Porez na dohodak građana u Srbiji

Osnovni elementi poreza

Poreski obveznik Ko je prema Zakonu obavezna da porez plati ...razlikuje se od poreskog platca (poreski platac – lice koje vrši

uplatu poreza na račun budžeta)

Poreska osnovica (predmet oporezivanja) Na šta se porez plaća?

Poreske olakšice Da li postoje izuzeća/oslobođenja od opšteg režima

oporezivanja?

Poreske stope Koliko poreza treba da se plati?

Oporezivanje dohotka građana u Srbiji (svi elementi) uređeno Zakonom o porezu na dohodak građana

Poreski obveznik

Poreski obveznici su fizička lica: rezidenti Srbije - plaćaju u Srbiji PDG na dohodak

ostvaren u Srbiji i svetu nerezidenti - plaćaju u Srbiji PDG samo na dohodak

ostvaren u Srbiji

Ko je poreski rezident Srbije? Lice koje u Srbiji provede duže od 183 dana u

periodu od 12 meseci Lice koje ima centar poslovnih i životnih interesa u

Srbiji (npr. zaposleno je u Srbiji ili mu porodica živi u Srbiji)

Predmet oporezivanja

Mešoviti sistem oporezivanja dohotka građana u Srbiji: svi prihodi, osim nekih izuzetaka, oporezuju se cedularno

tokom godine lica koja ostvare prihod iznad određenog nivoa plaćaju

dodatni godišnji porez na dohodak

Predmet oporezivanja dohodak (zbir prihoda ostvarenih u toku kalendarske

godine, umanjen za troškove povezane sa ostvarivanjem dohotka)

Oporezivi dohodak je manji od zbira prihoda po osnovu: troškova vezanih za ostvarenje dohotka izuzimanja određenih prihoda od oporezivanja ostalih oslobađanja i olakšica

Predmet oporezivanja

U okviru PDG oporezuju se sledeći prihodi: Zarade Prihodi od samostalne delatnosti Prihodi od autorskih prava, intelektualne svojine i sl. Prihodi od kapitala Kapitalni dobici Ostali prihodi

Brojne vrste prihoda uglavnom socijalnog i humanitarnog karaktera (npr. socijalna pomoć, penzije i invalidnine, otpremnine, učeničke i studentske stipendije, premije i regresi za poljoprivredu i dr.) izuzete su od oporezivanja

Porez na zarade

Zarada čini preko 80% oporezivih prihoda fizičkih lica u Srbiji Porez na zarade učestvuje sa oko 77% u prihodima od

poreza na dohodak

Poreski obveznik ...je fizičko lice koje ostvaruje zaradu

...a poslodavac je poreski platac

Poreska osnovica ...je bruto zarada i druga lična primanja iz radnog odnosa

umanjeni za neoporezivi iznos Neoporezivi minimum u 2013. iznosi oko 11.000 dinara

Poreska stopa - proporcionalna i iznosi 10%

Poreska oslobađanja relativno brojna, ali nisu bilansno značajna (prevoz do posla,

dnevnice, smeštaj na službenom putu, premije dobrovoljnog penzijskog osiguranja do određenog limita i dr.)

Doprinosi za socijalno osiguranje

Pored poreza, na zarade se plaćaju i doprinosi za obavezno socijalno osiguranje ...platac doprinosa je poslodavac

Osnovica za obračun doprinosa: Bruto zarada (ne umanjuje se za neoporezivi iznos) Najviša osnovica za obračun doprinosa – petostruka prosečna zarada

u Srbiji Najniža osnovica za obračun doprinosa – 35% prosečne zarade u

Srbiji

Stope doprinosa (37,8%): Penzijsko i invalidsko osiguranje 24% (12% na teret zaposlenog i 12% na

teret poslodavca) Zdravstveno osiguranje 12,3% (6,15% na teret zaposlenog i 6,15% na

teret poslodavca) Osiguranje za slučaj nezaposlenosti 1,5% (0,75% na teret zaposlenog i

0,75% na teret poslodavca)

Obračun poreza na zaradu i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje

1. Neto zarada

2. Porez na zaradu [(4)-11.000] x 10%

3. Doprinosi za obavezno socijalno osiguranje na teret zaposlenog (4) x 18,9%***

4. Bruto zarada (1)+(2)+(3)

5. Doprinosi za obavezno socijalno osiguranje na teret poslodavca (4) x 18,9%***

6. Ukupan trošak poslodavca (4)+(5)

***Osim u slučaju kada je bruto zarada viša od najviše osnovice za obračun doprinosa. U tom slučaju osnovicu za obračun doprinosa predstavlja ta najviša osnovica, koja je jednaka petostrukoj prosečnoj mesečnoj zaradi u Srbiji

