Հաշվապահական հաշվառման մեջ կատարվում են երկու* տեսակի գրանցումներ, ժամանակագրական և սիստեմատիկ: Հաշվետու ժամանակաշրջանի ընթացքում կատարված բոլոր գործառնությունները գրանցվում • են գրանցման օրագրում, որը հնարավորություն է տալիս պատասխանել այն հարցին, թե որ օրը, ինչ բնույթի և ինչ գումարի գործառնություններ են կատարվել, և որքան է ամսվա ընթացքում կատարված գործառնությունների հանրագումարը, այսինքն ամսվա շրջանառության գումարը: Գրանցման օրագրում գրանցումները կատարվում են ժամանակագրական կարգով, այսինքն ըստ կատարված գործառնությունների ժամանակի հաջորդականության: Գրանցման օրագիրը ունի հետևյալ տեսքը.

3.6. ԺԱՄԱՆԱԿԱԳՐԱԿԱՆ ԵՎ ՍԻՍՏԵՄԱՏԻԿ ԳՐԱՆՑՈՒՄՆԵՐԳո

րծառ

նութ

յան

կատա

րման

թվակ

անը

Հերթ

ական

համա

րր

Գործառնությանբովանդակությունը

Հաշիվների թղթակցությունը Գումարը

Դեբետ Կրեդիտ

Գ5ԱՊԱՏԿԵՐ 3.5. ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԳՈՐ6ԱՌՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ՕՐԱԳԻՐ

Գրանցման օրագրում գործառնությունները գրանցելուց հետո դրանք գրանցվում են նաև այն հաշիվների դեբետներում և Կրեդիտներում, որտեղ առաջանում են փոփոխություններ այդ գործառնությունների հետևանքով: Այս կարգի գրանցումները կոչվում են սիստեմատիկ գրանցումներ: ժամանակագրական և սիստեմատիկ գրանցումների համատեղ կատարումը երկու կարևոր նշանա­կություն ունի, նախ հաշվապահական հաշվառումից տարաբնույթ տեղեկություններ ստանալու և երկրորդ հաշիվներում կատարված գրանցումների ճշտությունը հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջում ստուգելու համար:

Սիստեմատիկ գրանցումների հետևանքով ժամանակաշրջանի ընթացքում կատարված գործառնությունները խմբավորվում են ըստ դրանց տնտեսական բովանդակության, հետևաբար կարող ենք առանձին հաշիվներում կատարված գրանցումներից տեղեկություններ ստանալ ակտիվների և դրանց գոյացմանաղբյուրների առանձին խմբերի մնացորդների և շարժի վերաբերյալ: Օրինակ «Հաշվարկային հաշիվ» հաշվից կարող ենք տեղեկություններ ստանալ հաշվարկային հաշվում գտնվող գումարների մնացորդների և շարժի վերաբերյալ, «Նյութեր» հաշվից նյութերի մուտքի, ելքի և մնացորդների վերաբերյալ և այլն:

ժամանակագրական և սիստեմատիկ գրանցումների միաժամանակյա վարման ստուգողական նշանակությունը հետևյալն է. հաշվետուժամանակաշրջանի ընթացքում կատարված բոլոր գործառնությունների գումարները գրանցվում են երկու անգամ, մի անգամ դեբետում և մի անգամ' կրեդիտում, հետևաբար բոլոր հաշիվների դեբետների և բոլոր հաշիվներիԿրեդիտների հանրագումարները պետք է հավասար լինեն իրար ևժամանակագրական գրանցման մատյանի հանրագումարին: Այս հավասարությունը

42

երաշխավորում է, որ հաշվետու ժամանակաշրջանի ընթացքում բոլեր գործառնությունները գրանցված լինեն համապատասխան հաշիվներում կամ նույն գումարը երկու անգամ գրանցված լինի հաշիվներում: Սիստեմատիկ ևժամանակագրական գրանցումների ստուգողական նշանակությանը ավելի մանրամասն կծանոթանանք հաջորդ հարցի ուսումնասիրման ժամանակ:

3.7. ՇՐՋԱՆԱՌՈՒԹՅԱՆ ՏԵՂԵԿԱԳԻՐ

Հաշվետու ժամանակաշրջանի ընթացքում կատարված գործառնությունների գումարները կրկնակի գրանցման եղանակով հաշիվներում գրանցելուց հետո հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջում որոշվում Է յուրաքանչյուր հաշվի դեբետային և կրեդիտային շրջանառության գումարը և վերջնական մնացորդը: Այդ աշխատանքները ավարտելուց հետո հաշվապահական հաշվառման տվյալները ամփոփվում են' հաշվապահական հաշիվներում կատարված գրանցումների ճշտությունը ստուգելու և հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջի դրությամբ հաշվեկշիռ կազմելու համար: Ընթացիկ հաշվառման աշխատանքներն ամփոփվում են հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջում շրջանառության տեղեկագիր կազմելու միջոցով:

Շրջանառության տեղեկագիրն ունի հետևյալ կառուցվածքը.

Հաշի

վներ

իծա

ծկագ

րերը Հաշիվների

անվանումը

Մնացորդըհաշվետու

ժամանակաշրջանիսկզբում

Շրջանառությունըհաշվետու

ժամանակաշրջանում

Մնացորդըհաշվետու

ժամանակաշրջանիվերջում

Դեբետ Կրեդիտ Դեբետ Կրեդիտ Դեբետ Կրեդիտ

Ա Բ 1 2 3 4 5 6

111211311

511

ՀիմնականմիջոցներՆյութերԿանոնադրական կապիտալ Կարճաժամկետ բանկային վարկեր

Ընդամենը 11 =22 23 = 24 25 = 26

Գ5ԱՊԱՏԿԵՐ 3.6. ՇՐՋԱՆԱՌՈՒԹՅԱՆ ՏԵՂԵԿԱԳՐԻ ԿԱՌՈՒՑՎԱ5ՔԸ

Շրջանառության տեղեկագրի Ա սյունակում գրանցվում են հաշվապահական հաշիվների ծածկագրերը (դրանց մենք կանդրադառնանք հաջորդ թեմաներում): Բ սյունակում գրանցվում են հաշիվների անվանումները: 1-ին սյունակում գրանցվում են ակսէիվային հաշիվների մնացորդները հաշվետու ժամանակաշրջանի սկզբի դրությամբ, իսկ 2-րդ սյունակում պասիվային հաշիվների մնացորդները: 3-րդ և 4-րդ սյունակներում գրանցվում են բոլոր հաշիվների դեբետային և կրեդիտային շրջանառությունների գումարները: 5-րդ սյունակում գրանցվում են ակտիվային հաշիվների մնացորդները հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջի դրությամբ, իսկ 6-

43

ռդ սյունակում' պասիվային հաշիվների մնացորդները: Վերոհիշյալ գրանցումները կատարելուց հետո որոշվում է յուրաքանչյուր սյունակի հանրագումարը: Եթե հաշվետու ժամանակաշրջանում կատարված բոլոր գործառնությունների գումարները հաշիվներում ճիշտ են գրանցված, ապա զույգ առ զույգ պետք է իրար հավասար լինեն. 1-ին և 2-րդ, Յ-րդ և 4-րդ, 5-րդ և 6-րդ սյունակների հանրագումարները: Ստացված հավասարությունները ոչ թե պատահականություն են, այլ օրինաչափություն: Այսպես, 1-ին և 2-րդ սյունակների հավասարությունը հետևանք է այն բանի, որ այդ սյունակների գումարները վերցվում են հաշիվներից (դրանց սկզբնւսկան մնացորդներն են), իսկ հաշիվներում այդ գումարները գրանցվում են նախորդ հաշվետու ժամանակաշրջանի հաշվեկշռից (ակտիվային հաշիվներինը' ակտիվից, պասիվային հաշիվներինը' պասիվից): Իսկ հաշվեկշռի ակտիվի և պասիվի հանրագումարների հավասարությունը արդեն հիմնավորել ենք հաշվեկշիռն ուսումնասիրելիս: Յ-րդ և 4-րդ սյունակների հանրագումարների հավասարությունը արդյունք է այն բանի, որ տնտեսական գործառնությունների հետևանքով հաշվեկշռում առաջացող փոփոխությունները արտացոլվում Են կրկնակի գրանցման եղանակով, այսինքն փոփոխությունները գրանցվում են մի հաշվի դեբետում և մի այլ հաշվի կրեդիտում: Եթե դա այդպես է, նշված երկու սյունակների հանրագումարները առանձին-առանձին պետք է հավասար լինեն հաշվետու ժամանակաշրջանում կատարված գործառնությունների հանրագումարին, հետևաբար պետք է հավասար լինեն նաև իրար: Ահա սա է կրկնակի գրանցման եղանակի ստուգողական նշանակությունը, որը կարևոր դեր ունի հաշվապահական հաշվառման աշխատանքների համակարգում:

