Upravataza veterinarstvo.

So implementacijata na Zakonot treba da se obezbedi visokstepen na za{tita na `ivotot i zdravjeto na lu|eto i za{tita nainteresite na potro{uva~ite, so integriran priod vo kontrolatana bezbednosta na hranata spored principot “od niva do trpeza”odnosno kontrola vo site fazi na proizvodstvoto i prometot nahranata.

Agencijata za hrana i veterinarstvo na Republika Makedonijavo sorabotka so Organizacijata na potro{uva~i na Makedonija,vo ramki na Programata za za{tita na potro{uva~i za periodot2011-2012 godina, {to ja donesuva Vladata na Republika Make-donija, izgotvi sedum publikacii:

1. Vodi~ niz Zakonot za bezbednost na hranata/za potro{u va ~i te/

2. Vodi~ niz Zakonot za bezbednost na hranata/za biznis ope -ra torite/

3. Vodi~ niz Zakonot za bezbednost na hranata/za inspekto ri te/

4. Bro{ura “Aditivi vo hranata i potro{uva~i”

5. Bro{ura “Dodatoci na hranata”

6. Bro{ura “Hrana za posebna nutritivna upotreba”

7. Bro{ura “Hrana zbogatena so vitamini i minerali”

Vodi~ite niz Zakonot za bezbednost na hranata treba da do-prinesat vo procesot na implementirawe na Zakonot.

Bro{urite imaat pove}e informativno-edukativen karakteri se nameneti za potro{uva~ite. Tie davaat odgovor na odredenipra{awa postavuvani od potro{uva~ite i treba da dadat pri-dones vo podigaweto na svesta na potro{uva~ite.

3

Ovaa publikacija pretstavuva kratok vodi~ niz Zakonot zabezbednost na hrana, Slu`ben vesnik na RM br. 157/2010 i53/2011, (vo ponatamo{niot tekst zakon), koj e namenet za orga-nizaciskite edinici i organite vo sostav koi rabotat na nadzoroti inspekciskiot nadzor vo Agencijata za hrana i veterinarstvona Republika Makedonija (vo ponatamo{niot tekst Agencija) iMinisterstvoto za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo(MZ[V), so cel da im pomogne vo primenata na zakonot vo sekojd-nevnoto rabotewe.

Vo Zakonot se transponirani Regulativite na Evropskata unija:178/2002 za bezbe dnost na hranata, 852/2004 za higiena naprehranbeni proizvodi, 853/2004 za posebnite higienski barawaza hrana od `ivotinsko poteklo, 854/2004 za posebnite barawaza slu`beni kontroli na hrana od ̀ ivotinsko poteklo i 882/2004slu`beni kontroli na prehranbeni proizvodi.1

Odredbite na Zakonot se primenuvaat vo site fazi na proizvod-stvo, prerabotka i distribucija na hrana i hrana za `ivotni. Is-tite ne se primenuvaat na primarnoto proizvodstvo na hrana zadoma{na upotreba, ili doma{no podgotvuvawe, rakuvawe iliskladirawe hrana za privatno doma{no konsumirawe.

[TO E OPFATENO SO ZAKONOT?

Zakonot ima opfat na site fazi na proizvodstvo, prerabotka idistribucija na hrana za humana ishrana i hrana za `ivotni, pr-venstveno od aspekt na nivnata bezbednost za konsumentite, no iaspekti kako {to se reklamiraweto, ozna~uvaweto i sl.

Pod poimot „hrana” se podrazbira sekoja supstancija iliproizvod, vo prerabotena, delumno prerabotena ili nepre-rabotena sostojba, namenet da bide ili se o~ekuva da bide kon-sumiran od lu|eto. So poimot „hrana” se opfateni: pijalaci, gumiza xvakawe i site supstancii, namerno vgradeni vo hranata votekot na nejzinoto proizvodstvo, podgotvuvawe ili prerabotka,

4

1) Регулативите се правни акти на ЕУ кои се применуваат директно (без транспо-зиција) во правните системи на земјите-членки на Унијата, додека Македонијакако земја кандидат ги транспонира во своето законодавство со важност до мо-ментот на прием во полноправно членство во ЕУ.

vklu~uvaj}i ja i vodata soglasno propisite za bezbednost i kva -litet na vodata za piewe.

Pod poimot „hrana za `ivotni” se podrazbira sekoja supstan-cija ili proizvod, vklu~uvaj}i gi aditivite, bez ogled na toa dalise preraboteni, delumno preraboteni ili nepreraboteni, a koise nameneti za oralna ishrana na `ivotni.

Zakonot gi regulira i proizvodite i materijalite {to doa|aatvo kontakt so hranata, koi se definiraat kako proizvodi i mater-ijali {to doa|aat vo kontakt so hranata, vklu~uvaj}i aktivni i in-teligentni proizvodi i materii, koi vo nivnata krajna sostojbase nameneti da stapat vo kontakt so hrana, ve}e se vo kontakt sohrana i bile nameneti za taa cel, se o~ekuva da stapat vo kontaktso hrana ili da gi prenesat svoite sostojki vo hranata pod nor-malni ili predvidlivi uslovi na upotreba.

KOI SE NADLE@NOSTI NA AGENCIJATA SOGLASNO SO ZAKONOT?

l Izvr{uvawe na rabotite od oblasta na bezbednosta na hra -nata i hranata za `ivotni;

l Organizacijata i odgovornosta vo vr{eweto na veterinar-nata dejnost;

l Sproveduvawe, kontrola, nadzor i sledewe na veterinarniteaktivnosti vo oblasta na zdravstvenata za{tita na `ivot-nite;

l Za{tita i blagosostojba na `ivotnite vo odnos na nivnotoodgleduvawe, ~uvawe, gri`a i smestuvawe, farmsko dr`ewe,iskoristuvawe, transport, kolewe ili ubivawe;

l Za{tita i blagosostojba na ku~iwata i doma{nite milenici,`ivotnite vo zoolo{kite gradini i `ivotnite koi se koris-tat vo eksperimentalni i drugi nau~ni celi;

l Izvr{uvawe na rabotite od oblasta na nusproizvodite od`ivotinsko poteklo;

l Identifikacija i registracija na farmskite i drugi `i -votni;

5

6

l Izvr{uvawe na rabotite od oblasta na veterinarno-medi-cinskite preparati;

l Kontrola na kvalitetot na hranata so isklu~ok na primarnotozemjodelsko proizvodstvo od rastitelno poteklo i

l Drugi raboti od zna~ewe na veterinarnoto zdravstvo, bezbed-nosta na hranata i hranata za `ivotni.

Direktorot na Agencijata gi propi{uva op{tite pravila na or-ganizacija i sproveduvawe na oficijalnite kontroli koi sesproveduvaat za verifikacija na ispolnuvawe na propisite zabezbednost na hrana i hranata za `ivotni, zdravstvena za{tita iblagosostojba na `ivotnite od aspekt na bezbednost na hranata.

Direktorot na Agencijata gi propi{uva i na~inot na vr{ewena oficijalnite kontroli na hranata, na~inot na vr{ewe na kon-troli vo vnatre{niot promet od aspekt na vnatre{niot pazar,izvozot vo treti zemji, zemawe mostri na mesto na destincija imodel na sertifikati i drugi dokumenti i izvestuvawa za in-spekciski kontroli vo vnatre{niot pazar i na~inot za vr{ewena oficijalnite kontroli za verifikacija na propisite zazdravstvena za{tita i blagosostojba na ̀ ivotnite, bezbednost nahranata i hranata za `ivotnite.

