Postoperatif ağri

BOLU SAĞLIK YÜKSEK OKULUHEMŞİRELİK BÖLÜMÜ

CERRAHİ HEMŞİRELİĞİ DERSİ

POSTOPERATİF AĞRI SEMİNERİNE HOŞGELDİNİZ

•Grup Üyeleri

• Yrd.Doç.Dr.Serpil Yüksel• Doç.Dr.Arzu ilçe (ÖZCAN)• Öğr.Gövrelisi Hacer Alpteker• Araştırma Görevlisi Gülcan Taşkıran

•Danışman Hocalar

5

AĞRININ SINIFLANDIRILMASI

AĞRININ ALGILANMASI

İÇİNDEKİLER

AĞRI NEDİR

POSTOPERATİF AĞRI NEDİR

POSTOPERATİF AĞRI DEĞERLENDİRMESİ

1

2

3

4

6

POSTOPERATİF AĞRIDA TEDAVİ

POSTOPERATİF AĞRIDA HEMŞİRELİK BAKIMI

7

Uluslararası Ağrı Araştırmaları Teşkilatı’na (IASP) Göre;

Ağrı; vücudun belli bir bölgesinden kaynaklanan, kuvvetli bir doku harabiyetine bağlı olan ya da olmayan , insanın geçmişte edindiği, subjektif, primitif protektif deneyimleri ile ilgili, sensoryal, hoş olmayan emosyonel bir duyum, davranış şeklidir.

•AĞRI NEDİR ?

• Primum Non Nocère!

• (Önce Zarar Verme)

• Secundum Sedare Dolarem

• (Sonra ağrıyı kes)

Hippocrates(m.ö. 460-377)

SÜREYE GÖRE

•AĞRININ SINIFLANDIRILMASI

ETYOLOJİYE GÖRE

LOKALİZASYONA GÖRE

AKUT AĞRI

• Başlangıcı ani ve şiddetlidir.• Altı aydan uzun sürmez.• Doku hasarıyla başlayıp yara iyileşmesi süresince giderek azalan ve kaybolan ağrı tablosudur.

• Örn:miyokard enfarktüsü

•AĞRININ SINIFLANDIRILMASISüreye göre; Akut Ağrı

• Altı aydan uzun sürer• Bireyin yaşam kalitesini olumsuz etkiler• Nedeni her zaman doku incinmesi değildir.• İlaç kullanma eğilimleri daha fazladır• Giderek ilacın dozunu arttırmak isterler• Örn:kanser,migren

KRONİK AĞRI

•AĞRININ SINIFLANDIRILMASISüreye göre; Kronik Ağrı

•AĞRININ SINIFLANDIRILMASIETYOLOJİYE (NEDENİNE)GÖRE AĞRI TİPLERİ

Ağrının neden kaynakladığına göre;Kanser ağrısı,postherpetik nevralji,orak hücre anemisine bağlı ağrı ve artrit gibi sınıflama yapılmaktadır.

•AĞRININ SINIFLANDIRILMASI

LOKALİZASYONA GÖRE AĞRI TİPLERİ

Ağrının altında yatan patolojiyi belirleme ve tedavi planını oluşturmada yararlı olan bu sınıflamada ağrı;baş ağrısı,pelvik ağrı/göğüs ağrısı,karın ağrısı,üst yada alt ekstremite ağrısı gibi hissedildiği bölgeye göre sınıflandırılır.

Sedare dolorem opus divinum !

( Ağrı dindirmek, bir tanrı sanatıdır ! )

Ağrının algılanması ve vücudun buna yanıtının bütününe “nosisepsiyon” adı verilir. Bu olayın başlangıcı, ağrıyı algılamaya özelleşmiş sinir uçlarından başlar. Bu özelleşmiş sinir uçlarına nosiseptör adı verilir.

•AĞRININ ALGILANMASI

• Nosiseptörler, kuvvetli mekanik, termal ve vücutta salgılanan ve nöromediyatör işlevi gören maddeler tarafından uyarılmaktadır.

• Nosiseptörlerin uyarılması ile başlayan depolarizasyon primer afferent lifler (A delta ve C lifleri) tarafından zararlı impulslar olarak M.S.S’ ne Gönderilirler.

• Böylece M.S.S’nin cevabı olarak kişide ağrı görülür.

•AĞRININ ALGILANMASI

• Postoperatif ağrı; mevcut patoloji veya cerrahi işlemler yada kombinasyonları ile perioperatif dönemde gelişen, kronikleşme potansiyeli de taşıyan bir akut ağrıdır

•POSTOPERATİF AĞRI NEDİR

• Ağrı; sadece çekenin algılayabileceği tümüyle kişisel bir deneyimdir. Bu nedenle kişiye özgüdür

•“En iyi ağrı başkasının ağrısıdır...”

