បរវតតសាសរ តកចចបរមពបរៀងបកងបា រ

Lecture by Sreng LengMaster of Social Science on Korea and South East Asia, Graduate

School of International Studies, South Korea, Seoul.

10/6/2013 1

Youth For Peace (NGOs)

• ១៩៧៩ សាធារណរដឋររជាមានតកមពជា

• ១៩៨៩ រដឋកមពជា

• ១៩៨២ UN បានទទលសាា លចលនាទ ាងបជារដឋឋ ភបាលចារះ

• កចចរពមពរពៀងរកងបាា រស ១៩៩១

• ១៩៩៣ រពះរាជាណាចរកកមពជា

10/6/2013 2

• ១៩៦៨ សាឡត ស បានចាបពផតើម “តស ររដឋបអាវធ” ជាមយ សពមតច សហន • ១៩៧០ បានកានកាប ១/៥ ននររពទស • ១៩៧០ រដឋររហារ • ១៩៧៣ រាបជាងសសនពោន បានទមាល ក • ១៩៧៧ -៧៨ ពវៀតណាមបានពបើកយទ ធនាការពោធា • ១៩៨០ ជនពភៀសខ លនចលចលនាតស

• មានបរកម មានគានតដចាន មនទកចតតចាព ះ V – ភកតភាពចាព ះ សពមតច សហន– អតតនាយករដឋមនតនត សន សាន – របបកមពជាររជាធបពតយយ (សខ ែររកហម)

10/6/2013 3

សពមេច បវរពសដឋឋ ធបត សន សាន (Son Sann) (១៩១១-២០០០)

• ១៩៧៥ -១៩៧៩ ពដឋយមានចលរមពសហគមន សខ ែរពៅបរពទសសពមតច សន សាន បានបពងកើតសមាគមសខ ែរពៅបរពទសមានព ែ ះថា AGKE

• ជាឥសសរជន សខ ែរ មយ រប សដល ជា វរ បរស ជាត កមពជា ពរកាម

• ១៩៧០ សពមតច សន សាន រតវបានឧតតមពសនយ លន នល ឃាឃាងពៅកនងផទះ

10/6/2013 4

ការរពងកើតរណរសជាតរព ោះបរជារលរដឋ ខមែរ

• ១៩៧៩ កងទពជាត រ ាពដឋះររជាពលរដឋសខ ែរ បានរតវបពងកើតពឡើង(សពមតច សន សាន ជាររធាន)

• ទទលរងវវ នជាអនក កាល ហានពដើមបពសរភាព ររចាាឆន ា ១៩៨៥ រងវវ នផតល ឲយពដឋយអងាការសមពនធពសរភាពននររពទស អសតសាត លកាល១៩៨៦

• ១៩៩០ សពមតច សន សាន បានយលរពម ចលជាសមាជតឧតតម រកមររកាជាតពដើមបសរមះសរមលជាតខខ ែរ

• បានជាបពឆោ តជាសមាជកសភាមណឌ លរកង ភនាពពញពៅឆន ា ១៩៩៣ • បានទទលដាខណងជាររធានសភា ធមមនញញ១៩៩៣

10/6/2013 5

សាធារណរដឋបរជាមានតកមពជា/រដឋកមពជា

• ហ ន សសន ពហង សារន(រដឋមនតនត១៩៨៦-១៩៩៣)

• រតវបានបពងកើតពឡើងពៅកមពជាពដឋយរណសរសសពនតងវា ះគជារកមមយននពកពឆវងនយមកមពជាសដលមនបានពពញចតតជាមយនងសខ ែររកហម

10/6/2013 6

FUNCINPEC (Khmer: គណរកស ហវននរច)

• Established 1978

• In 1991 PUNCINPEC signed the 1991 Paris Peace Accords.

• Prince Norodom Ranariddh, served as co-prime minister with Hun Senfrom 1993 to 1997

• Prince Norodom Ranariddh led the party until October 2006

10/6/2013 7

• ១៩៥០ -១៩៧៩ កមពជាសថតពរកាមការរតតរោបរពទស

• ពហងសារន ជាសម ហ ន សសន អតតទហានបានរតពចាលជរ ១៩៧៨

• ពោក សន សាន សសវងរកការាារទពបរពទស ពដើមបពដញយន

• U.S.A, China, Thai ទកចតតរកម Pol Pot

• ១៩៩០ កមាល ាង របស Pol Pot ពៅសតគារាមកាខហងដធងនធងរ ដលរដឋឋ ភបាល រកងភនាពពញ

10/6/2013 8

ការដកកងទពពវៀតណាម

• ១៩៨៩ កងទព ២៩,០០០ នាកពចញពកមពជា

• Why????

