Mali tablo analizi

Taner ERASLAN

MALİ TABLOANALİZİ

NELER PAYLAŞACAĞIZ?1. Mali Tablo ve Analizi

2. Devlet Muhasebesinin Gelişimi

3. Kamu Kurumları Mali Tabloları

4. Sayıştayca Yapılacak Mali Tablo Denetimi

5. Mali Tablolarının Analizi

5.1. Teorik Rasyolar

5.2. Mali Oranlar

5.3. İdari Rasyolar

5.4. Yasal Rasyolar

5.5. Uluslararası Rasyolar

Belediyelerde Devlet Muhasebesinin Gelişimi

Nedir Muhasebe?

İşletmelerin iktisadi etkinlikleri sonucu ortaya çıkan,

varlıkları ve yükümlülükleri üzerinde değişme yaratan mali nitelikli

işlemlere ilişkin bilgileri

Kaydetme,

Sınıflandırma,

Özetleme,

Çözümleme,

Yorumlama ilke ve yöntemleridir.

Devlet Muhasebenin Anlamı

Muhasebe sistemi; karar, kontrol ve hesap verme süreçlerinin

etkili çalışmasını sağlayacak ve malî raporların düzenlenmesi ile kesin

hesabın çıkarılmasına temel olacak şekilde kurulur ve yürütülür.

Kamu hesapları, kamu idarelerinin gelir, gider ve varlıkları ile

malî sonuç doğuran ve öz kaynağın artmasına veya azalmasına neden

olan her türlü işlemlerle garantilerin ve yükümlülüklerin belirlenmiş bir

düzen içinde hesaplara kaydedilerek, yönetim ve denetim yetkilileriyle

kamuoyuna gerekli bilgilerin sağlanması amacıyla tutulur.

(5018 sayılı Kanun, 49.madde)


Muhasebe Yönetmelikleri(Muhasebe işlemlerine, hesap planlarına ve işlemlerin muhasebeleştirilmesinde

kullanılacak belgelerin şekil ve türlerine ilişkin düzenleme,)

Maliye Bakanlığı(Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği)

İçişleri Bakanlığı(Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği)

Maliye Bakanlığı(Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği)* Çerçeve hesap planı

* Düzenlenecek raporların şekil, süre ve türleri

DEVLET MUHASEBESİ STANDARTLARI KURULU Muhasebe ve raporlama standartları


Devlet Muhasebesinin Temel Kuralları - 1

Bir ekonomik değer yaratıldığında, başka bir şekle

dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde

veya yok olduğunda muhasebeleştirilir.

Bütün malî işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve her muhasebe kaydının

belgeye dayanması şarttır.

Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri malî yılın hesaplarında

gösterilir.


Devlet Muhasebesinin Temel Kuralları – 2

Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda

muhasebeleştirilir.

Malî istatistikler, uluslararası standartlara uygun olarak bütünlük,

güvenilirlik, kullanışlılık, yöntemsel geçerlilik ve ulaşılabilirlik ilkeleri

çerçevesinde; yeterli mesleki eğitimi almış personel tarafından

muhasebe kayıtlarındaki verilere dayanılarak ve istatistiksel yöntemler

kullanılarak hazırlanır.

Malî istatistiklerin hazırlanmasında kamu idarelerinin yöneticileri uygun

kurumsal çevrenin oluşturulması için gerekli önlemleri alır.


Belediyelerin Muhasebe Sistemi

1931 yılında, 1580 sayılı Belediye Kanununa dayanılarak, “Belediye

Muhasebe Usulü Tüzüğü” ile “Belediyelerin Bütçe ve Muhasebe

Usulü Yönetmeliği” yayımlanmıştır.

1990 yılında, yeni tüzük ve yönetmelik yayımlanmış ve 1992 yılında

da yeni düzenlemeler uygulanmaya başlanmıştır.

2006 yılında, “Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği”

yayımlanmış, yukarıda belirtilen yönetmelik ve tüzük yürürlükten

kaldırılmıştır.


Kesin Mizan Mali Tablo AnaliziMali Tablo

Dönem Sonu İşlemleri

Dönem Sonu Öncesi İşlemleri

Yevmiye Defteri

ÖEB

MİF

Sonraki Slayt

Geçici Mizan

Gün Sonu- Hafta Sonu-Aysonu İşlemleri Envanter İşlemleri Hataların Düzeltilmesi

Büyük DefterYardımcı Defter

Dışsal-Avans-Taahhüt-Teminat

İçsel

FaturaHarcama Talimatı

Ödenek

Bütçe

Mali Tablo Analizi

YÖNETİM BİLGİ SİSTEMİ (YBS)

Yönetim Dönemi Hs.

MALİ TABLO- Resmi Tablolar- Özel Tablolar

Bütçe

Faaliyet Raporu

Kesin Hesap

Karar Destek Sistemi (KDS)

Bütçe Hazırlama Prosesleri

Ulusal Dokümanlar

Hükümet Politikaları

Kalkınma Planı ve Yıllık ProgramlarOrta Vadeli ProgramOrta Vadeli Mali Plan

İdare Stratejik Planı

İdare Performans Programı

İdare Bütçesi

İdare Faaliyet Raporu

Harcama Birimi BPerformans Programı

Harcama Birimi APerformans Programı

KamuİdaresiDüzeyi

ÜlkeDüzeyi

1 Yıllık

Orta ve Uzun Dönemli

Finansal analiz, bilanço ve gelir tablosunda yer alan oldukça hacimli bir rakamlar kümesinden, anlamlı finansal oranlar oluşturmak suretiyle özet bilgiler çıkarmak işlemidir.

