Zatita biljaka

Zatita biljakaProizvodnja i zatita lukaBranislav Berendika, GOLI TRADE d.o.o.

Zatita bilja - LukKategorija:Zbog duge vegetacije i relativno male lisne povrine uspjeanuzgoj lukaugroava nedostatak vode i biljni nametnici.Luk(Allium cepa) je dvogodinja (fakultativno ak trogodinja) biljka, pa se u uvjetima blagih zima moe uzgajati kao zimski usjev.Posljednjih je godina komercijalni uzgoj luka na podruju kontinentalne Hrvatske u porastu, ali potrebe za sjemenom i sadnim materijalom sorata (hibrida) luka dugog i kratkog dana naa zemlja podmiruje uvozom! Tehnologija proizvodnjesjemenske luicene razlikuje se bitno od proizvodnjeluka za potronju. Maksimalnu panju treba posvetiti suzbijanjubiljnih bolestijer je zaraena luica izvor prvih ili primarnih infekcija u polju.Poznato je da se sjemenom (luicama)Allium vrsta(luk, enjak, poriluk) prenosi 13 ekonomski znaajnih gljivinih i virusnih oboljenja. Posljednjih 5 godine (2004., 2005., 2006., 2007. i 2008.) u mjesecu kolovozu na veini lokaliteta kontinentalnog dijela nae zemlje biljeimo vei broj kinih dana s ukupno 80-175 mm oborina! Prosjenih godina u tom razdoblju poinje mekanje i suenje lia hibrida luka dugog dana uzgajanih direktnom sjetvom iz sjemena. Poznato je da sevaenje lukamora obaviti za suhog vremena i umjerene prosuenosti tla, odnosno u danima kada meteorolozi najavljuju barem nekoliko dana suhog vremena, kako bi se glavice u polju dobro prosuile. Kanjenjem u vaenju smanjuje se kvaliteta glavica, tee se uvaju i raste opasnost od razvoja uzronika trulei. U vlanim i kinim godinama zabiljeene su tete luka vee od 80% zbog razvoja uzronika trulei lukovica u polju ili tijekom skladitenja, odnosno mnogi proizvoai u naoj zemlji odustali su od proizvodnje luka zbog razvoja trulei glavica.Etiologija trulei lukaje kompleksnog porijekla, jer su uzronici razliitegljiveibakterije(najee se spominju vrste: Botrytis alli = sin. Botrytis aclada, Fusarium oxysporum f.sp. cepae, Fusarium culmorum, Sclerotium cepivorum, Botrytis cinerea, Botrytis byssoidea, Erwinia spp., Burkholderia spp. i dr.). Uzronici trulei luka se mogu pojaviti u bilo kojem razvojnom stadiju luka u polju ili skladienju (od klijanja i nicanja, formiranja i rasta glavica, u tehnolokoj zriobi)! Poveana vlanost zemljita pogoduje njihovom razvoju.Zadnjih su godina uoene vee ekonomske tete od bazalne suhe trulei glavica luka uzrokovane Fusarium vrstama (vidi fotografiju). Na pojedinim je poljima propalo vie od 40% oekivanog uroda luka pri uzgoju proljetnom sadnjom luica, a posljednjih smo sezona zabiljeili i potpuno propadanje usjeva (nepotivanje plodoreda i zaraene luice). Rana pojava tetnih Fusarium vrsta uzrokuje propadanje klijanaca i mladih biljica. Napadnute biljke u polju se prepoznaju po poetnom netipinom venuu i suenju vrnog dijela lia, odnosno potpunim propadanjem nadzemnog dijela biljke. Na glavicama luka razvija se suha trule koja napada korijen i mesnate ljuske od osnove (=suha Fusarium trule se na luk iri iz zemljita). Na napadnutim organima se razvija bijela prevlaka sporonosnih organa uzronika bolesti. Fusarium vrste u suvremenoj poljoprivredi predstavljaju sve znaanije patogene organizme u zemljitu, a u naoj zemlji biljeimo tete na itaricama (penica, kukuruz), krumpiru, povru, cvijeu, industrijskim kulturama (eernoj repi i dr.). Ipak, tete na luku uzrokuju samo specijalizirane forme vrsta Fusarium culmorum i Fusarium oxysporum f.sp. cepae. Razvojusuhe trulei lukanaroito pogoduje napad odreenih tetnih organizama ivotinjskog porijekla, meu kojima su najeilukova muha(Delia antiqua) iminer poriluka(Napomyza gymnostoma). Njihove su liinke bijele boje (bez nogu i vidljive glave), ubuuju se u list i glavice te na lukoviastim vrsta uzrokuju dobro poznatu "crvljivost" (a posredno pogoduju razvoju uzronika trulei luka). Nema izravnih mjera kemijskog suzbijanja suhe trulei fungicidima u polju.Gubici odFusarium trulei lukamogu se umanjiti pridravanjem plodoreda (luk na istu povrinu tek svake etvrte ili pete godine), za sadnju odabrati najplodnija zemljita, dobre prozranosti, strukture i mikrobioloke aktivnosti i koristiti nezaraene luice. uvanjem luka u spremitima s aktivnom ventilacijom na temperaturi 4C se smanjuju gubici prilikom skladitenja. Trule vrata luka uzrokuju Botrytis vrste. Poluvlana trule razvija se od vrata luice (vrnog dijela) te se iri u unutranjost mesnatog dijela.Sivi micelijmoe se razviti izmeu mesnatih listova glavice luka. Kao uzronici plijesni lukovica opisuju se vrste Botrytis cinerea, Botrytis allii sin. Botrytis aclada i Botrytis byssoidea. U proteklim smo godinama zabiljeili najvee tete uskladitenog luka uzrokovane vrstom Botrytis allii. Takoer, u plastenicima smo na zimskom luku tijekom ranijih godina uoili i vrstu Botrytis squamosa (uzronik palei lia luka), a proteklih godina (npr. 2006. te tijekom vrlo blage zime 2006./07. na zimskom luku) ova se bolest pojavila u jaoj mjeri na usjevima luka iz sjemena! Botrytis vrste prezimljuju u formi sklerocija na odbaenim glavicama luka ili slobodno u zemlji.Na niske temperature otporni sklerociji se u proljee "aktivraju" uz podraaj sunane svjetlosti i produciraju infektivne konidije. Mogu se prenositi zaraenim luicama. esto se vrsta Botrytis allii u polju razvija u latentnom obliku (bez vidljivih posljedica), a trule se jae razvija u skladitima nakon mjesec dana uvanja luka. Mogua je direktana infekcija lia u polju, ali vidljiva pojava bolesti nastupa tek na mrtvom lisnom tkivu (ili glavicama luka) uz povienu vlanost zraka. Jae su napadnuti mehaniki oteeni usjevi (tua, oteenje vrata luka prilikom navodnjavanja kienjem uz koritenje "vodenih topova", "ok" od primjene herbicida i dr.). Pravovremena aplikacijafungicidau razmacima 7-14 dana moe umanjiti tete od Botrytis vrsta. Postoje i modeli prognoze temeljeni na meteorolokim uvjetima za preventivno suzbijanje Botrytis vrsta na luku (BOTCAST, BLIGHT-ALERT).Ukritinim je godinamauzronike trulei luka potrebno suzbijati 4-6 puta. Za suzbijanje se u razvijenim zemljama koriste pripravci Kidan SC (2,0-2,5 lit./ha), Teldor 500 SC (1,0 lit./ha), Rovral SC (2,0 lit./ha), Mythos (ili Botrycid ili Cezar ili Botril) SC (1,5-2,0 lit./ha), Switch WG (0,5-1,0 kg/ha), Daconil 720 SC (1,75 lit./ha), Ronilan DF (1,0 kg/ha), Cantus DF (1 kg/ha), Signum DF (1 kg/ha) i Shirlan SC (0,3-0,4 lit./ha). U naoj zemlji doputenje za tu namjenu posjeduju jedino pripravci Ronilan DF i Signum DF.