Primer obračuna poreza i doprinosa na zaradu

Opis …manja od

minimalne osnovice Između minimalne i

maksimalne osnovice …iznad maksimalne

osnovice

1 Mesečna bruto zarada 15,000 60,000 500,000 2 Neoporezivi deo zarade 11,000 11,000 11,000 3 Porez na zaradu [(1)-(2)]x10% 400 4,900 48,900

4 Najniža osnovica za obračun doprinosa 21,210 21,210 21,210 5 Najviša osnovica za obračun doprinosa 300,510 300,510 300,510 6 Osnovica za obračun doprinosa 21,210 60,000 300,510

7Doprinosi za socijalno osiguranje na teret zaposlenog (7.1)+(7.2)+(7.3) 4,009 11,340 56,796

7.1 Penzijsko i invalidsko (6)*12,00% 2,545 7,200 36,061 7.2 Zdravstveno osiguranje (6)*6,15% 1,304 3,690 18,481

7.3Osiguranje za slučaj nezaposlenosti (6)*0,75% 159 450 2,254

8Doprinosi za socijalno osiguranje na teret poslodavca (8.1)+(8.2)+(8.3) 4,009 11,340 56,796

8.1 Penzijsko i invalidsko (6)*12,00% 2,545 7,200 36,061 8.2 Zdravstveno osiguranje (6)*6,15% 1,304 3,690 18,481

8.3Osiguranje za slučaj nezaposlenosti (6)*0,75% 159 450 2,254

9 Neto zarada (1) - (3) - (7) 10,591 43,760 394,304

10Ukupan trošak poslodavca (1)+(8) ili (9)+(3)+(7)+(8) 19,009 71,340 556,796

11Fiskalno opterećenje neto zarade ((3)+(7)+(8))/(9) 79% 63% 41%

12Fiskalno opterećenje ukupnog troška poslodavca ((3)+(7)+(8))/(10) 44% 39% 29%

Bruto zarada

Porez na prihode od samostalne delatnosti

Predmet oporezivanja prihod ostvaren pružanjem profesionalnih usluga, kao i od

drugih delatnosti, koji nije oporezovan po drugom osnovu

Poreski obveznik preduzetnik (npr. frizeri, advokati, poljoprivrednici...)

Poreska osnovica - oporeziva dobit koja se utvrđuje: u skladu za Zakonom o porezu na dobit (preduzetnici koji vode

dvojno knjigovodstavu) ili Zakonom o porezu na dohodak građana (preduzetnici koji vode

prosto knjogovodstvo)

Poreska stopa iznosi 10% Poreske olakšice se odobravaju na način definisan

Zakonom o porezu na dobit

Porez na prihode od samostalne delatnosti

Mogućnost paušalnog oporezivanja za lica koja nisu u stanju da vode poslovne knjige ili

bi im vođenje knjiga otežalo obavljanje delatnosti

Paušalni prihod i iznos poreske obaveze određuje Poreska uprava

Pravo na paušalno oporezivanje nemaju: Osnivači ortačkih radnji Preduzetnici koji ostvaruju prihod iznad određenog

iznosa (sada preko 8 mliona dinara) Obveznici PDV, i dr.

Porez na prihode od autorskih prava, intelektualne svojine i sl.

Poreski obveznik fizičko lice imalac prava ili naslednik koji ostvaruju

prihod po ovom osnovu

Poreska osnovica neto prihod (bruto prihod umanjen za stvarne ili

normirane troškove koji iznose 34%/43%/50% bruto prihoda)

Nominalna poreska stopa iznosi 20% ... a efektivna?

Nema poreskih oslobađanja ... ali postoji mogućnost vremenskog razgraničenja

prihoda do 5 godina

Porez na prihode od kapitala

Predmet oporezivanja prihodi od kamata, dividendi, udela u dobiti, izdavanja u

zakup nepokretnosti Poreski obveznik

fizičko lice koje ostvaruje te prihode poreski platac je preduzeće koje isplaćuje dividendu,

banka koja isplaćuje kamatu...

Poreska osnovica - ostvareni bruto prihodi Poreska stopa iznosi 15% Poreska oslobađanja

kamate na dinarsku štednju i prihod od hartije od vrednosti države i NBS

Obračun poreza na dohodak fizičkih lica po osnovu dividende/kamate/zakupnine

Vrsta prihoda Dividenda

1. Bruto prihod 10.000

2. Poreska osnovica 10.000

3. Poreska stopa 15%

4. Poreska obaveza (2) x (3) 1.500

Porez na kapitalne dobitke

Predmet oporezivanja kapitalni dobitak koji se definiše kao razlika između prodajne i

revalorizovane nabavne cene oporezuje se realizovani dobitak prilikom prodaje:

prava vlasništva nad nekretninama udela i vlasničkih hartija od vrednosti i dr.