[TO E OFICIJALNA KONTROLA?

,,Oficijalna kontrola” e sekoja kontrola {tonadle`niot organ ja sproveduva za verifiku-vawe na usoglasenosta na propisite za bez -bednost na hrana i hrana za `ivotni, zdrav- stvena za{tita i blagosostojba na `ivotnite.

KOI SE NADLE@NITE INSPEKTORI ZA SPROVEDUVAWE NA OFICIJALNITE KONTROLI I KOI SE NIVNITE OVLASTUVAWA?

a) Ovlastuvawa na inspektorot za hrana

Vrz osnova na zakonot i propisite doneseni vrz osnova na za-konot, dr`avniot inspektor za hrana ima pravo i dol`nost:

l Da bara informacii i originalni dokumenti na uvid, koi seodnesuvaat na proizvodstvoto i prometot, a za formirawe nasopstvenoto dosie i kopija od dokumentite;

l Da vr{i kontrola vo site fazi na proizvodstvo, prerabotkai distribucija;

l Da vr{i kontrola na proizvodite i materijalite koi doa|aatvo kontakt so hranata vo site fazi na proizvodstvo, pre-rabotka i distribucija;

l Da vr{i kontrola i odobruva uvoz na hrana od ne`ivotinskopoteklo i na proizvodite i materijalite {to doa|aat vo kon-takt so hranata;

l Da zema primeroci za laboratoriski analizi i ispituvawa;

l Da naredi merki za otstranuvawe na utvrdenite nedostatoci;

l Da zabrani upotreba na objekti i oprema za proizvodstvo ipromet ili del od niv vo slu~ai na nepo~ituvawe na stan-dardite i barawata od zakonot i propisite doneseni vrz os-nova na zakonot;

l Da zabrani proizvodstvo i promet na hrana {to pretstavuvarizik po zdravjeto na lu|eto;

l Da naredi uni{tuvawe ili da uni{ti hrana koja ne e bez bedna;

l Da naredi otstranuvawe lica od proizvodstvoto i prometotna hrana za koi e utvrdeno deka se nositeli na zaraznibolesti koi se prenesuvaat preku hranata;

l Da prezeme i drugi merki za za{tita na zdravjeto na lu|etood rizikot od nebezbedna hrana;

l Da donesuva re{enija vo upravna postapka i

l Vo slu~aj koga }e se utvrdi postoewe na neposredna opasnostpo `ivotot i zdravjeto na lu|eto, da izdava usna naredba zaitno i neodlo`no otstranuvawe na utvrdenite nedostatoci,koja zapisni~ki se konstatira. Vo ovoj slu~aj, inspektorotdonesuva pismeno re{enie vo rok od 48 ~asa od izdavawetona usnata naredba.

b) Ovlastuvawa na oficijalniot veterinar

Vrz osnova na zakonot i propisite doneseni vrz osnova na za-konot, oficijalniot veterinar kako dr`aven veterinaren inspek-

7

tor, po slu`bena dol`nost i ovlasteniotveterinar vrz osnova na dogovor, imaatpravo i dol`nost:

l Da baraat informacii i originalnidokumenti na uvid, koi se odnesuvaatna proizvodstvoto i prometot, a zafor mirawe na sopstvenoto dosie i kopija od dokumentite;

l Da vr{at kontrola vo site fazi na proizvodstvo, prerabotkai distribucija;

l Da vr{at kontrola na proizvodite i materijalite koi doa|aatvo kontakt so hranata vo site fazi na proizvodstvo, pre-rabotka i distribucija;

l Da vr{at kontrola i odobruvaat uvoz na hrana od ̀ ivotinskopoteklo i hrana za `ivotni;

l Da zemaat primeroci za laboratoriski analizi i ispitu-vawa;

l Da naredat merki za otstranuvawe na utvrdenite nedostatoci;

l Da zabranat upotreba na objekti i oprema za proizvodstvo ipromet ili del od niv vo slu~ai na nepo~ituvawe na stan-dardite i barawata od ovoj zakon i propisite doneseni vrzosnova na zakonot;

l Da zabranat proizvodstvo i promet na hrana {to pretstavuvarizik po zdravjeto na lu|eto;

l Da naredat uni{tuvawe ili da uni{tat hrana koja ne e bez -bedna;

l Da naredat otstranuvawe lica od proizvodstvoto i prometotna hrana za koi e utvrdeno deka se nositeli na zarazni bo -lesti koi se prenesuvaat preku hranata;

l Da prezemat i drugi merki za za{tita na zdravjeto na lu|etood rizikot od nebezbedna hrana;

l Da donesuvaat re{enija vo upravna postapka;

l Vo slu~aj koga }e se utvrdi postoewe na neposredna opasnostpo ̀ ivotot i zdravjeto na lu|eto, da izdavaat usna naredba zaitno i neodlo`no otstranuvawe na utvrdenite nedostatoci,koja zapisni~ki se konstatira. Vo ovoj slu~aj, inspektorot

8

donesuva pismeno re{enie vo rok od 48 ~asa od izdavawetona usnata naredba;

l Da imaat sloboden pristap do delovnite prostorii, postro-jkite, odgleduvali{tata, objektite i prevoznite sredstva,kako i do evidencijata i dokumentacijata, vklu~uvaj}i elek-tronski bazi na podatoci vo vrska so predmetot na in-spekcija;

l Da zemaat primeroci od `ivi `ivotni, a vo slu~aj koga toa epotrebno, da go ubijat `ivotnoto zaradi zemawe primeroci,kako i da zemaat primeroci od proizvodi, nusproizvodi od`ivotinsko poteklo i hrana za ̀ ivotni za laboratoriski is -pituvawa i da zabranat dvi`ewe na `ivotnite, proizvodite,nusproizvodite od ̀ ivotinsko poteklo i hranata za ̀ ivotnido dobivawe na kone~nite rezultati od zemenite primeroci;

l Da vr{at ispituvawa vrz `ivotni, ispituvawe na proizvodi,hrana za ̀ ivotni, predmeti i voda koja se upotrebuva za napo-juvawe na `ivotni soglasno odredbite na zakonot i drug za -kon od oblasta na veterinarnoto zdravstvo;

l Da vr{at inspekcija na prostorii, postrojki, odgledu va li{ -ta, objekti i prevozni sredstva, kako i na postapkite i opre-mata koja se upotrebuva za proizvodstvo, prerabotka,skla dirawe, rakuvawe, prevoz i stavawe vo promet `ivotni,proizvodi, nusproizvodi od `ivotinsko poteklo, hrana za`ivotni, predmeti i voda koja se upotrebuva za napojuvawena `ivotnite soglasno odredbite na ovoj Zakon i drug zakonod oblasta na veterinarnoto zdravstvo;

l Da vr{at zdravstvena kontrola na `ivotni, proizvodi i nus-proizvodi od `ivotinsko poteklo, veterinarno-medicinskipreparati, hrana za `ivotni, predmeti i voda koja se upotre-buva za napojuvawe na ̀ ivotni, zemaat i ispra}aat primerociza laboratoriski ispituvawa vo referentna laboratorija;

l Da vr{at sistematski nadzor na proizvodi i nusproizvodiod `ivotinsko poteklo, veterinarno-medicinski preparati,hrana za ̀ ivotni, predmeti i voda koja se upotrebuva za napo-juvawe na `ivotni i voda vo procesot na proizvodstvo nahrana od `ivotinsko poteklo, kako i na prisustvo na {tetnimaterii;