Սակայն շրջանառության տեղեկագրի Յ-րդ և 4-րդ սյունակների հավասարությունը կարոդ է պահպանված լինել նաև հաշիվների գրանցումներում որոշ սխալների առկայության դեպքում: Օրինակ, եթե հաշվետուժամանակաշրջանում կատարված գործառնություններից որևէ մեկը գրանցված չլինի հաշիվներում, այդ երկու սյունակների հանրագումարները իրար հավասար կլինեն, սակայն հավասար չեն լինի գրանցման մատյանի հանրագումարին: Այդ տիպի սխալը ուղղելու համար անհրաժեշտ է ստուգել գրանցումների ճշտությունը բոլոր հաշիվներում, գտնել սխալը և ուղղել: Այս տիպի սխալ հնարավոր է նաև գրանցումներ կատարելիս, մի որևէ գործառնության գումար համապատասխան հաշվի դեբետում կամ կրեդիտում գրանցելու փոխարեն գրանցվում է մի ուրիշ հաշվի դեբետում կամ կրեդիտում: Նմանատիպ սխալները հաշվապահական հաշվառման մեջ հայտնաբերվում են հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջում սինթետիկ և անալիտիկ հաշվառման տփալները իրար հետ համեմատելու միջոցով:

Շրջանառության տեղեկագրի 5-րդ և 6-րդ սյունակների հանրագումարների հավասարությունը առաջանում է նախորդ երկու զույգ սյունակների հավասարությունից, քանի որ 5-րդ սյունակի տվյալները ստացվում են 1-ին սյունակի տվյալին գումարելով Յ-րդ սյունակի տվյալը և հանելով 4-րդ սյունակի տվյալը, իսկ 6-րդ սյունակի տփալները ստացվում են 2-րդ սյունակի տվյալին գումարելով 4-րդ սյունակի տվյալը և հանելով Յ-րդ սյունակի տվյալը:

Այս բոլորից հետո պարզորոշ երևում է հաշվապահական հաշիվների և հաշվեկշռի փոխադարձ սերտ կապը: Հաշվապահական հաշիվները բացվում են նախորդ ժամանակաշրջանի հաշվեկշռի տվյալներով, այնուհետև հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջում ամփոփելով և հանրագումարի բերելով բոլոր հաշիվներում կատարված փոփոխությունները որոշվում է յուրաքանչյուր հաշվի մնացորդը հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջի դրությամբ, որոնցով էլ կազմվում է նոր հաշվեկշիռ:

44

Գ5ԱՊԱՏԿԵՐ 3.7. ՇԱԽՄԱՏԱՅԻՆ ՇՐՋԱՆԱՌՈՒԹՅԱՆ ՏԵՂԵԿԱԳԻՐ

Հաշիվների կրեդիտային

ճնացորդը հաշվետու

ժամանակաշրջանի վերջում

1 ^ !| Е о=з сг з -з

If

It

Itз <=>

Սինթետիկ հաշիվների շրջանււ ր

ւոությո ստ ոե

ււնը ՜ ւետհ

Հաշիվների կրեդիտային

մնացորդը հաշվետու

ժամանակաշրջանի սկզբում

£ /

Տ /с՜E

511 -Կարճաժամկետ բանկային վարկեր

■§ £ 5 " Տ JJ

11 3 сг

% |

ՏЕ

"Э

է

=օ 2 Е -о £ сг Е 2՜ ° Е 3

«

It¥Е

tvOlЕ

1Е.э■зЕto

м

1! £ -g о ЕСГ с■= Е

N>

f

•3

JUЕ>СПЕ

fоs.3*տосг

՜Յ

-

M

IIM(Օ

դսբօաա

յլւսմնացորդըհաշվետուժամանակա­շրջանիսկզբում

1 JJ

Г!г^-I XL.'՝ Տ; ст

I *

111

Հիմնականմիջոցներ

Сгг£Ti-ссгՏ

•3-xr3՜E

*3"£֊оer3*3-INJ"3г«ЭEоE32

23о

(3(3с5£ГГЗor

ՀՅ

¥"3-

f

211Նյութեր

»г 213

Արագամաշառարկաներ1п 215

Արտադրանք

1[ 311

Կանոնադրական(բաժնեհավաք)

1Г 343

Հաշվետու տարվա զուտ

511Կարճաժամկետ

բանկային

il Г և այլն

1

1

MwII

£

Հաշիվներիդեբետայինշրջսւնսւռութ-յանգումարը

МСЛII

М05 —

Դեբետայինմնացորդըհաշվետուժամանակա­շրջանիվերջում

Սինթետիկ հաշիվների շրջանառության տեղեկագիր կազմվում է նաև մեկ այլ սկզբունքով, որը կոչվում է շախմատային շրջանառության տեղեկագիր:

Դրա կառուցվածքը ներկայացված է գծապատկեր 3.7-ում:Շախմատային շրջանառության տեղեկագրի առաջին սյունակում և առաջին

տողում արտացոլվում են հաշվետու ժամանակաշրջանի սկզբի դրությամբ հաշիվների մնացորդները, ընդ որում' ուղղահայաց սյունակի տփալները համապատասխանում են պարզ ձևի շրջանառության տեղեկագրի առաջին սյունակի տվյալներին, իսկ հորիզոնական առաջին տողի տփալները սովորական ձևի շրջանառության տեղեկագրի երկրորդ սյունակի տվյալներին:

Շախմատային շրջանառության տեղեկագրի նախավերջին սյունակի տփալները համապատասխանում են սովորական ձևի շրջանառության տեղեկագրի երրորդ սյունակի տվյալներին, իսկ նախավերջին տողի տփալները' սովորական ձևի շրջանառության տեղեկագրի չորրորդ սյունակի տվյալներին:

Վերջապես, շախմատային շրջանառության տեղեկագրի վերջին, ուղղահայաց սյունակի տփալները համապատասխանում են սովորական ձևի շրջանառության տեղեկագրի հինգերորդ սյունակի տփալներին, իսկ վերջին տողի տփալները' սովորական ձևի շրջանառության տեղեկագրի վեցերորդ սյունակի տփալներին:

Ի տարբերություն սովորական ձևի շրջանառության տեղեկագրի, որում հաշիվների դեբետային և կրեդիտային շրջանառությունները արտացոլվում են հանրագումարներով, շախմատային շրջանառության տեղեկագրում դրանք արտացոլվում են ըստ թղթակցող հաշիվների: Այդ պարագան շախմատային տեղեկագրի այս ձևի հիմնական առավելությունն է, քանի որ հաշվետու ժամանակաշրջանում կատարված բոլոր գործառնությունները շրջանառության տեղեկագրում արտացոլվում են խմբավորված ձևով, որը հնարավորություն է ընձեռում նախ խորապես թափանցելու հաշվետու ժամանակաշրջանում կատարված գործառնությունների բովանդակության մեջ և ապա ժամանակին հայտնաբերելու հաշիվների թղթակցության մեջ թույլ տրված հնարավոր սխալները և վերացնել դրանք:

3.8. ՍԻՆԹԵՏԻԿ ԵՎ ԱՆԱԼԻՏԻԿ ՀԱՇՎԱՌՈՒՄ

Արդեն դիտարկված հաշվապահական հաշիվներում ակտիվների, սեփական կապիտալի և պարտավորությունների մնացորդները և շարժը արտացոլվում էին առանձին ամբողջական խմբերով, օրինակ' «Նյութեր» հաշվում նյութերի սկզբնական մնացորդը կազմակերպությունում եղել է 1.500.000 դրամի, հաշվետու ժամանակաշրջանում ստացվել են 2.150.000 (1.150.000 + 1.000.000) և ծախսվել200.000 դրամի նյութեր, հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջում նյութերի մնացորդը կազմել է 3.450.000 դրամ, բայց ինչպիսի նյութեր են եղել դրանք, որ տեսակից, որքան և ինչ գումարի, այդ տփալները չկան «Նյութեր» հաշվում, մինչդեռ դա էական է ակտիվների տփալ խմբի շարժի և մնացորդների վերաբերյալ պատկերացում ունենալու համար, որը բացառիկ նշանակություն ունի կազմակերպության տնտեսական գործունեությունը ճիշտ կազմակերպելու համար: Կամ վերցնենք «Կրեդիտորական պարտքեր գնումների գծով» հաշիվը: Այս հաշվի մնացորդը հաշվետու ժամանակաշրջանի սկզբին կազմել է 1.800.000 դրամ, որը հաշվետու ժամանակաշրջանի ընթացքում ավելացել է ևս 1.000.000 դրամով և նվազել2.500.000 (1.500.000 + 1.000.000) դրամով, հաշվի մնացորդը հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջին կազմել է 300.000 դրամ, բայց ո՞ր մատակարարներն են