SPECIFINOSTI U TEHNOLOGIJI GAJENJA CRNOG LUKASedam vagona po hektaruNa osnovu podataka FAO-a, manji prosean prinos crnog luka, od 37 evropskih drava koje su obuhvaene statistikom, imaju samo tri drave (Estonija, Litvanija i Crna Gora)Prosean prinos crnog luka u Srbiji veoma je nizak. Postignuti prinos od 70 t/ha u Gospoincima 2006. godine dokazuje da postoji mogunost da se prinosi kod nas poveaju, uz primenu savremene tehnologije proizvodnje.Dve su proizvodnje crnog luka:lukovice i mladi luk.Lukovice se proizvode iz: arpadika (ozima i prolena sadnja) semena - direktna setva (dominira prolena setva) rasada (uglavnom u tipu srebrnjaka, na manjim povrinama)U daljem tekstu bie opisana prolena direktna setva crnog luka.Izbor parcele i preduseva za gajenjeCrni luk ima slabo razvijen korenov sistem koji je slabije usisne i prodorne moi te je vrlo vano da zemljite bude dobre strukture i rastresito. Uspeva na srednje lakim do srednje tekim zemljitima dobre strukture i plodnosti, kao i neutralne Ph reakcije 6,8-7,5.Preporuke: Parcele sa visokim nivoom podzemnih voda nisu pogodne, jer prevlaenost zemljita onemoguava pripremu zemljita za setvu u rano prolee, kvalitet lukovica je slabiji, a i vei je napad patogena koji smanjuju prinos i kvalitet. Na izuzetno peskovitim i poroznim zemljitima proizvodnja je rizina zbog oscilacija vlanosti i najee niskog sadraja hraniva. Parcele treba da su bez mikrodepresija, u kojima se zadrava voda. Za gajenje crnog luka ne koristiti parcelu gde su korieni: atrazin, pivot, sencor, sulfoniluree... Za gajenje luka birati iste parcele, nezakorovljene. Ne ubriti stajnjakom parcelu namenjenu za setvu luka, nego pod predkulture luku. Izbegavati setvu crnog luka na parceli gde je u prethodnih 3-4 godine gajen ili druge kulture iz familije lukova (beli luk ili praziluk).Obrada zemljitaOsnovnu obradu zemljita obaviti to ranije u jesen, na dubinu od 25-30 cm. Potom izvriti ravnanje i grubu pripremu zemljita za setvu, time se postie da se u prolenom periodu manje gazi i sabija zemljite. Predsetvena obrada obavlja se germinatorom - tvrda postelja, a mek pokriva", u jednom, eventualno, dva prohoda.Izbor sorte/hibridaIzbor diktira trite. Domicilno trite trai okrugle lukove belog mesa, uto-braon ovojnih listova, tankog vrata lukovice i prenika 40-70 mm. Hibridi crnog luka za skladitenje moraju imati visok sadraj suve materije, veliku vrstinu glavice i ovojnih listova zbog mehanizovane etve i manipulacije u skladitu.