9

l Da organiziraat i da vr{at nadzor na dezinfekcija na vo -zila, prostorii i oprema, a kade {to e potrebno, na carinskiskladovi, slobodni skladovi, slobodni zoni vo vnatre{nostana zemjata;

l Da zabranat proizvodstvo, promet i upotreba na hrana za `i -votni i voda za napojuvawe na `ivotnite, ako sodr`at pato-geni bakterii i materii {tetni za zdravjeto na lu|eto i`i votnite;

l Da zabranat natovar, pretovar i istovar na `ivotni, proiz -vodi, nusproizvodi od ̀ ivotinsko poteklo, hrana za ̀ ivotnii predmeti, ako ne gi ispolnuvaat propi{anite uslovi soovoj i drug zakon;

l Da zabranat upotreba na vozila za prevoz na `ivotni, proiz -vodi, nusproizvodi od ̀ ivotinsko poteklo, hrana za ̀ ivotnii predmeti, ako ne gi ispolnuvaat propi{anite uslovi soovoj i drug zakon;

l Da zabranat upotreba na {tali i drugi objekti za ~uvawe iodgleduvawe `ivotni, i objekti za natovar, pretovar i isto-var na ̀ ivotnite, ako ne gi ispolnuvaat propi{anite usloviso ovoj i drug zakon;

l Da zabranat kolewe `ivotni, sobirawe i obrabotka na su -rovini za proizvodstvo i proizvodi od `ivotinsko po teklo,ako ne gi ispolnuvaat propi{anite uslovi so ovoj i drugzakon;

l Da zabranat promet i upotreba na proizvodi i nusproizvodiod `ivotinsko poteklo preku koi mo`e da se prenese bolestod `ivotnite na ~ovekot;

l Da zabranat izdavawe veterinarno-zdravstven sertifikat na`ivotnite ako se pojavi zarazna bolest ili somnevawe zazarazna bolest, ili ako `ivotnoto poteknuva od podra~je sonejasna epizootiolo{ka sostojba;

l Ako pri vr{ewe slu`ben nadzor utvrdat deka veterinarno-zdravstveniot sertifikat ili drugi pridru`ni dokumenti{to ja pridru`uvaat pratkata na `ivotni, proizvodi, nus-proizvodi od `ivotinsko poteklo, hrana za `ivotni ilipredmeti se so nedostatoci, se necelosni ili se falsifiku-

10

vani, ili pratkata e od podra~je so nepoznata epizoo tio -lo{ka sostojba, }e naredat:

- stavawe na ̀ ivotnite vo karantin vo odgleduvali{teto za pe-riod i vo uslovi opredeleni od inspektorot i

- ako vo momentot nema uslovi za karantin, a ne postoi pri~inaza zabrana na kolewe na tie `ivotni, `ivotnite da se upatat nakolewe vo najbliskata klanica;

l Privremeno da zabranat proizvodstvo, prerabotka i stavawevo promet proizvodi, nusproizvodi od `ivotinsko poteklo,hrana za `ivotni i predmeti i zemawe primeroci od istite;

l Da odzemat i da uni{tat proizvodi, nusproizvodi od `i vo -tin sko poteklo, hrana za `ivotni i predmeti koi pretstavu-vaat rizik po zdravjeto na ̀ ivotnite i javnoto zdravstvo, iliza koi veterinarno-zdravstveniot sertifikat e nepravilenili nekompleten;

l Da naredat otstranuvawe na nepravilnostite vo proizvod-stvoto, prerabotkata i skladiraweto, rakuvaweto i prometotna `ivotnite, proizvodite, nusproizvodite od `ivotinskopoteklo i hrana za `ivotni;

l Da zabranat upotreba na prostorii, oprema i postrojki zapro izvodstvo i promet na hrana od `ivotinsko poteklo;

l Da zemat primeroci od proizvodi, nusproizvodi od ̀ ivotin-sko poteklo, hrana za ̀ ivotni i dodatoci, voda za napojuvawena `ivotnite, so cel da se utvrdi dali se vo soglasnost sopropisite;

l Da sobiraat podatoci i izve{tai od odgovornite lica, sve-doci, ve{ti lica i drugi lica, ako toa e potrebno;

l Da naredat prezemawe merki za za{tita i blagosostojba na`ivotnite soglasno ovoj i drug zakon od oblasta na veteri-narnoto zdravstvo;

l Da vr{at nadzor na proizvodite i nusproizvodite od `ivo -tinsko poteklo vo skladovi vo slobodni zoni, slobodni skla -dovi i carinski skladovi;

l Da napla}aat nadomestoci za veterinarni uslugi soglasnoza konot;

11

l Da vr{at i drugi raboti utvrdeni so ovoj i drug zakon i

l Oficijalniot veterinar i ovlasteniot veterinar prezemaati drugi merki za koi se ovlasteni soglasno nacionalnitepropisi od oblasta na veterinarnoto zdravstvo.

v) Ovlastuvawa na dr`avniot inspektor za zemjodelstvo idr`avniot fitosanitaren inspektor:

Vrz osnova na zakonot i propisite doneseni vrz osnova na za-konot, dr`avniot inspektor za zemjodelstvo ima pravo i dol` nost:

l Da vr{i kontrola na primarnoto zemjodelsko proizvodstvoi pridru`ni operacii na primarnoto proizvodstvo za hranaod rastitelno poteklo i hrana za `ivotni;

l Da vr{i kontrola na procedurite na dobra zemjodelska prak-tika (GAP);

l Da zema primeroci od hrana za `ivotni za proverka na kva -litetot i od hranata od rastitelno poteklo vo ramki na pri-marnoto proizvodstvo i pridru`nite operacii na primar-noto proizvodstvo za proverka na bezbednosta na istata do -kolku postoi somne`;

l Da zabrani upotreba na hrana od rastitelno poteklo vo pri-marnoto proizvodstvo i pridru`nite operacii na primar -noto proizvodstvo;

l Da naredi soodvetni merki, dokolku oficijalnite analizipo ka`at pozitivni rezultati;

l Da odzeme i da naredi uni{tuvawe na hrana od rastitelnopo teklo i hrana za `ivotni vo primarnoto proizvodstvo ipridru`nite operacii na primarnoto proizvodstvo i do -kolku istata e nebezbedna i

l Dr`avniot inspektor za zemjodelstvo i dr`avniot fitosani -taren inspektor prezemaat i drugi merki za koi se ovlastenisoglasno Zakonot za dr`aven inspektorat za zemjodelstvo.

SO KAKVA ZA^ESTENOST SE PRAVAT OFICIJALNITE KONTROLI?

Agencijata sproveduva oficijalni kontroli preku Oficijalniveterinari i Dr`avni inspektori za hrana so soodvetna za~estenost.

12

Redovni kontroli se sproveduvaat soglasno so planovite naAgencijata. Pri planirawata se zemaat vo predvid identifiku-vanite rizici i opasnosti, dosiejata od predhodnite rabotewana operatorite so hrana, objektivnosta na site proverki iz vr -{eni od operatorite so hrana i site informacii koi mo`e dauka`at na neusoglasenost so propisite za bezbednosta na hranata.

Kontroli vo slu~aj na somne` se sproveduvaat koga postoi som-nevawe koe se odnesuva na bezbednosta na hranata.

Kontroli so izvestuvawe se sproveduvaat na barawe na opera-torite so hrana koi ne rabotat kontinuirano vo kalendarskata go-dina, i dejnosta ja vr{at sezonski.

