Put Put rimskih rimskih imperatoraimperatora

Rimska nalaRimska nalazišta u Srbijizišta u Srbiji

““Put rimskih careva”, kulturnoistorijsko-Put rimskih careva”, kulturnoistorijsko-turistička rutaturistička ruta

Na našem tlu je rođeno Na našem tlu je rođeno 17 imperatora17 imperatora Rimskog carstva. Rimskog carstva. Ideja da se mesta s arheološkim nalazištima iz rimskog doba povežu Ideja da se mesta s arheološkim nalazištima iz rimskog doba povežu

u jednu rutu promovisana je u jednu rutu promovisana je 2004.godine2004.godine, u, u Narodnom muzeju Narodnom muzeju Zaječaru, dok je kao master plan Ekonomskog fakulteta Zaječaru, dok je kao master plan Ekonomskog fakulteta promovisana 2006 godine.promovisana 2006 godine.

““Put rimskih careva”, kulturnoistorijsko-turistička ruta duga 600 Put rimskih careva”, kulturnoistorijsko-turistička ruta duga 600 kilometara koja bi povezala sva mesta rimskog nasleđa ukilometara koja bi povezala sva mesta rimskog nasleđa u Srbiji Srbiji

Ruta započinje Ruta započinje odod Sirmijuma Sirmijuma (Sremska Mitrovica), (Sremska Mitrovica), Singidunuma Singidunuma (Beograd), (Beograd), ViminacijumaViminacijuma (Kostolac), (Kostolac), Trajanove table, mosta, DijaneTrajanove table, mosta, Dijane (Kladovo), (Kladovo), Feliks RomulijaneFeliks Romulijane (Zaječar), (Zaječar), Naisus - MedijanaNaisus - Medijana (Niš), (Niš), Justinijane PrimeJustinijane Prime (Caričin grad (Caričin grad, Lebane, Lebane). Povezana, mesta u kojima ). Povezana, mesta u kojima su živeli Decije, Klaudije Gotski, Prob, Aurelijan, su živeli Decije, Klaudije Gotski, Prob, Aurelijan, GalerijeGalerije, Daja, , Daja, Konstantin VelikiKonstantin Veliki i drugi carevi, priča o usponu i padu Rimskog i drugi carevi, priča o usponu i padu Rimskog carstva, konkretno o vremenu kad je carstva, konkretno o vremenu kad je prestonica Istočnog carstva bio prestonica Istočnog carstva bio Sirmijum. Sirmijum.

SirmijumSirmijum. . Sremska MitrovicaSremska Mitrovica Današnja Sremska Mitrovica ispod svojih ulica i kuća krije tragove nekada Današnja Sremska Mitrovica ispod svojih ulica i kuća krije tragove nekada

raskošnog i moćnog rimskog grada Sirmijuma.  Njegova istorija se može raskošnog i moćnog rimskog grada Sirmijuma.  Njegova istorija se može pratiti od pratiti od vremena Augustovog pohoda na Ilirik (35.-33. pre .n.e),vremena Augustovog pohoda na Ilirik (35.-33. pre .n.e), pa sve do pa sve do 582. godine kada grad pada pod avarsku vlast582. godine kada grad pada pod avarsku vlast.  Rimljani su verovatno .  Rimljani su verovatno zauzeli Sirmijum u vreme Tiberijevih ratova u Panoniji (13.-9. pre n.e), a  za zauzeli Sirmijum u vreme Tiberijevih ratova u Panoniji (13.-9. pre n.e), a  za vreme  vreme  flavijevske dinastije Sirmijum je dobio status kolonije (Colonia flavijevske dinastije Sirmijum je dobio status kolonije (Colonia Flavia).Flavia). Veoma često je korišćen kao vojna baza za pohode protiv varvara Veoma često je korišćen kao vojna baza za pohode protiv varvara koji su neumorno ugrožavali granicu ovog dela Carstva.koji su neumorno ugrožavali granicu ovog dela Carstva.