Analizle İlgili Taraf Analizin Amacı İlgi Alanı

Kısa Vadeli Borç Veren Kredi Güveni Likidite, Döner Sermaye Ve Firmanın Kısa Vadeli Borçlarını Ödeme Kapasitesi

Uzun Vadeli Borç Veren

Kredi Güveni Firmanın Borcunu Ödeyebilme Yeterliliği

Hissedar (Yatırımcı) Yatırım Verimi Firmanın Karlılığı, Hisse Başına Kazanç, Hisse Başına Kar Payı

Yönetim VerimlilikKarlılık Oranıİç KontrolFinansal Sağlık

Toplam Aktiflerin Verimlilik Oranı, Öz Sermayenin Verimlilik Oranı

Hükümet VergiVerimlilik

Katma Değer, Hisse Başına Kazanç, Muhasebe Düzenine Uyum

Nedir Mali Tablo?

Mali Tablolar, muhasebe sistemi içinde kaydedilen ve toplanan

bilgilerin, belirli zaman aralıklarıyla bu bilgileri kullanacak olan

kişilere iletilmesini sağlayan araçlar olup, kurumsal birimlerin mali

yapıları hakkında bilgi vermektedirler.

Mali Tablolar, genel olarak kaynakların dağıtımı, uygulanan mali

politikaların etkileri ile ileriye yönelik politika oluşturulması ve karar

verilmesinde, kamu idaresinin mali durumu, performansı ve nakit

akımları hakkında kullanıcılara kapsamlı bilgi sağlar.

Belediye Mali Tabloları

Mali tablolar kamu idarelerinin;a) Kaynaklarının dağılımı ve kullanımını,b) Faaliyetlerinin nasıl finanse edildiği ve nakit ihtiyacının nasıl

karşılandığını, c) Faaliyetlerini finanse edebilme ve sorumlulukları ile

taahhütlerini yerine getirebilme yeteneğini,d) Mali durumu ve mali durumundaki değişiklikleri, e) Faaliyetlerindeki performans, etkinlik ve başarısını, f) Kendilerine sağlanan kaynakları bütçelerine uygun ve yasal

şekilde kullanıp kullanmadıklarını,g) Mali işlemlerinde saydam olup olmadıklarını ve hesap

verilebilirliğini,gösterir.


Mali Tablolar;

Mali tabloların, kullanıcıların karşılaştırma yapabilmelerini mümkün kılmak için son üç dönemin verilerini de içermeleri ve herkes tarafından anlaşılmalarını sağlayacak şekilde ve açıklamaları ile birlikte hazırlanmaları esastır.

Kapsama dahil her kamu idaresi bir kurumsal birimdir ve bunlar raporlama birimi olarak adlandırılır.

Kapsama dahil diğer kamu idarelerinin muhasebe yetkilileri, mali tabloların belirlenen standartlara uygun olarak hazırlanmasından ve belirlenen süreler içinde Bakanlığa gönderilmesinden; kurumların yöneticileri de bu hususları gözetmekten sorumludur.


Hazırlanacak olan mali tabloların şekli Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği (17 tane) ve Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği (18 tane) ekinde bulunmaktadır.

Mali tabloların şekilleri üzerinde değişiklik yapmaya, kamu idareleri itibarıyla türlerini belirlenmeye veya ihtiyaç duyulması halinde yeni mali tablolar oluşturmaya ve elektronik ortamda alınmasıyla ilgili düzenlemeler yapmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Düzenlenecek temel mali tablolarKamu idarelerince aşağıda sayılan mali tablolar hazırlanır ve

kamuoyunun bilgisine sunulur.a) Bilançob) Faaliyet Sonuçları Tablosuc) Bütçe Uygulama Sonuçları Tablosud) Nakit Akım Tablosu....


Sayıştay tarafından bir kamu idaresi hesabına ilişkin olarak yapılacak düzenlilik denetiminin amacı; Kamu idaresinin hesap ve işlemleri ile mali rapor ve tablolarının,

mali raporlama standartları doğrultusunda denetlenen kamu idaresinin mali durumunu ve faaliyet sonuçlarını tüm önemli yönleriyle doğru ve güvenilir bir biçimde gösterip göstermediği,

Kamu idaresinin gelir, gider, mal ile diğer hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığı,

hakkında denetim görüşü oluşturmak, mali yönetim ve iç kontrol sistemlerini değerlendirmek, kanun ve diğer hukuki düzenlemelere aykırı işlemleri ve sebep olunan kamu zararlarını tespit etmektir

Sayıştayca Yapılacak Mali Tablo Denetimi

“Sayıştay Başkanlığı, Düzenlilik Denetim rehberi, Sayfa:19”

Düzenlilik denetiminde denetim görüşü makul güvence elde edilmesi şeklinde oluşturulur. Makul güvence, yeterli ve uygun denetim kanıtlarını toplamak suretiyle aşağıdaki unsurlara ilişkin olarak elde edilir; Mali rapor ve tabloların şekil ve içerik açısından öngörülen mali raporlama sistemine uygunluğu, Mali rapor ve tablolarda yer alan rakamların kuruma ilişkin tüm işlemleri içerecek şekilde doğru ve güvenilir olduğu, Kuruma tahsis edilen kamu kaynaklarının yetkili organca öngörülen amaçlara ve hizmetlere harcandığı, Gelir, gider ve mallara ilişkin hesap ve işlemlerin kanun ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olarak yapıldığı.


Sayıştay Denetçisi, denetim prosedürlerini uygularken aşağıda sayılan kanıt toplama tekniklerinden birini ya da bir kaçını kullanarak denetim kanıtı elde eder.

Kayıt ve belgelerin incelenmesi, Fiili-fiziki inceleme, Gözlem, Yazılı veya sözlü bilgi alma, Karşılaştırma, Teyit, Yeniden hesaplama, mali tablolara kaynak teşkil eden belge ve

kayıtların matematiksel doğruluğunun kontrol edilmesidir. Yeniden uygulama, Bilgisayar destekli denetim teknikleri



Mali Rapor ve Tablolara İlişkin Sorumluluklar

Kamu idarelerinin üst yönetimlerinin, uygulanmakta olan mali

raporlama sistemine uygun olarak mali rapor ve tabloların hazırlanmasından

ve sunumundan doğan sorumluluğu aşağıdaki hususları içerir:

Mali tabloların önemli hata içermeyecek şekilde hazırlanması ve

sunumu ile ilgili iç kontrolün tasarlanması, uygulanması ve

sürdürülmesi,

İlgili muhasebe sisteminin uygulanması,

Bütçenin hazırlanması ve uygulanması,

İç Kontrol Güvence Beyanının verilmesi.



