Գ ե ն դ ե ր ն ե ր ը ու պոռնիկները այնքան վտանգավոր չեն հասարակությանը,

որքան քաղաքական կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ԳՀ © ԱՌ 2014

Հայաստանի անկախությունը անկախություն չէ, այլ կախվածություն:

ԳՀ © ԱՌ 2014

Կեղտարյուն կոչվում է այն խավը, որոնք չտեսած տեղից, միանգամից

հայտնվեցին բարձրունքներում ԳՀ © ԱՌ 2014

GEHENI ARAQEL © 2015 ԳԵՀԵՆԻ ԱՌԱՔԵԼ © 2015

ՎԱՐԱԳՈՒՅՐԻՑ ԱՅՆ ԿՈՂՄ

Ք ա ր տ ո ւ ղ ա ր ո ւ հ ի ն թակեց դ ո ւ ռ ը և մտավ աշխատա­սենյակ. — Թ ո ւ յ լ կտա՞ք պարոն նախագահ... — Ի ՞ ն չ կա, — մ ռ ն չ ա ց նա, — Թ ո ւ ր ք ի ա յ ի ն ա խ ա գ ա հ ն է զ ա ն գ ա հ ա ր ե լ , Ձ ե զ հետ է ո ւ զ ո ւ մ խոսել. — Լավ մ ի ա ց ր ո ւ ՛ , — կարգադրեց նա: Ք ա ր տ ո ւ ղ ա ր ո ւ հ ի ն դ ո ւ ր ս գնաց, ք ի չ հետո ն ա խ ա գ ա հ ը վ ե ր ց ր ե ց լ ս ա փ ո ղ ը ։ — Հ ա լ օ սա լամ Սարգսյան... Ն ա թ ա ՞ ր սան... — Յ ա խ շ ի լ ա ր մ կարդաշ ջան, — ո ւ րախ ասաց նախա­գահը. — Լ ս ի ՛ էդ որ չ ես գ ա լ ի ս Գ ա լ ի պ ո լ ի ի մ ի ջ ո ց ա ռ մ ա ­ն ը ՝ հասկացանք, բա յց է ՛ն ի ՞ ն չ տուֆտա նամակ էիր գրել , սաղ մ ա մ ո ւ լ ո ւ մ դա է... Ա ՛ յ գ յ ո թ ֆ ե ր ա ՚ ն բա էն ֆ ո ւ տ բ ո լ ա յ ի ն մ ի ջ ո ց ա ռ մ ա ն ը չ պ ա յ մ ա ն ա վ ո ր վ ե ­ց ի ՞ ն ք , որ էլ ց ե ղ ա ս պ ա ն ո ւ թ յ ա ն ա ն ո ւ ն ը չ ես տալու... — Պ ա յ մ ա ն ա վ ո ր վ ե լ ենք կարդաշ ախպեր, — զ ա ր մ ա ­ցավ նա. — Բա եթե պ ա յ մ ա ն ա վ ո ր վ ե լ ենք, ի ն չ ո ւ ՞ էիր գրել... Լ ս ի ՛ ա ՛ յ տղա, մեկ մեկ, որ ա յ դ պ ի ս ի ն ա մ ա կ ն ե ր ես ո ւ զ ո ւ մ գրել , բ ա ր ի ե ղ ի ր ա ռ ա ջ ի ն ը բացի բան¬կիդ գ ր ք ո ւ յ կ ը ու հ ա շ վ ի ն ն ա յ ի ր , որ տեղը բ ե ր ե ս թե որը, որից հետո է... — Կարդաշ ախպեր, ճ ի շ տ ն ասած էդ ն ա մ ա կ ը ես չեմ գրել , Շ ա ր ա մ ա զ ա ն ո վ ն է գ ր ե լ ։ Ես կպարզեմ , թե ի ն չ ո ւ է գրել , — արդարացավ նա: — Ա ՛ յ տղա Շ ա ր ա մ ա զ ա ն ո վ ն է գրել , բ ա յ ց տակը քո ՛ ս տ ո ր ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն է, — բարկացավ Է ր դ ո ղ ա ն ը ։