Od nastanka kolonije, pa sve do kraja IV veka, istorijski izvori pominju Od nastanka kolonije, pa sve do kraja IV veka, istorijski izvori pominju Sirmijum kao povremeno boravište mnogih rimskih careva. Iz istorijskih Sirmijum kao povremeno boravište mnogih rimskih careva. Iz istorijskih izvora  znamo da su u periodu izvora  znamo da su u periodu od I do III veka u Sirmijumuod I do III veka u Sirmijumu duže ili kraće duže ili kraće boravili boravili mnogi rimski imperatorimnogi rimski imperatori

UU gradu i njegovoj okolini gradu i njegovoj okolini rođeno 5 rimskih carevarođeno 5 rimskih careva: : Decije Trajan, Decije Trajan, Aurelijan, Prob, Maksimijan Herkulije i Gracijan. Aurelijan, Prob, Maksimijan Herkulije i Gracijan.

Grad doživljava najveći procvat Grad doživljava najveći procvat krajem III i tokom IV vekakrajem III i tokom IV veka, kada postaje , kada postaje jedna od jedna od prestonica Rimskog carstvaprestonica Rimskog carstva i povremeno sedište rimskih i povremeno sedište rimskih imperatora imperatora Dioklecijana, Licinija,  Konstantina Velikog, Konstancije II,  Dioklecijana, Licinija,  Konstantina Velikog, Konstancije II,  Juliana, Valentinijana I, Gracijana i Teodosija.Juliana, Valentinijana I, Gracijana i Teodosija.

SirmiumSirmium

Prilikom arheoloških istraživanja Sirmijuma pored Prilikom arheoloških istraživanja Sirmijuma pored Carske palate sa Carske palate sa rimskim cirkusom,rimskim cirkusom, otkrivene su i druge monumentalne javne otkrivene su i druge monumentalne javne gradjevine kao što su tzv. „gradjevine kao što su tzv. „Licinijeve terme“Licinijeve terme“,, žitnica ( žitnica (horreumhorreum), ), trgovačke i zanatske četvrti.trgovačke i zanatske četvrti. Pronađene su Pronađene su luksuzne gradske vileluksuzne gradske vile, ali , ali i višespratne stambene zgrade, zvanei višespratne stambene zgrade, zvane insulaeinsulae, , u kojima je živelo u kojima je živelo siromašnije stanovništvo. siromašnije stanovništvo.

Grad je bio zaštićen moćnim bedemima, a snabdevao se vodom Grad je bio zaštićen moćnim bedemima, a snabdevao se vodom preko preko akvaduktaakvadukta sa izvora fruškogorskog potoka Vranjaša. Ulice su sa izvora fruškogorskog potoka Vranjaša. Ulice su imale portike, kanalizaciju i bile su popločane kamenom. U gradu je imale portike, kanalizaciju i bile su popločane kamenom. U gradu je tada radila tada radila kovnica novcakovnica novca, radionice za izradu raznih predmeta od , radionice za izradu raznih predmeta od plemenitih metala, stakla, keramike, a proizvodile su se i opeke.plemenitih metala, stakla, keramike, a proizvodile su se i opeke.

Poznati rimski pisac iz IV veka Amijan Marcelin naziva gaPoznati rimski pisac iz IV veka Amijan Marcelin naziva ga slavna i slavna i mnogoljudna majka gradovamnogoljudna majka gradova

http://http://www.carskapalata.rs/carskapalata.htmlwww.carskapalata.rs/carskapalata.html

Viminacijum . KostolacViminacijum . Kostolac

Rimski Rimski vojni logor i grad nastao je u I i trajao do početka vojni logor i grad nastao je u I i trajao do početka VII vekaVII veka. . Nakon najezde varvara (AvaNakon najezde varvara (Avarara i Huna) pod vođstvom Atile i Huna) pod vođstvom Atile grad je grad je razoren 441razoren 441.. godine. Obnovljen je kao pogranično vojno utvrđenje godine. Obnovljen je kao pogranično vojno utvrđenje za vreme vladavine cara Justinijana Iza vreme vladavine cara Justinijana I (527.--565.)(527.--565.)