46

ունեցել այդ պահանջը, ո՞ր մատակարարներին է վճարվել պարտքը և ի՞նչ Qhp պարտք է առաջացել, այդ հարցերի պատասխանը հաշվում չենք գտնի: Օրինակները կարող ենք շարունակել' «Հիմնական միջոցներ», «Դեբիտորական պարտքեր վաճառքների գծով», «Արտադրանք», «Անավարտ արտադրություն», «Կարճաժամկետ կրեդիտորական պարտք բյուջեին» և այլն: Ասվածից հետևում է, որ մինչև այժմ մեր ուսումնասիրած ընթացիկ հաշվառումը խիստ ընդհանուր է և կարիք ունի լրացումների, հետագա մանրամասնեցման: Այդ լրացումը կատարվում է ընդհանուր' սինթետիկ հաշվառման հետ միաժամանակ վարելով նաև մանրամասնացված, անալիտիկ հաշվառում:

Մինչև այժմ ներկայացրեցինք սինթետիկ հաշիվներ, որոնց մեջ ակտիվները կամ դրանց աղբյուրները հաշվառվում են ըստ առանձին խմբերի, գումարային արտահայտությամբ:

Ընթացիկ հաշվառման ժամանակ սինթետիկ հաշիվներից շատերի համար բացվում են անալիտիկ հաշիվներ, որոնցում արտացոլվում են սինթետիկ հաշվի նույն տփալները, այսինքն մնացորդը, ավելացումները, նվազեցումները և նոր մնացորդը, բայց ոչ թե խմբային ընդհանուր գումարով, այլ յուրաքանչյուր տարրինն առանձին վերցրած: Ընդ որում, ապրանքանյութական արժեքների շարժն ու մնացորդները անալիտիկ հաշիվներում գրանցվում և արտացոլվում են գումարաքանակային արտահայտությամբ, իսկ մնացած հաշիվներինը ըստ անվանումի, ըստ նյութական պատասխանատու անձերի, ըստ ծախսերի առանձին տեսակների, ըստ բյուջեի հետ ունեցած հարաբերությունների և այլն: Սինթետիկ և անալիտիկ հաշիվների միջև կա փոխադարձ կապ, որն արտահայտվում է հետևյալում, սինթետիկ հաշվի սկզբնական մնացորդը պետք է հավասար լինի դրան կից բացված անալիտիկ հաշիվների սկզբնական մնացորդների հանրագումարին, սինթետիկ հաշվի դեբետային շրջանառության գումարը' անալիտիկ հաշիվների դեբետային շրջանառությունների հանրագումարին, սինթետիկ հաշվի կրեդիտային շրջանառության գումարը անալիտիկ հաշիվների կրեդիտային շրջանառությունների հանրագումարին և վերջապես, սինթետիկ հաշվի վերջնական մնացորդը պետք է հավասար լինի անալիտիկ հաշիվների վերջնական մնացորդների հանրագումարին:

Անալիտիկ հաշիվները իրենց ձևով կարող են տարբեր լինել սինթետիկ հաշիվների ձևից, բայց բնույթով նման են սինթետիկ հաշիվներին, ունեն երկու կողմ' դեբետ և կրեդիտ, և գրանցումները կատարվում են միևնույն կանոններով:

Հաշվապահական ընթացիկ հաշվառման մեջ սինթետիկ և անալիտիկ հաշիվների զուգահեռ, համատեղ վարումը կարևոր նշանակություն ունի ոչ միայն կազմակերպության ակտիվների և դրանց գոյացման աղբյուրների հաշվառումը ավելի օպերատիվ և ճկուն դարձնելու, բազմակողմանիորեն արտացոլելու, այլև հաշվառման տփալները ստուգելու և հուսալիությունն ապահովելու տեսակետից:

Սինթետիկ և անալիտիկ հաշվառման փոխադարձ կապը ցույց տանք հետևյալ օրինակով:

Գլխավոր գրքից և անալիտիկ հաշվառման գրանցամատյաններից վերցված են «Նյութեր» և «Կրեդիտորական պարտք գնումների գծով» սինթետիկ և անալիտիկ հաշիվների մնացորդները' 2007 թ. հունվարի 1-ի դրությամբ:

Ըստ գլխավոր գրքի (սինթետիկ հաշվառման տվյալների) «Նյութեր» հաշվի մնացորդը եղել է 12.290.000 դրամ: Ըստ հաշվառման գրանցամատյանի այն գոյացել է հետևյալ նյութերի մնացորդների գումարից./V

47

Նյութի անվանումր Չափի ճիաւյորր Քանակր Գինը Գումարր (դրամ)Փայտանյութ խոր.մ 1.000 12.000 12.000.000Սոսինձ կգ 100 1.400 140.000Լաք պայմ.տոււի 50 3.000 150.000

Ընդամենր X X X 12.290.000Ըստ գլխավոր գրքի, «Կրեդիտորական պարտքեր գնումների գծով» հաշվի

մնացորդը կազմել է 270.000 դրամ:Ըստ անալիտիկ հաշվառման գրանցամատյանի ունենք հետևյալ

Մատակարարի անփսնումյլ Հա;ւ|ի համարր ԳումարրՆոյեմբերյանի փւսւտամ;ակման կոմբինատ1215(10.11.2006 թ.) 100.000Մասիսի մեծածախ բացա 964(15.12.2006 թ.) 80.000Մոսկվայի «Լաք և ներկեր» ՍՊԸ 114(20.12.2006 թ.) 90.000

Ընդամենր X 270.000

2007 թ. առաջին եռամսյակի ընթացքում տեղի են ունեցել հետևյալ տնտեսական գործառնությունները.

Գործ.համարր

Գործառնության բովանդակությունը Գումարը

1. Նոյեմբերյանի փայտամշակման կոմբինատից ստացվել է 184/ 15.01.07 թ. հաշիվ-ապրանքագիրը, ըստ որի նյութերի պահեստ է մուտքագրվել փայտանյութ 200 խոր.մ х 12.000 դրամ: Գումարր ;ի վճարվել:

2.400.0002. Մոսկվայի «Լաք և ներկեր» ՍՊԸ-ից ստացվել է 125/ 20.02.07 թ.

հաշիվ-ապրանքագիրը, ըստ որի նյութերի պահեստ է մուտքագրվել լաք 120 պայմ.տուփ х 3000 դրամ:Գումարր >ի փոխւսնցվեւ:

360.0003. Թիվ 25 պահանջագրով նյութերի պահեստից հիմնական

արտադրամաս են բացթոդնվել նյութեր, փայտանյութ 800խոր.մճ 12.000 սոսինձ' 20 կգ X 1.400 լաք 45 պ.տ x 3.000

9.600.00028.000135.000

Ընդամենը 9.763.0004. Հաշվարկային հաշվից փոխանցվել է մատակարարներին

գնումների գծով պարտքի դիմաց.Նոյեմբերյանի փայտամշակման կոմբինատին Մասիսի մեծածախ բազային Մոսկվայի «Լաք և ներկեր» ՍՊԸ-ին

200.00060.000

290.000Ընդամենը 550.000Հաշվարկային հաշվի մնացորդը 2007 թ. հունվարի 1-ին եղել է 600.000 դրամ:

48

Տեղի ունեցած տնտեսական գործառնությունները սինթետիկ հաշվառման մեջ արտացոլվում են հետևյալ կարգով:

Դտ «Նյութեր» Կտ Դտ «ԿՊ գնումների գծույ» ԿտՄն.12.290,ООО Մն. 270.000

1) 2.400.000 3) 9.763.000 4) 550.000 1) 2.400.0002) 360.000 2) 360.000

?№2.760.000 ???9.763.000 550.000 7Р?2.760.000Մն. 5.287.000 Մն.2.480.000

Դտ «Հա;Աարկա]հՕ հա;իւ|» Կտ Դա «Հիմնական արտադրություն» ԿտՄն. 600.000

4) 550.000

?Ո9 ֊ 550.000Մն. 50.000

Անալիտիկ հաշվառման մեջ յուրաքանչյուր նյութի և մատակարարի համար բացվում է առանձին անալիտիկ հաշիվ, որի մեջ գործառնությունների հետևանքով տեղի ունեցած փոփոխություններն արտացոլվում են հետևյալ կարգով.

«Փայտանյութ» (չափի միավորը' խոր.մ)

а0 3-з-

1Չ Գո

րծսւ

ռն.