Kontroli po podneseni pretstavki i predlozi se sproveduvaatsoglasno so navodite vo pretstavkite i predlozite na koi uka -`uvaat podnositelite.

KADE SE SPROVEDUVAAT OFICIJALNITE KONTROLI?Oficijalnite kontroli go

pok rivaat celiot sinxir na hra - nata - “od niva do trpeza”, “odfarma do vilu{ka”.

Oficijalnite kontroli se vr{at vo site fazi na proizvodstvoto,prometot i distribucijata na hrana. Tie vklu~uvaat kon tro li nabiznisite so hrana, na upotrebata na hranata, skla diraweto nahranata, na sekoj proces, materijal, supstancija, aktiv nost,vklu~uvaj}i go i transportot na hranata, i na `ivi `i votni.

KOI METODI I AKTIVNOSTI SE KORISTAT PRI OFICIJALNITE KONTROLI?Pri oficijalnite kontroli se koristat kontrolni i tehni~ki

metodi kako {to se:

Monitoring - vr{ewe na planirani posledovatelni nabqudu-vawa ili merewa, so cel dobivawe na pregled na sostojbata nausoglasenost so propisite za hrana i hrana za ̀ ivotni, zdravstve-nata sostojba na `ivotnite i blagosostojba na `ivotnite;

13

14

Inspekcija - ispituvawe od sekoj aspekt na hranata, hranataza `ivotni, zdravstvenata sostojba i blagosostojbata na `ivot-nite, so cel da se verifikuva usoglasenosta so propisite za hranai hrana za `ivotni i propisite za zdravstvena sostojba iblagosostojba na `ivotnite;

Nadzor - vnimatelno nabquduvawe na eden ili pove}e biznisiso hrana i hrana za `ivotni, operatori so hrana i hrana za `i -votni ili nivni aktivnosti;

Pregled na dokumenti - proverka na dokumentacija;

Proverka na identitet - vizuelen pregled so koj se obezbeduvadeka dokumentite se vo soglasnost so ozna~uvaweto i sodr`inata.

Fizi~ki pregled - proverka na hrana i hrana za ̀ ivotni i mo`eda vklu~i i proverka na sredstvata za transport, pakuvaweto,ozna~uvaweto i temperaturata, zemawe na primeroci za analiza ilaboratorisko ispituvawe i sekoj drug pregled neophoden za da sepotvrdi usoglasenosta so propisite za hrana i hrana za `i votni;

Verifikacija - proverka so ispituvawe i obezbeduvawe naobjektivni dokazi dali propi{anite barawa se ispolneti;

Audit - sistemsko i nezavisno ispituvawe za da se utvrdi daliaktivnostite i rezultatite od aktivnostite se vo soglasnost soplaniranite podgotovki i dali tie se efektivno implementiranii se soodvetni za postignuvawe na celite;

Zemawe primerok za analiza - zemawe na hrana ili hrana za`ivotni, ili sekoja druga supstancija (vklu~uvaj}i i od okolinata),povrzana so proizvodstvoto, prerabotkata i distribucijata nahrana i hranata za ̀ ivotni ili zdravjeto na ̀ ivotnite, so cel prekuanaliza da se potvrdi usoglasenosta so propisite za hrana i hranaza `ivotni ili propisite za zdravstvena sostojba na `ivotnite

Pri vr{eweto na oficijalnite kontroli osobeno se zemaat vopredvid slednite aktivnosti:

Pregled na site kontrolni sistemi {to gi vospostavile oper-atorite so hrana i rezultatite dobieni od toa;

Kontrola na postrojkite na primarnite proizvoditeli, napostrojkite vo proizvodstvoto i prometot na hranata i dobito~ -nata hrana, vklu~uvajki kontrola na okolinata, prostoriite, opre-mata, transportot;

Kontrola na surovinite, sostojkite, dodatocite i drugi sretstvaupotrebeni vo proizvodstvoto i prometot na hranata;

Kontrola na polugotovi proizvodi;

Kontrola na proizvodi materijali {to doa|aat vo kontakt so hranata;

Kontrola na postapkite i sretstvata za ~istewe;

Kontrola na ozna~uvaweto, prezentiraweto i reklamirawetona hranata;

Pregled na higienskite uslovi;

Ocenka na postapkite za dobra higienska praksa /DHP/ i dobraproizvodna praksa /DPP/ kako i sistemot za analiza na opasnos-tite i kontrola na kriti~nite kontrolni to~ki /NASSR/;

Pregled na dokumentite i evidenciite;

Intervju so biznis operatorite i vrabotenite;

Kontrola i ~itawe na vrednostite zapi{ani na mernite instru-menti na biznis operatorite;

Zemawe primeroci za analiza

KADE SE KONTROLIRA UVEZENATA HRANA I HRANA ZA @IVOTNI I KOJA E POSTAPKATA?

Oficijalnite kontroli na uvezenata hrana se spoveduvaat nagrani~no inspekcisko mesto na vlez na teritorijata na RepublikaMakedonija.

Postapkata pri uvoz na hranata i hranata za `ivotni se sostoiod tri osnovni aktivnosti:

Pregled na dokumentacija Fizi~ki pregled iIdentifikacionen pregled

Dokolku ne se konstatiraat nedostatoci pratkata se pu{ta namestoto na istovar. Dokolku hranata e od `ivotinsko poteklozadol`itelno treba da se izvesti oficijalniot veterinar nad -le`en za pregled na magacinot kade hranata }e se magacio nira.

Pri vr{eweto na aktivnosti pri uvoz na hrana inspektorot ze -ma primeroci za laboratorisko testirawe dokolku postoi indi -kacija za toa.

15

Inspektorot ja zadr`uva pod oficijalen nadzor uvezenata hra -na i hrana za `ivotni koja ne e vo soglasnost so zakonot i pro -pisite doneseni vrz osnova na zakonot, i vo dogovor so opera torotso hrana ili hrana za `ivotni koj e odgovoren za pratkata, giprezema slednive merki:

l Nareduva uni{tuvawe na takvata hrana ili hrana za ̀ ivotni,so poseben tretman ili ja prepra}a nadvor od RepublikaMakedonija vo soglasnost so odredbata od Zakonot za pre -pra}awe na pratki ili primenuva drugi soodvetni merki,kako {to e upotreba na hranata ili hranata za `ivotni zaceli poinakvi od onie za koi prvobitno bile nameneti;

l Dokolku hranata ili hranata za `ivotni ve}e bila stavenavo promet ili e pod kontrola, mo`e da se naredi nejzinopovlekuvawe pred uni{tuvawe ili pepra}awe;

lVerifikuva deka hranata ili hranata za ̀ ivotni ne prediz vikuvanepovolni efekti vrz zdravjeto na lu|eto ili na ̀ ivotnite, bilodirektno ili preku ̀ ivotnata sredina, za vreme na ili do imple-mentacijata na nekoja od merkite utvrdeni so zakonot;

SO KAKOV INTENZITET SE PRIMENUVAAT OFICIJALNITEKONTROLI PRI UVOZ?Agencijata izgotvuva i a`urira spisok na hrana i hrana za ̀ iv-

otni, vrz osnova na poznat rizik ili rizik koj se pojavuva, kojtreba da bide predmet na zgolemen intenzitet na oficijalnitekontroli na grani~noto inspekcisko mesto na vlez na teritori-jata na Republika Makedonija.