ema 1. Prinosi crnog luka u okolnim zemljama (izvor FAO STAT 2006. godine)

ema 2. Prinosi u Srbiji i u vodeim zemljama u proizvodnji crnog luka (izvor FAO STAT 2006. godine)

Slika 3. ema klijanja i nicanja crnog luka.IshranaKorenov sistem luka je slabe usisne i prodorne moi, te zahteva dovoljne koliine lakopristupanih hraniva u zoni korenovog sistema.Crni luk sa 10 t usvaja 40 kg N, 15 kg P2Os i 60 kg K20 po hektaru. Normu ubrenja odrediti na osnovu analize plodnosti zemljita:Vreme unoenja hraniva moramo uskladiti sa dinamikom rasta i razvoja crnog luka: do faze tri prava lista crni luk usvaja vrlo malo hraniva. Biljka se hrani iz rezerve semena i razvija sekundarni korenov sistem. Dovoljne koliine fosfora su bitne za razvoj korenovog sistema. Intenzivan porast nadzemne mase je u vremenu od tri prava lista pa do poetka formiranja glavice, zahtevi za hranivima se poveavaju. Naroito vano obezbeenje azotnih hraniva koja omoguavaju pravilan rast i razvoj lisne mase koja e asimilacijom obezbediti hranu za formiranje kvalitetne lukovice. Crni luk bolje reaguje na nitratnu formu azota ( NO3}. Za ubrenje crnog luka birati azotna ubriva sa nitratnim oblikom azota tj. minimum 50% treba da je u toj formi. Dve treine planirane koliine fosfora i kalijuma uneti pre setve i oko 20-25% azota. Ostatak se daje u nekoliko prihranjivanja, poev od poetka intenzivnog porasta nadzemne mase. Azotna ubriva primenjivati do poetka formiranja lukovice, jer bi u periodu formiranja glavice smanjio sadraj suve materije, a time i kvaliteta lukovice. Poeljno je da kalijum bude u formi K2 S04 {kalijum sulfat), jer luk ima poveane zahteve za sumporom. Koristiti ubriva obogaena mikroelementima, a prihranjivanje crnog luka najbolje je izvoditi vodotopivim ubrivima zajedno sa navodnjavanjem.SetvaSeme je sitno, dijametra 2-3 mm. Ovakvo seme zahteva precizne i namenske sejalice. Vezano za setvu, preporuuje se: Ujednaena dubina setve: 1,5 do 2,0 cm. Duboka setva iznuruje klicu i odreen broj biljaka pri klijanju i nicanju propada, a poveava se i napad patogena. Plitka setva nosi opasnost da biljka pri nicanju, usled specifinog nicanja (petlja), izbaci koreni izvan zemljita i takve biljke padaju. Sklop zavisi od karakteristika hibrida -preporuka semenskih kua. Generalno, potrebno je ostvariti sklop: 600.000- 700.000 biljaka/ha, to se postie 3,0-3.3 setvene jedinice od 250.000 semenki. Koristiti seme tretirano fungicidima i inticidima, kao i pilirano seme. Koristiti pneumatske sejalice za preciznu setvu sitnog semena (Gaspardo, Nodet...} Setva se obavlja na gredice, na kojoj je zasejano 5-9 redova sa podjednakim razmakom izmeu redova ili se usejava 6 redova tri dvorede trake ili 8 redova u etivoredne trake, ime se postie bolje provetravanje useva, rubni efekat i povoljan vegetacioni prostor, Uspostavljanje boljeg kontakta izmeu semena i zemljita postie se valjcima kojise nalaze iza setvenog ulagaa.

