SEYHAN CAN

PARAGRAF BİLGİSİ

SEYHAN CAN

SEYHAN CAN

Türkçe soru yorumları2012 YGS soruları YGS müfredatına uygun olarak sorulmuş fakat soru dağılımlarında önceki yıllara göre farklılık olduğu görülmüştür. Geçmiş yıllarda sorulan ‘Yazım Kuralları’ ve ‘Anlatım Bozukluğu’ndan hiç soru gelmemiştir. Paragraf sorularının sayıca fazla olması öğrencilere zaman kaybettirmiştir. Daha önce en çok 8 adet gelen paragrafta yardımcı düşünceden bu yıl 13 adet soru gelmiştir.

SEYHAN CAN

Sözcük anlamı ve söz yorumu: 2 SoruDeyim ve atasözü: 1 SoruCümle anlamı- kavramlar: 3 SoruCümle anlamı- karma: 2 SoruCümle yorumu: 2 SoruParagraf anlatım teknikleri: 3 SoruParagrafta yapı: 3 SoruParagraf konu, ana düşünce: 4 SoruParagraf yardımcı düşünce :13 SoruKarma dil bilgisi :4 SoruCümle ögeleri: 1 SoruSes bilgisi :1 SoruNoktalama işaretleri: 1 Soru

SEYHAN CAN

Paragraf, bir yazının bir düşünce etrafında kümelenmiş cümlelerden oluşan bölümüdür.

ANLATIM TÜRLERİVE

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI

Anlatım Biçimleri

Bir düşünceyi,

bir duyguyu,

bir tasarıyı, bir olayı

sözle ya da yazıyla ifade

etmeye anlatım denir.

Birbirinden farklı konuları, olayları, gözlem ve izlenimleri

anlatırken kullanılan

yöntemlere ise anlatım biçimi

denir.

• Açıklayıcı Anlatım: Amaç, okura herhangi bir konu üzerinde bilgi verme, iyice anlaşılmayan ya da yanlış anlaşılan bir sözü, bir düşünceyi açıklığa kavuşturmaktır.

• Bu anlatım biçiminde temel amaç bilgi vermek olduğu için belirtilen yargı tartışılmaz; konuyla ilgili karşıt görüşlere yer verilmez.

• Anlatım oldukça ciddi, kuru ve öğreticidir.

• Açıklamanın yapılabilmesi, bir bilginin tam ve eksiksiz olarak verilmesi için tanımlamalardan, örneklemelerden, karşılaştırmalardan ve sayısal verilerden yararlanılır.

• Fıkra, makale, deneme, gezi, eleştiri, röportaj gibi yazı türlerinde açıklayıcı anlatım biçimi fazla görülür.

• Tartışmacı Anlatım : Bu anlatım biçiminde birbirine karşıt düşünceleri, bir konuyla ilgili kanıları değiştirmek, çürütmek ya da onların yerine yenisini koymak amaçlanır.

• Yazar, sohbete varan rahat bir anlatım kullanır.

• Sık sık sorular sorup bunlara yanıtlar vermesi, bu anlatımın ayırt edici bir başka özelliğidir.

• Bu anlatım, bilimsel inceleme ve araştırmaya dayalı yapıtlar başta olmak üzere eleştiri, fıkra, deneme, makale, röportaj gibi yazı türlerinde de sık sık rastlanan bir anlatım biçimidir.

• TARTIŞMACI ANLATIM

“Gene bir eski özlemdir, gidiyor. Yeniye kötü kötü bakıyorlar, mana yokmuş, güzel değilmiş, düşünmekten, çalışmaktan kaçınan kimselerin ne yaptıklarını bilmeden ortaya attıkları şeylermiş. Geçmişin büyük eserlerini inceleyip de onlardan örnek almalıymışız. Oysa ki asıl, yeni zordur; yeninin manasını anlamak, güzelliğini duymak zordur. Bunun için alışkanlıklarımızı aşmak, dikkatimizi işletmek gerekir.”

• Betimleyici Anlatım : Varlıkların kendilerine özgü ayırıcı niteliklerini, bu niteliklerin duyu organlarımız üzerindeki etki ve izlenimlerini görünür kılmaya, onları sözcükler aracılığıyla resimlendirmeye betimleme denir.

• Bir anlatımın betimlemelere dayandırılması ve betimlemenin amaç olarak kullanılması ile oluşturulan anlatım biçimine betimleyici anlatım denir.

• Betimlemede, görme, işitme, tatma, dokunma ve koklama duyularına yönelik bir anlatım vardır. Herhangi bir varlığın, nesnenin, olayın veya çevrenin, duyu organlarımız üzerinde bıraktığı izlenimler belirli bir plana göre okura aktarılır.