Zaradi soodvetno i redovno a`urirawe na prethodno spomna-tiot spisok, me|u drugoto, se zemaat predvid i:

l Podatocite dobieni od notifikaciite preku sistemot zabrzo informirawe (RASFF);

l Izvestuvawata i informaciite koi se rezultat od aktivnos-tite na kancelarijata za hrana i veterinarstvo (FVO);

l Izvestuvawata i informaciite dobieni od treti zemji;l Informaciite koi se razmenuvaat me|u Evropskata komisija

i zemjite-~lenki na Evropskata unija i EFSA il Soodvetnite nau~ni proceni;

16

[TO VKLU^UVAAT MERKITE ZA OTSTRANUVAWE NA NEUSOGLASENOSTA?l Sanitacija ili drugi neophodni korektivni merki za da se

ovozmo`i bezbednost na hranata i hranata za `ivotni i uso-glasenosta so ovoj zakon i propisite doneseni vrz osnova naovoj zakon i zdravstvena za{tita i blagosostojba na ̀ ivotnite;

l Ograni~uvawe ili zabrana za stavawe vo promet, uvoz i izvozna hrana, hrana za `ivotni i `ivi `ivotni;

l Nadzor na hrana i hrana za `ivotni i, ako e potrebno, na red -ba za povlekuvawe i/ili uni{tuvawe na istata;

l Ovlastuvawe za upotreba na hrana i hrana za ̀ ivotni za druganamena razli~na od prvobitnata;

l Zabrana za vr{ewe dejnost ili zatvorawe na cel ili del odobjektot za odreden vremenski period;

l Vremeno povlekuvawe ili ukinuvawe na odobrenieto za ob-jektot;

l Aktivnosti za otstranuvawe na neusoglasenostite na pratkiteod uvoz

l Drugi merki za koi Agencijata smeta deka se soodvetni.

KOI SE DOL@NOSTI NA INSPEKTORITE PRI SPROVEDUVAWETO NA OFICIJALNITE KONTROLI?

Za oficijalnite dejstvija pri inspekciski nadzor, inspek-torot e dol`en da sostavi zapisnik vo koj se vnesuva naodot zautvrdenata fakti~ka sostojba.

Zapisnikot go potpi{uvaat licata koi u~estvuvaat vo postapkatana inspekciskiot nadzor. Ako pretstavnikot na kontroliraniotsubjekt odbie da go potpi{e zapisnikot, inspektorot }e postapispored ~len 37 stav (5) od Zakonot za inspekciski nadzor.2

Terenskite kontroli vo ramkite na inspekciskiot nadzor voprincip se vr{at vo prisustvo na ovlasteno lice na subjektot nakontrolata, no vo itni slu~ai, koga postoi opasnost po zdravjetona lu|eto i `ivotnite, inspektorot ima pravo, bez prisustvo na

17

2) Службен весник на РМ бр. 50/2010, 161/2010 и 157/2011.

ovlastenoto lice, na pravnoto lice, ili fizi~koto lice ~ierabotewe, odnosno prostorii, objekti i oprema se predmet na in-spekcija, vedna{ da izdade re{enie vrz osnova na rezultatite odsprovedenata kontrola.

Inspektorot mo`e privremeno da odzeme hrana, predmeti, sred-stva, proizvodi, rastenija, `ivotni i dokumenti.

Za odzemenite hrana, predmeti, sredstva, proizvodi, rastenija,`ivotni i dokumenti, inspektorot izdava potvrda za privremenoodzemeni predmeti.

Inspektorot e dol`en dokumentacijata da ja vrati kolku {to e mo`nopobrzo, no ne podocna od tri dena smetano od denot na odzemawe, kakoi proizvodite za koi e obezbedena soodvetna do kumentacija.

Koga odzemenite hrana, predmeti, sredstva, proizvodi, ras-tenija i `ivotni se od nepoznati lica, inspektorot mo`e da giprodade ili da gi uni{ti komisiski.

Ako inspektorot pri vr{eweto na inspekciski nadzor, utvrdipovreda na odredbite od ovoj Zakon i propisite od ovoj Zakon, iz-dava re{enie vo pismena forma so koe nareduva da se otstranatnepravilnostite vo opredelen rok.

Po isklu~ok, vo vonredni itni slu~ai, zaradi za{tita ilispre~uvawe na opasnosta po zdravjeto na lu|eto i `ivotnite, in-spektorot mo`e da izdade usna naredba, a najdocna vo rok od tridena od denot na izdavaweto na usnata naredba e dol`en da izdadere{enie vo pismena forma.

Protiv re{enieto na inspektorot mo`e da se izjavi `alba dodirektorot na Agencijata, odnosno ministerot za zemjodelstvo,{umarstvo i vodostopanstvo vo rok od osum dena od denot napriemot na re{enieto. @albata izjavena protiv re{enieto ne goodlaga izvr{uvaweto.

Pravnoto ili fizi~koto lice e dol`no da gi otstrani konsta-tiranite nepravilnosti utvrdeni so re{enieto.

Dokolku pravnoto ili fizi~ko lice ne postapi po zadol`eni-jata, inspektorot e dol`en da podnese barawe za poveduvaweprekr{o~na postapka, a vo slu~aj ako postoi osnovano somnenie

18

deka e storeno krivi~no delo, inspektorot e dol`en da podneseprijava za pokrenuvawe krivi~na postapka.

Dokolku ovlastenoto lice pri sproveduvaweto na kontrolniotnadzor utvrdi deka se otstraneti utvrdenite nepravilnosti, done-suva zaklu~ok so koj ja zapira postapkata na inspekciskiot nad-zor.

Vo slu~ai koga pri vr{eweto na inspekciskiot nadzor inspek-torot utvrdi deka e storena nepravilnost od ~lenovite 131 i 132od zakonot, dol`en e da sostavi zapisnik vo koj }e ja utvrdi store-nata nepravilnost so uka`uvawe za otstranuvawe na utvrdenatanepravilnost vo rok od osum dena i so istovremeno vra~uvawepokana za sproveduvawe edukacija na liceto ili subjektot kade{to e utvrdena nepravilnosta pri vr{eweto na inspekciskiot nad-zor.

Za prekr{ocite utvrdeni vo zakonot, inspektorot e dol`en nastoritelot na prekr{okot da mu ponudi postapka na poramnuvawepred da podnese barawe za poveduvawe prekr{o~na postapka.

Koga storitelot na prekr{okot e soglasen za poveduvawe napostapka na poramnuvawe, soglasnosta se naveduva vo zapisnik.

Vo zapisnikot se utvrduva na~inot na koj }e se otstranat {tet-nite posledici od prekr{okot, kako i na~inotna nadminuvawe na posledicite od storeniotprekr{ok.

Inspektorot vo postapkata za poramnuvawena storitelot na prekr{okot e dol`en da mudade platen nalog.

Dokolku storitelot go primi platniot nalog, istiot treba dago potpi{e. Primaweto na platniot nalog od storitelot na pre -kr{okot se zabele`uva vo zapisnikot.

Koga kako storitel na prekr{ok se javuva pravno lice, zapis-nikot i platniot nalog go potpi{uva slu`beno, odnosno odgov-ornoto lice koe se na{lo na samoto mesto pri inspekciskiotnadzor ili drugo slu`beno ili odgovorno lice koe izjavilo dekaima pravo da go potpi{e zapisnikot i da go primi platniot nalog.

