Di truyen ngoai nhan

DI TRUY N NGOÀI NHÂNỀDI TRUY N NGOÀI NHÂNỀ

SEMINAR DI TRUYỀN HỌCSEMINAR DI TRUYỀN HỌC

LỚP K53A - SINH HỌC

N I DUNG CHÍNHỘN I DUNG CHÍNHỘ

T ng quan v Di truy n ngoài nhânổ ề ề1

Di truy n ty thề ể2

Di truy n l p thề ạ ể3

Hi n t ng b t d c đ c ngôệ ượ ấ ụ ự ở4

ng d ng di truy n ngoài nhânỨ ụ ề5

1.1. Gi i thi u chungớ ệ1.1. Gi i thi u chungớ ệ

1.2. Nguyên nhân1.2. Nguyên nhân

1.3. Đ c đi mặ ể1.3. Đ c đi mặ ể

T NG QUANỔ

I. T NG QUAN V DI TRUY N NGOÀI NHÂNỔ Ề ỀI. T NG QUAN V DI TRUY N NGOÀI NHÂNỔ Ề Ề

1. Gi i thi u chungớ ệ


-Genome c a t bào n m ủ ế ằ

ch y u trong nhânủ ế

-Nhân không phai la bao

quan duy nhât mang vât

chât di truyên. Ty thê, lap

thê…cung co hê gene cua

riêng minh

Khai niêm Di truyên ngoai nhân

2. Nguyên nhân


-Trong s thu phân th c vât bâc ư ơ ư

cao, môt tê bao tr ng kich th c l n ư ươ ơ

ch a nhiêu tê bao chât phôi h p v i ư ơ ơ

nhân môt hat phân không co tê bao

chât bao quanh. Do đo h p t nhân ơ ư

hâu hêt tê bao chât t tê bao tr ng ư ư

2. Nguyên nhân

- đông vât, câu tao tinh trung tiêu Ơ

giam đê dê di chuyên. Chi co phân

đâu ch a chu yêu la bô nhân đ c ư ươ

b m vao TB tr ng. Vi vây tê bao ơ ư

chât cua h p t chu yêu lây t tê ợ ư ư

bao tr ng, hi m khi la t tinh ư ế ư

trung. Cac đăc điêm di truyên ngoai

nhân cua me đ c truyên cho tê ượ

bao con


3. Đ c đi mặ ể

Di truy n trong nhânề Di truy n ngoài nhânề

C quan t phân chia ơ ưng u nhiênẫ

C quan t không c ơ ư ốđ nh và s l ng l n ị ố ượ ớ

N u b h ng có th ế ị ỏ ểthay th b ng cách sinh ế ằs n t các c quan t ả ư ơ ưkhác

V t ch t DT trong TBC ậ ấdo m quy đ nẹ ị h

NST phân b vào TB ốcon nh nhauư

NST c đ nh đ c tr ng ố ị ặ ưcho loài

N u b h ng thì không ế ị ỏth thay th ể ế .

V t ch t di truy n c a ậ ấ ề ủm và c a b có vai trò ẹ ủ ốngang nhau


II. DI TRUY N TY THỀ ỂII. DI TRUY N TY THỀ Ể

I Khái ni m ty thệ ể

V t ch t di truy n trong ty thậ ấ ề ểII

Là bào quan có mặt trong hầu hết

các tế bào hô hấp hiếu khí

Dạng sợi hoặc hạt (hình ảnh)

Chưc năng:

Hô hấp tế bào (hình Krebs)

Tổng hợp, dự trữ protein,

lipid, ion kim loại, chất màu…

Đặc biệt:Ty thể chưa vật chất di

truyền là DNA, có ribosome, RNA để

tự tổng hợp vật chất di truyền

1. Khái ni m ty thệ ểII. DI TRUY N TY THỀ ỂII. DI TRUY N TY THỀ Ể

2. V t ch t di truy n ty thậ ấ ề ể

Ty thể

mtDNA

RNA

Protein

II. DI TRUY N TY THỀ ỂII. DI TRUY N TY THỀ Ể

mtDNA

mtDNA là sợi xoắn kép, có cấu

trúc vòng, dài khoảng 5μm hoặc

có thể tồn tại ở dạng mạch thẳng.

mtDNA chiếm tư 15% DNA

của tế bào

Kích thước mtDNA khác nhau

đặc trưng cho tưng loài

mtDNA

mtDNA của động vật có xương sống gồm

các gen không có intron và hầu như không

có khoảng trống giữa các gen

mtDNA của thực vật có kích thước lớn và

đa dạng nhất. Các gen có thể phân bố ở vị

trí khác nhau mặc dù có cùng chưc năng

mtDNA tự tái bản theo kiểu bán bảo thủ

nhờ hệ DNA pol có trong chất nền ty thể và

xảy ra ở Interphase của chu kì tế bào

mtDNA có dạng vòng và không liên kết

với histon giống với DNA vi khuẩn

mtDNA

Phân bi t DNA trong nhân và DNA trong ty ệthể

RNA

Ribosome ty thể có kích thước

bé (khoảng 60S=45S+35S)

gần giống Ribosome vi khuẩn

Trong chất nền ty thể chưa

đày đủ tRNA cần cho tổng hợp

protein của ty thể

Các mRNA được phiên mã

nhờ RNA pol tư khuôn của

mtDNA

mtRNA

rRNA

tRNA

mRNA

RNA

(Hình bảng mã DT ty thể của Xoan)