• Betimleyici anlatım biçimi, amacına göre iki çeşittir:

• Açıklayıcı Betimleme (Yansıtmacı, Bilgilendirici) : Bu tür betimlemelerde amaç bilgi vermektir. Betimlenen varlık ya da nesne tanıtıcı ve ayırıcı özellikleriyle nesnel bir tutumla okura aktarılır.

Sanatsal Betimleme (İzlenimsel, öznel): Bu betimlemede temel amaç, izlenim kazandırmaktır. Anlatımda, genel ayrıntılardan, ayırıcı ayrıntılara doğru gidilir. Kısaca gözlemlenen varlık ya da nesnenin anlatıcı üzerinde bıraktığı etki yansıtılır.

• Öyküleyici Anlatım : Tasarlanan, gözlemlenen ya da yaşanan bir olayı yer, zaman ve kişi kavramlarına bağlayarak anlatan anlatım biçimidir.

• Öykülemede dört temel kavram bulunur:• Öykülemede, konuyu geliştiren olgu ya da olgular

vardır ki buna olay denir.• Öykülemede, olayın geçtiği çevre ya da yer

kavramı bulunur.• Olayın akışı içinde aklımızda yarattığımız kavram,

zaman öğesini oluşturur.• Olayın içinde yer alan veya bu olayı yaratan

öğelere kişi adı verilir.

• İki farklı öyküleme biçimi vardır:

• Açıklayıcı Öyküleme : Birtakım bilgileri zamansal oluşuma (kronolojiye) göre anlatan ve sanatsal bir kaygının güdülmediği bir öyküleme biçimidir. Temel amaç herhangi bir şeyi tarihsel gelişimi içinde okura aktarmak, bu konuda onu bilgilendirmektir.

• Sanatsal Öyküleme : Bu öykülemede bilgilendirme amacı yoktur. Temel amaç bir olay anlatıp okuru o olayın içine çekmek, onun içinde yaşatıp okuru duygulandırmaktır. Öykü, roman gibi yazınsal türlerin kullanıldığı öykülemeye sanatsal öyküleme denir.

Lirik (Coşku ve Heyecana Bağlı) Anlatım:

• Daha çok şiirde görülür.

• Dil heyecana bağlı işlevinde kullanılır.

• Duygular dile getirilir.

• Sözcükler daha çok mecaz ve yan anlamlarında kullanılır.

Destansı (Epik) Anlatım:

• Olağanüstü olaylar,kişiler, tarihi konular ve kahramanlıklar işlenir

• Eylemler ön plandadır..

• Abartıya yer verilebilir.

• Şiir, destan, roman, hikâye, tiyatro destansı anlatımın kullanıldığı yerlerdir.

• Olağanüstülük, kahramanlık, yiğitçe söyleyiş, eylemin ön planda olması, abartma

bir arada olmalıdır.

Emredici Anlatım:

• Dil, alıcıyı harekete geçirme işlevindedir.

• Emir, telkin, öneri anlamı taşıyan ifadeler,

• Öğretici ve açıklayıcı özelliktedir.

• Yasa metinleri, trafik kuralları, kullanım kılavuzlarında görülür.

Öğretici Anlatım:

• Dil, göndergesel işlevindedir.

• Söz sanatlarına, mecazlara yer verilmez.

• Nesnel cümleler kullanılır.

• Açıklama, aydınlatma, bilgi verme amacı güder: Ders kitapları, ansiklopediler…

Öğretici Anlatım, açıklayıcı anlatıma benzer.

• Açıklayıcı anlatımda sorulan bir soruya yanıt veriyor havası vardır.

• (Adres tarifi)

• Öğretici anlatımda hedef kitleye yönelik bilgi aktarımı söz konusudur.

Kanıtlayıcı Anlatım:

• İnandırma, kendi görüşünü kabul ettirme amaçlanır.

• Söz sanatlarına, mecazlara yer verilmez.

• Farklı kişilerin görüş ve düşüncelerinden yararlanılır.

• Dil, göndergesel işlevdedir.

Düşsel (Fantastik) Anlatım:

• Olağanüstü, fantastik özelliklere sahip hayal ürünü konular işlenir.

• Olayın geçtiği zaman ve yer bazen belirli, bazen belirsizdir.

• Kişiler, gerçeklikten uzaktır.

• Hayal, varsayım, abartma gibi masalsı ögeler kullanılır.

Gelecekten Söz Eden Anlatım:

• Olasılıklara, geleceğe yönelik planlara dayanır.

• Olandan çok olması istenen anlatılır.

• Gelecek zaman kipi kullanılır.