համա

րը

Գործառնությանբովանդակութ­

յունը

Միավ

որի

գին

Մուտք Ե1Ք Մնացորդ

քանա

կ

գում

ար

J=T3օ3Օ*

CL3*ցСсг քանա

կ

գում

ար

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Մնացորդըառ 31.12.06թ. 12.000 1000 12.000.000

2007 1. Ստացվել է184/15.01.07հաշվով 12.000 200 2.400.000

2007 3. Բաց է թողնվելարտադրություն 12.000 800 9.600.000Շրջանառությունը

I եռամսյակում 200 2.400.000 800 9.600.000Մնացորդըառ 31.03.07թ. 400 4.800.000

49

«Սոսինձ» (չափի միավորը' կգ)

CJ031 £3 Գո

րծառ

ն.հա

մարը

Գործառնությանբովանդակութ-յունը

Միավ

որի

գին

Մուտք Ьш Մնացորդ

а3а3Oi գո

ւմար

քանա

ը

գում

ւսր

քանա

ը

գում

ար

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Մնացորդըառ 31.12.06р. 1.400 100 140.000

2007 3. Բաց է թողնվելարտադրություն 1.400 20 28.000

ՇրջանառությունըI եռամսյակում 20 28.000

ՄնացորդըI առ31.03.07թ, 80 112.000

«Լաք» (չափի միավորը' պսւյմ.տուփ)

Թվա

կանը II11

С է SZ

Գործառնությանբովանդակութ-յունը

Միավ

որի

գին

Մուտք Ելք Մնացոոդ

քանա

կ Um

piub քանա

կ

գում

ար

քանա

կ

գում

ար

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Մնացորդը 3.000 50 150.000առ 31.12.06թ.

2007 1. Ստացվել է 125/20.02.07հաշվով 3.000 120 360.000

2007 3. Բաց է թողնվելարտադրություն 3.000 45 135.000

ՇրջանառությունըI եռամսյակում 120 360.000 45 135.000

Մնացորդր առ 31.03.07թ. 125 375.000

Հաշիվ՛ Նոյեմբերյանի փայտամշակման կոմբինատ՛Թվականը Գործառ­ Գործառնության Գումարր

նությանհամարր

բովանդակությունը Դեբետ Կրեդիտ

Մնացորդր առ 31.12.06 p. 100.0002007թ. 1. Պարտքի ձևավորում 184/15.01.07 հաշվով

ստացված փայտանյութի դիմաց 2.400.000

2007 թ. 4. Պարտքի մարում հա?ւ|արկային հւաԱհց 200.000Շրջւսնւսռությունր առաջին եռամսյակում 200.000 2.400.000

Մնացորդր առ 31.03.07 թ. 2.300.000

50

Հաշիվ՛ Մասիսի մեծածախ բացա'Թվականը Գործառ­

նությանհամարր

Գործառնությանբովանդակությունը

ԳումարրԴեբետ Կրեդիտ

Մնացորդր առ 31.12.06 թ. 80.0002007թ. 4. Պարտքի մարում հաշվարկային հաշվից

60.000

Շո?անառությունո umuiphO եռամսյակում 60.000 ֊

Մնացորդր առ 31.03.07 թ. 20.000

Հաշիվ' Մոսկվայի «Լաք հ ներկեր» ՍՊԸ'Թվականը Գործառ­ Գործառնության Գումարր

նությանհամարր

բովանդակությունը Դեբետ Կրեդիտ

Մնացորդր առ 31.12.06 թ. 90.0002007թ. 2. Պարտքի ձևավորում 125/20.02.07

ապրանքագրով ստացված նյութի դիմացհաշիվ 360.000

2007 թ. 4. Պարտթի մարում հաշվարկային հա;վիգ 290.000Շրտ>ւսնառութւունր ւսռսփին եռամսյակում 290.000 360.000

Մնացորդր առ 31.03.07թ. 160.000

Հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջին անալիտիկ հաշիվների տփալներով կազմվում է անալիտիկ հաշիվների շրջանառության տեղեկագրեր, որոնց հանրագումարային տվյալները համեմատվում են համապատասխան սինթետիկ հաշիվների տվյալների հետ:

«Նյութեր» սինթետիկ հաշվին կից բացված անալիտիկ հաշիվների շրջանառության տեղեկագիր

Նյու

թերի

անվա

նում

ը

Չափի

միավ

որը

Մնացորդը առ 31.12,2006թ.

Շրջանւսռությեռամս

ւունը առաջին ակում

Մնացորդը առ 31.03.2007թ.

Քանա

կ

Գում

ար

մուտք Ьц?

Քանա

կ

Գում

ար

Քանա

կ

Գում

ար 3W3Qi Գո

ւմար

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Փայտանյութ մ3 1000 12.000.000 200 2.400.000 800 9.600.000 400 4.800.000Սոսինձ ԿԳ 100 140.000 - - 20 28.000 80 112.000Լաք պ.տ. 50 150.000 120 360.000 45 135.000 125 375.000

Ընդամենը X X 12.290.000 X 2.760.000 X 9.763.000 X 5.287.000

51

«Կրեդիտորական պարտքեր գնումների գծով» սինթետիկ հաշվին կից անալիտիկ հաշիվների շրջանառության տեղեկագիր

N:Անալիտիկ հաշիվնե­րի անվանումը

Մնացորդը աո 31.12.2006թ.

Շրջանառությունը Մնացորդը առ 31.03.2007թ.

Դտ Կտ Դտ Կտ Դտ Կտ1. Նոյեմբերյանի

փայտամշակման կոմբինատ100.000 200.000 2.400.000 2.300.000

2. Մասիսի մեծածախ բագսւ 80,000 60.000 - 20.0003. Մոսկվայի «Լաք U ներկեր»

ՍՊԸ90,000 290.000 360.000 160.000

Ընդամենր 270.000 550.000 2.760.000 2.480.000

Այսպիսով, սինթետիկ և անալիտիկ հաշիվների շրջանառության տեղեկագրի տվյալների համադրման արդյունքում ստուգում են կատարված գրանցումների ճշտությունը և սինթետիկ հաշվառման տվյալներով կազմում սինթետիկ հաշիվների շրջանառության տեղեկագիր:

3.9. ՀԱՇՎԱՊԱՀԱԿԱՆ ՄԻՋԱՆՑԻԿ ԽՆԴԻՐ

Հաշվապահական հաշվառման հաշիվների համակարգի և հաշվապահական հաշվերշռի միջև գոյություն ունի փոխադարձ կապ: Այն արտահայտվում է նրանում, որ հաշիվները բացվում են հաշվեկշռում ներկայացված տվյալների հիման վրա, և մյուս կողմից հաշվեկշիռը կազմվում է հաշվապահական հաշիվներում որոշված վերջնական մնացորդների հիման վրա: Հաշիվների և հաշվեկշռի միջև կապը ցույց տանք միջամցիկ խնդրի օրինակով:

«Աիս» բաժնետիրական ընկերությունը ստեղծվել է 2005 թ. դեկտեմբերին, որի գործունեությունն է հագուստի արտադրությունը: Բաժնետիրական ընկերության կանոնադրական կապիտալը ձևավորվել է 1000 հատ սովորական բաժնետոմսով' յուրաքանչյուր բաժանետոմսը' 10.000 դրամ անվանական արժեքով: Ընկերությունը արտադրում է տղամարդու կոստյում (ՏԿ1) և կանացի շրջազգեստ (ԿՇ2):

1. Դեկտեմբեր ամսվա համար բացել տնտեսական գործառնությունների գրանցման օրագիր և դրանում գրանցել «Սիս» բաժնետիրական ընկերության ձևավորման գործառնությունները 1ւ որոշել հաշիվների թղթակցությունները

«Սիս» բաժնետիրական ընկերության 20X6 թվականի դեկտեմբեր ամսվա ընթացքում իրականացրած գործառնությունների գրանցման օրագիր.

N Գործառնությանբովանդակությունը

Հա;հԱների թո&աԱցությունո ԳումարըԴեբետ Կրեդիտ1 2 3 4 5

1.Վաճառվել է 400 բաժնետոմս և գումարը մուտքագրվել է հաշվարկային հաշիվ

252«Հաշվարկային

հաշիվ»

311«Կանոնադրական

կապիտալ»4.000.000

52

2.Ձեռք են բերվել նյութեր 200 հատ բաժնետոմսերի վտխանակմւսմբ 211

«Նյութեր»

311

«Կանոնադրականկապիտալ»

2.000.000

3.

Ընկերությունը բաժնետոմսերի փոխանակմամբ ձեռք է բերել' ա) հիմնական միջոցներ (250 հատ բաժնետոմս)

բ) արագամաշ առարկաներ (50 բաժնետոմս)

111«Շահագործման մեջ

գտնվող մաշվող հիմնական միջոցներ»

213«Արագամաշառարկաներ

2.500.000

500.000

Ը ն դ ա մ ե ն ը -311

«Կանոնադրականկապիտաւ»

3.000.000

Մնացած բաժնետոմսերը իրացվել ենա) 10 հատ բաժնետոմսի գումարը մուտքագրվել է դրամարկղ

251«Դրամարկղ» 100.000

4. բ) 90 հատ բաժնետոմսի գումարը մուտքագրվել է հաշվարկային հաշիվ.

