20. Знешняя небяспека ў першай палове ХІІІ ст

Знешняя небяспека ў першай палове ХІІІ

ст.

Крыжакі ва Усходняй Прыбалтыцы

Кан. ХІІ ст. – з’яўленне нямецкіх купцоў, рыцараў і святароў у вусці Заходняй Дзвіны.1201 г. – заснавана Рыга.Планы:Захоп тэрыторый ліваў,

латгалаў, эстаў;На іх землях – феадальная

гаспадарка;Барацьба з язычніцтвам (з

дапамогай каталіцкай царквы).

Сродкі дасягнення мэты:

1202 г. – Ордэн мечаносцаў.

Будаўніцтва невялікіх мураваных замкаў-крэпасцяў.

Крыжакі vs Полацкае княстваПолацкае княства першым з усходнеславянскіх княстваў сутыкнулася з крыжакамі.Сутыкненне інтарэсаў:• Лівы – даніну Полацку;• У час вайны лівы – дапаможнае

войска;• У ніжнім цячэнні Заходняй Дзвіны –

гарады, залежныя ад Полацкага княства: Герцыке і Кукенойс (340 км ад Полацка).

Барацьба з крыжакамі1203 г. – полацкі князь Уладзімір аблажыў 2 нямецкія крэпасці – Ікскюль і Гольм.

Крыжакі адкупілісяАле!

Працягвалі заваяванні1206 г. – Уладзімір зноў аблажыў Гольм (10 дзён). Беспаспяхова.

Абарона КукенойсаКнязь Вячка – “сапраўдны д’ябал” (с) нямецкія рыцары.Прасіў Уладзіміра пра дапамогу

Не дачакаўся

Спаліў замак

З дружынай сышоў у Юр’еў (Тарту) да эстаў.1224 г. – загінуў пры штурме горада.

Заключэнне міру“Вечны” мір паміж рыжскім біскупам і Уладзімірам.Умовы:• Полацк адмаўляецца ад Ніжняга

Падзвіння і даніны з яго жыхароў;• Для рускіх купцоў – “адкрыты

свабодны шлях па Дзвіне”.Але!

Працяг барацьбы

Працяг барацьбы1216 г. – палачане, эсты, літоўцы падрыхтаваліся да новага пахода.

Але!Раптоўная смерць

Уладзіміра

Паход сарваўся

Саюз з Ноўгарадам

Прычына:• Небяспека ад крыжакоў.Замацаванне саюза:• Шлюб ноўгарадскага князя

Аляксандра Яраславіча з дачкой полацкага князя Брачыслава.

Бітва на Няве1240 г. – бітва са шведскімі рыцарамі на Няве.Вызначыўся Якаў Палачанін.

Небяспека з усходуМангола-татары (м-т) – заваёўнікі, гістарычнай радзімай якіх былі стэпы Манголіі. На Русі іх называлі “татары”.Заснавальнік Мангольскай імперыі – Чынгісхан.Яго ўнук Батый захапіў:Разань;Маскву;Уладзімір на Крязьме;Чарнігаў;Кіеў (1240 г.)

Дзяржава м-тЗалатая Арда – дзяржава на Ніжняй Волзе, якую ўтварыў Батый.Большасць рускіх земляў – у залежнасці.Мэты паходаў:• Захоп палонных;• Рабаванне людзей.

М-т на Беларусі• Спалілі Гомель;• 1241 г. – уварваліся на

Берасцейшчыну,Але!

Асноўная частка Беларусі не трапіла пад нашэсце Батыя і не была захоплена (як і Літва)

ЛегендаВойска м-т на чале з

Койданам – на Менск.На шляху – Крутагор’е.

Там бітва

Койдан загінуў

Крутагор’е – Койданава(зараз – Дзяржынск)