Protein

Ty thể tự tổng hợp protein

cho riêng mình

Ty thể không tự tổng hợp tất

cả protein của ty thể vì nó chỉ

chưa gen mã hóa cho khoảng

5000aa

Hầu hết được tổng hợp tư

mạng lưới nội chất hạt theo

mã của các gen trong NST và

được vận chuyển vào ty thể

(Hìn

h t

y th

ể tổ

ng

hợ

p p

rote

in c

ủa

Xo

an)

D ch mã gen nhânị D ch mã gen ty thị ể

B c ch b i ị ư ế ởchloramphenicol

Không b c ch ị ư ếb i cycloheximidở

Không b c ch b i ị ư ế ởchloramphenicol

B c ch m nh b i ị ư ế ạ ởcycloheximid

Protein

1. Phân bi t d ch mã gen ty th và gen nhânệ ị ể

III. DI TRUY N L P THỀ Ạ ỂIII. DI TRUY N L P THỀ Ạ Ể

3.13.1 3.23.2 3.33.3

Khái Khái ni m ệni m ệl p thạ ểl p thạ ể

V t ậV t ậch t di ấch t di ấtruy n ềtruy n ềl p thạ ểl p thạ ể

C ch ơ ếC ch ơ ếdi di truy n ềtruy n ềl p thạ ểl p thạ ể

I Khái ni m l p thệ ạ ể

Lạp thể (plastid) là một bào quan quan trọng trong tế bào

thực vật, là nơi tổng hợp và dự trữ các hợp chất quan trọng

với tế bào


I Khái ni m l p thệ ạ ể

LẠP THỂ

LỤC LẠP(Chloroplast)

SẮC LẠP(Chromoplast)

VÔ SẮC LẠP(Leucoplast)


Thuy t n i c ng sinh(endosymbiotic theory)ế ộ ộ


II V t ch t di truy n l p thậ ấ ề ạ ể


Phân tử DNA dạng vòng,

kích thước trung bình

Số lượng lạp thể khác nhau

giữa các loài khác nhau và

ngay cả giữa các mô của một

loài

Đặc điểm nổi bật: chứa

nhiều vùng lặp lại và có nhiều

bản sao của các gen

III C ch di truy n gen l p thơ ế ề ạ ể

Ở phần lớn các loài,

có sự di truyền theo

dòng mẹ

VD: hiện tượng di

truyền lá đốm ở cây

Mirabilis jalapa (Correns,

1908), ở Pelargonium

zonale (E.Bauner, 1909)



IV. BÂT DUC Đ C T BAO CHÂT NGÔ Ư Ế ƠIV. BÂT DUC Đ C T BAO CHÂT NGÔ Ư Ế Ơ

1) Giới thiệu chung

2) Hiện tượng bất dục đực tế bào chất ở ngô

3) Ý nghĩa, ưng dụng

Hiên tương bât duc đưc:

Ơ thưc vât

o Không hinh thanh

phân hoa hoăc phân hoa

không co kha năng thu tinh.

Cac loai bât duc đưc

• Bât duc đưc hat phân

• Bât duc đưc do câu truc

• Bât duc đưc do chưc năng.

Phat hiên ơ nhiêu thưc vât

(ngô, hanh, cu cai, đay…)

IV. BÂT DUC Đ C T BAO CHÂT NGÔ Ư Ế ƠIV. BÂT DUC Đ C T BAO CHÂT NGÔ Ư Ế Ơ1) Giới thiệu chung

Hình cây ngô (hoặc lúa)


Đăc điêm cây bât duc đ c tê bao chât ( ư CMS=

Cytoplasmic Male Sterility) so v i cây binh th ng:ơ ươ

• Giai đoan nay mâm, sinh tr ng manh ươ

• Giai đoan tr ng thanh phat triên kem h n ươ ơ

• Giai đoan hinh thanh hat phân, nhiêu biên cô hat

phân bât duc.

1) Giới thiệu chung

IV. BÂT DUC Đ C T BAO CHÂT NGÔ Ư Ế ƠIV. BÂT DUC Đ C T BAO CHÂT NGÔ Ư Ế Ơ2) Hiện tượng bất dục đực tế bào chất ở ngô

Kha năng thu phân cua hat phân do gen ty thê quy đinh.

Liên quan đên đột biến tại hai plasmid dang thăng S1 va S2 cua ty thê.

Quy ươc:

Gene S bât duc

Gene N hưu duc

Gene nhân gây anh

hương đên tac dung cua

tê bao chât bât duc.