2

— Կարդաշ ախպեր, դե դու չգիտե՞ս , որ ես նամակ¬ն ե ր ը առանց կարդալ եմ ստորագրում... — Լսի, ա՛ յ Գ յ ո ռնափշտիկ , մի օր էլ քո մահապա¬տիժն ես ս տ ո ր ա գ ր ե լ ո ւ ու չ իմանաս , թե ի ն չ ի հա­մար ստորագրեցիր... Հայվա՛ն... Ա ղ զ ն ը մ սքի՛մ... Նա լ ս ա փ ո ղ ը ցած դ ր ե ց : Ն ա խ ա գ ա հ ը ս ե ղ մ ե ց ք ա ր տ ո ւ ղ ա ր ո ւ հ ո ւ հեռախոսական¬չ ի կոճակը, — Հ լ ա մ ի ա ց ր ո ւ Շ ա ր ա մ ա զ ա ն ո վ ի հետ։ — Լ ս ո ւ մ եմ պարոն նախագահ, — բ ա ր ձ ր ա խ ո ս ո վ լ ը ս -վեց Շ ա հ ր ա մ ա զ ա ն ո վ ի ձ ա յ ն ը ։ — Լ ս ի ՛ Շարամազանով , էն ի ՞ ն չ նամակ էիր գ ր ե լ Գ ա լ ի պ ո լ ի ի հ ր ա վ ե ր ի կապակցո ւթ յամբ , — Պ ա ր ո ն ն ա խ ա գ ա հ հավանեցի ՞ք , — ոգևորված հարց¬րեց նա. — Լ ս ի ՛ ա ՛ յ մ ե յ մ ո ւ ն , ք ե զ ո ՞վ էր ա ս ո ւ մ է դ պ ի ս ի է շ ո ւ թ յ ո ւ ն գրես, — բարկացավ նախագահը, — Պ ա ր ո ն նախագահ, ճ ի շ տ ն ասած ես չ ե մ գրել , ա յ լ Մ ե ր ո ւ ժ ա ն Տեր- Գ ո ւ լ ա ն յ ա ն ն էր գրել , մտածեցի ի ն ք ը սպարապետի մ ա ս ի ն ծ ա ղ կ ե ց ր ա ծ բ ա ն ե ր է գրել , կարողա է՛ս ն ա մ ա կ ն էլ ծաղկեցնի.. . — Լսի, մեկ էլ է դ պ ի ս ի ծ ա ղ կ ա զ ա ր դ նամակ տեսա՝ ք ե զ էլ Տ ե ր - Գ ո ւ լ ա ն յ ա ն ի ն էլ կ ո ւ ղ ա ր կ ե մ « Ե ղ ն ի կ ն ե ր » ծաղիկ հավաքելու... Ձ ե զ լ ե ռ ն ա յ ի ն օ դ ը չի խանգա¬րի... — Ոնց ասեք պարոն նախագահ, ա յ լ և ս չ ի կրկնվի ։ Շ ա ր ա մ ա զ ա ն վ ի ձ ա յ ն ը վախից դ ո ղ ո ւ մ էր ։ — Դէ տես վ ե ր ջ ի ն անգամ լինի , ք ա ք ը դո ւք ուտ¬ե ք ՝ պատասխանը ես տա՞մ. .. — Չի կրկնվի պարոն նախագահ, խ ո ս տ ա ն ո ւ մ եմ... — Լա՜վ պ ա յ մ ա ն ա վ ո ր վ ե ց ի ՛ ն ք , — ն ա խ ա գ ա հ ը ո ւ զ ո ւ մ էր անջատել կապը, ն ո ր ի ց լ սվեց Շ ա ր ա մ ա զ ա ն ո վ ի ձ ա յ ն ը ։