• Düşsel anlatımdan farkı: Gerçeklerden hareketle tahmine dayalıdır.

Söyleşmeye Bağlı Anlatım:

• Söyleşi, görüşme, diyalog, monolog metinlerinde kullanılan anlatım türüdür.

• Karşılıklı konuşmalar yer alır.

• Hikâye, roman, tiyatro, mülakat, röportaj türlerinde kullanılır.

Mizahi Anlatım:

• Ses, taklit, hareket ve konuşmaya dayalıdır.

• Abartma, güldürürken düşündürme vardır.

• Gülmece yaratabilmek için karşıtlıklardan, çelişkilerden yararlanılır.

• Roman, hikâye, tiyatro, şiir gibi türlerde kullanılır.

Düşünceyi Geliştirme Yolları

Bir düşüncenin, bir konunun, bir açıklamanın tam olarak anlatılabilmesi için yararlanılan yönteme "düşünceyi geliştirme yolu" ya da "anlatımda başvurulan yol" adı verilir.

Bir paragrafta düşünceyi geliştirme yollarından yalnız biri kullanılabileceği gibi, bunların birkaçı da kullanılabilir.

Tanımlama : • Bir varlığın, bir nesnenin ya da bir

kavramın özel ve değişmez niteliklerini sıralayarak onu tanıtmaktır.

• Tanımlama, genellikle, paragrafın giriş bölümünde yer alır.

• Tanımlama, daha çok açıklayıcı ve tartışmacı anlatım biçimlerinde kullanılır.

Tanık Gösterme : • Anlatıma somutluk ve inandırıcılık

kazandırmak amacıyla tanınmış bir kişinin düşünce ve sözlerinden yararlanmaya tanık gösterme denir.

• Çoğu kez söz aynen alınır.• Bazen düşünceler, dolaylı anlatım

yoluyla kullanılır.

• Tanık gösterilen kişi, alanında yetkin olmalıdır.

Benzetme :

• Bir durumu, bir kavramı açıklarken bilinen ve ondan daha etkin benzerinden yararlanmaya benzetme denir.

Örneklendirme (Örnek verme): • Genellikle soyut bir düşünceyi ya da

kavramı somutlamak; onu görünür, bilinir kılmak için bir yapıtı, bir kişiyi, bir olayı paragrafa aktarmaya örnekleme denir.

• Örnek olarak verilen şey, anlatımı somutlayacak nitelikte genel ve bilinir bir şey olmalıdır.

• Özellikle açıklayıcı veya tartışmacı anlatım biçimlerinde kullanılır.

Karşılaştırma :

• Nesneler, kavramlar, olay ya da durumlar arasındaki benzerlik veya farklılıkların dile getirilmesidir

• Benzerlikleri gösterirken de karşılaştırmalardan yararlanılabilir.

• Böylece sözü edilen kavram daha görünür, daha somut bir özellik kazanmış olur.

Sayısal Verilerden Yararlanma :

• Bir düşünceyi aktarabilmek için anlatılmak istenen nesnenin ya da kavramın nicelik özelliklerinden yararlanmadır.

• Bu düşünceyi geliştirme yolu, daha çok tekniğe ve istatistiğe dayalı bilgilerin anlatımında kullanılır.

Hazırlayan: M.Ali KARATOSUN

• İlişki Kurma:• Herhangi bir durumun ya da olayın ortaya

çıkışını, onun nedenini geçmişte olan bir başka duruma veya olaya dayandırarak açıklamaktır.

• Bu anlatım yolunda geçmişteki bir olay anımsatılarak asıl anlatılmak istenen daha net ve inandırıcı bir biçimde ortaya konmuş olur.

“Ben, hasta ruhları ve sinirli insanları daima yüzlerinin tebessümlü olup olmamasıyla teşhis ederim. Sinirli adamların yüzleri gülmez. Tebessümden mahrum bir çehre gördüğüm zaman, derhal bunun bir sinir hastasına ait olduğunu anlarım. Tebessüm, ruhun sağlamlığı kadar, saadetin de müjdecisidir.”

Karşıtlıklardan yararlanma:• Karşıt durumlardan yararlanılarak anlam

somutlaştırılıp güçlendirilebilir. ÖRNEKNeden böyle düşman görünürsünüzYıllar yılı dost bildiğim aynalar.

Sorulara Bağlama:

• Duyguların, düşüncelerin anlatımında okuyucunun ilgisini çekmek, anlamı güçlendirmek amacıyla soru cümlelerinden yararlanılmasıdır.

SEYHAN CAN

Genç dostum,

Hayatta bir yerlere gelmek

istiyorsan, paragraftan

kurtulus yok!