252«Հաշվարկային

հա?իԱ»900.000

Ը ն դա մ ե ն ը -311

«Կանոնադրականկապիտալ»

1.000.000

Ը Ն Դ Ա Մ Ե Ն Ը 10.000.000

2. Բացել հաշվապահական հաշիվներ և դրանցում գրանցել դեկտեմբեր ամսվա ընթացքում կատարված գործառնությունների գումարները

« ԿանոնադրականԴտ կասքիտաւ» Կտ

1) 4.000.0002) 2.000.0003) 3.000.0004) 1.000.000

Շրջ. 0 Շրջ. 10.000.000

Մնացորդըառ 01.01.Х7 թ 10.000.000

252Դտ «Հաշվարկային հաշիվ» Կտ\ 1) 4.000.000

4բ) 900.000Շր*. 4.900.000 Й-2 ........ 0Մնսծյորդը

առ 01.01.Х7 4.900.000

213«Արագամաշ Կտ

Դտ առարկաներ»Յբ) 500.000

Շրջ. 500.000 Շրջ.0

Մնացորդըառ 01.01.Х7 500.000

211 ԿտԴտ «Նյութեր»

2) 2.000.000

Շոօ. 2.000.000 ԳՈՋ .... 0Մնացորդը

առ 01.01.Х7 2.000.000

53

111«Շահագործման մեջ գտնվող մաշվող հիմնական միջոցներ

Դտ » Կտ Դտ251

«Դրամա ոԿոԿտ

Յա) 2.500.000 4ա) 100.Q00

Շրջ. 2500.000 Շրջ. 0 Շրջ. 100.000 [Շրշ, . 0Մնացորդըառ 01.01.Х7 2.500.000

Մնացորդո առ 01.01.Х7 100.000

3. Հաշիվների տվյալներով կազմել «Սիս» բաժնետիրական ընկերության մեկնարկային հաշվեկշիռը 20X7 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ

ԱԿՏԻՎ Գումարը (հազ. դրամ) ՊԱՍԻՎ Գումարը

(հագ. դրամ)Հիմնական միջոցներ Նյութեր

2.5002.000 Կանոնադրական 10.000Արագամաշ առարկաներ 500 կապիտալ

Դրամական միջոցներ 5.000Հաշվեկշիռ . ___ 10.000 Հաշվեկշիռ 10.000

Անալիտիկ հաշիվների մնացորդների վերծանում'211 «Նյութեր» հաշվի 2.000.000 դրամի մնացորդը ըստ նյութերի

տեսակների կազմել է'

Նյութերի անվանումը Միավորի գին Քանակ(մ)

Գումար (ԴՈւսմ).

Բրդյա գործվածք 2.000 700 1.400.000Մետաքսե գործվածք 3.000 200 600.000

Ընդամենը X X 2.000.000

20X7 թվականի հունվարի 1փց «Սիս» բաժնետիրական ընկերությունը սկսել է արտադրական գործունեությունը և | եռամսյակի ընթացքում կատարվել են հետևյալ տնտեսական գործառնությունները, որոնք ներկայացնենք գրանցման օրագրում և որոշենք հաշիվների թղթակցությունը:

4. Բացել տնտեսական գործառնությունների գրանցման օրագիրը և գրանցել կատարված գործառնությունները, որոշել հաշիվների թղթակցությունները

N Փաստաթուղթը և գործառնության բովանդակությունը

Հաշիվների впвщидг ւթտւԱո Գումարը

Դեբետ Կրեդիտ1 2 3 4 51. Հւսշիվ-ապրանքագիր, ՀՄ ընդունման ակտ

Մեքենաշինական գործարանից ստացվել են կարի մեքենաներ, որոնք հանձնվել են շահագործման 111 521 1.500.000

54

2. ԲՔ հաշվարկային հաշվից,վարկային պայմանագիրՄուտքագրվել է բանկից ստացված երկարաժամկետ վարկր 252 411 2.400.000

3. Հաշիվ, Վճարման հանձնարարագիրՀաշվարկային հաշվից վճարվել է տրանսպորտային կազմակերպությանը' ձեռքբերվւսծ հիմնական միջոցի տեոափոխման համար 111 252 20.000

4, Հաշհվ-ապրանքագիր, Պահեստի մուտքի օրդեր«Տեքստիլ» ԲԲԸ-ից ստացվել Է բրդյա գործվածք'400 մ X 2000 !} 211 521 800.000

5. Հաշիվ-ապրսւնքագիր N 42, Մ/օ N 7«Մետաքս» ՍՊԸփց ստացվել Է մետաքսյա գործվածք'250 մ X 3000 դ 211 521 750.000

6. Լիմիտային քարտԱրտադրություն բաց են թողնվել նյութեր ' ա) բրդյա գործվածք' ՏԿ1 արտադրանքի համար'

ՅՕՕմ X 2000 դրամ 600.000բ) մետաքսյա գործվածք' ԿՇ2 արտադրանքի համար'

175 մ X 3000 դրամ 525.000Ընդամենը 811 211 1.125.000

7. Հաշվարկային տեղեկագիր, Աշխատավարձի բաշխման տեղեկագիրՀաշվարկվել Է աշխատավարձ բանվորներին ա) ՏԿ1 արտադրանքի համար բ) ԿՇ2 արտադրանքի համար'

1.500.0001.000.000

Ընդամենը 811 527 2.500.0008. Հաշվարկային տեղեկագիր,

Աշխատավարձի բաշխման տեղեկագիրՀաշվարկվել է աշխատավարձա) արտադրամասերի կառավարման և այլանձնակազմին 813 500.000բ) վարչական անձնակազմին 713 300.000Ընդամենը 527 800.000

9, Հաշվարկային տեղեկագիր, սոցապ հատկացումների բաշխման տեղեկագիր

/

Կատարվել են հատկացումներ անձնակազմի պարտադիր սոցիալական ապահովագրության համար' ա), հիմնական արտադրամասերի բանվորների

ՏԿ1 արտադրանքի համար ԿՇ2 արտադրանքի համար'

350.000300.000

Ընդամենը 811 650.000

55

р) արտադրամասերի կառավարման և այլ անձնակացմի 813 80.000գ) ւյաո>ական անձնակազմի 713 60.000ԸՕդասենզ 525 790.000

10. Հաշվապահության տեղեկանք'Աշխատողների աշխատավարձից պահվել է' ա) եկամտահարկ 524 775.000բ) սոցիալական ապահովագրության վճարներ (3 %) 525 99.000Ընդամենը 527 874.000

11. Հաշվապահության հաշվարկ' ժամանակավոր անաշխատունակության թերթիկների հիման վրա հաշվարկվել է նսյաստ 525 527 120.000

12. Հաշվապահության հաշվարկ'Հաշվարկվել է հիմնական միջոցների մւսշվածությունը' ա) հիմնական արտադրամասերի բ) վարչական նշանակության

813713

170.00025.000

Ընդամենը 112 195.00013. Դրամարկղի մուտքի օրդեր, չեկ

Հաշվարկային հաշվից ստացվել է կանխիկ դրամ դրամարկղում' աշխատավարձ վճարելու և այլ նպատակների համար 251 252 3.500.000

14. Դրամարկղի ելքի օրդեր, Վճարային տեղեկագիրԴրամարկղից վճարվել է աշխատավարձ ա?խատոդնեոհն 527 251 2.150.000

15. Վճարման հանձնարագիր,Հաշվարկային հաշվից փոխանցվել է մատակարարներին' ա) «Տեքստիլ» ԲԲԸ բ) «Մետալս» ՍՊԸ

700.000300.000

Ընդամենը 521 252 1.000.00016. Հաշվապահության հաշվարկ'

Անուղղակի արտադրական ծախսումները բաշխվել են արտադրատեսակների միջև և դուրս գրվել «Հիմնական արտադրություն» հաշվինա) ՏԿ1 արտադրանքի բ) ԿՇ2 արտադրանքի(Անուղղակի ծախսերի բսւշխմսւն հաշվարկը բերված Է N 1 աաուսակում)

450.000300.000

Ընդամենը 811 813 750.00017. Հաշվապահության տեղեկանք

Անավարտ արտադրության մնացորդը փաստացի ինքնարժեքով դուրս Է գրվել հիմնական արտադրության հաշվից ա) ՏԿ1 արտադրանքի գծով' բ) ԿՇ2 աոտադրանքհ գծով'

500.000325.000

Ընդամենը 214 811 825.000

56

18. Հաշվապահության հաշվարկ4Հիմնական արտադրությունից ստացվել և պահեստ է մուտքագրվել պատրաստի արտադրանք’ փաստացի ինքնարժեքով ա) ՏԿ1 արտադրանք' 80 հատ բ) ԿՇ2 արտադրանք' 72 հատ (հաշԱարկր թիւ| 2 աաուսակում)