Mali Tabloların İncelenmesi

Mali tabloların yasal gereklere uygun olup olmadığı,

Muhasebe uygulamalarının, hesap talimatlarına uygun olup olmadığı, gerektiği şekilde açıklanıp açıklanmadığı, istikrarlı şekilde uygulanıp uygulanmadığı ve denetlenen kuruma uygun olup olmadığı,

Bir bütün olarak mali tabloların, denetlenen kurum hakkındaki bilgilerle tutarlı ve denetim prosedürlerinin sonuçlarına uygun olup olmadığı,

Mali tablolardaki açıklamaların makul olup olmadığı,

Mali tablolarda yer alan ara toplamlar ile toplam miktarın uyumlu olup olmadığı



Mali tablolar, Sayıştay’ın kurumu tanımasını sağlayacaktır.

1. Planlaması,

Denetlenen Kurumun Tanınması

Önemliliğin Belirlenmesi

İç Kontrol Sisteminin Tanınması

Risk Değerlendirmesi

Denetim Yaklaşımının Belirlenmesi

İncelenecek İşlemlerin Belirlenmesi ve Örnekleme

1. Uygulaması,

2. Raporlaması,

3. İzlemesi.


“Sayıştay Başkanlığı, Düzenlilik Denetim rehberi”

Kurum tanıma çalışmaları kapsamında Sayıştay aşağıdaki incelemeleri yapacak: Kurum faaliyetleri, kurumun mali yapısı, muhasebe, iç kontrol sistemleri ve bilişim sistemleri ile diğer ilgili hususlarda yeterli bilgiye sahip olunması, Önceki döneme ait mali tablolar, faaliyet raporu, mali istatistikler ile stratejik plan, performans programı, bütçe ve diğer ilgili belgelerin incelenmesi, Kurumun ürettiği ya da üretmesi gereken mali tabloların çeşitlerinin ve dönemlerinin tespitinin yapılması, Mali tablo ve muhasebeye ilişkin kurum içi raporlama sürecinin incelenmesi.



DÜZENLİK DENETİMİNİN HEDEFİ

Denetlenen kurumun mali rapor ve tablolarında ve bunları oluşturan hesap ve işlemlerde açıkça veya zımnen ifade edilen beyanların doğruluğu, güvenilirliği ve uygunluğunun denetçi tarafından test edilmesidir.

Denetim hedefleri, denetlenen kurumun varlık ve kaynak hesapları ile gelir ve gider hesaplarına ve mali tabloların sunumu ve dipnotlarına ilişkin olmak üzere üç grupta ele alınmaktadır.

Denetçi denetim hedeflerini, mali tabloların dayandığı tüm hesap ve işlemlerde ve mali tablo dip notları ile açıklamalarında önemli hata riskini değerlendirmek ve denetim prosedür ve tekniklerini planlamak amacıyla kullanır.

Denetçi her bir denetim hedefine ilişkin denetim kanıtı elde etmelidir.

Gelir –Gider Hesapları/Gelir Tablosuna İlişkin Denetim Hedefleri

Tamlık: Mali tabloların kapsadığı döneme ilişkin gelir ve gider işlemlerinin tamamı kaydedilmeli ve ait olduğu mali tabloya yansıtılmalıdır. Doğruluk: Tüm gelir ve gider işlemleri gerçek değeriyle kaydedilmiş olmalıdır. Tüm gelir ve giderler, ait olduğu mali tabloda uygun tutarlarla ifade edilmelidir. Gerçekleşme: Tüm gelir ve gider işlemleri mali tabloların ilgili olduğu dönemde gerçekleşmiş olmalı ve bunlara ilişkin kayıtlar kurumun gerçek işlemlerini yansıtmalıdır.Dönemsellik: Kayıtlarda yer alan tüm işlemler ilgili dönem içinde veya sonuçları itibariyle o dönemle ilgili olmalıdır. Uygunluk: Kurumlar, yasalarla kendilerine verilen görevleri ifa ederken mevzuata uygun hareket etmekle yükümlüdürler. Kurumların mali tablolarındaki kayıt ve bilgiler ile bunların dayandığı gelir, gider ve mal işlemleri kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olmalıdır. Sınıflandırma: Tüm gelir ve gider işlemleri doğru hesaplara kaydedilmiş olmalıdır.

Varlık ve Kaynak Hesaplarına/Bilançoya İlişkin Denetim Hedefleri

Tamlık: Mali tablolar, düzenleniş tarihi itibari ile denetlenen kurumun tüm varlıklarını ve kaynaklarını göstermelidir. Kurumun bilançosunda ya da mali tablolarında yer alması gereken varlıklar ve kaynaklar kayıt dışı bırakılmamalıdır. Aidiyet: Varlık ve kaynaklar, bilanço tarihi ya da mali tablonun düzenlendiği tarih itibariyle denetlenen kuruma ait ya da kurumun kullanımında olmalıdır. Değerleme: Varlık ve kaynaklar, bilanço tarihi ya da mali tablonun düzenlendiği tarih itibariyle taşıdığı değeri göstermelidir. Varlık ve kaynaklara ilişkin mevzuatın öngördüğü değerleme yapılmalıdır.Mevcudiyet: Varlık ve kaynaklar, bilanço tarihi ya da mali tablonun düzenlendiği tarih itibariyle denetlenen kurumda mevcut olmalıdır. Fiilen mevcut olmayan varlıklar veya hukuken ödenmeyecek borçlar bilançoda ya da mali tablolarda yer almamalıdır. Uygunluk: Varlık ve kaynakların elde edilmesi ve kullanılmasına ilişkin işlemler kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olmalıdır. Sınıflandırma: Varlık ve kaynaklar ilgili hesaplara kaydedilmiş olmalıdır.

