1

แบบเสนอโครงรางโครงงานคอมพวเตอร รหสวชา ง33202 ชอวชา เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 6

ปการศกษา 2558

ชอโครงงาน

ยาแกไอ ...สมนไพร

ชอผท าโครงงาน นางสาว ฐตนนท สว เลขท 29 ชนมธยมศกษาปท 6 หอง 6

ชออาจารยทปรกษาโครงงาน ครเขอนทอง มลวรรณ

ระยะเวลาด าเนนงาน ภาคเรยนท 1-2 ปการศกษา 2558

โรงเรยนยพราชวทยาลย จงหวดเชยงใหม ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 34

2

ใบงาน การจดท าขอเสนอโครงงานคอมพวเตอร

สมาชกในกลม .…… นางสาว ฐตนนท สว เลขท 29

ค าชแจง ใหผเรยนแตละกลมเขยนขอเสนอโครงงานตามหวขอตอไปน

ชอโครงงาน (ภาษาไทย) ยาแกไอ..สมนไพร

ชอโครงงาน (ภาษาองกฤษ) Cough syrup - herb ประเภทโครงงาน สมนไพรรกษาโรค

ชอผท าโครงงาน นางสาว ฐตนนท สว

ชอทปรกษา นายอรรถพงษ ภรกษา

ระยะเวลาด าเนนงาน 1 เดอน 14 วน

ทมาและความส าคญของโครงงาน พช ผก และผลไมทถกน ามาใชเปนยาและสงบ ารงรางกายมานานนบพนป โดยทสมนไพรเหลานมทงแบบ

น าผล ใบ ราก เปลอก ยาง เนอไม เถา หวและดอก หรอทงตนมาใชงาน ประโยชนและสรรพคณของสมนไพรไทยเหลานมทงการน ามารบประทานสด การน ามาตมรบประทานแบบยาแผนโบราณ บางชนดกใชทาหรอพอกเพอรกษาโรค พชสมนไพร เปนสงทอยคคนไทยมานบพนป แตเมอการแพทยแผนปจจบนเรมเขามามบทบาทในบานเรา สรรพคณและคณคาของสมนไพรอนเปนสงทเรยกไดวา ‘ภมปญญาโบราณ’ กเรมถกบดบงไปเรอย ๆ และถกทอดทงไป

ความจรงคนสวนใหญกพอรๆ กนวา สมนไพรไทยเปนสงทมคณคาใชประโยชนไดจรง และใชไดอยางกวางขวาง และหลากหลายในการใช แตเปนเพราะวาเราใชวธรกษาโรคแผนใหมมานานมาก และท าใหวชาแพทยแผนโบราณทมสมนไพรเปนยาหลกถกลมจนตอไมตด และบางอยางอาจจะท าใหระบบขบถายหรอไตท างานหนกอกดวย

ดฉนเหนวา การใชสมทรไพรธรรมชาตมการรกษาทคอยเปนคอยไป ใชปรมาณทเหมาะสมและไมท าลายระบบตางๆของรางกายท าใหรางกายไมทรดโทรมและเราควรหนมารกษาโดยการใชยาสมนไพรทเปนธรรมชาต

3

วตถประสงค 1. ไมตองซอหา สามารถปลกไดเองในบาน 2. ท าใหคนเหนคณคา และกลบมาด าเนนชวตใกลชดธรรมชาตมากขน 3. ท าใหเกดความภมใจ ในวฒนธรรม และคณคาของความเปนไทย 4. เหมาะกบคนสวนใหญ เพราะสามารถน ามาใชไดเอง เมอรจกวธใช

ขอบเขตโครงงาน ท าโครงงานนเกยวกบสมนไพรทใชแกอาการไอเพยงอยางเดยว

หลกการและทฤษฎ เภสชกรหญงสนทร สงหบตรา เภสชกรดานเภสชสาธารณสข หวหนาฝายวชาการ กองเภสชกรรม ส านกอนามย กรงเทพมหานคร ในฐานะผรวบรวมและเรยบเรยง ไดบนทกไว ซงตอมาทางส านกอนามยฯ ไดน าหนงสอดงกลาวขนทลเกลาฯ ถวาย สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เพอใชประโยชนในงานของโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด ารฯ การน ทางโครงการฯ เหนวาเนอหาในหนงสอมคณคาและใหประโยชนกบผทรวมงานกบโครงการฯ

