04/10/2023 1

Sosyal Medya Psikolojisi ve

Toplumsal Hareketler

Yard.Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin E-posta: ulasbasar@gmail.com

04/10/2023 2

İçindekiler• Giriş• Medya ve Sosyal Medya Araçları• Medyada ve Sosyal Medyada Etkileşim• Medyada ve Sosyal Medyada İçerik Üretimi• Medyada ve Sosyal Medyada Eşanlılık• Medyanın ve Sosyal Medyanın Anonimliği, Nonimliği ve Südonimliği• Medya, Sosyal Medya ve Kullanıcı Kimliği• Medya, Sosyal Medya ve Gerçek Yaşam İlişkisi• Medya, Sosyal Medya, Rol Modelleri ve Ünlülük• Gezi Direnişi’nin Sosyal Medya Çalışmalarına Katkıları• 1. Ötekileştirilmişlerin Temsiliyeti • 2. Sınıfsal, Uzamsal vd. Ayrımcılık • 3. Video Oyunları • Sonuç• Kaynakça

04/10/2023 3

Giriş

• Arap Baharı/Kışı• Japonya’da deprem ve nükleer sızıntı• İran’daki protestolar• Suriye’deki iç savaş• Gezi Direnişi?• Sosyal medya belirlenimciliği vs.

kolaylaştırıcılığı

04/10/2023 4

04/10/2023 5

Medya ve Sosyal Medya Araçları

• Van depremi, 1 Mayıs 2013 ve Reyhanlı yasağı• Gezi ve canlı yayın• Medyadan sosyal medyaya• Medyada işten atılanların sosyal medyaya

kayışı• Direnen medyalar (radyo, televizyon, gazete)• Ustream’in yükselişi

04/10/2023 6

Medyada ve Sosyal Medyada Etkileşim

• Medyanın kaynağı olarak sosyal medya• Yurttaş gazeteciliğinin/gönüllü muhabirliğin

yükselişi• Direnen medyanın sosyal medyaya yansıması• Medyayla sosyal medyanın içiçeliği• Kesinleş(me)miş bilgi sorunu

04/10/2023 7

Medyada ve Sosyal Medyada İçerik Üretimi

• Devlet, şirketler vs. Yurttaşlar• Yurttaşlar vs. Kullanıcılar• Anaakım muhabirler ve sosyal medya kullanıcıları• İçerik üreten=Yayınlayan• İstisnalar: Otosansür, şarjı bitenler, bağlantısı

olmayanlar• İçerik üreten=tüketen• Editoryal süreçler• Ham veri vs. İşlenmiş veri

04/10/2023 8

Medyada ve Sosyal Medyada Eşanlılık

• Gazetelerin eskimesi, bayat haber (saniye, dakika)• Gazete portalları.• Gazete-dergi yakınlaşması• İnternet gazeteciliği, üstünlükler:– Sözcük sınırı– Bol görsel– Gazete okumayan kesimlere erişim (gazete okuru azınlık)– Link gömme– Düşük masraflı vd.

04/10/2023 9

Medyada ve Sosyal Medyada Eşanlılık

• Facebook ve Twitter sayfaları• İnternet gazeteleri• Ötekilerin Postası örneği• Medya vs. Sosyal medyada bilgi güvenirliği

(%99?), sahte ölümler• Sahte hesaplar, revir tuzağı, i-pad’liler, revir

tespiti• Muhalif basının tiraj patlaması• Medyanın güvenirliği

04/10/2023 10

Medyanın ve Sosyal Medyanın Anonimliği, Nonimliği ve Südonimliği

• Medya: Anonim (İstisnası: Niş kanallar)• Sosyal Medya: Anonim, nonim, südonim• Gezi’yle sosyal medyadaki kentlilerin

köylüleşmesi • Köylü ve kentli olarak sosyal medya

kullanıcıları

04/10/2023 11

Medya, Sosyal Medya ve Kullanıcı Kimliği

• Sosyal medyanın kimlik inşası gücü (medyada yok)

• Çapulcular vs. AKP’liler• Sosyal medya: Çok-kimliklilik• Medya: Hiç-kimliklilik (nişte bile)

04/10/2023 12

Medya, Sosyal Medya ve Gerçek Yaşam İlişkisi

• Gezi öncesi: Sanal eylemciler• Sanal dünya vs. Gerçek dünya• Direnişe çağıran sosyal medya vs. Medya• Medya: Zihniyet değişimi (reklamlar istisnası)• Sosyal Medya: Harekete geçirme

04/10/2023 13

Medya, Sosyal Medya, Rol Modelleri ve Ünlülük

• Medya: Gezi’yi destekleyen/desteklemeyen ünlüler

• Sosyal Medya: Yeni ünlüler (geçici vs. Kalıcı)• Küçük bir azınlık olarak vs. Daha geniş bir kesim

olarak ünlüler (sosyal medya)• Ünlülüğün göreceleşmesi (bana göre, sana göre)• Sosyal medyadan ünlü örnekleri• Rol modelleri

04/10/2023 14

Gezi Direnişi’nin Sosyal Medya Çalışmalarına Katkıları

• 1. Ötekileştirilmişlerin Temsiliyeti • 2. Sınıfsal, Uzamsal vd. Ayrımcılık (Gazi ve

Dersim örnekleri) • 3. Video Oyunları (GTA, yarar/zarar tartışması)

04/10/2023 15

Sonuç• Medya ve Sosyal Medya Araçları• Medyada ve Sosyal Medyada Etkileşim• Medyada ve Sosyal Medyada İçerik Üretimi• Medyada ve Sosyal Medyada Eşanlılık• Medyanın ve Sosyal Medyanın Anonimliği, Nonimliği ve Südonimliği• Medya, Sosyal Medya ve Kullanıcı Kimliği• Medya, Sosyal Medya ve Gerçek Yaşam İlişkisi• Medya, Sosyal Medya, Rol Modelleri ve Ünlülük• Gezi Direnişi’nin Sosyal Medya Çalışmalarına Katkıları• 1. Ötekileştirilmişlerin Temsiliyeti • 2. Sınıfsal, Uzamsal vd. Ayrımcılık • 3. Video Oyunları

04/10/2023 16

Kaynakça• Gezgin, U.B. (2013). Gezi Direnişi ve sosyal medya psikolojisi. Bianet, 11

Haziran 2013. http://bianet.org/bianet/siyaset/147446-gezi-direnisi-ve-sosyal-medya-psikolojisi

• Gezgin, U. B. (2013). Facebook in Turkey in 2012: Facebook on printed media. Paper prepared for 2nd International Conference on Language, Medias and Culture – ICLMC 2013, 16-17 March 2013, Macau, pp.12-16. http://www.iclmc.org/2013%20Macau%20Program.pdf

• Gezgin, U. B. (2013). Social media in Turkey: How tweets appeared on printed media in 2012. Paper prepared for 2nd International Conference on Language, Medias and Culture – ICLMC 2013, 16-17 March 2013, Macau, pp.7-11. http://www.iclmc.org/2013%20Macau%20Program.pdf

• Gezgin, U. B. (2012). Psychology of You 2.0: Psychology of Social Media. Germany: Lambert Publishing. http://www.amazon.com/Psychology-You-2-0-Social-Media/dp/365913077X