Bol bol soru çözerek, üzerinde

düşünerek okuma hızımızı

ve anlama kabiliyetimizi

geliştirerek bu işi halledeceğiz.

Var mısın?

SEYHAN CAN

PARAGRAF SORULARINI ÇÖZME TEKNİKLERİ

Paragraf sorularının çözümü oldukça kolaydır. Çok okuyan, okuduğunu doğru anlayabilen, doğru yorumlayabilen, dikkatli okuyabilen her öğrenci bu tür soruları kolayca yanıtlar. Çünkü bu tip sorular kişinin anlama ve kavrama gücünü ölçmeye yöneliktir.

SEYHAN CAN

Paragraf sorularını daha kolay ve kısa sürede yanıtlayabilmek için şu noktalara dikkat etmekte yarar vardır

SEYHAN CAN

1.Önce soru kökünü okuyunuz.

Soru kökünde ne istendiğini öğrenip

verilen paragrafı okumaya geçiniz. Bu size zaman kazandıracaktır.

Bu nedenle ilk önce soru, sonra parça, sonra seçenekler incelenmelidir. Doğru seçenek bulunurken yanlış seçenekler elenmelidir.

SEYHAN CAN

2. Soru kökünde “değildir, yoktur, çıkarılamaz, getirilemez” gibiolumsuz ifadeler varsa bunlara dikkat ediniz. (Bu tür ifadelerin altı çizilidir.)

Bunlar genelde yardımcı düşünce sorularıdır.

SEYHAN CAN

3. Kişisel görüşlerinizi bir yana bırakarak paragraftaki görüş ve düşüncelere göre soruyu yanıtlayınız.

SEYHAN CAN

4.Parçayı, ikinci kez okumaya gerek kalmayacak biçimde, anlayarak vedikkatle okuyunuz.

Parçanın tümünü okumadan karar vermeyiniz.

Paragraf, bir çırpıda, geri dönüş yapmadan mümkün olduğu kadar hızlı okunmalıdır. Paragrafları dudağınızla değil gözlerinizle okuyun.

SEYHAN CAN

5. Parçada “kısacası,o halde, oysa, esasen,aslında,halbuki,şu farkla ki, bu durumda,öyleyse” gibi bağlaçlardan sonra gelen cümleler üzerinde yoğunlaşınız.

Bu tür cümleler çok önemlidir.

SEYHAN CAN

6.Paragrafın ilk ve son cümlelerine dikkat ediniz. Bu cümleler anadüşünceyi veren cümleler olabilir.

Ayrıca cümlelerin numaralandırılışına dikkat etmelisiniz.Numara cümlenin başında mı yoksa sonunda mı? Son numaraya göre hareket edilmelidir.

SEYHAN CAN

7. Düşüncenin akışını bozan cümle sorularında her cümle kendisindenönceki cümleyle bağlantılı olmalıdır. İlgisiz cümle doğru cevaptır.

Paragraf soruları aslında çözümü en kolay olan sorulardır. Doğrudan bilgigerekmediğinden biraz dikkat, biraz gayret bu soruların çözümündeyeterlidir.

SEYHAN CAN

8.Paragraf sorularında başarılı olmak için geçmiş yılların YGS sorularını titizlikle, sabırla, dikkatle çözmenizi tavsiye ederim. Düzenli olarak yapacağınız günlük paragraf çözme egzersizleri anlama, yorumlama yeteneğinizi ve okuma hızınızı geliştirecek ve tüm sözel (Tarih, Coğrafya, Felsefe) sorularında fayda sağlayacaktır. Ne kadar soru, o kadar başarı.

Konularına Göre Paragraf Çeşitleri

Paragraflar, içerdikleri konunun özelliğine göre değişik adlar alabilir.

Düşünce Paragrafı

Belli bir konu üzerinde belli bir bakış açısı olan, bu bakış açısını ortaya koyan, bunu savunan ve tartışan bir paragraf türüdür. Daha çok makale, fıkra, deneme gibi yazı türlerinde düşünce paragrafları kullanılır. Düşünce paragrafları, genellikle açıklayıcı ve tartışmacı anlatım biçimleriyle kurulur. Bu paragraflarda bir ana düşünce ve bu ana düşünceyi destekleyen yardımcı düşünceler yer alır.

• Düşünce Paragrafı :• Örnek :

“Kişisel gözlemlerin öne çıktığı yazıların getirdiğini, bilimsel araştırmalar getiremez. Aydınlar için çok önemli olan bilimsel araştırmalar, yazarlara yetmez; onlar için kişisel saptamalar çok daha önemlidir. İnsanın insandan alabildiğini, deneylerin sayıların alması olanaksızdır.”