Mali Tabloların Sunumuna ve Dipnotlarına İlişkin Denetim Hedefleri

Gerçekleşme: Düzenleyici hesaplarda yer alan bilgilerle dipnotlardaki açıklamalar gerçekleşmiş işlemlere veya olaylara dayanmalıdır.

Tamlık: Mali tablolara ilişkin dipnotlarda ve düzenleyici hesaplarda yer alması gereken tüm bilgiler beyan edilmiş olmalıdır.

Sınıflandırma ve Anlaşılırlık: Mali tablolarda yer alan bilgiler doğru hesaplara kaydedilmeli (uygun şekilde sınıflandırılmalı), uygun şekilde sunulmalı ve bunlara ilişkin dipnotlar anlaşılır olmalıdır.

Uygunluk: Mali tablolara ilişkin dipnotlarda ve düzenleyici hesaplarda yer alan bilgiler kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olmalıdır.

Doğruluk ve Değerleme: Mali tablolara ilişkin dipnotlarda ve düzenleyici hesaplarda yer alan bilgiler doğru olarak ve gerçek tutarlarda beyan edilmelidir.

4.1. TEORİK RASYOLAR1. Cari Oran: Dönen varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynaklar

arasındaki sayısal ilişkiyi gösteren bir orandır. Bu oran, genel likidite durumunu yansıtır ve dönen varlıkların kısa vadeli yabancı kaynaklara bölünmesi suretiyle hesaplanır.

Bu oranın 1’den büyük olması gerekmektedir.

Cari Oran = Dönen Varlıklar

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Sonuç

1. Belediye 3,70 Olumlu2. Belediye 2,44 Olumlu3. Belediye 3,92 Olumlu4. Belediye 4,59 Olumlu5. Belediye 9,25 Olumlu6. Belediye 0,51 Olumsuz7. Belediye 1,57 Olumlu8. Belediye 2,16 Olumlu9. Belediye 2,45 Olumlu10. Belediye 1,00 Olumsuz11. Belediye 5,60 Olumlu12. Belediye 1,93 Olumlu13. Belediye 236,44 Olumlu14. Belediye 0,43 Olumsuz

Oranın 2’den fazla idarenin ihtiyacından fazla dönen varlıkları olduğunu göstermektedir.

2. Nakit Oranı: Para ve benzeri değerlerin kısa vadeli yabancı kaynaklara oranıdır. Mevcut hazır değerlerin, kısa vadeli borçları ne ölçüde karşıladığını ölçmede kullanılır. Bu oran idarenin acil ihtiyaç duyduğu nakit oranını yansıtır.

Oranın 0,20 nin altında ve çok üstünde olması durumları nakit yönetiminde sıkıntı olduğu sinyalini verir.

Nakit Oran = Hazır Değerler

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar1. Belediye 1,21 olumlu2. Belediye 0,27 olumlu3. Belediye 1,78 olumlu4. Belediye 0,04 olumsuz5. Belediye 3,63 olumlu6. Belediye 0,11 olumsuz7. Belediye 0,54 olumlu8. Belediye 0,24 olumlu9. Belediye 0,06 olumsuz

10. Belediye 0,04 olumsuz11. Belediye 0,27 olumlu12. Belediye 0,21 olumlu13. Belediye 36,38 olumlu14. Belediye 0,10 Olumsuz

3. Finansman Oranı (Ödeme Gücü Katsayısı): İdarenin mali yeterliliğinin araştırılmasına olanak veren orandır.

Bu oranın en az 1 olması gerekmektedir.

Finansman Oranı = Öz Kaynaklar

Toplam Yabancı Kaynaklar

1. Belediye 12,13 olumlu2. Belediye 0,96 olumsuz3. Belediye 10,43 olumlu4. Belediye 4,28 olumlu5. Belediye 2,65 olumlu6. Belediye 8,74 olumlu7. Belediye 0,19 olumsuz8. Belediye 8,34 olumlu9. Belediye 2,24 olumlu

10. Belediye 1,74 olumlu11. Belediye 11,68 olumlu12. Belediye 0,19 olumsuz13. Belediye 1,71 olumlu14. Belediye 7,13 olumlu

4. Finansal Kaldıraç Oranı: Kısa ve uzun vadeli yabancı kaynakların aktif toplamına bölünmesiyle elde edilir.

Bu oran varlıkların yüzde kaçının yabancı kaynaklardan finanse edildiğini gösterir.

Finansal Kaldıraç Oranı = Yabancı Kaynaklar

Aktif Toplam

1. Belediye 0,07 olumsuz2. Belediye 0,41 olumsuz3. Belediye 0,07 olumsuz4. Belediye 0,11 olumsuz5. Belediye 0,23 olumsuz6. Belediye 0,10 olumsuz7. Belediye 0,53 olumsuz8. Belediye 0,09 olumsuz9. Belediye 0,21 olumsuz

10. Belediye 0,35 olumsuz11. Belediye 0,06 olumsuz12. Belediye 0,69 olumsuz13. Belediye 0,00 olumsuz14. Belediye 0,12 olumsuz

4.2. Mali Oranlar

1. Borçların Özkaynaklara Oranı(Kısa Vadeli Borçlar + Uzun Vadeli Borçlar) / Özkaynaklar

1. Belediye 0,0822. Belediye 1,0413. Belediye 0,0964. Belediye 0,2345. Belediye 0,3786. Belediye 0,1147. Belediye 5,2808. Belediye 0,1209. Belediye 0,447

10. Belediye 0,57411. Belediye 0,08612. Belediye 5,29013. Belediye 0,58614. Belediye 0,140

2. Kısa Vadeli Borçların Özkaynaklara OranıKısa Vadeli Borçlar / Özkaynaklar



3. Uzun Vadeli Borçların Özkaynaklara OranıUzun Vadeli Borçlar / Özkaynaklar

1. Belediye 0,042. Belediye 0,723. Belediye 0,004. Belediye 0,035. Belediye 0,316. Belediye 0,097. Belediye 2,948. Belediye 0,009. Belediye 0,1710. Belediye 0,5011. Belediye 0,0012. Belediye 4,1913. Belediye 0,0014. Belediye 0,03

4. Maddi Duran Varlıkların Özkaynaklara OranıMaddi Duran Varlıklar / Özkaynaklar



4.3. İdari Rasyolar

1. Bütçe Tutarlılık Rasyosu: Bu rasyo bütçe kanununda öngörülen ödeneğin dönem sonunda ne kadar aşıldığını ve stratejik planda belirlenen hedeften ne kadarlık bir sapma olduğunu görmemizi sağlar.