— Պ ա ր ո ն նախագահ մի հարց էլ կա, լավ էր, որ զանգահարեցիք... — Ասա ի ՞ ն չ կա, — մ ռ ն չ ա ց նա. — է ՛ն Ժ ի ր ա յ ր Ս ե ֆ ի լ յ ա ն ը , « Ց ե ղ ա ս պ ա ն ո ւ թ յ ա ն 100 -ա մ յ ա կ ն առանց ռ ե ժ ի մ ի » կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յ ա ն հետ ո ւ զ ո ւ մ են այս շ ա բ ա թ ավտոերթ ն ա խ ա ձ ե ռ ն ե լ դեպի Ղարաբաղ... Դրա հ ա մ ա ր էի ո ւ զ ո ւ մ հարցնե լ , թե ի ՞ ն չ անեմ.. . Ն ա խ ա գ ա հ ը ք ո ր ե ց ծ ո ծ ր ա կ ը ։ — Բացի է ՛դ Ժ ի ր ա յ ր Ս ե ֆ ի լ յ ա ն ի ց , էլ ո ՞վ կա այդ ավտոերթի մեջ... — Դե Ա Ս Ա Լ Ա Յ Ի ց Ա լ եք Ե ն ի գ ո մ շ յ ա ն ն է, ազատամար­տիկ Պավե լ Մ ա ն ո ւ կ յ ա ն ը , Կ ո ռ ն ի ձ ո ր ի Արա Խուդա– վ ե ր դ յ ա ն ը ու է լ ի մի խ ո ւ մ բ ա զ ա տ ա մ ա ր տ ի կ ն ե ր ։ — Ա ս ո ւ մ ես ազատամարտիկներ... Չ ե մ հասկանում , դ ր ա ն ց ի ց պ ր ծ ո ւ մ չկա՞... Ի զ ո ւ ր չ է ր է ՛ն փրջոտ ոջ լ ոտը ասում. « Որ հ ե ր ո ս ն ե ր ը պետք է զ ո հ վ ե ն պ ա տ ե ր ա զ մ ի դաշտում, հակառակ դ ե պ ք ո ւ մ ն ր ա ն ք անտանե լ ի են դ ա ռ ն ո ւ մ »: Ը հ ը ՜ մ ա ր դ ը ապու շ էր ու անո ւղեղ , ս ա կ ա յ ն այդ մի հ ա ր ց ո ւ մ ճ ի շ տ էր, ս րանք դ ա ր ձ ե լ են գ լ խ ն ե ր ի ս կրակ ու պատիժ, իր¬ենց հ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն ի տեղ են դրել , դ ո ւ ր ս են եկե լ իմ դ ե մ ։ Վ ա զ գ ե ն ը ի զ ո ւ ր չէր , որ սրանց մ ե ջ ք ի ց խփե լ էր տալիս, գիտեր, որ այս օ ր ը գ ա լ ո ւ է... Ա զ ա տ ա մ ա ր տ ի կ ի տեղը ե ռ ա բ լ ո ւ ր ն է. . . — Ի ՞ ն չ կ հ ր ա մ ա յ ե ք անե լ պարոն նախագահ, — ն ո ր ի ց հ ա ր ց ր ե ց Շ ա ր մ ա զ ա ն ո վ ը ։ — Լավ Շ ա ր մ ա զ ա ն ո վ ը , դու իմացի , թե կոնկրետ ո՞ր օ ր ն են գնում , ես կ պ ա յ մ ա ն ա վ ո ր վ ե մ Ղարաբա– ղի ղ ե կ ա վ ա ր ն ե ր ի հետ։ — Եղա՛վ պարոն ն ա խ ա գ ա հ ։ Ն ա խ ա գ ա հ ը ս ե ղ մ ե ց ք ա ր տ ո ւ ղ ա ր ո ւ հ ո ւ կ ա ն չ ո ղ ազդա¬ն շ ա ն ը ։ Ք ա ր տ ո ւ ղ ա ր ո ւ հ ի ն ն ե ր ս մտավ։