Olay Paragrafı

Olmuş ya da olabilecek türdeki olayları, kişi, yer ve zaman göstererek anlatan cümlelerden oluşmuş paragraflardır. Bu paragraflarda belli bir olay yer alır. Olay paragraflarına, roman, öykü, masal gibi edebiyat türlerinde rastlanır. Bu paragraflarda temel amaç, okuru olay içine çekmek, olay içinde yaşatmaktır. Olay paragrafları genellikle öyküleyici anlatım biçimi kullanılarak kurulur.

• Olay Paragrafı : • Örnek :

• “İlk dinlediğim konserdi bu. Çalgıcıları yönetenin müzik öğretmenimiz Suat Bey olduğunu görmeyeyim mi? Hem de smokin giymişti. Penguen gibi bir görünüşü vardı. Elindeki şef değneği ile sahnedeki çalgıcıları değil de, sanki dünyayı yönetiyormuş gibiydi. Nasıl oluyor da böyle bir adam, bizim gibi bacaksızlara müzik dersi vermeye geliyor.

Biz de onunla alay etmeye kalkıyorduk.”

Duygu Paragrafı

Olayı anlatan kişinin iç dünyasının, duygularının öne çıktığı bir paragraf çeşididir. Yazar duygularını, kimi zaman öyküleyici, kimi zaman da betimleyici anlatım biçimlerini kullanarak okura ulaştırır. Bu tip paragraflarda kişinin iç dünyasına yönelik özellikler, tutkular, davranışlar ağırlık kazanır.

• Duygu Paragrafı : • Örnek :

• “Daha elli yaşına gelmemiştim; zengindim, ünlüydüm; sağlığım yerindeydi, aklı başında çocuklarım vardı. Birdenbire hayatım duruverdi. Soluk alabiliyor, yiyip içiyor, uyuyordum. Ama yaşamak değildi bu. Hiçbir şey istemiyordum artık. İstenecek bir şey olmadığını biliyordum. Hayat, birinin yaptığı saçma bir şaka gibi geliyordu bana. Kırk yıl boyunca çalış didin, ilerle; sonra da ortada hiçbir şey olmadığını gör.”

.

Betimleme Paragrafı

Bir olayı, bir varlığı, durumu, çevreyi ya da bir kavramı göz önünde canlandıracak biçimde anlatan paragraflardır. Gözlemlenen her varlığın, tasarlanan her kavramın duyu organlarımız ve duygularımız üzerinde bıraktığı iz betimlenebilir. Bu tür paragraflar çoğunlukla roman, öykü, gezi ve anı gibi yazı türlerinde kullanılır.

• Duygu Paragrafı : • Örnek :

• “Akçakavakların, dişbudakların arasından geçerek yeşil çam ormanına giriyorum. Yoğun bir reçine kokusu duyuyorum. Çevrem yeşilin değişik tonlarıyla donanmış. Az ileride kalın gövdeli, yaşlı bir çam ağacı görüyorum. Altına oturuyorum. Kekik kokuları geliyor burnuma.”

.

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANI

A. PARAGRAFTA YAPI

PARAGRAFTA DEĞİŞİK PLAN ÖRNEKLERİ:

OLAY PARAGRAFINDA :

Oluş sırası

BETİMLEME PARAGRAFINDA:

Uzaktan yakına, yakından uzağa, genelden özele, özelden genele

DUYGU PARAGRAFINDA:

Belli bir plan olmayabilir.

DÜŞÜNCE PARAGRAFINDA:

Tümdengelim, tümevarım

SEYHAN CAN

Paragrafta yapı, konu, ana düşünce ve yardımcı düşünce soruları genellikle DÜŞÜNCE PARAGRAFLARI üzerinde düzenlenmektedir.

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANI

GİRİŞ: Genellikle tek

cümledir.Paragrafın konusu bu

cümlede belli olur.

Tümdengelim paragraflarında ana düşünce de

giriş bölümündedir.Giriş cümlesi, genel yargılı bir cümledir.

Giriş cümlesinde “bunun gibi, buna göre, böylece, oysa, üstelik” gibi sıfat, zamir, bağlaç

türünden bağlantı sözcükleri bulunmaz.

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANI-GİRİŞ- 2012/YGS

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANI

ÇÖZÜM:Parçada bırakılan boşluktan sonra “örneğin” şeklinde bir ifadenin gelmesi önemli bir ipucudur. B’de “geçmişte yaşanan güzellik”C’de “sanattan anlamamak”D’de “sanatsal bir yön içermesi gerekmediği”E’de “sanat tarihi ve dış gerçeklik” ifadeleri örnekle örtüşmüyor.Fakat A seçeneğindeki resimden bizim de hoşlanmamızı istemesi gerçek hayatla ilişkili bir yaklaşımdır. ( 79 SÖZCÜK )

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANI

GELİŞME

Girişte ortaya konan konunun geliştirildiği bölümdür.