Bio je jedan od najznačajnijih legijskih logora na Bio je jedan od najznačajnijih legijskih logora na DunavuDunavu, a izvesno , a izvesno vreme i vreme i glavni grad rimske provincije Gornje Meziglavni grad rimske provincije Gornje Mezije.je.Prvo je je imao Prvo je je imao status municipija, a zatim status municipija, a zatim u III. veku dobio status kolonijeu III. veku dobio status kolonije odn. odn. grada sa punom autonomijom, sa pravom kovanja novca grada sa punom autonomijom, sa pravom kovanja novca

Pored grada nalazi se Pored grada nalazi se legijski logor castrum, Porta Praetoria, terme, legijski logor castrum, Porta Praetoria, terme, mauzolej, grobnice i kripta sa sačuvanim fresko slikarstvommauzolej, grobnice i kripta sa sačuvanim fresko slikarstvom. Zatim . Zatim su nedaleko otkriveni ostaci su nedaleko otkriveni ostaci trikonhalne crkve i akvaduktatrikonhalne crkve i akvadukta, dok je , dok je nedavno otkriven nedavno otkriven mamutmamut

ViminaciumViminacium

Zahvaljujući svojem položaju Viminacijum postaje centar zanatskih Zahvaljujući svojem položaju Viminacijum postaje centar zanatskih i umetničkih radionica. Upravo u tim radionicama, i umetničkih radionica. Upravo u tim radionicama, tokom IV vekatokom IV veka nastaju neka od najznačajnijih dela fresko-oslikanih grobnica nastaju neka od najznačajnijih dela fresko-oslikanih grobnica kasnoantičkog periodakasnoantičkog perioda

Sontažna i probna istraživanja na gradskom tkivu i na legijskom Sontažna i probna istraživanja na gradskom tkivu i na legijskom logoru pokazala su očuvanost bedema, ulica, trgova, hramova, logoru pokazala su očuvanost bedema, ulica, trgova, hramova, amfiteatra u visini od nekoliko metara, posebno ukoliko se ima u amfiteatra u visini od nekoliko metara, posebno ukoliko se ima u vidu da se većina antičkih gradova nalaze ispod savremenih vidu da se većina antičkih gradova nalaze ispod savremenih gradova, aViminacijum ispod oranicegradova, aViminacijum ispod oranice

Viminacijum se prostire na Viminacijum se prostire na oko 450 h,oko 450 h, i prema i prema površinskom kopu površinskom kopu Drmno,Drmno, na tom mestu nalazi se akvadukt, ostaci ranohrišćanske na tom mestu nalazi se akvadukt, ostaci ranohrišćanske bazilike i domusi bazilike i domusi

http://www.viminacium.org.rs/index_html?language=srpskihttp://www.viminacium.org.rs/index_html?language=srpski

Kulturno nasleđe DunavaKulturno nasleđe DunavaTrajanova Tabla, Most i Tvrđava DijanaTrajanova Tabla, Most i Tvrđava Dijana

Rimski obalski put duž DunavaRimski obalski put duž Dunava оbеzbеđеn vеćim ili mаnjim оbеzbеđеn vеćim ili mаnjim vојnim pоlоžајimа i vојnо-tеhničkim instаlаciјаmа, striktno sе držao vојnim pоlоžајimа i vојnо-tеhničkim instаlаciјаmа, striktno sе držao (desne) obale reke i u njegovim klisurama, Gоrnjој i Dоnjој klisuri (desne) obale reke i u njegovim klisurama, Gоrnjој i Dоnjој klisuri Gvоzdеnа vrаtа/Đеrdаp. Gvоzdеnа vrаtа/Đеrdаp.

Rimski put najviRimski put najvišše e 2 m š2 m širine gradiliirine gradili su su ТibеriјТibеriјee, Klаudiј, Klаudiјee i i FlаviјеvcFlаviјеvcii, , i i nајzаd Тrајаnnајzаd Тrајаn i njegova uloga je bila prvenstveno da bi i njegova uloga je bila prvenstveno da bi se zaštitio limes (granica), dok je Trajan svoje arhitektonske se zaštitio limes (granica), dok je Trajan svoje arhitektonske poduhvate izveo pre svega zbog svog pohoda na Dačane. Rimske poduhvate izveo pre svega zbog svog pohoda na Dačane. Rimske snage su ovaj put čuvale sve do VII vekasnage su ovaj put čuvale sve do VII veka

Sačuvane su komemorativni natpisi na Gornjoj klisuri-Gospođina Sačuvane su komemorativni natpisi na Gornjoj klisuri-Gospođina stena i Donje klisure gde je pronađena čuvena stena i Donje klisure gde je pronađena čuvena Tabula TraianaTabula Traiana

http://virtuelnimuzejdunava.rs/srbija/kulturno-nasledje/arheoloska-http://virtuelnimuzejdunava.rs/srbija/kulturno-nasledje/arheoloska-mapa-dunava/trajanov-put-trajanov-kanal-trajanov-most--via-mapa-dunava/trajanov-put-trajanov-kanal-trajanov-most--via-traiana-.77.htmltraiana-.77.html