• ១) អាចដកនា ាខ លនឯងបាន ផលល សព ែ ះ (រដឋកមពជា) • ២) ជានយសពវៀតរតវបានកាតបនថយោា ងពរចន (១៩៨៩) • ៣) គាររបសសពវៀតខ លនឯង បានដកទពពចញពររពទស អាហវហាា នសាថ ន

10/6/2013 9

មយអវនតាក នង មយពបកាយ អវនតាក

• សពមតច សហន គងររថាបពៅពរៅររពទស ១២ ឆន ាបានោងមកវញ ១៩៩១

• ភាគទ ាង ៤ ចលរមបពងកើត ឧតតមរកមររកាជាត ពរកាមរពះរាជាធបតភាពរបស សពមតច សហន

• ១៩៩២ ទហាន ១,៣០០,០០០នាក (UNTC)

• របបភនាពពញ មនអនញញញ តឲយ អ.ស.ប រតតពនតយ នគបាលជាតដមានអាណាច

• សខ ែររកហមពរងកទកដ មនឲយ អ.ស.ប ចលរតតពនតយ នងបដពសដមនឲយពគដកអាវធ

10/6/2013 10

• ១៩៩២ -១៩៩៣ ចានាយអស២០០០ោនដោល រ (Result Bad)

បាសនត.....• ទទលបានអងាការ សទ ធមនសសកនងសសក• បពញច ញសារពតមានសខ ែរ • ពបាះពឆោ ត ១៩៩៣ (សខ ែររកហមពធវើពហការ)

១៩៩០ ចលនាសខ ែររកហមមាន ររសសសជាង៥០០០នាក សដលកានអាវធ

10/6/2013 11

អសានររខមែរ បកហម

• ១៩៩៦ ពអៀង សារ អតតរដឋមនតនតរកសងការបរពទស បានចលជាមយរដឋឋ ភបាល

• ោមាក កាល យជាពម បញញជ ការ ពោធា • បាល ពត មានជាង • ១៩៩៧ សន ពសន រតវបានពគបញញជ ឲយសមាល ប ទ ាងកនទ ាងពៅ (ពដឋយពចាទរររពតតអាពពើកបត)

• បាល ពត រតវបានចាបខ លន ពហើយកាតកត ពបទ មនសសឃត ពលើ សន សសន ជាបពនធនាាអស មយជវត (ពៅផទះ, ១០សខពរកាយបានពដកសាល បពៅពលើខរគ)

មនបានកាតពរឿងអតតកាល

10/6/2013 12

១៩៧៧ សនទរកថារបស បាល ពត “ពបើររជាជនពយើងអាចកសាងអងារបាន ាម នអវខដលពកពគពធវើមនពកើតពនាះពឡើយ”

10/6/2013 13

រលបរហារពៅឆន ា ១៩៩៧

• វបតតដធងនធងរ រវាង គណបកសររជាជន នង គណបកសហ នសនប ច ១៩៩៦

• ពោក ហ ន សសន បញច លសខ ែររកហម ជាកមាល ាងពៅជាវញខ លន

• ហ វន សនបច បានពាោមចរចាដរងរស សដលដកនា ាពដឋយ ោមាក, បានបពញឆ ះកាហង ពោក ហ ន សសន

• ១៩៩៧ ពោក ហ ន សសន បានពធវើពលររហារការ រខ លនររឆ ាងនង ហ វន សនបច

• បកសពក ហ វន សនបចជាង១០០នាករតវបានសមាល ប ពដឋយចាបខ លន នងពធវើទរណកមម, លចរលនកបានពកើតពឡើង

10/6/2013 14

១៩៩៨ ពបាះពឆោ តបកសររឆាង មនងអនញញញ តឲយបពញច ញពតមានពអឡចរតនច នងយទ ធនាការពៅោមជនបទ (គារាម)

10/6/2013 15

វបតតចងទសវតសឆន ា ១៩៩០ មានភាពអារកក • អរោមរណភាពកមារមានការតខ ពស • ររពនធអបរ ាខ វះខាតថវការ• ឧរកដឋកមមសាហាវពឃពៅពកើតពឡើង ញកញាប • ពអដស• ការកាបពឈើាម នការទបសាក ត • វនពោគទន ពបរពទសជាបា ាង

10/6/2013 16

No Title Topic Goalsរកម ១ ររវតតកច ចរពមពរពៀង រកង បាា

រស សសវងយល រពតតការណមនពរកាយ កចចរពមពរពៀងរកងបាា រស

រកម ២ ពាលបាណងកចចរពពរពៀង រកងបាា រស

សសវងយល ពកមពជាទទលបានអវពកចចរពពរពៀង រកងបាា រស

រកម ៣ រដឋធមមនញននរពះរាជាណាចរកកមពជា

សសវងយល ខ លមសារសាខានៗ ននរដឋធមមនញ នងពផទៀងផលទ តពៅនងការអនវតតន (១៩៩៣រហតដល សពវនថង)

រកម ៤ ចាបកចចរពមពរពៀងរកងបាា រស អាពបញញា កមពជា

សសវងយល ខ លមសារសាខានៗ ននចាបកចចរពមពរពៀងរកងបាា រស នងពផទៀងផលទ តពៅនងការអនវតតន (១៩៩៣ រហតដល សពវនថង)

10/6/2013 17