Slika 4. Poetak formiranja lisne mase.

Slika 5.Poetak formiranja lukovica.

Slika 6.Faza formiranja lukovica.NavodnjavanjeProizvodnja crnog luka direktnom setvom ne moe se ostvariti bez navodnjavanja, Setveni sloj je veoma plitak -1.5-2,0 cm, pa se brzo isuuje. Ovaj sloj mora se odrati vanim, to se ostvaruje malim normama zalivanja (10 mm). Velike norme navodnjavanja, ili pljuskovite kie mogu stvoriti pokoricu koja oteava, ili onemoguuje nicanje,ili da tek iznikle biljke podigne", odvoji korenov sistem od zemljita ispod pokorice.Nakon formiranja prvog pravog lista pa do faze 3-4 prava lista, primarni klicin korenak odumire, a razvija se sekundarni korenov sistem. Norma zalivanja se kree od 10-15 mm. Ova faza razvoja luka je kritina: zbog prevlaenosti biljice e formirati plitak i slabo razvijen korenov sistem; Nedostatak vlage izaziva propadanje biljaka, jer je korenov sistem razvijen u povrinskom sloju zemljita.U fazi od 3-4 prava lista pa do poetka formiranja glavice, zalivne norme se kreu od 20 do 25 mm vodenog taloga.Najvee zahteve za vodom crni luk ima u periodu formiranja glavice. Taj period je obino propraen i visokim temperaturama. Usled zemljine i atmosferske sue, biljka povlai vodu iz listova i ubrzava zrenje. Prvo se javlja uenje vrhova listova. U toj fazi proces je reverzibilan, odnosno, pravilnim navodnjavanjem ovaj proces se moe zaustaviti i povratiti. Ukoliko se pojave ovakvi simptomi biljke treba prihraniti folijarno sa kalcijumom (disbalans vodnog reima izaziva i disbalans usvajanja Ca) i pravilno navodnjavati. Ukoliko doe do nekroze vrhova listova, proces postaje ireverzibilan i nikakvim kasnijim merama ne moemo uticati na njega. Na nekrotiranom delu lista se mogu razviti sekundarni patogeni - gljive iz roda Fusarium i Botrvtis.Sa navodnjavanjem treba prekinuti kad biljke pokau prve znakove zrenja (omekavanje vrata lukovice).