ภาครฐเรมกลบมาเหนคณคาของสมนไพรไทยอกครงดวยการแถลงนโยบายตอรฐสภาไวเมอวนท 21 ตลาคม 2535 วา " ใหมการผสมผสานการแพทยแผนไทยและสมนไพรเขากบระบบบรการสาธารณสขของชมชนอยางเหมาะสม" ยาทรกษาแกอาการไอ มดงน

1. จก ชอวทยาศาสตร : Barringtonia acutangula (L.) Garetn. ชอสามญ : Indian oak วงศ : Barringtoniaceae ชออน : กระโดนทง กระโดนน า(หนองคาย), จกนา(ภาคใต), ตอง(ภาคเหนอ), มยลาย ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมตนขนาดเลก ล าตน เปนปมปมและเปนพ ผลดใบ ชอบขนรมน า ใบ เดยว ใบออนสน าตาลแดง ผวใบมน ใบออกสลบถตามปลายยอด รปใบยาวเหมอนรปใบหอก หรอรปไขกลบ ใบยาว 30 เซนตเมตร ขอบใบจกถ กนใบสแดง สนมาก ดอก ชอ สแดงหอยลง บานจากโคนลงไปทางปลาย ชอดอกยาว 30-40

4

เซนตเมตร กลบเลยง 4 กลบ และจะคงตดอยจนเปนผล เกสรตวผมจ านวนมาก มสชมพถงสแดง ผล ยาวรเปนเหลยม มสนตามยาวของผล 4 สน ผลมกลบเลยงตดอย สวนทใช : ราก น าจากใบ เปลอก ผล สรรพคณ : ราก - ยาระบายออน ๆ และใชแทนควนนได น าจากใบ - แกทองเสย เปลอก - ทาแกแมลงกดตอย พอกแผล ผล - แกไอ ขบเสมหะ - แกหวด หด

2. ชะเอมไทย

ชอวทยาศาสตร : Albizia myriophylla Benth. วงศ : Leguminosae - Mimosoideae ชออน : ชะเอมปา (กลาง) ตาลออย (ตราด) เพาะซโพ (กะเหรยงแมฮองสอน) ยานงาย (ตรง) สมปอยหวาน (ภาคเหนอ) ออยชาง (สงขลา,นราธวาส) ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมเถารอเลอย ล าตน กงกานมหนามแหลมสน เปลอกตนมรอยแตกตามขวางล าตน ใบ เปนใบประกอบแบบขนนกสองชน ใบยอยรปขอบขนาน ปลายใบรปใบหอก โคนใบเบยว ขอบใบเรยบ แผนใบเรยบ ดอก ออกเปนชอตามซอกใบและปลายยอด มดอก 2 แบบ ดอกสเหลองออน กลบดอกเลก เกสรเพศผยาว ผล เปนฝกแบน ผวเรยบ ฝกออนสเขยว พอแกเปลยนเปนสน าตาลและแตกออก สวนทใช : ราก เนอไม สรรพคณ :

ราก - แกไอ ขบเสมหะ ท าใหชมคอ ใชแทนชะเอมเทศ เนอไม - บ ารงธาต แกกระหายน า แกโรคในคอ

วธและปรมาณทใช แกไอขบเสมหะ ; ใชรากยาว 2-4 นว ตมน ารบประทาน เชา-เยน ถาไมทเทา รบประทานตดตอกน 2-4 วน