• Postoperatif Akut Ağrılar Kronikleşebilir!!!!!! •POSTOPERATİF AĞRI

POSTOPERATİF AKUT AĞRI

KRONİK AĞRI

• Postoperatif Akut ağrının kronikleşmesinde %10-50 oranında aşağıdaki faktörler etkilidir.

• Preoperatif faktörler• Preoperatif ağrının şiddeti• Psikolojik yatkınlık

• İntraoperatif faktörler• Sinirin zarar görmesi

• Torakotomi, mastektomi, herniotomi• Postoperatif faktörler

• Postoperatif ağrının şiddeti• Torakotomi, herniotomi, kolesistektomi

•POSTOPERATİF AĞRI

• Hastanın cerrahi girişime fizyolojik,psikolojik ve farmakolojik olarak hazırlanması

• Cerrahi girişimin yeri,süresi,özelliği,insizyon tipi• İntraoperatif travmanın derecesi• Cerrahi girişim ile ilgili komplikasyonlar• Anestezi uygulamaları• Cerrahi girişim sonrası bakımın niteliği ve kalitesi• Hastada cerrahi girişim öncesi görülen ölüm,fiziksel güçsüzlük,anestezi,cerrahi,hastane ve ağrı korkusudur.

• POSTOPERATİF AĞRININ SÜRESİ VE ŞİDDETİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

CERRAHİ GİRİŞİM TÜRLERİNE GÖRE AĞRININ SÜRESİ VE HAREKETLE İLİŞKİSİ

Ağrı Süresi Cerrahi Girişim Türü

Sürekli Hareketle

8 Gün Sternotomi %30-40 %60-70

4 Gün Üst Batın Girişimleri

%50-75 %60-70

2 Gün Alt Batın Girişimleri

%35-55 %50-60

1-2 Gün Radikal Mastektomi

%10-30 -

5 Gün Böbrekle ilgili Girişimler

%70-85 %60-70

6 Gün Laminektomi %40-50 %60-70

3 Gün Kalça Replasmanı

%40-50 %70-80

3 Gün Diz Eklemi Replasmanı

%55-60 &60-70

Kaynak: Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım Yazar:Prof. Dr. Fatma Eti Aslan S:145 çizelge10.1

• Hastanın ağrısını değerlendirirken amaç doğru tedaviye ulaşmaktır. Öncelikle hastanın demografik bilgileri, geçmiş ağrı hikayesi, tedaviler ve genel anamnez değerlendirilmelidir.

•Postoperatif Ağrı Değerlendirmesi

• İdeal bir akut ağrı değerlendirmesi şu basamakları içermelidir;

• Hasta ağrısını değerlendirmeye aktif olarak katılmalı,

• Hastanın ağrısı düzenli olarak sorgulanmalı,• Hastanın ağrısı hem dinlenme hem de hareket halinde değerlendirilmeli,

• Ağrı şiddetinde beklenmedik bir artış yeni bir ağrı nedeni veya postoperatif bir komplikasyon nedeni olarak ele alınmalı, dikkatlice bir anamnez alınmalı ve hasta operasyonu yapan cerrah tarafından muayene edilmeli,

•Postoperatif Ağrı Değerlendirmesi

• Kötü ya da yüksek ağrı skorlarında tedavi tekrar gözden geçirilmelidir

•Postoperatif Ağrı Değerlendirmesi

•Postoperatif Ağrı Değerlendirmesi

Ağrı Öyküsü Alma

Eşlik eden sepmtomlar

Ağrı Lokalizasyonu

Ağrının Yayılımı

Etyolojik Faktörler

Ağrının Niteliği ve Yoğunluğu

Ağrının aktivite ve

Uyku üzerine Etkisi

Ağrıyı Etkileyen Faktörler Analjezikler

e Yanıt

•Ağrı değerlendirmesinde standart yöntem olarak ağrı skalaları kullanılmaktadır•Ağrı skalaları tek veya çok boyutlu ve kendi kendine değerlendirmeye veya gözleme dayalı şekilde sınıflandırılır

•Postoperatif Ağrı Değerlendirmesi

•Ağrı Ölçekleri

Ağrı Ölçekleri

Tek Boyutlu Ölçekler

Çok Boyutlu Ölçekler

• Ağrı şiddetini belirlemeye yönelik olan bu yöntem,hastanın ağrısını sayılarla açıklamasını amaçlar.Sayısal ölçekler ağrı yokluğu (0) ile başlayıp dayanılmaz ağrı (10-100) düzeyine kadar ulaşır.