19

PREGLED na prekr{o~no inkriminirani postapki i sostojbi vo Zakonotza bezbednost na hrana i veterinarstvo, po delovi od istiot

Legenda:FL - Fizi~ko lice, storitel na prekr{okPL - Pravno lice, storitel na prekr{ok

DEL I - OP[TI ODREDBI (^len 1 - 4):NemaDEL II - OSNOVNI NA^ELA (^len 5 - 35):

PL - uvezuva i stava vo promet hrana i hrana za `ivotni koja ne e vo so-glasnost so odredbite na ovoj zakon (~len 12 stav (1));

PL - izvezuva hrana i hrana za `ivotni ili vr{i nejzin povtoren izvozod Republika Makedonija so cel da se stavi vo promet vo treti zemji, koja nee vo soglasnost so odredbite na ovoj zakon i propisite doneseni vrz osnovana ovoj

Zakon, osven ako poinaku ne e pobarano od strana na nadle`nite organina zemjata-uvoznik ili utvrdeno so zakoni, propisi, standardi, kodovi zapraktiki i drugi pravni i administrativni postapki koi se vo sila vo zem-jata-uvoznik (~len 13 stav (1));

PL - stava vo promet nebezbedna hrana za `ivotni (~len 27 stav (1));PL - stava vo promet hrana za `ivotni koja ne e bezbedna ili ja koristi

istata vo ishrana na `ivotni nameneti za proizvodstvo na hrana (~len 28stav (1));

PL - pakuvaweto na hranata nameneta za stavawe vo promet e ozna~eno nana~in koj ne e lesno razbirliv (~len 29 stav (2));

PL - ne ja ozna~i hranata ili hranata za `ivotni zaradi obezbeduvaweinformacii za potro{uva~ite (~len 29 stav (1));

PL - gi dovede potro{uva~ite vo zabluda vo odnos na ozna~uvaweto,reklamiraweto i prezentacijata na hranata i hranata za ̀ ivotni, vklu ~u vaj -}i go i niv niot oblik, izgled ili pakuvawe, materijalot koj se koristi zapakuvawe, na~inot na koj se podgotveni i prika`ani, kako i informaciitekoi se dostapni preku site mediumi (~len 29 stav (3));

PL - ozna~uva i reklamira hrana so podatoci koi sugeriraat na lekovitisvojstva povrzani so prevencija ili lekuvawe zaboluvawa, potencirawe na

specifi~nite svojstva na hranata koi se sli~ni so druga hrana so istkvalitet, kako i upotreba na sliki, crte`i, znaci, izrazi i tekstovi {topotro{uva~ot bi mo`ele da go dovedat vo zabluda vo pogled na identitetotna proizvodot, potekloto, sostavot, svojstvoto, namenata i dejstvoto naproizvodot (~len 30 stav (1));

20

PL - reklamira hrana sprotivno na ~lenot 30 stav (2) od ovoj zakon;PL - ne gi ispolnuva barawata od propisite za hrana i hrana za `ivotni

(~len 31 stav (1));PL - nema vospostaveno sistem na proceduri koi ovozmo`uvaat da se iden-

tifikuva sekoe fizi~ko ili pravno lice od koe ja nabavile hranata, hranataza `ivotni, `ivotnite nameneti za proizvodstvo na hrana ili sekoja sup-stancija nameneta da bide ili se o~ekuva da bide vgradena vo hranata ilihranata za `ivotni (~len 32 stav (2));

PL - nema vospostaveno sistem na proceduri koi ovozmo`uvaat identi-fikacija na biznisi so hrana koi gi snabduvaat (~len 32 stav (3));

PL - nesoodvetno ja ozna~uva hranata ili hranata za `ivotni (~len 32stav (4));

PL - ne zapo~ne itna postapka za povlekuvawe na hrana koja ne e vo so-glasnost so barawata za bezbednost na hranata i za toa ne go izvesti nad -le`niot organ ili ne gi informira potro{uva~ite za pri~inata poradi kojase povlekuva hranata i ne ja povle~e hranata so koja se snabdeni (~len 33stav (1));

PL - vo ramkite na negovite soodvetni aktivnosti, ne zapo~ne postapkaza povlekuvawe od promet na hranata koja ne e vo soglasnost so barawata zabezbednost na hrana i ne dade svoj pridones za bezbednost na hrana sodavawe relevantni informacii neophodni za sledlivost na hranata, kako ine sorabotuva vo aktivnostite prezemeni od strana na proizvoditelite, pre-rabotuva~ite, obrabotuva~ite i/ili nadle`nite organi (~len 33 stav (2));

PL - vedna{ ne go informira nadle`niot organ dokolku smeta ili imapri~ina da veruva deka hranata koja bila stavena vo promet mo`e da bide{tetna po zdravjeto na lu|eto, ne go informiraat nadle`niot organ za ak-tivnostite prezemeni za da se spre~i rizikot po krajniot potro{uva~ iobeshrabruva ili spre~uva lice koe sorabotuva so nadle`niot organ kogatoa mo`e da go namali ili da go eliminira rizikot koj proizleguva od hrana(~len 33 stav (3));

PL - ne sorabotuva vo aktivnostite na nadle`niot organ za izbegnuvaweili namaluvawe na rizikot predizvikan od hrana koja ja nabavuva ili jasnabduva (~len 33 stav (4));

PL - ne zapo~ne itna postapka za povlekuvawe na hrana za `ivotni kojane e vo soglasnost so barawata za bezbednost na hrana za `ivotni i za toane ja izvesti Agencijata, ne ja uni{ti hranata za `ivotni koja ne gi ispol-nuva uslovite za bezbednost na hrana za `ivotni ili ne gi informira ko-risnicite i ne gi povle~e proizvodite so koi se snabdeni (~len 34 stav (1));

PL - vo ramkite na negovite soodvetni aktivnosti ne zapo~ne postapka zapovlekuvawe od promet na hrana za `ivotni koja ne e vo soglasnost sobarawata za bezbednost na hrana za `ivotni i ne dade svoj pridones zabezbednost na hrana so davawe relevantni informacii neophodni za

21

sledlivost na hranata, kako i ne sorabotuva vo aktivnostite prezemeni odstrana na proizvoditelite, prerabotuva~ite, obrabotuva~ite i/ili nadle`ni-te organi (~len 34 stav (2));

PL - vedna{ ne go informira nadle`niot organ dokolku smeta ili imapri~ina da veruva deka hranata za `ivotni koja bila stavena vo promet negi ispolnuva barawata za bezbednost na hrana za `ivotni, ne go informiranadle`niot organ za aktivnostite prezemeni za da se spre~i rizikot od upo-treba na taa hrana za `ivotni i obeshrabruva ili spre~uva lice koe sora-botuva so nadle`niot organ koga toa mo`e da go spre~i ili da go namaliri zikot koj proizleguva od hranata za `ivotni (~len 34 stav (3));

PL - ne sorabotuva vo aktivnostite na nadle`niot organ za izbegnuvaweili namaluvawe na rizikot predizvikan od hranata za `ivotni koja janabavuva ili ja snabduva (~len 34 stav (4));

DEL III - SISTEM ZA BRZO IZVESTUVAWE, UPRAVUVAWE SO KRIZII VONREDNI SOSTOJBI (^len 36 - 41):

Nema

DEL IV - HIGIENA NA HRANA, OBVRSKI NA OPERATORITE, SPECIFI^NI VIDOVI HRANA, HRANA OD @IVOTINSKO POTEKLO (^len 42 - 74):