5

3. ปบ ชอวทยาศาสตร : Millingtonia hortensis L.f. ชอสามญ : Cork Tree , Indian Cork วงศ : BIGNONIACEAE ชออน : กาซะลอง กาดสะลอง (ภาคเหนอ) เตกตองโพ (กะเหรยง-กาญจนบร) ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมยนตนขนาดเลกถงขนาดกลาง สงประมาณ 5-10 เมตร ล าตนตรง เปลอกมสเทาเขมแตกเปนรองลก มชองอากาศ รากเกดเปนหนอ เจรญเปนตนใหมได ใบ เปนใบประกอบแบบขนนก 3 ชน มใบยอย 4-6 ค ใบยอย 4-6 ค มรปรางเปนรปหอกแกมรปไข ฐานใบรปลม ขอบหยกเปนซหยาบ ปลายเรยวแหลม เนอใบบางคลายกระดาษ เกลยง ดอกเปนดอกชอกระขกแยกแขนง ยาว 10-25 ซม. ดอกยอยประกอบดวย กลบเลยง มสเขยว เชอมกนเปนรประฆงปลายตด กลบดอกมสขาว กลนหอม เชอมกนเปนหลอดปากแตร แยกเปน 5 แฉก 3 แฉกรปขอบขนาน 2 แฉกลางคอนขางแหลม เกสรเพศผมจ านวน 4 อน สองคยาวไมเทากน เกสรเพศเมยมจ านวน 1 อน อยเหนอวงเกลบ ออกดอกประมาณเดอนพฤศจกายน - พฤษภาคม ผล เปนผลแหงแตก ลกษณะแบนยาวขอบขนาน มเนอ เมลดมจ านวนมา เปนแผนบางมปก สวนทใช : ราก ดอก ใบ สรรพคณ : เปนพชทน ามาใชในการรกษาโรคไดหลายชนด ในต ารายาไทย เชน ราก - บ ารงปอด รกษาวณโรค อาการหอบหด ดอก - ใชรกษาอาการหอบหด ไซนสอกเสบ เพมการหลงน าด (cholagogue) เพมรสชาต น าดอกปบแหง ผสมยาสบมามวนเปนบหร ส าหรบสบสด เพอรกษาอาการหอบหด ใบ - ใชมวนบหรสบแทนฝน ขยายหลอดลม ใชรกษาอาการหอบหดไดเชนกน

6

4. ไพล

ชอวทยาศาสตร : Zingiber montanum (Koenig.) Link ex Dietr. ชอพอง : Zingiber cassumunar Roxb. วงศ : Zingiberaceae ชออน : ปลอย ปเลย (ภาคเหนอ) วานไฟ (ภาคกลาง) มนสะลาง(ฉาน-แมฮองสอน) ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมลมลกสง 0.7-1.5 เมตร มเหงาใตดน เปลอกสน าตาลแกมเหลอง เนอในสเหลองถงเหลองแกมเขยว แทงหนอหรอล าตนเทยมขนเปนกอ ซงประกอบดวยกาบหรอโคนใบหมซอนกน ใบเดยว เรยงสลบ รปขอบขนานแกมใบหอก กวาง 3.5-5.5 เซนตเมตร ยาว 18-35 เซนตเมตร ดอกชอ แทงจากเหงาใตดน กลบดอกสนวล ใบประดบสมวง ผลเปนผลแหงรปกลม สวนทใช : เหงาแกสด ตน ใบ ดอก สรรพคณ : เหงา - เปนยาแกทองขน ทองอดเฟอ ขบลม - แกบด ทองเดน ขบประจ าเดอนสตร ทาแกฟกบวม แกผนคน - เปนยารกษาหด - เปนยากนเลบถอด - ใชตมน าอาบหลงคลอด น าคนจากเหงา - รกษาอาการเคลดขดยอก ฟกบวม แพลงช าเมอย หว - ชวยขบระด ประจ าเดอนสตร เลอดราย แกมตกตระดขาว แกอาเจยน แกปวดฟน ดอก - ขบโลหตกระจายเลอดเสย ตน - แกธาตพการ แกอจาระพการ ใบ - แกไข ปวดเมอย แกครนเนอครนตว แกเมอย วธและปรมาณทใช

แกทองขน ทองอดทองเฟอ ขบลม ใชเหงาแหงบดเปนผง รบประทานครงละ ½ ถง 1 ชอนชา ชงน ารอน ผสมเกลอเลกนอย ดม

7

รกษาอาการเคลดขดยอก ฟกช าบวม ขอเทาแพลง ใชเหงาไพล ประมาณ 1 เหงา ต าแลวคนเอาน าทาถนวดบรเวณทมอาการ หรอต าใหละเอยด ผสมเกลอเลกนอยคลกเคลา แลวน ามาหอเปนลกประคบ องไอน าใหความรอน ประคบบรเวณปวดเมอยและบวมฟกช า เชา-เยน จนกวาจะหาย หรอท าเปนน ามนไพลไวใชกได โดยเอาไพล หนก 2 กโลกรม ทอดในน ามนพชรอนๆ 1 กโลกรม ทอดจนเหลองแลวเอาไพลออก ใสกานพลผงประมาณ 4 ชอนชา ทอดตอไปดวยไฟออนๆ ประมาณ 10 นาท กรองแลวรอจนน ามนอนๆ ใสการบรลงไป 4 ชอนชา ใสภาชนะปดฝามดชด รอจนเยน จงเขยาการบรใหละลาย น ามนไพลนใชทาถนวดวนละ 2 ครง เชา-เยน หรอเวลาปวด (สตรนเปนของ นายวบลย เขมเฉลม อ.สนามชยเขต จ.ฉะเชงเทรา)