•Genellikle birden çok cümleden oluşur.

•Açıklama, karşılaştırma, örnekleme, sayısal verilerden yararlanma, tanık gösterme gibi teknikler bu bölümdedir.

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANI

GELİŞME

Bu bölümle ilgili soru tipleri:• Düşüncenin akışını bozan cümle,• Parçayı ikiye bölmek,• Verilen bir cümleyi parçanın içine yerleştirmek,• Değinilmemiş düşünceyi bulmak,• Parçadan çıkarılamayacak düşünceyi bulmak,

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANI

GELİŞME

•Sırası bozulmuş cümlelerin gerçek yerlerini belirlemek

olmak üzere bütün paragraf sorularındaGelişme bölümünü iyice incelemek gerekir.

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANI-GELİŞME- 2011/YGS

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANI

ÇÖZÜM:Parçanın girişinde “Şairler arasında öteden beri süregelen açık ya da gizli bir yarış vardır. Oysa aynı gözeden su içen, aynı güneşin altında ısınan aynı ağacın gölgesinde oturan insanlardır onlar.”yargısı “Bunu bilmelerine karşın nedir bu sevgisizlik şairler arasında” sözüyle devam ettirilebilir. Parçada boş bırakılan yere B seçeneğinde verilen ifade getirilmelidir.

Cevap: B (79 SÖZCÜK)

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANIa) Dil ve düşünce

yönünden kendinden

önceki cümleye bağlıdır .

b) Özele ilişkin bir yargıyla başlayan

paragraflarda ana

düşünceyi verebilir .

c) Genelde kendisinden önceki düşünceleri bir sonuca bağlayan,

özetleyen bir cümle niteliği taşır .Bu yüzden, özet anlamlı bağlaçlarla

başlayan cümleler sonuç cümlesi olmaya daha elverişlidir .

SONUÇ CÜMLESİ Dil ve düşünce

yönünden kendinden

önceki cümleye bağlıdır .

Tümevarım paragraflarında ana düşünce cümlesi

burada yer alır.

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANI-SONUÇ CÜMLESİ

NOT: Her paragrafın “giriş, gelişme, sonuç” bölümleri olur diye kesin bir kural yoktur.

Genelde kendisinden önceki düşünceleri bir sonuca bağlayan,

özetleyen bir cümle niteliği taşır. Bu yüzden, özet anlamlı bağlaçlarla

(özetle, sonuç olarak, bütün bunlara göre…) başlayan cümleler sonuç cümlesi olmaya daha elverişlidir .

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANI-SONUÇ- 2012/YGS

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANI-SONUÇ-2012/YGS

ÇÖZÜM: Paragrafın son cümlesi sonuç cümlesini bulmada önemli bir ipucudur. O cümlede sanatsal çabanın sözü edilen unsurlarca biçimlendirildiği hem de onları biçimlendirdiği anlatılmaktadır. Sonuç cümlesi, bu cümleyi toparlamayı amaçlamaktadır. Yani hem etkileyen, hem etkilenen. Anahtar kelime etkileşim.Cevap: E(62 SÖZCÜK)

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANI-SONUÇ- 2012/LYS

SEYHAN CAN

PARAGRAFIN PLANI-SONUÇ-2012/LYS

ÇÖZÜM: Örnek cümlenin “nitekim” bağlacıyla başlaması kendinden önceki cümleyi onaylayacağı anlamına gelir. V. Cümleye bakıldığında “her editörün her işi yapabilmesi” ifadesiyle “yazarların her dalda yapıt vermesi” ifadesi birbirini tamamlar. Bu nedenle örnek cümle V. Cümleden sonra gelmelidir.Cevap: D(106 SÖZCÜK)

SEYHAN CAN

PARAGRAFTA KONU

• Bir paragrafın konusunu, o paragrafta üzerinde söz söylenilen, durulan düşünce ya da olay meydana getirir.

•''Yazar paragrafta neyi anlatmakta, neden söz etmektedir?'' sorusuna verilecek cevap paragrafın konusunu belirler.

SEYHAN CAN

PARAGRAFTA KONU

Konunun belirlenmesinde izlenecek yol:1) Paragraf dikkatle okunurken her cümlede sözü edilen ortak ana kavram, mümkünse tek sözcükle belirlenerek ana kavram, konu maddesi bulunur.2) Konu maddesiyle ilgili yan kavramlar, özellikler belirlenir; bunların paragraf boyunca işlenen en önemlisi konuya bakış açısını bulduracaktır.

