Төрөлтийн III-р үеийн физиологи, Төрлөгийн гэмтэл, цус алдалт, Хөхөөр

хооллох

Онош :

DS: Третий период родовDS: postpartum stage (Third stage)

Төрөлтийн 3р үе• Хүүхэд нярайлснаас хойш хойтхи төрөх замаар

гадагшлах үеийг хойтхийн үе буюу төрөлтийн III үе гэнэ.

• Ихэс , хүй, бүрхүүл хальсыг хамтад нь ХОЙТХИ гэж нэрлэдэг.

• Хойтхийн үе нь : 1. умайн хананаас салах, 2. умайгаас гадагшлах гэсэн 2 үе

шаттай. • Умайн хананаас 2 үе шаттай салдаг . / төвийн ба захын /

Төрөлтийн III үеийн физиологи

• 5-10 минут үргэлжлэнэ(30 хормоос дээш хугацаанд үргэлжилбэл -удааширсан)

• Хойтхийн үед эмэгтэйн биеийн жингийн 0,5 % дунджаар 150-250 мл хүртэл хэмжээтэй цус гарахыг хэвийн гэж үздэг. 500 мл-ээс дээш цус гарахыг эмгэг цус алдалт гэнэ.

Умайн булчингийн агшилт ба булчингийн солбицож торлогдсон

ширхэгүүдийн богиносолтын нөлөөгөөр умайн эзлэхүүн багассаны

үр дүнд ихэс сална.

Ихэс-Placenta• Жирэмсний төгсгөлд ихсийн

диаметр 15-18 см• зузаан 2-3 см• жин 500-600гр• Кортиледин 15-20хэсэгтэй.• Децидуаль бүрхүүлээр

хучигдана• Ихэс жирэмсний эхнээс

гонадотропин,самототропин• 3сартайгаас прогестерон

ялгаруулдаг • жирэмсний сүүлчээр

эстроген дааврын ялгаралт эрс нэмэгддэг.

• Ихсэд өвөрмөц эсрэгбие/хорионы,амнионы/ургийн цусны бүлэгтэй тохирох бүлэг,цус бүлэгнүүлэх факторууд агуулагддаг.

Төрөлтийн III үеийг удирдах Баримтлах зарчим

Хойтхийн үеийг анхааралтай, тэвчээртэй хүлээж явуулна.

Хүүхэд төрөнгүүт шээсийг бургуйгаар авна. Эхийн биеийн ерөнхий байдал, Үтрээнээс гарах цусны хэмжээ, Ихэс умайн хананаас салсан эсэхийг хянах

зарчим батална.

Ихэс умайн хананаас салсан шинжүүд:

1. Ихэс салсны дараа умайн ёроол нь хатуурч, баруун дээшээ хавирганы нум хүрдэг (Шредерийн шинж)

2. Хүйн гогцоо уртсаж, гадна бэлэг эрхтэнд тулгаж тавьсан хавчуур 10-12 см-ээр доошилдог (Альфельд)

3. Умдагны дээд талд гарын алганы ирмэгээр дарахад хүйн гогцоо дээш татагдахгүй (Кюстнер-Чукалов)

Практикт Шредер, Альфельд, Кюстнер Чукаловын аргуудыг өргөн хэрэглэдэг.

4. Эхийг хүчтэй дүлүүлэхэд хүйн гогцоонд өөрчлөлт илрэхгүй (Клейн) салаагүй бол хүй цусаар дүүрч чинэрдэг.

5. Умайн ёроолд доргиоход ихэс салаагүй бол доргилт цусаар дүүрсэн хүйн венд дамжиж мэдэгдэнэ. Мөн энэ долгионыг хуруугаараа тэмтрэхэд мэдрэгдэнэ (Штассман)

6. Төрж буй эхийг гүнзгий амьсгал авхуулахад ихэс умайн хананаас салсан бол хүй татагдахгүй (Довченко)

7. Ихэс салсны дараа ихэс үтрээгээр доошилж эхэд дүлүүлмээр санагдана. (Микулич-Радецик)

8. Умай агшихад ихэс салаагүй тохиолдолд хүйн вен цусаар дүүрснээс унжсан хүй мушиграх хөдөлгөөн хийдэг (Гогенбихлер)

Салсан ихэсийг гаргах арга: Хэвлийн шулуун булчинг 2 гараараа

нийлүүлэн бариад эхээр дүлүүлэх. Зангидсан 2 гараараа умайн ёроолын

2 хажуугаас шахаж доош нь чиглэлтэй дарах, эх дүлж болохгүй.