แกบด ทองเสย ใชเหงาไพลสด 4-5 แวน ต าใหละเอยด คนเอาแตน าเตมเกลอครงชอนชา ใชรบประทาน หรอฝนกบน าปนใส รบประทาน

เปนยารกษาหด ใชเหงาไพลแหง 5 สวน พรกไทย ดปล อยางละ 2 สวน กานพล พมเสน อยางละ ½ สวน บดผสมรวมกน ใชผงยา 1 ชอนชา ชงน ารอนรบประทาน หรอปนเปนลกกลอนดวยน าผง ขนาดเทาเมดพทรา รบประทานครงละ 2 ลก ตองรบประทานตดตอกนเวลานาน จนกวาอาการจะดขน

เปนยาแกเลบถอด ใชเหงาไพลสด 1 แงง ขนาดเทาหวแมมอ ต าใหละเอยดผสมเกลอและการบร อยางละประมาณครงชอนชา แลวน ามาพอกบรเวณทเปนหนอง ควรเปลยนยาวนละครง

ชวยท าใหผวหนงชมชน และเปนยาชวยสมานแผลดวย ใชเหงาสด 1 แงง ฝานเปนชนบางๆ ใชตมรวมกบสมนไพรอนๆ เนองจากไพลมน ามนหอมระเหย

5. มะแวงเครอ

ชอวทยาศาสตร : Solanum trilobatum L. วงศ : Solanaceae ชออน : มะแวงเถา (กรงเทพฯ ) แขวงเควย (ตาก)

8

ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมเถาเลอยพาดพนกบตนไมอน ล าตนกลม สเขยวเปนมน มหนามแหลมตามกงกาน ใบ เปนใบเดยว ออกเรยงสลบ สเขยวเปนมน แผนใบลางมหนามตามเสนใบ ดอก ออกเปนชอตามซอกใบทปลายกง ดอกสมวง กลบเลยงม 5 กลบ กลบดอกม 5 แฉก ยน ปลายแหลม โคนเชอมตดกน เกสรเพศผสเหลองม 5 อน ผล รปทรงกลม ขนาด 0.5 ซม. ผวเรยบ ผลดบสเขยวมลายขาว ผลสกสแดงใส เมลดแบน มจ านวนมาก สวนทใช : ราก ทงตน ตน ใบ ผลสดแกโตเตมท แตยงไมสก สรรพคณ : ราก - แกโลหตออกทางทวารหนก ทวารเบา แกไอ แกขบเสมหะใหตก แกหด ขบปสสาวะ แกไขสนนบาต บ ารงธาต แกน าลายเหนยว กระหายน า แกวณโรค ทงตน - ขบเหงอ แกไอ แกหด ขบปสสาวะ ตน - แกหญงทองขนในขณะมครรภ แกไอ ขบเสมหะ แกน าลายเหนยว กระทงพษไข ขบปสสาวะ ใบ - บ ารงธาต แกไอ แกน าลายเหนยว ผลสด - แกไอ ขบเสมหะ ขบปสสาวะ รกษาโรคเบาหวาน บ ารงด แกน าลายเหนยว บ ารงเลอด แกโลหตออกทางทวารหนกทวารเบา วธและปรมาณทใช

แกไอ แกโรคหดหอบ ใชเปนยาขมเจรญอาหาร เอาผลมะแวงเครอสดๆ 5-6 ผล น ามาเคยวกลน เฉพาะน าจนหมดรสขม แลวคายกากทงเสย บ าบดอาการไอไดผลชงด

ใชผลสดๆ 5-10 ผล โขลกพอแหลก คนเอาน า ใสเกลอ จบบอยๆ หรอใชผลสดเคยวแลวกลนทงน าและเนอ

รกษาเบาหวาน ลดน าตาลในเลอด ใชผลมะแวง โตเตมท 10-20 ผล รบประทานเปนอาหาร เปนผกจมน าพรก

