Κεφ.14 Ο Ιωάννης Καποδίστριας εκλέγεται

Κυβερνήτης της Ελλάδας (1828 – 1831)

Η Γ΄ Εθνοσυνέλευση (1826-1827) εκλέγει κυβερνήτη τον Ι. Καποδίστρια

Η Γ΄ Εθνοσυνέλευση ξεκίνησε το 1826 στην Επίδαυρο, αλλά σταμάτησε τις εργασίες της λόγω της πτώσης του Μεσολογγίου και συνεχίστηκε το 1827 στην Τροιζήνα.

Η Γ΄ Εθνοσυνέλευση:

ψήφισε νέο πιο δημοκρατικό σύνταγμα

Εξέλεξε κυβερνήτη της χώρας τον Ιωάννη Καποδίστρια.

Διόρισε αρχηγούς του στρατού και του στόλου τους Άγγλους Τσορτς και Κόχραν.

Αυτές οι αποφάσεις αντανακλούν την αδυναμία των ηγετικών επαναστατικών ομάδων να αναλάβουν τη διακυβέρνηση του νέου κράτους.

Ιωάννης Καποδίστριας.Πίνακας του Διονύσιου Τσόκου.

Ποιες συνθήκες επικρατούν στο νέο ελληνικό κράτος όταν ο Καποδίστριας αναλαμβάνει τη διακυβέρνησή του;

Ο Καποδίστριας είχε διατελέσει υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, μέχρι το 1822 και διέθετε πολιτική πείρα και διεθνές κύρος.

Όταν έφτασε στο Ναύπλιο πρώτη πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους (1828), ουσιαστικά δεν υπήρχε κράτος. Η Ελλάδα ήταν μια μικροσκοπική, αραιοκατοικημένη χώρα (16 κάτοικοι ανά τχμ.) με 800.000 περίπου πληθυσμό.

Ο πολύχρονος πόλεμος, οι καταστροφές στις καλλιέργειες από τις λεηλασίες, οι πρόσφυγες από τα διάφορα μέρη της Ελλάδας και οι εμφύλιες διαμάχες είχαν ερημώσει τα πάντα και κυριαρχούσε η φτώχεια και η αναρχία.

Ο νέος κυβερνήτης ξεκινούσε, επομένως, το έργο του κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες.

Τα σύνορα του ελληνικού κράτους στα χρόνια του Καποδίστρια.

Ταυτόχρονα η Ελλάδα ήταν κάτω από την κηδεμονία των τριών μεγάλων δυνάμεων Αγγλίας, Ρωσίας και Γαλλίας που αυτοαποκαλούνταν «προστάτιδες»:

Η Αγγλία, με τα δάνεια που είχε παραχωρήσει κατά τη διάρκεια της επανάστασης, κατάφερνε να ελέγχει το νεοσύστατο ελληνικό κράτος.

Η Ρωσία, με τον νικηφόρο πόλεμο εναντίον των Οθωμανών, είχε καταφέρει να συνδεθεί στη συνείδηση των Ελλήνων με την ανεξαρτησία τους. Ταυτόχρονα η παρουσία του Καποδίστρια ως κυβερνήτη εξασφάλιζε ένα σημαντικό στήριγμα της ρωσικής πολιτικής στο νέο κράτος.

Η Γαλλία μέσω της παρουσίας γαλλικού στρατού στην Πελοπόννησο, για την εκδίωξη του Ιμπραήμ, κατόρθωνε να ασκεί έλεγχο στις ελληνικές εσωτερικές υποθέσεις.

Η γαλλική στρατιωτική αποστολή έφτασε στην Ελλάδα το 1828 και παρέμεινε ως το 1834. Εθνική βιβλιοθήκη, Παρίσι.

Ποια μέτρα πήρε ο Καποδίστριας για την οργάνωση του ελληνικού κράτους;

1. Οικονομία: Δημιούργησε εθνική τράπεζα, στην οποία κατέθεσε πρώτος την προσωπική του περιουσία. Έκοψε νόμισμα, το φοίνικα, για να αντικαταστήσει τα τουρκικά γρόσια και να διευκολύνει τις συναλλαγές που μέχρι τότε γίνονταν κυρίως με ανταλλαγές προϊόντων.

2. Εκπαίδευση: Έδωσε έμφαση στη δημόσια εκπαίδευση παρά τη δύσκολη οικονομική κατάσταση του ελληνικού κράτους. Έτσι ιδρύθηκαν σε πολλά μέρη αλληλοδιδακτικά σχολεία, στα οποία οι καλύτεροι μαθητές των μεγαλύτερων τάξεων με τη βοήθεια ενός δασκάλου, μάθαιναν τους μικρότερους να διαβάζουν και να γράφουν.

3. Γεωργία: Ίδρυσε γεωργική σχολή στην Τίρυνθα για να εκπαιδεύονται οι αγρότες. Εισήγαγε νέες καλλιέργειες -όπως της πατάτας- και φρόντισε για την ανάπτυξη της σηροτροφίας (παραγωγή μεταξιού).