•Postoperatif Ağrı Değerlendirmesi

Tek Boyutlu Ölçekler

1.)Sayısal Ölçekler

•Postoperatif Ağrı Değerlendirmesi

Tek Boyutlu Ölçekler

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Ağrı Yok

Dayanılmaz Ağrı

2) Sözel tarif skalaları (verbal descriptor scales-VDS)• Ağrı şiddeti hafiften dayanılmaz dereceye kadar 4 kategoriye ayrılır.

• Şiddetli• Orta• Hafif• Yok

Şeklinde Sıralanır.

•Postoperatif Ağrı Değerlendirmesi

Tek Boyutlu Ölçekler

•Postoperatif Ağrı Değerlendirmesi

Tek Boyutlu Ölçekler

HafifRahatsız

EdiciŞiddetli

Çok Şiddetli

Dayanılmaz

SÖZEL KATEGORİ ÖLÇEĞİ

3)Görsel analog skala (visual analogue scale –VAS)• Ağrı şiddetini ölçmede ve ağrı takibinde kullanılır.• VAS (5 Farklı görüntülü yüz ifadesi)

•Postoperatif Ağrı Değerlendirmesi

Tek Boyutlu Ölçekler

• 4) Yüz ifadesi skalası (face scale – FS)

• Hastanın yüz ifadesine yakın görüntü ve ağrı skorları belirlenir.

•Postoperatif Ağrı Değerlendirmesi

Tek Boyutlu Ölçekler

• 1) McGill ağrı anketi(McGill pain questionnaire-MPQ)

• Üç tip ölçü kriter olarak alınır• Ağrı şiddeti• Ağrı tanımı için seçilen kelime• Ağrı şiddeti skorunun tamamı

•Postoperatif Ağrı Değerlendirmesi

Çok Boyutlu Ölçekler

• 2) Dartmouth ağrı anketi (Dartmounth pain questionnaire-DPQ):

• MPQ’ ya kalite değerlendirmesi eklenmesidir.• 3) Hatırlatıcı ağrı değerlendirme kartı (memorial pain assesment card-MPAC)

• VAS’ın daha detaylısı, ağrı giderilmesi, ruh hali, ağrı şiddetinin değerlendirilmesine yardımcı olur.

• 4) Ağrı algılama profili(pain perception profile-PPP)

• 5) Karşıt yöntem karşılaştırması (cross-modality matching-CMM)

•Postoperatif Ağrı Değerlendirmesi

Çok Boyutlu Ölçekler

HEMŞİRELİK TANISI

• AMAÇ HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ

AĞRI • Ağrının nedeni ,ağrıyı azaltan ve arttıran faktörlerin tanınmasını sağlamak.                   

• Ağrının azaltılmasını veya sonlandırılmasını sağlamak

1. Bilgi  eksikliğini gideriniz.İlgili etyolojik ve risk faktörleri değerlendirilir ve izlenir.                                

2. Biliniyorsa ağrının nedenleri ve süresi  açıklanacak

3. Yapılacak işlemlerden önce kısaca bilgi verilecek.     

4. Bağımlılık korkusunu  azaltmak için doğru bilgi sağlanacak. 

5. Kişinin ağrıya tepkisinin ,kabul edildiği gösterilecek.      

6. Ağrının varlığı onaylanacak.                           

•Postoperatif Ağrı Hemşirelik Bakımı

HEMŞİRELİK TANISI

• AMAÇ HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ

AĞRI • Ağrının nedeni ,ağrıyı azaltan ve arttıran faktörlerin tanınmasını sağlamak.                   

• Ağrının azaltılmasını veya sonlandırılmasını sağlamak

7.   Ağrıya ilişkin konuşmaları dikkatlice dinlenecek.        8. Ağrının gerçekten olup

olmadığını tanımlamak için değil,daha iyi anlamak için değerlendirildiği iletilecek 

9.  Ağrı ya da ağrı tedavisi hakkında yanlış anlamaların olup olmadığını belirlemek için aile değerlendirilecek. 

10.Bireyin ağrısını arttıran ya da azaltan nedenler tartışılacak.  

11.Aile üyeleri kendi aralarında kaygılarını paylaşma konusunda cesaretlendirilecek       

•Postoperatif Ağrı Hemşirelik Bakımı

HEMŞİRELİK TANISI

AMAÇ HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ

AĞRI • Ağrının nedeni ,ağrıyı azaltan ve arttıran faktörlerin tanınmasını sağlamak.                   

• Ağrının azaltılmasını veya sonlandırılmasını sağlamak

12. Ailenin ağrıya ilişkin şüpheleri olup olmadığı değerlendirilecek.                                                       13. Ağrı olmadığı zamanda da ilgi göstermeleri için aile cesaretlendirilecek. 14. Gün boyunca dinlenme fırsatları ve geceleri kesintisiz uyku olanağı sağlanacak.15. Akut ağrı sırasında(ağrılı işlemler) dikkati dağıtmak için zor olmayan bir yöntem öğretilecek.(sayı saymak,müzik dinlemek,ritmik olarak nefes almak vb.)                          