— Հ լ ա մ ի ա ց ր ո ւ ՛ Բակո Սահակյանին. .. Ք ի չ հետո բ ա ր ձ ր ա ձ ա յ ն ո վ լ սվեց ք ա ր տ ո ւ ղ ա ր ո ւ հ ո ւ ձայնը. — Պ ա ր ո ն նախագահ հայտնեցին , որ Բակո Սահակ-յ ա ն ը տ ե ղ ո ւ մ չէ, Ա ր թ ո ւ ր Ա ղ ա բ ե կ յ ա ն ի ն միացնե՞մ. .. — Լա՛վ միացրու , — բարկացած ասաց նա, — չ ն ա յ ա ծ ե ր կ ո ւ ս ն էլ մի խե.. գ լ ո ւ խ ն են.. . — Լ ս ո ւ ՛ մ եմ պարոն նախագահ, — բ ա ր ձ ր ա խ ո ս ո ւ մ լ սվեց Ա ր թ ո ւ ր Ա ղ ա բ ե կ յ ա ն ի ձ ա յ ն ը ։ — Լ ս ի ՛ Աղաբեկ յան , մ ե զ հ ա յ տ ն ի է, որ Ժ ի ր ա յ ր Ս ե ֆ ի լ յ ա ն ը պատրաստվում է ավտոերթ կ ա զ մ ա կ ե ր պ ե լ դեպի Ղարաբաղ... Չ եք ո ւ զ ո ւ ՞ մ մի « գ ե ղ ե ց ի կ » ըն¬դ ո ւ ն ե լ ո ւ թ յ ո ւ ն կազմակերպել . . . — Տո՛ ո ՞ ն ց չ ե ն ք ո ւ զ ո ւ մ շ եֆ ջան, — ո ւ րախացավ նա, — ո ւ զ ո ւ ՞ մ ես տանկերը հ ա ն ե մ ու դրանց « ավ-տ ո կ ա լ ո ն ի ց » ժ ե շ տ ի կտոր սարքեմ. . . — Ա ղ ա բ ե կ յ ա ն տանկեր պետք չի հանել , թե չէ մա¬մ ո ւ լ ը մեծ ա ղ մ ո ւ կ կհանի, — ա ռ ա ջ ա ր կ ե ց նախագահը. — Շեֆ ջան մ ա մ ո ւ լ ը ձ ա յ ն չ ի հանի,— վստահ աս¬աց Ա ղ ա բ ե կ յ ա ն ը , — կասենք ա դ ր բ ե ջ ա ն ց ի դիվերսանտ¬ն ե ր ի ծ ո ւ ղ ա կ ն են ընկել.. . Հ ո ա ռ ա ջ ի ն անգամը չ ի ՞ , կ խ փ ե ն ք դրանց կտանենք կգցենք դ ի ր ք ե ր ի վրա, կ ն կ ա ր ա հ ա ն ե ն ք ։ Հ ե ռ ո ւ ս տ ա տ ե ս ո ւ թ յ ա մ բ էլ ց ո ւ յ ց կտանք, կվերջանա կգնա։ — Չ է ՛ Աղաբեկ յան , հ իմա պետք չի, որ պետք եղ¬ավ կասեմ, հ ի մ ա պետք է, որ մի հատ լավ ջարդ տաք, որ անգամ ավտոերթի ա ն ո ւ ն ը լ ս ե լ ի ս ՝ վախից շ ռ ե ն տակները. — Եղավ շ ե ֆ ջան, ոնց ա ս ե ս ։ — Դե դո ւք տեսեք ինչ եք անում, ես Գ ո ր ի կ Հա­կ ո բ յ ա ն ի ն ու Վովա յին էլ կասեմ, որ մարդ ուղար¬կեն, ձ ե զ ինստրո ւկտաժ ա ն ե լ ո ւ հ ա մ ա ր ։ — Շեֆ ջան, արխային , ես ա ն ձ ա մ բ դ ի մ ա վ ո ր մ ա ն

5

գործով կ զ բ ա ղ վ ե մ ։ — Լ ս ի ՛ բա էդ Բակոն ո ւ ՞ ր ա, տ ե ղ ո ւ մ չի... — Ա ղ ա բ ե կ յ ա ՛ ն , դե դու կկապնվես Գ ո ր ի կ ի ն ու Վո-վային, ի ր ե ն ց ի ց կ ի մ ա ն ա ս դ ր ա ն ց գա լո ւ օ ր ն ու ժ ա մ ը ։ Հա չ մ ո ռ ա ն ա մ ասել, որ է ՛ն Ա Ս Ա Լ Ա Յ Ի « ս լ ե պ ո յ ի », ու Ս ե ֆ ի լ յ ա ն ի հ ա ր ց ե ր ը լ ո ւ ծ ե ք վերջնա­կանապես, Է ր դ ո ղ ա ն ի ն խոսք եմ տվել, թե չ է ն ր ա ն ք հա ՛մ մ ե զ են խանգարում , հ ա ՛ մ է լ թ ո ւ ր ք ե ր ի ն ։ — Անհոգ շ ե ֆ ջան, Օ գ ա ն ո վ ս կ ի ն դ ր ա ն ց վրա ատ­ամ ունի , կասեմ թող « ս լ ե պ ո յ ի » ու Ժ ի ր ո յ ի հարց­ով զ բ ա ղ վ ի ։ — Դե դու գիտես ինչ անել, է ն պ ե ս չանես , որ « դ ի լ խ ո ր » մնամ... — Շ ե ֆ ջան հաստատ « դ ի լ խ ո ր » չ ե ս մնա, դրանց ավտոկալոնիցը ը ն ե ն ց ժ ա ն գ յ ա լ ո վ հաց սարքեմ, որ Ղ ա ր ա բ ա ղ ի տեղը մ ո ռ ա ն ա ն ։ — Դե տեսնենք, ս պ ա ս ո ւ մ եմ ։ Ն ա խ ա գ ա հ ը անջատեց հ ե ռ ա խ ո ս ա կ ա պ ը ։ Ս ե ղ ա ն ի դարակից վ ե ր ց ր ե ց ճ ե ն ա պ ա կ յ ա սրվակը, կոն յակով լ ց ր ե ց գավաթը և մեկ կո ւմ ա ր ե ց ։ — Օ ՜ֆ հոգնեցի , շատ աշխատեցի ։

