Гэмтэл согогийн эмгэг.pdf

Ãýìòýë, ñîãîãèéí ýìãýã¿¿ä

11_trauma last.indd 513 5/25/2005 4:43:31 PM

Ãýìòýë , ñîãîãèéí ýìãýã¿¿ä

514 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

Óäèðäàìæ áîëîâñðóóëñàí àæëûí õýñãèéí ãèø¿¿ä ;

Á. Îòãîí ÃÑÑÇÊÝ-èéí Ò¿ëýíõèéí òºâèéí ýì÷èëãýý ýðõýëñýí äýä çàõèðàë, Òýðã¿¿ëýõ çýðãèéí ýì÷

Ð. Øàãäàðñ¿ðýí ÃÑÑÇÊÝ-èéí Îðëîã÷ äàðãà, Àíàãààõ óõààíû äîêòîð, Õ¿íèé ãàâúÿàò ýì÷, ÝÌß íû ãýìòëèéí åðºíõèé ìýðãýæèëòýíÁ.Á¿äýý ÃÑÑÇÊÝ-èéí Õ¿¿õäèéí êëèíèêèéí òàñãèéí ýðõëýã÷, ÝÌß íû ñîãîãèéí åðºíõèé ìýðãýæèëòýí, Àíàãààõ óõààíû äîêòîðÆ. Îëçâîé ÃÑÑÇÊÝ-èéí çºâëºõ, Ìîíãîë Óëñûí õ¿íèé ãàâúÿàò ýì÷, êëèíèêèéí ïðîôåññîð Æ. Îþóíòºãñ ÃÑÑÇÊÝ-èéí Òàðõè, íóðóó íóãàñíû òàñãèéí ýì÷, Àõëàõ çýðãèéí ýì÷, Àíàãààõ óõààíû ìàãèñòðË.Òóëãà ÃÑÑÇÊÝ-èéí Ò¿ëýíõèéí êëèíèêèéí òàñãèéí ýðõëýã÷, Òýðã¿¿ëýõ çýðãèéí ýì÷



515Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

1. ÕªËÄªËÒ, ÎÑÃÎËÒ

1.1 ÕªËÄªËÒ

ÒîäîðõîéëîëòÃàäààä îð÷íû õýò õ¿éòíèé íºëººëëººñ, áèå ìàõ áîäèéí ýä ýñýä õºíººë ó÷ðàõûã õºëäºëò ãýíý.

Øàëòãààí • Öàã àãààðûí õ¿÷èí ç¿éëñ: àãààðûí ÷èéãëýã èõñýõ, õ¿÷òýé ñàëõèòàé áàéõ, öî÷ìîã õ¿éòðýëò áîëîõ

• Ìåõàíèê õ¿÷èí ç¿éëñ: áàðèó äàâ÷óó ãóòàë õóâöàñ ºìññºíººñ

• Õ¿éòýí íºõöºëä ¿åýð õýò íóãàð÷ õºäºëãººíã¿é íýã áàéðëàëä óäñàíààñ ìº÷íèé öóñàí õàíãàìæ àëäàãäàõ

• Øàðõäàõ, öóñ àëäàõ, òóðæ ýöýõ, õýò ÿäðàõ, ºëñãºëºí óäñàíààñ, ýñâýë àðõè òàìõèíààñ áîëæ áèåèéí ýñýðã¿¿öýë ñóëðàõ ã/ì

Àíãèëàë Õºëäºëòèéã ¿å øàòààð íü:- Ñóäàñ íàðèéñ÷ öàéðàõ ¿å /èøåìèÿ/ - Ñóäàñ ºðãºñ÷ óëàéðàõ ¿å /ãèïåðåìèÿ/ - Óëàéðàëòûí äàðààõ ¿å /ïîñòãèïåðåìèÿ/

ãýæ ãóðàâ õóâààäàã.Õºëäºëòèéã ÿâöààð íü :

- Öýâð¿¿òýæ ¿õæèë ºãºõ ¿å- Ñîðîãäîí øèìýãäýæ, ¿õæèë ýä íü

öýâýðøèõ ¿å- Øàðõ íü õºðñæèæ ñîðâèæèõ ãýñýí 3 ¿åä

õóâààñàí.Õºëäºëòèéã ýìãýã ôèçèîëîãèéí ¿¿äíýýñ:

- ¯ðýâñëèéí ºìíºõ ¿å - ¯ðýâñëèéí äàðààõ ¿å ãýæ õóâààñàí.

Õºëäºëòèéí ýä ýðõòýíä ãàðàõ õºíººëººð íü:I çýðýã: Ýíý ¿åä ýä ýðõòýíä á¿òöèéí ººð÷ëºëò ãàðàõã¿é.II çýðýã: Àðüñíû ºíãºí õºðñ íü õºõëºãò äàâõàðãà õ¿ðòýë õºëäºíº.III çýðýã: Àðüñ áîëîí àðüñíû äîîðõ ººõëºã äàâõàðãà õºëäºíº.IV çýðýã: Áóë÷èí ÿñàíäàà õ¿ðòýë ã¿í õºëäºíº.

Ýìíýë ç¿é

Õºëäºëò íü êëèíèêèéí õóâüä 4 çýðýãòýé. ¯¿íä:• I çýðýã: Àðüíû ºíãº íü õ¿ðýíòýæ õºõðºõ öýâð¿¿ã¿é õýëáýð




• II çýðýã: Òóíãàëàã øèíãýíòýé öýâð¿¿ò õýëáýð. Öýâð¿¿íèé ¸ðîîë íü ñïèðòèéí ñîðèëä ìýäðýã áàéíà.

• III çýðýã: Öóñàðõàã ø¿¿äýñ á¿õèé òîì öýâð¿¿í¿¿ä ¿¿ñýõ áºãººä öýâð¿¿íèé ¸ðîîë íü ñïèðòèéí ñîðèëä ìýäðýã áóñ áàéíà.

• IV çýðýã: ßñ, ¿åýíä õ¿ðòýë ¿õæèë ¿¿ñýõ õ¿íä õýëáýð.

Ñïèðòíèé ñîðèë ãýäýã íü öýâð¿¿ã õàãàëæ, ¸ðîîëä íü ñïèðò äóñààõàä õîðñîæ ºâäºæ áàéâàë ýåðýã /+/, õýðýâ ìýäðýõã¿é áàéâàë ñºðºã /-/ ãýæ ¿çíý.

¯õæèë íü: õóóðàé, íîéòîí 2 ÿíç áàéíà.

Ýìíýë ç¿éí ¿å øàò, õóãàöààãààðàà

1. Õºíººëèéí /äîðåàêòèâíàÿ ôàçà/ áóþó ¿ðýâëèéí ºìíºõ ¿å. Õºëäñºí ìº÷ íü ìàø õ¿éòýí, ºíãº íü öàéæ, õàòóóðñàí, ÿìàð ÷ ìýäðýëã¿é áàéäàã.

2. ¯ðýâñëèéí äàðààõ ¿å. Ýíý ¿åä ìº÷íèé õºëäñºí õýñýã íü ãýññýíèé äàðàà óëàéæ õàâàãíàæ öýâð¿¿òíý.

3. Òîãòâîðæèõ áóþó ã¿í õºëäºëòèéí äàðààõ ¿å. Õºëäñºíººñ õîéø 14-21 äýõ õîíîãò ¿õæèëèéí çààã òîä èëðýõèéã çààãëàõ øóãàì

/äåìàðêàöèîííàÿ ëèíèÿ/ ¿¿ñýõ ãýíý.4. Õºëäºëòèéí õ¿íäðýë, õîæóó ¿åèéí ýìãýãò ¿ð äàãàâðûí ¿å íü ìº÷íèé

õºëäñºí õýñãèéã òàéð÷ ýì÷èëñíýýñ õîæóó ¿åä ÿâàãääàã.

Îíîøëîãîî• Àñóóìæ: Õºëäººñºí õóãàöàà, îð÷íû õ¿éòíèé õýì, àðõè òàìõè

ñîãòóóðóóëàõ óíäàà õýðýãëýñýí áàéäàë, õóâöàñëàëò, àíõíû òóñëàìæèéí áàéäàë çýðãèéã àñóóìæààð òîäðóóëíà. • Áîäèò ¿çëýã: Åðºíõèé áèåèéí îñãîëò áàéãàà ýñýõèéã, àðüñíû ºíãº, òåìïåðàòóð, ìº÷äèéí ¿ç¿¿ð õýñãèéí èäýâõèòýé èäýâõèã¿é õºäºëãººí, õºëäºëòèéí ò¿âøèí çýðãèéã òîãòîîíî. • Ýìíýë ç¿éí çýðýã:

- I çýðýã: Àðüñ öàéð÷ õàòóóðñàí áàéõ àâ÷ ãýññýíèé äàðàà ñóäñóóä òýëæ ºðãºññºíººñ óëàéæ õàâàãíàíà. Õîæèì íü àðüñíû ºíãºí õºðñ ãóóæèæ ýäãýðíý.

- II çýðýã: Æèæèã ¿å¿äèéí õºäºëãººí õÿçãààðëàãäñàí, õºäºëãºæ ¿çýõýä ºâäºëòòýé, àðüñ íü íèëýýä õàòóóð÷ õºëäºæ öàéðñàí áàéíà. Ãýññýíèé äàðàà õóðóó, ñàðâóó, òàâõàé, õàöàð, ÷èõíèé äýëáýý óëàéæ õàâàãíàæ õîæèì íü òóíãàëàã øèíãýí á¿õèé öýâð¿¿ ¿¿ñíý. Öýâð¿¿ã õàãàëæ øàëãàõàä ñóóðèéí õýñýã- ¸ðîîë íü ÿãààí ºíãºòýé, öóñ õóðàëòã¿é áàéíà.




- III çýðýã: Ýíý ¿åä ìº÷äèéí ¿ç¿¿ð õýñã¿¿ä ýðñ õ¿éòýí, õàòóóð÷ öàéðñàí áàéíà. Ãýññýíèé äàðàà öóñàðõàã ø¿¿äýñ á¿õèé òîì òîì öýâð¿¿í¿¿ä ¿¿ñíý. Öýâð¿¿íèé ¸ðîîëûí àðüñ íü õºõºëáºð õ¿ðýí ºíãºòýé, öýã÷èëñýí öóñ õóðàëòòàé, ñïèðòèéí ñîðèëä ñºðºã áàéíà. Õîæèì íü íü àðüñ íü ¿õæèæ, ¿õæèë ýä íü öýâýðøñýíèé äàðàà àðüñàí äîîðõè ººõëºã, áóë÷èí õ¿ðòýë ã¿íçãèé øàðõëàà ¿¿ñíý.

- IV çýðýã: Èõ õ¿éòýíä óäààí öàãààð áàéñíààñ ÿñ ¿åíäýý õ¿ðñýí ã¿í õºëäºëò ¿¿ñýõ áºãººä ¿¿íä õºëäñºí õýñýã íü ìºñ øèã õ¿éòýí áîëæ õàòóóð÷ öàéðñàí, ¿åýð õºäºëãººíã¿é áàéíà. Ãýññýíèé äàðàà àðüñíû ºíãº íü õºõºð÷ õàðëàæ ¿çýãäýõ áºãººä, öóñàðõàã òîì öýâð¿¿í¿¿ä ¿¿ñ÷, øèíãýíýý ãàäàãø íü àëäàíà. Øèíãýí àëäàëò íü 2 äàõ õîíîãòîî äýýä õýìæýýíäýý õ¿ðýýä áóóðíà. Õºëäñºí ìº÷ íü ¿ç¿¿ð õýñãýýñ õàðëàæ, õàòíà. Ã¿í ¿õæèë íü 7-14 äýõ õîíîãò ýð¿¿ë ýäýýñ çààãëàãäàæ, çààã-øóãàì /äåìàðêàöè/ ãàðíà.

IV çýðãèéí õºëäºëò íü ìºí II, III çýðãèéí õºëäºëòòýé õàìò ÿâàãääàã.

ßëãàõ îíîøëîãîî

Õºëäºëòèéã çîâèóð, ºã¿¿ëýìæ, áîäèò ¿çëýãýýð îíîøëîõîä õÿëáàð áîëîâ÷ ã¿íèé çýðãèéã øóóä òîãòîîõ áîëîìæã¿é áàéäàã. Õºëäºëòèéí ã¿íèéã òîãòîîõäîî ñïèðòèéí ñîðèëîîñ ãàäíà Áåæàåâûí ñîðèëûã àøèãëàíà. ̄ ¿íä: õºëäñºí ìº÷èéã ãýññýíèé äàðàà àðèóí ç¿¿ãýýð àðüñûã íýâòëýí õàòãàæ øàëãàõàä ã¿íäýý ºâäºëòã¿é áàéõ íü ã¿í õºëäñºíèé øèíæ þì.

III çýðãèéí õºëäºëòèéí ¿åä ãýññýíèé äàðàà 2-3 äàõü õîíîãò ìº÷íèé ¿ç¿¿ð õýñýã íü á¿ëýýí, öóñàí õàíãàìæòàé íü òîäîðõîé èëýðäýã áîë IV çýðãèéí ¿åä õ¿éòýí õýâýýð áàéõ áà ºíãº íü õºõºð÷ öààøäàà õàðëàíà.

Ýì÷èëãýý

Õºëäºëòèéí ýì÷èëãýýíèé ýöñèéí ¿ð ä¿í íü àíõíû òóñëàìæ õýðõýí ¿ç¿¿ëñíýýñ øóóä õàìààðàëòàé. Õºëäñºí ìº÷èéã ãýñãýýõ õýä õýäýí àðãà áàéíà. Àíõíû òóñëàìæèéã ýð¿¿ë ìýíäèéí á¿õ øàòíû ýìíýëã¿¿äýä ¿ç¿¿ëíý.




1. Ààæèì àðãààð äîòðîîñ íü ãýñãýýõ.

Õºëäñºí ìº÷íèé ãàäóóð õºâºí ìàðëèí çóçààí áîîëò õèéæ ãàäóóð íü öåëëîôàí óóò óãëàæ õºëèéã ºíäºðëºæ õýâò¿¿ëíý. Ýíý ¿åä õºëäñºí ìº÷íèé äýýä õýñãèéí òîì ñóäàñòàé õýñýãò 5-6 öàãèéí òóðø õàëóóí á¿ëýýí æèí òàâüæ, ãîëëîõ ìýäðýëèéí îéðîëöîî íîâîêàéíû õîðèã òàðèà õèéâýë ¿ð ä¿íòýé. 0,5 % íîâîêàéíû óóñìàë 20-40 ìë çàðöóóëàãäàíà.

2. Õºëäñºí ìº÷èéã óëàìæëàëò àðãààð ãýñãýýõ.

Õ¿éòýí óñàíä (20-35 ãðàäóñ õ¿ðòýë íýìýãä¿¿ëíý) óäààí õóãàöààãààð ä¿ðæ, èëëýã ¿ðëýã õèéæ, ààæèì ãýñãýýõ àðãà þì. Ãàäààä îðíóóäàä ñóäàëãàà øèíæèëãýý ÿâóóëñíû ýöýñò îäîî ýíý àðãûã õýðýãëýõýýñ òàòãàëçàæ áàéãàà þì. Ó÷èð íü: Ñóäàëãààíààñ ¿çâýë ìºñòýé õ¿éòýí óñàíä óäààí õóãàöààíä ä¿ðýõýä ýä ýñýä äàõèí ìºñíèé òàëñæèë ¿¿ñýõ, ýä ýñ íü çàäðàõ ¿çýãäýë òîõèîëäîæ áàéñàí áàéíà.

3. Èäýâõòýé àðãààð á¿ëýýí óñàíä ò¿ðãýí ãýñãýýõ àðãà.

Ìº÷èíä íü öåëëîôàí óóò óãëààä 38-40 õýìèéí õàëóóí óñòàé âàííàä 30-45 ìèíóòûí òóðø ä¿ðäýã. ¯¿íèé ºìíº áà, õîéíî íü ìýäðýëèéí îéðîëöîî íîâîêàéíû õîðèã òàðèà õèéæ, òîì ñóäàñíû îéðîëöîî á¿ëýýí æèí òàâèíà.

Õýâòýõ ¿åä åðºíõèé áèåèéí áàéäàëä ¿íýëãýý ºã÷ ñóäñààð ãåïàðèí, ñóäàñíû àãøèëò íàìäààõ 2,4% Ýóôèëëèí, äóñàë òàðèàã á¿ëýýí õàëóóíààð òàðèíà. Öààøäàà ýð¿¿ë ìýíäèéí l, ll øàòëàëä öóñ øèíãýëæ, ñóäàñíû àãøèëò òàâèóëàõ çîðèëãîîð ãåïàðèíûã ýõíèé 3 õîíîãò 15000 åä-ð ñóäñàíä äóñàëòàé ÿâóóëíà. Ýð¿¿ë ìýíäèéí lll øàòëàëä ýõíèé 3 õîíîãò íü ãåïàðèí 5000 åä, íèêîòèíû õ¿÷èë 1 ìë, 0,5% íîâîêàéíû óóñìàë 10 ìë -ûã õºëäñºí ìº÷íèé òºâèéí õýñãèéí àðòåðèéí /a.femoris, a.brachialis/ ñóäñààð òàðèíà.

Òåõíèê íü: àðòåðèä òàðèà õèéõäýý ¿æèëã¿é íºõöºëä íàðèéí ç¿¿ãýýð 200-300 õýìèéí íàëóó õàòãàæ, ñóäñàíä îðæ öóñ ëóãøèëòòàé ãàðàõ ¿åä òàðèàã øàõààä ç¿¿ãýý àâ÷ õàòãàñàí õýñýãò ñïèðòòýé áºìáºëºã òàâüæ, 20 ìèíóòûí òóðø õ¿÷òýé äàðíà.

Øèíãýí àëäàëòûã íºõºõ, õàâàí áóóðóóëàõ, ñóäàñ òýëýõ, õàëäâàðààñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð ýìýí ýì÷èëãýý ÿâóóëíà. Øèíãýíèéã õîíîãò 2000




ìë õ¿ðòýë ñýëáýíý. Ñóäàñ òýëýõ áýëäìýëýýñ ïàïàâåðèí, êàâèíòîíûã ýõíèé ãóðàâ õîíîãò 8 öàãààð òàðüæ õýðýãëýíý.Ãåïàðèíèéã 5000åä ýõíèé õîíîãóóäàä 6 öàãààð õýðýãëýíý. Ãåïàðèí ýì÷èëãýýíèé ÿâöàä öóñàí äàõü ïðîòðîìáèíèé èíäåêñèéã 40% õ¿ðòýë áóóðóóëæ áîëíî. Á¿õ òºðëèéí âèòàìèíûã õýðýãëýíý.

Öóñíû áè÷èë ýðãýëòèéã äýìæèí, ñýðãýýõ çîðèëãîîð àñïèðèí óóëãàæ, ãåìîäåç, ðåîïîëèãëþêèí çýðýã óóñìàëûã áàãà ìîëåêóëò øèíãýí¿¿äòýé õàâñðóóëàí õýðýãëýíý.

Õýñýã ãàçðûí ýì÷èëãýýÕýñýã ãàçðûí ýì÷èëãýýíä ýõíèé áîîëòûã 10-16 öàãèéí äàðàà

õèéæ õºëäºëòèéí çýðýã áîëîí ò¿âøèíã òîãòîîíî. Ýõíèé ¿åä òîñîí áîîëò õèéõã¿é, õàðèí àíòèñåïòèê óóñìàëóóäààð áîîëò, øàâøëàãà õèéíý.

Õî¸ðäóãààð çýðãèéí ýñâýë õýñýãõýí ãàçðûí ãóðàâäóãààð çýðãèéí õºëäºëòòýé õ¿íèéã àìáóëîòîðèîð ýì÷èëíý.

ªâ÷òºíä áèåèéí ýñýðã¿¿öýë, äàðõëàëûã ñàéæðóóëàõ áýëäìýë, öóñ, öóñàí á¿òýýãäýõ¿¿í ñýëáýõ ìºí àëüáóìèí òàðèõààñ ãàäíà ºðãºí õ¿ðýýíèé ¿éë÷èëãýýòýé àíòèáèîòèêîîñ ñîíãîæ õýðýãëýíý.

Õºëäºëò, îñãîëòûí ¿åä öóñ á¿ëýãíýëòèéí òîãòîëöîî àëäàãäàæ,

õºëäñºí ìº÷íèé õÿëãàñàí ñóäñàíä ¿¿ññýí öóñíû áè÷èë á¿ëýíã¿¿ä öóñíû óðñãàëààð çººãäºæ, öóñíû áàãà ýðãýëò áóþó óóøèãíû õÿëãàñàí ñóäñóóäûã òàãëàñíààð óóøèãíû àìüñãàëûí òàëáàé àëäàãäàæ, ãýìòëèéí äàðààõ /íîéòîí óóøèã/ õýìýýõ öî÷ìîã àþóëòàé õ¿íäðýë õîâîð áîëîâ÷ ãýíýò òîõèîëääîãèéã àíõààð÷, ºâ÷òºíèé öýýæèéã ¿å ¿å ðåíòãåí ãýðýëä õàðóóëæ áàéâàë çîõèíî. Ýíý õ¿íäðýëèéí ¿åä ðåíòãåíä õî¸ð óóøãèéã á¿õýëä íü õàìàðñàí öýã÷èëñýí ñ¿¿äýð õàðàãäàíà. ¯¿íèéã öóñààð ò¿ãñýí óóøèãíû öî÷ìîã òàðõìàë ñ¿ðüåý ºâ÷íººñ ÿëãàæ îíîøëîíî. Èéì õ¿íäðýë òîõèîëäâîë óóøèãíû ýì÷ýýñ ÿàðàëòàé çºâëºãºº àâ÷, àìüñãàëûã äýìæèõ õ¿÷èëòºðºã÷èéí ýì÷èëãýý, õàâàí áóóðóóëæ øýýñ õººõ, öóñíû á¿ëýãíýëòèéí ýñðýã, ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ ýì÷èëãýý õèéíý.

Ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýýÕºëäºëòèéí äàðàà

- ¿õæèë ýäèéã ç¿ñýõ /íåêðîòîìè/, - ¿õæèë ýäèéã àâàõ /íåêðýêòîìè/, - ìº÷ òàéðàõ /àìïóòàöè/, ¿åýð íü òàéðàõ /ýêçàðòèêóëÿöè/, - äàõèí òàéðàõ /ðåàìïóòàöè/ çýðýã ìýñ çàñëûí àðãóóäûã

õýðýãëýäýã.




Õºëäºëòèéí ¿åèéí øàðõíû àíõäàã÷ öýãöýëãýý

1.¯õæèë ýäèéã ç¿ñýõ àðãà; Ã¿í õºëäñºí ìº÷íèé õî¸ð òàëààð õýä õýäýí óäàà ñóëëàõ ç¿ñëýãèéã áóë÷èí õ¿ðòýë õèéíý. Ìîõîî èðòýé òîì áàãàæààð ç¿ñëýãýý ñàéòàð òýëæ, ýìòýé õºâñãºð óðñãóóð òàâèíà. Ýíýõ¿¿ àæèëáàðûí ¿åä ìýäýý àëäóóëàõ øààðäëàãàã¿é áºãººä õàðèí öóñ òîãòîîëò õèéíý. Çºâõºí ãàð, õºëèéí õóðóóíû ò¿âøèíä ¿õýæñýí áîë ç¿ñëýã õèéõã¿é. Ò¿¿íýýñ äýýã¿¿ð ¿õýæñýí ¿åä áèåèéí åðºíõèé õîðäëîãî, õàëäâàðûã áàãàñãàõ çîðèëãîîð õèéãääýã àðãà þì. Ýíý àæèëáàðûã ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæèéí íýãä¿ãýýð øàòëàëä ÷ õèéæ áîëíî.

2.¯õæèë ýäèéã àâàõ àðãà; Ìº÷íèé ã¿í õºëäºëòèéí äàðàà ýð¿¿ë áà ºâ÷òýé õýñãèéí çààãààð ‘’çààãëàõ øóãàì’’ á¿ðýí ãàðñíû äàðàà õàëäâàð õîðäëîãûí ãîëîìòûã àðèëãàõ çîðèëãîîð, ¿õæëèéí ò¿âøèíä çººëºí ýäèéã íü àâ÷, ÿñûã íü áîãèíîñãîõ ìýñ çàñëûí àðãà þì. Ýíý õàãàëãààíû ¿åä, çààã øóãàìûí äàãóó ¿¿ññýí ýä ýñèéí õàìãààëàõ á¿ñèéã àëü áîëîõîîð áàãà õºíººõèéã çîðèíî. Ãýâ÷ èõýíõ òîõèîëäîëä èäýýò õàëäâàð íü áóë÷èí, õàëüñíû çàâñðààð òºâ ð¿¿ãýý òàðõñàí áàéõ òóë èäýýò õºíäèéã ñàéòàð íýýæ, óðñãóóð òàâüæ ºãíº. Ýíý àæèëáàðûã ýð¿¿ë ìýíäèéí àëü ÷ øàòëàëä õèéæ áîëíî.

3.Ìº÷ òàéðàëò. Ýíý õàãàëãààã ýðò õèéõ, ò¿ð õîéøëóóëæ õèéõ, õîæóó ãýæ ÿëãàíà.• Òîì ìº÷íèé õýñýã íü íîéòîí ¿õæèëä îðñîí, õîðäëîãî èõòýé,

öààøèä öóñàí ¿æëýýð õ¿íäðýõ àþóëòàé ¿åä àëü áîëîõ ýðò ìº÷ òàéðàõ áîëîí ¿õæèë ýäèéã á¿ðýí àâàõ ìýñ çàñëûã õèéäýã. Ýíý õàãàëãààã ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæèéí 1, 2-ð øàòëàëä õèéãäýíý.

• Ò¿ð õîéøëóóëàõ àðãààð ¿õæèë ýäèéã àâàõ áîëîí òàéðàëòûã ãýìòëèéí äàðààõ ýõíèé 15-30 õîíîãò áàãòààæ, ñàéòàð òºëºâëºæ õèéíý. Èíãýõäýý õóðóó ñàðâóó áîëîí ¿åíèé äîîõíóóð òàéðàëò õèéõäýý ÿñûã íü àëü áîëîõ áàãààð áîãèíîñãîæ, õîæèì íü øàðõûã àðüñààð íºõºõ òîîöîîòîé õèéõ íü ç¿éòýé.

• Õîæóó ¿åä õèéãäýõ íåêðýêòîìè, àìïóòàöèéí õóâüä ãýìòñýíýýñ õîéø íýã ñàðààñ äýýø õóãàöààíä õèéãäýõèéã õýëíý. Õàãàëãààíû çààëò íü ÿñ ¿åíäýý èäýýò õ¿íäðýë ºãñºí, õºëèéí óëíû àðüñ çººëºí ýä ¿õýæñýíýýñ óëíû òóëãóóð ãóðâàí öýã àëäàãäñàí áîëîí àíõíû õàãàëãààíû øàðõ çàäàðñíààñ äàðàà íü ïðîòåç õèéõ áîëîìæã¿é áîëñîí çýðýã õ¿íäðýëèéí ¿åä èõýâ÷ëýí äàõèí òàéðàëò ìàÿãààð õèéäýã. Ìº÷ òàéðàõ, äàõèí òàéðàõ õàãàëãààã ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæèéí 1, 2-ð øàòëàëä õèéãäýíý.

Ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýýíèé òåõíîëîãèéí îíöëîãîîñ:• Ìº÷ òàéðàõ ¿åèéí àðüñ õàëüñíû õî¸ð òàëûí óíæëàãûí çàõ èðìýã

íü íèéë¿¿ëæ î¸õîä òàòàëòã¿é õ¿ðýëöýõ¿éö õýìæýýòýé áàéíà.




• Õºëäºëòèéí ¿åä ìº÷ òàéðàëòûí ñîíãîìîë àðãà íü ÿñíû ¿ç¿¿ðèéã àðüñ õàëüñààð õó÷èõ /ôàñöèî-ïëàñòè÷åñêèé/ àðãà þì. Ýíý ¿åä ýñðýã áóë÷èíãóóäûí ¿ç¿¿ðèéã ÿñàíä íü áýõëýæ î¸íî. Àðüñíû óíæëàãûã çààãëàõ øóãàìààñ 3-5 ñì çàéä ¿¿ñãýõ íü èäýýò õ¿íäðýëèéã áàãàñãàõ à÷ õîëáîãäîëòîé þì.

• Õºë ãàðûí õóðóóíû áîëîí àëãà óëíû øèâí¿¿ð çýðýã æèæèã ÿñûã òàñëàõäàà ÿñ õàçàã÷ààð òàñëàæ áîëîõã¿é. Ó÷èð íü æèæèã ÿñíóóä áÿöàðñíààñ ÿñíû àðõàã èäýýò ¿ðýâñýëä õ¿ðãýíý. Èéìä æèæèã ÿñûã òàñëàõäàà óòñàí õºðºº, õóðö æèæèã ö¿¿öèéã àøèãëàíà.

Ìº÷ òàéðàõ õàãàëãààíû ãîë çîðèëãî íü õèéìýë õºë, ãàð õèéõýä á¿ðýí òîõèðñîí ìº÷íèé òàéðäñûã ¿¿ñãýõ ÿâäàë þì.

1.2 ÅÐªÍÕÈÉ ÁÈÅÈÉÍ ÎÑÃÎËÒ

Òîäîðõîéëîëm Õ¿éòíèé íºëººëëººñ õ¿íèé áèå äóëààíàà àëäàæ, áèåèéí òåìïåðàòóð 320Ñ õýìýýñ äîîø áóóðàõûã åðºíõèé áèåèéí îñãîëò ãýíý. Îñãîëò íü õºëäºëòòýé õàâñàð÷ òîõèîëäîõîîñ ãàäíà èõýíõäýý äàíãààðàà òîõèîëääîã.

Ýìíýë ç¿é Îñãîëò íü õºíãºíººñ õ¿íä ð¿¿ ãóðâàí ¿å øàòààð ÿâàãääàã.

1. Áèå ñóëðàõ ¿å. Ýíý ¿åä õ¿í íîéðìîãëîæ, óõààí íü ñàìóóðñíààñ ¿ã ÿðèà íü îéëãîìæ ìóóòàé áîëíî. Áèåèéí òåìïåðàòóð 32-300Ñ õýì õ¿ðòýë áóóðñàí áàéíà.

2. Õºøèëòèéí ¿å. ªâ÷òºí óíòàà áàéäàëòàé,õóðõèðíà. Õýë ÿðèà íü îéëãîãäîõã¿é áîëæ, áèå íü õºð÷, áèåèéí òåìïåðàòóð 32-29 õýì áîëíî. Ç¿ðõíèé öîõèëò ìèíóòàíä 28-52 õ¿ðòýë öººðíº. Àðòåðèéí äàðàëò 90 ìì.ìóá-ñ äîîø áóóðíà.

3. Òàòàëòûí ¿å. Îñãîëò äààìæèðñíààñ ºâ÷òºí óõààíã¿é áàéäàëòàé, áèåèéí èë õýñã¿¿ä öàéðñàí, õºõ òóÿàòàé, áèå íü íèéòäýý õ¿éòýí áàéíà. Áèåèéí áóë÷èíãóóä ÷àíãàð÷ àì íü çóóðñàí, àìüñãàëûí æèãä õýìíýë àëäàãäàæ, õóðõèðñàí áàéäàëòàé, ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãàà ñóëàðñíààñ àðòåðèéí ñóäàñíû äàðàëò, ñóäàñíû öîõèëò áàðàã ìýäðýãäýõã¿é, í¿äíèé àëèì õîíõîéæ, õ¿¿õýí õàðàà íàðèéñ÷ ãýðëèéí óðâàëã¿é áîëíî. Áèåèéí òåìïåðàòóð 30-25 õýì




áîëæ áóóðñàí áàéíà.Îñãîëò, õºëäºëòèéí ¿åä õ¿íèé àìüñãàëûí äýýä çàìä õ¿éòíèé íºëºº øóóä ¿éë÷èëñíýýñ öààøäàà óóøèãíû õàòãàëãààð õ¿íäðýõ íü ýëáýã. Áèå ñóëòàé çàðèì õ¿ì¿¿ñò “íîéòîí óóøèã” õ¿íäðýë ÷ ãàðàõ òàëòàé.

Îñãîëòèéí ¿åä àâàõ àðãà õýìæýý• Õ¿íä õýëáýðèéí îñãîëòòîé ¿åä ºâ÷òºíä öýýæ, õýâëèéí ºìíºä

òàëààñ á¿ëýýí õàëóóí æèí òàâüæ, àìüñãàë ç¿ðõ ñóäàñíû àæèëëàãààã äýìæèõ òàðèà õèéãýýä àðòåðèéí ñóäàñíû äàðàëò, áèåèéí òåìïåðàòóðûã ¿çýæ ÿàðàëòàé ýìíýëýãò õ¿ðãýíý.

• Á¿õ áèåèéí ¿çëýã õèéæ, õýðýâ áèåèéí áàéäàë ìàø õ¿íä,

àìüñãàë ç¿ðõ ñóäàñíû õ¿íä äóòàãäàëòàé áîë çîõèîìîë àìüñãàëûã "àìíààñ-õàìàðò" ýñâýë Àìáóãèéí ìàñêààð õèéæ, ç¿ðõíèé ãàäíààñ èëëýã õèéæ, àìüñãàëûí çàìûã öýâýðëýæ ñîðóóëíà. Õýðýâ ¿ð ä¿í ºãºõã¿é áîë ç¿ðõíèé áóë÷èíä ç¿ðõíèé ãëèêîçèäûí àëü íýã òàðèàã öýýæíèé óðäààñ 3,4-ð õàâèðãàíû çàâñðààð ºâ÷¿¿íèé ç¿¿í çàõààð 5-6ñì ç¿¿ãýýð ýãö õàòãàæ, ñîðóóëæ øàëãàõàä öóñ ãàð÷ áàéâàë òàðèàãàà øàõààä ç¿¿ã ò¿ð ¿ëäýýæ àæèãëàõàä ç¿ðõ öîõèëæ áàéâàë ç¿¿ õºäºëæ áàéõ áîëíî. Ýíý ¿åä ºâ÷òºíèéã øóóä ýð÷èìò ýì÷èëãýýíä îðóóëæ ýìèéí ýì÷èëãýý õèéæ õ¿÷èëòºðºã÷ººð àìüñãàëóóëíà.

• ¯¿íýýñ õºíãºâòºð òîõèîëäîëä ç¿ðõ ñóäàñ àìüñãàëûã äýìæèõ òàðèà, á¿ëýýñãýñýí äóñàë /Sol NaCl 0.9%-400ml+Dexametazon 8mg/ ñóäñààð çàëãààä 38-400Ñ õýìèéí õàëóóíòàé âàííàä á¿õ áèåýð íü 20ìèíóòààñ 1 öàã õ¿ðòýë îðóóëæ áèåä íü çººëºí èëëýãèéã àë÷óóð, ïðîëîí çýðãýýð õèéíý. Óñíààñ ãàðãàæ áèåèéã íü õàòààñíû äàðàà õàëààñàí õºíæèë äýâñãýðò õýâò¿¿ëíý. Ýíý íü ºâ÷òºíèéã äóëààöóóëàõ èäýâõòýé àðãà þì.

Ñàíàìæ:ªâ÷òºíèé áèåèéí õàëóóíûã 150-350Ñ çààëòòàé òóñãàé òåðìîìåòðýýð ¿çíý.Áèåèéí õàëóóíûã ñóãàíä ¿çýýä õýìæèãäýõã¿é áîë øóëóóí ãýäñýýð /per anus/ ¿çíý.

• Õýðýâ ºâ÷òºí õºíãºí îñãîëòòîé ÷è÷ð¿¿ëæ áàéâàë ººðèéíõ íü äóëààí ¿¿ñýëòýýð ààæèì äóëààöóóëíà. Èíãýõäýý äóëààëàí õó÷èæ õàëóóí öàé óóëãàíà. Ýíý ¿åä 1 öàãèéí õóãàöààíä áèåèéí õàëóóí 1-2 õýìýýð íýìýãäýæ áàéâàë õàíãàëòòàé ãýæ ¿çíý. Ýíý õýìæýýíä õ¿ðýõã¿é áîë õàëóóí âàííàä îðóóëæ èäýâõòýé àðãààð äóëààöóóëíà.




• Äóíä çýðãèéí áîëîí õ¿íä îñãîëòòîé ºâ÷òºíä àìüñãàë ç¿ðõ ñóäàñíû áýëäìýë òàðèàä ñóäñààð íü 40% ãëþêîçûí óóñìàë 20-60ìë-èéã á¿ëýýñãýæ òàðèàä èäýâõòýé àðãààð äóëààöóóëíà.

• Õ¿íä îñãîëòòîé õ¿íèéã ñýõýýí àìüäðóóëàõ áîëîí äóëààöóóëàõàä äóíäæààð 7-8 öàã çàðöóóëàãääàã áàéíà. Öààøäûí ýìýí ýì÷èëãýýã øèíæ òýìäãèéí äàãóó ÿâóóëíà. Õýðýâ ºâ÷òºíä õºëäºëò, áóñàä õàâñàðñàí ãýìòýë, õîðäëîãûí øèíæ èëýðâýë õîëáîãäîõ øèíæèëãýýã ÿàðàëòàé õèéæ, íàðèéí ìýðãýæëèéí ýì÷ íàðòàé çºâëºëäºæ çîõèõ ýì÷èëãýýã çààëòûí äàãóó ÿâóóëíà.

• Îñãîëòûí ¿åèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýã ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæèéí àëü ÷ øàòëàëûí ýìíýëýãò ÿàðàëòàé ¿ç¿¿ëíý. Õýðýâ óóøèã, äîòîð ýðõòíèé òàëààñ õ¿íäðýë èëýðâýë ÝÌÒ-í 2-ð øàòëàëä øèëæ¿¿ëíý.

2. Ò¯ËÝÃÄÝËÒ, Ò¯ËÝÍÕÈÉÍ ªÂ×ÈÍ

2.1 Ò¯ËÝÃÄÝËÒÒîäîðõîéëîëò Ò¿ëýãäýëò íü õ¿íèé áèåèéí ÷óõàë ýðõòí¿¿äèéí

¿éë àæèëëàãààã àëäàãäóóëàõûí çýðýãöýý õ¿íèé ãîî ñàéõíûã, õºäºëìºðèéí ÷àäâàðûã àëäàãäóóëæ öààøèëáàë àìü íàñàíä àþóëòàé îëîí òºðëèéí õ¿íäðýë ãàðàõàä õ¿ðãýäýã õ¿íä ãýìòýë ìºí.

Øàëòãààí1. Õýò õàëóóí óñ, öàé õîîë, ãàë ò¿éìýð,

óëàéññàí áà õàéëñàí ìåòàëë òºðºë á¿ðèéí õàëóóí õàéëìàã áîäèñóóä õàëóóí óóð, ¿íñ íóðàì

2. Êîíöåíòðàöè èõòýé õ¿÷èë, ø¿ëò /õ¿õðèéí áà ôîñôîðûí/ íàòðèéí ø¿ëò èäýýëýã÷ áîäèñóóä

3. Òóÿàíû : íàðíû áà öàöðàã èäýâõò òóÿà 4. Öàõèëãààíû : Öàõèëãààí ã¿éäýë, òîã,

ºíäºð õ¿÷äýë, öàõèëãààí ñîðîíçîí îðîí, áàéãàëèéí àÿíãà öàõèëãààí ãýõ ìýò îëîí õ¿÷èí ç¿éëñèéí óëìààñ àðüñ, ººõ áóë÷èí ÿñàíä õ¿ðòýë ò¿ëýãäýæ ãýìòýíý.




Àíãèëàë Ò¿ëýíõèéí øàðõûã åðºíõèéä íü ºíãºö ã¿í ãýæ õî¸ð õóâààíà.

• ªíãºö ò¿ëýãäñýí øàðõàíä I-II-IIIA• Ã¿í ò¿ëýãäñýí øàðõàíä IIIÁ – IV çýðãèéã

õàìðóóëíà.

Ò¿ëýíõèéí øàðõíû òàëáàéí õýìæýýã òîãòîîõäîî :

• Àëãàíû çàð÷èì • Åñèéí çàð÷èì • Óîëëåñûí ñõåì /òàáëèö/ • Âðîâäåðûí òàáëèö ãýõ ìýò îëîí àðãûí àëü íýãèéã àøèãëàíà

1. Àëãàíû çàð÷èì: Òóõàéí õ¿íèé àëãàíû õýìæýýã 1% ãýæ ¿çíý. Õ¿íèé áèåèéí àðüñ 16000 ñì2 –20000ñì2 îð÷èì òàëáàéòàé, õ¿íèé íýã àëãà äàðàì òàëáàéí õýìæýý íàñàíä õ¿ðñýí õ¿íä îéðîëöîîãîîð 160ñì2-200ñì2 îð÷èì áàéíà. Àëãàíû çàð÷ìààð õýìæèõäýý èõýâ÷ëýí áèåèéí ãàäàðãóó íýëýíõ¿éäýý áèø ýíä òýíäýý öîîõîðòîæ ò¿ëýãäñýí òîõèîëäîëä õýðýãëýõ íü òîõèðîìæòîé áàéäàã .

2. Åñèéí çàð÷èì : Õ¿íèé áèåèéã îéðîëöîîãîîð 11 ñåãìåíòýä õóâààíà. Íýã ñåãìåíòèéã åñºí õóâü ãýæ ¿çíý.

• Òîëãîé , õ¿ç¿¿òýéãýý 9%

• Õî¸ð ãàð òóñ á¿ð 9% áóþó

18%

• Õî¸ð ãóÿ òóñ á¿ð 9% áóþó

18%

• Õî¸ð øèëáý òàâõàéíû

õàìò òóñ á¿ð 9% áóþó 18%

• Óóöíû õýñýã 9%

• Àð íóðóó 9%

• Öýýæ óðä òàëààñàà 9%

• Ãýäýñ õýâëèéí õýñýã 9%

• Öàâü ààðöàãíû õýñýã 1%Óîëëåñèéí ñõåì :

Îíöëîã : Õ¿¿õäèéí íàñíû áàéäëààñ õàìààð÷ áèåí äýõ ñåãìåíò¿¿äèéí õàðüöàà õàðèëöàí àäèëã¿é áàéäàã îíöëîã äýýð ¿íäýñëýãäýí ¿¿ññýí ñõåì þì.




a) 0-1 íàñ á/ 1-5 íàñ â/ 6-14 íàñ ã/ 14 –ñ äýýø

Ñ.Ëàíä , Í. Âðîâäåðèéí òàáëèöààð òîîöîõ íü :

Áèåèéí õýñã¿¿äÒîëãîéÕ¿ç¿¿ÖýýæÃýäýñÍóðóó

Íàñíû áàéäàë

Íÿðàé 1 íàñ 5 íàñ 10 íàñ 15 íàñ

20 17 13 10 82 2 2 2 2

10 10 10 10 108 8 8 8 8

11 11 11 11 11Õî¸ð ºãçºã / 2/ 5 5 5 5 5

Öàâü áýëýãýðõòýí

1 1 1 1 1

Õî¸ð áóãàëãà 2 / àòãààë /

8 8 8 8 8

Øóó / 2/ 5 5 5 5 5

Ñàðâóó / 2/ 5 5 5 5 5

Ãóÿ / 2/ 11 13 16 18 19

Øèëáý / 2/ 9 10 11 12 13

Òàâõàé / 2/ 5 5 5 5 5Á¿ãä õóâü 100% 100% 100% 100% 100%

Ýíý òàáëèöèéã õ¿¿õýä ò¿ëýãäñýí ¿åä àøèãëàõ áà áèåèéí àëü õýñýãò ò¿ëýãäñýíèéã íàñíû õ¿ñíýãòýýñ íü õàðæ òàëáàéí õýìæýýã òîäîðõîéëíî.

9 % 9 %21%

8%9 %8%9 %

8%

8%

9 %

7%9 % 7%

19%9 % 9 %

8%

8%

8%

7%

8%

8%

9 % 9 %15%

8% 8%

8%

7%

8%

8%

9 % 9 %9%

8%

8%

8%

9 %

8%

9 %

9 %




Øàðõíû ºíãºö ã¿íèéã çºâ ÿëãàí îíîøëîõ íü ýì÷èëãýý ¿ð ä¿íä õ¿ðýõèéí ¿íäýñ áîëíî.

I-II –ð çýðãèéí øàðõ III À çýðãèéí øàðõ

Ã¿í ò¿ëýãäñýí øàðõ

III Á çýðãèéí øàðõ IV ð çýðãèéí øàðõ

ßëãàðàõ øèíæ òýìäýã

ªíãº

Ãàäàðãóóíû áàéäàë

Ò¿ëýíõèéí øàðõ

ªíãºö ò¿ëýãäýë I-II-III A Ã¿í ò¿ëýãäýë IIIÁ -IVÖàéâàð òîä, ÿãààí,

öýâýðõýí ÿãààí

Öàéðñàí áîõèð ñààðàë õ¿ðýíòñýí,òàñ

õàðëàñàí

Öýâð¿¿òñýí, öýâð¿¿íèé çàðèì õàãàðñàí,

ø¿¿ñýðõýã çººëºí,

Õóóðàé,õàòóóâòàð, õàòóó




Ìýäðýõ¿éªâäºëò èõ çàðèìäàà

IIIA çýðýãòýé áîë ºâäºëò ìýäðýõ íü ¿ë ìýäýã

ñóëàðñàí

ªâäºõã¿é øàðõíû ãàäàðãóóä õ¿ðýõýä ÿìàð ÷ ìýäðýëã¿é

ìýäðýë íü àëäàãäñàí

Öóñàí õàíãàìæèéí

áàéäàë áóþó ìèêðî öèðêóëÿöè

ªíãºö ò¿ëýãäñýí ãàäàðãóó äýýð äàðààä àâàõàä

öàéðààä äîðõíîî óëàéíà.Ìèêðîöèðêóëÿöè ýåðýã

ãýæ ¿çíý

Øàðõíû ãàäàðãóó äýýð äàðààä àâàõàä ìèêðî öèðêóëÿöè ¿¿ñýõã¿é

Õàâàí íýâ÷äýñèéí

áàéäàë

Îð÷íû ýäýä õàðüöàíãóé áàãà õàâàí ¿¿ñíý.

Çººëºí ýä, ò¿ëýãäñýí ìº÷ õàâàí èõòýé áàéíà.

• Ìºí ò¿ëýãäýëòèéã í¿äýýð õàðàõàä õàòóóð÷ õàðëàí ¿õýæñýí ¿õæèëèéí äîòîð âåíèéí ñóäàñíóóä òðîìáîç áîëñîí çóðàãëàë õàðàãäàíà.

• Ã¿í ò¿ëýãäýæ ¿õæèë ¿¿ññýí ¿åä ñïèðòòýé øàðèêààð ò¿ëýãäñýí ãàäàðãóóã àð÷èõàä õîðñîõã¿é .¯¿íèéã ñïèðòíèé ïðîáà ãýäýã

• ªíãºö ò¿ëýãäñýí øàðõ ãàäàðãóó äýýðýý ìàø ìýäðýã, þó ÷ õ¿ðã¿¿ëýõã¿é áàéäàã îíöëîãòîé

2.2 Ò¯ËÝÍÕÈÉÍ ªÂ×ÈÍ

Òîäîðõîéëîëò Ýíý íü õ¿íèé á¿õ ýðõòýí ñèñòåìèéí ¿éë àæèëëàãààíû òýíöâýð àëäàãäàõ õýëáýðýýð èëýðíý. Ìýäðýë, äîòîîä ø¿¿ðýë, ç¿ðõ ñóäàñ, öóñíû ýðãýëò õ¿÷èë ø¿ëòèéí òýíöâýð, óñ äàâñíû ñîëèëöîî, õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàíãàìæ, àìüñãàëûí ýðõòýí, áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà, õîäîîä ãýäýñíèé çàìûí ¿éë àæèëëàãàà, äîòîîä ø¿¿ðëèéí ¿éë àæèëëàãàà, àëäàãäñàí áîäèñûí ñîëèëöîî /ìåòàáîëèçì/-íû ã¿íçãèé õÿìðàëä îðíî.

ÀíãèëàëÒ¿ëýíõèéí ºâ÷íèéã ÿâöààð íü :

• Ò¿ëýíõèéí øîêèéí ¿å • Ò¿ëýíõèéí õóðö õîðäëîãûí

¿å• Ñåïñèñ-¿õæèëò õîðäëîãûí

¿å • Ýäãýðýëòèéí ¿å




À. Ò¯ËÝÍÕÈÉÍ ØÎÊÈÉÍ ¯Å

• Ò¿ëýíõèéí øîêèéí çýðãèéã òîäðóóëàõàä èíäåêñ ôðàíêèéí àðãà÷ëàëûã õýðýãëýõ íü èë¿¿ òóñòàé áàéäàã . Ýíý íü ºíãºö ò¿ëýãäñýí øàðõíû òàëáàéí 1% èéã èíäåêñ ôðàíêààð 1 åä-òýé òýíö¿¿ëæ àâäàã áîë ã¿í ò¿ëýãäñýí òàëáàéí íýã õóâèéã èíäåêñ ôðàíêààð 3 åä-òýé õàðüöóóëæ àâíà. Æèøýýëáýë: 1 íàñòàé õ¿¿õýä 25% ò¿ëýãäñýí ¿¿íèé 10% íü ã¿í ò¿ëýãäñýí áàéíà ãýâýë 25-10=15% ã¿í 10%, ºíãºö 15% ãýâýë 15*1åä+10*3åä=45èô ¿¿íèéã (äîîðõè òàáëèöààñ õàðâàë ò¿ëýíõèéí øîê 1-ð çýðýã áóþó õºíãºí çýðýãòýé ãýæ ¿çíý.)

Èíäåêñ ôðàíêààð õ¿¿õäýä øîêèéã çýðýãëýõ òàáëèöÒàáëèö ¹ 1

Øîêèéí çýðýãÍàñ1-3 4-7 8-11

Õºíãºí øîê 1-ð çýðýã 20-50 30-60 3-70

Õ¿íä áóþó 2-ð çýðãèéí øîê

51-100 61-120 71-150

Òóéëûí õ¿íä áóþó 3-ð çýðãèéí øîê

100-ñ äýýø 120-ñ äýýø 150-ñ äýýø

Ò¿ëýãäñýí òàëáàéí õýìæýýãýýð øîêèéí çýðãèéã àíãèëàõ íüÒàáëèö ¹ 2

Øîêèéí çýðýã Íèéò ò¿ëýãäñýí

òàëáàé Ã¿íçãèé ò¿ëýãäñýí

òàëáàé Õºíãºí øîê /1-ð çýðýã / 10-20% 10%

Õ¿íä /2-ð çýðýã / 21-40% 20%

Òóéëûí õ¿íä 3-ð çýðýã 41-100% 21-40%

Øîêèéí ÿâö, ãîë øèíæ òýìäýã Ãåìîäèíàìèêèéí ººð÷ëºëò:Ò¿ëýíõèéí øàðõ ã¿í, òàëáàé èõ áîë àðòåðèéí äàðàëò 6-20 öàãèéí äàðàà áóóðíà. ¯¿íòýé õîëáîîòîé ò¿ëýíõèéí øîêèéí ÿâöûã ãóðàâ õóâààæ ¿çäýã.

1. Ýýíýãøèëèéí ¿å: 4-6 öàã ¿ðãýëæèëíý. Ýíý ¿åä çàõûí ñóäàñ íàðèéñàæ öóñíû äàðàëòûã 90-100 ìë ìºíãºí óñíû áàãàíûí õóâààðüò 5-6 öàãèéí òóðø áàðüæ ÷àääàã. ¯¿íèéã çàõûí ñóäàñíû äàñàí çîõèöîõ åðºíõèé óðâàë ãýíý.

2. Ýýíýãøèëýý àëäàõ ¿å : 7-24 öàã ¿ðãýëæèëíý. Ãåìîäèíàìèê




¿íäñýíäýý àëäàãäàíà. Àðòåðèéí äàðàëò 60- 0 ìì ÌÓÁ õ¿ðòýë áóóð÷ óëìààð õýìæèãäýõã¿é ìºí çàõàä ñóäàñ òîîëîãäîõã¿é ýä ýñèéí ãèïîêñè ã¿íçãèéð÷ ìåòàáîëè÷åñêèé àöèäîç-ä îðíî. Öóñ ºòãºð÷ öóñíû çóóðàìõàé ÷àíàð 1,5 äàõèí èõñýæ ç¿¿ áºãëºðíº. ¯¿íèé õýìæýýã ãåìàòîêðèòýýð òîîöíî. Àìüäðàëûí ÷óõàë ýðõòí¿¿ä /ýëýã, ç¿ðõ, òàðõè ãì/ õ¿÷èëòºðºã÷ººð äóòàãäàíà, ìèêðîöèðêóëÿöè àëäàãäàíà. Ýíý ¿åä àðòåðè , âåíèéí ñóäñàí äàõü õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýìæýý îéðîëöîî áîëæ èðíý. ªâ÷òºí õºõºðñºí, õàëóóí õýìæèãäýõã¿é, øýýñ ÿëãàðàõã¿é, àìüñãààäàëò èõ, ç¿ðõíèé öîõèëò ìàø èõ ò¿ðãýññýí áàéíà.

3. Òîãòâîðæñîí ¿å: 48 öàãèéí äàðàà ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íä ò¿ð çàñàð÷ áèåèéí áàéäàë õàðüöàíãóé òîãòâîðæèæ èðíý.

Ýìíýë ç¿éí øèíæ òýìäýã áà ÿëãàõ îíîø

Øèíæ òýìäýã Øîêèéí çýðýã

Õºíãºí Õ¿íä Òóéëûí õ¿íä

Ã¿íçãèé ò¿ëýãäñýí øàðõíû òàëáàéí õýìæýý

20% õ¿ðòýë 20-40% 40% èàñ äýýø

Àðüñíû ºíãº Åðäèéí áà ¿ë ìýäýã öàéâàð

Öàãààí õóóðàé

Öàãààí çýâõèéð÷, õºõºëáèé ºíãºòýé, õóóðàé õ¿éòýí

Ñóäàñíû öîõèëò /1ìèíóòàä / 100 õ¿ðòýë 100-120

120îîñ äýýø õóðäàññàí

Àðòåðèéí äàðàëò /ì.ó.á /

Òîãòâîðòîé íîðìäîî

Áàãàñíà. 90-95 äîîä äàðàëò40-20

Òàñðàëòã¿é áóóðíà.

Òºâèéí âåíèéí äàðàëò /ìì/

Áàãà çýðýã áóóð÷ 50-40 õ¿ðòýë

40-20ìì. ìóá

20 ìì .ìóá -ààñ áóóðñàí.

Øýýñíèé ãàðö Øýýñíèé ãàðö áàãàñàõ /¿ëìýäýã/õîíîãèéí øýýñ áàðàã õýâèéí õýìæýýíä áàéíà.

Õîíîãèéí øýýñ 600ìë õ¿ðòýë

Áàðàã øýýñ ÿëãàðàõã¿é , áàãà çýðýã ¿çýãäýõ òºäèé õîíîãèéí øýýñ 400-500 ìë




¯ëäýãäýë àçîò 30-35 õ¿ðòýë èõýñíý

24 öàãèéí äàðàà 40-45 ììîëü/ë

24 öàãèéí äàðàà 45 ìë ýýñ áàãà

Ãåìîãëîáèí óðèÿ Áàéõã¿éÇàðèìäàà áîãèíî õóãàöààíä øýýñ óëààí ãàðíà

Ýõíèé öàãààñ øýýñ õàð õ¿ðýí ºíãºòýé òóíàäàñ èõòýé ¿íýðòýé áàãà ãàðíà.

Áººëæèëò õîâîðÕààÿà áººëæèíº, öóñàðõàã õ¿ðýí ºíãºòýé

Äàõèí, äàõèí áººëæèíº, ºòãºí êîôå øèã õ¿ðýí õàð ºíãºòýé áàéíà.

Ïàðåç êèøå÷íèêà - - Ýõíèé ìº÷ººñ ãýäýñ ä¿¿ðíý.

Àöèäîç Áàéõã¿é áóþó ýì÷èëãýýíä ñààðìàãæèíà.

Õ¿÷èëøèë òîä èëýðíý .ph7.35-7.25

Ìåòàáîëè÷åñêèé àöèäîç ph 7,25 ààñ áàãà

Áèåèéí õàëóóí Ñ-37 îð÷èì Õýâèéí áóþó 370-ñ áàãà áàéíà.

Õýâèéí õýìæýýíýýñ äîîø áóóð÷ õýìæèãäýõã¿é

Áîäèò ¿çëýã• Ò¿ëýãäñýí øàðõíû òàëáàéí õýìæýýã îéðîëöîîãîîð ãàðãàíà. • Íèéò øàðõíû õýäýí õóâü íü ã¿í ò¿ëýãäñýíèéã ìºí îéðîëöîîãîîð

ãàðãàíà. • Èíäåêñ Ôðàíêààð òîîöîæ øîêèéí àëü çýðýãò õàìààðàõûã

òîäîðõîé çààíà. • Àìüñãàëûí òîî, ç¿ðõ ñóäàñíû öîõèëòûí òîî, àðòåðèéí

äàðàëòûã õýìæèæ, çàõûí ñóäñàí äàõü õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàíãàìæèéã îêñèìåòðýýð õýìæèíý,

• Òºâèéí âåíèéí äàðàëòûã õýìæèíý. • Õàëóóí ¿çíý. • Àðüñíû ºíãº, õ¿éòýí, õàëóóíûã ò¿¿õèéí áè÷ëýãò òóñãàñàí

áàéíà.• Äàãàëäàõ áîëîí õàâñàðñàí ºâ÷ëºë õàíèàä, õàòãàà, øèíãýí

àëäàëò çýðãèéã àíõààðàëòàé ¿çýæ îíîøèíä òóñãàñàí áàéíà.Øèíæèëãýý

• Öóñíû äýëãýðýíã¿é øèíæèëãýý • Øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý / ãëþêîçà, ãåìîãëîáèí,




ýðèòðîöèò, óóðàã ¿çýõ/ • Ñóäàñíû öóñàíä óóðàã, óóðãèéí ôðàêöè, àëüáóìèí, ìèêðî

ýëåìåíò¿¿ä, ìî÷åâèí, êðåàòèíèí, ¿ëäýãäýë àçîò ¿çýõ• Ãåìàòîêðèòèéã ýõíèé ãóðâàí õîíîãò ºäºð, öàãààð ¿çýõ• Õ¿÷èë ø¿ëòèéí òýíöâýð ¿çýõ

ßàðàëòàé õèéãäýõ àæèëáàðóóä• Òºâèéí âåíä ãóóðñ òàâèõ • Õ¿÷èëòºðºã÷èéí ýõ ¿¿ñâýðò õîëáîãäîõ áîëîìæèéã õàíãàõ• Äàâñàãò õýìæ¿¿ðò óóò á¿õèé áàéíãûí êàòåòð òàâèõ • Õîäîîäîíä çîíä òàâèõ / õîäîîä óãààõ, õîîëëîõ çîðèëãîîð

òàâèíà./

Ò¿ëýíõèéí äàéðëàãûí (øîê) ýì÷èëãýý

Ýì÷èëãýýíèé åðºíõèé çàð÷èì

• Àðòåðèéí äàðàëòûã áóóðóóëàõã¿é, ãèïîâîëåìèÿòîé òýìöýõ

• ªâäºëòèéã íàìäààí, ºâ÷òºíã òàéâøðóóëàõ • Õ¿÷èëòºðºã÷èéí äóòàãäàëä îðóóëàõã¿é áàéõ • Çàõûí ñóäàñ òýëýõ ýì÷èëãýý õèéõ • Öóñ ºòãºðºõ, á¿ëýãíýëòèéí ýñðýã ÄÂÑ-ýýñ óðüä÷èëàí

ñýðãèéëýõ• ¯ðýâñëèéí ýñðýã àíòèáèîòåê õýðýãëýõ

Øèíãýí þ¿ëýõ Ò¿ëýãäñýí ¿åä 1/10-1/15 òýé òýíöýõ øèíãýíèéã ºâ÷òºíã õ¿ëýýí àâñàí ýõíèé 1 öàãò õèéíý.

• Äóñàë øèíãýí þ¿ëýõäýý Óîëëåñèéí àðãà÷ëàëààð áèåèéí 1êã æèíä ìºí ò¿ëýãäñýí òàëáàéí íýã õóâü òóòàìä 3ìë øèíãýí îíîãäîõîîð òîîöîæ õèéíý. Æèøýýëáýë: õ¿¿õýä íýã íàñòàé 10 êã æèíòýé 20% ò¿ëýãäñýí øàðõòàé ãýâýë 3ìë*10êã*20%=600 ìë ýíý øèíãýí öóñíû ýðãýëòèéí ýçýëõ¿¿íèéã èõýñãýõ çîðèëãîòîé ¿¿íèé äýýð õîíîãò øààðäàãäàõ ôèçèîëîãèéí íîðì øèíãýíèéã íýìæ ºãíº. Íýã íàñòàé õ¿¿õýä õîíîãò 400 ìë øèíãýí àâàõ øààðäëàãàòàé áîë íèéò õèéõ øèíãýíèé õýìæýý 600+400=1000ìë áîëíî.

• Åâàíñèéí àðãà÷ëàë: Ýõíèé õîíîãò 1 êã æèí 1% øàðõíû òàëáàéä 2ìë øèíãýí îíîãäîõîîð òîîöîæ äýýð íü õîíîãò øààðäàãäàõ ôèçèîëîãèéí íîðì øèíãýíèéã íýìíý. Õî¸ðäàõü õîíîãò 1ìë øèíãýí 1êãä - 1% òàëáàéä íîîãäîõ ãì òîîöîæ õèéíý Õèéõ øèíãýíèé á¿òýö íü: êîëëîéä øèíãýí êðèñòàë øèíãýíèé õàðüöàà 1:1, ºâ÷òºí õ¿íä áîë 2:1 áàéíà. Àìààð øèíãýí ñàéí óóëãàæ, ñàéí õîîëëîõ íü ýì÷èëãýýíèé ñàëøã¿é íýã õýñýã þì. ¯¿íä: Ãîëäàíà-í óóñìàëûã áýëòãýæ ºãºõ. Àðãà÷ëàë áà íàéðëàãà íü:

1ìë óñ + 3ìë íàòðèéí õëîðèä+1,5 ìë ñîäûí óóñìàë+50ìë óóñìàë ãëþêîçà (ñîäà- àöèäîçèéí ýñðýã, ãëþêîçà- ýíåðãè õîîë îðëîõ, íàòðè – îðãàíèçìä íàòðèéí äóòàãäëûã íºõíº ) èõýâ÷ëýí õºíãºí øîêòîé ¿åä óóëãàíà. Öóñ îðëîõ øèíãýíýýñ Ðèíãåð ëàêòàò õàìãèéí òîõèðîìæòîé.




Øèíæ òýìäýãèéí ýì÷èëãýý• Øîêèéí ýõíèé õîíîãò ãèïîíàòðèåìèÿ, ãèïåðêàëèåìèÿ

áîëíî. Ýñèéí ãàäíàõ íàòðèéí èîí ýñ äîòîðõè êàëèéí èîíûã òàòñàíààñ øèëæèëò ÿâàãäàæ íàòðè áà êàëèéí èîí ýñèéí çàâñàð õóðèìòëàãäàõààð îðîíä íü ýñ ð¿¿ óñ øèëæèíý. ¯¿íèéã ãèïåðãèäðàòàöèÿ – ýñ óñæèõ ãýíý. Îñìîñ äàðàëò áóóðñàí áàéíà. Ýíý ¿åä íü 10%áà 20% èéí ãëþêîçà õèéäýã.¯¿íèéã âíåêëåòî÷íàÿ ðåàíèìàöèÿ ãýæ ïðàêòèê äýýð íýðëýæ áàéíà.

• Àðòåðèéí äàðàëò òîãòâîðæîîã¿é áà áèå íü äóëààöààã¿é áàéõàä øýýñ õººõ ýì ëàçåêñ, ôóðîñåìèä õýðýãëýõèéã õîðèãëîíî.

• Øýýñ óëààí þìóó õ¿ðýí ãàð÷ áóé ¿åä ìàíèòîëûã êã æèíä íü òîîöîí 1 óäàà õèéõ ãàììàãëîáóëèí --- îæîãîâûé ñêàðëàòèíààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ õèéíý.

• Áººëæèõ ¿åä öåðóêàë 2 ìë õèéõ• Õîäîîäîíä çîíä òàâüæ õîäîîäûã óãààæ , õîîëëîæ, õèéã íü

ãàðãàõàä, ºâ÷òºí áººëæººä òàòàëò ºã÷ ìºí ãåìàòîêðèò 55-58 õ¿ðñýí ¿åä øîê ýì÷ëýãäýõã¿é øàòàíä îðëîî ãýæ ¿çíý.

Äàéðëàãààñ (øîê) ãàð÷ áàéãààã ¿íýëýõ ¿íýëýìæ :

• Áèåèéí åðºíõèé áàéäàë õàðüöàíãóé äýýðäýíý. • Àðòåðèéí äàðàëò òîãòâîðæèíî • Øýýñ ÿëãàðàëò ñàéæèðíà.• Öàíãàõ, óóõ þì íýõýõ íü áàãàñíà.• Îãèóëàõ, áººëæèõ, ãýäýñ ä¿¿ðýõýý áîëèíî • Áèåèéí õàëóóí õýâèéí áîëîõ áóþó áàãà çýðýã èõ áîëæ áèå íü

äóëààí á¿ëýýí áîëíî • Ýëåêòðîëèò õýâèéí áîëæ ãåìîòîêðèò 36-42 õ¿ðíý. ¯ëäýãäýë àçîò,

ìî÷åâèí, êðåàòèíèí, óóðàã, àëüáóìèí õýâèéí áîëíî• Øîêîîñ ãàðãàõ ýì÷èëãýý õýäèé ÷èíýý ýð÷èìòýé öàã àëäàõã¿é

õèéãäýíý òºäèé ÷èíýý õóðäàí øîêîîñ ãàð÷ ò¿ëýíõèé ºâ÷íèé äàðààõ õóðö õîðäëîãûí ¿å, õàëäâàðò õîðäëîãûí ¿å¿äèéí ÿâö õºíãºðäºã

. Á. Ò¯ËÝÍÕÈÉÍ ÕÓÐÖ, ÕÎÐÄËÎÃÛÍ ¯Å

Øèíæ òýìäýã:

• Õàëóóðíà, õàëóóí îãöîì èõñýíý. /390Ñ ýýñ äýýø/. Îíöëîã íü ñóãà, öàâèíä õàëóóí õýìæèæ ¿çýõýä 390 áàéõ áîëîâ÷ áèåèéí áóñàä õýñãèéí àðüñíû õàëóóí òºäèéëºí ºíäºð áèø áàéäàã îíöëîãòîé.

• Òàõèêàðäè: íàñ áà õàëóóðàëòààñ õàìààðàõã¿éãýýð õàëóóíòàé ÷ áàéñàí, õàëóóíã¿é ÷ áàéñàí òàõèêàðäè áàéñààð áàéíà.




• Óõààí á¿äãýð÷ îð÷èíäîî õàðüöàõ ìýäðýõ íü ñóëàðíà. Óõààí îðîí ãàðàí áîëæ äýìèéðíý. Õèé þì ¿çíý, ýëäýâ þì ÿðèíà.

Ýì÷èëãýý: • Íåéðîëåòèê ñìåñü ÿëàíãóÿà ñåäóêñèí, ãàëîïåðèäîë õýðýãëýíý.• Øýýñ ãàðàëòûã íýìýãä¿¿ëæ,øèíãýí äóñëààð òàðèíà. Ñàéí

øýýëãýõ, òàðõè õàâàíã¿é áàéëãàõ çîðèëãî òàâèíà.• Õîâîð òîõèîëäîëä êóðëèíãèéí øàðõëàà ¿¿ñ÷ áààñ õàð ãàðàõ,

çàðèìäàà öóñàí á¿ëýí áààñíû øèíæèëãýý òðåãåðñîíû ñîðèë (+++) øèíýõýí ýðèòðîöèò ãàðàõ áà ãýäýñ õýâëèéä ÿìàð ÷ ºâäºëòã¿é áàéõ øèíæ èëýðíý. Óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ õ¿÷èëæèëòèéí ýñðýã ýì÷èëãýý õèéíý. Õîäîîäíû õ¿÷èë ñààðìàãæóóëàõ êîíöåíòðàöè èõòýé ñ¿¿ ºãºõ, àëìàãåëü óóëãàõ, ãåïàðèíûã çîãñîîæ öóñ òîãòîîõ á¿ëýãíýëòèéã ñàéæðóóëàõ ýì÷èëãýý õèéíý.

Â.Ò¯ËÝÍÕÈÉÍ ªÂ×ÍÈÉ ÖÓÑÀÍ ¯ÆÈËÒ,ÕÎÐÄËÎÃÎ, ÕÀËÄÂÀÐÛÍ ¯Å

Øèíæ òýìäýã:

• ªíäºð õàëóóðíà.• ×è÷ðýíý.• Õàëóóí áóóõàä èõ õºëºðíº • Öóñàíä ëåéêîöèò ºíäºð ÑÎÝ ºíäºð ýðèòðîöèò ãåìîãëîáèí

ìàø áîãèíî õóãàöààíä áàãàñàæ, õóðö öóñ áàãàäàëòûí øèíæ òýìäýã ãàðíà. Ýíý ¿åä áàðàã á¿õ òîõèîëäîëä óóøèãíû õ¿íäðýë / ñåïòè÷åñêèé ïíåâìîíèÿ /ãàðíà.

• Àìüñãààäíà. Àìüñãàë 1 ìèíóòàíä 50 ààñ äýýø òîîëîãäîíî. • Öóñíû àðèóí ÷àíàð ¿çýõýä áàêòåðèòàé, øàðõ èäýýëæ, ¿íýðòýé

áîëñîí ºâ÷òºí òóðæ ýöñýí, öîîðîëò ¿¿ññýí ãýõ ìýò îëîí õ¿íäðýë ãàðíà.

Ýì÷èëãýýÝì÷èëãýýíä ìýäðýã àíòèáèîòåê õàâñàðñàí áàéäëààð ºíäºð òóíãààð ñóäñààð, öàãààð òàðèíà.1. Àíòèñòàôèëîêîêèéí ãàììàãëîáóëèí, àíòèñòàôèëîêîêèéí

èììóíîãëîáóëèí òàðèíà.2. Ãèïåðèììóíàÿ ñèéâýí 3. Èæèë á¿ëãèéí öýâýð öóñ äîëîî õîíîãò õî¸ðîîñ äîîøã¿é ñýëáýíý 4. ×àíàðòàé õîîë îéð îéðõîí ºãíº. 5. Àñàðãàà ñàéí õèéæ öîîðîëòîîñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëíý.




Ã. Ò¯ËÝÍÕÈÉÍ ªÂ×ÍÈÉ ÝÄÃÝÐÝËÒÈÉÍ ¯Å

Ýíý ¿åä øàðõ íü öýâýðøñýí àðüñ íºõºãäñºí , ºâ÷òºí òýíõýð÷ áîñîõ áîëñîí, öîîðîëò ýäãýð÷ áóé, òóðààë çîãññîí, ¿å ìº÷èíä õºøèíãº ¿¿ññýí. Òàìèð òýíõýý ñóë áàéõ ¿å þì. Ýíý ¿åä êëèíèê áà ëàáîðàòîðèéí õÿíàëò õèéæ øààðäëàãàòàé ýìèéí ýì÷èëãýý õèéõýýñ ãàäíà íºõºí ñýðãýýõ, ñîðâèæèëòîîñ ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý ãîëëîí õèéãäýíý.

Ò¿ëýíõèéí øàðõíû ýì÷èëãýý

ªâ÷òºí øîêòîé áîë øàðõàíä öýâýðëýãýý áîîëò õèéõã¿é øóóä õýâò¿¿ëæ, øîêèéí ýñðýã ýì÷èëãýýíä ÿàðàëòàé îðóóëíà. Øàðõ íü õóóðàé çóçààí áîîëòòîé áàéíà. Õýðýâ ìº÷ íü ýðãýí òîéðîí ã¿í ò¿ëýãäñýí áîë ñóëðóóëàõ ã¿í ç¿ñëýã 2-3 òàëä íü õèéíý. Øàðõíû èäýâõèòýé ýì÷èëãýýã 48-72 öàãèéí äàðàà ýõýëíý.

Èë àðãààð ýì÷ëýõýä àíòèñåïòèê óóñìàë õèìîäèíû 0,5% , òàìåäèíû 0,7%, 2,5%, èéí óóñìàëóóäààð óãààæ, øàâøèëãûã ýõíèé 2, 3 õîíîãò 2-3 öàã òóòàìä øàâøèíà. Ìýäðýã àíòèáèîòåêèéí íóíòàã öàöààä íýã äàí ìàðëü øàðõàí äýýð íààæ õàòààæ àðãààíà.

6-7 õîíîîä òîñîí ò¿ðõëýã õèéíý. ¯¿íä: Àðãîñóëüôàí, ñóëüôàäèàçèí ñåðåáðî, äåðìàçèí1%, àçîòõ¿÷ëèéí ìºíãºíèé1% òîñ ò¿ðõýíý. Åìóëüñ ñèíòîìèöèí 5%-10%,ìàçü Âèøíåâñêèé, ïîëèëèêñèí 0,4% òîñíóóä õýðýãëýíý. Ò¿ëýíõèéí øàðõûã:

1. øàðõíû àíõíû öýãöëýëò áà óãààëò 2. ýìèéí ýì÷èëãýý (I-II-IIIA çýðýã ) 3. ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý (IIIÁ-IVçýðýã )4. ò¿ëýíõèéí øàðõíû ýì÷èëãýýã øîêîîñ ãàðñíû äàðàà

ýõýëíý.

Øàðõíû óãààëò: øàðõíû çàõààð òîéðóóëàí ñïèðòýýð àðèóòãàíà. Øàðõ áîõèð áîë ôóðàöèëëèí, íîâîêàéíû 1:1 õàðüöààòàé óóñìàëààð áàëëîíîîð ãîîæóóëæ óãààíà. Àíõíû öýâýðëýãýý óãààëò õèéõäýý ºâäºëò íàìäààæ, àðèóòãàõ ¿éë÷èëãýýòýé õèìîäèíû óóñìàëûã àøèãëàíà.

Èë àðãà: I-II-IIIÀ çýðãèéí øàðõûã óãààæ àðèóòãàñíû äàðàà àíòèáèîòèêèéí íóíòàã öàöààä ôóðàöèëëèí,íàòðè õëîðèä, õèìîäèíû àëü íýã óóñìàëä íîðãîñîí íýã äàí ìàðëèàð íààëò õèéæ, õºíãºí, íèìãýí îðîîæ áîîãîîä õîíóóëíà. Ýõíèé õî¸ð, ãóðâàí õîíîãò õèìîäèíîîð 4-6 öàãèéí çàéòàé øàâøèíà. Õàòàæ õóóðàé òàâ ¿¿ñãýíý. 5-6 õîíîîä òîñ ò¿ðõýíý. ªäºðò íýã óäàà òîñîëæ 8-10 õîíîõîä øàðõ õºðñæèæ íààñàí ìàðëü ººðºº õîâõîðíî.




Äàëä àðãà: Øàðõûã öýâýðëýæ âàííàä óãààãààä ñýâðýýæ àíòèñåïòèê óóñìàëóóäààð çóçààí áîîëò õèéíý. Äåðìàçèí 1%, ñóëüôàäèàçèíñåðåáðà 1%, ïàëìàçèí1% ãýõ ìýò òîñûã çóçààí ò¿ðõýæ çóçààí /õºâºíòýé/ îðîîæ áîîíî. Øàðõíû çàõààð óëàéæ ¿ðýâñâýë ìýäðýã àíòèáèîòèê, öàöëàãà, óóñìàë áàéäëààð õýðýãëýíý. Ìºí øàðõàíä ýëåêòðîôîðåç, õýò ÿãààí òóÿàíû øàðëàãà õèéíý. Ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý.

Ã¿í ò¿ëýãäñýí øàðõûã á¿ðýí òºãñ ýì÷ëýõ ãàíö àðãà áîë àðüñ íºõºí ñóóëãàõ ìýñ çàñëûí àðãà þì. Õýðýâ õ¿¿õýä 4-8 %èéí ã¿í ò¿ëýãäñýí øàðõòàé áîë ò¿ëýãäýæ ¿õýæñýí õýñãèéã ýõíèé ºäºð ºâ÷èí àâ÷ øóóä àðüñ íºõºõ íü õîðäëîãî õàëäâàðààñ ñýðãèéëýõ ìàø èõ à÷ õîëáîãäîëòîé. ¯¿íèéã àíõäàã÷ íºõºí ñýðãýýõ ìýñ çàñàë ãýíý.

¯õæèë ýäèéã ýðò õóóëæ àâñàíû äàðààõ áàéäàë àðüñ íºõñºí áàéäàë




Õýðýâ øàðõíû òàëáàéí õýìæýý èõ áîë óóñãàã÷ ôåðìåíò¿¿äèéí òóñëàìæòàé ¿õæèëèéã õýñýã÷èëýí àâ÷ øàðõûã öýâýðø¿¿ëýí òºëæ¿¿ëæ äàðàà íü àðüñûã áàãà áàãààð îëîí äàõèí íºõíº. ¯¿íèéã õî¸ðäàã÷ íºõºí ñýðãýýõ ìýñ çàñàë ãýíý. Ýíý 2-3 äîëîî õîíîãèéí äàðàà õèéãäýæ ýõýëíý. Ýíý ¿åä àðüñûã òîðëîí í¿õýëæ 1,5-3 äàõèí òîìðóóëàí íºõíº. Øàðõ èõ áîë ººð õ¿íèé áà àìüòíû ìºí òºðºë á¿ðèéí õèéìýë àðüñ îðëóóëàã÷èéã õýðýãëýõ øààðäëàãàòàé.

Ò¿ëýíõèéí ºâ÷íèé õîæóó ãàðàõ õ¿íäðýë¿¿ä

1, Òóðààë 2, Öîîðîëò 3, ¯åíèé õºøèíãº 4, Ñîðâè

Ò¿ëýãäñýí ºâ÷òºíã ýìíýëýãò õýâò¿¿ëýõ çààëò • 10%èàñ äýýø ò¿ëýãäýëòýé áîë íàñ õàðãàëçàõã¿é • 3 õ¿ðòýë íàñíû õ¿¿õýä 5% èàñ èõ ò¿ëýãäýëòýé áîë• IIIÁ – IV çýðãèéí ã¿í ò¿ëýãäýëò 1%èàñ èõ áîë• III-IV çýðãèéí ò¿ëýãäýë í¿¿ð, ãàðûí ñàðâóó, õºëèéí òàâõàé 0,5%

èàñ èõ ò¿ëýãäñýí • Ò¿ëýíõèéí øîêèéí øèíæ òýìäýã èëýðñýí áóþó èíäåêñ Ôðàíêèéí

çààëòààð øîêòîé ãýâýë øèíæ òýìäýã èëðýýã¿é ÷ õýâò¿¿ëíý. • Øàðõ õàëäâàðëàãäñàí õîðäëîãî ñåïñèñèéí øèíæ òýìäýã èëýð÷

áàéâàë øàðõíû òàëáàé, áàéðëàë, íàñ õàðãàëçàõã¿é • Øàðõ íü 1%-èàñ èõ ¿å õàìàðñàí, ¿å õºøèíãº /êîíòðàêòóð/ ¿¿ññýí

æèí àëäàæ òóðæ ýöñýí áîë õýâò¿¿ëíý.• Àìüñãàëûí çàì ò¿ëýãäñýí áîë øóóä õýâò¿¿ëíý.• Áóñàä òîõèîëäîëä àìáóëàòîðèîð ýì÷ë¿¿ëíý. Õÿíàëò

Øàðõ ýäãýðñýíèé äàðàà ºâ÷òºíã 2-2,5 ñàð äèñïàíñåðèéí õÿíàëòàíä àâ÷ íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýý õèéíý. Ò¿ëýãäýëòýé ºâ÷òºíä ÿëàíãóÿà õºäëºõ òóëãóóð ýðõòýíä ¿å ìº÷íèé /êîíòðàêòóð/ õºøèíãº ¿¿ñýõ, ñîðâèæèõ, ýäãýðýõã¿é øàðõ, øàðõëàà ¿¿ñýõ ãýõ ìýò îëîí óðõàã ¿ëääýã. Ýäãýðñýíýýñ




íýã æèëýýñ õîéø ºâ÷òºí òàðãàëæ íºõñºí àðüñ çººëºð÷ á¿õ òàëààðàà ýð¿¿ë àðüñíû øèíæ òºëºâ ÷àíàðòàé áîëæ ýõëýíý.

Ò¿ëýíõèéòýé ºâ÷òºíã ýì÷ëýõ• Ñóì àéìãèéí ýìíýëýãò: èõ òàëáàéòàé, ã¿í ò¿ëýãäñýí øîêòîé

ºâ÷òºíã ýì÷ëýõ áîëîìæã¿é • Ñóì ñóì äóíäûí ýìíýëýãò : ºíãºö ò¿ëýãäñýí , òàëáàéí

õýìæýý 30 % èàñ èõ áèø ºâ÷òºíã õýâò¿¿ëæ ýìèéí áà øàðõíû ýì÷èëãýýã äýýð çààëòààð ýì÷èëíý.

• Àéìàã, õîòûí íýãäñýí ýìíýëýãò

1. 30-50 % õ¿ðòýë ºíãºö ò¿ëýãäñýí ºâ÷òºíã íàñ õàðãàëçàõã¿é õýâò¿¿ëæ ýìèéí ýð÷èìò ýì÷èëãýý õèéíý.

2. ªíãºö, ã¿í ò¿ëýãäñýí ò¿ëýíõèéí øîêòîé ºâ÷òºíä ùîêèéí ýñðýã ýð÷èìò ýì÷èëãýý õèéæ øîêîîñ ãàðãàõ ãèïîâîëåìèãýýñ ãàðãàí áèåèéí áàéäëûã òîãòâîðæóóëààä 5-7 õîíîãò áàãòààí Ò¿ëýíõèéí Òºâ Ýìíýëýã ð¿¿ øèëæ¿¿ëýõ

• Íàðèéí ìýðãýæëèéí ýì÷èéí çºâëºãººã óòñààð àâàõ áóþó äóóäàæ ¿ç¿¿ëýõ

3. ÄÎÎÄ Ìª×ÄÈÉÍ ßÑÍÛ ÕÓÃÀÐÀË, ÌÓËÒÐÀË

Øóóä áà øóóä áóñ ìåõàíèê øàëòãààí ìºí ºâ÷ëºëèéí óëìààñ ààðöàã ÿñ, äóíä ÷ºìºã, øààíò ÷ºìºã, òàõèëçóóð ÿñ , õàâ÷ààð ÿñ õóãàð÷ ìóëòàð÷ äîîä ìº÷äèéí òóëãóóð áîëîí õºäºëãººíèé á¿ðýí á¿òýí áàéäàë àëäàãäàë õýëíý.

3.1 ÀÀÐÖÀÃ ßÑÍÛ ÕÓÃÀÐÀË

1. À õýëáýð òîãòâîðòîé • À1 öàãèðàã òàñðààã¿é• À2 öàãèðàã òàñàðñàí áàãà çýðýã çºðººòýé.




2. Â õýëáýð áîñîî øóãàìààð òîãòâîðòîé õýâòýý òýíõëýãò òîãòâîðã¿é

• Â1 äýëãýñýí íîì• Â2 íýã òàëäàà õóãàðñàí• Â3 íýã òàëäàà ìºí ýñðýã òàëäàà

3. Ñ õýëáýð• Ñ1 áîñîî, õýâòýý ÷èãëýëäýý òîãòâîðã¿é• Ñ2 2 òàëäàà• Ñ3 ñ¿¿æíèé òîãîî õóãàðàëò õàâñàðñàí

Îíîøëîãîî

ªâ÷òºíä äàðààõ øèíæ òýìäýã¿¿ä èëýðíý.

• Ààðöàãíû çººëºí ýä íÿöàð÷, õºõðºíº

• ªâäºëò õ¿÷òýé èëýðíý.

• Ò¿íõíèé ¿åýð èäýâõèòýé, èäýâõèã¿é õºäºëãººí àëäàãäàíà.

• Öóñ àëäàëò, øîê èëýðíý

• Ààðöàã ÿñíû öàãèðàã òàñðàõàä õýëáýð ä¿ðñ àëäàãäàæ ñóë õºäºëãººí

èëýðíý.




Øèíæèëãýý;

• Ðåíòãåí çóðàã ýãö ÷èãëýëýýñ 2 òàëûí ààðöàã ÿñûã äóíä ÷ºìºãíèé äýýä

õýñýãòýé õàìò àâíà.

• Óðåòðîöèñòîãðàôèÿä áººð äàâñàãíû ÿëãàðóóëàõ áîëîí àíàòîìèéí

á¿ðýí á¿òýí áàéäëûã òîäîðõîéëíî.

• ÝÕÎ ãðàììààð õýâëèéä øèíãýí áàéãàà ýñýõèéã òîäðóóëíà.

Õ¿íäðýë

• Äàðàãäëûí õàì øèíæ èëýðíý.

• Õýâëèéí áîëîí àðûí çàé, øýýñ, áýëãèéí ýðõòýí¿¿ä ãýìòýíý. ( 15 -20

% òîõèîëäîíî)

• Íóðóó, ààðöàãèéí ñóäñóóä ãýìòýíý. ( 2% òîõèîëäîíî)

• Ìº÷äèéí ã¿í, óóøèãíû âåíèéí ñóäñàíä òðîìáî ýìáîëèÿ

Øýýñíèé ñ¿â òàñðàõàä öýâýð öóñ ãàðíà.

Ýì÷èëãýý

ÝÌÒ-èéí 1 ð øàòëàë ÝÌÒ-èéí 2 ð øàòëàë

À1 õýëáýðèéí õóãàðëûã îíîøèëæ ýì÷ëýõ áîëîìæòîé

À2, Â , Â1 õýëáýðèéí õóãàðëûã îíîøèëæ, ýì÷ëýíý

• À õýëáýðèéí õóãàðëûí ¿åä õýâòýðèéí äýãëýì ñàõèóëàõ

• Òýýâýðëýõ øààðëàãàòàé áîë ààðöàã áàðüñàí õèéëäýã ºìñãºë ºìñºíº. Ýñâýë ºðãºí á¿ñ äààâóóãààð ààðöãèéã õî¸ð òàëààñ øàõñàí áàéðëàëä çººëºí áîîëò õèéæ òýýâýðëýíý.

• Â1 õýëáýðèéí ¿åä äýëáýý ÿñ 3 ñì-ýýñ áàãà çºðººòýé òîõèîëäîëä ÿñíû òàòëàãà õèéíý.

• Â1 õýëáýðèéí õóãàðàëä ÿñíû òàòëàãà, ãàìàêòàé õîñëóóëàí. 21 õîíîã õèéíý.

• Äîòîð ýðõòýí, øóëóóí ãýäýñ ãýìòýõýä ìýñ çàñàë õèéíý.




Äîîð äóðüäñàí ýâèéí áîëîí ýìèéí ýì÷èëãýýã ÝÌÒ-èéí 1,2 øàòëàëä õýðýãëýíý

• Õºäºëãºõ, òýýâýðëýõèéã àëü áîëîõ áàãàñãàõ• ªâ÷òºíã ºâäºã ò¿íõíèé ¿åýð 140 ãðàäóñûí áàéðëàëààð íóãàëñàí

ò¿íõíèé ¿åýð àëöãàð áàéäàëä õýâò¿¿ëíý.• Øèíæ òýìäýãèéí ýì÷èëãýý• Ààðöàãèéí õºíäèéä 0,25 % 200 ìë íîâîêàéí óóñìàëûã

Øêîëüíèêîâûí àðãààð õèéíý. • Öóñ àëäàëò øîêèéí ýñðýã ýì÷èëãýý• Äàðàãäëûí õàì øèíæòýé òýìöýõ• Òðîìáîçîîñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ àñïèðèí óóëãàõ, ãåïàðèí 5000ÌÅ-

ýýð 12 öàã/24 öàãààð òàðèõ.Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýÝì÷èëãýýíèé ýõíèé ºäðººñ ýõëýí áóë÷èí ÷àíãàðóóëàõ èëëýã ìàññàæèéã õèéíý.

• Ààðöàãèéí òàøàà õýñýã ãýìòñýí áîë ýì÷èëãýýíèé 6/7 õîíîãèéí äàðàà ºâ÷òºíèéã áîñãîæ ñóãà òàÿãòàé ÿâóóëæ áîëíî

• Ààðöàãíû öàãèðàã ãýìòñýí áîë ýì÷èëãýýíèé 6-8/7 õîíîãèéí äàðàà ºâ÷òºíèéã áîñãîæ ñóãà òàÿãòàé ÿâóóëæ áîëíî

3. 2 Ñ¯¯ÆÍÈÉ (¯ÅÍÈÉ) ÒÎÃÎÎÍÛ ÕÓÃÀÐÀË

1. Çºðººã¿é2. Çºðººòýé3. 1-ð çýðýã

à. Àðûí áàãàíàá. Àðûí õàíàâ. Àðûí õàíà ñýëòýð÷ õóãàðàõã.Õºíäëºí õóãàðàë, òºâèéí õóãàðàëòàé õàìò




2-ð çýðýã

à. Óðä áàãàíàá. Àðûí õàíàâ. Óðä õàíà, óðä áàãàíà õºíäëºí õóãàðàëòàé õàìò

3-ð çýðýã- õºíäëºí õóãàðàë, òºâèéí ìóëòðàëà. Öýâýð õºíäëºíá. Ò õóãàðàëâ. Õºíäëºí, àðûí õàíà õàìòã. Àð, ºâºð áàãàíà õàìò

Îíîøëîãîî

• Öàâü, ò¿íõíèé ¿åýð ýìçýãëýëòýé, ºâäºíº• Ò¿íõíèé ¿åíèé èäýâõèòýé, èäýâõèã¿é õºäºëãººí àëäàãäàíà.• Çººëºí ýä íÿöàð÷, õºõðºíº.

Øèíæèëãýý

• Ðåíòãåí çóðàã 2 ÷èãëýëýýð àâíà• Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýýíä àíåìè èëýðíý.• Ñóóäëûí ìýäðýë ãýìòýõ /àðàãø ìóëòðàõ/




• Ãýìòëèéí äàðààõ àðòðîç• ªãçºãíèé áóë÷èíãóóäàä îññèôèêàöèÿ áîëíî.• 7-8 õîíîãîîñ ýõëýí ºäºðò 3 óäàà õºäºëãººí ôèçèê ýì÷èëãýý õèéíý.

Õ¿íäðýë

• Ò¿íõíèé ¿å õàì ìóëòàðíà.• Àðàãø ìóëòðàëûí ¿åä ñóóäëûí ìýäðýë ãýìòýíý.• ªãçºãíèé áóë÷èíä øîõîéæèæ ÿñæèõ • Õýâëèéí áîëîí àðûí çàé, øýýñ, áýëãèéí ýðõòýí¿¿ä ãýìòýíý. ( 15 -20

% òîõèîëäîíî)• Íóðóó, ààðöàãèéí ñóäñóóä ãýìòýíý. ( 2% òîõèîëäîíî) • Ìº÷äèéí ã¿í, óóøèãíû âåíèéí ñóäñàíä òðîìáî ýìáîëèÿØýýñíèé ñ¿â òàñðàõàä öýâýð öóñ ãàðíà.

Ýì÷èëãýý


Àíõíû òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ, ÿñíû õóãàðëûí ìåõàíèçìûã ººð÷ëºõã¿éãýýð;

• ºâäºëò íàìäààõäàà ò¿íõíèé ¿åíä õóãàðëûí çàâñàð õóðñàí öóñàíãàðò íü íîâîêàéíû óóñìàë 1 % 20 ìë ýñâýë 1 % 10 ìë ëèäîêàéíààð õýñãèéí ìýäýý àëäóóëàëò õèéíý.

• Ìýëõèéí áàéðëàëä õýâò¿¿ëíý.

• Ààðöàã áàðüñàí õèéëäýã ºìñãºë ºìñºíº. Ýñâýë ºðãºí á¿ñ äààâóóãààð ààðöãèéã õî¸ð òàëààñ øàõñàí áàéðëàëä çººëºí áîîëò õèéæ òýýâýðëýíý.

Ýâèéí ýì÷èëãýý• Çºðººã¿é ¿åíèé á¿òýí

áàéäàë àëäàãäààã¿é, çºðºº 2 ìì-ýýñ èõ áèø áîë ÿñíû òàòëàãà õèéõ.

• Çºðººòýé 3 ìì-ýýñ èõ áèø ¿åíèé á¿òýí áàéäàë àëäàãäààã¿é áîë ÿñíû òàòëàãà 3-7 êã à÷ààãààð 6/7 õîíîã õèéõ.




3.3 ÄÓÍÄ ×ªÌªÃÍÈÉ ÄÝÝÄ ÕÝÑÃÈÉÍ ÕÓÃÀÐÀË

Àíãèëàë31À ¯å îð÷ìûí ýðã¿¿ëýã, ýðã¿¿ëýã äàéðñàí õóãàðàë

31Â Õ¿ç¿¿íèé õóãàðàë

31Ñ Òîëãîéí õóãàðàë

Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý¯çëýãò;

• ªâäºëò• Ãóÿíû õýëáýð ä¿ðñ àëäàãäàíà• ßñíû õàâèðàõ ÷èìýý èëýðíý.• Ìº÷ áîãèíîñîõ þìóó óðòñàíà• ¯éë àæèëëàãàà àëäàãäàíà• Õºë ãàäàãø ýðãýíý• ªñãèé ÷èðýãäýõ øèíæ òýìäýã• Öàâü õýñýãò áîëîí õóãàðàë, ò¿âøèíä ýìçýãëýëòýé

Øèíæèëãýý;• Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý• Êîàãóëàãðàìì• Ò¿íõíèé ¿å îðîëöóóëàí ýãö õàæóó ÷èãëýëýýð ðåíòãåí çóðàã àâíà




Õ¿íäðýë

• Õ¿ç¿¿ çàðèìäàà ãóÿ, òàøààíû ìýäðýë ãýìòýýäýã.• Óóøèãíû âåí ìº÷äèéí ã¿í âåí ñóäñàíä òðîìáî ýìáîëèÿ áîëíî.• ×ºìºãíèé òîëãîé ¿õæèíý. 2-50%• Õóóðàì÷ ¿å ¿¿ñíý• ¯åíèé ãàäíà øîõîéæèëò ¿¿ñãýíý.

Ýì÷èëãýýÝÌÒ-èéí 1 ð øàòëàë ÝÌÒ-èéí 2 ð øàòëàë


• ºâäºëò íàìäààõäàà õóãàðëûí çàâñàð õóðñàí öóñàíãàðò íü íîâîêàéíû óóñìàë 1 %20 ìë ýñâýë 1 %ëèäîêàéí 10 ìë õýñãèéí ìýäýý àëäóóëàëò õèéíý.

• Ò¿õíèé ¿å ºâäºãèéã îðîëöóóëàí ñòàíäàðòûí òýýâðèéí ÷èã ýñâýë ãàðûí äîð ìàòåðèàë àøèãëàí (áººðºíõèé ìàòåðèàë àøèëàæ áîëîõã¿é) ÷èã òàâüæ òýýâýðëýíý

Ýâèéí áîëîí ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý õèéíý.Çºðººã¿é ¿åä;• ãºëòãºíºí êîêñèò, îðòîïåêñ

áýõýëãýý -10-15% ä õèéäýã.Çºðººòýé ¿åä;• 31 À1,À2,À3 ò ÿñíû òàòëàãà

õèéíý• 31À1 À2 À3 õàãàñ èë àðãààð

ºíöºã õýëáýðèéí ÿëòàñ òàâèõ, Äèíàìèê øóðàã íàñòàé õ¿íä èë¿¿ ñàéí

• 31À2 Ãàììà õàäààñ31Â1, Â2, Â3 õàãàñ èë àðãààð õ¿¿õýä, íàñòàé õ¿íä ÿàðàëòàéãààð äàðààõü ýì÷èëãýýã õèéíý.• Äàëàâ÷èò áóþó 2-3 êàíþë

á¿õèé ñïîíãèîç çîðèóëàëòòàé øðóïïóóä

• ªíöºã õýëáýðèéí ÿëòàñ á¿õèé ìåòàëë áýõëýã÷

• Ãàììà õàäààñ




3.4 ÄÓÍÄ ×ªÌªÃÍÈÉ ÃÀÍÄÀÍ, ÒªÃÑÃªË ÕÝÑÃÈÉÍ ÕÓÃÀÐÀË

Àíãèëàë32À. Ýíãèéí õóãàðàë /òàøóó ìóøãèðñàí, õºíäëºí/

32Â Øààíò õýëáýðèéí 1-ýýñ 2 ñýëòýðõèéòýé õóãàðõàéí äýýä, äîîä ¿ç¿¿ð õ¿ðýëöýæ áàéíà.

32Ñ. Íèéëìýë õóãàðàë áÿöàðñàí îëîíñýëòýðõèé, õî¸ð÷èëñàí õóãàðõàéíäýýä, äîîä ¿ç¿¿ð õ¿ðýëöýõ¿é

Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý¯çëýãò;

• ªâäºëò• Ãóÿíû õýëáýð ä¿ðñ àëäàãäàíà• ßñíû õàâèðàõ ÷èìýý èëýðíý.• Ìº÷ áîãèíîñîõ þìóó óðòñàíà• ¯åíèé õóãàðàëä ãåìàðòðîç ¿¿ñíý.• ¯éë àæèëëàãàà àëäàãäàæ ýìãýã õºäºëãººí èëýðíý.• Äîîä õýñãèéí õóãàðëûí ¿åä ºâäºãíèé ¿åíä öóñ õóðíà.• ªâäºãíèé ¿åýð varus, valgus áàéðëàë ¿¿ñíý.

Øèíæèëãýý;• Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý• Êîàãóëàãðàìì• ªâäºãíèé ¿å îðîëöóóëàí ýãö õàæóó ÷èãëýëýýð ðåíòãåí çóðàã àâíà




Õ¿íäðýë• À, V femorais, òàõèìíû ìºí òàøààíû àðòåðè, âåí ãýìòýíý.• Ãóÿ áîëîí ñóóäëûí ìýäðýë ãýìòýíý.• Óäààí äàðàãäëûí õàì øèíæ èëýðíý.• Óóøèãíû àðòåðè, ìº÷äèéí ã¿í âåíä òðîìáî ýìáîëèÿ áîëíî.• Õóãàðëààð õóóðàì÷ ¿å ¿¿ñíý.• ªâäºãíèé õîëáîîñóóä ãýìòýõ

Ýì÷èëãýý



• ºâäºëò íàìäààõäàà õóãàðëûí çàâñàð õóðñàí öóñàíãàðò íü íîâîêàéíû óóñìàë 1 %20 ìë ýñâýë 1 %ëèäîêàéí 10 ìë õýñãèéí ìýäýý àëäóóëàëò õèéíý.

• Ò¿íõíèé ¿å, ºâäºãèéã îðîëöóóëàí ñòàíäàðòûí òýýâðèéí ÷èã ýñâýë ãàðûí äîð ìàòåðèàë àøèãëàí (áººðºíõèé ìàòåðèàë àøèëàæ áîëîõã¿é) ÷èã òàâüæ òýýâýðëýíý

Ýâèéí áîëîí ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý õèéíý.• 32À1, À2 ÿñíû òàòëàãà ýì÷èëãýý õèéõ• 32À3, 32Â1, Â2, Â3, Ñ2 ÷ºìºãíèé

ãîëîîð ñºðã¿¿ áèò¿¿ àðãààð õàäàõ, ìºí óëàìæëàëò àðãààð õàäàõ.

Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý• Õºäºëãººí, à÷ààëàë ºãºõ

- Ãºëòãºíºí êîêñèò òàâüñàí 3.0-3.5 ñàð- ßñíû ãîëîîð ò¿ãæýýò õàäààñ òàâüñàí 14 õîíîã- Ìåòàëë ÿëòàñ 3-6 ñàð- ¯åí äîòîðõè õóãàðàëä ìåòàëë ÿëòàñ òàâüñàí 2-3 ñàð

• Ìåòàëë áýõëýã÷èéã 1.5-2 æèëèéí äàðàà àâíà




3.5 ØÈËÁÝÍÈÉ ßÑÍÛ ÄÝÝÄ ÕÝÑÃÈÉÍ ÕÓÃÀÐÀË

Ýíãèéí õóãàðàë

¯å ð¿¿ õàãàñ îðñîí âåäæå õýëáýð

¯å ð¿¿ îðñîí íèéëìýë õóãàðàë

Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý¯çëýãò

• ªâäºëò• ¯åíèé èäýâõèòýé õºäºëãººí àëäàãäàíà.• Ýìãýã õºäºëãººí èëýðíý.• ªâäºãíèé ¿åíä öóñ õóðíà.• Èõýâ÷ëýí ìåíèñê ãýìòýíý.

Øèíæèëãýý• Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý õèéõ• Êîàãóëàãðàìì• ªâäºãíèé ¿å îðîëöóóëàí ýãö õàæóó ÷èãëýëýýð øèëáýíèé ðåíòãåí

çóðàã àâíàÕ¿íäðýë

• ÂÑ õýëáýðò a popifae • N.Peronus ãýìòýíý.




• Äîòîð õîëáîîñ ãýìòýíý.• Òàõèìûí àðòåðè óóøèãíû ñóäñàíä òðîìáî, ýìáîëèÿ• ¯åíèé ìºãººðñ ãýìòýæ, àðòðîç ¿¿ñíý.• Öóñã¿éäëèéí õàì øèíæ (Comportment ñèíäðîì )èëýðíý• ºâäºãíèé ¿åýð òýíõëýã ¿åýð òýíõëýã õàçàéæ õîëáîîñóóä ãýìòýíý.• ßñíû õóóðàì÷ ¿å ¿¿ñíý

Ýì÷èëãýý



• ºâäºëò íàìäààõäàà õóãàðëûí çàâñàð õóðñàí öóñàíãàðò íü íîâîêàéíû óóñìàë 1 %20 ìë ýñâýë 1 % ëèäîêàéí 10 ìë õýñãèéí ìýäýý àëäóóëàëò õèéíý.

• ªâäºã, øèëáý, òàâõàéí ¿åèéã îðîëöóóëàí ñòàíäàðòûí òýýâðèéí ÷èã ýñâýë ãàðûí äîð ìàòåðèàë àøèãëàí (áººðºíõèé ìàòåðèàë àøèëàæ áîëîõã¿é) ÷èã òàâüæ òýýâýðëýíý

Ýâèéí áîëîí ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý õèéíý.

• Çºðººã¿é õóãàðàëä ýõíèé 14 õîíîãò ãºëòãºíºí àðàâ÷ òàâèí õàâàí áóóñíû äàðàà ºâäºã, øàãàéí ¿å îðîëöóóëàí áèò¿¿ ãºëòãºíºí áîîëò õèéíý.

• Compor-tment ñèíäðîìáí ¿åä ýõíèé 2-4 öàãèéí äîòîð ýðò ôàñöèî-òîìèÿ õèéõ

Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý

• Õóãàðëûí áàéäëààñ õýñýã÷ëýí 2 ñàðààñ 3-4 ñàðààñ á¿ðýí à÷ààëàë ºãíº.




3.6 ØÀÀÍÒ ×ªÌªÃÍÈÉ ÃÀÍÄÀÍ ÕÝÑÃÈÉÍ ÕÓÃÀÐÀË

Ìþëëåðûí ÀÎ àíãèëàë

42À. Ýíãèéí õóãàðàë /òàøóó, ìóøãèðñàí, õºíäëºí/

42Â. Øààíòàã õýëáýðò 1-2 ñýëòýðõèéòýé õóãàðàë,äýýä äîîä õóãàðëûí ¿ç¿¿ð õ¿ðýëöýæ áàéíà.

42Ñ. Îëîí ñýëòýðõèé, áÿöàðñàí, õî¸ð÷èëñîíõóãàðõàé äýýä, ¿ç¿¿ð õ¿ðýëöýýã¿é

Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý

¯çëýãò• ªâäºëò• Øèëáýíèé õýëáýð ä¿ðñ àëäàãäàíà• ßñíû õàâèðàõ ÷èìýý èëýðíý.• Ìº÷ áîãèíîñîõ þìóó óðòñàíà• ¯åíèé õóãàðàëä ãåìàðòðîç ¿¿ñíý.• ¯éë àæèëëàãàà àëäàãäàæ ýìãýã õºäºëãººí èëýðíý.• Øèëáýíèé òýíõëýã õàçàéíà.• Èõýâ÷èëýí àðüñ ãýìòýæ èë õóãàðíà.

Øèíæèëãýý• Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý õèéõ• Êîàãóëàãðàìì• Îéðîëöîîõ àëü íýã ¿åèéã îðîëöóóëàí ýãö õàæóó ÷èãëýëýýð

øèëáýíèé ðåíòãåí çóðàã àâíà




Õ¿íäðýë

• Öóñã¿éäýëòèéí õàì øèíæ • Øèëáýíèé ã¿í âåíèéí ñóäñàíä òðîìáîýìáîëè ¿¿ñ÷ áîëíî• Õóóðàì÷ ¿å • Çàðèìäàà Õààÿà N.peroneus À. tibalis ãýìòýíý.

Ýì÷èëãýý




• ªâäºã, øèëáý, òàâõàéí ¿åèéã îðîëöóóëàí ñòàíäàðòûí òýýâðèéí ÷èã ýñâýë ãàðûí äîð ìàòåðèàë àøèãëàí (áººðºíõèé ìàòåðèàë àøèëàæ áîëîõã¿é) ÷èã òàâüæ òýýâýðëýíý

Ýâèéí áîëîí ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý õèéíý.Áèò¿¿ õóãàðëûí ¿åä;

À.ßñíû òàòëàãà õèéíý1. <7°varus, valgus2. <10° óðàãø, àð òèéø3. <5°ðîòàöèÿ4. <1 ñì áîãèíîñîëòîé.

Á. Èë õóãàðëûí ¿åä (Ãóñòèëî Àíäåðñîíû àíãèëàëààð);Òîãòâîðã¿é çºðººòýé õóãàðëûí ¿åä;

• Ãàäíà áýõëýã÷ Èëëèçàðîâ, áîëîí Îðòîïåêñ àïïàðàò òàâèíà.

Comportment ñèíäðîìûí ¿åä ôàñöèîòîìèÿ õèéíý.


¯åýð õºäºëãººí õèéõ, à÷ààëàë ºãºõäºº;• Ãàäíà áýõëýã÷ Èëëèçàðîâ, áîëîí Îðòîïåêñ àïïàðàò 4- 7 õîíîã• Ò¿ãæýýò õàäààñ áèò¿¿ àðãààð òàâèãäñàí áîë 9-11 õîíîã• ßñíû ãàäíà ìåòàëë ÿëòàñ 3-6 ñàð à÷ààëàë ºãºõ




3.7 ØÈËÁÝ ÄÎÎÄ ÕÝÑÝÃ, ÕÀÂ×ÀÀÐ ßÑÍÛ ÕÓÃÀÐÀË

ÀÎ àíãèëàë

43À ¯å äàéðààã¿é õóãàðàë

43Â Õàãàñ ¿å ð¿¿ îðñîí õóãàðàë

43 Ñ ¯å á¿òýí äàéðñàí íèéëìýë õóãàðàë øèëáý òàâõàéí ¿åèéíãýìòýë ÀÎ àíãèëàë

44À Ãàäíà äîòîð õàâ÷ààð õóãàð÷ àëü íýã ñèíäåñ òàñðààã¿é

44Â Äîòîð õîëáîîñ òàñàðñàí ñèíäåìîç òàñàðñàí fibular õóãàðàë ñèíäîìåç äàéðíà.

44Ñ Íèéëìýë õóãàðàë





¯çëýãò• ªâäºëò• ¯åíèé õýëáýð ä¿ðñ àëäàãäàíà• ßñíû õàâèðàõ ÷èìýý èëýðíý.• Ãåìàðòðîç ¿¿ñíý.• ¯éë àæèëëàãàà àëäàãäàæ ýìãýã õºäºëãººí èëýðíý.• Ìº÷íèé òýíõëýã õàçàéíà.• Çººëºí ýä èë¿¿òýé ãýìòýæ, õàâàí íÿöðàë èõòýé áàéíà.• Ïðîíàöèîíûå – àääóêöèîííû õýëáýðèéí õóãàðàë èëýðíý.• Ñóïðèíàöèîííûå àääóêöèîííû õýëáýðèéí õóãàðàë èëýðíý• Ðîòàöèîííûå /ýâåðèîííûå/ õýëáýðèéí õóãàðàë èëýðíý

Øèíæèëãýý• Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý õèéõ• Êîàãóëàãðàìì• Øàãàé, øèëáý òàâõàéí ¿åýð øèëáý ÿñíû äîîä õýñãèéã îðîëöóóëàí

ýãö õàæóó ÷èãëýëýýð øèëáýíèé ðåíòãåí çóðàã àâíà

Õ¿íäðýë• Øàãàéí ÿñíû äîòîð, óðä çàõûí ìºãººðñ ãýìòýíý.• Àðüñ çººëºí ýäèéí ¿õæèë ¿¿ñ÷ áîëíî.• Îñòåîìèýëèò, ¿åíèé ¿ðýâñýë • Àðòðîç• Õóóðàì÷ ¿å




Ýì÷èëãýý




• Øèëáý, òàâõàéí ¿åýð ºâäºã õ¿ðòýë ñòàíäàðòûí òýýâðèéí ÷èã ýñâýë ãàðûí äîð ìàòåðèàë àøèãëàí (áººðºíõèé ìàòåðèàë àøèëàæ áîëîõã¿é) ÷èã òàâüæ òýýâýðëýíý

Ýâèéí áîëîí ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý õèéíý.Ýâèéí ýì÷èëãýýã äàðààõ òîõèîëäîëä õèéíý

- À õýëáýðèéí õóãàðëóóä- Äèàáåòòýé ºâ÷òºíä- Øèëáýíèé öóñíû ýðãýëòèéí õÿìðàë- Øèëáýíä ìýäðýë òýæýýëèéí õÿìðàëòàé

øàðõòàé áîë- ¯åíèé ¿ðýâñýëòýé

(Áèò¿¿ çàñàëòûã 2 óäàà õèéæ áîëíî.

Ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý;

• Â, Ñ õýëáýðèéí ãýìòýë

• Øààíò ÷ºìºã ýïè, ìåòàôèçûí óðä, àðûí çàõ ãýìòýæ òàñàðñàí ¿åíèé ãàäàðãóóíû 1/3 õàìàðñàí

• Çºâ áèø áîðîîëñîí áîðîîëîîã¿é óæèã õóãàðàë

• À õýëáýð îâàíû ãîãöîî òàâèíà.

• Â õýëáýð øàõàã÷ øðóïï òàâèíà.


• 6-8/7 õîíîîä à÷ààëàë ºã÷ õºäºëãººíèéã èäýâõèòýé õèéëãýíý.




4. ÄÝÝÄ Ìª×ÄÈÉÍ ÃÝÌÒÝË

ÒîäîðõîéëîëòØóóä áà øóóä áóñ ìåõàíèê øàëòãààí ìºí ºâ÷ëºëèéí óëìààñ ýãýì, äàëíû ÿñ, àòãààë, øóó, áîãò ÷ºìºã õóãàð÷, ìóëòàðñíààñ äýýä ìº÷äèéí òóëãóóð áîëîí õºäºëãººíèé á¿ðýí á¿òýí áàéäàë àëäàãäàë õýëíý.

4.1 ÝÃÝÌÍÈÉ ÕÓÃÀÐÀË

Àíãèëàë• Á¿ëýã I. 1/3 äóíä ò¿âøèíä õóãàðíà.

• Á¿ëýã II. 1/3 ãàäíà /12-15%/ óã á¿ëãèéã 3 õýëáýðò õóâààíà.

- Çºðººã¿é- Ýãýì äàëíûáàãà øîíòîíãèéíõîëáîîñ òàñàðñàí- ¯å äàìæèæ ãýìòñýí

• Á¿ëýã III. 1/3 äîîãóóð /5-6%/ ýíý á¿ëýã 3-í õýëáýðò õóâààãäàíà.I. Õýëáýð áàãà çºðººòýéII. Õîëáîîñ òàñàðñàíIII. ¯å äàéðñàí




Îíîøëîãîî, ýì÷èëãýý• Öýýæ ìºðººð øàõàãäàõ, äàðàãäàõ, ãàðàà àëäàëæ, øóóä õ¿÷ýýð ¿éë÷ëýõ

¿åä õóãàðäàã.• ªñâºð íàñíû õ¿¿õýä, ýðýãòýé÷¿¿äýä èõýâ÷ëýí òîõèîëäîíî.• Õààÿà øóóä öîõèëòîîñ ¿¿ñíý.• Èõýâ÷ëýí øóóä áèø ìåõàíèçìààñ• Ãàäíà /3 õóãàðàë ýëáýã òîõèîëäîíî.• Õàâàí • ªâäºëò• Íºãºº ãàðààð öýýæèíäýý øàõàæ áàðüñàí• ßñíû õàâèðàõ ÷èìýý• Ýìãýã õºäºëãººí • Ìºð áîãèíîññîí Øèíæèëãýý• Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý õèéõ• Êîàãóëàãðàìì• Ýãýìèéã ýãö ÷èãëýëýýð ìºð, ºâ÷¿¿ ýãýìèéí ¿åèéã îðîëöóóëàí ðåíòãåí

çóðàã àâíà Õ¿íäðýë• Ò õàâèðãà õóãàðàõ• Ìºðíèé ìýäðýëèéí ñ¿ëæýý, ýãýì äîîðõè ñóäàñ ãýìòýíý • Àðüñàà öîîëîõ• ßñíû õóóðàì÷ ¿å ¿¿ñíý• Èë õóãàðëûí ¿åä îñòåîìèýëèòýýð õ¿íäýð÷ áîëíî.

Ýì÷èëãýý


• Ýãýìíèé õóãàðëûí çàâñàð 1 10 ìë õ¿ðòýë Íîâîêàéí ýñâýë 1 5 ìë ëèäîêàéíûã ààæèì òàðèíà.

• Õóãàðõàéã çàñàæ ýâë¿¿ëýõäýý 2 äàëûã îéðòóóëàí àðàãø òàòàæ õóãàðëûã èëæ, ýâë¿¿ëýí 8 òîî õýëáýðèéí áîîëò õèéíý.

• Õ¿íäðýëòýé õóãàðàë áîë òýýâýðëýëòýíä áýëòãýýä èõ áèåòýé ãàðûã áýõýëñýí “Äåçî” áîîëò õèéíý

• Ýãýìíèé õóãàðõàéã çàñàæ 8 òîî õýëáýðèéí áîîëò õèéíý

• Ýâèéí àðãààð ýì÷ëýõ íü “àëòàí ñòàíäàðò” þì.

Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý• 6-8/7 õîíîîä ìºðººð õºäºëãººí, à÷ààëàë ºãºõ.




4.2 ÄÀËÍÛ ÈÕ ØÎÍÒÎÍ ÝÃÝÌÍÈÉ ¯ÅÍÈÉ ÃÝÌÒÝË

Àíãèëàë

Õýëáýð I Õýëáýð II

Èõ øîíòîí, ýãýì õîëáîîñ ñóíàõ Ýãýì, èõ øîíòîíãèéí õîëáîîñ òàñàðñàí

Õýëáýð III Õýëáýð IV

Èõ, áàãà øîíòîí ýãýìèéí õîëáîîñ Àðàãø ìóëòàðñàí òàñàðñàí

Õýëáýð V Õýëáýð VI

Äåëüò áîëîí òðàïåö áóë÷èí ð¿¿ Äîîøîî ìóëòðàëøèãäýæ çºðºº èõòýé


• ªâäºëò• Çººëºí ýä íÿöàð÷, õºõºð÷, õàâäñàí áàéíà.• Ìºðíèé ¿åýð õºäºëãººí õÿçãààðëàãäàíà




• “Ôîðòåíü ÿííîé êëàâèùñå” ìóëòðàë çàñàãäààä ýðãýýä ìóëòðàõ øèíæ òýìäýã èëýðíý.

• Ýãýì, äàëíû èõ øîíòîí èæèë áèø ò¿âøèíä áîëíî.

Øèíæèëãýý• Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý õèéõ• Ýãýì, äàëíû èõ øîíòîí, ýãýìíèé ¿åèéã îðîëöóóëàí ýãö ÷èãëýëýýð

ðåíòãåí çóðàã àâíà.Õ¿íäðýë

• Ýãýìèéí õóãàðàëòàé õàâñàðíà.• Àðòðîç ¿¿ñíý.

Ýì÷èëãýý


• 1 ð õýëáýðèéí ¿åä ºâ÷èí íàìäààõ ýì óóëãààä “Äåçî” áîîëò 14 õîíîã õèéíý.

• II õýëáýðèéí ¿åä ýâèéí ýì÷èëãýý õèéíý.


• 5-6/7 õîíîîä õºäºëãººí õèéíý.




4.3 ÀÒÃÀÀË ×ªÌªÃÍÈÉ ÄÝÝÄ ÕÝÑÃÈÉÍ ÕÓÃÀÐÀË

ÀÎ àíãèëàëÑ11À

Ñ11Â

Ñ11Ñ

Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý• Õèæýýë íàñíû õ¿ì¿¿ñò èë¿¿ òîõèîëäîíî.• Ìºð, ãàðûã äàðæ óíàõàä ýíý õóãàðàë ¿¿ñíý.• Èõ, áàãà òîâãîð òàñàðñàí íèéëìýë ãýìòýë èë¿¿òýé òîõèîëäîíî.• Ìºðíèé ¿åýð õàâàí èõòýé, çººëºí ýä íÿöàð÷ ãýìòñýí áàéíà.• Òýìòýðýõýä ºâäºíº.• ßñíû õàâèðàõ ÷èìýý ñîíñîãäîíî.• ªâ÷òºí ìº÷èéã áèåäýý øàõàæ íààëäóóëñàí áàéäàëòàé áàéíà.

Øèíæèëãýý• Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý õèéõ• Ìºðíèé ¿åèéã îðîëöóóëàí ýãö õàæóó ÷èãëýëýýð ðåíòãåí çóðàã

àâíà.

Õ¿íäðýë• N.axillaris ãýìòýõýä áóãàëãàíû äýýä ãóðàâíû ò¿âøèíä ìýäðýõ¿é

àëäàãäàíà.• À.axillaris ãýìòýæ áîëíî.• Ìºðíèé ìýäðýëèéí ñ¿ëæýý ãýìòýæ áîëíî.




• 2 òîëãîéò áóë÷èíãèéí øºðìºñ ãýìòýæ áîëíî.• V.cephalica ãýìòýæ áîëíî.• ×ºìºãíèé òîëãîé ¿õæèíý.

Ýì÷èëãýý


• Õóãàðëûí çàâñàð çàâñàð 1 20 ìë õ¿ðòýë Íîâîêàéíû óóñìàë òàðèíà.

• Ãàðûã öýýæòýé áýõýëñýí “Äåçî” áîîëò õèéíý

• Çºðººã¿é õóãàðàëä ìºðíèé ¿åèéã îðîëöóóëàí ãºëòãºíºí áîîëò áóþó “Îðòîôèêñ” áýõýëãýý õèéíý.

• À2, À3, Â1 õóãàðàëä áèò¿¿ çàñàëò õèéæ, ãºëòãºíºí áýõýëãýý õèéíý.

• 70 ààñ äýýø íàñòàé õ¿íä õóãàðëûí ò¿âøèíä õýñãèéí ìýäýý àëäóóëàëò õèéãýýä ñóãàíä íü òîõèðñîí ýâ¿¿ð õèéæ òîõîûí ¿åýð íóãàëñàí áàéðëàëä ãóðâàëæèí àë÷óóðààð ãàðûã ñîéëò õèéæ ýíý áàéðëàëä èäýâõèòýé áîñãîæ ÿâóóëæ çºðººã ãàðãàõ îðîëäëîãî õèéíý.


• Øºðãººð áýõýëñýí áîë 6-6/7 õîíîîä øºðãèéã àâ÷ õºäºëãººí õèéëãýíý• 6-8/7 äîëîî õîíîîä ãàðò á¿ðýí à÷ààëàë ºãíº.• 8-12 ñàðûí äàðàà ìåòàëë áýõýëãýýã àâíà.




4.4 ÀÒÃÀÀË ×ªÌªÃÍÈÉ ÃÀÍÄÀÍ ÕÝÑÃÈÉÍ ÕÓÃÀÐÀË

ÀÎ àíãèëàë

Ñ12À

Ñ12Â

Ñ12Ñ


• Èõýâ÷ëýí õºíäëºí, ìóøãèðñàí, õààÿà ñýëòýðõèéòýé õóãàðàë• Ìº÷ áîãèíîñîíî.• Õýëáýð ä¿ðñ àëäàãäàíà.• ªâäºëò• ßñíû õàâèðàõ ÷èìýý• Õàâàíòàé

Øèíæèëãýý• Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý õèéõ• Õóãàðëûí îéðîëöîî ¿åèéã îðîëöóóëàí ýãö õàæóó ÷èãëýëýýð

ðåíòãåí çóðàã àâíà.• Êîàãóëàãðàìì




Õ¿íäðýë

• A.brachines ãýìòýæ áîëíî.• Èõýâ÷ëýí ãàíäàí õýñãèéí äîîä ò¿âøèíä õóãàðàõàä n.radiales

ãýìòýæ ñàðâóó óíæèíà.• ßñíû õóóðàì÷ ¿å ¿¿ñíý

Ýì÷èëãýý


• Õóãàðëûí çàâñàð 1 10 ìë õ¿ðòýë Íîâîêàéí ýñâýë 1 5 ìë ëèäîêàéíûã ààæèì òàðèíà.

• Ãàðûã öýýæòýé áýõýëñýí “Äåçî” áîîëò õèéõ ýñâýë ìºð òîõîéí ¿åèéã îðîëöóóëàí ñòàíäàðò ÷èã òàâèíà

• Çºðººã¿é õóãàðàëä ìºðíèé ¿åèéã îðîëöóóëàí ãºëòãºíºí áîîëò áóþó “Îðòåç” áýõýëãýý õèéíý.

• À1, À2, Â1õóãàðëûí ¿åä ìºðèéã áàãà çýðýã äàâóóëñàí ãºëòãºíºí àðàâ÷ òàâüæ, òýíõëýã äàãóó 10-12 õîíîã ãàðûã óíæóóëàí çºðººã ãàðãàõ îðîëäëîãî õèûæ ýì÷èëíý..

• Â1, Â2 õóãàðëûí ¿åä øàõàëòòàé ìåòàëë ÿëòàñ òàâèíà.

• Ñàðâóó óíæñàí ¿åä ÿàðàí ìýñ çàñàë õèéõã¿é.




4.5 ÀÒÃÀÀË ×ªÌªÃÈÍÉ ÄÎÎÄ ÕÝÑÃÈÉÍ ÕÓÃÀÐÀË

ÀÎ àíãèëàë

13À ¿åíèé ãàäíà õóãàðàë

13Â ¿å õýñýã÷ëýí äàéðñàí õóãàðàë

13Ñ ¿åíèé á¿ðýí íèéëìýë õóãàðàë




Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý• Òîõîé ¿åýð íóãàëàõ, òýíèéõ áàéðëàëä óíàõàä èõýâ÷ëýí òîõèîëäîíî• ªâäºëò• Õàâàí• ßñíû õàâèðàõ ÷èìýý• Òîõîéí ¿åíèé èäýâõèòýé õºäºëãººí àëäàãäàíà.• Àëãà òîñîõ áàéðëàëä øóóã áèåäýý øàõàæ áàðüñàí áàéäàëòàé áàéíà..• ¯åíèé ãàäíà õóãàðàëä ãþòåðà-ûí ãóðâàëæèí òîäîðõîéëîãäîíî.

Øèíæèëãýý• Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý õèéõ• Òîõîéí ¿åýð áóãàëãàíû äîîä õýñãèéã îðîëöóóëàí ýãö, õàæóó ÷èãëýëýýð

ðåíòãåí çóðàã àâíà.• Êîàãóëàãðàìì

Õ¿íäðýë• Øóóíû ìýäðýë ãýìòýõýä ñàðâóó óíæèíà.• Áóãàëãàíû àðòåðè ãýìòýõ• Comportment ñèíäðîì ÿëàíãóÿà õ¿¿õäýä èë¿¿ òîõèîëäîíî.• ßñíû õóóðàì÷ ¿å ¿¿ñíý• Îñòåîìèýëèò

Ýì÷èëãýý


• Õóãàðëûí çàâñàð 1 10 ìë õ¿ðòýë Íîâîêàéí ýñâýë 1 5 ìë ëèäîêàéíûã ààæèì òàðèíà.

• Ãàðûã öýýæòýé áýõýëñýí “Äåçî” áîîëò õèéõ ýñâýë òîõîéí ¿åèéã îðîëöóóëàí ìºð õ¿ðòýë ñòàíäàðò ÷èã òàâèíà.

Ýâèéí ýì÷èëãýý

• Çºðºº áàãàòàé, áèò¿¿ çàñàëò õèéæ õóãàðõàé òîãòâîðã¿é áîë ¿å äàìæóóëàõ-ã¿éãýýð øºðãººð áýõýëãýý õèéæ, ãºëòãºíºí óðò àðàâ÷èéã ìºð õ¿ðòýë òàâèíà

• Áèò¿¿ çàñàëòààð çàñàãäààã¿é, õ¿íäðýëã¿é õóãàðëûã èë àðãààð çàñàæ øºðãººð áýõýëíý.

Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý• Õ¿¿õýä íàñíû áàéäëààñ 7-21 õîíîãò èäýâõèòýé õºäºëãººí òîõîéí ¿åýð õèéíý• Íàñàíä õ¿ðýãñäýä 6-8/7 õîíîîä èäýâõèòýé õºäºëãººí òîõîéí ¿åýð õèéíý.




4.6 ÒÎÕÎÉÍ ¯ÅÍÈÉ ÌÓËÒÐÀË

Àíãèëàë

1. Àðàãø èõýíõè òîõèîëäîëä 2. Óðàãø

3. Ãàäíà 4. Äîòîð

5. Çàëàà ÿñ 6. Øóó ÿñ

Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý• Òîõîéí ¿åýð òýíýãýð áàéðëàëä óíàõàä èõýâ÷ëýí 10-20 íàñàíä • Òîõîéí ¿åýð íóãàëñàí ýñâýë òýíýãýð áàéðëàíà.• Èäýâõèòýé, èäýâõèã¿é õºäºëãººí á¿ðýí àëäàãäàíà.• Àòãààë ÷ºìºãíèé áóëóó, çàëàà ñýðòýí, øóóíû òîëãîé òóñäàà

òýìòðýãäýíý• Ãþòåðà-ãóðâàëæèí àëäàãäàíà.




Øèíæèëãýý• Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý õèéõ• Òîõîéí ¿åýð øóó, øóóíû ÿñíû äýýä õýñýã, àòãààë ÷ºìºãíèé äîîä

õýñãèéã òóñ òóñ îðîëöóóëàí ýãö, õàæóó ÷èãëýëýýð ðåíòãåí çóðàã àâíà.

Õ¿íäðýë• Äóíäûí øóóíû òîõîéí ìýäðýë ãýìòýíý.• Áóãàëãàíû àðòåðè ãýìòýíý.• Comportment ñèíäðîì• Õóãàðàë, ìóëòðàë õàì• Õîæóó ¿å õºäºëãººíã¿é áîëíî.

Ýì÷èëãýý


• Òîõîéí ¿åíä 1 10 -20 ìë õ¿ðòýë Íîâîêàéí ýñâýë 1 5-10 ìë ëèäîêàéí õèéæ ìýäýý àëäóóëàëò õèéí ìóëòðàëûã çàñàæ òîõîéí ¿åýð 90 ãðàäóñ íóãàëñàí áàéäàëä 21 õîíîã ãºëòãºíºí àðàâ÷ òàâüæ ºãíº.

• Õóãàðàë ìóëòðàë áàéâàë õýñãèéí ìýäýý àëäóóëàëò õèéæ ÷èã òàâèàä äàðààãèéí øàòëàë ðóó øèëæ¿¿ëíý


• Òîõîéí ìóëòðàëûã öàã àëäàëã¿é çàñíà.

• Òîõîé ¿åýð 90° íóãàëæ 21 õîíîã ãºëòãºíºí àðàâ÷ òàâèíà


• 3 äîëîî õîíîîä èäýâõòýé õºäºëãººí õèéíý.




4.7 ØÓÓ ßÑÍÛ ÒÎËÃÎÉÍ ÕÓÃÀÐÀË

Àíãèëàë/Ìàñîíû/

I õýëáýð II õýëáýð

Çºðººã¿é õóãàðàë Çàõëàæ õóãàðñàí çºðººòýé

III õýëáýð IV õýëáýð

Áÿöàðñàí õóãàðàë Õóãàðàë ìóëòðàë


• Ãàðûã òýíèéëãýñýí áàéðëàëä óíàõ• Òîõîéí ¿åýð õàâàí, öóñ õóðíà.• ¯åýð èäýâõèòýé, èäýâõèã¿é õºäºëãººí àëäàãäàíà.• ¯åíèé õýëáýð ä¿ðñ àëäàãäàíà.

Øèíæèëãýý• Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý õèéõ• Òîõîéí ¿åýð øóó, øóóíû ÿñíû äýýä õýñýã, àòãààë ÷ºìºãíèé äîîä

õýñãèéã òóñ òóñ îðîëöóóëàí ýãö, õàæóó ÷èãëýëýýð ðåíòãåí çóðàã àâíà.




Õ¿íäðýë- Øóóíû ìýäðýë ãýìòýæ ñàðâóó óíæèõ- ÕÒîõîéí ¿åýð õºäºëãººí õÿçãààðëàãäàíà.- ¯åíèé òýíõëýã ººð÷ëºãäºíº.

Ýì÷èëãýý


• ªâ÷èí íàìäààõ ýì óóëãààä ñàðâóóíû äóíä õýñãýýñ áóãàëãàíû äóíä õýñýã õ¿ðòýë ÷èã òàâèíà

Íýãä¿ãýýð õýëáýðò ýâèéí ýì÷èëãýý

• Õýñýã ãàçðûí ºâäºëò íàìäààõ òàðèà õèéõ

• Àëãà òîñîõ, õºìðºõ äóíäàæ áàéðëàëä ãºëòãºíºí àðàâ÷ òàâèõ.

• Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý

• Ýðò õºäºëãººíä îðóóëàõ


2 – 3 äîëîî õîíîãò õºäºëãººíä îðóóëíà




4.8 ÁÎÃÒ, ØÓÓ ßÑÍÛ ÃÀÍÄÀÍ ÕÝÑÃÈÉÍ ÕÓÃÀÐÀË, ÌÓËÒÐÀË

Àíãèëàë 22.À

Áîãò ÷ºìºãíèé òºãñãºë ìóëòàð÷, øóó ÿñ õóãàðàõ /ãàíåàööè/

Ýíãèéí íýã, õî¸ð ÿñíû õóãàðàë, øóóíû òîëãîé ìóëòàð÷, áîãò ÷ºìºã õóãàðàõ /ìîíòåäæ/ I II

60% óðàãø ìóëòàðíà 15% àðàãø ìóëòàðíà. III

20% óðàãø õàæóó 5% óðàãø ìóëòàð÷, ulna, radialis ÿñ õóãàðíà.

22B. Øààíò õýëáýðèéí ñýëòýðõèéòýé 22Ñ. Íèéëìýë õóãàðàë





• ªíäðººñ óíàõ, øóóä öîõèãäîõ çýðýã òîõèîëäîëä áóþó àëãà õºìðºõ áàéäàëä øóóä ÿñíû òîëãîé ìóëòàð÷ òîõîé ÿñíû äýýä õýñýãò õóãàðíà. /ìîíòåäæèéí õóãàðàë/

• Àëãà òîñîõ áàéðëàëä áîãò ÷ºìºãíèé ìóëòàð÷, øóó ÿñíû ãàíäàí õýñýãò õóãàðíà. /ãàëåàööèéí õóãàðàë/

• ªâäºíº• Õýëáýð ä¿ðñ àëäàãäàíà.• Àëãà òîñîõ, õºìðºõ õºäºëãººí àëäàãäàíà.

Øèíæèëãýý

• Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý õèéõ

• Òîõîéí ¿åýð øóó, øóóíû ÿñûã á¿òíýýð íü òãààë ÷ºìºãíèé äîîä

õýñãèéã òóñ òóñ îðîëöóóëàí ýãö, õàæóó ÷èãëýëýýð ðåíòãåí çóðàã

àâíà.

Õ¿íäðýë

• Øóó, áîãòíû äóíä ìýäðýë ãýìòýõ

• Áîãò ÷ºìºãíèé õàì õóãàðëûí 20%-ä íü Comportment ñèíäðîì /

n.medianus èë¿¿ ãýìòýíý/

• Áîðîîëîëò óäààøèðíà

• ßñíû õóóðàì÷ ¿å ¿¿ñýõ

• Áîãò ÷ºìºã çººëºí ýä ÿäìàã ó÷èð èë õóãàðàë ýëáýã

• Èë õóãàðàë îñòåîìèýëèòýýð õ¿íäðýõ




Ýì÷èëãýý


• Ýìèéí áîëîí õýñãèéí ºâ÷èí íàìäààã÷ õýðýãëýýä ñàðâóóíû äóíä õýñãýýñ áóãàëãàíû äóíä õýñýã õ¿ðòýë ÷èã òàâèàä äàðààãèéí øàòëàëä èëãýýíý


• Çºðººã¿é áîë ãºëòãºíºí àðàâ÷ òàâèàä 8-12/7 õîíîã

• Çºðººòýé áîë áèò¿¿ çàñàëò õèéíý.

• Ìîíòåäæèéí õóãàðàëä I, II õýëáýð,10 íàñ õ¿ðòëýõ õ¿¿õäýä ìîíòåäæ, ãàëëåàöèéí ìºí õî¸ð ÿñíû õóãàðàëä 4 äîëîî õîíîã õóãàðëààð õºäºëãººíã¿é áàéëãàõ ãºëòãºíºí àðàâ÷ òàâèíà.

- Ãàíäàí õýñýã äýýä/3 àëãà òîñîõ áàéðëàëä

- Äóíä/3 àëãà òîñîõ, õºìðºõ äóíäàæ áàéðëàëä

- Äîîä/3 àëãà õºìðºõ áàéðëàëä ãºëòãºíºí àðàâ÷ áýõýëãýý õèéíý.


• 6-10 äîëîî õîíîãèéí äàðàà ìº÷èéã èäýâõèòýé õºäºëãººíä îðóóëíà.




4.9 ØÓÓ ßÑÍÛ ÄÎÎÄ ÕÝÑÃÈÉÍ ÕÓÃÀÐÀË

Àíãèëàë

Õóãàðàë Øààíò ÿñ õóãàðàõÁàéõã¿é Áàéãàà

¯åíèé ãàäíà I II¯åí äîòîð radiocarpot ¿å õàìàðñàí III IV¯åí äîòîð radio-ulnar ¿å õàìàðñàí V VI¯åí äîòîð 2 ÿñíû ¿å õàìàðñàí VII VIII

Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý• Ñàðâóóã íóãàëàõ, òýíèéõ áàéðëàëä äàðæ óíàõ• Øóó-áóãóéí ¿åýð ñýðýý áóþó æàä õýëáýðýýð õýëáýð ä¿ðñ àëäàãäàíà.• Õàâàãíàíà, ºâäºíº.• Ñàðâóó, øóó áóãóéí ¿åýð èäýâõèòýé õºäºëãººí àëäàãäàíà.




Øèíæèëãýý• Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý õèéõ• Øóó, áóãóéí ¿å, øóóíû äîîä õýñýã, àëãàíû øèâí¿¿ðèéã îðîëöóóëàí

óðä, õàæóó, àðààñ íü ðåíòãåí çóðàã àâíà.

Õ¿íäðýë- n.medianus, ulnaris ìýäðýë äàðàãäàíà.- radio-ulnar ¿å ìóëòàðíà.- A.radialis ãýìòýíý.- Radio-carpol, radio-ulnar ¿åí¿¿äèéí àðòðîç- Äèñòðîôèÿ çóäåêà

Ýì÷èëãýý


• ªâ÷èí íàìäààõ ýì óóëãààä ñàðâóóíû äóíäààñ òîõîéí ¿å õ¿ðòýë ÷èã òàâèàä äàðààãèéí øàòëàëä øèëæ¿¿ëíý.


- Çºðººã¿é õóãàðàëä àëãàí òàë ðóó 5-10° áàéðëàëä ãºëòãºíºí áîîëò 4/7-5/7 õîíîã

- Çºðººòýé áèò¿¿ çàñàëò õèéæ 5-6 äîëîî õîíîã ãºëòãºíºí áîîëò òàâèíà.

Ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýýÇºðºº çàñàãäààã¿é áîë õóãàðëûã èë àðãààð ýâë¿¿ëæ øºðãººð


• 6-8/7 õîíîã øóó, áóãóéí ¿åýð èäýâõèòýé õºäºëãººí õèéõ• Êàðøíåðèéí øºðºã 4/7 õîíîãèéí äàðàà àâíà.• 6-12 ñàðûí äàðàà ìåòàëë áýõëýã÷èéã àâíà.




5. ÃÀÂÀË ÒÀÐÕÈ, ÍÓÐÓÓ ÍÓÃÀÑÍÛ ÃÝÌÒË¯¯Ä

5.1 ÒÀÐÕÈÍÛ ÄÎÐÃÈËÒ

Øèíæ òýìäýã• Ò¿ð çóóð óõààí àëäàæ áîëíî.• Ãýìòýýä þó áîëñíîî ñàíàõã¿é áîëîõ • Áèå ñóëðàõ, ÷èõ øóóãèõ, òîëãîé ºâäºõ, òàðõè ä¿¿ðýõ, îãèóëæ

áººëæèíº.• Õ¿¿õýä áîë öàðàé öîíõèéæ, õºõºõ çàæèëàõ ¿éëäýë õèéæ

ñóóëãàíà.


• Í¿äíèé àëèìíû ÷è÷ýðõèéëýõ õºäºëãººí èëýðíý. • Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ• Ñóäàñíû ëóãøèëò îëøèðîõ• Äàãçíû áóë÷èíãèéí õºøèíãº, Áðóäçèíñêèé, Êåðíèãèéí øèíæ

èëýðíý.• Òýíöâýðèéí ñîðèë òîä áóñ ÷ àæèãëàãäàíà. • Òàðõèíû-ÝÕÎ øèíæèëãýýíä ººð÷ëºëòã¿é• Íóãàñíû óñ òóíãàëàã, äàðàëò èõýññýí, áàãàññàí, õýâèéí áàéæ

áîëíî.Ýíý øèíæèëãýýã ºâ÷òºíèéã çºâøººðñºí ¿åä îíîøëîãîîã áàòàòãàõûí òóëä õèéíý. Öóñ øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý.

Àâàõ àðãà õýìæýý:- ºâ÷òºíã òàéâàí õýâò¿¿ëýõ áà òîëãîéä ìºñºí æèí òàâèíà.- ÿìàð ÷ òîõèîëäîëä ÀÄ-ã áóóðóóëæ áîëîõã¿é. ÀÄ ñèñò 100ìì.

ì.ó.á-ààñ áóóëãàõã¿é.- Øèíãýí ñýëáýõ:ýõíèé õîíîãò 800-1200ìë (30ìë/êã/õîíîãò) ôèç.

óóñìàë þ¿ëýõ. Äàðààãèéí 2 õîíîãò 800 ìë. Ýíý íü òàðõèíû ýäýä èøåìè ¿¿ñýæ õî¸ðäîã÷îîð ¿õæèë (íåêðîç) ¿¿ñýõýýñ ñýðãèéëíý.

- Ìàííèò /ìàííèòîë/ 15-20 ìèíóòàíä ò¿ðãýí äóñëààð (1ã/êã áèåèéí æèí) ýõíèé ºäºðò

- Ëàçèêñ 1ìã/êã òîîöîîëîí áóë÷èíä òàðèõ 3 ºäºð- ÀÄ áóóðàõ, øîêòîé õàâñàðñàí ¿åä 7.5%-èéí Íàòðè Õëîðèäèéí

óóñìàë ñóäñààð þ¿ëýõ / ãëþêîç, äåêñòðàíààñ äàéëñõèéõ/- Äåêñàìåòàçîí / ìåòèëïðåäíèçîëîí/ èðñýí äàðóé 8ìã ñóäñààð,

öààøèä 6 öàã òóòàì ìºí òóíãààð ýõíèé õî¸ð õîíîãò- Òàéâøðóóëàõ ýì÷èëãýýíä ïàðàöåòàìîë 100-500ìã ºäºðò




3 óäàà óóõ /5-7 õîíîã/ ñåäóêñèí /äèàçåïàì/ 10ìã øèíãýëæ ñóäñààð õîíîãò 2 óäàà, àíàëüãèí 50%-2,

0 áóë÷èíä õîíîãò 3

óäàà- Âèòàìèí , íîîòðîïèê çýðýã ýì÷èëãýýã òàðõèíû äîðãèëòûí õóðö

¿åä õýðýãëýõã¿é.Òàðõèíèé íÿöðàë, öóñ õàðâàëò, õóðàëòûã ¿ã¿éñãýñíèé äàðàà áàðèà çàñàë ýì÷èëãýýã õèéæ áîëíî.

5.2 ÒÀÐÕÈÍÛ ÁÝÐÒÝË ÍßÖÐÀË

Øèíæ òýìäýã• Ò¿ð çóóð áà õýäýí öàã õîíîãîîð óõààí àëäàæ áîëíî. Ýíý íü ºíãºö-

Ñîïîð, ã¿í - Êîìûí áàéäàëòàé áàéíà. • Ãýìòýýä þó áîëñíîî ñàíàõã¿é áîëîõ• Áèå ñóëðàõ, ÷èõ øóóãèõ, òîëãîé ºâäºõ, òàðõè ä¿éðýõ, îãèóëæ

áººëæèíº. • Äóõ õýñãèéí ãýìòëèéí ¿åä ºâ÷òºíä ñýòãýöèéí ººð÷ëºëò èëýðíý. • Òàðõèíû ãîëîìòîò øèíæ¿¿ä èëýðíý.

Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý¯çëýãò:

• Óõààí àëäàëòûã Ãëàçãîãèéí ¿íýëãýýãýýð ¿íýëíý. / Ãëàçãîãèéí ¿íýëãýýã ìýäýýã¿éæ¿¿ëýëòèéí óäèðäàìæààñ ¿çíý ¿¿. /

• Í¿äíèé àëèìíû ÷è÷ýðõèéëýõ õºäºëãººí èëýðíý. • ÀÄ èõñýõ, ñóäàñíû ëóãøèëò îëøðîõ• Äàãçíû áóë÷èíãèéí õºøèíãº, Áðóäçèíñêèé, Êåðíèéãèéí øèíæ

èëýðíý.• Òýíöâýðèéí ñîðèë òîä àæèãëàãäàíà. • Àíèçîêîðè • Í¿¿ðíèé ìýäðýëèéí òºâèéí ñàà• Õºäºëãººíèé áà ìýäðýõ¿éí àëäàãäàë• Ýìãýã ðåôëåêñ èëýð÷• Áèåèéí õàëóóí èõýñ÷ áîëíî.

Øèíæèëãýý• Òàðõèíû-ÝÕÎ ººð÷ëºëòã¿é ýñâýë ýõëýýä ë 3-5 ìì õàçàéæ ¿¿íýýñýý

áàðàã íýìýãäýõã¿é. • Íóãàñíû óñ áóëèíãàðòàé, öóñòàé, äàðàëò ºíäºðññºí, óóðàã

èõýññýí, ä¿ðñò ýëåìýíò¿¿äòýé, Ïàíäûí óðâàë ýåðýã - ãëîáóëèí èõýññýí áàéíà.

• Íóãàñíû øèíãýíèéã ãýìòñíýýñ õîéø 6-12 öàãèéí äàðàà àâ÷




øèíæèëæ áîëîõ áà òàðõèíû äàãç, ñóóðèéí ãýìòýë, öóñàí õóðàà áàéæ áîëçîøã¿é ¿åä ýðñ õîðèãëîíî.

• Òàðõèíû áýðòýë , íÿöðàë èõýâ÷ëýí, ãàâëûí õóãàðàëòàé õàìò òîõèîëäîõ ó÷èð ãàâëûí ðåíòãåí çóðàã 2 òóñãàëààð àâíà.

• Êîìïüþòåðèéí òîìîãðàô-ä øèíæèëãýýãýýð íÿöðàëûí áàéðøèë õ¿ðýýã òîäîðõîéëíî. Òàðõèíû ñýðòýíãèéí òàðõìàë ãýìòëèéí / äèôôóçíîå àêñîíàëüíîå ïîâðåæäåíèå/ ¿åä êîìïüþòåðèéí òîìîãðàô -ä ãîëîìòîä áýðòýë èëðýõã¿é ÷ òàðõè åðºíõèéäºº õýìæýý íü èõýññýí, êëèíèêèéí õóâüä Ãëàçãî 4-5 -ñ äîîø áàéíà.

Àâàõ àðãà õýìæýý:

• Àìüñãàëûí çàìûã ÷ºëººëºõ, øààðäëàãàòàé ¿åä / àñïèðàö, êîì/ èíòóáàö, õèéìýë àìüñãàë

• ªâ÷òºíã òàéâàí õýâò¿¿ëýõ áà 2 äàõ õîíîãîîñ òîëãîé 200-300

ºíäèéëãºñºí áàéäàëòàé õýâò¿¿ëýõ• ßìàð ÷ òîõèîëäîëä ÀÄ-ã áóóðóóëæ áîëîõã¿é. ÀÄ ñèñò. 100ìì.

ì.ó.á-ñ áóóëãàõã¿é.• Øèíãýí ñýëáýõ: Ýõíèé õîíîãò 1.5-2 ëèòð (30ìã/êã/õîíîãò)

ôèçèîëîãèéí óóñìàë þ¿ëýõ. Äàðààãèéí 2 õîíîãò 1-1.5 ëèòð• Ìàííèò /ìàííèòîë/ 15-20 ìèíóòàíä ò¿ðãýí äóñëààð (1ã/êã áèåèéí

æèí) ºäºðò 2 óäàà õèéõ• Ëàçèêñ 1ìã/êã òîîöîîëîí ºäºðò ìºí 2-3 óäàà• ÀÄ áóóðàõ, øîêòîé õàâñàðñàí ¿åä 7.5%-èéí Íàòðè õëîðèäèéí

óóñìàë ñóäñààð þ¿ëýõ / ãëþêîç, äåêñòàí õèéõýýñ çàéëñõèéõ/• Äåêñàìåòàçîí / ìåòèëïðåäíèçîëîí/ èðñýí äàðóé 8ìã ñóäñààð,

öààøèä 6 öàã òóòóàì ìºí òóíãààð ýõíèé õî¸ð õîíîãò• Òàéâøðóóëàõ ýì÷èëãýýíä Ïàðàöåòàìîë 100-150ìã ºäºðò 3 óäàà

óóõ /5-7 õîíîã/, ÃÎÌÊ ýñâýë ñåäóêñèí /äèàçàïàì/ 10ìãøèíýãëæ ñóäñààð õîíîãò 2 óäàà, àíàëüãèí 50%-2,

0 áóë÷èíä õîíîãò 3 óäàà

• Ïåííèöèëèí 2 ñàÿ íýãæýýð áóë÷èíä þìóó ñóäñààð õýâòñýíýýñ õîéø 3 öàãèéí äîòîð õèéæ ýõëýíý. /¯ë òîõèðîõ ¿åä öåôàëîñïîðèíû á¿ëãýýñ/ 3 õîíîã 6 öàãààð

• Âèòàìèí , íîîòðîïèê çýðýã ýì÷èëãýýã òàðõèíû áýðòýë íÿöðàëûí õóðö ¿åä õýðýãëýõã¿é

• Õºäºëãººíèé àëäàãäëûí ¿åä èëëýã, äàñãàë õèéõ, ç¿¿ ýì÷èëãýý õèéæ áîëíî.




5.3 ÒÀÐÕÈ ÄÀÐÀÃÄÀÕ

Øèíæ òýìäýã• Ò¿ð çóóð óõààí àëäñàíû äàðàà ýñâýë óõààíòàé áàéñíàà èäýâõèã¿é

ñààòëûí þìóó õººðëèéí áàéäàëä øèëæèæ òîëãîéí ºâäºëò ýðñ íýìýãäýí îãèóëæ óëìààð óõààí àëäàí êîìûí áàéäàëä îðíî.

• Óõààí àëäàõ ¿åä êëîíèê òàòàëò ºãºõ íü îëîíòîî. • Ãýðýëò ¿åèéí ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà öàãààñ õýäýí õîíîã ÷ áàéæ

áîëíî. • Òàðõèíû ãýìòëèéí ãîëîìòîò øèíæ¿¿ä äàâàìãàé èëýðíý.


• Óõààí àëäàëòûã Ãëàçãîãèéí ¿íýëãýýãýýð ¿íýëíý. • ÀÄ áóóðàõ, èõñýõ, ñóäàñíû ëóãøèëò öººðºõ, àìüñãàëûí ñààòàë

çýðýã òàðõèíû ñóóðèéí ãýìòëèéí øèíæ¿¿ä, äàãçíû áóë÷èíãèéí õºøèíãº, Áðóäçèíñêèé, Êåðíèãèéí øèíæ èëýðíý.

• Òýíöâýðèéí ñîðèëòîä àæèãëàãäàíà. • Àíèçîêîðè, í¿¿ðíèé ìýäðýëèéí òºâèéí ñàà, õºäºëãººíèé áà

ìýäðýõ¿éí àëäàãäàë, ýìãýã ðåôëåêñ èëýðíý. Øèíæèëãýý

• Òàðõèíû-ÝÕÎ 3ìì ò¿¿íýýñ èõ õàçàéæ óëìààð íýìýãäýæ áîëíî. • Íóãàñíû óñ áóëèíãàðòàé, öóñòàé äàðàëò ºíäºðññºí, ýïèäóðàëü

öóñàí õóðààãèéí ¿åä òóíãàëàã áàéíà./ ãýõäýý àëü áîëîõ àâàõààñ òàòãàëçàõ/ Óóðàã , ä¿ðñò ýëåìýíò¿¿ä, Ïàíäûí óðâàë ýåðýã çýðýã íü òàðõèíû áýðòýë, íÿöðàëûã áîäâîë ºíäºð áóñ èõýññýí áàéíà.

• Ãàâëûí ðåíòãåí çóðàã 2 òóñãàëààð àâíà.• Êîìïüþòåðèéí òîìîãðàôûí øèíæèëãýýãýýð öóñàí õóðààí

áàéðøèë, õýìæýýã òîäîðõîéëíî. Îíîø òîäðîõã¿é áîë ñîðèëûí æóðìààð ãàâàë öîîëîõ õàãàëãàà õèéíý.

Àâàõ àðãà õýìæýý:

• Àìüñãàëûí çàìûã ÷ºëººëºõ, øààðäëàãàòàé ¿åä / àñïèðàö,êîì/ èíòóáàö, õèéìýë àìüñãàë

• ªâ÷òºíã òàéâàí õýâò¿¿ëýõ áà 2 äàõ õîíîãîîñ òîëãîé 200-300

ºíäèéëãºñºí áàéäàëòàé õýâò¿¿ëýõ• ßìàð ÷ òîõèîëäîëä ÀÄ áóóðóóëæ áîëîõã¿é. ÑÀÄ 100ìì.ì.ó.á-ààñ

áóóëãàõã¿é• Øèíãýí ñýëáýõ: Ýõíèé õîíîãò 1.5-2 ëèòð (30ìë/êã/õîíîãò)

ôèçèîëîãèéí óóñìàë þ¿ëýõ. Äàðààãèéí 2 õîíîãò 1-1.5 ëèòð• Ìííèò / ìàííèòîë / 15-20 ìèíóòàíä ò¿ðãýí äóñëààð (1ã/êã áèåèéí




æèí) ºäºðò 2 óäàà õèéõ. Ãýìòñýí äàðóé áóþó öóñ àëäàëò õýâýýð ¿åä ìàííèòîë õèéõ íü òàðõèíû õàâàíã óëàì èõýñãýæ áîëîõûã àíõààðàõ

• Ëàçèêñ 1ìã/êã òîîöîîëîí ºäºðò ìºí 2-3 óäàà • ÀÄ áóóðàõ, øîêòîé õàâñàðñàí ¿åä 7.5%-èéí Íàòðè õëîðèäèéí

óóñìàë ñóäñààð þ¿ëýõ /ãëþêîç, äåêñòðàíààñ çàéëñõèéõ• Äåêñàìåòàçîí /ìåòèëïðåäíèçëîí/ èðñýí äàðóé 8 ìã-ààð ñóäñààð,

öààøèä 6 öàã òóòàì ìºí òóíãààð ýõíèé õî¸ð õîíîãò • Òàéâøðóóëàõ ýì÷èëãýýíä Ïàðàöåòàìîë 100-500ìã ºäºðò 3 óäàà

óóõ /5-7 õîíîã/ . ÃÎÌÊ ýñâýë ñåäóêñèí /äèàçåïàì/ 10ìã øèíãýëæ ñóäñààð õîíîãò 2 óäàà, àíàëüãèí 50%-2,

0 áóë÷èíä õîíîãò 3 óäàà

• Ïåííèöèëèí 2 ñàÿ íýãæýýð áóë÷èíä þìóó ñóäñààð õýâòñýíýýñ õîéø 3 öàãèéí äîòîð õèéæ ýõëýíý. / ¿ë òîõèðîõ ¿åä öåôàëîñïîðèíû á¿ëãýýñ/ 3 õîíîã 6 öàãààð

• Öóñ òîãòîîõ àìèíîêàïðîíû õ¿÷èë, âèêàñîë çýðãèéã õèéæ áîëîõ ÷ òîäîðõîé ¿ð ä¿í íü áàòëàãäààã¿é

• Âèòàìèí, íîîðòðîïèê çýðýã ýì÷èëãýýã òàðõèíû äàðàãäëûí õóðö ¿åä õýðýãëýõã¿é

• Õºäºëãººíèé àëäàãäëûí ¿åä èëëýã, äàñãàë õèéõ, ç¿¿ ýì÷èëãýý õèéæ áîëíî.

Ìýñ çàñëûí çààëò :

- Èëýðõèé áà íýìýãäýæ áóé àíèçîêîðè- Óõààí àëäàæ , áðàäèêàðäè èëýðæñýí áà ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íä

àðòåðèéí äàðàëò ºãñºõã¿é áàéõ- Äæåêñîíû áà êëîíèê òàòàëò, óõààí àëäàëò óëàì ã¿íçãèéðýõ- Òàðõèíû-ÝÕÎ -ä 3 ìì -ýýñ äýýø çºðºº ãàðàõ- ÑÒ-íèé õàðèóã ¿íäýñëýõ áà òàðõèíû äóíä á¿ðäýëèéí õàçàéëò

/ ñóáòåíòîðèàëüíûé äèñëîêàöè/ áàéõã¿é ¿åä ìýñ çàñàë õèéõ øààðäëàãàã¿é

- Ãàâàë 1ñì -ñ ã¿í öºìðºõ çýðýãò ãàâëûã öîîëæ, òàðõè äàðàãäëûã ÷ºëººëºõ ìýñ çàñàë õèéíý.




5.4 ÃÀÂËÛÍ ßÑÍÛ ÕÓÃÀÐÀË

Øèíæ òýìäýã• Òàðõèíû äîðãèëò , áýðòýë äàðàãäàëòàé õàìò òîõèîëäîõ ó÷èð èæèë

øèíæ òýìäýã èëýðíý. • Ñóóðèéí õóãàðëûí ¿åä ÷èõ, õàìðààñ öóñ, òàðõèíû øèíãýí

ãîîæèíî. • Õî¸ð í¿äíèé çîâõè æèãä õºõºðñºí - í¿äíèé øèëíèé øèíæ ãàðíà. • Õóãàðëûí ò¿âøèíä õóéõ, àðüñàí äîð öóñ õóðñàí áàéíà.

Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý:• Í¿¿ðíèé, ñîíñãîëûí áà í¿ä õºäºëãºã÷ ìýäðýëèéí ãýìòýë ñóóðèéí

õóãàðëûí ¿åä èõ òîõèîëäîíî.• ×èõíýýñ öóñ èõ, òàñðàëòã¿é ãàðàõ íü ïèðàìèä ÿñíû õóãàðëûã çààõ

áà õýíãýðãèéí óðàãäëûí ¿åä öóñ àìàðõàí òîãòîíî. • Ãàâëûí ðåíòãåí çóðàã 2 áà íýìýëò òóñãàëààð àâíà. • Êîìïüþòåðèéí òîìîãðàô øèíæèëãýý

Àâàõ àðãà õýìæýý: - ÝÌÈÉÍ: Òàðõèíû äîðãèëò , áýðòýë, äàðàãäëûí ¿åèéí

ýì÷èëãýýã õèéíý.- ÝÌÈÉÍ ÁÓÑ: Õýâòðèéí õàòóó äýãëýì, òîëãîéä õ¿éòýí æèí.

×èõíýýñ öóñ, øèíãýí ãàð÷ áàéâàë öýâýðëýæ, õàëäâàð îðîõ àþóë èõ, õîæóó àðàõíîèäèò ¿¿ñ÷ áàéíãà òîëãîé ºâäºõ, óíàæ òàòàõ ¿ëäýö áàéíà. Ñòàöèîíàðò ýì÷èëíý.

5.5 ÃÀÂÀË ÒÀÐÕÈÍÛ ÃÝÌÒÝË

Øèíæ òýìäýã • Òàðõèíû äîðãèëò, áýðòýë äàðàãäàëòàé õàìò òîõèîëäîõ ó÷èð èæèë

øèíæ èëýðíý. • Õàëäâàð îðæ ìåíèíãèò, ýíöåôàëèò áîëæ õ¿íäýðñýí áîë ºíäºð

õàëóóð÷, ã¿í õîðäëîãûí øèíæòýé, äàãçíû áóë÷èíãèéí õºøèíãº ýðñ èëýðíý.

• Èë øàðõ èäýýëæ áààëñàí ¿åä äýýðõè õ¿íäðýë¿¿ä òîõèîëäîíî. Èë øàðõààð òàðõèíû ýä öóõóéñàí - ïðîëàïñ, ãîîæñîí - ïðîòðóçèÿ, ëèêâîðèÿ áàéæ áîëíî.

• Çàðèì òîõèîëäîëä ãýìòñýíýýñ õîéø 1-3 ñàðûí äàðàà òîëãîéí ºâäºëò ýðñ íýìýãäýí ºíäºð õàëóóð÷ ýõýëäýã. Ýíý íü èõýâ÷ëýí òàðõèíû äîòîðõè áóãëàà áàéíà. Áóãëàà ãýð ¿¿ññýí, çàäðààã¿é ¿åä õàëóóðàõã¿é áàéæ áîëíî.




Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý• Îíîøëîõäîî áóãëàà èíöåôàëèò õààíà áàéãààã òîäîðõîéëîõ

õýðýãòýé.• Ãàäíû áèåò: ÿñíû õýëòýðõèé , ñóì çýðýã òàðõèíû ýäèéí ã¿íä

áàéãààã ðåíòãåíèé òóñëàìæòàéãààð òîäîðõîéëíî.• Êîìïüþòåðèéí òîìîãðàô òîäîðõîéëíî. • Íóãàñíû óñûã øèíæëýõýä: áóëèíãàðòàé, äàðàëò èõ, öàãààí ýñèéí

òîî ºíäºð.• Òàðõèíû-ÝÕÎ ãîëîìòîò-áóãëààíû ¿åä õàçàéíà.

Àâàõ àðãà õýìæýý:ÝÌÈÉÍ:

• Òàðõèíû áýðòýë, äàðàãäëûí ¿åèéí ýì÷èëãýý õèéíý. • Ïåíèöèëëèí 4 ñàÿ íýãæýýð 6 öàã òóòàì ñóäñààð öåôàëîñîðèíèé

á¿ëãèéí àíòèáèîòèêòîé õýðýãëýõ áà íóãàñíû õàòãàëòààð 100000 íýãæ íàòðèéí äàâñòàé áåíçèëïåíèöèëëèí ýñâýë êàíàìèöèí 1ìã/êã ºäºð òóòàì õèéíý.

• Òàòðàíãèéí ýñðýã èéëäýñ 3000 íýãæýýð Áåçðåäêèéí àðãààð òàðèõÝÌÈÉÍ ÁÓÑ:

• Õýâðèéí õàòóó äýãëýì, ÿëàíãóÿà áóãëàà áàéãàà íü îíîøëîãäñîí òîõèîëäîëä.

• Èë øàðõûã ÿàðàëòàé öýâýðëýæ, ìýñ çàñëûí àíõäàã÷ öýãöëýëò õèéæ õàëäâàð îðîõîîñ ñýðãèéëýí àðèóí ç¿éëýýð áîîëò õèéíý.

Ìýñ çàñëûí çààëò: • Ãàâëûí öºìºðñºí õóãàðàë• Áóóäàãäñàí ãýìòýë• Òàðõèíû äîòîðõè áà ãàäíàõ áóãëàà.

5.6 Õ¯Ç¯¯, ÑÝÝÐ, Á¯ÑÝËÕÈÉÍ ÍÓÐÓÓÍÛ ÍÓÃÀËÌÛÍ ÕÓÃÀÐÀË, ÌÓËÒÐÀË,

Øèíæ òýìäýã• Òîëãîéãîî õºäºëãºæ ÷àäàõã¿é áóë÷èí õºøèíãº áàéíà. • Íýã òàëûí ìóëòðàëûí ¿åä õ¿ç¿¿ ãèëæèéñýí áàéíà.• Ìóëòðàë çàñàãäñàíû äàðàà ÷ ºâäºëò íýã õýñýã áàéíà.

Îíîøëîãîî, Øèíæèëãýý:• Õóãàðñàí íóãàëìûí òóøàà äàðàõàä ºâäºëò èõýñíý. • Ðåíòãåí çóðàã õ¿ç¿¿íèé á¿õ íóãàëìûã îðóóëàí õî¸ð òóñãàëààð àâíà. • Àìàí õ¿ç¿¿, õàòàí õ¿ç¿¿í ø¿äýðõýã ñýðòýíãèéí õóãàðëûã




îíîøëîõäîî àìûã àíãàéëãàí ðåíòãåí çóðàã àâíà. Àâàõ àðãà õýìæýý: ÝÌÈÉÍ:

• Ïàðàöåòàìîë 500 ìã-ààð ºäºðò 3 óäàà óóõ• Ïåíòàçîöèíû 30ìã-1ìë óóñìàë àðüñàí äîîð òàðèõ /2-3 õîíîã/

ÝÌÈÉÍ ÁÓÑ:• Áàíçòàé îðîí äýýð õýâò¿¿ëýí ÍÀLO – VEST /òèòýìò-õàíòààç/

ñèñòåìèéí òóñëàìæòàé òîëãîéíîîñ òàòàëòûã áºõèéõ þìóó ãýäèéõ áàéðëàëä õèéæ, ìóëòðàë çàñàãäñàíû äàðàà óóë ñèñòåìèéí õàíòààçûã ºìñãºí áýõëýíý. 12-16 äîëîî õîíóóëààä çàõàâ÷ áýõýëãýý õèéíý.

• Õóãàðàë çºðººã¿é , àðûí ñýðòýí äàíãààð õóãàðñàí áîë øóóä çàõàâ÷ áýõýëãýý ºìñãººä ºâ÷èí íàìäààõ ýìèéí áà ôèçèê ýì÷èëãýýíèé äàðàà àìáóëàòîðèîð ýì÷èëíý.

• Íýã òàëûí áà õàãàñ ìóëòðàëûí ¿åä óíòóóëãûí äîð áàðèà çàñàë õèéæ áîëíî.

Ìýñ çàñëûí çààëò: Íóãàëìûí èõ áèå áÿöàð÷, íóãàñàà äàðñàí, ìóëòðàëòàé, íóãàëìûí íóì õóãàð÷ àðûí áýõýëãýýíèé àïïàðàò ãýìòñýí ¿åä íóãàñûã ÷ºëººëºõ, õóãàðàë ìóëòðàëûã çàñàõ, õóãàðëààð õºäºëãººíã¿é áýõëýõ ìýñ çàñàë õèéíý.

5.7 ÑÝÝÐ, ÕÀÐÖÀÃÀ ÍÓÐÓÓÍÛ ÃÝÌÒÝË

Øèíæ òýìäýã• Íóðóóãààð õ¿÷òýé ºâäºõ áà áºõèéõ, õàçàéõàä ºâäºëò èõýñíý. • Íóðóóíû øóëóóí áóë÷èí õºâ÷èð÷ ÷àíãàðñàí áàéíà. /ìîðèí

æîëîîíû øèíæ/ • Ñýýð áºãòèéõ áóþó óóöíû õîòãîð òýãøèðñýí áàéíà.• Õóãàðñàí íóãàëìûí àðûí ñýõòýí àðàãø îâîéñîí, õºäºëãººíòýé ÷

áàéæ áîëíî. • Õýâëèéí áóë÷èí ÷àíãàð÷, ãÿëòàíãèéí öî÷ðîëûí øèíæ çàðèìäàà

ãàðíà. • Àðûí ñýðòýí, íóì õóãàðñàí ¿åä òýð ò¿âøèíä àðüñàí äîîãóóð öóñ

õóðñàí áàéíà.


• Õóãàðñàí íóãàëìûí òóøàà äàðàõàä ºâäºëò èõýñíý. • Õýâòýý áàéðëàëààñ õî¸ð õºëºº ºðãºæ äèéëýõã¿é áà ãàðàà íóðóóí

äîîð íü õèéâýë ºâäºëò èõýñíý.




Øèíæèëãýý• Ðåíòãåí çóðàã õî¸ð òóñãàëààð àâíà. • Íóãàëìûí èõ áèå áèåíèé àðûí õàíà ãýìòñýí ¿åä ÑÒ õèéíý.

Àâàõ àðãà õýìæýý: ÝÌÈÉÍ:

• Ïàðàöåòàìîë500ìã-ààð ºäºðò 3 óäàà óóõ • Ïåíòàçîöèíû 30ìã -1ìë óóñìàë àðüñàí äîð òàðèõ • /2-3 õîíîã 0.5%-èéí íîâîêàéíû 20-30 ìë óóñìàë õóãàðëûí ò¿âøèíä

áóë÷èíä íýâ÷¿¿ëæ òàðèõ. ÝÌÈÉÍ ÁÓÑ:

• Áàíçòàé îðîí äýýð äýðã¿é õýâò¿¿ëíý.• Õóãàðñàí íóãàëìûí òóøàà 10 ñì ºíäºð 15-20 ñì ºðãºí, 40-50 ñì

óðò æèíò¿¿ õºíäëºí õèéæ, 3-4 äîëîî õîíóóëààä ºíäºð ñóãà òàÿãòàé áîñãîíî.

• 8-10 äàõ ºäðººñ íóðóóíû áóë÷èí õºãæ¿¿ëýõ äàñãàë õèéëãýõ• Íàìäààõ ýìèéí áà ôèçèê ýì÷èëãýýíèé äàðàà àìáóëàòîðèîð

ýì÷èëíý.

Ìýñ çàñëûí çààëò: Íóãàëìûí èõ áèå áÿöàð÷, àðûí õàíà íü á¿òýí áàéäëàà àëäñàí, íóãàñàà äàðñàí, ìóëòðàëòàé, íóãàëìûí íóì õóãàð÷ ÷ àðûí áýõýëãýýíèé àïïàðàò ãýìòñýí ¿åä íóãàñûã ÷ºëººëºõ, õóãàðàë ìóëòðàëûã çàñàõ, õóãàöààãààð õºäºëãººíã¿é áýõëýõ ìýñ çàñàë õèéíý.

5.8 ÓÓÖ ÀÕÀÐ Ñ¯¯ËÍÈÉ ÕÓÃÀÐÀË

Øèíæ òýìäýã• Õ¿÷òýé ºâäºõ áà ñóóõ áèå çàñàõàä ºâäºëò èõýñíý.• Àðüñàí äîîãóóð öóñ õóðñàí áàéíà.

Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý: • Õóãàðñàí íóãàëìûí òóøàà äàðàõàä ºâäºëò èõýñíý. • Øóëóóí ãýäýñíèé ¿çëýãýýð äîòîãø öºìºðñºí íü ìýäðýãäýæ

áîëíî. • Ðåíòãåí çóðàã 2 òóñãàëààð àâíà.

Àâàõ àðãà õýìæýý:ÝÌÈÉÍ:

• Ïàðàöåòàìîë 500ìã-ààð ºäºðò 3 óäàà óóõ• Ïåíòàçîöèíû 30ìã-1ìë óóñìàë àðüñàí äîð òàðèõ• /2-3 õîíîã/ 0.5%-èéí íîâêàéíû 10-20ìë óóñìàë 1-2ìë 960-í

ñïèðòòýé õóãàðëûí ò¿âøèíä òàðèõÝÌÈÉÍ ÁÓÑ:

• Öºìºðñºí ¿åä àðüñàíä áàãà ç¿ñëýã õèéãýýä íýã ø¿äýò äýãýýãýýð




ãàäàãø òàòàæ çàñíà. • ªâ÷èí íàìäààõ ýìèéí áà ôèçèê ýì÷èëãýýíèé äàðàà àìáóëàòîðèîð

ýì÷èëíý.

Ìýñ çàñëûí çààëò: ªâäºëò íàìäàõã¿é, õóãàðàë áîðîîëîîã¿é, ìýäðýëèéí ñ¿ëæýý, ÿçãóóðûã äàðñàí ¿åä àõàð ñ¿¿ëèéã àâàõ ìýñ çàñàë õèéíý. ¯ð ä¿í, ýì÷ëýõ õóãàöàà: Ñòàöèîíàðò 2-3 äîëîî õîíîã ýì÷èëíý. Õºäºëìºðèéí ÷àäâàð 1.5-2 ñàðûí äàðàà ñýðãýíý.

5.9 ÍÓÃÀÑÍÛ ÃÝÌÒÝË

Øèíæ òýìäýã• Ãýìòñýí äàðóé òåòðà, ïàðàïëåãè èëýð÷ íóãàñíû á¿õ òºðëèéí

ìýäðýõ¿éí äàìæóóëàëò àëäàãäàõ áà äýýä õÿçãààð íü òîäîðõîé ìýäýãäýõã¿é.

• Õ¿ç¿¿íèé äýýã¿¿ð ãýìòñýí áîë àìüñãàë, ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäàíà.

• Õýä õîíîãèéí äàðàà íóãàñíû öîõèîíîîñ ãàðñàíû äàðàà íóãàñíû ãýìòëèéí õ¿ðýý / õºíäëºí, õàãàñ/ áà ò¿âøèí òîäîðõîé èëýð÷, ñóë ñààæèëò ñïàñòèê ñààãààð ñîëèãäîõ, ðåôëåêñ¿¿ä èõñýõ ýìãýã ðåôëåêñ èëðýõ, íóãàñíû àâòîìàòèçìûí øèíæ ãàðíà. Ýíý ¿åä øýýñ õààãäàæ áàéñíàà çàäãàéð÷ áîëíî. Õ¿íä ãýìòëèéí ¿åä ãýäýñíèé ñààæèëò ò¿ãæðýë, øýýñ öóàñòàé ãàðàõ çýðýã øèíæ òýìäýã èëýðäýã.


• Ìýäðýëèéí öîãö ¿çëýã õèéíý. Øèíæèëãýý

• Íóãàñíû øèíãýíèé õºäºëãººíèéã øàëãàõ: Êâèêåíøòåéíèé áà Óãðåìèéí ñîðèëûã ¿çýæ áîëíî.

• Ðåíòãåí áîëîí êîìüïüþòåð òîìîãðàô, /MRI/ õèéíý. Ýäãýýðèéí ¿íäñýí äýýð íóãàñíû øèíãýíèé äîðãèëò, íÿöðàë, õàëüñàíä öóñ õàðâàõ, äàðàãäàõ çýðãèéã îíîøëîíî.

Àâàõ àðãà õýìæýý: ÝÌÈÉÍ:

• Ïåíòàçîöèíû 30ìã-1ìë óóñìàë àðüñàí äîð òàðèõ /2-3 õîíîã/ • Äåêñàìåòàçîí 8 ìã-ð àëü áîëîõ ýðò õèéæ 6 öàã òóòàì• Ìàííèòîë 10-20%-èéí óóñìàë 500ìë /õîíîãò /5-7õîíîã/ • Ôóðîñåìèä 4 ìë áóë÷èíä




• 10%-èéí êàëüöè ãëþêîíàò âåíèéí ñóäñàíä òàðèõ. /7-10õîíîã/ • Ãåïàðèí 10-20000 íýãæ /ýõíèé õîíîãò/ ñóäñààð áóë÷èíä òàðèõ.• Áåíçèëïåíèöèëèí 1000000 íýãæýýð 4-6 öàãèéí çàéòàé áóë÷èíä

òàðèõ, ¿ë òààðàõ òîõèîëäîëä áóñàä àíòèáèîòèêèéã ñîíãîíî. • ªâ÷èí íàìäààõ òàéâøðóóëàõ ÃÎÌÊ, ñåäóêñèí ñóäñààð òàðèõ• Ïàðàöåòàìîë 100-500 ìã ºäºðò 3 óäàà óóõ. /5-7 õîíîã/ Îâðîãîîñ

ãàðñíû äàðàà ïèðàöåòàì 20%-èéí 5-10 ìë-èéã 0.9%-èéí Íàòðè õëîðèäèéí 200ìë óóñìàëòàé äóñëààð, äèáàçîë, Ïðîçåðèí 1%-1ìë áóë÷èíä, Âèòàìèí Â êîìïëåêñ 2 ìë ñóäñààð áóþó, Àëîý 1-2 ìë àðüñàí äîð òàðèíà.

• Öèñòèò, ïèåëîíåôðèòýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ äàâñãèéã ºäºð á¿ð ôóðàöèëëèíû 1:5000-ûí 400 ìë óóñìàëààð óãààõ.

ÝÌÈÉÍ ÁÓÑ:• ªâ÷òºíèéã ÿëàíãóÿà òîëãîé õ¿ç¿¿ã îãò õºäºëãººíã¿é áýõýëñíèé

äàðàà òýýâýðëýíý. • Õýâòðèéí äýãëýì, õîëãîëòîîñ ñýðãèéëæ, õèéëäýã ãóäàñ, èâýýñ

äýýð õýâò¿¿ëýõ, êàìôîðûí òîñîîð àð÷èæ èëëýã õèéíý. • Áàéíãûí øýýëã¿¿ð òàâèõ áà íóãàñ õ¿íä ãýìòñýí ¿åä øóóä óìäàãíû

äýýã¿¿ð öîîëæ äàâñàãàíä ãóóðñ òàâèíà. • Õºäºëãººíèé áà ìýäðýõ¿éí àëäàãäëûí ¿åä èëëýã, äàñãàë õèéõ,

ç¿¿ ýì÷èëãýý, õèéæ áîëíî.

Ìýñ çàñëûí çààëò:

Íóãàñíû øèíãýíèé õºäºëãººí ñààäòàé, íóãàñ, ìýäðýëèéí ÿçãóóðûã äàðñàí ¿åä íóãàñûã ÷ºëººëºõ, ñïîíäèëîäåç ìýñ çàñàë õèéíý.




6. ÖÝÝÆÍÈÉ ÃÝÌÒÝË

Òîäîðõîéëîëò Öýýæíèé ãýìòëèéí óëìààñ öýýæíèé õºíäèéí ýðõòýíèé á¿òýö, ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäàí óëìààð àìü íàñàíä àþóë ó÷ðóóëàõ èë áîëîí äàëä ãýìòýë ¿¿ñíý.

Øàëòãààí Öýýæíèé èë áîëîí äàëä ãýìòëèéí øàëòãààí:• Õóðö áîëîí èðòýé ¿ç¿¿ðòýé ç¿éëýýð õàòãàãäàõ,

ºíäðººñ óíàõ, Öýýæíèé èë ãýìòë¿¿ä íü ãàäíààñ íü õàðàõàä ýãö èðìýãòýé øàðõ áîëîí öýã òºäèé ç¿éë àæèãëàãäàõ áîëîâ÷ öýýæíèé äîòîðõ ãýìòëèéã èëýðõèéëæ ÷àäàõã¿é .

Öýýæíèé áèò¿¿ ãýìòëèéí øàëòãààí:• öýýæ äàðàãäàõ,öîõèãäîõ ,øàõàãäàõ çýðãýýñ

õàìààð÷ ºâºðìºö õýëáýðèéí õ¿íäðýë ãàðäàãèéí íýã íü ç¿ðõ óóøèã íÿöðàõ ÿâäàë þì. Õàâèðãà õóãàðàõ ¿åä óóøèãíû ýä óðàãäàí ýä ýðõòýíä õèé õóðäàã.

Àíãèëàë 1. Äîòîð íü øàëòãààíààð íü 3 õóâààäàã.• ¯éëäâýðèéí (12.9%)• Çàì òýýâðèéí (21.4%)• Àõóéí (59.1%)

2. Öýýæíèé áèò¿¿ ãýìòýë:• Öýýæíèé õýíõýðöýã ãýìòñýí ãýìòýýã¿é • Äîòîð ýðõòýí ãýìòñýí ãýìòýýã¿é • Ãåìîòîðàêñ ¿¿ññýí / Áàãà, äóíä, èõ/• Ïíåìîòîðàêñ ¿¿ññýí /×èíýðñýí, õàâõëàãò /• Ãåìîïíåìîòîðàêñ ¿¿ññýí

3. Õ¿íäðýëèéí áàéäëààð íü õ¿íäýðñýí áóþó õ¿íäðýýã¿é ãýæ 2 àíãèëíà.

Öýýæíèé ãýìòýëèéí ¿åä èëðýõ åðºíõèé øèíæ¿¿ä• ªâ÷òºí àéæ ñàíäàðñàí áàéíà.• Ãýìòñýí òàëäàà ºâäºëò èõòýé áàéõ áà õºäëºõ àìüñãàë àâàõàä

õ¿÷òýé ºâäºíº.• Àìüñãàëûí ýêñêóðñ õÿçãààðëàãäàíà.• Àëáàäìàë áàéðëàëä áàéíà.• Ãýìòýëòýé òàë àìüñãàëä õîöîð÷ îðîëöîíî.• Àìüñãààäíà.• Àìüñãàë àâàõàä õ¿íä ñààäòàé • Ìº÷äºä áîëîí öàðàéíä õºõðºëò ¿¿ñíý.• Öóñíû ýðãýëòèéí õÿìðàë ãàðíà.Ïóëüñ ò¿ðãýñ÷ ä¿¿ðýëò ìóóäíà.• Öóñòàé öýð ãàð÷ öóñààð õàíèàëãàíà.• Çººëºí ýäýä õèé õóðæ , ãîë÷ õàçàéíà.




Øèíæèëãýý, îíîøëîãîî• Öýýæíèé ãýìòëèéí Îíîøëîãîîíû ãîë àðãà íü ðåíòãåí øèíæèëãýý

áàéäàã.• Öýýæíèé õºíäèéä öóñ õóðñàí ãýæ ñýæèãëýãäñýí ¿åä çààâàë

õàòãàëò õèéæ áàé.• ßñíû ãýìòýë áàéãàà ýñýõ• Öýýæíèé õºíäèéä õèé ,øèíãýí áàéãàà ýñýõ • Ãîë÷ õàçàéñàí ýñýõ• Óóøèã àòåëåêòàç ,êîëëàïñ áîëñîí ýñýõ• Ãîë÷èä õèé õóðñàí ýñýõèéã òîäîðõîéëíî.• ×àãíàõàä ãýìòñýí òàëä àìüñãàë ñóëðàõ áóþó àìüñãàë ñîíñîãäîõã¿é

áîëíî.• Òîãøèõîä ãåìîòîðàêñ ¿¿ññýí ¿åä ä¿ëèé ÷èìýý ãàðàõ áà

ãíåìîòîðàêñèéí ¿åä õýíãýðýãýí ÷èìýý ãàðíà.• Òýìòðýõýä àðüñàí äîîð õèé õóðàëò, õóãàðñàí ÿñíû ¿ç¿¿ð¿¿äèéí

õàâèðàëäàõ ìýäðýãäýíý. Ýì÷èëãýýíèé åðºíõèé çàð÷èì

• Àëü áîëîõ ýðò õóãàöààíä ãýìòñýí òàëä ãóóðñ òàâüæ Áîáðîâûí àïïàðàòàíä õîëáîõ

• Öóñ àëäàëòûã íºõºõ• ªâ÷èí íàìäààõ• Àìüñãàëûí çàìûã ÷ºëººëºõ• Öýýæíèé õàíûí õºäºëãººíèéã áàãàñãàõ áýõýëãýý õèéõ• ¯ðýâñýëèéí ýñðýã àìüñãàë ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ

ýìèéí ýì÷èëãýý õèéõ • (äýýðõ ýì÷èëãýý á¿õ øàòëàëûí ýìíýëýãò àäèë õèéãäýíý)

6.1 ÕÀÂÈÐÃÀÍÛ ÕÓÃÀÐËÛÍ ¯ÅÄ ÀÂÀÕ ÀÐÃÀ ÕÝÌÆÝÝ

1. Çºðººã¿é ºâäºëò áàãàòàé öººí õàâèðãàíû õóãàðàëòòàé äîòîð ýðõòíèé ãýìòýëã¿é ¿åä öýýæíèé õàíàíä óÿí áýõýëãýý õàâèðãàíû çàâñàðò íîâîêèíû õîðèã õèéæ àìáóëàòîðèîð ýì÷èëæ áîëîõ áîëîâ÷ ºíäºð íàñòàé ºâ÷òºíèéã õýâò¿¿ëæ ýì÷ëýõ íü øààðäëàãàòàé.

2. Îëîí õàâèðãàíû çºðºº èõòýé õî¸ðëîæ õóãàðñàí ¿åä • Íàðêîòèê ºâ÷èí íàìäààã÷ • 3 öýãèéí íîâîêàéíû õîðèã õèéõ ( Âàãî-Ñèìïàòèê , Ïàðàâåðòåáðàëüíûé õóãàðàë çàâñàðûí)• Ïåðèäóðàëü ìýäýý àëäóóëàëò 3-10 õîíîã ( Th 8-11

ò¿âøèíä • Õî¸ðëîñîí õóãàðàëûí óëìààñ öýýæíèé õàíà öºìºëçºæ




áàéãàà áîë õàâèðãàíû õàëüñíààñ ñóìàí õàâ÷ààðààð áàðüæ òóñãàé ðàìàíä òàòëàãà õèéõ

• Îíöãîé õ¿íä òîõèîëäîëä ( õóãàðàëûí ¿ç¿¿ð¿¿ä äîòîð ýðõòýí ãýìòýýñýí òîõèîëäîëä ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý õèéíý. (äýýðõ ýì÷èëãýýã ÝÌÒ- èéí 2-3 -ð øàòëàëûí ýìíýëýãò õèéãäýíý)

6.2 ÃßËÒÀÍ ÁÀ ÓÓØÈÃÍÛ ÃÝÌÒËÈÉÍ ¯ÅÄ ÀÂÀÕ ÀÐÃÀ ÕÝÌÆÝÝ

• Óóøèã áîëîí ãÿëòàíãèéí ãýìòëèéí ¿åä öýýæíèé õºíäèéä õèé øèíãýí ¿¿ñäýã òóë ýì÷èëãýýã ïëåâðèéí õºíäèéä õàòãàëò õèéæ ñîðóóëæ ¿çýõýýñ ýõëýõ ¸ñòîé

• Öýýæíèé õºíäèéä õèé øèíãýí õóðñàí òîõèîëäîëä öýýæíèé õºíäèéä ãóóðñ òàâüæ Áîáðîâûí àïïàðàòàíä õîëáîíî.

• Ãóóðñ òàâüæ ñîðóóëãà õèéãýýä 24-48 öàãèéí äàðàà óóøèã á¿ðýí òýëýãäýõã¿é öýýæíèé õºíäèéä äàõèí øèíãýí õóðæ áàéãàà òîõèîëäîëä ìýñ çàñàë ýì÷èëãýý õèéíý.

Äàëä ïíåìîòîðàêñûí ¿åä ïëåâðèéí õºíäèéä 2-ð õàâèðãàíû çàâñàðò õàòãàëò õèéæ 5 ìì äèàìåòðòýé íàðèéí ãóóðñ òàâèàä àïïàðàòàíä õîëáîíî.Ãåìîïíåìîòîðàêñûí ¿åä 7-ð õàâèðãàíû çàâñàð ñóãàíû äóíä øóãàìààð 10-15 ìì-èéí äèàìåòðòýé ãóóðñ òàâüæ ñîðóóëãà õèéõ áà õèéòýé áîë 2-ð õàâèðãàíû çàâñàð íýìýëò íàðèéí ãóóðñ òàâüæ áýë÷èðëýæ õîëáîîä ñîðóóëãà õèéíý.Áàãà õýìæýýíèé ãåìîòîðàêñûí ¿åä õàòãàëò õèéæ ñîðóóëæ àâààä Ðåíòãåí õÿíàëòàíä õàðíà.Äóíä õýìæýýíèé ãåìîòîðàêñûí ¿åä ñóäñààð 1-1.5 ë êðèñòàëëîéä áîëîí öóñûã õýâñýí ºäºðò íü þ¿ëíý.(2-3ð øàòëàëûí ýìíýëýãò õèèãäýíý) Öóñûã áóöààæ õèéõ çààëòÖýýæíèé õºíäèéãººñ àðèóí íºõöºëä àâñàí öóñûã 500ìë öóñ+1000åä ãåïàðèí íýìæ 8 äàâõàð ìàðëèàð ø¿¿ñíèé äàðàà ÿìàð íýã ñîðèë øèíæèëãýýã¿éãýýð øóóä þ¿ëíý.

Òîðîêîòîìèÿ õàãàëãààíû çààëò À Ìàø ÿàðàëòàé Á ßàðàëòàé Â Õàðüöàíãóé (2-3ð øàòëàëûí ýìíýëýãò õèèãäýíý)




À.Ìàø ÿàðàëòàé Òîðîêîòîìèÿ õèéõ çààëò

Çîðèëãî íü ãýìòýãñäèéã ñýõýýí àìüäðóóëàõ àìü íàñûã íü àâðàõ çîðèëãîòîé .

• Ç¿ðõ çîãññîí, õóðäàí íýìýãäýæ áàéãàà õàâõëàãò ãåìîòîðàêñ õ¿÷òýé öóñ àëäàëò

• Ç¿ðõ áîëîí òîì ñóäàñ ãýìòñýí áîë • Ç¿ðõ äàðàãäàõ (Òàìïîíàäà ) ýõëýýä ¿íõýëöýãèéí õºíäèéí

äàðàëòûã áóóðóóëàõ çîðèëãîîð ïåðèêàðäàä õàòãàëò õèéíý.

Á. ßàðàëòàé æóðìààð Òîðîêîòîìèÿ õèéõ çààëò

• Öóñ àëäàëò ¿ðãýëæèëæ áàéãàà (íèéò 1-1.2 ë öóñ àëäñàí áîë)• 250-300 ìë\ öàãààñ èë¿¿ áîë • Çàñðàë àâàõã¿é áàéãàà õàâõëàãò Ïíåìîòîðàêñûí ¿åä èõýâ÷ëýí

Áðîíõ çàäàð÷ ïíåìîìåäèàñòèíóì ¿¿ññýí áàéäàã.

Â. Òîðîêîòîìèÿ õàãàëãàà õèéõ Õàðüöàíãóé çààëò

• Öýýæíèé õºíäèéä õóðñàí öóñ á¿ëýãíýõ• Óóøèãíû Êîëëàïñ Ïíåìîòîðàêñòàé õàâñàð÷ ¿¿ññýí áîë • Öýýæíèé õºíäèéä ãàäíû áèåò îðñîí áîë(1ñì-ñ äýýø äèàìåòðòýé )• Äàõèí öóñ àëäàëò áîëñîí òîõèîëäîëä • Öýýæíèé õºíäèéä èäýýò ¿ðýâñýë ¿¿ññýí òîõèîëäîëä




7. ÕÝÂËÈÉÍ ÕªÍÄÈÉÍ ÝÐÕÒÍ¯¯ÄÈÉÍ ÃÝÌÒÝË

Òîäîðõîéëîëò Øóóä áà øóóä áóñ ìåõàíèê øàëòãààíû óëìààñ õýâëèéí õºíäèéí ýðõòýí¿¿äèéí á¿òýö, ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäàí ýìãýãò õ¿ðãýíý.

Øàëòãààí Áèò¿¿ ãýìòýë:• Õ¿÷òýé öîõèëò, äàðàãäàë, õàòóó ìîõîî

ìåõàíèê ¿éë÷ëýëèéí ä¿íä ¿¿ñíý.Èë ãýìòýë íüÃàëò áîëîí õ¿éòýí çýâñýã, õóðö ¿ç¿¿ðòýé áèåòýýð ¿¿ñãýãäýíý.

Àíãèëàë• Áèò¿¿ ãýìòýë • Õýâëèéí èë ãýìòýë

- Õýâëèéí õºíäèéä íýâòðýýã¿é- Õýâëèéí õºíäèéä íýâòýðñýí

Ãýìòñýí ýðõòíýýð íü:• Õºíäèéò ýðõòíèé ãýìòýë • Öóëëàã ýðõòíèé ãýìòýë • Øýýñ áýëãèéí çàìûí ýðõòíèé ãýìòýë

Åðºíõèé øèíæ òýìäýã

À. Õýâëèéí õºíäèéä íýâòðýýã¿é èë ãýìòëèéí ¿åä • ãàäàãøàà öóñ àëäàëò èõ õýìæýýíèé áàéæ áîëíî• Õýâëèéí òàëààñ ãÿëòàí öî÷ðîëûí øèíæ òýìäýã èëðýõã¿é

Ñèìïòîì Ùåòêèí-Áëóìáåðã (-)• öóñ àëäàëòûí øèíæ òýìäýã èëýð÷ áîëîõ áîëîâ÷ õîðäëîãûí

øèíæ òýìäýã èëðýõã¿é.Õýâëèéí ÝÕÎ-ä õýâëèéí õºíäèéä ñóë øèíãýí òîäîðõîéëîãäîõã¿é .Ýíý òîõèîëäîëä øàðõàíä àíõäàã÷ öýãöýëãýý õèéæ ºâ÷òºíèéã 2-3 õîíîã àæèãëàæ ýì÷èëãýý õèéíý. ( Ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæèéí á¿õ øàòíû ýìíýëýãò )

Á. Õýâëèéí õºíäèéä íýâòýðñýí èë ãýìòëèéí ¿åä • ãàäàãøàà öóñ àëäàëò áàãà áàéæ áîëíî.• Õýâëèéí õºíäèéí ýðõòýí ãàäàãøàà èâýð÷ ãàð÷ áîëíî.• Öóñ àëäàëò áîëîí ãÿëòàí öî÷ðîëûí øèíæ òýìäýã èëýðíý.

Ñèìïòîì Ùåòêèí-Áëóìáåðã (+) • Õºíäèéò ýðõòýí ãýìòñýí ¿åä õîðäëîãûí øèíæ òýìäýã

äàâàìãàéëíà.• õýâëèéí ÝÕÎ-ä õýâëèéí õºíäèéä ñóë øèíãýí òîäîðõîéëîãäîæ

áîëíî.




Ìýñ çàñëûí çààëòÕýâëèéí õºíäèéä íýâòýðñýí øàðõòàé ¿åä á¿õ òîõèîëäîëä ÿàðàëòàé æóðìààð ëàïàðîòîìèÿ õàãàëãààíä îðæ õýâëèéí õºíäèéí ýðõòí¿¿äèéã øàëãàíà.(2-3ð øàòíû ýìíýëýãò õèéãäýíý )

7.1 ÕÝÂËÈÉÍ ÕÀÍÀÍÛ ÃÝÌÒÝË

Øèíæ òýìäýã• Õýâëèéãýýð õºíä¿¿ðëýíý. ªâäºëò öýýæ íóðóó äàìæèíà.• Õýâëèéí áóë÷èí ÷àíãàðñàí• Àìüñãàëàõàä õýâëèé îðîëöîõã¿é • Àðüñàí äîîð öóñ õóðñàí, õàâäàðòàé


• ÝÕÎ-ãèéí øèíæèëãýýíä ººð÷ëºëòã¿é • Îíîø òîäðóóëàõ çîðèëãîîð ëàïàðîñêîïè , ëàïàðîöåíòåç õèéæ

áîëíî.• Ãÿëòàíãèéí öî÷ðîëûí øèíæ èëðýõã¿é• Ãýäýñíèé ã¿ðâýëçýõ ÷èìýý ñîíñîãäîíî.

Àâàõ àðãà õýìæýý • Àíòèáèîòèê • Öóñ òîãòîîõ • Øèíæ òýìäýãèéí ýìèéí ýì÷èëãýý

Ýìèéí áóñ Õ¿éòýí æèí òàâèõ , Öóñ õóðñàí áîë õàòãàëò õèéæ ñîðóóëàõ .

Ìýñ çàñëûí çààëò –áàéõã¿é. ( á¿õ øàòíû ýìíýëýãò)

Ñàíàìæ: Õýâëèéí áèò¿¿ áîëîí èë ãýìòëèéí ¿åä õýâëèéí õºíäèéí äîòîð ýðõòýí ãýìòñýí áàéæ áîëçîøã¿é õýìýýí ýðãýëçýæ áàéãàà òîõèîëäîëä ëàïàðîñêîïèÿ, ëàïàðîöåíòåç, ìèíèëàïàðîòîìèÿ õèéí äîòîð ýðõòí¿¿äèéã øàëãàõ íü ç¿éòýé þì.




7.2 ÃßËÒÀÍÃÈÉÍ ÀÐÛÍ ÖÓÑÀÍ ÕÓÐÀÀ

Øèíæ òýìäýã• Õýâëèéãýýð áàéíãà õºíä¿¿ðëýíý.• ªâäºëò öýýæ íóðóó äàìæèíà. • Õýâëèéí áóë÷èí ÷àíãàðñàí, õýñýã õóãàöààíû äàðàà õýâëèé

ä¿¿ðýíãý áîëíî.• Òîëãîé ýðãýõ, áèå ñóëðàõ çýðýã öóñ àëäàëòûí çîâèóð èëýðíý.• Èõýâ÷ëýí øîêûí áàéäàëòàé èðíý. • Öàðàé öîíõèéæ õ¿éòýí õºëñ íü ãàðñàí.

Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý• ÝÕÎ-ãèéí øèíæèëãýýíä ººð÷ëºëòã¿é • Îíîø òîäðóóëàõ çîðèëãîîð ëàïàðîñêîïè, ëàïàðîöóåíòåç õèéæ

áîëíî. • Èõýâ÷ëýí ààðöàãíû áà íóðóóíû õóãàðëûí ¿åä òîõèîëäîõ ó÷èð

Ðåíòãåí çóðàã àâíà.• Õóóðàì÷ ãÿëòàí öî÷ðîëûí øèíæ èëýð÷ áîëîõ áà ãýäýñíèé

ã¿ðâýëçýõ ÷èìýý ñîíñîãäîõã¿é, Ñóäàñíû öîõèëò ò¿ðãýññýí õ¿÷äýë íü ñóëàðñàí, Àðòåðèéí äàðàëò áóóðñàí.

Àâàõ àðãà õýìæýý • Àíòèáèîòèê • Öóñ òîãòîîõ • Øèíæ òýìäýãèéí ýìèéí ýì÷èëãýý

Ýìèéí áóñ Õ¿éòýí æèí òàâèõ

Õ¿íäðýë Ãýäýñíèé ïàðåç öóñ àëäàëò áóñàä ýðõòíèé õàì ãýìòýë áàéæ áîëíî.

Ìýñ çàñëûí çààëò Òóéëûí çààëò áàéõã¿é

Õàðüöàíãóé çààëòÖóñ àëäàëòûí øèíæ òýìäýã ã¿íçãèéðýýä áàéâàë õàðüöàíãóé çààëò áîëæ áîëíî. (2-3ð øàòíû ýìíýëýãò õèéãäýíý )




7.3 ÕªÍÄÈÉÒ ÝÐÕÒÍÈÉ ÃÝÌÒÝË

Øèíæ òýìäýã• Õýâëèéãýýð õ¿÷òýé, áàéíãà õºíä¿¿ðëýíý.• Õýâëèéí áóë÷èí ÷àíãàðñàí, äîòîð ìóóõàéð÷ áººëæèõ áà çàðèìäàà

öóñíû õîëüöòîé áàéíà.• Òîëãîé ýðãýõ, áèå ñóëðàõ, àì öàíãàõ çýðýã õîðäëîãûí áà öóñ

àëäàëòûí çîâèóð èëýðíý.• Äýýðõ ãýäýñ ãÿëòàíãèéí àðààð õàãàðñàí áîë ºâäºëò õýâëèéí

áàðóóí òàëààð õ¿÷òýé áóñ ààæèì ã¿íçãèéðíý.Ãÿëòàí öî÷ðîëûí øèíæ òýìäýã ñóë èëýðíý. Èõýâ÷ëýí øîêèéí áàéäàëòàé èðíý.

• Öàðàé öîíõèéæ, õ¿éòýí õºëñ íü ãàðñàí.• Õýâëèéí õàíàíä èë øàðõòàé áàéæ áîëíî.• Öºñíèé óóò õàãàðñàí ¿åä Áðàäèêàðäè èëýðíý.• Ñèìïòîì ÙÁ (+)

Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý• ÖÅØ (Ëåéêîöèòîç, ýðèòðîïåíèÿ ) • ÝÕÎ-ãèéí øèíæèëãýýíä õýâëèéí õºíäèéä ñóë øèíãýí

òîäîðõîéëîãäîæ áîëíî.• Îíîø òîäðóóëàõ çîðèëãîîð ëàïàðîñêîïè, ëàïàðîöåíòåç õèéæ

áîëíî.• Ðåíòãåíñêîïèä ºðöºí äîîãóóð õèé õóðñàí áàéíà.• Ãÿëòàíãèéí öî÷ðîëûí øèíæ òýìäýã èëðýõ áà ãýäýñíèé ã¿ðâýëçýõ

÷èìýý ñîíñîãäîõã¿é .• Ýëýãíèé ä¿ëèé ÷èìýý àðèëñàí. • Ñóäàñíû öîõèëò ò¿ðãýññýí, õ¿÷äýë ñóëàðñàí. Àðòåðèéí äàðàëò

áóóðñàí.

Àâàõ àðãà õýìæýý • Àíòèáèîòèê • Öóñ òîãòîîõ • Õîðäëîãûí ýñðýã • Øèíæ òýìäýãèéí ýìèéí ýì÷èëãýý

(àíõàí øàòíû ýìíýëýãò õèéãäýíý) Ýìèéí áóñ Õîîë ñîéõ 2-4 õîíîã

Ìýñ çàñëûí çààëò Á¿õ òîõèîëäîëä ÿàðàëòàé æóðìààð ëàïàðîòîìèÿ õàãàëãàà õèéæ, ýðõòí¿¿äèéí àíàòîìèéí á¿òýí áàéäëûã ñýðãýýíý.

(2-3ð øàòíû ýìíýëýãò õèéãäýíý )




7.4 ÖÓËËÀÃ ÝÐÕÒÍÈÉ ÃÝÌÒÝË

Øèíæ òýìäýã• Õýâëèéãýýð ÿëàíãóÿà ñ¿âýðãýäñýýð áàéíãà õºíä¿¿ðëýí ìºð,äàë ðóó

ºâäºëò äàìæèíà, õýâëèéí áóë÷èí ÷àíãàðñàí, äîòîð ìóóõàéðíà.• Íîéð áóë÷èðõàéí ãýìòëèéí ¿åä ºâäºëò ìàø õ¿÷òýé, á¿ñýëñýí

ìàÿãòàé, òîëãîé ýðãýõ, áèå ñóëðàõ àì öàíãàõ çýðýã öóñ àëäàëòûí çîâèóð èëýðíý.

• Ýëýã äýë¿¿íèé õàëüñàí äîîãóóð öóñ õóðñàí áîë ýíý íü õàãàðàõ ¿åä äýýðõ øèíæ èëýðíý.

• Àðüñ øàðëàõ, ºòãºí öàãààí ºíãºòýé áîëîõ õýâëèé ä¿¿ðýõ, àðüñ ñàëñò öàéðàõ øèíæ èëýðíý.

• Èõýâ÷ëýí øîêèéí áàéäàëòàé èðíý.• Öàðàé öîíõèéæ, õ¿éòýí õºëñ íü ãàðñàí.• Õýâëèéí õàíàíä èë øàðõòàé áàéæ áîëíî.• Öóñ àëäàëòûí çýðýã ÿíç á¿ð áàéæ áîëíî.• Ýëýã, äýë¿¿ îëîí óðàãäàëòòàé ,äýë¿¿ òàñðàõ, ýëýã òàñðàõ ¿åä öóñ

àëäàëòûí øîêèéí øèíæ òýìäýã òîä èëýðíý.• Ýðõòíèé õàëüñàí äîîãóóð öóñ õóðñàí òîõèîëäîëä ãýìòýë àâñíààñ

õîéø ýõíèé 4-6 öàãò øèíæ òýìäýã òîä áóñ èëýð÷ áîëíî. 6 öàãààñ õîéøèõ õóãàöààíä øèíæ òýìäýã òîä èëýðíý.

Àæèãëàëòûí õóãàöààíä îíîø á¿ðýí òîäîðòîë àìààð õîîë óíä ýìèéí ç¿éë õýðýãëýõèéã õîðèãëîíî.

Îíîøëîãîî• ÖÅØ (Ëåéêîöèòîç áàéñíàà Ëåéêîïåíèÿ áîëíî.Ýðèòðîïåíèÿ,

Ãåìîãëîáèíû õýìæýý ýðñ áàãàñíà.)• Áèîõèìèéí øèíæèëãýý (Àìèíîòðàíñôåðàçóóä èõýñíý.)• Íîéð áóë÷èðõàéí ãýìòëèéí ¿åä Äèàñòàçóðèÿ èëýðíý • ÝÕÎ-ãèéí øèíæèëãýýíä õýâëèéí õºíäèéä èõ õýìæýýíèé ñóë

øèíãýí òîäîðõîéëîãäîíî. • Îíîø òîäðóóëàõ çîðèëãîîð ëàïðîñêîïè, ëàïàðîöåíòåç õèéæ

áîëíî.• Ðåíòãåíñêîïèä ºðöíèé õºäºëãººí áàãàññàí áàéíà.• Ãÿëòàíãèéí öî÷ðîëûí øèíæ èëðýõ áîëîâ÷ á¿ãäýä íü áóñ .• Ãýäýñíèé ã¿ðâýëçýõ ÷èìýý ñîíñîãäîõã¿é• Ýëýãíèé ä¿ëèé ÷èìýý áàéðëàë ñîëèõîä ººð÷ëºãäºíº.• Ñóäàñíû öîõèëò ò¿ðãýññýí, õ¿÷äýë íü ñóëàðñàí• Àðòåðèéí äàðàëò áóóðñàí .• Øóëóóí ãýäñýýð ¿çëýã õèéõýä óðä õàíà íü ö¿ëõèéæ ºâäºëòòýé

áàéíà.




Àâàõ àðãà õýìæýý • Àíòèáèîòèê• Öóñ òîãòîîõ • Øîêèéí ýñðýã • Òîõèðîõ á¿ëãèéí öóñ ñèéâýí ñýëáýõ

Ìýñ çàñëûí çààëò Á¿õ òîõèîëäîëä, ºâ÷òºíèéã ÿàðàëòàé æóðìààð õàãàëãààíä áýëòãýýä ëàïàðîòîìèÿ õàãàëãààíä îðæ ýðõòíèé àíàòîìèéí á¿òýí áàéäëûã ñýðãýýæ öóñ àëäàëòûã çîãñîîíî.Õàãàëãààíû ãîë çîðèëãî íü ºâ÷òºíèé àìü íàñûã àâðàõàä ÷èãëýãäýíý.

(ÝÌÒ-í 2-3ð øàòíû ýìíýëýãò õèéãäýíý )

7.5 ØÝÝÑ ÁÝËÃÈÉÍ ÇÀÌÛÍ ÝÐÕÒÍÈÉ ÃÝÌÒÝË

Øèíæ òýìäýã• Õýâëèé óóöààð, 2 ñ¿âýðãýäñýýð áàéíãà õºíä¿¿ðëýõ áóþó õàòãóóëíà.

Öàâü ðóó ºâäºëò äàìæèíà .• Õýâëèéí áóë÷èí ÷àíãàðñàí, äîòîð ìóóõàéðíà. Òîëãîé ýðãýõ, áèå

ñóëðàõ çýðýã öóñ àëäàëòûí øèíæ òýìäã¿¿ä èëýðíý.• Ìèêðî, ìàêðîãåìàòóðèÿ èëýðíý. Øýýñ öóñòàé ãàðíà.• Öàðàé öîíõèéæ õ¿éòýí õºëñ íü ãàðñàí. • Õýâëèéí õàíàíä èë íýâòýðñýí øàðõòàé áàéæ áîëíî. Á¿ñýëõèéí

àðààð çººëºí ýä íÿöàð÷ öóñ õóðñàí áàéæ áîëíî.

Îíîøëîãîî• ÝÕÎ-ãèéí øèíæèëãýýíä õýâëèéí õºíäèéä ñóë øèíãýí

òîäîðõîéëîãäîõ áºãººä áººðíèé õýëáýð õýìæýý ººð÷ëºãäºíº.• Îíîø òîäðóóëàõ çîðèëãîîð åðºíõèé Ðåíòãåí áà òîäîñãîã÷

áîäèñòîé óðîãðàììà õèéæ áîëíî.• Ãÿëòàíãèéí öî÷ðîëûí øèíæ èëðýõ áîëîâ÷ á¿ãäýä íü áóñ .• Ãýäýñíèé ã¿ðâýëçýõ ÷èìýý ñîíñîãäîõã¿é.• Ñóäàñíû öîõèëò ò¿ðãýññýí, õ¿÷äýë íü ñóëàðñàí, Àðòåðèéí äàðàëò

áóóðñàí áàéíà.

Àâàõ àðãà õýìæýý • Öóëëàã ýðõòíèé ãýìòëèéí ¿åèéí ýì÷èëãýýòýé àäèë • Àæèãëàëò õèéíý.

Ýìèéí áóñ Õàëüñàí äîîãóóð áà ýðõòíèé ã¿íä öóñ õóðñàí, áýðòëèéí ¿åä õýâòðèéí äýãëýì õ¿éòýí æèí.




Ìýñ çàñëûí çààëò

Äîòóóð öóñ àëäàëò ¿ðãýëæèëñýí èõ ãåìàòóðèé, ºâ÷òºíèé áèåèéí áàéäàë óëàì ìóóäñàí ãÿëòàí òàñ õýâëèéí áóñàä ýðõòíèé õàì ãýìòýë, øýýñòýé öóñàí õóðàà íýìýãäýõ (íàðàñòàþùàÿ óðîãåìàòîìà) ¿ðãýëæèëæ áàéãàà ¿åä õàãàëãààíä îðæ áººð áîëîí õýâëèéí ãÿëòàíãèéí àðûí õºíäèéã øàëãàíà.

Õàðüöàíãóé çààëò

Öóñòàé øýýñ ãàðàëò çîãñîõã¿é òîäðóóëàã÷ áîäèñûí øèíæèëãýýíä áººðíèé á¿òýö øýýñ ÿëãàðóóëàõ ¿éë àæèëëàãàà ¿ã¿é áîëñîí.Ýíý íü ÝÕÎ áîëîí ýêñêðåòîðíàÿ óðîãðàììà, ÊÒÃ øèíæèëãýýãýýð íîòëîãäñîí íºõöºëä áººðèéã øàëãàõ ìýñ çàñàë õèéíý.

ÀÍÕÀÀÐÀÕ Ç¯ÉËÃýìòýëã¿é òàëûí áººðíèé ¿éë àæèëëàãààã îáüåêòèâ áîëîí ñóáüåêòèâ ìàø ñàéí øàëãàõ ¸ñòîé.

7.6 ÄÀÂÑÀÃÍÛ ÃÝÌÒÝË

Øèíæ òýìäýã • Õýâëèéí äîîä õýñãýýð, óóöààð, õºíä¿¿ðëýõ áà öàâü ðóó ºâäºëò

äàìæèíà. • Øýýñ áàéíãà õ¿ðýõ áîëîâ÷ øýýæ ÷àäàõã¿é. • Õýâëèéí áóë÷èí ÷àíãàðñàí äîòîð ìóóõàéðíà. • Òîëãîé ýðãýõ, áèå ñóëðàõ, öàðàé öîíõèéæ õ¿éòýí õºëñ íü ãàðíà.• àì öàíãàõ çýðýã çîâèóð èëýðíý. • Ñ¿âíýýñ öóñ ãàð÷ áîëíî.

Îíîøëîãîî, øèíæèëãýý• Ãÿëòàíãèéí äîòóóð ãýìòëèéí ¿åä õýâëèéí ÝÕÎ-ä õýâëèéí õºíäèéä

èõ õýìæýýíèé ñóë øèíãýí òîäîðõîéëîãäîíî.• Ãÿëòàíãèéí ãàäóóð ãýìòëèéí ¿åä õýâëèéí ÝÕÎ-ä ñóë øèíãýí

òîäîðõîéëîãäîõã¿é• Ýíý ¿åä ðåòðîãðàäíàÿ öèñòîãðàììà õèéæ äàâñàãíû á¿ðýí á¿òýí

áàéäëûã òîäîðõîéëíî.• Îíîø òîäðóóëàõ çîðèëãîîð ààðöàãíû ðåíòãåí çóðàã òîäîòãîã÷

áîäèñòîé öèñòîãðàììà õèéíý.• Ãÿëòàíãèéí öî÷ðîëûí øèíæ ààæìààð èëýðíý. • Ãýäýñíèé ã¿ðâýëçýõ ÷èìýý ñîíñîãäîõã¿é .• Ãÿëòàíãèéí ãàäóóð õàãàðñàí áîë öàâü óìäàã îð÷ìîîð îâîéæ




äàðàõàä øàðæèãíàíà. Ýíý òîõèîëäîëä õýâëèéí ãÿëòàí öî÷ðîëûí øèíæ òýìäýã èëðýõã¿é.

• Ñèìïòîì ÙÁ (-)• Äàâñãàíä øýýëã¿¿ð òàâèõàä õîîñîí áóþó öóñòàé áàãà õýìæýýíèé

øýýñ ãàðíà.

Ìýñ çàñëûí çààëò

Á¿õ òîõèîëäîëä ÿàðàëòàé æóðìààð ìýñ çàñàë õèéæ äàâñàãíû á¿ðýí á¿òýí áàéäëûã ñýðãýýíý.(Ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæèéí 2-3ð øàòëàëûí ýìíýëýãò õèéãäýíý )

8 ÒÓËÃÓÓÐ ÕªÄªËÃªªÍÈÉ ÝÐÕÒÝÍÈÉ ÝÌÃÝÃ, ÑÎÃÎÃ

8.1 ÒªÐªËÕÈÉÍ Ò¯ÍÕÍÈÉ ÌÓËÒÐÀË

Òîäîðõîéëîëò Òºðºëõèéí øàëòãààíòàéãààð ò¿íõíèé ¿åíèé ¿å ¿¿ñãýã÷ ýëåìåíò¿¿äèéí äóòóó õºãæèë, ãàæèãààñ óã ¿åíèé á¿ðýí á¿òýí áàéäàë, õºäºëãººíèé ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäàõûã õýëíý

Àíãèëàë • Ò¿íõíèé ¿åíèé äóòóó õºãæèë• Ò¿íõíèé õàãàñ ìóëòðàë• Ò¿íõíèé ìóëòðàë

Áàéðøèëààð: • Õî¸ð òàëûí ò¿íõíèé ¿åíèé ìóëòðàë• Ç¿¿í ò¿íõíèé ¿åíèé ìóëòðàë• Áàðóóí ò¿íõíèé ¿åíèé ìóëòðàë

ÝÌÍÝË Ç¯É : Ò¿íõíèé òºðºëõèéí ìóëòðàëûí îíîøëîãîîÀ. Íÿðàé - õºõ¿¿ë íàñàíä îíîøëîõ :• ``Ortolani`` øèíæ èëðýõ• ``Barlow`` øèíæ èëðýõ• ``Galeazzi``øèíæ èëðýõ• Õºëèéí õóíèàñ çºð¿¿òýé áàéõ• Õºë ãàäàãø àëöàéõ õºäºëãººí õîìñäîõ

Á .3 ñàðòàéãààñ - 3 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õäèéí ò¿íõíèé òºðºëõèéí ìóëòðàëûã îíîøëîõ:




Ä/ä Øèíæ òýìäýã %1. Äîãîëîõ øèíæ 12,72. Ãàëóóí àëõàëòààð àëõàõ 7,6

3. Õºë ãàäàãø àëöàéõ õºäºëãººí õÿçãààðëàãäàõ

15,6

4. Õºë áîãèíîñîõ 13,45. Õºëèéí òàâõàé ãàäàãø ýðãýõ 15,6

6. Òðåíäåëåíáóðã - Äþøåíû øèíæ 14,5

7. Íóðóó õîòîéõ áóþó ëîðäîç ¿¿ñýõ 11,28. Äóíä ÷ºìºãíèé èõ òºâãºð äýýø îâîéõ 9,4

Ò¿íõíèé òºðºëõèéí ìóëòðàëûí ¿íäñýí øèíæ:Àëöàéëò õÿçãààðëàãäàõ/ãðàäóñààð/

0-5 ñàð6 -12 ñàð1,1 - 3 íàñ

40,9 +_ 0,95*45,6+_ 2,1543,2+_1,29

Õºë áîãèíîñîõ/ñì-ýýð/ 0-5 ñàð6-12 ñàð1,1- 3 íàñ

0,93+_0,091,16+_0,35*1,82+_0,15

Ò¿íõíèé òºðºëõèéí ìóëòðàëûí ðåíòãåí øèíæèëãýý

• Shenton` - øóãàì ººð÷ëºãäºíº.• `Acetàbular` - ºíöºã èõñýæ, ¿åíèé

òîãîîíû õºìºã õàòèíãàðøèæ íàðèéñíà.

• Äóíä ÷ºìºãíèé òîëãîé `Hilgenreiner`-èéí áîëîí `Perkins`- èéí øóãàìóóäààñ ãàäàãø çºðººòýé áîëíî.

• ¯åíèé òîãîîíû äýýä èðìýã õýò íàëóó , õºãæèëã¿é áîëñíîîñ `Wiberg` - èéí ºíöºã áàãàñíà.

• Hilgenreiner - èéí ñõåìýýð: D - øóãàìûí çàé èõñýæ, H - øóãàìûí çàé

áàãàñíà.• Äóíä ÷ºìºãíèé õ¿ç¿¿íèé

ýðãýëòèéí ºíöºã / anteversion / èõñýíý.

• Äóíä ÷ºìºãíèé õ¿ç¿¿íèé ºíöºã èõñýíý

** Acetàbular index - õýâèéí õýìæýý íü 22,5 -28° áàéíà. Ò¿íõíèé ìóëòðàëûí ¿åä ýíý ºíöºã èõñýíý.

** Wiberg - èéí ºíöºã õýâèéí õýìæýý 15 -20° áàéõ áà ò¿íõíèé ìóëòðàëûí ¿åä ýíý ºíöºã áàãàñíà.

** D áà H øóãàìûí õýâèéí õýìæýý íü 10-15 ìì áàéíà.

** Äóíä ÷ºìºãíèé õ¿ç¿¿íèé ýðãýëòèéí ºíöºãèéí õýâèéí õýìæýý 4 -15° áàéíà

Ò¿íõíèé ìóëòðàëûí ¿åä ýíý ºíöºã èõýñíý.

** Äóíä ÷ºìºãíèé õ¿ç¿¿íèé ºíöºã: íÿðàé õ¿¿õäýä 130 -135°, áàãà íàñíû õ¿¿õäýä

125-130°, íàñàíä õ¿ðýãñýäýä 120°áàéíà.

Ò¿íõíèé òºðºëõèéí ìóëòðàëûí ¿åä ýíý ºíöºã èõñýíý.




Ðåíòãåí øèíæèëãýýíä ò¿íõíèé ýìãýã ñîãîãèéã 3 õýëáýð áîëãîí ¿çíý

Ñ¿¿æíèé ÿñíû äóòóó õºãæèë. ¯åíèé òîãîîíû äýýä èðìýã áóþó õºìºã õàòèíãàðøèí íàëóó áîëæ, Wiberg -èéí ºíöºã áàãàñ÷, α - ºíöºã èõñýíý.

Äóíä ÷ºìºãíèé òîëãîéí äóòóó õºãæèë.

Äóíä ÷ºìºãíèé òîëãîéí õýìæýý áàãàñ÷, ò¿íõíèé ¿åíèé çàé èõñýæ, ÷ºìºãíèé òîëãîé Perkin`s áîëîí Hilgenreiner-èéí øóãàìíààñ ãàäàãøàà áàéðëàæ, Shenton -èé øóãàì çºðæ ìóëòðàë ¿¿ñíý. D - øóãàì óðòàñ÷, H - øóãàì áîãèíîñíî.

Äóíä ÷ºìºãíèé õ¿ç¿¿íèé äóòóó õºãæèë.

Õ¿ç¿¿ íü èõýâ÷ëýí óðàãøàà ìóøãèð÷, ñóíñàí áàéíà. / Anteversion and valgus deformity / Õ¿ç¿¿ óðàãøàà ýðãýæ ìóøãèðàí ãàæèõàä ýðãýëòèéí ºíöºã 20°-ààñ,õ¿ç¿¿íèé ¿íäñýí ºíöºã 135°-ààñ òóñ òóñ èõñýíý.

2. Ýì÷èëãýýíä ò¿íõíèé òºðºëõèéí ìóëòðàëûí õýëáýð õàðãàëçàíà.

À. Õî¸ð òàëûí ò¿íõíèé òºðºëõèéí ìóëòðàëûí ýì÷èëãýýíèé çàð÷èì :

• 16 õîíîãòîéãîîñ - 6 ñàð õ¿ðòýëõ íàñàíä ìîäîí òýâõ-òóøààâ÷ áîëîí ñóðàí äºðººâ÷ººð íèéòäýý 4 - 6 ñàð ýì÷ëýíý. /Ìîäîí òýâõ áîëîí ñóðàí äºðººâ÷ ýì÷èëãýýíèé òàëààð òóñä íü áè÷ñýí./

• 6 ñàðòàéãààñ - 1íàñ 5 ñàðòàéä íü çººëºí òàòëàãà õèéæ ìóëòðàëûã îðóóëíà /òàòëàãûí ñõåìûã àðä òóñä íü áè÷ëýý/. Ìóëòðàëûã îðóóëààä ãºëòãºíº áîîëò õèéíý. ¯íäñýí ýì÷èëãýý íü: òàòëàãà - ãºëòãºíº áîîëò - äºðººâ÷ ýì÷èëãýýí¿¿äèéã íèéòäýý 4 - 5 æèë òàñðàëòã¿é õèéõ áà òóõàéí ºâ÷òºíä òîõèðñîí íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýýã òóñãàé õºòºëáºðèéí äàãóó ¿å øàòààð õàâñàð÷ õèéíý.

• / Íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýýíèé ñõåìûã àðä áè÷ñýí./

• 1 íàñ 5 ñàðòàéãààñ äýýø íàñàíä ýâèéí ýì÷èëãýý õèéõã¿é, çºâõºí ìýñ çàñàë ýì÷èëãýý õèéíý.




Á. Íýã òàëûí ìóëòðàëûí ýì÷èëãýýíèé çàð÷èì:

• 16 õîíîãòîéãîîñ - 6 ñàðòàéä íü ìîäîí òýâõ áîëîí äºðººâ÷ººð 8 - 10 ñàð ýì÷ëýíý.

• 6 ñàðòàéãààñ - 2 íàñàíä òàòëàãà ýì÷èëãýýã 18 - 26 õîíîã õèéæ ìóëòðàë îðóóëñàíû äàðàà Ëîðåíö I õýëáýðèéí ãºëòãºíº áîîëò 45 - 60 õîíîã , ãºëòãºíº áîîëò àâñàíû äàðàà ñóðàí äºðººâ÷ ýì÷èëãýýã, ìîäîí òýâõ-òóøààâ÷ ýì÷èëãýýòýé õîñëóóëàí, õ¿¿õýä á¿ðä òîõèðñîí òóñãàé õºòºëáºðèéí äàãóó 3 - 5 æèë ýì÷èëãýýã ñîãîã çàñàë÷ ýì÷èéí áàéíãûí, òàñðàëòã¿é õÿíàëòûí äîîð õèéíý. / íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýýã òóñãàé ñòàíäàðòûí äàãóó õàâñðàí ÿâóóëíà./

Â. Ò¿íõíèé õàãàñ ìóëòðàëä:

16 - õîíîãòîéãîîñ 12 ñàð õ¿ðòýëõ íàñàíä íü áàòëàãäñàí õýìæýýòýé ìîäîí òýâõèéã õ¿¿õäèéí àëöàéõ õýìæýýíä òîõèðóóëàí õºëä íü 7 - 14 õîíîãèéí õóãàöààòàé òàâüæ, äóíä ÷ºìºãíèé òîëãîé ¿åíèé òîãîîíä ñóóõ áóþó ìóëòðàëûã îðîõ õ¿ðòýë ìîäîí òýâõíèé õýìæýýã èõñãýõ áàéäëààð ÿâóóëæ, ìóëòðàë çàñíà. Ýíý õóãàöàà íèéòäýý 21 - 28 õîíîã ¿ðãýëæëýíý. Ò¿íõíèé ¿åíèé òîãîîíä äóíä ÷ºìºãíèé òîëãîé á¿ðýí îðæ ìóëòðàë çàñàðñíû äàðàà Ïàâëèêèéí áóþó ñóðàí äºðººâ÷ ýì÷èëãýýã 8 - 12 ñàð ¿ðãýëæë¿¿ëíý. Ò¿íõíèé ¿åíèé ÿñ ìºãººðñºí á¿òýö á¿ðýí çàñàðòàë ýì÷èëãýýã õèéíý.

12 ñàðòàéãààñ 3 íàñ õ¿ðòýëõ õ¿¿õäèéí ò¿íõíèé õàãàñ ìóëòðàëûã òàòëàãààð ýì÷ëýíý.

Ò¿íõíèé õàãàñ ìóëòðàëûí ýì÷èëãýýíèé õóãàöàà 5-6 æèë ¿ðãýëæèëíý.

3 íàñ 6 ñàðààñ äýýø íàñàíä ò¿íõíèé ¿åèéã õºíäºõã¿éãýýð ¿åíýýñ ãàäíà õèéõ ìýñ õàãàëáàðààð ìóëòðàëûã çàñíà.

Ìóëòðàë á¿ðýí çàñàðñàí ýñýõèéã çºâõºí ðåíòãåí øèíæèëãýýãýýð øèéäâýðëýíý.

Òýâõ-òóøààâ÷ ìîä / øèíü ðàñïîðêà, von Rosen splint /

16 õîíîãòîé õ¿¿õäýä : 8 - 10 ñì óðòòàé ìîäîí òýâõýýð ýì÷èëãýýã ýõëýõ áà 7 õîíîîä õ¿¿õäèéí ò¿íõíèé ¿åíèé àëöàéëò 30 -60°èõñýæ ñàéæèðäàã. Äîëîî, äîëîî õîíîãîîð òýâõíèé õýìæýýã 2-3 ñì-ýýð óðòàñãàí ñóíãàæ, õ¿¿õäèéí ò¿íõíèé ¿åýð àëöàéõ õºäºëãººí ÷ºëººòýé áóþó 90° áîëîõîä ðåíòãåí çóðàã àâ÷ ¿çíý.

Ò¿íõíèé ìóëòðàëûí ¿åä èëýðäýã ýìíýë ç¿éí øèíæ¿¿ä àðèëæ, ðåíòãåí




çóðàãò ò¿íõíèé ¿åíèé ÿñ ìºãººðñºí á¿òö¿¿ä á¿ðýí ñýðãýæ, ¿åíèé ãàäàðãóóíû òýãø áàéäàë çàñðàí ¿åíèé áàéãóóëàìæ æèãäýðòýë äºðººâ÷ ýì÷èëãýý õèéíý.

ÌÎÄÎÍ ÒÝÂÕÍÈÉ ÕÝÌÆÝÝ:

Òýâõèéã óðüä÷èëàí áýëäñýí áàéíà. Òýâõíèé çóçààí 1 ñì, ºðãºí íü 1,5 ñì áàéíà. Òýâõ 1ñì=30°, 2ñì=60°, 3ñì=90°-òàé òýíö¿¿ áàéõ áà òýâõíèé óðòûã õ¿¿õäèéí íàñíààñ õàìààð÷ äàðààõ áàéäëààð òîõèðóóëíà.

Íÿðàé õ¿¿õýä 16 õîíîãòîéãîîñ ýì÷èëãýýã ýõëýíý. Íÿðàé õºõ¿¿ë íàñàíä òýâõíèé óðò 8ñì, 10ñì, 12ñì, 14ñì, 16ñì, 18ñì, 20ñì, 22 ñì-èéí õýìæýýòýé áàéíà.

6 ñàðòàé áîëìîãö òýâõíèé óðò 24ñì,26ñì, 28ñì, 30ñì,32ñì õ¿ðòýë õýìæýýòýé áîëíî.

1 íàñíààñ òýâõíèé õýìæýý 36ñì, 38ñì, 39ñì, 40ñì, 41ñì, 42ñì õýìæýýòýé áàéíà.

2 íàñ 5 ñàðòàé õ¿¿õäèéí òýâõíèé óðò íü 44ñì, 45ñì áàéíà.

3 íàñíààñ äýýø íàñàíä 48ñì, 49ñì, 50ñì óðòòàé òýâõèéã õýðýãëýíý.

3,5-5 íàñàíä òàòëàãà ýì÷èëãýýíèé áîëîí ìýñ çàñàë ýì÷èëãýýíèé äàðàà õ¿¿õäýä 48 - 52 ñì -èéí òýâõèéã òàâüäàã.

Ò¿íõíèé ìóëòðàë çàñðàõ ¿åä õ¿¿õäèéã 30 ñì-èéí õýìæýýòýé ìîäîí òýâõ-òóøààâ÷òàé õºëä îðóóëíà.

Ò¿íõíèé òºðºëõèéí ìóëòðàëûã äºðººâ÷ººð ýì÷ëýõ àðãà.

� Äýëõèéí óëñ îðíóóä Ïàâëèêèéí äºðººâ÷ ýì÷èëãýýíèé àðãûã ºðãºí õýðýãëýäýã.

� Ò¿íõíèé äóòóó õºãæèë, ò¿íõíèé ìóëòðàëûã íÿðàé áàãà íàñàíä íü íàéäâàðòàé çàñ÷ ýì÷ëýõ ºðãºí áîëîìæ îëãîñíîîðîî äºðººâ÷ íü îíöãîé à÷ õîëáîãäîëòîé ýì÷èëãýýíèé àðãà.

� Ïàâëèêèéí äºðººâ÷èéã õ¿¿õäýä òîõèðóóëæ òóñãàéëàí áýëääýã.

� Õîò ñóóðèí ãàçàð îðòåç-ïðîòåçèéí òàñàã, ¿éëäâýðèéí ãàçðóóäàä õ¿¿õäèéí íàñ, áèåíä íü òîõèðóóëàí î¸æ áýëäýíý

� Õºäºº îðîí íóòàãò îðòåç-ïðîòåçèéí ñàëáàðûã áàéãóóëàõ øààðäëàãàòàé áàéãàà þì. /Õºäºº îðîí íóòàãò ãýìòýë ñîãîãèéí ýì÷ íàð äºðººâ÷èéã áýëòãýí, ýì÷èëãýýíä õýðýãëýõ áîëîìæòîé/




ÑÓÐÀÍ ÄªÐªªÂ× / ñòðåìåíà Ïàâëèêà, Pavlik harness / - íü ýì÷èëãýýíèé ÷óõàë õýñýã áºãººä ¿¿íèéã áýëäýõäýý äàðààõ çàð÷èì áàðèìòàëíà.

Ñàâõèàð òàâàí øèðõýã òóóøèí áýëòãýíý:

• 4 øèðõýã òóóøèíãûí ºðãºí 2 ñì, óðò íü 100ñì, íýã òóóøèíãûí ºðãºí 4ñì,óðò íü100ñì áàéõ áà ýäãýýðèéã íîîñîí äààâóóãààð äîòîðëîæ çàõûã íü ýìæèæ î¸íî.

• 4×100 ñì õýìæýýòýé òóóøèíãààð á¿ñë¿¿ð áýëòãýæ õ¿¿õäýä á¿ñë¿¿ëýýä , 2×100ñì õýìæýýòýé õî¸ð òóóøèíã õ¿¿õäýä òîõèðóóëàí ìºðºâ÷ õèéæ á¿ñýíä õàäíà.

• 2×100ñì õýìæýýòýé ººð õî¸ð òóóøèíã õºëä íü äºðººâ÷ë¿¿ëýí, øèëáý ãóÿíû ãàäíà-äîòîð òàëààð ÿâóóëàí á¿ñë¿¿ðò áýõëýíý. Õºëèéí òóóøèíä øàãàéí ¿åíèé äýýõí¿¿ð, ºâäºãíèé äîîõíóóð, áîëîí äýýä ò¿âøèíãýýð 3 õºíäëºí òóóøèíã áºãæëºí áýõëýíý. Ýäãýýð òóóøèíãóóäàä ãàðõè õèéæ, áýõëýõ áà òóóøèí äýýð öîîëòóóðóóä õèéíý. Öîîëòóóð õîîðîíäîõ çàé èæèë áàéõ áà õî¸ð öîîëòóóðûí õîîðîíäîõ çàé 12° áàéõ ¸ñòîé.

Õ¿¿õäýä ñóðàí äºðººâ÷èéã çºâ õèéõ aðãà÷ëàë

Î¸æ áýëòãýñýí äºðººâ÷èéã õ¿¿õäýä òàâèõäàà õ¿¿õäèéí ºâäºã ò¿íõíèé ¿åýýð òóñ á¿ðèéã 90°íóãàëæ,ýõëýýä õ¿¿õäèéí öýýæèíä äºðººíû á¿ñë¿¿ðèéã áýõëýíý. Äàðàà íü ìºðºâ÷èéã òààðóóëíà. Õ¿¿õäèéã ýõ,ýöýãèéí íü òàøààí äýýð ñóóëãàõ áàéäëààð òýâð¿¿ëýí áàéðëóóëààä õºëèéí òóóøèíã íü òààðóóëæ ºãíº.

Ò¿íõíèé òºðºëõèéí ìóëòðàëûí òàòëàãà ýì÷èëãýý

ÒÀÒËÀÃÀ ÝÌ×ÈËÃÝÝÍÈÉ ßÂÖÀÄ ÌªÐÄªÕ ¯ÍÄÑÝÍ ÇÀÐ×ÈÌ.

• Õ¿¿õäýä òàòëàãà ýì÷èëãýýíèé ¿åä ÿìàð÷ çîâèóð ¿¿ñýõ ¸ñã¿é.

• Òàòëàãûí ºãºãäñºí à÷ààã õºíãºíººñ íü õ¿íäð¿¿ëýõ çàìààð õ¿¿õäèéí íàñ, áèåèéí æèíã õàðãàëçàí çîõèöóóëíà. Õýò õ¿íä à÷ààãààð òàòëàãûã ýõëýõ íü ò¿íõíèé ¿åèéã ãýìòýýõ àþóëòàé.

• Õÿíàëòûí ðåíòãåí çóðãèéã ¿íäýñëýí ìóëòðàë îðñîí ¿åä íü òàòëàãà ýì÷èëãýýã çîãñîîæ öààøèä ãºëòãºíº áîîëò áîëîí äºðººâ÷ ýì÷èëãýýã ¿ðãýëæë¿¿ëíý.

• Õ¿¿õäèéí ò¿íõíèé ¿åíèé àëöàéëò 145°-ààñ 165 ° õ¿ðýõ ¿åýñ ýõëýí

íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýýã õèéíý.




Òàòëàãà ýì÷èëãýýíèé íýãä¿ãýýð ¿å:

À. 6 - 18 ñàðòàé õ¿¿õäýä :1. 0,8 - 1,2 êã à÷ààãààð 2 ºäºð òàòíà. Òàòëàãûí ýõíèé ¿åä õî¸ð õºë íü

ýãö äýýøýý áîñîî áàéäàëä áóþó 90 ãðàäóñò áàéíà. / ýõíèé 2 ºäºð 90°-ààñ 75°-ò áóóëãàæ òàòíà./

2. .0,9 - 1,3 êã à÷ààãààð 2 ºäºð òàòíà./ õºëèéí àëöàéëòûã 75°-ààñ 60° áîëãîæ òàòíà../

3. 1,0 - 1,5 êã à÷ààãààð 4 ºäºð òàòíà./ õºë íü 60°-ààñ 45°-ò î÷íî./ 4. 1,0 - 1,3 êã à÷ààãààð 2 ºäºð òàòíà./ ò¿íõíèé ¿åýð 45°- ààñ 30°-ò

àëöàéëãàí òàòíà./ 5. 0,9 - 1,2 êã à÷ààãààð òàòëàãà 1-2 ºäºð ¿ðãýëæëýíý. / Ýíý ¿åä õî¸ð õºë íü

30°-ààñ 15°-ààð äîîø áóóæ, õýâòýý áàéðëàëä ò¿íõíèé ¿åýýð 165 ãðàäóñ àëöàéñàí áàéäàëä áàéõ þì. /

**ªâ÷òºíèé õºëèéã ºäºð á¿ð äýýð ºãºãäñºí à÷àà áà ºíöã¿¿äýýð àëöàéëãàí ãàäàãø ààæèì ñóíãàæ òàòíà ( Ýì÷èëãýýã 10 - 12 ºäºð õèéíý.)

Á. 18 - 36 ñàðòàé õ¿¿õäýä:1. Ýõíèé 2 ºäºð 1,2 - 1,5 êã à÷ààãààð òàòëàãà õèéíý.2. Äàðààãèéí 3 ºäºð 1,3 - 1,7 êã à÷ààãààð òàòíà.3. 1,5 - 1,9 êã à÷ààòàé, 6 ºäºð /increase max. 2,0 êã/4. 1,4 - 1,7 êã à÷ààòàé, 3 ºäºð5. 1,2 -1,5 êã à÷ààòàé, 1 - 2 ºäºð òóñ òóñ òàòëàãûã õèéíý. ( Ýì÷èëãýý 15 -16 ºäºð ¿ðãýëæèëíý.)

Òàòëàãà ýì÷èëãýýíèé õî¸ðäóãààð ¿å:

Òàòëàãà ýì÷èëãýýíèé ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà :

À. 6 -18 ñàðòàé õ¿¿õäýä.

Ýì÷èëãýýíèé

1-ð ¿å

10-12 ºäºð

+ Ýì÷èëãýýíèé

2 -ð ¿å

2-3 ºäºð

= 12-15

ºäºð

Á. 18 -36 ñàðòàé õ¿¿õäýä.

Ýì÷èëãýýíèé

1 -ð ¿å

15-16

ºäºð

+ Ýì÷èëãýýíèé

2 -ð ¿å

4 - 5

ºäºð

= 19-21

ºäºð




Ò¿íõíèé òºðºëõèéí ìóëòðàëûí íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýý

À. Ò¿íõíèé ¿åíèé îð÷ìûí ýä ýñèéí íºõºí òºëæèõ ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàí, ýñèéí ôåðìåíòèéí ¿éë àæèëëàãààã ñýðãýýæ, çàõûí ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã äýýøë¿¿ëæ áóë÷èíãûí ¿éë àæèëëàãààã ñýðãýýõ çîðèëãîîð äàðààõ ýì÷èëãýýã äýñ äàðààëàëòàé ÿâóóëíà:

• Äóó àâèàíû íàì äàâòàìæèéí òóñëàìæòàé õèéõ ýì÷èëãýý "óëüòðàçâóê" 004 âò/ñì êâàäðàò äîçîîð 10-12 õîíîã õèéíý. Ýì÷èëãýý õîîðîíäûí õóãàöàà 4 ñàð. Íèéòäýý 6-8 êóðñ ýì÷èëãýýã õèéíý.

• Öàõèëãààí àïïàðàò " Ïîòîê-1"-èéí òóñëàìæòàéãààð ýä ýñèéí íºõºí òºëæèõ ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ, ºâ÷èí íàìäààõ çîðèëãîîð õ¿¿õäèéí íàñ õàðãàëçàí íýã óäààäàà 10-12 õîíîã ýì÷èëíý. Ýì÷èëãýýã 3 -6 ñàðûí çàéòàé íèéòäýý 3-4 óäàà õèéíý.

• Òàòëàãà ýì÷èëãýýíèé ÿâöàä ºíäºð äàâòàìæèéí àïïàðàò " ÓÂ×-30 "-ýýð õ¿¿õäèéí íàñ, ò¿íõíèé ìóëòðàëûí õýëáýð õàðãàëçàí 6-8, 8-12 õîíîãóóäààð ýì÷èëãýýã ÿâóóëíà.

• ÓÂ× ýì÷èëãýýíèé íýã óäààãèéí õóãàöàà íü 10-12 ìèíóò. Ýì÷èëãýýã 2-3 ñàðûí äàâòàìæòàé ÿâóóëíà.

Á. Ò¿íõíèé ¿åíèé îð÷èìûí áóë÷èíãûí õàòèíãàðøèëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, õàâàí áóóðóóëàõ çîðèëãîîð :

• õºäºëãººí ýì÷èëãýý

• èëëýã ìàññàæ




8.2 ÒªÐªËÕÈÉÍ ÃÈËÆÃÈÉ Õ¯Ç¯¯

Òîäîðõîéëîëò ªâ÷¿¿, ýãýì - õºõëºã óðãàöàãèéã õîëáîñîí áóë÷èíãûí áîãèíîñîëòîîñ òîëãîé ìºð ð¿¿ãýý ãèëæèéõ ºâ÷íèéã ãèëæãèé õ¿ç¿¿íèé ñîãîã ãýæ íýðëýíý.

Øàëòãààí • Õ¿¿õýä ýõèéí õýâëèéä áàéõ ¿åèéí áóë÷èíãèéí ¿ðýâñýëò ºâ÷íººñ

• Õ¿¿õýä ºãçºãººð ò¿ð¿¿ëæ òºðºõ ¿åä ºâ÷¿¿-ýãýì-õºõëºã óðãàöãèéã õîëáîñîí áóë÷èíä ãýìòýë ¿¿ñýæ öóñ õóðàõ, öóñ äóòàãäàæ ñîðèâæñîíîîñ áóë÷èíãèéí àãøèõ ñóíàõ ÷àíàð àëäàãäñàíààñ

• Ã¿ðýýíèé ãºâãºð áóë÷èíãèéí ýä-øèðõýãèéí ã¿éöýä áèø õºãæëººñ

• Õ¿¿õýä ýõèéí õýâëèéä áàéõ ¿åä õ¿ç¿¿íèé õýñãýýðýý óäààí äàðàãäàõ, õ¿é íü õ¿ç¿¿ãýý ÷àíãà îðîîæ áàéñíààñ áîëíî ãýæ ¿çäýã.

Àíãèëàë • Òºðºëõèéí ãèëæãèé õ¿ç¿¿

• Îëäìîë ãèëæãèé õ¿ç¿¿

• Áóë÷èíãûí õýëáýð

• Áóë÷èí ÿñ ìºãººðñ øºðìºñ õàâñàðñàí õýëáýð

Øèíæ òýìäýã

• Íÿðàéí ýõíèé 7-10 äàõü õîíîãò õ¿ç¿¿íèé ãèëæãèé òîäîðõîé ìýäýãäýõã¿é áàéäàã . 2-3 äàõü äîëîî õîíîãòîéãîîñ ãèëæãèé òàëûí ã¿ðýýíèé ãºâãºð áóë÷èíãèéí äîîä, äóíä õýñýã íºãºº òàëûíõààñ õàòóó, àðàé òîâãîð, òàòàëäàõ áàéäàëòàé áîëîõ íü àæèãëàãäàíà.

• 7-8 äàõü äîëîî õîíîãîîñ áóë÷èíãèéí õàâàí õàâäàð íü õàðèâ÷, áóë÷èí ñóíàõã¿é õºâ÷èðºí ºñºëò íü çîãñîíî. Ýíý ¿åýýñ õ¿¿õäèéí òîëãîé áºõèéëò, í¿¿ðíèé õàçàéëò óëàì íýìýãäýæ õàöðûí òýíö¿¿ áàéäàë ººð÷ëºãäºíº.

• Õ¿¿õýä 6 ñàðòàéãààñ õ¿ç¿¿íèé õºäºëãººí õÿçãààðëàãäàæ, ýð¿¿ í¿¿ð, ãàâëûí ÿñíû òýíö¿¿ ºñºëòºíä ººð÷ëºëò îðíî.

• Õýðýâ õî¸ð òàëûí áóë÷èíä ººð÷ëºëò çýðýã ¿¿ññýí áîë õ¿ç¿¿íèé õºäºëãººí ýðñ õÿçãààðëàãäàæ, õ¿¿õýä áîãèíî õ¿ç¿¿òýé, òîëãîé íü õ¿ç¿¿ãýýð áºõèéí õ¿ç¿¿-ñýýð íóðóóíû áºãòºð ýðò ¿¿ñ÷, õ¿íäýðíý.Çàðèìäàà õî¸ð òàëûí ìàø õîâîð õ¿íä õýëáýðòýé ñîãîã òîõèîëääîã. Ýíý ¿åä ºâ÷òºíèé í¿¿ð äýýøýý õàðñàí àð äàãç íü ñýýðýíäýý íààëäñàí òîëãîéí ¿ñ øóóä ñýýðíèé äýýõíýýñ ãàðñàí õ¿ç¿¿ã¿é þì øèã õàðàãääàã .




• Õ¿¿õäèéí ãèëæãèé õ¿ç¿¿íèé ýìãýã øèíæ¿¿ä õ¿¿õýä õºëä îðæ, ã¿éñýí ¿åýñ èë¿¿ òîä èëýð÷, 1,5-2 íàñàíä õàöàð, ýð¿¿, ãàâëûí ÿñíû òýíö¿¿ ºñºëò àëäàãäàíà.

• Õ¿¿õäèéí ºñºëò ýð÷èìòýé ÿâàãääàã 3-6 íàñàíä ãèëæãèé òàëûí õàöàð, ýð¿¿íèé áîëîí ãàâëûí ÿñíû ºñºëò ñààòàæ, í¿¿ðíèé õýëáýð, õ¿ç¿¿ õîîëîéí òýíö¿¿ áèø áàéäàë óëàì òîäîð÷, òîëãîé äàëèéæ áºõèéí õ¿ç¿¿íèé õºäºëãººí ãèëæãèé òàëä ýðñ õÿçãààðëàãäàíà. Ãèëæãèé òàëûí áóë÷èí áîãèíîññîíîîñ, ìºð äàë íü äýýøëýí, òýð òàëûí àðüñ íü òàòàëäàæ - õºâ÷èðºõ øèíæ ìàø òîä áîëíî.

• 7 íàñíààñ äýýø ÿñàíä ººð÷ëºëò îðæ, õºõëºã óðãàöàã òîìîð÷, äîîä ýð¿¿íèé ÿñ óðòñàí òýð òàëûí çàâüæ, í¿äíèé äîîä çîâõè äîîø òàòàãäàæ, í¿¿ðíèé õýëáýð á¿ðýí àëäàãäàíà. Àð òàëààñ íü õàðàõàä õ¿ç¿¿ãýýðýý ìóðèéñàí áàéíà.

Àâàõ àðãà õýìæýý

• Õ¿¿õäèéã òºðñºíèé äàðààõ ýõíèé 2-3 äàõü 7 õîíîãò õ¿¿õäèéí õ¿ç¿¿íèé îð÷ìûã ñàéòàð àæèãëàæ, õ¿¿õýä ãèëæãèé þìóó ãýñýí øèíæ òýìäýã èëýðâýë, àãøèæ õàòóóðñàí áóë÷èíä àãøèëòûã ñóëðóóëàõ,ñóíãàõ ¿éëäýë õèéíý. Õ¿¿õäèéí áóë÷èíãèéí øèðõýã ìàø òóÿõàí, óÿí áóëáàðàé, á¿ðýí òºãñ õºãæèæ ÷àäààã¿é áàéõ òóë, õ¿÷ëýæ, íýìýëò õºíººë ó÷ðóóëàõã¿éãýýð èëëýãèéã õèéõã¿é áîë áóë÷èí öî÷èð÷, óëàì õàòóóð÷ ñîðèâæèí ãèëæãèéí õºíãºí õýëáýðýýñ õ¿íä õýëáýðò øèëæèíý.

• 7-8 äàõü äîëîî õîíîãòîéãîîñ èëëýã õèéõèéí çýðýãöýý õ¿¿õäèéã þìíû ºíãèéã ÿëãàõ áîëìîãö òîä ºíãºòýé òîãëîîìûã ãèëæãèé òàëààðàà ºëèéæ õàðàõààð äýýð ç¿¿æ õàðóóëàõ õ¿ç¿¿íèé äàñãàëûã ººðººð íü õèéëãýíý. Áîñîî áàéðëàëààñ õ¿íèé öàðàé, õºäºëãººíò òîãëîîìûã óäààí äàãóóëàí õàðàõ òóë ãèëæãèé òàë ðóó õ¿ç¿¿ãýý ñóíãàí õàðàõààð õ¿¿õäèéã ñààòóóëàõ õýðýãòýé. Ýíý íàñàíä õ¿¿õýä ò¿ð¿¿ëãýý õàðàí õýâòýõäýý òîëãîéãîî ò¿ð çóóð äààæ ºðãºäºã, òîëãîéãîî ºðãºõ ¿åä íü ãèëæãèé òàëûã ºëèéëãºí ñóíãàõààð òîä ºíãºòýé, äóóòàé òîãëîîìîîð àíõààðëûã íü òàòàõ çýðãèéã õîñëóóëàí çºâ õýðýãëýâýë ãèëæãèé íü çàñàãäàæ óë ìºðã¿é ýäãýðýõ íü öººíã¿é áàéäàã.

• Õ¿¿õäèéã 6 ñàðòàéãààñ íü õ¿ç¿¿íèé õàòóóð÷ àãøñàí áóë÷èíã çººëºí èëëýãýýð ñóëðóóëàí, õ¿ç¿¿ãýýð òîëãîéã íü ãèëæãèé òàë ðóó áàãà áàãààð àõèóëàí ýðã¿¿ëæ, áóë÷èíã ñóíãàõ äàñãàë õºäºëãººíèéã òîãòìîë õèéëãýõèéí çýðýãöýý, ÿíç á¿ðèéí áàéðëàëààñ õ¿¿õäýä òîãëîîìûã ºãºõäºº àëü áîëîõîîð õ¿ç¿¿íèé ãèëæãèé òàëûã ñóíãàõààð ºãâºë ñàéí. Ýíý ¿åýýñ ýä íýõäýñèéí öóñàí õàíãàìæ ñàéæðóóëàõ, íºõºí òºëæèõ ¿éë àæèëëàãààã èäýâõæ¿¿ëýõ,áóë÷èíãûí ºñºëòèéã




ýð÷èìæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð äóó àâèàíû íàì /óëüòðàçâóê/ áîëîí ºíäºð /ÓÂ×/ äàâòàìæèéí àïïàðàòûí òóñëàìæòàéãààð ýì÷èëãýýã ¿ðãýëæë¿¿ëíý.

• Õ¿¿õäèéí 1,5-3 íàñàíä äýýðõ ýâèéí ýì÷èëãýýã ¿ðãýëæë¿¿ëýõèéí çýðýãöýý, ýíý íàñàíä íü ìýñ çàñàë ýì÷èëãýýã õèéõ íü èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé ãýæ îð÷èí ¿åèéí ñîãîã ñóäëàà÷èä ¿çýæ áàéãàà þì. Ìýñ çàñàë ýì÷èëãýýã 1,5-3 íàñàíä íü õèéõýä õ¿ç¿¿íèé áóë÷èíãèéí ºñºëò ÿã ýíý íàñàíä ò¿ðãýí õóðäàöòàé õºãæäºã òóë, áóë÷èí ÿìàð÷ õ¿÷ ãàðãàõã¿éãýýð ººðºº ñóíàæ, íºãºº òàëòàéãàà èæèë ºñíº.

• Õ¿¿õäèéí ºñºëò ýð÷èìòýé ÿâàãääàã 3-6 íàñàíä ãèëæãèé òàëûí õ¿ç¿¿íèé ºñºëò á¿ðýí çîãñîæ, òîëãîéí áºõèéëò, í¿¿ðíèé õàçàéëò óëàì íýìýãäýí õàöðûí òýíö¿¿ áàéäàë ººð÷ëºãääºã. Èéìä ìýñ çàñàë ýì÷èëãýýã ¿¿íýýñ ºìíº áóþó 1,5-3 íàñàíä íü áàãòààí õèéíý.

8.3 ÄÓÍÄ ×ªÌªÃÍÈÉ Õ¯Ç¯¯ ÁÎÃÈÍÎÑÎÕ ÑÎÃÎÃ

Òîäîðõîéëîëò

Äóíä ÷ºìºãíèé õ¿ç¿¿íèé õýâèéí ºíöºã áàãàñàõ ºâ÷íèéã COXA VARA áóþó äóíä ÷ºìºãíèé õ¿ç¿¿ áîãèíîñîõ ñîãîã ãýíý.

Äóíä ÷ºìºãíèé õ¿ç¿¿ áîãèíîñîõ ñîãîãèéí ¿åä õ¿íèé àëõàà áàãàñ÷, óóö íóðóó õîòîéæ áºãñ îöîéí, àëõàëòûí õýâ ººð÷ëºãäºí äîãîëæ òàõèð äóòóó áîëíî.

Øàëòãààí

• Ò¿íõíèé ¿åíèé äóòóó õºãæèë, äóíä ÷ºìºãíèé äýýä áóëóóíû ÿñíû òºðºëõèéí áóðóó õºãæëººñ òºðºëõèéí ñîãîã (Coxa vara Congenital)

• ßñ çººëðºõ ýìãýãøèë, ðàõèò, äóíä ÷ºìºãíèé õàãä ¿åíèé õóãàðàë çýðãýýñ îëäìîë ñîãîã (Coxa vara trochanterica)

Àíãèëàë

• Òºðºëõèéí

• Îëäìîë

Øèíæ òýìäýã

Coxa vara - ñîãîãèéí ýõýí ¿åä ýìíýë ç¿éí øèíæ õîìñ, çîâèóð øàíàëãàà ºãäºãã¿é.

Æèíñ õ¿ç¿¿íèé ºíöºã áàãàñ÷, íèëýýä ººð÷ëºëò ãàðñàí ¿åä õ¿¿õäýä ÿìàð÷ çîâèóðã¿é, øàëòãààíã¿éãýýð :




• äîãîëîõ• õºë áîãèíîñîõ• ò¿íõíèé ¿åýýð àëöàéëò áàãàñàõ• á¿ñýëõèé íóðóóãààð õîòãîð áîëîõ• áºãñ, óóöààð îöîéõ• ÿâàõäàà õî¸ð òàë ðóóãàà áèåý çàéì÷èí ãàíõàæ àëõàõ • õîë ÿâàõ äóðã¿é áîëæ, èõ ÿâàõààð àìàðõàí ÿäðàõ àëõàëòûí

õîîðîíäîõ çàé áàãàñàõ çýðýã øèíæ¿¿ä èëýðíý.

Îíîøëîãîî

¯çëýãò

Äóíä ÷ºìºãíèé äýýä õýñýãò èõ

òºâãºð äýýøèëæ îâîéíî

Òðåíäëåíáóðãûí õàì øèíæ òîä

èëðýíý.

Õî¸ð õºë ò¿íõíèé ¿åýýð

àëöàéëò õÿçãààðëàãäñàí,

õºäºëãººí õîìñäñîí

áàéíà.

Õ¿¿õäèéí ýð¿¿ë ìýíäèéã ¿íýëýõ

øàëãóóðò åðºíõèé õºäºëãººíèé ýâñýë àëäàãäñàí áàéíà.

Îíîøèéã ìàãàäëàõ ¿íäñýí øèíæèëãýý ðåíòãåí ãýðëèéí øèíæèëãýý:

Äóíä ÷ºìºãíèé Ëîîçåðîâûí çààã ãóëñàæ, æèíñ õ¿ç¿¿íèé ºíöºã õýâèéí õýìæýýíýýñýý áàãàñíà. 4 çýðýã áîëãîíî.

1-ð çýðýãò æèíñ õ¿ç¿¿íèé ºíöºã 120° - 110° õàçàéæ, æèíñíèé òîëãîé äîîø áàãà çýðýã áºõèéñºí áàéíà.

2-ð çýðýãò æèíñ õ¿ç¿¿íèé ºíöºã 110°-95° õàçàéæ, æèíñ áà õàãä ¿åíèé óðä õýñýãò õàçàéëò ¿¿ñ÷ òîëãîé íèëýýä òîíãîéñîí áàéäàëòàé áàéíà.

3-ð çýðýãò æèíñ õ¿ç¿¿íèé ºíöºã 95°-85° -ààð õàçàéæ Ëîîçåðîâûí çààã áîñîî õýëáýðò çàé íü èõñýæ, æèíñ-òîëãîé áàãà òºâãºð òèéø øàõàãäñàí áàéäàëòàé äîîø áîëñîí áàéíà.4-ð çýðýãò æèíñ õ¿ç¿¿íèé ºíöºã 85°-ààñ äîîø áàãàñ÷ èõ òºâãºð íü á¿ðãýäèéí õîøóó øèã äýýø ãóëñàí ñ¿¿æíèé äýëáýýíä òóëæ õ¿ðñýí áàéíà.

Àâàõ àðãà õýìæýý

À. Ýâèéí ýì÷èëãýý

• Áàãà íàñíû õ¿¿õäèéí äóíä ÷ºìºãíèé õ¿ç¿¿íèé õàãä ¿åíèé çààã èõ áàéõ, æèíñ õ¿ç¿¿íèé ºíöºã áàãàñàõ ¿åä ýä ýñèéí íºõºí òºëæèõ áîëîí ýñèéí ôåðìåíòèéí ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ, çàõûí ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã äýýøë¿¿ëýõèéí òóëä íºõºí ñýðãýýæ çàñàõ ýì÷èëãýýã òóñãàé




õºòºëáºðèéí äàãóó ýð÷èìòýé õèéíý.

• Coxa vara ñîãîãèéí ¿åä ò¿íõíèé ¿åýýð àëöàéõ õºäºëãººí ýðñ áàãàñäàã òóë ñóíàëòûí äàñãàëóóä õèéëãýæ, õºëä ìîäîí òýâõ òóøààâ÷ òàâèíà.

Á. Òºëºâëºãººò ìýñ çàñàë

Õàãàëãààíû íýð : Äóíä ÷ºìºãíèé ÿñ òàñëàí õ¿ç¿¿íèé ºíöºãèéã çàñàæ, õàäàõ ìýñ çàñàë

8.4 ÒªÐªËÕÈÉÍ ÌÀÉÃÀ ÒÀÂÕÀÉ

Òîäîðõîéëîëò Îëîí øàëòãààíààñ òàâõàéí ¿éë àæèëëàãààíû àëäàãäàë ¿¿ñ÷ õºëèéí òàâõàé ìàéãà áàéðëàëòàé ºëìèé íü óíæèæ øàãàéí ¿åíèé õýëáýð àëäàãäàõ õºëèéí ãàæ õºãæëèéí ºâ÷íèéã òºðºëõèéí ìàéãà òàâõàé ãýæ íýðëýíý.

Àíãèëàë I - Ìàéãà òàâõàéí ñîãîãèéí øàëòãààíû àíãèëàëÀ. Îëîí õýâ øèíæèéí ñîãîã

• Àðòðîãðèïïîç• Øèëáýíèé ÿñíû äóòìàã õºãæèë• Ýõñèéí õàëüñ áîëîí õ¿éíä øèëáý òàâõàé îðîîãäîõÁ. Íýã õýâ øèíæèéí ñîãîã• Ìýäðýëèéí ñààæèëòûí• Õîëáîîñ, øºðìºñíèé òºðºëõèéí äóòìàã õºãæëèéí• Óìàéí áàãòààìæ , óðãèéí æèíãýýñ õàìààðñàíû• Ýõñèéí õàëüñ áîëîí õ¿éíäýý õºë îðîîöîëäñîíû

II - ¯éë àæèëëàãààíû áàéäëûí àíãèëàëÀ. ¯éë àæèëëàãààíû õýâèéí áàéäàëòàéÁ. ¯éë àæèëëàãààíû àëäàãäàëòàé. Ýäãýýð íü äîòðîî:

• Òàâõàéí õîëáîîñ áà øºðìºñ äóòóó õºãæèëòýé• Òàâõàéí ÿñíû ãàæ õºãæèëòýé

Øèíæ òýìäýã• ªëìèé óíæèõ

• Òàâõàé äîòîãø ìàéæèéõ

• ªëìèé äîòîãø ýðãýõ




Òàâõàéí ÿñ, çººëºí ýäýä ãàðñàí äýýðõè ººð÷ëºëòººð íü ýìíýë ç¿éí õóâüä õî¸ð õýëáýðò õóâààíà:

1. Õýâèéí / Õºíãºí, õ¿íä /

2. Õýâèéí áóñ / Õºíãºí, õ¿íä /

Õºíãºí õýëáýðèéã ``Îñòèíà-Ñàêåíà`` áóþó òàâõàéí ìàéãà áàéðëàëûí õºäºëãººíèé õîìñäîë ãýíý.

Õýâèéí áèø ìàéãà òàâõàéí ¿åä øààíò ÿñ, òàõèëçóóð ÿñíû äóòìàã õºãæèë, àìèîí õàëüñíû òºðºëõèéí òàñàðõàéäàëò çýðýã ñîãîãóóä õàâñàð÷, õ¿íä õýëáýðòýé áàéíà.

Àëü ÷ õýëáýðèéí ¿åä ºëìèé óíæèõ, òàâõàé äîòîãø ìàéæèéõ, ºëìèé äîòîãø ýðãýõ ãîë øèíæ¿¿äýýñ ãàäíà øèëáýýð ÿñ íü äîòîãø ýðãýæ, øèëáý òàâõàéí áóë÷èíãóóä õàòèíãàðøèæ, òàâõàéí ãàäíà òàëä àðüñàíä õàòóó ýâýðëýã ãèøãýãäýñ ¿¿ñíý.

Çàéëøã¿é õèéãäýõ áàãàæèò øèíæèëãýý

À. Ðåíòãåí ãýðëèéí øèíæèëãýý: Øàãàé ÿñ ãàäàãø õàãàñ ìóëòàðñàí, òàâõàéí øèâí¿¿ð¿¿ä äîòîãø õàíàð÷ õàçàéñàí áàéíà.

Á.Õèéãäýæ áîëîõ íýìýëò áàãàæèéí øèíæèëãýý:

Êîìïüþòåðèéí òîìîãðàôè

Òåðìîãðàôè

Ñêàíèðîâàíèå

Ýì÷èëãýý

À. Ýâèéí ýì÷èëãýý :

Çººëºí áîîëò

Ãºëòãºíº áîîëò

Îðòåçîîð çàñàõ

Îðòîïåäèéí ãóòëààð çàñàõ

Íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýý




Á. Ìýñ çàñàë ýì÷èëãýý :

1. 0 - 1 íàñàíä

Õàãàñ èë àðãààð áîðâèíû øàíäàñûã ñóíãàõ ìýñ çàñàë

Óëíû õàí÷èðûã äàëä àðãààð òàñëàí ñóíãàõ

2. 1 - 7 íàñàíä

Çàöåïèíû õàãàëãàà

Øòóðìûí õàãàëãàà

Áîðâèíû øàíäàñûã èë àðãààð ñóíãàõ ìýñ çàñàë

3. 8 - 11 íàñàíä

Òàâõàéí ÿñûã øààíòàã õýëáýðýýð àâ÷ çºâ áàéðëàëä çàñàõ

Êóñëèêèéí àðãààð õàäóóð õýëáýðýýð ÿñ àâ÷ çàñàõ

¯åã¿éæ¿¿ëýí çàñàõ àðãà

4. 11 íàñíààñ äýýø íàñàíä

Äýýðõè ìýñ õàãàëáàðóóäûã õîñëóóëàí õèéíý.

Èëèçàðîâûí àïïàðàòûí òóñëàìæòàéãààð ìàéãà òàâõàéã çàñàõ ìýñ çàñëûí àðãà.



Documents

Гэмтэл согогийн эмгэг.pdf