Gene Rf phuc hôi

tinh hưu duc

Alen rf không phuc

hôi


STT KIÊU GENE NHÂN

KIÊU GENE TY THÊ

KIÊU HINH

1 rfrf S Bât duc

2 rfrf N Hưu duc

3 Rf- N Hưu duc

4 Rf- S Hưu duc




• Đ n gian hoa lai taoơ

giam gia thanh hat lai

• Cho phep th kha năng ư

h u thuữ tô h p u thê lai ợ ư

• Cây canh keo dai tuôi tho cua hoa

• Cây lây thân, cu tâp trung dinh d ng nuôi ươthân cu.

M T S PHÉP LAIỘ ỐM T S PHÉP LAIỘ ỐKIÊU GENE

CÂY MEKIÊU GENE CÂY

BÔKIÊU GEN CON LAI KIÊU HINH CON LAI

SRfrf (hưu duc)

SRfrf (hưu duc) 1SRfRf: 2SRfrf: 1Srfrf 3 hưu duc: 1 bât duc

Srfrf (bât duc)

Nrfrf (hưu duc) 100% Srtrt 100% bât duc

Srtrt (bât duc)

NRfRf (hưu duc) 100%SRfrf 100% (hưu duc)

Srfrf (bât duc)

SRfRf (hưu duc) 100%SRfrf 100% (hưu duc)

T O CON LAI F1 BA DÒNGẠT O CON LAI F1 BA DÒNGẠ

• Dong A Srfrf- dong bât duc

đ c tê bao châtự

• Dong B- Nrfrf- dong duy tri

bât duc đ c ự

• Dong R- NRfRf, SRfRf-

dong phuc hôi h u duc ữ

F1: SRfrf- con lai h u ducữ



CMS bi biên đông do tac dung ngoai canh

Dong CMS m c đa ưdang di truyên kem không nhiêu dong u thê ư

Tim dong phuc hôi không dê

Dong CMS kem u ưthê giai đoan sau ở

Con lai (phôi h p ợdong phuc hôi v i ớdong CMS co nên di truyên kem, s dung ư dang me đông TBC liên tuc) chông chiu kem tac nhân sinh hoc sâu bênh hai

Quy trinh san xuât con lai F1 ba dong ph c tap, gia thanh ư cao

Khó khăn

IV. NG D NGỨ ỤIV. NG D NGỨ Ụ

1. Hiệu ưng dòng mẹ1. Hiệu ưng dòng mẹ

2. Ứng dụng di truyền lạp thể 2. Ứng dụng di truyền lạp thể

3. Ứng dụng di truyền ty thể3. Ứng dụng di truyền ty thể

4. Công nghệ sinh học4. Công nghệ sinh học

1. Hiệu ưng dòng mẹ1. Hiệu ưng dòng mẹ


Là ki u di truy n mà ki u hình c a cá ể ề ể ủth không do ki u gen c a chính nó quy ể ể ủđ nh mà đ c quy đ nh b i ki u gen c a ị ượ ị ở ể ủm .ẹ

Đ c ch ng minh nh ph ng pháp lai ượ ư ờ ươthu n ngh chậ ị

Phân bi t v i di truy n t bào ch tệ ớ ề ế ấ

Ki u di truy n ể ềchi u xo n v c ề ắ ỏ ốc a loài c n c ủ ố ướng t ọ Limnaea peregra




S phân ph i ự ống u nhiên và không ẫđ u c a 2 lo i l p ề ủ ạ ạth bình th ng và ể ườl p th đ t bi n ạ ể ộ ếm t s c t xanh, qua ấ ắ ốcác l n phân sinh ầt o hi n t ng lá có ạ ệ ượđ m tr ngố ắ

Ch có ý nghĩa đ i v i cá th :ỉ ố ớ ể

Các cá th đ ng gen bào ch t ể ồ ấ lá tr ng ắ không th quang h p ể ợ ch t ế

Các cá th d gen bào ch t ể ị ấ đ m ốkh m ả quang h p kém ợ s c s ng ư ốy u ế

D gây nh m l n trong phân lo iễ ầ ẫ ạ




3. Ứng dụng di truyền ty thể3. Ứng dụng di truyền ty thể

Các gen trên ty th ểcó ý nghĩa trong nghiên c u ti n hóa, ư ếxác đ nh quan h ị ệhuy t th ngế ố

Các đ t bi n trên ộ ếty th d n đ n các ể ẫ ếb nh nguy hi m nh ệ ể ưMERRF, LHON…


4. Công nghệ sinh học4. Công nghệ sinh học

S d ng plasmid c a ư ụ ủ

vi khu nẩ

ng d ng trong công Ứ ụ

ngh DNA tái t h pệ ổ ợ


ĐỘT PHÁ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO GỐC:

Ngày 17.1, L n đ u tiên ầ ầcác chuyên gia ĐH ởNewcastle, Anh (NU) đã t o thành công m t s n ạ ộ ảph m phôi lai gi a ng i ẩ ữ ườvà đ ng v t, b ng cách ộ ậ ằtiêm AND l y t các t ấ ư ếbào da ng i vào trong ườtr ng c a bò đã l y h t ư ủ ấ ếcác v t li u di truy n, ậ ệ ềsau đó đ c nuôi tr ng 3 ượ ồngày trong phòng thí nghi m.ệ

Technology

Di truyen ngoai nhan