6. มะแวงตน ชอวทยาศาสตร : Solanum indicum L. วงศ : Solanaceae

9

ชออน : มะแควง มะแควงขม มะแควงคม มะแควงด า (ภาคเหนอ) แวงคม (สงขลา, สราษฎรธาน) สะกงแค (กะเหรยง-แมฮองสอน) หมากแฮงคง (เงยว-แมฮองสอน) ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมพม สง 1-1.5 เมตร เปลอกตนเรยบสน าตาล ยอดออนและตนออนมขนสขาว ใบ เปนใบเดยว ออกเรยงสลบ รปไขหรอขอบขนาน กวาง 4-10 ซม. ยาว 6-12 ซม. ปลายใบและโคนใบมน ขอบใบหยกเวา แผนใบสเขยว มขนนม กานใบยาว ดอก ออกเปนชอตามกงหรอซอกใบ ดอกยอยม 5-10 ดอก ดอกสมวง กลบเลยงเชอมตดกน ปลายแยกเปน 5 แฉกแหลม ดานนอกมขน กลบดอกม 5 กลบ รปไข ปลายแหลม เกสรเพศผสเหลอง ตดกนเปนรปกรวย ผล รปทรงกลม ขนาด 1 ซม. ผวเรยบ ผลดบสเขยวไมมลาย ผลสกสสม เมลดแบนจ านวนมาก สวนทใช : ราก ทงตน ใบ ผล สรรพคณ : ราก - แกเสมหะ น าลายเหนยว แกไอ แกไขสนนบาต แกโลหตออกทางทวารหนก ทวารเบา ทงตน - แกโลหตออกทางทวารหนก ทวารเบา ใบ - บ ารงธาต แกวณโรค แกไอ ผล - บ ารงน าด รกษาโรคเบาหวาน แกไอ แกเสมหะ แกน าลายเหนยว แกคอแหง ขบปสสาวะ รกษาโรคทางไต และกระเพาะปสสาวะ แกโลหตออกทางทวารหนก ทวารเบา วธและปรมาณทใช :

ใชเปนยาขมเจรญอาหาร แกไอ และแกโรคหอบหด ใชมะแวงตน ผลแก ในเดก ใช 2-3 ผล ใชเปนน ากระสายยา กวาดแกไอ ขบเสมหะ ผใหญ ใช 10-20 ผล รบประทาน เคยว แลวกลนทงน าและเนอ รบประทานบอยๆ จนกวาอาการจะดขน

ใชลดน าตาลในเลอด รกษาเบาหวาน ใชมะแวงตนโตเตมท 10-20 ผล รบประทานเปนอาหารกบน าพรก คณคาทางดานอาหาร : ลกมะแวงตน ใชเปนผกได แตนยมนอยกวามะแวงเครอ ลกมะแวงตนมวตามนเอ คอนขางสง

7. มะกรด

ชอวทยาศาสตร : Citrus hystrix DC. ชอสามญ : Leech lime, Mauritus papeda

10

วงศ : Rutaceae ชออน : มะขน มะขด (ภาคเหนอ) มะข (กะเหรยง-แมฮองสอน) สมกรด สมมวผ (ภาคใต) ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมตนขนาดเลก สง 2-8 เมตร เปลอกตนเรยบ สน าตาล มหนามแหลมตามกงกาน ใบ เปนใบประกอบทมใบยอยใบเดยว ออกเรยงสลบ ปลายใบและโคนใบมน ขอบใบเรยบ แผนใบเรยบเปนมนสเขยวเขม มตอมน ามนอยตามผวใบ มกลนหอมเฉพาะ กานใบมปกดคลายใบ ดอก ออกเปนชอตามซอกใบทปลายกง ดอกสขาว กลบเลยงม 5 กลบ กลบดอกม 5 แฉก โคนกลบดอกตดกน ผล เปนรปทรงกลมหรอรปไข โคนผลเรยวเปนจก ผวขรขระ มตอมน ามน ผลออนสเขยวแก สกเปนสเหลอง มรสเปรยว เมลดกลมร สขาว มหลายเมลด สวนทใช : ราก ใบ ผล ผวจากผล สรรพคณ : ราก - กระทงพษ แกฝภายในและแกเสมหะเปนพษ ใบ - มน ามนหอมระเหย ผล, น าคนจากผล - ใชแตงกลน สระผมรกษาชนนะต รงแค ท าใหผมสะอาดผวจากผล - ปรงเปนยาขบลมในล าไส แกแนน - เปนยาบ ารงหวใจ วธและปรมาณทใช :

ใชเปนยาบ ารงหวใจ ขบลมในล าไส แกแนน แกเสมหะ ฝานผวมะกรดสดเปนชนเลกๆ 1 ชอนแกง เตมการบร หรอ พมเสน 1 หยบมอ ชงดวยน าเดอด แชทงไว ดมแตน ารบประทาน 1 ถง 2 ครง แตถายงไมคอยทเลา จะรบประทานตดตอกน 2-3 ครงกได