Bütçe Tutarlılık Rasyosu= (Gerçekleşen Bütçe Harcamaları / Öngörülen Bütçe Ödeneği) * 100

2. Tahakkuk/Tahsilat Rasyosu: İdareler gelir ve gider kalemlerinin tahakkuk ve tahsilat tutarlarını oranlayarak ilgili gelir ve gider kalemlerindeki artış ve azalışları takip edebilirler.

Tahakkuk/Tahsilat Rasyosu= (Tahsilat Tutarı / Tahakkuk Tutarı) * 100

4.4. Yasal Rasyolar

1. 5724 Sayılı 2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununda Öngörülenler: Kanunun 19. maddesinde;

“Bu Kanunun 1 inci maddesi ile belirlenen başlangıç ödeneklerinin yüzde ikisine kadar ikrazen özel tertip Devlet iç borçlanma senedi ihraç edilebilir.” denilmektedir.

Dev. İç Borç. Sen. İhraç Kısıtı= (İhr. Edil. Dev. İç Borç. Sen. Top. / Merkezi Yönetim Başlangıç Ödeneği) * 100 (< %2)

2. 5018 Sayılı Kanunda Öngörülenler: Kanunun 20. maddesinin “f” bendinde;

“Genel veya kısmi seferberlik, savaş ilanı veya Bakanlar Kurulu kararıyla zorunlu askeri hazırlıkların yapıldığı olağanüstü hallerde Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı bütçelerindeki mevcut ödenekler, bu idarelerin ödenek toplamları aşılmamak şartıyla, birleştirilerek kullanılabilir. Bu durumda da mevcut ödeneklerin yeterli olmaması halinde toplam ödenek tutarının yüzde on beşine kadar ek harcama yapılabilir.” denilmektedir.

Harcama Kısıtı = (Toplam Harcamalar–Bütçe Ödenekleri Toplamı/Bütçe Ödenekleri Toplamı) 100 (< %15)

3. Kanunun 21. maddesinde;

“Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçeleri arasındaki ödenek aktarmaları kanunla yapılır.

Ancak, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, aktarma yapılacak tertipteki ödeneğin yılı bütçe kanununda farklı bir oran belirlenmedikçe yüzde beşine kadar bütçeleri içinde ödenek aktarması yapabilirler. Bu şekilde yapılan aktarmalar, yedi gün içinde Maliye Bakanlığına bildirilir.” denilmektedir.

Buna göre;

Ödenek Aktarma Kısıtı= (Aktarılan Tutar / Aktarmanın Yapıldığı Tertip Ödeneği) x 100 (< %5)


“Merkezi yönetim bütçe kanununda belirtilen hizmet ve amaçları gerçekleştirmek, ödenek yetersizliğini gidermek veya bütçelerde öngörülmeyen hizmetler için, bu Kanuna ekli (24.12.2005 – 5436/10. md.) (I) sayılı cetvelde yer alan idareler ile (II) sayılı cetvelde yer alan idarelerden merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilecek olanların bütçelerine aktarılmak üzere, genel bütçe ödeneklerinin yüzde ikisine kadar Maliye Bakanlığı bütçesine yedek ödenek konulabilir.” denilmektedir.

Yedek Ödenek Kısıtı= (Yedek Ödenek /Genel Bütçe Ödenek Toplamı) * 100 (< % 2)

5. Kanunun 35. maddesinin ikinci fıkrasında;

“Sözleşmesinde belirtilmek ve yüklenme tutarının yüzde otuzunu geçmemek üzere, yüklenicilere, teminat karşılığında bütçe dışı avans ödenebilir. İlgili kanunların bütçe dışı avans ödenmesine ilişkin hükümleri saklıdır.” denilmektedir.

Bütçe Dışı Avans Kısıtı= Bütçe Dışı Avans/Yüklenme Tutarı x 100 (< %30)

6. 5393 Sayılı Kanunda Öngörülenler;

Kanunun 49. maddesinde;

“Belediyenin yıllık toplam personel giderleri, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarın yüzde otuzunu aşamaz. Nüfusu 10.000'in altında olan belediyelerde bu oran yüzde kırk olarak uygulanır.” denilmektedir.

K: Yeniden değerleme katsayısı

Y: Son yıl bütçe gelirleri

Personel Harcamaları Kısıtı= (Personel Giderleri / (Y x k)) *100 (< % 30)


“Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanır.” denilmektedir.

k: Yeniden değerleme katsayısı

Y: son yıl bütçe gelirleri

Borçlanma Kısıtı= (Faiz Giderleri + İç Borç + Dış Borç / (Y x k)) (> 1)

4.5. Uluslararası Rasyolar

1. Maastricht Kriterlerinde Öngörülenler: Maastricht Borçlanma Kısıtı

Maastricht Kriterleri metninde;

“Üye devletlerin kamu borçlarının GSYİH’lerine oranı %60’ı geçmemelidir.” denilmektedir.

Maastricht Borçlanma Kısıtı= İç Borç + Dış Borç / GSYİH * 100 (< % 60)

2. Maastricht Kamu Açığı Kısıtı

“Üye ülkelerin kamu açıklarının GSYİH' lerine oranı %3'ü geçmemelidir.” denilmektedir. Bu açık genel yönetim sektörünün tamamı için tahakkuk eden gelir ve gider farklarının GSYİH’ya oranını kapsar.