Գ Ե Հ Ե Ն Ի ԱՌԱՔԵԼ © 0 7 / 0 2 / 2 0 1 5

ԳԱՐԵԳԻՆԸ ֊ Բ

Սարկավագը թակեց դուռը , և առանց ս պ ա ս ե լ ո ւ պատասխանի մտավ ներս. — Ս ր բ ա զ ա ն Ձ ե ր կինն է զ ա ն գ ա հ ա ր ե լ , ո ւ զ ո ւ մ է Ձ ե զ հետ խ ո ս ե լ ։ — Ասացեք թող պատարագից հետո զանգահարի , զ բ ա ղ վ ա ծ եմ... Սարկավագը գ լ ո ւ խ տվեց և հեռա­ցավ։ Մի ք ա ն ի ժամ հետո ն ո ր ի ց թակեց դ ո ւ ռ ը և մտավ կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի աշխատասենյակ. — Ս ր բ ա զ ա ն ն ո ր ի ց Ձ ե ր կինն է զանգահարել... — Բ ա յ ց չ ա ս ա ց ի ՞ ր , որ ո ւ շ զանգահարի... — Ասացի ս ր բ ա զ ա ն , ս ա կ ա յ ն նա պ ն դ ո ւ մ է, որ շտապ գործ ո ւ ն ի Ձ ե զ հետ, — ասաց սարկավագը, — Է ՛ ս կ ն ա ն ի ք ի ց պ ր ծ ո ւ մ չկա, — դ ժ գ ո հ ե ց ս ր բ ա զ ա ն ը , — լա՛վ, մ ի ա ց ր ո ւ տեսնեմ դրա փորացավն ինչ է... Սարկավագը գ լ ո ւ խ ը խ ո ն հ ա ր ե ց և դ ո ւ ր ս գնաց ։

7

Ք ի չ հետո ը ն դ ո ւ ն ա ր ա ն ո ւ մ լ սվեց հ ե ռ ա խ ո ս ա զ ա ն գ ը , կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը վ ե ր ց ր ե ց լ ս ա փ ո ղ ը ։ — Գարեգին , չ հասկացա՞ , էս չ ե ՞ ս էլ ո ւ զ ո ւ մ հեռա¬խ ո ս ա զ ա ն գ ի ս պատասխանես, — լ ս ա փ ո ղ ո ւ մ լ սվեց բոր¬բոքված կնոջ ձ ա յ ն ը ։ — Տիկին ջան, մի ք ի չ հանգիստ, մի բորբոքվեք... Կարծես, թե դա ավե լի բ ո ր բ ո ք ե ց խ ո ս ա ց ո ղ կնոջը, նա ձ ա յ ն ը ավե լի բարձրացրեց. — Լ ս ի ՛ կ ա ր ո ղ ա ՞ ի ն ձ գժի տեղ ես դնում , որ զան¬գ ո ւ մ են բարի ե ղ ի ր հ ե ռ ա խ ո ս ա զ ա ն գ ի ս պատասխա¬նի՛... — Բ ա յ ց ք ե զ չ ա ս ա ց ի ՞ ն , որ պատարագի եմ, հետո կզանգես... — Լ ս ի ՛ ր Գ ա ր ե գ ի ն տղա, է ՛դ դո ւ ո ւ ր ի շ ն ե ր ի ն կարող ես խաբել, ի ն ձ էլ հո չ ես խաբի, ես լավ գիտեմ, թե դու ով էս, ի ն չ պ ե ս ա ս ո ւ մ ե ն ՝ « Խաչը իմն է, զ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ես գիտեմ. . .» Հ ե ն ց հ ե ր թ ը հ ա ս ն ո ւ մ է ի ն ձ ՝ ա ղ ո թ ե լ դ բ ռ ն ո ւ մ է, էն « ղ զ գ ն ա ծ » ժ ա մ ա ն ա կ ա ղ ո թ ք ի մ ա ս ի ն չ ե ս հիշու՞մ . . . — Լավ ա ն հ ա ր մ ա ր է, ա յ դ պ ի ս ի բ ա ն ե ր մի ասա, ամոթ է ք ե զ ս ա զ ա կ ա ն չի.. . — Գ ա ր ե գ ի ն է՛դ ք ե զ ս ա զ ա կ ա ՞ ն է, որ ո ւ ր ի շ ն ե ր ի ն խ ա բ ո ւ մ ես ք ի ՞ չ է, ի ն ձ էլ ես խաբում. . . — Ա ղ ջ ի կ ջան բա յց ք ե զ ե ՞ ր բ եմ խաբե լ որ, — ար¬դարացավ նա, — դո ւ գիտես, թե ք ե զ ի ն չ ք ա ն եմ սիրում... — Գ ա ր ե գ ի ն տղա, էդ հ ի մ ա չ ե ս ստու՞մ , թե պատ¬արագի էիր. .. — Ի հ ա ր կ ե չ ե մ ստում, իմ աղջկա արև եմ երդ¬վում... — Լ ս ի ՛ ր իմ աղջկա ա ն ո ւ ն ո վ սուտ ե ր դ ո ւ մ չուտես, — կնոջ բ ա ր կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը բ ո ր բ ո ք վ ե ց ։ — Ս ի ր ե լ ի ս , բ ա յ ց դո ւ գիտես, որ ո ւմ խաբեմ, խա-