SEYHAN CAN

PARAGRAFTA KONU

Konunun belirlenmesinde izlenecek yol:3) Bakış açısını ifade eden iki-üç sözcüklü söz öbeği, bir cümlecik hâline getirdiğimiz zaman “Anlatılan nedir?” sorusunun cevabı, yani konu bulunmuş olur.

4) Konunun belirlenmesinde özellikle giriş ve sonuç cümlelerine dikkat edilmelidir. Çünkü konu, pek çok paragrafta bu cümlelerden birinde yer alır.

SEYHAN CAN

PARAGRAFTA KONU-2011/YGS

SEYHAN CAN

PARAGRAFTA KONU-2011/YGS

ÇÖZÜM:Parçanın girişinde belirtilen genç bir şairin ödüller sayesinde fosforlu kalemle çizilmesi çizilmesi az şey mi, usta bir şairin ödüllendirilmesinin ne sakıncası olabilir ki, gibi ifadeler ödüllere karşı çıkan bir tutuma verilmiş bir cevaptır. Parçada yazar, ödüllere karşı çıkılmasından yakınmaktadır.Cevap: A

(69 SÖZCÜK)

SEYHAN CAN

PARAGRAFTA KONU-2012/LYS

SEYHAN CAN

PARAGRAFTA KONU-2012/LYS

ÇÖZÜM:Parçaya göre, teknolojik dünyanın en olumsuz yansımasının insanı okumaktan uzaklaştırıyor olmasıdır. Parçada bu durumdan yakınılmaktadır.

Cevap: B

(106 SÖZCÜK)

SEYHAN CAN

DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLEYİ BULMA

Paragrafın konusuyla bağlantısı kopmuş ya

da çok zayıflamış olan cümle,

düşüncenin akışını bozan cümledir.

Bu cümlenin kendinden önceki ve sonraki cümleyle biçimsel bağlantısı pek yoktur veya zayıftır.

SEYHAN CAN

DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLEYİ BULMA

Düşüncenin akışını bozan cümleyi bulmak için:

Önce parçayı okuyunuz.

NOT: Numaralanmış kısımlardaki numaraları yok sayarak parçayı okuyunuz.

SEYHAN CAN

DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLEYİ BULMA

Düşüncenin akışını bozan cümleyi bulmak için:

Parçayı okumaya başladığınız andan itibaren parçanın konusunu bulunuz.

Konudan sapan cümle akışı bozan cümledir.

Bu işlem oldukça kolaydır ve az zaman alır.

SEYHAN CAN

DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLE- 2011/YGS

SEYHAN CAN

DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLE- 2012/YGS

ÇÖZÜM:Parçanın I. Cümlesinde çocukların şiire niçin pek ilgi duymadığı anlatılmıştır ve çocukların sözcüklerin anlam büyüsünden çok anlatılana yani olaya odaklandığı ifade edilmiş, bunun gerekçesi de III. Cümlede “Çünkü olay, onlar için neredeyse her şeydir.” denilerek belirtilmiştir. II. Cümlede ise farklı bir bakış açısıyla yeni bir konuya geçilmiştir.Cevap: B(71 SÖZCÜK)

SEYHAN CAN

DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLE- 2012/YGS

SEYHAN CAN

DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLE- 2012/YGS

ÇÖZÜM:Parçada çirkinlik ve güzellik ikilemi üzerinde durulmaktadır. İnsanların dış görünüşleriyle değerlendiriliyor olmasının olumlu-olumsuz bazı sonuçlar doğurduğu üzerinde durulmakta. Ancak I.cümlede böylesi bir yaklaşım görülmüyor. Bu cümlede, insanın kendisiyle barışık olmasının olumlu olduğu ifade ediliyor. (90 SÖZCÜK)

SEYHAN CAN

DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLE- 2012/LYS

SEYHAN CAN

DÜŞÜNCENİN AKIŞINI BOZAN CÜMLE- 2012/LYS

ÇÖZÜM: Parçanın tamamında insanı etkileyen kitapların niteliklerinden söz edilmektedir. Bu kitapların sayısının bir önemi olmadığı üzerinde durulmaktadır. Ancak III. Cümlede önemli olanın kitap yazabilmek olduğu anlatılıyor. (114 SÖZCÜK)

SEYHAN CAN

PARAGRAFI BÖLME

Bu soruları çözme yöntemi:1)Parçadaki numaraları dikkate almadan paragrafı okuyup konuyu belirle.