. *

2.400.0001.800.000

Ընդամենը 215 811 4.200.00019. Հսւշիվ-ապարանքագիր,

Գնորդներին առաքվել Է պատրաստի արտադրանք' բաց թողնման գներով ա) ՏԿ1 արտադրանք' 75 հատ X 42.000 դրամ բ) ԿՇ2 արտադրանք' 69 հատ X 37.000 դրամ

3.150.0002.553.000

Ընդամենցլ^ 221 611 5.703.00020. Վաճառված արտադրանքի ինքնարժեքը

հաշվեգրվել է ծախսերին ա) ՏԿ1 արտադրանք' 75 հատ X 30.000 դրամ* բ) ԿՇ2 արտադրանք' 69 հատ X 25.000 դրամ

2.250.0001.725.000

Ընդամենը 711 215 3.975.00021. ՔԲ հաշվարկային հաշվից

Հաշվարկային հաշվում ստացվել Է գնորդներից 252 221 5.000.000

22. Դրամարկղի ելքի օրդերՀաշվետու անձին տրվել է դրամարկղից առհսւյհվ. գումար 228 251 200.000

23. Առհաշիվ գումարների ծախսման մասին հաշվետվությունՀաշվետու անձի կողմից վճարվել Են վաճառված արտադրանքի բեռնման֊ բեռնաթափման ծախսումներր 712 228 200.000

24. ՔԲ վարկային հաշվից, վարկային պայմանագիրԲանկի կարճաժամկետ վարկի հաշվին վճարվել Է մեքենաշինական գործարանին' աարտքի դիմաց 521 511 1.500.000

25. Քաղվածք հաշվարկային հաշվիցՀաշվարկային հաշվից փոխանցվել էպարտքը'ա) բյուջեինբ) սոցիալական ապահովագրության մարմիններին

524525

700.000670.000

Ընդամենր 252 1.370,00026. Հաշվապահության տեղեկանք'

Արտադրանքի իրացումից հասույթը դուրս Է գրվել «Ֆինանսական արդյունք» հա;Վհն 611 331 5.703.000

27. Հաշվապահության տեղեկանք'Իրացված արտադրանքի ինքնարժեքը դուրս Է գրվել «Ֆինանսական արդյունք» հաշվին 331 711 3.975.000

28. Հաշվապահության տեղեկանք'Վարչական ծախսերը դուրս են գրվել 713 385.000

* մեկ միավոր արտադրանքի ինքնարժեքի հաշվարկը կատարվել է թիվ 2 աղյուսակում

57

«Ֆինանսական արդյունք» հաշվին 33129, Հաշվապահության տեղեկանք'

Իրացման ծախսերը դուրս են գրվել «Ֆինանսական արդյունք» հաշվին 331 712 200.000

30. Հաշվապահության տեղեկանք'Ձևակերպվել է հաշվետու տարվա շահույթը 331 343 1.143.000Ընդամենը հաշվետու ժամանակաշրջանի

շրջանառությունը 53.653.000

5. Բացել սինթետիկ հաշիվներ, գրանցում գրանցել հաշիվների մնացորդները և հաշվետու ժամանակաշրջանում կատարված գործառնությունների գումարները, որոշել դերետային և կրեդիտային շրջանառությունների գումարները և մնացորդները:

Դտ

ա«Շահագործման մեջ գտնվող

մաշվող հիմնական միջոցներ»

Կտ Դտ

112«Շահագործման մեջ գտնվող հիմնական

միջոցներիԿտ

Մն.ւսռ 01.01.07 թ. 2.500.000

Մն. առ 01.01.07 խ

01) 1.500.000 3) 20.000

12) 195.000

ՇՈ9- 1.520,000 Շրջ, _ 0 Շրշ- . 0 Շրջ- 195.000Մն.առ31.03.07թ. 4.020.000

Մն. առ31.03.07թ 195.000

«Նյութեր» «Արւա Դտ Կտ Դտ առարԱ

}ամաշաներ» Կտ

Մն. առ01.01.07 թ. 2.000.000

6) 1.125.000 Մն.առ01.01.07 p. 500.000

4) 800.0005) 750.000

Շրջ. 1.550.000 Շրջ. 1.125.000 Շրջ. 0 Շրշ. 0Մն.առ31.03.07թ. 2.425.000

214Դտ «Անսւվւ

արտադրու

Մն.առ31,03.07թ 500.000

սրտ Կտթյուն» Դտ «Արս

215ււասսսնք» Կտ

Մն.առ 01.01.07 թ. 0

Մն.առ 01.01.07 թ. 0

20) 3.975.00017) 825.000 18)4.200.000

Cp?. . 825.000 CPS- 0 cn?. 4.200.000 Շրջ. 3.975.000Մ0.առ31.03.07թ. 825.000

Մնօսռ31.03.07թ. 225.000

58

Դտ

221«Դերիտորակսւն

պարտքեր վաճառքների գծով» Կտ

Մն. առ01.01.07 թ. 0 21) 5.000.00019)5.703.000

Շրբ. 5.703.000 Շրբ. 5.000.000Մն.առ

31.03.07թ. 703.000

228 «Ընթացիկ

դեբիտորական պարտքեր առհաշիվ տրված

Դտ________ գումարների գծով» ԿտՄն.առ 01.01.07 թ.

22)200.000

_Շըլ_ 200000Մն.առ 31.03.07թ

23) 200.000

Շրբ. 200.000

Դտ «Դրամար i 4Ո» Կտ Դտ «Հաշվարկած հն հաշիվ» ԿտՄն. առ

01.01.07 թ. 100.000Մն. առ01.01.07 4 900 000

14)2150.000 _թ. 3) 20.000 13) 3.500.000 15) 1.000.00025) 1.370.000

13) 3.500.000 22) 200.000 2)2400.000

21)5.000.000

Շրջ> 3.500.000 Շրջ. 2.350.000 Շրջ. 7.400.000 Շրջ. 5.890.000

Մն.առ31.03.07թ. 1.250.000

Մն.առ31.03.07թ 6.410.000

Դտ

311՛< Կանոնադրական

Կտ Դտ

331«Ֆինանսական

ԿտՄն. առ 27)3.975.000 01.01.07թ. 10.000.000

28) 385.00029) 200.00030) 1.143.000

26)5.703.000

Շրջ. 0 Շրջ. 0 Շրջ. 5.703,000 Շրջ. 5.703.000

3*«Հաշվետու ւ

շահոԴտ

Մն. առ31.03.07թ. 10.000.000

41112 «Երկարած

ZT*mm փՏկՏՏ1թ վՏարվէ Կտ Դտ համախառն գք

հսմկետ•յինգծովդիքսմարներ» Կտ

V

ՄԱ առ01.01.07թ. 0

ՄԱ առ01.01.07թ. 0

30)1.143.0002)2.400.000

Շրջ. 0 Շրջ. 1.143.000 Շրջ. 0 Շրջ. 2.400.000ՄԱ առ31.03.07թ. 1.143.000

ՄԱ առ31.03.07թ. 2.400.000

59

Դտ

511« Կարճաժամկետ

բանկային վարկերի գծով

վճարվելիք համախառն գումարներ » Կտ Դտ

521« Կրեդիտորական

պարտքեր գնումների գծով»

ԿտՄն. առ 01.01.07թ. 0

Մն. առ01.01.07թ. 0

24) 1.500.00015) 1.000.000 24) 1.500.000

1) 1.500.0004)800.0005) 750.000

Շրջ. 0 Շրջ. 1.500.000 Շրջ. 2.500.000 Շրջ. 3.050.000Մն.առ31.03.07թ. 1.500.000

Մն. առ31.03.07թ. 550.000

Դտ

524« Կարճաժամկետ կրեդիտորական

պարտքեր բյուջեին» Կտ Դտ

525« Կարճաժամկետ կրեդիտորական

պարտքեր պարտադիր սոցիալական

ապահովագրությանգծով» Կտ

Մն. առ 01.01.07թ. 0

Մն. առ01.01.07թ. 0

25ա) 700.00010Ш) 775.000

11)

25բ)

120.000

670.000

9) 790.000 10բ) 99.000

Շրջ. 700.000 Շրջ. 775.000 Շրջ. 790.000 Շրջ. 889.000Մն.առ31.03.07թ. 75.000

Մն. առ31.03.07թ. 99.000

Դտ

527« Կրեդիտորական

պարտքեր աշխատավարձի և

աշխատակիցների այլ կարճաժամկետ հատուցումների

Կտ Դտ

611<( Արտադրանքի,

ապրանքների, աշխատանքների, ծառայությունների

իրացումից հասույթ»Կտ

Մն. առ01.01.07թ. 0

Մն. առ01.01.07թ. 0

10) 874.000

14) 2.150.000

7)2.500.0008) 800.000 11) 120.000

26)5.703.000 19) 5.703.000

Շրջ. 3.024.000 Շրջ. 3.420.000 Շրջ. 5.703.000 Շրջ. 5.703.000ՄԱ առ31.03.07թ. 396.000