Дээрх аргаар умайн хананаас салсан ихэс гарахгүй бол Креде-Лазервичийн арга хэрэглэнэ. Давсаг суллана, баруун тийшээ хазайсан

умайг голлуулна Умайг агшаахын тулд умайн ёроолоос

тойруулан иллэг хийнэ. Гэхдээ умайн ёроолд хүчтэй дарж шахаж болохгүй .Гарын эрхий хуруу умайн урд хананд, алга умайн ёроолд, 4 хуруу ар хананд байрлуулна

Гарын хуруунууд урдаас ар тийш алгаараа дээрээс доош чиглэлд ихэс төрж гарах хүртэл дарна.

Хойтхийг шалгах: Хойтхи төрсний дараа, ихсийг алган дээрээ

дэлгэн эхийн талын дэлбэн бүтэн эсэхийг шалгана.

Хүйнээс нь өргөн хальсны бүтэн эсэхийг шалгана.

Ихсийн ерөнхий байдал Ихсийн ургийн тал амион бүрхүүл, хүй түүний

судасны байдал Ихсийн эхийн тал, том ба бага дэлбэнгүүдийг

сайтай шалгана.

Төрлөгийн III үеийг идэвхитэй удирдах

Òºðºõ ¿åèéí öóñ àëäàëòûã áàãàñãàõûí òóëä õ¿¿õýä òºðìºãö áîãèíî õóãàöààíä õîéòîõûã óìàéí õàíàíààñ ñàëãàõ, ñàëñàí õîéòîõûã ãàðãàõ ¿éëäëèéã òºðëºãèéí III ¿åèéã èäýâõòýé àðãààð óäèðäàõ ãýíý.

1) Өвөр талын мөр гармагц булчинд окситоцин 10 нэгжийг эсвэл синтометрин тарина. Хүүхэд гармагц тарианы үйлчилгээгээр умай хүчтэй агшина.

2) Хүүхэд төрмөгц эхийн шээсийг катетраар авч суллана.

3) Хүүхэд нярайлсаны дараа зүүн гараа умай дээр байрлуулж, умайн базлалтыг тодорхойлно. Нэгэн зэрэг бэлгийн замаас цусархаг ялгарал гарч буй эсэхийг хянана. Хүүхэд гарсны дараа хүйн 2 хэсэгт хавчаараар хавчина. Хүйн гадна талын таслагдсан хэсэг доошилж буйг хянах үүднээс бэлгийн уруулд тулгаж хүйн судлыг хавчаараар хавчина.

4) Базлаж буйг мэдмэгц зүүн гарыг умдагны дээд хэсэгт шилжүүлэн гарынхаа алга талыг нярайлсан эх

рүү харуулан байрлуулж умайн ёроолыг дээш түлхэнэ. Энэ мөчид баруун гараар хүйн судлаас барьж

болгоомжтой татна. Ихэс сална түүнийг болгоомжтой гадагшлуулна. Ихсийн хамт ургийн бүрхүүл хальсыг гаргахын тулд ихсийг 2 гараар бариад нэг зүгт аажим

эргүүлнэ.

Хэрэв цус алдахгүй байвал 10 хором болоод хяналттайгаар хүйснээс татах үйлдлийг давтаж болно. Хэрвээ үр дүнгүй байвал умайд ихэс “баригдаж байгаа” учраас ерөнхий эсвэл хэсгийн мэдээгүйжүүлгийн дор мэс заслын бэлтгэл хангаад ихсийг гараар салгаж гаргаад, дараа нь 2 гарын хавсарсан иллэг хийнэ.