PL - ne osiguri ispolnetost na barawata za bezbednost na hrana utvrdeni soovoj Zakon i propisite doneseni vrz osnova na ovoj Zakon vo site fazi naproizvodstvo, prerabotka i distribucija na hranata pod nivna kontrola (~len 43);

PL - ne gi ispolnuva op{tite barawa za primarno proizvodstvo i poseb-nite higienski barawa dadeni vo ovoj zakon i propisite doneseni vrz osnovana ovoj zakon (~len 44 stav (1));

PL - ne gi ispolnuva op{tite i posebnite higienski barawa utvrdeni soovoj Zakon i propisite doneseni vrz osnova na ovoj Zakon vo fazite na pro -izvodstvo, prerabotka i distribucija na hranata po primarnoto proiz vodstvoi pridru`nite operacii na primarnoto proizvodstvo (~len 44 stav (2));

PL - ne gi primeni posebni merkite za higiena (~len 44 stav (3));PL - ne vovede, implementira i odr`uva postojana procedura ili proce-

duri zasnovani vrz analiza na rizik i kriti~ni kontrolni to~ki, odnosnoNASSR principite (~len 45 stav (1));

PL - ne ja proveri procedurata i ne napravi soodvetni izmeni koga sepravat kakvi bilo promeni na proizvodot, procesot ili koj bilo ~ekor (~len45 stav (3));

PL - ne prilo`at na Agencijata dokaz za negovata usoglasenost so ~lenot45 stav (1) od ovoj zakon na na~in na koj bara Agencijata, imaj}i ja predvidpriro-data i goleminata na biznisot so hrana (~len 45 stav (5) to~ka 1);

22

PL - ne obezbedi redovno a`urirawe na site dokumenti koi ja opi{uvaatpostapkata razviena vo soglasnost so ~lenot 45 stavovi (1), (2), (3) i (4) odovoj Zakon (~len 45 stav (5) to~ka 2);

PL - ne gi ~uvaat site dokumenti i evidencija vo vremenski period oddve godini, osven vo slu~aite koga zaradi prirodata na hranata vremenskiotperiod e podolg (~len 45 stav (5) to~ka 3);

PL - ne sorabotuva so Agencijata vo sproveduvaweto na odredbite od ovojzakon i propisite doneseni vrz osnova na ovoj Zakon (~len 48 stav (1));

PL - stava vo promet hrana koja e podgotvena vo objekti koi ne gi ispol-nuvaat uslovite za higiena na hrana od ovoj Zakon i propisite doneseni vrzosnova na ovoj Zakon i ne se registrirani i odobreni od nadle`niot organ(~len 48 stav (2) to~ki 1 i 2);

PL - ne ja informira Agencijata na na~in utvrden od strana na istata, zasekoj objekt pod negova kontrola vo koj{to se izvr{uva koja bilo faza odproizvodstvo, prerabotka i distribucija na hranata vo odnos na registracijana objektite (~len 48 stav (3));

PL - ne obezbedi najmalku edna poseta na samoto mesto od strana na Agen-cijata za hrana i veterinarstvo pred odobruvawe na objektot (~len 48 stav(4));

PL - vr{i aktivnosti vo objekt koj e predmet na odobrenie bez prethodnodadeno odobrenie od strana na nadle`niot organ ili vo slu~aj na vremenoodobrenie na objektot (~len 48 stav (5) to~ki 1 i 2);

PL - ne prestane da raboti otkako Agencijata go izbri{ala objektot odregistarot ili go ukinal odobrenieto za vr{ewe dejnost (~len 52 stav (3));

PL - proizveduva dodatoci na hrana, hrana za posebna nutritivna upot -reba i hrana proizvedena so inovirani tehnologii bez prethodno izdadenoodobrenie od strana na Agencijata (~len 54 stav (1));

PL - proizveduva hrana so upotreba na jonizira~ko zra~ewe ili hranadobiena so genetski modificirani organizmi bez prethodno odobrenie odstrana na Agencijata (~len 55 stav (1));

PL - proizveduva proizvodi i materijali {to doa|aat vo kontakt sohranata koi ne se vo soglasnost so pravilata na DPP (dobra proizvodna prak-tika), ili istite pod normalni ili predvidlivi uslovi na upotreba gi pre-nesuvaat svoite sostojki vo hranata vo koli~estva {to mo`at da go zagrozat~ovekovoto zdravje, da predizvikaat neprifatliva promena vo sostavot nahranata i da predizvikaat vlo{uvawe na organolepti~kite karakteristikina hranata (~len 56 stav (1));

PL - pri proizvodstvoto na hrana upotrebuvaat ili uvezuvaat aditivi, en-zimi za hrana, aromati i ekstrakciski sredstva koi ne gi ispolnuvaat odred-bite od ovoj zakon i propisite doneseni vrz osnova na ovoj Zakon (~len 57stav (1));

PL - stavaat vo promet mineralna voda koja ne gi ispolnuva odredbite odovoj zakon i propisite doneseni vrz osnova na ovoj Zakon (57 stav (2));

23

PL - stava vo promet hrana na koja se dodadeni vitamini i minerali i od-redeni drugi supstancii koi ne gi ispolnuvaat odredbite od ovoj zakon ipropisite doneseni vrz osnova na ovoj Zakon (~len 57 stav (3));

PL - stavaat vo promet brzo zamrznata hrana bez da gi ispolni barawataod ovoj zakon i propisite doneseni vrz osnova na ovoj Zakon (~len 57 stav(4));

PL - uvezuva hrana koja vo odnos na higienata ne gi ispolnuva odredbiteod ~lenovite 12, 43, 44, 45 i 48 na ovoj Zakon (~len 58);

PL - izvezuva ili povtorno izvezuva hrana koja vo odnos na higienata negi ispolnuva odredbite od ~lenovite 13, 43, 44, 45 i 48 na ovoj Zakon (~len59);

PL - stava vo promet hrana od `ivotinsko poteklo koja ne gi ispolnuvaodredbite od ovoj Zakon i propisite za veterinarno zdravstvo vo site fazina proizvodstvo, skladirawe, promet i prevoz (~len 61 stav (1));

PL - prevezuva pratka na hrana od `ivotinsko poteklo bez pridru`ba nakomercijalen dokument, a vo slu~ai koga e utvrdeno so zakon i so veteri-narno-zdravstven sertifikat, odnosno drug dokument izdaden od oficijalenveterinar (~len 61 stav (2));

PL - ne gi grupira proizvodite vo tolku pratki kolku {to ima mesta nadestinacija, pri {to sekoja pratka mora da bide pridru`ena so dokumentiod ~lenot 61 stav (2) na ovoj Zakon (~len 61 stav (3));

PL - ne gi ispolnuva posebnite higienski uslovi za hrana od ̀ ivotinskopoteklo utvrdeni so ovoj zakon i propisite doneseni vrz osnova na ovojZakon (~len 62 stav (1));

PL - upotrebuva voda koja ne e proto~na ili ~ista za da ja otstranipovr{inskata kontaminacija na proizvodite od `ivotinsko poteklo, osvendokolku upotrebata na druga supstancija e odobrena od strana na nadle`niotorgan (~len 62 stav (2));

PL - stava vo promet proizvodi koi ne se ozna~eni so zdravstven pe~atili proizvodi za koi ne e potreben zdravstven pe~at, identifikaciska oz-naka stavena od strana na operatorot so hrana (~len 63 stav (1));

PL - stava identifikaciska oznaka na proizvod od `ivotinsko poteklokoj ne e vo soglasnost so ovoj zakon i propisite doneseni vrz osnova na ovojZakon (~len 63 stav (2));

PL - otstrani zdravstveniot pe~at staven vo soglasnost so ovoj Zakon ipropisite doneseni vrz osnova na ovoj Zakon od mesoto, osven ako ne gorasekuvaat i ako ponatamu ne go obrabotuvaat (~len 63 stav (3));

PL - uvezuvaat hrana vo Republika Makedonija koja ne gi ispolnuvauslovite od ~lenot 64 stav (3) na ovoj Zakon;

PL - pri uvozot na hrana od druga zemja ne go prijavi pristignuvaweto napratkata do oficijalniot veterinar na mestoto na destinacijata vo soglas-nost so propisite za veterinarno zdravstvo (~len 64 stav (4)).