8

բեմ, բա յց ք ե զ չ ե մ խաբի, — ն ո ւ յ ն հանգիստ տոն¬ով շ ա ր ո ւ ն ա կ ե ց նա։ — Գ ա ր ե գ ի ն էդ, որ պատարագի էիր, բա ի ն չ ո ւ ՞ ես ք ե զ պատարագի ժ ա մ ա ն ա կ չտեսա.. . — Ո ՞ ն ց թե դու ե կ ե ՞ լ էիր պատարագին... — Հ ա ՛ ե կ ե լ էի, բ ա յ ց ք ե զ ա յնտեղ չտեսա, հ ի մ ա էլ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ա ր ա ն ի դ ի մ ա ց ի ա յ գ ո ւ մ եմ.. . — Բա դ ր ս ո ւ մ ի ՞ ն չ ես անում, արի ն ե ր ս կխոսենք. — Չէ, հ ե ն ց հ ի մ ա ի ն ձ ասա ի ն չ ո ւ ՞ էիր ստում, թե իբր պատարագի ես, — պնդեց կ ի ն ը ։ — Ս ի ր ե լ ի ս էստեղ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ե ր ի հետ, ա ռ ա ն ձ ի ն պատարագ էինք անում, դրա հ ա մ ա ր քո հեռախոս¬ա զ ա ն գ ի ն չպատասխանեցի , — ա ր դ ա ր ա ց ո ւ մ գտավ նա։ — Լավ, ա յ ս ի ն ք ն հավատացի, բա յց հ ի մ ա ասա՝ , էդ պատարագը ի ն ձ ա ն ի ց կ ա ր և ո ՞ ր էր, որ հեռախոսա¬զ ա ն գ ի ս չպատասխանեցիր. . . — Չէ ս ի ր ե լ ի ս ա մ ո թ է, մեր թ ե մ ե ր ի տ ղ ա ն ե ր ն էին այստեղ, ն ր ա ն ց հո չ է ի թողնի , առանց ա յն էլ Ա ր ց ա խ ի ու Գ յ ո ւ մ ր ի ի թ ե մ ի տ ղ ե ր ք ը ս թ ր ե ս ս ի մեջ էին, ի ր ե ն ց էի սփոփում. . . Դե գիտես է ՛ս վ ե ր ջ ի ն ի ր ա դ ա ր ձ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը Գ յ ո ւ մ ր ի ո ւ մ ու Բ ե ր ձ ո ր ո ւ մ տը-ղ ե ր ք ի վրա ա զ դ ե լ էր. .. — Լ ս ի ՛ ր այ ս փ ո փ ի ՛ չ սրբազան , արդեն չափդ անց¬ն ո ւ մ ես, մ ե ռ ա ր ստեր հորինե լ ով , մի օր այդ ս ուտդ տունդ ք ա ն դ ե լ ո ւ է, — կնոջ բ ա ր կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը գագաթնակետին էր։ — Ս ի ր ե լ ի ՛ ս դո ւ գիտես, որ չ ե մ ստում, մ ա մ ա յ ի ս արև... — Գ ա ր ե գ ի ն չ հ ա մ ա ր ձ ա կ վ ե ս իմ մ ա մ ա յ ի արև երդ¬վել, — կատաղեց կինը, — զ ո ք ա ն չ դ խ ա ղ ա լ ի ք չէ, որ իրա արև ամեն տեղ սուտ ե ր դ ո ւ մ ուտես. . . Հ ի մ ա դու ի ն ձ ասա, ի ն չ ո ւ ՞ ես մ ա մ ո ւ լ ի ց պետք է իմա¬նամ, որ դո ւ Շ վ ե յ ց ա ր ի ա յ ի բ ա ն կ ո ւ մ փ ո ղ ե ր ո ւ ն ե ս