Maastricht Kamu Açığı Kısıtı= (GYKİ Gelirler. – Giderler) / GSYİH * 100 (< % 3)

KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ (YATAY ANALİZ)

Yatay analiz, farklı tarihlerde düzenlenmiş mali tablolarda yer alan kalemlerdeki değişikliklerin incelenmesi ve değerlendirilmesidir.

Bu analiz, yeni açıklanmış mali tablolarda yer alan kalemlerin geçmişteki aynı dönemdeki mali tablo kalemlerine bölünmesi ile elde edilen oranlar yardımı ile yapılır.

Yatay analizin en büyük üstünlüğü, incelenen işletmenin gelişme yönü hakkında bir görüş vermesidir.

Beklenmedik olaylar dışında, işletmenin geçmişteki eğilimine uygun bir şekilde gelişme göstereceği beklenebilir.

MALİ TABLOLARIN YATAY ANALİZİ


Kesin mizanda yer alan hesapların borç kalanları bilançonun aktif hesaplarını, alacak kalanları da bilançonun pasif hesaplarını oluşturur. Bilançolar, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde belirlenmiş ilkelere uygun olarak hazırlanır ve sunulur. Bilançolar, faaliyet dönemleri arasında karşılaştırma yapılabilmesini sağlamak üzere son üç faaliyet dönemine ilişkin verileri kapsayacak şekilde hazırlanır.

MALİ TABLOLARIN YATAY ANALİZİ2009

Mali Yılı2010

Mali Yılı%

AKTİF1.Dönen Varlıklar 90.303.986,61 122.904.783,69 36,12. Duran Varlıklar 266.367.103,44 134.220.248,72 -49,6

PASİF3. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 100.070.078,00 115.690.908,63 15,64. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 17.440.640,26 10.266.711,15 -41,15. Öz Kaynaklar 239.160.371,79 131.167.412,63 -45,2

TOPLAM 356.671.090,05 257.125.032,41 -27,9

Faaliyet dönemi içinde paraya dönüştürülebilecek veya kullanılarak tüketilecek varlıklarda (dönen varlıklar) artış oranı, kısa vadeli yabancı kaynaklardaki artış oranından daha fazla gerçekleşmiştir.

Paraya dönüştürülmesi öngörülmeyen ve hizmetlerinden bir faaliyet döneminden daha uzun süre yararlanılacak varlıklar ve vadesi faaliyet dönemini aşan alacaklarda (duran varlıklar) ciddi bir azalış araştırılmalıdır.

Uzun vadeli yabancı kaynaklarda azalışa karşın, kısa vadeli yabancı kaynaklarda artış bulunmaktadır.

Öz kaynaklarda fark ciddi bir azalış göstermektedir.


Mali Yılı2010

Mali Yılı%

10 Hazır Değerler 1.313.111,57 3.410.905,29 159,8102 Banka Hesabı 559.568,20 1.037.387,18 85,4103 Verilen Çekler ve Gönd. E. H. -38.591,58 -5.597,90 -85,5109 Banka Kredi Kart. Alacaklar H. 792.134,95 2.379.116,01 200,3

6183 sayılı Kanun’un 41.maddesi gereği kredi kartları için belirlenen 20 günlük süreye dikkat ediliyor mu?

Hazır değerlerde ciddi bir artış söz konusu, kredi kartı tahsilatındaki oran artışı fazla olduğu için vergi gelirlerinde ciddi bir tahsilat artışı var.


Mali Yılı2010

Mali Yılı%

12 Faaliyet Alacakları 60.259.841,76 77.658.866,57 28,9121 Gelirlerden Takipli Alacaklar H. 60.259.841,76 77.652.285,35 28,9126 Verilen Depozito ve Tem. H. 0,00 6.581,22

14 Diğer Alacaklar 371.655,32 365.152,65 -1,7140 Kişilerden Alacaklar 371.655,32 365.152,65 -1,7

15 Stoklar150 İlk Madde ve Malzeme H. 1.365.988,46 1.906.485,74 39,6

Takipli alacaklarında ciddi bir artış görülmekte, gelir takip ve tahsilinde etkin çalışılıyor mu?

140 Kişilerden Alacaklar Hesabında yer alan tutarlar için gerekli takibat işlemleri etkin yürütülüyor mu?

Tüketim malzemesi alımında ciddi bir artış görülmektedir.


Mali Yılı2010

Mali Yılı%

16 Ön Ödeme 0,00 431.650,19162 Bütçe Dışı Avans ve Krediler 0,00 411.650,19165 M.D.A. Avans ve Krediler H. 20.000,00

19 Diğer Dönen Varlıklar 26.993.389,50 39.131.723,25 45,0190 Devreden KDV H. 26.993.389,50 39.131.723,25 45,0

Devreden KDV hesabında artış araştırılmalıdır.

24 Mali Duran Varlıklar 4.713.137,39 6.141.850,74 30,3240 Mali Kur. Yatırılan Sermayeler H. 4.713.137,39 6.141.850,74 30,3

25 Maddi Duran Varlıklar 261.545.966,05 128.078.397,98 -51,0250 Arazi ve Arsalar H. 99.190.470 42.041.636,89 -57,6251 Yer Altı ve Yer Üstü Düzenleri H. 0,00 243.923.063,62252 Binalar H. 82.994.853,53 79.912.410,50 -3,7253 Tesis, Makine ve Cihazlar 1.969.489,08 2.561.156,80 30,0254 Taşıtlar H. 4.260.404,15 4.587.698,15 7,7255 Demirbaşlar H. 2.806.666,33 4.767.651,23 69,9257 Birikmiş Amortismanlar H. -277.460.680,92258 Yapılmakta Olan Yatırımlar H. 70.324.082,96 27.745.461,71 -60,5

26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 108.000,00 0,00 -100,0260 Haklar 108.000,00 108.000,00 0,0268 Birikmiş Amortismanlar H. -108.000,00

Duran varlıklarda azalışın nedeni amortisman uygulamasından kaynaklanmaktadır. Demirbaşlarda ciddi bir artış gözlenmektedir.????? 250 nolu hesapta düşüş, 251 nolu hesapta ciddi bir artış gözlenmektedir.Yatırımların çoğu tamamlanmıştır.