ใชสระผมท าใหผมสะอาดชมชน เปนเงางาม ดกด า ผมลนดวย โดยผามะกรดเปน 2 ชน เมอสระผมเสรจแลว เอามะกรดสระซ า ใชมะกรดยไปบนผม น ามะกรดเปนกรด จะท าใหผมสะอาด แลวลางผมใหสมนไพรออกไปใหหมด หรอใชมะกรดเผาไฟ น ามาผาซกใชสระผม จะรกษาชนนะต ท าใหผมสะอาดเปนมน

8. มะดน

ชอวทยาศาสตร : Garcinia schomburgkiana Pierre. วงศ : Clusiaceae (Guttiferae)

11

ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมตน สง 7-10 เมตร แตกกงกานเปนพม เปลอกตนเรยบ สน าตาลอมด า ใบ เปนใบเดยว ออกเรยงสลบ รปขอบขนาน กวาง 2.5 ซม. ยาว 9 ซม. ปลายใบและโคนใบแหลม ขอบใบเรยบ แผนใบเรยบลน สเขยวเขม กานใบยาว 0.5-1 ศทซ ดอก ออกดอกเดยวหรอเปนกระจก 3-6 ดอก ตามซอกใบ มทงดอกสมบรณเพศและดอกเพศผ ดอกสเหลองอมสม กลบเลยงม 4 กลบ คอนขางกลม กลบดอกม 4 กลบ รปรแกมรปไข ปลายกลบดอกมน ดอกเพศผมเกสรเพศผ 10-12 อน ผล รปรปลายแหลม ผวเรยบสเขยว เปนมนลน มรสเปรยว เมลดม 3-4 เมลด ตดกน สวนทใช : ใบ ราก ผล สรรพคณ :

ใบและราก - เปนยาดอกเปรยวเคม และปรงเปนยาตม รบประทานแกกระษย แกระดเสย ขบฟอกโลหต - เปนยาระบายออนๆ - เปนยาสกดเสมหะในล าคอด

ผล - เปนยาสกดเสมหะในล าคอด - เปนอาหาร

9. มะขามปอม

ชอวทยาศาสตร : Phyllanthus emblica L. ชอสามญ : Emblic myrablan, Malacca tree วงศ : Euphorbiaceae ชออน : ก าทวด (ราชบร) กนโตด (เขมร-จนทบร) สนยาสา มงล (กะเหรยง-แมฮองสอน) ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมตน สง 10-12 เมตร เปลอกตนสเทาอมน าตาล แตกเปนรองตามยาว กงกานแขง เหนยว ใบ เปนใบเดยวออกเรยงสลบในระนาบเดยวกน รปขอบขนาน กวาง 1- 5 มม. ยาว 4-15 มม. ปลายใบเปนตงแหลม โคนใบมนหรอเวาเขา ขอบใบเรยบ แผนใบเรยบ สเขยว ดอก ออกเปนชอ เปนกระจกเลกๆ ดอกสเหลองออนออกเขยว กลบดอกม 5-6 กลบ มเกสรเพศผสนๆ 3-5 อน กานดอกสน ผล รปทรงกลม ขนาด 1.3-2 ซม. เปนพตนๆ 6 พ ผวเรยบ ผลออนสเขยวอมเหลอง พอแกเปนสเหลองออกน าตาล เมลดรปร เปลอกหมเมลดแขง

12

สวนทใช : น าจากผล ผลโตเตมท สรรพคณ : น าจากผล - แกทองเสย ขบปสสาวะ ผล - แกไอ ขบเสมหะ ท าใหชมคอ วธและปรมาณทใช : ผลโตเตมท จ านวนไมจ ากด รบประทานเปนผลไม