9

պահած։ — Ս ի ր ե լ ի ս դու գիտես, որ հ ա զ ա ր չ ո ւ զ ո ղ ո ւնեմ , դ րանք բ ա ն բ ա ս ա ն ք ն ե ր և հ ե ր յ ո ւ ր ա ն ք ն ե ր են ։ — Այ տղա գոնե հ ա մ ա ր ձ ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ց ի ու խոս-տովանիր, որ դրանք քո փ ո ղ ե ր ն են.. . — Ս ի ր ե լ ի ս , դո ւ գիտես, որ ես ոչ մի կոպեկ փ ո ղ չ ո ւ ն ե մ , հ ա զ ի վ ծ ե ր ը ծ ե ր ի ն են հասցնո ւմ , դու լավ գիտես, որ էս տարի մ ո մ ե ր ը վատ է վաճառվում, մ ե ռ ա ն ք մեր հավատացյա լ հ ա ճ ա խ ո ր դ ն ե ր ի ն հասկաց¬նելով, որ դ ր ս ի ց մ ո մ ե ր չ բ ե ր ե ն , է լ ի չ ե ն հասկա¬ն ո ւ մ ։ Էն դ ր ս ի պառավ ջ ա դ ո ւ ն ե ր ն էլ 20 դրամով են մ ո մ ը ծ ա խ ո ւ մ ու մեր գ ո ր ծ ի ն խ փ ո ւ մ են ։ — Լսի ՛ , գ լ խ ի ս լ ո լ ո մի կարդա, ա մ բ ո ղ ջ հ ա մ ա ց ա ն -ց ո ւ մ գրված է, թե 100 մ ի լ լ ի ա ր դ դ ո լ լ ա ր փող ուն¬ես, է դ ք ա ն ի ց հետո լ ա ց ո ւ մ ես թե փ ո ղ չունես. .. — Ս ի ր ե լ ի ս այդ փ ո ղ ը իմ փ ո ղ ը չէ, դա Սաշիկ Ս ա ր գ ս յ ա ն ի փ ո ղ ե ր ն է, — արդարացավ նա, — նա խընդ-րեց, որ իմ ա ն ո ւ ն ո վ հաշիվ բացի, հՏՑՇ բանկում , ես էլ գիտես, որ Ս ա շ ի կ ի ն չ ե մ կարա մերժեմ , ինչ¬քան չ լ ի ն ի մ ե ր ե ր ե խ ե ք ի ք ա վ ո ր ն է. . . — Գ ա ր ե գ ի ն է լ ի սուտ ես խոսում , էդ Ս ա շ ի կ ը իրա կնկա ա ն ո ւ ն ո վ չ ի գ ց ո ւ մ փ ո ղ ե ր ը , ք ո ա ն ո ւ ն ո վ է գ ց ո ւ ՞ մ , — հ ե ռ ա խ ո ս ո ւ մ լ սվեց նրա լ ա ց ի ձ ա յ ն ը ։ — Հ ա ն դ ա ր տ վ ի ր ս ի ր ե լ ի ս , ես ի ՞ ն չ իմանամ, դե մար¬դը խնդրեց , ես էլ չ կ ա ր ո ղ ա ց ա մերժել. . . — Գարեգի ՛ն , էն որ մեր աղջկա հ ա մ ա ր պիտի օժ¬իտ առնեինք , դու անընդհատ լ ա ց ո ւ մ էիր, թե փ ո ղ չկա, փ ո ղ չկա՜, մ ո մ ե ր ս չ ի ծախվում, մ ո մ ե ր ս չի ծախվու՜մ... Պ ա ր զ վ ո ւ մ է ՝ 100 մ ի լ ի ա ր դ դ ո լ լ ա ր ի ց ավե լի փող ո ւ ն ե ս բ ա ն կ ո ւ մ պահած, սակայն մեր աղջկան առանց օժիտ ճ ա մ փ ե ց ի ն ք գնաց. .. — Լ ս ի ՛ ր ո ՞ ն ց թե առանց օժիտի, — բարկացավ ս ր բ -ա զանը , — էն հսկա առանձնատունը , որ Մ ո ն ո ւ մ ե ն տ -