Tabela 1. Efikasnost herbicida u crnom luku.+++ Dobro suzbija; ++ Zadovoljavajue suzbija; + LoeZatita od korova, bolesti i tetoinaZatita od korovaCrni luk je slabe kompetitivne moi tako da korovi mogu da smanje prinos i kvalitet crnog luka, a u ekstremnim sluajevima i da unite usev. Preporuke: Nakon setve, a pre nicanja se moe primeniti herbicid na bazi pendimetalina (Stomp 330-E; Zanat 330-E) u dozi 5 l/ha. Vreme primene treba pribliiti momentu nicanja biljaka da bi imali to dui efekat zatite. Iznikle korove pre nicanja luka, moemo tretirati totalnim herbicidom na bazi glifosata (Boom efekt, Clinic, Glifosav, Glitotal i dr.) u dozi od 5 l/ha. Nakon nicanja biljaka pa do faze dobro razvijenog prvog pravog lista ne treba tretirati herbicidima zbog fitotoksinosti. Nakon toga irokolisne jednogodinje korove tretirati preparatima na bazi oksifluorfena (Goal, Galigan i dr.) ili flurok-sipir-meptila (Tomigan 250-EC; Starane 250) u zavisnosti od vrsta korova.Preparate na bazi oksiflurofena (Goal i Galigan) ne koristiti dva dana pre i posle navodnjavanja ili padavina da bi luk mogao da formira karakteristinu votanu prevlaku na listovima koja ga titi od fitotoksinog dejstva ovog preparata. Ukoliko je votana prevlaka slaba moe doi do prolaznih fitotoksinih efekata u vidu deformacije i diskoloriteta listova. Najranije sa ovim preparatom moemo ii kada je prvi pravi list duine najmanje 3 cm u maksimalnoj dozi od 0.3 l/ha. Moe se primeniti nekoliko puta u razmacima; kasnije se doza moe poveati, ali ne preko 0.6-0.7 l/ha.Preparat na bazi fluroksipir-meptila (Tomigan 250-EC; Starane 250) treba korisiti najranije kad i Goal ili Galigan. U kasnijim fazama razvia moe se u ekstremnim sluajevima koristiti do 0.8 l/ha. Ovaj preparat takoe izaziva prolaznu fitotoksiju na usevu u vidu gubljena turgora i poleganja lia.U sluajevima zakorovljenosti palamidom (Cirsium spp.) ili gorikom (Sonchus spp.) primenjuje se preparat na bazi klorpiralida (Lontrel 100 i dr.). Najranija primena je u fazi dobro razvijenog prvog lista u dozi 0.7 l/ha, a kasnije u dozi 1,0 l/ha. Ukoliko je usev zakorovljen palamidom mora se tretirati u split aplikaciji 2-3 puta sa punom dozom preparata jer jedino na taj nain suzbijemo palamidu.Za suzbijanje travnih korova postoji irok spektar preparata (Fusilade forte, Select super, Agil i dr.) i preporuuje se split tretman da se ne bi dopustilo korovima da oduzimaju hranu i vodu usevu luka.Zatita od bolestiNajbolja zatita je preventiva. Ukoliko se dosledno sprovodi tehnologija proizvodnje crnog luka, napad patogena e biti umnogome smanjen.Oboljenja luka prouzrokovana gljivama:1. Bela trule -Sclerotium cepivorumPolifagna gljiva koja napada veliki broi biljaka. Razvija se tokom cele vegetacije kao i u skladitu. Preventivne mere : pravilna agrotehnika umnogome smanjuju intenzitet napada.2. Trule glavice crnog luka -Botrytis allii i Botrytis cinereaMoe priiniti veoma velike tete. Botntis napada lukovice kako u polju, tako i u skladitima i prouzrokuje propadanje lukovica. Lisne forme ovog patogena napadaju lisnu masu i smanjuju fotosintezu te smanjuju i prinos. Patogen prezimljava _ zemljitu te je plodored jedna od najznaajnijih preventivnih mera. U skladite unositi samo zdrave i dobro osuene glavice, a u skladitu vlanost odravati na nivou koji spreava razvoj patogena.3. Lisna forma botritisa -Botrjtis squamosaJavlja se u vidu beliastih pega na listovima sa oreolom svetlozelene boje, vrhovi listova postaju braon, nekrotiraju i izumiru. Pored ve nabrojanih preventivnih mera za Botrvtis spp. Moe se suzbijati i fungicidima tkz. botricidima.4. Plamenjaa luka-Peronospora destructorJedna od najtetnijih oboljenja crnog luka kod nas. Prvi simptomi se javljaju kao blede ili ukaste ovalne pege, kasnije patogen sporulie i javlja se sivkasta prevlaka. Pege nekrotiraju i spajaju se tako da lie izgleda kao spaljeno i dolazi do znaajnog gubitka lisne mase. Patogen se sputa i u glavicu i takva glavica propada. Patogen prezimljava u arpadiku, izvodnicama, samonicima te su oni nosilac patogena za sledeu sezonu. Unitavanje samonika i sadnja zdravog arpadika i izvodnica su vrlo znaajne preventivne mere. Ukoliko do bolesti dode na raspolaganju nam je velika paleta fungicida (kontaktni i sistemika) koji uspeno suzbijaju ovu bolest.5. Crna pegavost lista luka -Alternaria porriU poslednje vreme priinjava velike tete u proizvodnji. Na liu se javljaju ukaste izduene koncentrine pege koje kasnije postaju nekrotine i na njima se razvija crna sporonosna masa. Odrava se na biljnim ostacima, arpadiku i izvodnicama, te je zdrav sadni materijal, plodored i uklanjanje samonika i etvenih ostataka, vrlo znaajno. U sluaju napada sprovodi se hemijska zatita fungicidima.6. Bakterioze i viroze crnog lukaNajznaajnija je preventivna primena fitosanitarnih mera. Bakteriozna trule moe priiniti tete pri neadekvatnim uslovima skladitenja.