2) Karşına iki farklı konu çıkınca birinci konunun hangi cümlede bittiğini belirle.

3)Yeni bir konuya geçilen cümle parçanın bölüneceği cümledir.

SEYHAN CAN

PARAGRAFI BÖLME- 2011/YGS

SEYHAN CAN

PARAGRAFI BÖLME- 2011/YGS

ÇÖZÜM:Parçada I, II ve III. cümlede editörün görevinden ve öneminden söz ediliyor. IV. cümleden itibaren ise “editörlük” mesleğinden söz edilmekte.

(65 SÖZCÜK)

SEYHAN CAN

PARAGRAFI BÖLME- 2012/LYS

SEYHAN CAN

PARAGRAFI BÖLME- 2011/YGS

ÇÖZÜM: Parçanın birinci bölümünde sözü edilen sanatçının sanatsal özellikleri anlatılıyor.Üçüncü cümleden itibaren ise eserlerinin biçim ve içerik özellikleri üzerinde durulmaktadır.(107 SÖZCÜK)

SEYHAN CAN

ANA DÜŞÜNCE

Bazıları bir olayı anlatmak için kurulsa da paragrafların çoğu aslında bir düşünce birimidir.

Düşünce paragraflarında bir ana düşünce etrafında yardımcı düşünceler de yer alır.

Ana düşünceyi yazarın amacına bakarak belirleriz.

SEYHAN CAN

ANA DÜŞÜNCE

Ana düşüncenin paragrafta belli bir yeri yoktur. Ana düşünce: Genelden özele anlatım - ilk cümlede

Özelden genele anlatım sonuç bölümünde

Örneklemenin yapıldığı paragraflarda genellikle örneğin kendisindeBazı paragraflarda paragrafın tümüne sindirilmiş olabilir.

SEYHAN CAN

ANA DÜŞÜNCEYİ BULDURMAYA YÖNELİK

SORULAR•Parçanın ana düşüncesi hangisidir?

•Parçada asıl vurgulanmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

•Parçada sözü edilen sanatçı (eser…) ile ilgili olarak anlatılmak istenen hangisidir?

•Parçada sözü edilen sanatçı (eser…), hangiyönden eleştirilmektedir?

SEYHAN CAN

ANA DÜŞÜNCE-2011/YGS

53 SÖZCÜK

SEYHAN CAN

ANA DÜŞÜNCE- 2012/YGS

SEYHAN CAN

ANA DÜŞÜNCE-2012/YGS

ÇÖZÜM: Parçanın son cümlesi önemli bir ipucudur. Son cümlede iki şey söyleniyor: “dilinin şifreleri” (I.öncülle ilgili)“kişilik özellikleri” de düş gücünü anlamlandırmak için gereklidir.

(130 SÖZCÜK)

SEYHAN CAN

YARDIMCI DÜŞÜNCELER

Ana düşünceyi destekleyen, açıklayan düşüncelerdir.

Ana düşünce : AMAÇ

Yardımcı düşünce : Amacı destekleyen ARAÇ konumundadır.

SEYHAN CAN

YARDIMCI DÜŞÜNCELER

Yardımcı düşüncelerin bulunmasını isteyen soru kökleri genellikle olumsuz yüklemle biter.

“……… durulmamıştır / değinilmemiştir /söz edilmemiştir / varılamaz / ulaşılamaz/çıkarılamaz / söylenemez” soru kalıpları kullanılır.

SEYHAN CAN

YARDIMCI DÜŞÜNCELERi BULURKEN

1. İlk cümlelerde önce konu ortaya konur.

2. Paragraf boyunca rastlanan her değişik özellik, değişik yargı belirlenir.

3. Bu yargıların altını çizmekte yarar vardır.

SEYHAN CAN

YARDIMCI DÜŞÜNCELERİ BULURKEN

4. Belirlenen bu yan yargılar, seçeneklerdekilerle eşleştirilir.

5. Çizilen bölümlerin altlarına ya da satırların yanlarına ilgili seçeneklerin harfleri konabilir.

Not: 2012 YGS’de 13 soru çıktı.

SEYHAN CAN

2012/YGS

SEYHAN CAN

2012/YGS

SEYHAN CAN

2012/YGS

SEYHAN CAN

2012/YGS

SEYHAN CAN

2012/YGS

SEYHAN CAN

YGS/2012

SEYHAN CAN

2012/YGS

SEYHAN CAN

2012/YGS

SEYHAN CAN

2012/YGS

SEYHAN CAN

2012/YGS

SEYHAN CAN

2012/YGS

SEYHAN CAN

2012/YGS

SEYHAN CAN

2012 /YGS

SEYHAN CAN

SEYHAN CAN