Մն.առ31.03.07թ. 0

60

Դտ

711 «Իրացված

արտադրանքի, ծառայությունների

712*< Իրացման ծախսեր»

Կտ Դտ ԿտՄն. առ01.01.07 թ. 0

27)3.975.000

Մն.առ01.01.07 թ. 0

29)200.00020) 3.975.000 23)200.000

Շրջ. 3.975.000 Շրջ. 3.975.000 Շրջ. 200.000 Շրջ. 200.000

Մն.սւռ31.03.07թ. օ

Մն.առ31.03.07թ G

713Դտ «Վարչական ծախսեր» կտ

811 t€ Հիմնական

Դտ արտադրություն» ԿտՄն. առ

01.01.07 թ. 028) 385.000

Մն.առ01.01.07 թ. о

17) 825.0008)300.000 9U) 60.000 12) 25.000

6) 1.125.0007)2.500.000 9Ш) 650.000 16) 750.000

18) 4.200.000

Շրջ. 385.000 Շրջ. 385.000 Շրջ. 5.025.000 Շրջ. 5.025.000Մն,առ

31.03.07թ. 0Մն.առ31.03.07թ 0

813« Անուղղակի արտադրական

Դտ ծախսումներ» ԿտՄն. առ

01.01.07 թ. 0 16) 750.0008ա) 500.000 9բ) 80.00012) 170.000

ՇՐՏ>. 750.000 Շրց. 750.000Մն.սա

31.03.07թ. о

6. Կատարել անուղղակի ծախսերի բաշխման հաշվարկը (գործ.16) և արտադրանքի ինքնարժեքի հաշվարկը (գործ. 18):

Անուղղակի ծախսումների բաշխման գործակիցը որոշվել է հետևյալ հաշվարկով

750.000/2.500.000=0,3 / :

61

Անուղղակի ծախսումների բաշխումը ըստ արտադրատեսակների_____________________________________________ ՚ Աղյուսակ 1

Արտադրատեսակիանվանումը Is

3 ՜^՜ Ю

Հաշվարկի բազան(հիմնական արտադրական

բանվորների աշխատավարձ) 1ւГԱնուղղակի արտադրական ծախսումների բաշխման

հաշվարկ

Բաշխված անուղղակի արտադրական ծախսումների գումարը ըստ

արտադրատեսակների

Տղամարդու կոստյում ՏԿ1 1.500.000 0.3 1.500.000 X 0,3 450.000

Կանացի շրջւսզգէատ ԿՇ2 1 000.000 0.3 1.000.000X0,3 300.000

Ընդամենը 2.500.000 X 750.000 750.000

Պատրաստի արտադրանքի փաստացի ինքնարժեքի հաշվարկԱղյուսակ 2

Ցախսամներл а1Л|f|Տ 3ё *

Անավ

արտ

արտա

դր.

սկզբ

նակա

նմն

ացոր

դը

Ուղղ

ակի

նյութ

ական

ծախս

ումն

եր ||а |Ш Ւ:£օւ ■Er с? 3 3 О

Ուղղ

ակի

ծախս

ումն

երսո

ցապ.

վճար

ների

գծով

f ЩII | in3 -о

01

Cl

Անավ

արտ

արտա

դր.

վերջ

նակա

նմն

ացոր

դը

Պատր

աստի

արտս

ւդրա

նքէ

փաստ

ացի

ինքն

արժե

քը

Թող

արկվ

ել է

(հ

ատ) 3 0)£

1 ւII и3 2 3 «Ա

1 2 3 4 5 6 7 8 9

ՏԿ1 0 600.000 1.500.000 350.000 450.000 2.900.000 500.000 2.400.000 80 30.000

ԿՇ2 0 525.000 1.000.000 300.000 300.000 2.125.000 325.000 1.800.000 72 25.000

Ընդա­մենը

0 1.125.000 2.500.000 650.0.000 750.000 5.025.000 825.000 4.200.000 X X

7. Բացել անալիտիկ հաշիվներ 211 «Նյութեր», 215 «Արտադրանք» և 521 «Կրեդիտորական պարտքեր գնումների գծով» սինթետիկ հաշիվներին կից, գրանցել գրանցում սկզբնական մնացորդները, փոփոխությունները և որոշել վերջնական մնացորդները:

211 «Նյութեր» հաշվին կից անալիտիկ հաշիվներ

Քանակա-գումարային քարտ N 21-01

կութի անվանումը Բրդյա գործվածք , չ/մ մետր , միավորիարժեքը' 2000 դրամ

■Э*JZ.ճւ3аՀՅ3 Հերթ

ական

համա

րը Գործառ.բովանդակությունը

Մուտք ելք Մնացորդ

Քանա

կ

____ Գո

ւմար

Քանա

կ

Գում

ար J3T3030* Գում

ար

Մն,առ 01.01,07թ. 700 1.400.0004. Ստացվել է

«Տեքստիլ» ԲԲԸ փց 400 800.000 1100 2.200.0006 Օւսխսվել էШ) արտադրական

կարիքների համար 300 600.000 800 1.600.000

Շրջանառություն 400 800.000 300 600.000Մն.առ 31.03.07 800 1,600.000

Քանակա-գումարային քարտ N 21-02

Նյութի անվանումը Մետաքսե գործվածք , չ/մ մետր ,միավորի արժեքը ' 3000 դրամ

Ամսա

թիվ ճ

Ifկс. 3J3 Xrr

Գործառ.բովանդակությունը

Մուտք ելք Մնա* որդ

| Քան

ակ Գում

ար

Քանա

կ

Գում

ար

Քանա

կ

Գում

ար

Մնացորդըառ 01.01.07 200 600.000

5. Ստացվել է«Մետաքս» ՍՊԸ-ից 250 750.000 450 1.350.000

6 Ծախսվել էԲ) \ արտադրական 175 525.000 275 825.000

կարիքների համարՇրջանառություն 250 750.000 175 525.000

/ Մնացորդըառ 31.03.07 275 825.000

63

215 «Արտադրանք» հաշվին կից անալիտիկ հաշիվներ

Քանակա-գումարային քարտ N ՏԿ1-01

Արտադրանքի անվանումը_Տդամարդու կոստյում , չ/մ հատ , միավորի արժեքը ' 30.000 դրամ

Ամսա

թիվ о

Ifз 3 11

Գործառ.բովանդակությունը

Մուտք ԵԼՔ Մնացորդ

Քանա

կ

Գում

ար

ւ_Քա

նակ С.1

1jar3օ3cti Գո

ւմար

Մն.առ 01.01.07 0 018UI) Ստացվել է

արտադրությունից 80 2.400.000 80 2.400.000

շօա) Իրացվել Է 75 2.250.000 5 150.000

Շրջանառություն 80 2.400.000 75 2.250.000Մն.առ31.03.07 5 150.000

Քանակա-գումարային քարտ N ԿՇ2-02

Արտադրանքի անվւսնումը_Կանացի շրջազգեստ , չ/մ հատ , միավորի արժեքը ' 25.000 դրամ

-3*-с.ճւ33

43Ձ

о

ft!l1Г

Գործառ,բովանդակությունը

Մուտք Ելք Մնացորդ

Քանա

կ

Գում

ար

Քանա

կ C.1

1 Քանա

կ

Գում

արUGiuqnnnn առ 01.01.07 0 0

18p) Ստացվել Էարտադրությունից 72 1.800.000 72 1.800.000

20բ) հրացվել է 69 1.725.000 3 75.000

Շրջանառություն 72 1.800.000 69 1.725.000Մն.առ31.03.07 3 75.000

64

521 «Կրեդիտորական պարտքեր գնումների գծով» հաշվին կից անալիտիկ հաշիվներ ;?

Գումարային քարտ N 52-01

Մատակարարի անվանումը' Մեքենաշինական գործարան

Ամսաթիվ Գործ N գործառ, բովանդակությունը Գումարը

Դեբետ ԿրեդիտՄնացորդը առ 01 „01.07 0

1. Uinuuqilbi են հիմնական միջոցներ 1.500.00024 ՍաոԱեւ Է պարտքր 1.500,000

Շո?անառություն 1.500.000 1.500.000Մնացորդր առ 31.03.07 0

Գումարային քարտ N 52-02 Մատակարարի անվանումը' «Տեքստիլ» ԲԲԸ_________

Ամսաթիվ Գործ N գործառ, բովանդակությունը Գումարը

Դեբետ ԿրեդիտՄնացորդր առ 01.01.07 0

4. Ձեռք են pbnUbi Oiniebn 800.00015ա) Մարւ|ե| Է աարտքո 700.000

Շր9անառություն 700.000 800.000Մնացորդր առ 31.03.07 100.000

Գումարային քարտ N 52-03 Մատակարարի անվանումը' «Մետաքս» ՄՊԸ________

Ամսաթիվ Գործ N գործառ, բովանդակությունը Գումարը

Դեբետ ԿրեդիտՄնացորդը առ 01.01.07 0

5. Ձեռք են բերւյեւ նւոաեո 750.00015Բ) Մարվել Է պարտքը 300.000

Շրջանառություն 300.000 750.000Մնացորդր առ 31.03.07 450.000

Հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջին «Նյութեր» սինթետիկ հաշվին կից բացված անալիտիկ հաշիվների տվյալներով կազմվում է անալիտիկ հաշիվների շրջանառության տեղեկագիր:

\8. Կազմել 211 «Նյութեր», 215 «Արտադրանք» և 521 «Կրեդիտորական պարտքեր գնումների գծով» սինթետիկ հաշիվներին կից բացված անալիտիկ հաշիվների շրջանառության տեղեկագրերը.