Trajanov most, stub i forumTrajanov most, stub i forum

O Trajanovom mostu, njegovom izgledu i tеhničkim pојеdinоstimа, O Trajanovom mostu, njegovom izgledu i tеhničkim pојеdinоstimа, ostali su sačuvani nеki podaci iz literarnih izvorаostali su sačuvani nеki podaci iz literarnih izvorа , , a pre svega na a pre svega na metopi Trajanovog stuba, na Trajanovom forumu u Rimu. metopi Trajanovog stuba, na Trajanovom forumu u Rimu.

Trajanov stub (29, 78 m), forum i most delo su čuvenog arhitekte Trajanov stub (29, 78 m), forum i most delo su čuvenog arhitekte Apolodora iz Damaska. Ceo poduhvat podignut je oko 106-113 u Apolodora iz Damaska. Ceo poduhvat podignut je oko 106-113 u slavu pobede cara Trajana u vojnom pohodu protiv Dačana. Reljefni slavu pobede cara Trajana u vojnom pohodu protiv Dačana. Reljefni niz u vidu spirale propoveda o dva pohoda. U stopi stuba nalazi se niz u vidu spirale propoveda o dva pohoda. U stopi stuba nalazi se urna cara Trajana, dok se na vrhu prvobitno nalazila njegova statua urna cara Trajana, dok se na vrhu prvobitno nalazila njegova statua koja je, kasnije zamenjena statuom S. Petra. Trajanov forum je koja je, kasnije zamenjena statuom S. Petra. Trajanov forum je dovršen nešto kasnije i smešten je između Augostovog i Cezarovog dovršen nešto kasnije i smešten je između Augostovog i Cezarovog foruma foruma

http://www.rastko.rs/rastko/delo/13195http://www.rastko.rs/rastko/delo/13195

Trajanov stub i forumTrajanov stub i forum

Tvrđava Dijana, KaratašTvrđava Dijana, Karataš

Diana je stari utvrđeni grad na obali Dunava Nalazi se u Karatašu, Diana je stari utvrđeni grad na obali Dunava Nalazi se u Karatašu, ispod same HE ispod same HE Đerdap IĐerdap I. Tvrđava je podignuta kao jedna od baza za . Tvrđava je podignuta kao jedna od baza za Dačke ratove i obezbeđivanje plovidbe Dunavom. Danas ima Dačke ratove i obezbeđivanje plovidbe Dunavom. Danas ima ostataka utvrđenja, a unutar samog lokaliteta se sprovode ostataka utvrđenja, a unutar samog lokaliteta se sprovode arheološka istraživanjaarheološka istraživanja

Utvrda je podignuta krajem I veka za vladavine cara Trajana, tokom Utvrda je podignuta krajem I veka za vladavine cara Trajana, tokom njegovih priprema za osvajanje Dakije (tzv. njegovih priprema za osvajanje Dakije (tzv. Dački ratoviDački ratovi). Pored toga ). Pored toga tvrđava je obezbeđivala kanale kojima je omogućena plovidba tvrđava je obezbeđivala kanale kojima je omogućena plovidba Dunavom. Svoju prvu obnovu je doživela u III veku, dok je Dunavom. Svoju prvu obnovu je doživela u III veku, dok je početkom IV veka dobila dva nova bedema koji su se spuštali do početkom IV veka dobila dva nova bedema koji su se spuštali do DunavaDunava

Tvrđava ima osnovu zaobljenog pravougaonika u kome su južna i Tvrđava ima osnovu zaobljenog pravougaonika u kome su južna i severna strana kraće i sa kulama postavljenim u njegovama severna strana kraće i sa kulama postavljenim u njegovama temenima. Posedovala je četiri kapije (na svakoj strani po jednu) temenima. Posedovala je četiri kapije (na svakoj strani po jednu) ojačane polukružnim kulama, osim kapije na severnoj strani ojačane polukružnim kulama, osim kapije na severnoj strani (okrenutoj ka Dunavu), koju su čuvale dve obične trostrane (okrenutoj ka Dunavu), koju su čuvale dve obične trostrane kvadratne kule.kvadratne kule.