Окситоциноор төрөлт сэдээж гүйцэтгэх үйлдэл

Заалт:Төрөх хүчний анхдагч болон хоёрдогч сулралЭсрэг заалт:• Умайд сорвитой• Үтрээнээс цусархаг ялгадас гарч байгаа• умайн тулгарсан урагдалттай• ургийн толгойн зөв биш тавигдалт,ургийн буруу

байрлал• эмнэлзүйн уйтан аарцагтай• умайн хүзүүний сорвижилт өөрчлөлттэй• умай ба үтрээний гаж хөгжилтэй• дутуу төрөлт

Үйлдлийн технологи,хугацаа:

1. Эхэд цэвэрлэх бургуй тавьж, шээлгэнэ эсвэл шээсийг бургуйгаар авна

2. Окситоцинд мэдрэг байдлыг үзнэ. Үүний тулд окситоцины уусмалаас 0,1мл-ийг арьсан дор тариад 10 хормын туршид умайн базлалт хэдийд эхэлж ямар хүчтэй хэдэн удаа базалсныг хянана. Ердийн нөхцөлд 10минутын туршид 3аас илүүгүй базлана.

3. Эхийг орон дээр дээш нь харуулж эсвэл хажуу талаар нь хэвтүүлж хучна.

4. Дараа нь 5% глюкоз эсвэл 0,9% натри хлор 400 мл изотоник уусмалд окситоцины 5 нэгжийг хийн шингэрүүлж бэлтгэнэ.5. Найруулж бэлтгэсэн уусмалдаа дуслын систем залгаж хий байхгүйгээр шингэнээр дүүргэж венийн судсанд дусаахад бэлэн болгоно.6. Венийн судсаа олж хатгаад системтэйгээ залгаж,эхлээд нэг хоромд 8-10 дуслаар дусааж,цаашид төрөх хүчний үйл ажиллагааны хүчнээс хамааруулж дуслын тоог аажим нэмэгдүүлсээр нэг хоромд 40 хүртэл дусаана. Уусмалыг нэг удаа 1,2 цагаас илүүгүй хугацаанд дусаана.Анхаарах зүйлс:Базлалтын хүч ба үргэжлэх хугацаа зэргийг онцгой анхаарч хянана.

Эх барих(төрөх)-ийн гэмтэл болон цус алдалт

1. Үтрээний хана, хярзангийн урагдал2. Умайн хүзүүний урагдал3. Умайн урагдал4. Аарцаг ясны гэмтэл

1. Үтрээний хана, хярзангийн урагдал

Төрлөгийн үед үтрээн хана, хярзангийн бүрэн бүтэн байдал алдагдахыг урагдал гэнэ. Ангилал:1. Аяндаа урагдал (гадны ямар нэг хүч оролцохгүйгээр

гэмтэхийг )2. Хүчилсэн урагдал (төрлөгийн үед гар тусламж буруу

үзүүлэх, мэс ажилбарын үед гэмтэхийг)

Шалтгаан :• Үтрээний хана, хярзангийн сунах хурдаас,

толгойн давших хөдөлгөөн илүү хурдтай төрөх• Булчингийн хөгжил сайтай эмэгтэйчүүд• Ахимаг насны тулгар төрөгч• Өндөр хярзантай эхчүүд • Түрүүчийн төрөлтөнд хярзан гэмтэж

сорвижсон• Төрлөгийн биомеханизм буруу явагдсан.• Харьцангуй том урагтай төрөлт• Ургийн гавлын ясны хатуу байдал

Эмнэлзүйн явцаар:1. Тулгарсан (цусан хангамж хомсдсоноос

хярзан цайрч тэлэгдэнэ)2. Эхэлсэн (сунаж язарч эхэлнэ)3. Бүрэн урагдал гэж хуваана.Хярзанг урагдлын зэргээр:1-р зэрэг - хярзангийн арьс, арьсан доорх өөхлөг эд гэмтэнэ.2-р зэрэг -хярзангийн булчин урагдана.3-р зэрэг - m.sphincter, ani externi, хошногоны салст давхарга урагдана

Эмчилгээ:• Үтрээний хана, хярзангийн урагдлыг оёдол

тавих мэс ажилбарын тусламжтайгаар сэргээх эмчилгээ хийнэ.