•Postoperatif Ağrı Hemşirelik Bakımı

HEMŞİRELİK TANISI

AMAÇ HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ

AĞRI • Ağrının nedeni ,ağrıyı azaltan ve arttıran faktörlerin tanınmasını sağlamak.                   

• Ağrının azaltılmasını veya sonlandırılmasını sağlamak

16.Ağrıyı rahatlatıcı invaziv olmayan yöntemler öğretilecek   

17.  Gevşeme(sırt ovma,masaj,sıcak banyo vb.)

18.Deri uyarımı(sıcak/soğuk uygulama)

19.Order edilen analjeziklerle kişinin en üst düzeyde rahatlaması sağlanacak

20.Analjezik uygulamasından 30dk sonra etkinliği değerlendirilecek.Analjeziklerin,solunum depresyonu ve yan etkileri yakından izlenir.                               

•Postoperatif Ağrı Hemşirelik Bakımı

HEMŞİRELİK TANISI

AMAÇ HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ

AĞRI • Ağrının nedeni ,ağrıyı azaltan ve arttıran faktörlerin tanınmasını sağlamak.                   

• Ağrının azaltılmasını veya sonlandırılmasını sağlamak

21.Ağrı tanılama ve takip formuyla hasta takip edilecek.

22.  Ağrı ile birlikte hastada görülen diğer belirtiler gözlemlenecek.(terleme,bulantı,kusma,pupillalarda değişiklik vb.)

23.Ağrı basınçla ilgili olduğunda uygun pozisyon verilir,musküler gerginlik azaltılır

24.Ağrı kontrol ilaçları, hastanın uykusu

•Postoperatif Ağrı Hemşirelik Bakımı

•Postoperatif Ağrıda Tedavi

• 1-) Daha iyi bir konfor sağlamak

• 2-) Derlenmeyi kolaylaştırmak

• 3-)Tedavinin yan etkilerinden kaçınmak

Ağrı tedavisinin amaçları

•Postoperatif Ağrıda Tedavi

1) Opioid analjezik ilaçlarDoğal opioidler:morfin.kodein

Tam senetetik opioidler:fentanil, petidin, metadon, veya tramadol v.b.

2) Nonsteroid antienflamatuar ilaçlarSalisilatlar(Aspirin,Amoksiprin,Benorilat v.b)

Arilalkanoik asitler(Aseklofenak,Asemetazin)

Arilpropiyonik asitler (profenler)

N-Arilantranilik asitler (fenamik asitler)

Pirazolidin türevleri v.b

FARMAKOLOJİK YÖNTEMLER

•Postoperatif Ağrıda Tedavi

Uygulama Yöntemi;

• 1- Gerektiğinde (Pro renata-PRN) uygulama,• 2- Belirli aralıklarla (İntermitan) uygulama,• 3- Sürekli İnfüzyon,• 4- Hasta Kontrollü Analjezi (HKA)

•Postoperatif Ağrıda Tedavi

A- Stimülasyon Analjezisi;

• 1-Transkütan Elektriksel Sinir Stimülasyonu (TENS),• 2-Elektrod İmplantasyonu,• 3-Akupunktur.

NON-FARMAKOLOJİK YÖNTEMLER

•Postoperatif Ağrıda Tedavi

B- Psikolojik Yöntemler;

• 1-Psikolojik Premedikasyon,• 2-Grup Terapisi,• 3-Hipnoz,• 4-Biofeedback

NON-FARMAKOLOJİK YÖNTEMLER

•KAYNAKÇA

1)http://tphd.org.tr/files/okul3/25_mart/Agri_Tedavisi%23Ulker_Kocak.pdf2)http://web.firat.edu.tr/shmyo/edergi/ciltyedisayiyirmibir/Attachments_2013325/(35-51)%20(FSHD%20254)%20A%C2%A6%C5%9Fr%C2%A6-%20Kontrol+-nde%20Kullan%C2%A6-lan%20Y+%C3%82ntemler%20v%C3%94%C3%87%C4%9E.pdf3)http://hemsirler.blogspot.com/2011/12/hemsirelik-bakm-plan-ornekleri.html4)http://healthcare.adsc.com/blog/bid/277001/Finding-the-Best-EHR-for-a-Pain-Management-Practice5)http://tr.wikipedia.org/wiki/Non_steroidal_antienflamatuar_ila%C3%A7lar

SABIRLA BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN

TEŞEKKÜRLER