10. มะนาว

ชอวทยาศาสตร : Citrus aurantifolia (Christm.) Swingle ชอสามญ : Common lime วงศ : Rutaceae ชออน : สมมะนาว มะลว (ภาคเหนอ) ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมพม สง 2-4 เมตร กงออนมหนามแหลม เปลอกตนเรยบ สน าตาลปนเทา ใบ เปนใบประกอบ ออกเรยงสลบ มใบยอยใบเดยว รปไขหรอรปรยาว กวาง 3-5 ซม. ยาว4-8 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบมนมปกแคบๆ ขอบใบหยก แผนใบมตอมน ามนกระจายอยตามผวใบ ดอก ออกเปนชอสน 5-7 ดอก หรอออกดอกเดยวตามซอกใบ ทปลายกง ดอกสขาว กลบดอกม 4-5 กลบ หลดรวงงาย ผล รปทรงกลม ผวเรยบเกลยง ผลออนสเขยวเขม พอแกเปนสเหลอง ขางในแบงเปนหองแบบรศม มรสเปรยว เมลดกลมร สขาว ม 10-15 เมลด สวนทใช : น ามะนาว (น าคนจากผล) ราก ใบ ดอก ผล เมลด สรรพคณ : น ามะนาว - แกโรคลกปดลกเปด (เลอดออกตามไรฟน) ท าอาหาร ขบเสมหะ ฟอกโลหต ท าใหผวนมนวล แกซาง บ ารงเสยง บ ารงโลหต ขบระด แกเลบขบ แกขาลาย จบแกไอ ดบกลนเหลา ฆาพยาธในทอง รกษาผม ขบลม รกษาลมพษ แกรดสดวง แกระดขาว แกพษยางนอง แกไข แกไขกาฬ แกฝ แกปวด แกอกเสบ ราก - กระทงพษไข ถอนพษส าแดง แกสตหลงลม แกไข แกไขกาฬ แกฝ แกปวด แกอกเสบ ถอนพษไข กลบไขซ า ใบ - ฟอกโลหต แกตบทรด

13

ดอก - แกอาการทองอด ทองเฟอและปวดทอง แกอาการคลนไส อาเจยน (เกดจากธาตไมปกต ) แกไอ ขบเสมหะ ผล - แกอาการทองอด ทองเฟอและปวดทอง ทาแกผวแหงตกสะเกด แกสวฝา แกสนเทาแตก แกไอ รกษาแผลจากแมลงมพษ เมลด - แกพษตานซาง แกหายใจขด แกไขขบเสมหะ แกพษฝภายใน วธและปรมาณทใช :

ยาแกไอขบเสมหะ น าในผลทโตเตมท น ามะนาว 2-3 ชอนแกง, เมลดมะนาว 10-20 เมลด น าน ามะนาวเตมเกลอเลกนอย จบ จะชวยท าใหเสมหะถกขบออก และเสยงด ถาเปนเมลดมะนาวน าไปควใหเหลอง บดใหละเอยด เตมพมเสน 2-5 เกลด ชงน ารอนรบประทาน เปนยาขบเสมหะ

ยาปองกนหรอแกโรคเลอดออกตามไรฟน (ลกปดลกเปด) ใชน าจากผลทแกจดไมจ ากด เตมเกลอ น าตาล น าแขง ใชเปนเครองดม หรอจะใสในอาหาร กไดผลเชนกน

ยาหามเลอด ใสแผลสด ใชน าจากผล ครงชอนชา หรอ 1/4 ชอนแกง แผลถกมดบาด เลอดไมหยด บบน ามะนาวลงไป 3-4 หยด เลอดจะหยด

11. มะอก ชอวทยาศาสตร : Solanum stramonifolium Jacq. วงศ : Solanaceae ชออน : มะเขอป มะป (ภาคเหนอ) ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมพม สง 1-2 เมตร ทกสวนมขนละเอยดสน าตาลออนปกคลม ใบ เปนใบเดยว ออกเรยงสลบ รปไขกวาง กวาง 15-25 ซม. ยาว 20-30 ซม. โคนใบเวาหรอตด ขอบใบหยกเวาเปนพ แผนใบสเขยว มขนทงสองดาน ดอก ออกเปนชอกระจกทซอกใบ ดอกสขาว กลบดอกม 5 กลบ โคนเชอมตดกน ปลายแหลม เกสรเพศผสเหลอง เปนเสนรวมเปนยอดแหลม ผล รปทรงกลม ขนาด 1.8-2 ซม. ผวมขนยาวหนาแนน ผลสกสเหลองแกมน าตาล เมลดแบน มจ านวนมาก สวนทใช : ผล ใบ ราก เมลด สรรพคณ :

14

ผล - เปนอาหาร กดฟอกเสมหะ แกไอ ใบ - เปนยาพอก แกคน ราก - แกปวด แกไข พอกแกคน เมลด - แกปวดฟน (โดยเผาสดดมควนเขาไป)