• Хярзангийн 1,2-р зэргийн урагдлыг оёход түвэггүй

• 3-р зэргийн урагдлыг оёхын өмнө үхэжсэн, няцарч салбарч урагдсан эдийг хайчилж авна

• Хошногогы урагдлыг дээд захаас нь эхэлж оёно.

• Хошногоны салстыг нэвт хатгахгүйгээр зангилаат оёдолоор оёж зангидна.

• Хошногоны бүрэн бүтэн байдлыг сэргээсний эцэст амсрын хуниасны цагираг булчинг нийлүүлж оёно.

• Эцэст нь хярзангийн булчин ба арьсанд оёдол тавина.

• Хярзангийн 3р зэргийн урагдлын үед хөдөлгөөнийг хязгаарлана.

• Хоолны дэглэм сайн сахиулна• Өтгөн хатаахгүй байх, оёдол авахын

урьд өдөр туулга уулгана.

Урьдчилан сэргийлэлт• Бэлгийн уруулын цагирагаар ургийн

толгойг аажим чөлөөлнө.• Ургийн толгойг хамгийн бага

хэмжээгээр нь гаргана• Бэлгийн уруулын цагирагны эдийг

аажим, жигд тэлж сунгана.• Мөрийг зөв чөлөөлнө. • Пуденьтал мэдээгүйжүүлэг хийнэ.

Тулгарсан урагдлын үед хярзанг сэтлэнэ

2. Умайн хүзүүний урагдалТөрлөгийн үед умайн хүзүүний бүрэн бүтэн байдал алдагдахыг умайн хүзүүний урагдал гэнэ.Урагдлыг аяндаа ба хүчилсэн гэж ангилна.

• Төрөлтийн үед умайн хүзүүний суналт муу, түргэн төрөлтийн үед умайн хүзүү урагдахыг аяндаа урагдал гэнэ.

• Төрөлтийн явцад ямар нэгэн эх барихын гардан үйлдэл үзүүлэх, төрөлтийг түргэсгэхэмчилгээ хийх ба гадны үйлчиллээр умайн хүзүү урагдахыг хүчилсэн урагдал гэнэ.

Урагдлын хэмжээгээр:1-р зэрэг( умайн хүзүү 2эсвэл 1талдаа 2см хүртэл урагдана.)2-р зэрэг(умайн хүзүү 2см-с их гэхдээ хүнхрээ хүрээгүй)3-р зэрэг(үтрээний хүнхрээ хүртэл урагдсан байна.)

Шалтгаан:1. Умайн хүзүүний нээгдэх хурдаас ургийн толгойн

давших хөдөлгөөн илүү хурдтай байсан2. Ураг хэт том байх3. Ургийн толгойн зөв биш тавилт, түрүүлэлт4. Ургийн мөр өргөн байх5. Уйтан аарцаг6. Ураг орчмын шингэн цагасаа урьтаж гарах7. Умайн агшилт гажуудах8. Умайн хүзүүний үрэвслийн процесс9. Умайн хүзүүнд хийгдсэн мэс ажилбар сорвижилт10. Түргэн төрөлт гэх мэт

Эмнэлзүй: • Умайн агшилт сайн байхад цус алдах

үндсэн шинжээр илэрнэ.• Цус улаан өнгөтэй, бүлэгнэлт сайн.• Толь тавьж абортцангаар оношилно.

Эмчилгээ :• Дээд талын төгсгөл хэсгээс урагдлын

ирмэгийг нийлүүлэх кеткут утсаар 1см-н зайтай ариун уусмалаар урсгаж оёно.

• Антибиотик эмчилгээ• Төрснөөс хойш 6-7хоногийн дараа

үтрээнд толь тавьж шалгана.

3. Умайн урагдалЖирэмслэлт төрөлтийн явцад умайн ханын бүрэн бүтэн байдал алдагдахыг умайн урагдал гэнэ.