30 Kısa Vadeli İç Mali Borçlar 204.000 709.025,00 247,6303 Kamu İdarelerine Mali Borçlar H. 204.000 709.025,00 247,6

32 Faaliyet Borçları 27.716.589,91 27.844.202,22 0,5320 Bütçe Emanetleri H. 27.716.589,91 27.844.202,22 0,5

33 Emanet Yabancı Kaynaklar 8.272.099,52 13.384.704,38 61,8330 Alınan Depozito ve Teminatlar H. 4.028.285,52 5.799.139,32 44,0333 Emanetler H. 4.243.814 7.585.565,06 78,7

36 Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler H. 63.877.388,57 73.752.977,03 15,5360 Ödenecek Vergi ve Fonlar H. 9.265.872,67 14.317.384,05 54,5361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri H. 11.629.273,79 13.163.443,81 13,2362 Fonlar ve Diğer Kamu İda.Adına Yap. Tahs. H. 19.265.665,28 22.403.897,89 16,3363 Kamu İdareleri Payları H. 23.716.576,83 23.868.251,28 0,6

Diğer kamu idarelerine olan kısa vadeli mali borçlarda ciddi bir artış gözlenmektedir.

Emanetler hesabında da artış gözlenmektedir. Dolayısıyla muhasebe yönetmelikleri kapsamında bu hesapların incelenmesi yerinde olacaktır.


40 Uzun Vadeli İç Mali Borçlar 14.797.799,07 9.722.502,59 -34,3400 Banka Kredileri Hesabı 14.797.799,07 9.722.502,59 -34,3

48 Gelecek Yıllara Ait Gelirler 2.642.841,19 544.208,56 -79,4481 Gider Tahakkuklar H. 2.642.841,19 544.208,56 -79,4

50 Net Değer / Sermaye 175.347.663,92 13.434.935,62 -92,3500 Net Değer Hesabı 175.347.663,92 13.434.935,62 -92,3

57 Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet Sonç. 49.141.404,07 63.812.707,87 29,9570 Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet S.H. 49.141.404,07 63.812.707,87 29,9

59 Dönem Faaliyet Sonuçları 14.671.303,80 53.919.769,14 267,5590 Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu 14.671.303,80 53.919.769,14 267,5

Banka kredilerindeki azalış sadece borcun ödenmesinden mi kaynaklanmaktadır?481 nolu hesapta azalış olmasına karşın, 381 nolu hesap bilançoda yer almamıştır.Dönem olumlu faaliyet sonuçlarında ciddi bir artış gözlenmektedir.


MALİ TABLOLARIN DİKEY ANALİZİ

YÜZDE YÖNTEMİ İLE ANALİZ (DİKEY ANALİZ)

Dikey yüzde analizi ile, mali tablolarda bulunan her bir kalemin toplam veya grup içindeki oransal büyüklüğü incelenir.

Yüzde yönteminde, kalemin alt olduğu grup veya genel toplam 100 kabul edilir ve her bir kalemin toplam içindeki yüzdesi hesaplanır.

Kalemlerin toplam içindeki nisbi önemini gösterir ve işletmenin, diğer işletmelerle karşılaştırılmasına olanak sağlar.


Faaliyet sonuçları tablosu, kurumun bir faaliyet döneminde elde ettiği gelirleri, yaptığı giderleri, mali ve mali olmayan varlıkların yönetimi ile yükümlülüklerine ilişkin işlemlerinden kaynaklanan gelir ve giderleri gösteren ve bunlar hakkında detaylı bilgi sağlayan mali tablodur.

Gelir ve gider hesaplarından üretilir. Son üç faaliyet dönemine ilişkin verileri kapsayacak şekilde hazırlanır.

Bütün gelir ve giderler, tahakkuk ettikleri dönemin faaliyet sonuçları tablosunda gösterilir.


GİDERİN TÜRÜ 2009 Yılı % 2010 yılı %

Temel Maaşlar 4.303.605,26 15,87 4.706.015,33 13,96

Sürekli İşçilerin Ücretleri 6.239.317,88 23,01 7.338.673,87 21,77

657 S,K, 4/B Sözleşmeli Personel Ücretleri 0 0,00 304.440,70 0,90

Memur maaşları ve işçi ücretlerin toplam giderlere oranı düşmektedir. Sözleşmeli personel ücretleri ile ilgili “01.02.01.02.Kadro Karşılığı Sözleşmeli Personel Ücretleri” kodu kullanılması gerekirdi.


Diğer Mal ve Malzeme Alımları 23.925,64 0,09 80.926,84 0,24

Kırtasiye Alımları 159.269,96 0,59 372.011,20 1,10

Büro Malzemesi Alımları 75.694,35 0,28 31.923,11 0,09

Periyodik Yayın Alımları 84.276,00 0,31 3.837,00 0,01

Diğer Yayın Alımları 33.355,88 0,12 2.325,00 0,01

Baskı ve Cilt Giderleri 310.761,84 1,15 264.314,38 0,78

Diğer Kırtasiye ve Büro Malzemesi Alımları 5.374,69 0,02 24.627,60 0,07

Kırtasiye alımlarının toplam giderler içindeki payı artmaktadır.

Periyodik yayın ve diğer yayın alımlarında ciddi bir düşüş

yaşanmaktadır.