Poreska osnovica pozitivna razlika između prodajne cene i revalorizovane nabavne

cene Prodajna cena je ugovorene cena ili cena koju odredi poreski organ (ako

je ugovorena cena manja od tržišne)

Poreska stopa iznosi 15%

Mogućnost prebijanja kapitalnih dobitaka i kapitalnih gubitaka, kao i prenošenje gubitaka u naredni period (do pet godina)

Poresko oslobađanje pri prodaji nekretnina, ako poreski obveznik ostvareni prihod

iskoristi za rešavanje stambenog pitanja (sopstvenog ili članova porodice)

Porezi na ostale prihode

Ostali prihodi od izdavanje pokretnih stvari u zakup, dobitaka od igara na

sreću, od osiguranja lica, prihodi sportista i sportskih stručnjaka i dr.

Poreski obveznik - fizičko lice koje ostvruje navedene prihode Poreski platac – isplatilac prihoda

Poreska osnovica ostvareni bruto prihod umanjen za normirane troškove

Kod igara na sreću nema normiranih troškova, ali postoji minimalni iznos za oporezivanje

Poreska stopa iznosi 20%

Godišnji porez na dohodak građana

Poreski obveznici su: Lica koja su ostvarila dohodak veći od trostrukog iznosa

godišnje prosečne zarade

Godišnji PDG u Srbiji plaća oko 17 hiljada ljudi (<1% ukupnog broja poreskih obveznika)

Predmet oporezivanja zbirni iznos svih oblika prihoda osim prihoda od kapitala,

kapitalne dobiti i dobitaka od igara na sreću

Dohodak za oporezivanje Zbirni godišnji prihod umanjen za porez na dohodak i

doprinose za socijalno osiguranje plaćene tokom godine, kao i za neoporezivi deo dohotka

Godišnji porez na dohodak građana

Poreska osnovica - razlika između dohotka za oporezivanje i ličnih odbitaka:

• Za poreskog obveznika u iznos od 40% od prosečne godišnje zarade u Srbiji

• Za svako izdržavano lice u iznosu 15% od prosečne godišnje zarade u Srbiji

• Navedeni odbici mogu da iznose najviše 50% dohotka za oporezivanje

Poreske stope su progresivne i iznose: • 10% - do nivoa šestostruke prosečne godišnje zarade, odnosno 15% na

iznos preko šestostruke prosečne godišnje zarade • 10% do nivoa osmostruke prosečne godišnje zarade, odnosno 15% na

iznos preko osmostruke prosečne godišnje zarade (za rezidente strance i rezidente građane Srbije upućene na rad u inostranstvo)

Zadatak 1.

Novak Đoković je poreski rezident Monaka. On je u 2013. godini ostvario sledeće prihode: prihod od dividende iz Nemačke, prihod od pobede na teniskom turniru u SAD i prihod od davanja u zakup stana u Srbiji.

Na koje bi prihode Novak Đoković trebalo da plati porez u Srbiji?

...a na koje prihode bi trebalo da plati porez u Srbiji, kada bi bio poreski rezident Srbije?

Zadatak 2.

Ivana je u novembru 2013. godine ostvarila bruto zaradu od 50.000 dinara, Jovan je ostvario bruto zaradu od 12.000, a Tamara bruto zaradu od 380.000 dinara. Prosečna zarada u Srbiji iznosi 45.000 dinara. Neoporezivi limit iznosi 11.000 dinara.

Koliko iznosi Ivanina, Jovanova i Tamarina obaveza za porez na zaradu?

Koliko iznosi obaveza za doprinose za socijalno osiguranje na teret zaposlenog za svakog od njih? A na teret poslodavca?

Koliko iznosi neto zarada svakog od njih? Koliko svako od njih ukupno košta svojeg poslodavca?

Zadatak 3. – za domaći

Na osnovu rezultata dobijenih u zadatku 2, ocenite da li je fiskalni tretman zarada zaposlenih u Srbiji progresivan, proporcionalan ili regresivan. Odgovor obrazložite analitički i grafički.

Zadatak 4. - domaći

Petrova obaveza za porez na zaradu u novembru 2012. iznosi 40.000 dinara. Neoporezivi deo zarade je 7.822. dinara, a prosečna bruto zarada u Srbiji iznosi 50.000 dinara. Koliko iznosi Petrova neto zarada, a koliko on ukupno košta svojeg poslodavca?

Domaći zadatak za danas

Vlada u cilju smanjenja fiskalnog deficita namerava da ostvari dodatne poreske prihode u iznosu od 10 mlrd dinara. Predstavnici jedne političke opcije zalažu se za to da se uvede opšti porez na dohodak građana po jedinstvenoj stopi. Ukupan godišnji dohodak građana iznosi 100 mlrd dinara, dok dohodak od kapitala (pq) iznosi 33 mrld dinara. Kompenzovana elastičnost tražnje za ukupne dohotke građana iznosi 0,3, dok kompenzovana elastičnost tražnje za dohotke od kapitala iznosi 1,5.

Izračunajte višak poreskog tereta (kao % poreskih prihoda) koji bi nastao u slučaju uvođenje ovog poreza?