Felix Romuliana. GamzigradFelix Romuliana. Gamzigrad

Galerije, potonji car i bog, rođen je oko 250. g u jednom mestu u Galerije, potonji car i bog, rođen je oko 250. g u jednom mestu u Probalnoj Dakiji, podigao je na mestu svog rođenja velelepnu palatu Probalnoj Dakiji, podigao je na mestu svog rođenja velelepnu palatu i utvrđenje. Najnovijim istraživanjima utvrđeno je da je rodno i utvrđenje. Najnovijim istraživanjima utvrđeno je da je rodno mesto bilo veliko urbano naselje sa luksuynim javnim i privatnim mesto bilo veliko urbano naselje sa luksuynim javnim i privatnim građevinama. građevinama.

Pod uticajem majke koja je bila protiv hrišćana, Galerije je uticao na Pod uticajem majke koja je bila protiv hrišćana, Galerije je uticao na Dioklecijana da donese četvrti po redu edikt protiv hrišćana. Malo je Dioklecijana da donese četvrti po redu edikt protiv hrišćana. Malo je poznato da je sam Galerije, kasnije, aprila 311 izdao u Nikomediji poznato da je sam Galerije, kasnije, aprila 311 izdao u Nikomediji edikt kojim se obustavlja progon hrišćanaedikt kojim se obustavlja progon hrišćana

Dvorski kompleks opasan je odbrambenim sistemom: dvostruki Dvorski kompleks opasan je odbrambenim sistemom: dvostruki bedem oformljen je od ostataka starijeg utvrđenja. Pilastar sa bedem oformljen je od ostataka starijeg utvrđenja. Pilastar sa predstavom tetrarha u medaljonima svedoči da je 305. g započeta predstavom tetrarha u medaljonima svedoči da je 305. g započeta izgradanja, dok je ceo kompleks yavršen do proslave izgradanja, dok je ceo kompleks yavršen do proslave dvadesetogodišnjice Galerijeve vladavine. Zbog bolesti profana dvadesetogodišnjice Galerijeve vladavine. Zbog bolesti profana izgradnja usmerena je ka sakralnom u Maguri.izgradnja usmerena je ka sakralnom u Maguri.

Ikonografsko tumačenje Felix RomulianeIkonografsko tumačenje Felix Romuliane

Ikonografija ukrasa, ali i samih građevina svedoči o idejno-Ikonografija ukrasa, ali i samih građevina svedoči o idejno-političkoj koncepciji tetrarhije. Posebno mesto u Galerijevoj političkoj koncepciji tetrarhije. Posebno mesto u Galerijevoj ideologiji zauzima Dionis. Celokupan ukras Romulijane, ako i ideologiji zauzima Dionis. Celokupan ukras Romulijane, ako i careve prestone palate u Solunu, u znaku su ovog večno mladog careve prestone palate u Solunu, u znaku su ovog večno mladog boga koji iznova vaskrsava. Na Maguri svetom brdu koje se nalazi boga koji iznova vaskrsava. Na Maguri svetom brdu koje se nalazi tačno u osi u odnosu na glavnu kapiju utvrđenja, udaljenom tačno 1 tačno u osi u odnosu na glavnu kapiju utvrđenja, udaljenom tačno 1 km, izvedena je poslednja apoteoza rimskog cara i njegove majke. km, izvedena je poslednja apoteoza rimskog cara i njegove majke. Poput Dionisa i njegove majke Semele, koji su se pridužili bogovima Poput Dionisa i njegove majke Semele, koji su se pridužili bogovima na Olimpu, nakon Dionisove trijumfalne ekspedicije u Indiju, na Olimpu, nakon Dionisove trijumfalne ekspedicije u Indiju, Galerije-Novi Dionis i njegova majka Romula, uzdigli su se u nebo Galerije-Novi Dionis i njegova majka Romula, uzdigli su se u nebo sa vrha Magure. sa vrha Magure.

http://www.muzejzajecar.org/http://www.muzejzajecar.org/, , http://www.gamzigrad.com/history.aspx?http://www.gamzigrad.com/history.aspx?id=3016&grid=3002&page=1id=3016&grid=3002&page=1 , , http://www.youtube.com/watch?http://www.youtube.com/watch?

v=cGSWyb4caakv=cGSWyb4caak

Galerijeva palata i slavoluk u SolunuGalerijeva palata i slavoluk u Solunu

Dioklecijanova palata u SplituDioklecijanova palata u Splitu