Ангилал :Эмгэг жамаар:1. Аяндаа

Умайн булчинт давхар-гад үүссэн морфологийн өөрчлөлтөөс

Төрөх замын мех/саатал Дээрх 2хослосон

2. Хүчилсэн Гадны гэмтлээс, үтрээ-гээр

хийх мэс заслын үйлдлээс Төрөх замын саатал,

морфо/өөрчлөлт, хүч үйлчлэх 3-н хослол

Эмнэлзүйн явцаар:1. Умай урагдахад нөлөөлөх

өртөмтгий хүчин зүйл2. Умайн тулгарсан урагдал3. Умайн бүрэн урагдал

Гэмтлийн шинж чанар:4. Умайн бүрэн биш урагдал5. Умайн бүрэн урагдал

Урагдлын байршлаар:6. Умайн доод таславчийн

урагдал7. Умайн их биеийн урагдал

Шалтгаан:1. Жирэмслэхээс өмнө үүссэн эмгэг

нөлөөлөл2. Төрөлт эхлэхээс өмнө үүссэн эмгэг

нөлөөлөл3. Төрөлтийн явцад үүссэн эмгэг нөлөөлөл4. Хүчилсэн зүйлсийн нөлөөлөл

Эдгээрийн нөлөөгөөр зөвхөн умай урагдвал умайн дан урагдал, ойр орчим нь гэмтвэл хавсарсан урагдал гэнэ.

Эмнэлзүй:• Төрөлтийн үйл ажиллагаа хэт хүчтэй,

өвдөлтэй байна.• Базлалтын хооронд умайн агшилт сулрахгүй

буюу завсарлагагүй базлана.• Төрөгч эх айж сандарсан, базлалт нэн

өвдөлттэй байна.• Төрөлт удааширна.• Ураг орчмын шингэн цагаас өмнө гарна.• Төрөх хүчний сулрал үүснэ.• Ургийн толгойн давших хөдөлгөөн

удааширна

Хүндэрсэн төрөлтийн үед• Умайн доод таславчаар тэмтрэхэд өвдөлттэй.• Төрөлтийн хүч суларч, базлалтын хэм

алдагдана.• Ургийн толгойн зохилдоо хангалтүй.• Умайн хүзүү бүрэн нээгдсэн үед ургийн толгой

бага аарцгийн хөндийд бүрэн суугаагүй байна.• Ургийн давших хөдөлгөөн удааширна.• Ургийн толгойн буруу түрүүлэлт ба тавигдалт

илэрнэ.• Ураг орчмын шингэн цагаас урьдаж эсвэл эрт

гарч, төрөлт хуурайшсан байх.

Хүндэрсэн төрөлтийн үеийн эмчилгээ

• Ìýñ çàñëûí ºìíº öóñíû ýçýëõ¿¿íèéã õàäãàëàõûí òóëä ñóäñààð øèíãýí (ôèçèîëîãèéí óóñìàë áóþó Ðèíãåð-èéí óóñìàë) ñýëáýíý.

• Ìýñ çàñàë ÿàðàëòàé õèéæ êåñàð õàãàëãààãààð òºð¿¿ëíý.

• Óìàéí óðàãäëûí èðìýãò ¿õæèë ¿¿ñýýã¿é áîë óìàéã àâàõã¿é ¿ëäýýõ íü öóñ àëäàëò áàãàòàé, õóãàöàà áàãà.

• Óìàéã ¿ëäýýõ áîëîìæã¿é íºõöºëä óìàéã òàéðíà.Õýðâýý óìàéí õ¿ç¿¿ áà ¿òðýýíèé õàíà ðóó ãýìòñýí áîë óìàéã á¿ðýí àâàõ ìýñ çàñàë õèéíý.

4. Аарцаг ясны гэмтэл• Ховор хэдий ч нэн хүнд• Төрөлтийн явцад аарцаг яс олдмолоор

гэмтэл авах ба хамгийн элбэг тохиолддог хүндрэл нь аарцаг ясны холбоосуудын задрал юм.

• Аарцаг яс хугарах гэмтэх нь ховор.