4. Διοίκηση: Εφάρμοσε συγκεντρωτική πολιτική. Διέλυσε την εθνοσυνέλευση που τον εξέλεξε και πήρε όλες τις εξουσίες στα χέρια του καταργώντας το Σύνταγμα.

5. Εξωτερική πολιτική: Εξαιρετικά σκληρή ήταν και η προσπάθεια του Κυβερνήτη να περιληφθούν στο ελληνικό κράτος όσο το δυνατόν περισσότερα εδάφη. Γι' αυτό εκτός από τη διπλωματία προσπάθησε να αναζωπυρώσει τον πόλεμο στη Στερεά Ελλάδα και να κρατά επαναστατημένη την Κρήτη προκειμένου αυτά τα εδάφη να δοθούν στην Ελλάδα.

Γεωργική Σχολή Τίρυνθας. E. REY-A. Chenarard 1843-1844.

Η πολιτική του Καποδίστρια συναντά μεγάλες αντιδράσεις

Με την αναστολή του συντάγματος, την αυτοδιάλυση της Βουλής και τη συγκέντρωση όλης της εξουσίας στο πρόσωπο του Κυβερνήτη, ο Καποδίστριας έβαλε στο περιθώριο την διοικητική αριστοκρατία και όλους τους πολιτικούς παράγοντες που αναδείχθηκαν στη διάρκεια της επανάστασης.

Ταυτόχρονα, στη Γενική Γραμματεία που δημιούργησε, προώθησε ανθρώπους της εμπιστοσύνης του. Τα περισσότερα μέλη της διοίκησής του προέρχονταν από την παράταξη του ρωσικού κόμματος, γεγονός που τον έφερε σε αντίθεση με τις άλλες πολιτικές ομάδες καθώς και με τα Αγγλικά και τα Γαλλικά συμφέροντα.

Το Κυβερνείο, Παλατάκι,του Ι. Καποδίστρια στο Ναύπλιο.

Γρήγορα επομένως προκλήθηκαν αντιδράσεις και δυσαρέσκειες.

Οι πρόκριτοι, οι Φαναριώτες και όσοι εκπροσωπούσαν την παλαιά διοικητική αριστοκρατία συγκρότησαν μια ισχυρή και αδιάλλακτη αντιπολίτευση.

Παράλληλα ο συγκεντρωτικός και αντιδημοκρατικός τρόπος άσκησης της εξουσίας από τον Καποδίστρια προκάλεσε την αντίδραση όλων εκείνων που εμπνέονταν από τις φιλελεύθερες ιδέες - όπως ο Κοραής- που του ασκούσαν σκληρή κριτική και τον θεωρούσαν τύραννο.

Το Ναύπλιο κατά την άφιξη του Καποδίστρια στις 7 Ιανουαρίου 1828, έργο άγνωστου ζωγράφου (Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα).

Η δολοφονία του Καποδίστρια

Η Ύδρα και η Μάνη ήταν τα σημαντικότερα κέντρα της αντιπολίτευσης και από τις αρχές του 1830 η εξουσία του Κυβερνήτη ήταν εκεί μάλλον τυπική.

Στην Ύδρα, όπου κυριαρχούσε η οικογένεια Κουντουριώτη, είχαν συγκεντρωθεί οι μοραΐτες και οι νησιώτες πρόκριτοι καθώς και ο Αλ. Μαυροκορδάτος. H αντιπολιτευτική τους κίνηση προσανατολιζόταν, στον περιορισμό των εξουσιών του Κυβερνήτη και επαναφορά του συντάγματος.

Στη Μάνη, προπύργιο της οικογένειας Μαυρομιχάλη, σημειώθηκαν αρκετές εξεγέρσεις. Με τον τρόπο αυτό οι Μανιάτες αντέδρασαν στην προσπάθεια του Καποδίστρια να περιορίσει τα προνόμια που είχε η περιοχή από την εποχή της Τουρκοκρατίας.

Γεώργιος Κουντουριώτης, υδραίος πλοιοκτήτης.

Οι Ύδραίοι πλοιοκτήτες αντιπολιτεύτηκαν με πάθος τον Καποδίστρια καθώς διακυβεύονταν τα συμφέροντά τους.

Η Αγγλία και η Γαλλία υποστήριξαν με προθυμία την αντικαποδιστριακή παράταξη και σε ορισμένες περιπτώσεις φρόντισαν να υποκινήσουν ανταρσίες κατά του Καποδίστρια.

Μοιραία στάθηκε η αντιπαλότητα του Καποδίστρια με τους Μαυρομιχάληδες. Όταν ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης συνελήφθη και φυλακίστηκε, ο αδερφός του Κωνσταντίνος και ο γιος του Γεώργιος Μαυρομιχάλης ανέλαβαν δράση:

Το πρωί της 27ης Σεπτεμβρίου 1831, έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο δολοφόνησαν τον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, καθώς πήγαινε να παρακολουθήσει την κυριακάτικη θεία λειτουργία.

Στη χώρα Θα επικρατήσει ένας νέος γύρος ένοπλων συγκρούσεων ως αποτέλεσμα του ανταγωνισμού για την εξουσία.

Η δολοφονία του Καποδίστρια. Δ. Τσόκος, Μουσείο Μπενάκη.