65

211 «Նյութեր» սինթետիկ հաշվին կից բացված անալիտիկ հաշիվների շրջանառության տեդեկագիր._________

Նյու

թերի

տեսա

կը

Չափի

միավ

որը

Մնացորդը աո 01.01.20Х7Э.

I եռամսյակի շրջանառությունը Մնացորդը առ 01.03.20Х7£.

Քանա

կ

Գում

ար

Դեբետ Կրեդիտ

Քանա

կ

Գում

ար

Քանա

կ

Գում

ար

Քանա

կ

Գում

ար

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Բրդյագործվածք մ 700 1.400.000 400 800.000 300 600.000 800 1.600.000Մետաքսյագործվածք մ 200 600.000 250 750.000 175 525.000 275 825.000Ընդամենը X 2.000.000 X 1.550.000 X 1.125.000 X 2.425.000

215 «Արտադրանք» սինթետիկ հաշվին կից բացված անալիտիկ հաշիվների շրջանառության տեղեկագիր.Արտադրա­

տեսակՄնացորդը

առ0101.20x7թ.

i եռամսյակի շրջանառությունը Մնացորդը առ 01.03.20x7թ.

C.XL CJ с. Դեբետ Կրեդիտժ3

ST<33

Ю

IIՀՅ

30 3

01

3ՀՅС

СГ

Քանա

կ

Գում

ար

Քանա

կ

Գում

ար

Քանա

կ

Գում

ար

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Տղամարդուկոստյում ՏԿ1 հատ 0 0 80 2.400.000 75 2.250.000 5 150.000Կանացի

?nptuqqbuin ԿՇ2 հատ 0 0 72 1.800.000 69 1.725.000 3 75.000Ընդամենը X 0 X 4.200.000 X 3.975.000 X 225.000

521 «Կրեդիտորական պարտքեր գնումների գծով» սինթետիկ հաշվին կից բացված անալիտիկ հաշիվների տվյալներով կազմվում է անալիտիկ հաշիվների շրջանառության տեղեկագիր:

ՀՈ Մատակարարիանվանումը

Մնացորդը առ 01.01.20x7թ.

I եռամսյակի ?ր?անառութ!ունր

Մնացորդը առ 01.03.20x7թ.

Դտ Կտ Դտ Կտ Դտ Կտ1 2 3 4 5 6 7 81 Մեքենաշինական

գործարան 1.500.000 1.500.0002 «Տեքստիլ» ԲԲԸ . 700.000 800.000 100.0003 «Մետաքս» ՍՊԸ _ 300.000 750.000

450.000Ընդամենը - 2.500.000 3.050.000 550.000

66

Սինթետիկ հաշվներին կից բացված անալիտիկ հաշիվների շրջանառության տեղեկագրերի տփալները ւսմփոփելուց և ստուգելուց հետո կազմվում է սինթետիկ հաշիվների շրջանառության տեղեկագիր:

3. Կազմել! եռամսյակի սինթետիկ հաշիվների շրջանառության տեղեկագիրը

պՇրջանառության տեղեկագիրը սինթետիկ հաշիվների

Հաշի

վներ

իծա

ծկագ

րերը

Հաշիվների անվանումը

Մնացորդը առ 01.01. 20X7 B.

Շրջանառությունը Մնացորդը առ 31.03.20X7 p.

Դեբե

տ

Կրեդ

իտ

Դեբե

տ

Կրեդ

իտ

Դեբե

տ

Կրեդ

իտ

1 2 3 4 5 6 7 8111 Շահւսգործ.մեջ գտնվող

մաշվող հիմն, միջոցներ 2.500.000 1.520.000 0 4.020.000112 Շւսհագործ. մեջ գտնվող

հիմն, միջոցների մա?վւսծութ|ուն

0 0 195.000 195.000

211 Նյութեր 2.000.000 1.550.000 1.125.000 2.425.000

213 Արագամաշ առարկաներ 500.000 0 0 500.000

214 Անավարտարտադրություն 0 825.000 0 825.000

215 Արտադրանք 0 4.200.000 3.975.000 225.000

221Դեբիտորական պարտքեր վաճառքների գծով

0 5.703.000 5.000.000 703.000

228Ընթացիկ դեբիտորական պարտքեր առհաշիվ տրված գումարների Գծով 0 200.000 200.000 0

251 Դրամարկղ 100.000 3.500.000 2.350.000 1.250.000

252 Հաշվարկային հաշիվ 4.900.000 7.400.000 5.890.000 6.410.000

311 Կանոնադրականկապիտա| 10.000.000 0 0 10.000.000

331 Ֆինանսական արդյունք 5.703.000 5.703.000

343 Հաշվետու տարվա զուտ շահույթ (վնաս) 0 1.143.000 1.143.000

411 Բանկի երկարաժամկետ վարկեր 0 0 2.400.000 2.400.000

511 Բանկի կարճաժամկետ վարկեր 0 0 1.500.000 1.500.000

521 Կրեդիտոր. պարտքեր գնումների գծով 0 2.500.000 3.050.000 550.000

524 Կրեդիտոր. պարտքեր բյուջեին 0 700.000 775.000 75.000

525Կրեդիտոր. պարտքեր պարտադիր սոցիալական ապահովագր. գծով 0 790.000 889.000 99.000

527

\Կրեդիտոր. պարտքեր աշխատավարձի և աշխատ, այլ կարճաժ. հւստուց. գծով 0 3.024.000 3.420.000 396.000

'V:611

Արտադրանքի, ապրանքների, ծառայութ. իրացումից հասույթ 5.703..000 5.703.000 0

67

711Իրացված արտադրանքի,ապրանքների,ծառայութքուն-հնօնսւրժեք Յ.Տ75.000 3.975,000

712 Իրացման ծախսեր 200.000 200.000713 Վաասւնան ծախսեր 385.000 385.000

811 Հիմնականարտադրություն 5.025.000 5.025.000

813 Անուղղակիարտադրականծախսումներ

750.000 750.000

Ընքլւսմենյ 10.000.000 10.000.000 53.653.000 53.653.000 16.358.000 16.358,000

10.Կազմել «Սիս» բաժնետիրական ընկերության հաշվեկշիռը 2007 թվականի մւսրտի 31-ի դրությամբ:

«ՍԻՍ» ԲԲՕ ՀԱՇՎԱՊԱՀԱԿԱՆ ՀԱՇՎԵԿՇԻՌԸ ШП 31.03,07թ.

Ակտիվ Գումարը Պասիվ Գումարը

I. Ոչ ընթացիկ ակտիվներ !1!.Սեփական կապիտալ

Հիմնական միջոցներ 3.825.000 Կանոնադրական կապիտալ 10.000.000Ընդամենը

ոչ րնթագիկ ակտիվներ 3.825.000 Կուտակված շահույթ 1.143.000Ընդամենր ււեփական կապիտալ 11.143.000

II. Ընթացիկ ակտիվներ

ՆյութերԱրագամաշ առարկաներ

2,425.000500.000

IV. Ոչ ընթացիկ պարտավորություններ

Երկարաժամկետ բանկային վարկեր 2.400.000

Անավարտ արտադրություն 825.000Ընդամենը

ոչ ընթացիկ պարտաԱորություննեո

2.400.000

ԱրտադրանքԴեբիտորական պարտքեր վաճառքի գծով Դրամական միզներ

225.000

703.0007.660.000

V. Ընթացիկ պարտավորություններ

Կարճաժամկետ բանկային վարկեր 1.500.000Ընդամենը ընթացիկ

ակտիվներ12.338.000 Կրեդիտորական պարտքեր

գնումների գծով Կրեդիտորական պարտքեր բյուջեին

550.00075.000

Կրեդիտոր. պարտքեր պարտադիր սոցիալական ապահովագր. գծով Կրեդիտոր. պարտքեր աշխատավարձի և աշխատ, այլ կարճ, հատուցումների գծով

99.000

396.000Ընդամենը

ընթացիկ պարտավորություններ2.620.000

Հ Ա Շ Վ Ե Կ Շ Ի Ռ 16.163.000 Հ Ա Շ Վ Ե Կ Շ Ի Ռ 16.163.000

68