24

FL - ne e registrirano kaj Agencijata i ne gi ispolnuva propisite odoblasta na veterinarnoto zdravstvo (~len 65 stav (1) to~ka 1);

FL - prifa}a ̀ ivotni ~ie vreme na izla~uvawe na aplicirani veterinarno-medicinski proizvodi ne e zapazeno (~len 65 stav (1) to~ka 2 potto~ka a));

FL - vnesuva `ivotni ili proizvodi od `ivotinsko poteklo koi sodr`atrezidui koi go nadminuvaat dozvolenoto nivo i tragi od zabraneti sup-stancii ili proizvodi (~len 65 stav (1) to~ka 2 potto~ka b));

FL - ne se pridr`uva kon odredenite rokovi za karenca pri upotreba naveterinarno-medicinski preparati koi mo`e da se prenesat na hranata odproizvodite od `ivotinsko poteklo (~len 65 stav (3));

FL - tekovno ne a`urira i ne vodi evidencija za primena na veterinarno-me-dicinski preparati i medicirana hrana za ̀ ivotni kaj ̀ ivotnite koi sevo negova sopstvenost, a ~ii proizvodi se nameneti za ishrana na lu|eto(~len 64 stav (4));

FL - nosi na kolewe `ivotni nameneti za kolewe, bez dokument na sop-stvenikot/proizvoditelot deka `ivotnite ne se tretirani so zabraneti ilinedozvoleni supstancii, a vo slu~aj na tretman so veterinarno-medicinskipreparati deka e pominato vremeto na karenca (~len 65 stav (5));

FL - stava vo promet proizvodi od `ivotinsko poteklo {to se namenetiza ishrana na lu|eto, koi sodr`at, ili sodr`at vo koli~estva povisoki oddopu{tenite rezidui ili drugi kontaminenti koi se {tetni po zdravjeto nalu|eto (~len 65 stav (6));

DEL V - OFICIJALNI KONTROLI NA HRANATA (^len 75 - 112):

PL - ne davaat potrebna pomo{ na Agencijata pri vr{eweto oficijalnikontroli (~len 76 stav (1));

PL - rabotnicite vo biznisot so hrana ne gi ispolnuvaat uslovite utvr-deni so ovoj Zakon i propisite doneseni vrz osnova na ovoj zakon po odnosna stru~nata podgotovka, zdravstvenata sostojba, kako i osnovnite znaewa zahigienata na hrana vo soglasnost so pravilata na dobrata higienska praktika,kako i za za{titata na `ivotnata sredina (~len 83 stav (1));

PL - ne ja utvrdi zdravstvenata sostojba na licata koi rabotat vo biznisotso hrana preku zdravstveni pregledi koi se vr{at vo soglasnost so propisiteod oblasta na za{titata od zarazni bolesti (~len 83 stav (2));

PL - uvezuva pratki so hrana i hrana za `ivotni koi ne se pridru`eni sosertifikati za uvoz (~len 97 stav (1));

PL - ne platil ili odbiva da plati nadomestok za site aktivnosti i ofi-cijalni kontroli na hrana i hrana za ̀ ivotni koja se proizveduva i se stavavo promet utvrdeni so ovoj Zakon (~len 104 stav (2) to~ka 1);

PL - ne platil ili odbiva da plati nadomestok za site aktivnosti i ofi-cijalni kontroli na hrana i hrana za `ivotni koja se uvezuva vo RepublikaMakedonija, utvrdeni so ovoj Zakon (~len 104 stav (2) to~ka 2);

25

DEL VI - POSEBNI BARAWA ZA ODDELNI AKTIVNOSTI SO HRANA (^len 113 - 117):

FL - kole `ivotni nadvor od klanica bez prethodno da go informiranadle`niot organ i bez da gi zapazi propisite za blagosostojba na ̀ ivotnite(~len 113 stav (1));

FL - vedna{ ne ja izvesti Agencijata za postoewe na somnevawe za bolestkaj `ivotnoto ili za problem vo tekot na proizvodstvoto ili prerabotkatana hrana i vedna{ ne ja prekine upotrebata i snabduvaweto so hrana (~len114 stav (2) to~ka1);

FL - ne go zapazi periodot na izla~uvawe po aplikacijata na veteri-narno-medicinski ili biolo{ki proizvodi i upotrebata na aditivi ilimedicirani premiksi vo hranata za `ivotni (~len 114 stav (2) to~ka 2);

FL - ne mu pomaga na nadle`niot organ pri vr{eweto na negovite obvrski(~len 114 stav (2) to~ka 3);

FL - ne go izvesti nadle`niot organ pred lovot i ne go dade na uvid navreme i mesto nazna~eno od nadle`niot organ za dobivawe na veterinarnozdravstven sertifikat (~len 114 stav (2) to~ka 4);

FL - gi stava vo promet svoite proizvodi nadvor od isklu~ocite zalokalizirana aktivnost (~len 116 stav (4)).

PL - proizveduva i stava vo promet hrana koja ne gi ispolnuva propi -{anite barawa za kvalitet (~len 117 stav (1));

DEL VII - NADZOR (Чlen 118 - 129):

PL - ne gi otstrani konstatiranite nepravilnosti od ~lenot 126 stav (1)na ovoj Zakon utvrdeni so re{enieto od ~lenot 127 na ovoj Zakon (~len 126stav (3)).

DEL VIII - PORAMNUVAWE (Чlen 130):

Nema

DEL IX - PREKR[OЧNI ODREDBI (Чlen 131 - 135):

Nema

DEL H - PREODNI I ZAVR[NI ODREDBI (Чlen 136 - 145):

Nema

26

27

28

Agencijata za hrana i veterinarstvo na Republika Make-donija - AHV ima obezbedeno besplatna telefonska linijanameneta za potro{uva~ite, 08032222

www.fva.gov.mk

Agencijata za hrana i veterinarstvo na Republika Makedonija,so sedi{te vo gradot Skopje ima podra~ni kancelarii vo grado -vite:

БитолаБеровоБогданциВаландовоВиницаВелесГевгелијаГостиварДелчевоДемир ХисарДемир КапијаДебар

КавадарциКочаниКичевоКрива ПаланкаКратовоКрушевоКумановоМакедонски бродМакедонскаКаменицаНеготиноОхрид

ПехчевоПрилепПробиштипРадовишРесенСкопјеСтругаСтрумицаСвети НиколеТетовоШтип

АеродромАлександар ВеликиАеродром Охрид Блаце Богородица

Деве Баир ДелчевоКуманово Меџитлија

Ново Село -Струмица ТабановцеТрубарево Ќафасан

Ovaa bro{ura e izrabotena vo sorabotka so Organizacijata napotro{uva~ite na Makedonija (OPM), tel. 3 212 440

www.opm.org.mk

Kancelarii na grani~nite premini: