VIÊM CẦU THẬN CẤP

Bs. Trần Nguyễn Như Uyên

VIÊM CẦU THẬN CẤP

Mục tiêu:

• Định nghĩa

• Nguyên nhân

• Triệu chứng LS, CLS của VCTC hậu nhiễm liên cầu trùng

• Chẩn đoán được VCTC do liên cầu ở trẻ em

• Nguyên tắc điều trị VCTC hậu nhiễm liên cầu

• Cách phòng ngừa VCTC hậu nhiễm LC

VIÊM CẦU THẬN CẤP

Định nghĩa: là một hội chứng lâm sàng:

• Phù

• Tiểu ít

• Tiểu máu

• Tiểu đạm

• Cao huyết áp

• Đôi khi có tăng urê huyết

VIÊM CẦU THẬN CẤPNguyên nhân:

• Nhiễm trùng:

- Hậu nhiễm liên cầu trùng

- Các loại vi trùng, siêu vi trùng khác:

+Vi trùng:thương hàn,giang mai,viêm phổi phế cầu, nhiễm trùng huyết, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn,viêm thận do shunt…

+Siêu vi: VGSVB, quai bị,sởi, thủy đậu…

+KST: sốt rét, bệnh toxoplasma

Vieâm caàu thaän haäu nhieãm

Filariasis

Trypanasomiasis

ToxoplasmosisScrub typhus

MalariaCoccidioides immitis

KSTNAÁM vaø RICKETTSIA

Varicella zosterSyphilis

MumpsSalmonella typhi

MeaslesLeptospirosis

Epstein-Barr virusStaphylococcus aureus

CytomegalovirusStreptococcus viridans

Hepatitis B

Sieâu viVi truøngGroup A β-hemolytic streptococci

VIÊM CẦU THẬN CẤP

Nguyên nhân:

• Bệnh hệ thống: lupus, Henoch Schonlein, Goodpasture…

• Bệnh cầu thận tiên phát: viêm cầu thận tăng sinh màng, bệnh Berger

• Các nguyên nhân khác: Hc Guillain-Barre, bệnh huyết thanh, sau chích ngừa DTC…

VIÊM CẦU THẬN CẤP

Xét nghiệm cận lâm sàng:

• Nước tiểu: có hồng cầu, tiểu đạm ít dưới ngưỡng thận hư, tiểu máu từ cầu thận (soi nước tiểu tìm HC dysmorphic,tìm trụ HC)

• Xét nghiệm tìm bằng chứng nhiễm liên cầu

9

10

11

12

13

14

15

16

17

VIÊM CẦU THẬN CẤP HẬU NHIỄM LIÊN CẦU

-Nguyên nhân:

Xảy ra sau nhiễm liên cầu ß tan huyết nhóm A dòng độc thận M type: 1,2,4,12,18,25,49,55,57 và 60.

Nơi nhiễm : ở da hay viêm họng do liên cầu

- Cơ chế: là bệnh lý miễn dịch

Beänh caàu thaän qua trung gian mieãn dòch:Vieâm

Beänh caàu thaän qua trung gian mieãn dòch: Vieâm

Yeát toá taùc ñoäng teá baøo

Ñaùp öùng

Taêng sinh Xô hoùa

TGF-βPDGF

Caùc teá baøo caàu thaän: noäi moâtrung moâ teá baøo chaân giaû

BC ña nhaânÑaïi thöïc baøo

Caùc tieâu chuaån cuûa beänh caên nhieãm truøng

• Coù moái töông quan thôøi gian vôùi moät beänh

• Taùc nhaân ñaëc hieäu ñöôïc phaân laäp

• Ñaùp öùng huyeát thanh hoïc ñöôïc xaùc ñònh baèng hieäu giaù khaùng theå taêng

• Xaùc ñònh khaùng nguyeân hoaëc khaùng theå trong caàu thaän

• Khoâng coøn hình aûnh beänh hoïc khi loaïi tröø taùc nhaân gaây nhieãm

• Hình aûnh beänh hoïc coù theå taùi taïo ôû ñoäng vaät thí nghieäm

Streptococcus β tan huyeát nhoùm A coù 2 protein khaùc bieät veà khaùng nguyeân M vaø T trong phaàn ngoaøi cuûa thaønh teá baøo ñöôïc duøng ñeå phaân loaïi

Voû boïc: hyaluronic acid

Protein thaønh teá baøo: M,T,R

Group carbohydrates

Mucopeptide

Maøng nguyeân sinh chaátPili

“Nephritogenic” Streptococci

Nhoùm-M Loaïi-T Vieâm haàu hoïng Vieâm da muû

1 1 +

2 8/25/Imp 19 +

3 +

4 +

12 12 +

25 +

49 14/49 + +

55 8/25/Imp 19 + / - +

57 8/25/Imp 19 + / - +

60 4 + / - +

TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG

• Tuổi đỉnh điểm là trước khi đi học và đầu những năm đi học

• < 5 % ở trẻ dưới 2 tuổi

• 5-10 % ở người lớn trên 40 tuổi

TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG

• Tỉ lệ tấn công chung của chủng hướng thận khoảng 15 %

• Nguy cơ sau viêm da mủ do streptococci nhóm 49 khoảng 25 %

TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG

• Phù : đột ngột, phù nhẹ kín đáo, phù mặt, có thể phù toàn thân

• Tiểu ít

• Tiểu đỏ đại thể (30-50%)

• Cao huyết áp (50-90%): HA cao có thể dẫn đến biến chứng tim mạch (suy tim,phù phổi cấp), hoặc bệnh não do cao HA

Tieåu maùu ñaïi theå 25-33%

Quaù taûi theå tích

Phuø 85%

Cao huyeát aùp 60-80%

Sung huyeát tuaàn hoøan 20%

Caùc trieäu chöùng TKTU 10%

STC phaûi loïc thaän <1%

Taàn suaát caùc bieåu hieän laâm saøng VCTC

(Nissenson et al, 1979)

CHẨN ĐOÁN VCTC HẬU NHIỄM LIÊN CẦU

Tìm bằng chứng nhiễm liên cầu:

• Tiền sử có bị viêm họng, viêm da trước đó 2-3 tuần

• Phết họng hay da có liên cầu trùng

• XN máu tìm kháng thể kháng liên cầu: ASO, anti DNAse B

• Định lượng bổ thể: C3 giảm, trở lại bình thường sau 8 tuần, C4 bình thường

Ñaùp öùng huyeát thanh hoïc vôùi caùc khaùng nguyeân Streptococcus

Khaùng theå

Vò trí nhieãm truøng

V. haàu hoïng V.da muû

Anti-streptolysin O + ±

Anti-DNAase B + +

Anti-NADase + ±

Anti-hyaluronidase + +

Anti-streptokinase ± ±

CHẨN ĐOÁN VCTC HẬU NHIỄM LIÊN CẦU

• Diễn tiến:

-Trong vòng 1-2 tuần: hết phù, tiểu nhiều, HA về bình thường, ure, creatinin máu giảm

-Tiểu máu đại thể hết trong 2-3 tuần

- C3 bình thường sau 6-8 tuần

-Tiểu đạm hết trong vòng 3-6 tháng

- Tiểu máu vi thể hết trong vòng 1 năm

Caùc chæ ñònh sinh thieát thaän cuûa moät beänh nhaân vieâm caàu thaän caáp laø gì ?

Caùc chæ ñònh sinh thieát thaän

1. Khoâng coù baèng chöùng nhieãm Streptococcus tröôùc

2. Boå theå huyeát thanh bình thöôøng

3. Baèng chöùng cuûa beänh heä thoáng

4. Tieán trieån nhanh

5. Chaäm lui beänh

ĐIỀU TRỊ

Nguyên tắc điều trị:

• Chưa có điều trị đặc hiệu cho VCTC hậu nhiễm liên cầu

• Chủ yếu là điều trị hạ áp phòng không để biến chứng xảy ra

• Ăn lạt trong giai đoạn cấp

• Kháng sinh: PNC V hay Erythromycin để diệt các liên cầu còn sót lại

Xöû trí vieâm caàu thaän caáp

Quaù taûi dòch

Haïn cheá muoái vaø dòch

Lôïi tieåu quai

Cao huyeát aùp

Thuoác öùc cheá keânh calcium

Thuoác öùc cheá men chuyeån

Xöû trí vieâm caàu thaän caáp

Taêng Kai maùu

Haïn cheá K trong thöùc aên

Chaát trao ñoåi ion

Caùc thuoác caáp cöùu

Loïc thaän

Nhieãm ñoäc ureâ maùu

Haïn cheá chaát ñaïm

Loïc thaän

Tieân löôïng laâu daøi vieâm caàu thaän caáp haäu nhieãm Streptococcus

Nghieân cöùu Theo doõi(naêm) ABN (%) STM

Perlman et al, 1965 10 (dòch) 18.3 0/61

Travis et al, 1973 2-5 (ca leû) 19.6 1/54

Baldwin et al, 1974, 1980 2-17 (ca leû) 60.0 6/176

Lien et al, 1979 2-14 (ca leû) 26.3 0/57

Potter et al, 1978, 1982 12-17 (dòch vaø

ca leû)

8.8 1/534

Rodriguez-Iturbe et al, 1976, 1981

11-12 (dòch) 12.6 1/71

Pinto et al, 2001 2 (dòch) 42.0 20/67

PHÒNG BỆNH

Phòng bệnh: phòng bệnh bằng cách đừng để nhiễm liên cầu:

• Vệ sinh tốt: nâng mức sống,kinh tế, y tế ,văn hóa, cải thiện môi trường sống

• Nâng cao thể trạng

• Điều trị viêm họng, viêm da sớm bằng KS

PHÒNG BỆNH

• Trẻ bị VCTC cần được theo dõi tại cơ sở y tế để phòng ngừa và điều trị biến chứng cấp và lâu dài