Аарцаг ясны холбоосуудын задрал

1. Төрөлтийн явцаас хамаарна2. Төрөлттэй холбоогүй гэмтлээс үүснэ

Аарцаг ясны холбоосуудын задрал

• Жирэмсэн үеийн• Даавар ялгаралт

ихэссэнээр аарцаг ясны холбоос зөөлөвч өргөснө, үеүдийн хөдөлгөөн нэмэгдэнэ.

• Умдаг ясны хоорондын зай өргөснө.

• Эмнэлзүйн ямар нэгэн шинж илэрдэггүй, умдаг ба ууц-сүүжний холбоос-ны физиологийн өөрчлөлт

Төрсний дараах үеийн• Төрөлттэй холбоотой-гоор

үеүдийн хэвийн байдал алдагдан салалт үүснэ.

• Умдагны холбоос гэмтэхэд төрснөөс хойш 12-24 цагийн дараа эхийн хэвтрийн байдлыг өөрчлөхөд эсвэл босгоход өвдөнө.

• Умдагны холбоос задрахад өвчтөн бүрэн хэвтрийн байдалд орно.

Рентген шинжилгээгээр:

1. Умдагны үеийн зайн өргөсөлт • Жирэмсний үед тодорхой шинж илрэхгүйгээр

физиологи өөрчлөлтөөр умдаг ясны зай өргөснө. • Умдагны үеийн зайн өргөсөлт(3зэрэг)

• 1-р зэрэг 0,5-0,9см• 2-р зэрэг 1-2см• 3-р зэрэг 2см-с их хэмжээтэй өргөснө

2. Умдаг ясны холбоос задрах

Эмчилгээ:• 3-4 долоо хоног хөдөлгөөнгүй хэвтэнэ.• Үений хөдөлгөөнийг гамакаар бэхэлж

4-6 сар корсеттай байлгана.• Холбоосуудад цус хурсан бол

шимэгдүүлэх эмчилгээ• Халдвар авсан бол үрэвслийн эсрэг

эмчилгээ• Эмэн эмчилгээнд үр дүнгүй бол мэс

засал эмчилгээ

Хөхөөр хооллох• Хөхөөр хооллох гэдэг нь төрсний дараа

эхний цагт багтаан амлуулах• Өдөр шөнийн аль ч цагт,хоногт 8-12с

доошгүй удаа хөхүүлэх• 4-6 сар хүртэл нь дан хөхөөр хооллох• 6 сараас эхлэн нэмэгдэл хоол өгөх• 2 нас хүртэл хөхүүлэх

Хөхний сүүний давуу тал1. Эхийн сүү нь зөвхөн хүүхдэд

зориулагдсан хамгийн тохиромжтой анхны хоол

2. Хөхний сүү нь хүүхдийг өвчин үүсгэгч нян вирусээс хамгаална г.м олон чухал үүрэгтэй

Хөхний сүүг 3 ангилдаг1.Ангир уураг:-жирэмсний 7 сартайгаас эхлэн хөхөнд боловсордог өтгөн шаргал өнгөтэй-Витамин А-р баялаг-Туулгах үйлчилгээ үзүүлж зунгагыг хурдан гадагшлуулдаг ингэснээр шарлалтаас сэргийлнэ.-Ig-р баялаг учир хүүхдийг халдвараас хамгаалдаг.-анхны дархлааг тогтооно.2.Шилжих үеийн сүү3.Найрлага тогтмолжсон сүү

Хүүхдийг эхний 1 цаг-н дотор амлуулсанаар

1.Ангир уурагаа хөхнө.2.Ихэс хурдан ховхорно3.Хүй хурдан цөглөнө.4.Эх хүүхдийн холбоо бэхжинэ.5.Эхийн хөхөнд дасахад хэрэгтэй.

Муу хөхөж байгаа шинж тэмдэг:

1. Хөхөө хөхсөний дараа тайван биш уйлагнана.

2. Ойр ойр хөхөө удаан хөхнө.3. Хөхөө хөхөхөөс татгалзана.4. Зунгаг ховор шилжихгүй5. Эхийн хөхний уураг зангирч чинэрч сүү

удаан орно

Анхаарал тавьсанд баярлалаа