MALİ TABLOLARIN DİKEY ANALİZİSu Alımları 340.338,93 1,26 376.299,74 1,12Temizlik Malzemesi Alımları 77.967,73 0,29 35.150,32 0,10Yakacak Alımları 172.931,15 0,64 147.751,11 0,44Akaryakıt ve Yağ Alımları 2.516.776,42 9,28 2.956.835,45 8,77Elektrik Alımları 602.758,36 2,22 734.043,49 2,18Yiyecek Alımları 260,3 0,00 1.690,00 0,01İçecek Alımları 47.294,45 0,17 24.274,40 0,07

Temizlik malzemesi, içecek alımları ve yakacak alımlarının toplam giderlerdeki oranı düşmektedir.Elektrik tüketimi, Elektrik Piyasası Serbest Tüketici Yönetmeliği hükümlerine göre belirlenen “serbest tüketici limitini” geçiyor mu? (Her yılın 31 Ocak tarihine kadar Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunu tarafından belirlenerek yayımlanan elektrik enerjisi miktarını)


Bina Vergisi 14.163.188,08 20,32 21.777.600,58 21,23Arsa Vergisi 12.363.972,81 17,74 12.178.601,90 11,87Arazi Vergisi 10.601,04 0,02 15.091,83 0,01Çevre Temizlik Vergisi 1.306.210,90 1,87 1.161.988,24 1,13Haberleşme Vergisi 514.382,65 0,74 425.527,37 0,41Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi 47.713,37 0,07 5.753.765,64 5,61Eğlence Vergisi 37.621,93 0,05 37.198,28 0,04İlan ve Reklam Vergisi 917.150,16 1,32 855.943,83 0,83Bina İnşaat Harcı 6.149.001,25 8,82 16.216.669,64 15,81İşgal Harcı 1.248.121,13 1,79 1.723.403,92 1,68İşyeri Açma İzni Harcı 295.417,72 0,42 782.918,00 0,76

Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisindeki artış mevzuattan kaynaklanmaktadır.Bina inşaat harcında artış dikkati çekmektedir.İşyeri açma izni harcının artışı da ilgili birimin etkili çalıştığının göstergesi olarak değerlendirilebilir.

KAMU İHALE KURULU KARARI

Karar Tarihi : 17.06.2011Karar No : 2011/DK.D-105.Elektrik piyasası ve ilgili mevzuatındaki değişiklikler ve gelişmeler sonrasında, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki idareler ve elektrik piyasasında faaliyet gösteren tedarikçiler tarafından idarelerin elektrik ihtiyaçlarını temin yöntemine ilişkin Kurumumuz görüşü talep edilmektedir. 1. İdarelerin, elektrik enerjisi temin yönteminin, idarenin “serbest

olmayan tüketici” ya da “serbest tüketici” olmasına göre belirlenmesi gerekmektedir.

2. Serbest tüketici olan idarelerin elektrik ihtiyaçlarını 4734 sayılı Kanun çerçevesinde mal alımı ihalesi olarak temin etmeleri gerekmektedir.

KAMU İHALE KURULU KARARI

3. 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili ikincil mevzuat esas

alınarak ihaleye teklif verebilecek isteklilerin sahip olması

gereken lisansların idari şartnamenin ilgili maddesinde

düzenlenmesi gerekmektedir.

4. Söz konusu Esaslarda değişiklik yapılmadığı sürece 4734 sayılı

Kanun kapsamında gerçekleştirilen elektrik alımı ihalelerinde

elektrik alımlarında fiyat farkına ilişkin düzenleme yapılması

mümkün bulunmamaktadır.


Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı 1.806,00 0,00 7.345,00 0,01Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı 242.840,00 0,35 458.795,00 0,45Tellallık Harcı 347.505,05 0,50 209.942,52 0,20Diğer Harçlar 1.664.014,27 2,39 5.333.733,76 5,20Şartname. Basılı Evrak. Form Satış Gelirleri 57.724,60 0,08 140.443,17 0,14Diğer Mal Satış Gelirleri 185.201,00 0,27 310,03 0,00Diğer hizmet gelirleri 4.240.685,17 6,08 446.157,29 0,43Ecrimisil Gelirleri 197.123,00 0,28 75.300,00 0,07Diğer Taşİnmaz Kira Gelirleri 1.740.214,23 2,50 2.860.869,20 2,79


Sosyal Güvenlik Kurum. A. Bağış ve Yard 0 0,00 380.894,54 0,37Kişilerden alınan Bağış ve Yardımlar 39.002,00 0,06 168.928,21 0,16Mahalli İdarelerden Alınan Proje Yardımları 95.700,00 0,14 726.105,00 0,71Özel Bütçeli İdarelerden Alınan Proje Yardımları 194.939,00 0,28 0 0,00Mahalli İdarelerden Alınan Proje Yardımları 0 0,00 111.650,00 0,11Kişilerden Alacaklar Faizleri 27,28 0,00 196,93 0,00Mevduat Faizleri 0 0,00 0 0,00Diğer Faizler 10.032,50 0,01 2.969,79 0,00Merkezi idare Vergi Gelirlerinden Alınan Paylar 18.459.273,82 26,48 22.881.575,22 22,30Çevre Temizlik Vergisinden Alınan Paylar 686.932,07 0,99 1.839.357,22 1,79

2009 yılında gerçekleşmeyen bazı gelir kalemlerinin 2010 yılında gerçekleştiği görülmektedir.

MALİ TABLOLARIN DİKEY ANALİZİYol Harcamalarına Katılma Payı 333.035,00 0,48 12.800,00 0,01Maden İşletmelerinden Alınan Paylar 4.212,00 0,01 3.890,44 0,00Müze Giriş Ücretlerinden Alınan Paylar 23.594,56 0,03 18.592,58 0,02Ortak Altyapı Hizmetleri İçin Diğer Kurumlar T. 1.472.185,00 2,11 0 0,00Otopark Gelirlerinden İlçe ve İlk Kademe B. 33.286,34 0,05 25.137,28 0,02Mahalli İdarelere Ait Diğer Paylar 71.879,65 0,10 41.373,65 0,04Diğer Paylar 0 0,00 7.115,45 0,01Vergi ve Diğer Amme Alacakları Gecikme Z. 2.181.618,93 3,13 5.339.669,18 5,20Yukarıda Tanımlanmayan Diğer Para Cezaları 375.340,08 0,54 581.252,54 0,57

Yol harcamalarına katılım payının düştüğü görülmektedir.

Amme alacakları için uygulanan gecikme zammında ciddi

bir artış görülmektedir.

Economy & Finance

Mali tablo analizi