12. ล าโพงดอกขาว

ชอวทยาศาสตร : Datura metel L. ชอสามญ : Apple of Peru, Green Thorn Apple, Hindu Datura, Metel, Thorn Apple วงศ : Solanaceae ชออน : มะเขอบา, มงโตะโละ, ละองกะ, เลยก ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมลมลกอายหลายป สง 1-2 เมตร แตกกงกานเปนพม ใบ เปนใบเดยว ออกเรยงสลบ รปไข โคนใบมน ปลายใบแหลม ขอบใบจกเปนซหางกน แผนใบสเขยว ดอก ออกดอกเดยวตามซอกใบ ดอกสขาวนวล กลบเลยงตดกนเปนหลอดยาวครงหนงของความยาวดอก กลบดอกโคนเชอมตดกน ปลายบานเปนรปแตร ผล รปทรงคอนขางกลม สเขยว ผวเปนตมหนาม ผลแหงแตกได เมลดสน าตาลจ านวนมาก สวนทใช : ใบแหง ดอกแหง ยอดออน ชอดอก สรรพคณ : ยารกษาโรคหด คลายการหดเกรงของกลามเนอเรยบ (antispasmodic) anticholinergic activity

13. หนมานประสานกาย

15

ชอวทยาศาสตร : Schefflera leucantha R. Vig. วงศ : Araliaceae ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมพม สง 1-4 เมตร แตกกงกานต าใกลพนดน เปลอกตนเรยบเปนสน าตาล ใบ เปนใบประกอบแบบนวมอ ออกเรยงสลบ มใบยอย 6-8 ใบ รปร กวาง 1.5-3 ซม. ยาว 5-8 ซม. โคนใบแหลม ปลายใบเรยวแหลม ขอบใบเรยบ แผนใบเรยบสเขยวเปนมน ดอก ออกเปนชอทปลายกง ดอกเลกสขาวนวล ผล เปนผลมเนอ รปทรงกลม ขนาดเลก สวนทใช : ใบสด สรรพคณ : รกษาโรคหด โรคแพอากาศ ขบเสมหะ

รกษาโรคหลอดลมอกเสบ รกษาวณโรคปอด แกไอ แกอาเจยนเปนเลอด ต าพอกแผลหามเลอด หามเลอด

วธและปรมาณทใช :

รกษาโรคหด แพอากาศ ขบเสมหะ และโรคหลอดลมอกเสบ ใชใบสดเลกๆ 9 ใบ ตมกบน า 3 ถวยแกว เคยวใหเหลอ 1 ถวยแกว รบประทานวนละ 2 ครง กอนอาหาร เชา-เยน เปนเวลา 49 วน หดควรจะหาย

ยาแกอาเจยนเปนเลอด ใชใบสด 12 ใบยอย ต าคนน า 2 ถวยตะไล รบประทานครงละ 1 ถวยตะไล ตดตอกน 5-7 วน

ใชรกษาวณโรค ใชเหมอนวธท 1 ตดตอกน 60 วน แลว x-ray ด ปอดจะหาย แลวใหรบประทานตอมาอกระยะหนง

วธด าเนนงาน แนวทางการด าเนนงาน

1. ก าหนดหวขอ 2. ศกษาและคนควาหาขอมล 3. จดท าโครงรางของผลงาน 4. ตรวจสอบผลงาน 5. ปรบปรงและแกไข 6. น าเสนอผลงาน

เครองมอและอปกรณทใช 1. มด 2. กระทะ 3. เครองปน

งบประมาณ 150 บาท

16

ขนตอนและแผนด าเนนงาน

ล าดบ ท

ขนตอน สปดาหท ผรบผดชอบ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

1 คดหวขอโครงงาน 2 ศกษาและคนควาขอมล 3 จดท าโครงรางงาน 4 ปฏบตการสรางโครงงาน 5 ปรบปรงทดสอบ 6 การท าเอกสารรายงาน 7 ประเมนผลงาน 8 น าเสนอโครงงาน

ผลทคาดวาจะไดรบ 1. ท าใหผทสนใจเรองสมนไพรไดศกษาตอยอดความรทไดท าไป 2. ท าใหคนรนใหมไดศกษาเกยวกบภมปญญาและความรของคนสมยกอน 3. มพษและผลขางเคยงนอยกวายาแผนใหม

สถานทด าเนนการ บานของตนเอง

กลมสาระการเรยนรทเกยวของ 1.กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ชววทยา) 2. กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย (คหกรรม)

แหลงอางอง http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_08_12.htm https://sites.google.com/site/smunphirbanheamiprayochn/srrphkhun-smunphir-phun-ban