Tabela 2. Prouzrokovao, bolesti i fungicidiZatita od tetoina1. Zemljine tetoine: gundelji-larve su grice (Scarabaeidae); skoibube-larve su iari (Elateridae) i podgrizajue sovice (Noctuideae). Suzbijanje se vri granulisanim insekticidima. Najbolji i najefikasniji nain je primena insekticida zajedno sa setvom. Sejalice su opremljene depozitorima i insekticid se polae ispod ili sa strane semena. Primenjuju se sledei granulisani insekticidi: Forcei.5; Foxim, Galition i dr.2. Lukova muva (Hylemia antiqua) - Pojedinih godina nanosi velike tete usevima. Prvi let se uoava krajem aprila, poetkom maja. Larve se ubuuju u vlano stablo luka i zbog toga lie uti i vene. Druga generacija leti poetkom jula, a eventualno trea krajem avgusta. Primena zemljinih insekticida smanjuje napad, jer se unitavaju lutke koje prezimljavaju u zemljitu. Kasnije se suzbija primenom insekticida.3. Lukova lisna buva (Trioza brassicae) - Karakteristian simptom su narandasta jaja privrena dugom dlakastom drkom za lisku. Larva se fiksira za lisku i sisa sokove, a listovi se vrlo karkteristino uvijaju. Plodored smanjuje intenzitet napada a suzbijanje se vri primenom insekticida.4. Lukov rila {Ceuth.orrynch.us saturalis) - Larve se ubuuju u unutranjost liske i tu se hrane. Simptomi su slini kao kod lisnih minera. Odrasli koji prezime hrane se rano u prolee i suzbijaju se u vreme dodatne ishrane u toplim proleima.5. Tripsi - Na lukovima se javljaju dve vrste tripsa: Cvetni trips (Frankliniella occidentalis) i duvanov trips (Thrips tabaci). Razvija u naim uslovima 8-12 generacija godinje. Najee se nalazi u rukavcima listova na prelazu liski u lisno stablo. Cesto se istovremeno mogu nai sva tri stadijuma: jaja, larve i imago. Hrani se sisanjem biljnih sokova te su simptomi slini simptomima lisne forme botritisa. Oteenja koja pravi su otvorene kapije" za ulazak patogena u biljku. Zbog mesta na kom se nalaze suzbijanje je vrlo teko. Od insekticida deluju piretroidi, Actara, Confidor, Mospilan ili njihove kombinacije.Zatita od prorastanja lukovica u skladituTretira se preparatima na bazi malein hidrazida (Royal, Fazor) koji deluju kao retardanti za zaustavljanje prorastanja, odnosno klijanja crnog luka u skladitu. Tretira se u poetku zrenja odnosno, kad poinje poleganje nadzemne mase, a ima jo dovoljno zelene mase koja obezbeduje usvajanje preparata. Koristi se u dozi od 12.5 l/ha, a ukoliko neposredno posle tretmana padne kia potrebno je ponoviti prskanje sa 6,0 l/ha.Napomena:Uz folijarnu primenu insekticida i fungicida OBAVEZNO SE KORISTE OKVAIVAI, odnosno sredstva koja smanjuju povrinski napon vode i omoguavaju bolju pokrivenost lisne mase preparatom (Extravon, Trend, Nonit i dr.)

Slika 9. Pakovanje luka u klips vreice.Vaenje lukaSa vaenjem se poinje kada 50% biljaka polegne, mada iskustvo govori da je bolje, ukoliko vremenske prilike to dozvoljavaju, saekati da sva biljna masa polegne, da se vrat lukovice dobro zatvori i da lukovice sazru. Vaenje moe biti mainsko i runo.Najei sluaj je da se izvaene lukovice ostavljaju u trake, kako bi dozrele i osuile. Sledea operacija je runo kupljenje i odnoenje u skladite. Ukoliko su ovojni listovi dovoljno suvi i vrsti, moe se praktikovati potpuno mehanizovano vaenje i skladitenje lukovica.Radivoj Nadlaki,direkt

[1]