ո ւմ կ ա ռ ո ւ ց ե ց ի իրա համար, դա ք ի ՞ չ օժիտ էր, էն որ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ա ր ա ն ի հ ա շ վ ի ն ո ւ ղ ա ր կ ե ց ի եվրո¬պական Կռո ւիզ , դա ք ի ՛ չ էր, չ հաշված փ ե ս ո ւ դ տակի « Մ ո ւ ս տ ա ն գ ը »... — Գ ա ր ե գ ի ն հենա Կ ճ ո յ ա ն ի կնիկը, « Բ ե ն թ լ ի ո վ » է ֆռֆռում , ի ն ձ ա յ ս ք ա ն ժ ա մ ա ն ա կ մի բան առած կա՞ս, է ՜ն 4 տարի առաջվա վ ա ր տ ի ք ն ե ր ն եմ հագ¬նում , դու գիտե՞ս , որ հ ի մ ա դրանք մոդա չեն , հ ի մ ա ս տ ր ի ն գ ն ե ր ն են մոդա, էսքան ժ ա մ ա ն ա կ մի ստրինգ ա ռ ե ՞ լ ես իմ համար. .. — Ա ղ ջ ի կ ջան, ամոթ է, ստրինգի ա ն ո ւ ն ը իմ մոտ չտաս, հո դու բ ո զ չե՞ս. . . — Գ ա ր ե գ ի ն ի ն չ ո ւ ՞ մ ի ա յ ն բ ո զ ե ր ն են ստրինգ հագ¬նում... — Տո՛ բա ինչ են անում... Անցած օ ր ը Շ մ ա յ ս ի հետ գ ն ա ց ե լ էինք Ա ր թ ո ւ ր Բ ա ղ դ ա ս ա ր յ ա ն ի գ ի շ ե ր ա յ ի ն ակումբը , սաղ լ ր բ ե ր ի հագը էդ ս տ ր ի ն գ ն ե ր ն էր, բա դու չ ե ՞ ս ա մ ա չ ի դրանց հավասարվես.. . — Գարեգին , հ ի մ ա չ ե ՞ ս թողնի , որ ստրինգ հագնեմ, — տխուր հ ա ր ց ր ե ց նա։ — Չ է ՛ ի հ ա ր կ ե չ ե մ թողնի , — դ ժ գ ո հ ե ց վեհափառը, — հեսա եկող շ ա բ ա թ մեր ա ռ ա ջ ն ո ր դ ա ր ա ն ո ւ մ կոնդակ եմ ստորագրե լո ւ , որ էդ ստրինգները , փ չ ա ց ն ո ւ մ են մեր հա յ կնոջ կերպարը, դա ոչ հ ա յ ե ց ի է.. . Հարկավոր է, որ մեր Ա ռ ա ք ե լ ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի ն պայ¬ք ա ր ի այդ ս տ ր ի ն գ ն ե ր ի դեմ, իսկ դու ա ս ո ւ մ ես, թե ստիրնգ հ ա գ ն ե մ ։ Մեր ավանդական թո ւմբաննե¬րը թողած, պիտի էդ թե լ ով տ ռ ո ւ ս ի կ ն ե ր ը հագնեք.. . Չէ դա մ ե ր ա վ ա ն դ ո ւ յ թ ն ե ր ի ն դեմ է։ — Լա՜վ Գարեգին , ստրինգ չ ես թ ո ղ ն ո ւ մ հագնեմ, գոնե էդ փ ո ղ ե ր ի ց մի ե ր կ ո ւ կոպեկ էլ ի ն ձ տուր, 40 տարվա կինդ եմ, էսքան ժ ա մ ա ն ա կ մի բան ո ւ զ ե ց ե ՞ լ եմ, մի ստրինգ ո ւ զ ե ց ի հագնել , էն էլ

21

հ ա յ ո ց պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը սարքեցիր... — Ս ի ր ե լ ի ս Ս ա շ ի կ ի ն կհարցնեմ , եթե թ ո ղ ն ի վ ր ա յ ի ց մի հ ա ր յ ո ւ ր դ ո լ լ ա ր կ վ ե ր ց ն ե մ պարտքով ու կտամ քեզ... — Գ ա ր ե գ ի ն բա յց հաստատ քո փ ո ղ ը չ ի ՞ ։ — Չէ է լի , այ կնիկ ի մ ը չի, ասացի Ս ա շ ի կ ի ն ն ա... — Բա ի ն չ ո ւ ՞ մ ա մ ո ւ լ ո ւ մ չ ե ս ասում, որ քո փ ո ղ ը չի, ա յ լ Ս ա շ ի կ ի ն ն ա... — Ա ՜ յ կնիկ գ ժ վ ե ՞ լ ես, — բարկացավ ս ր բ ա զ ա ն ը , — ո ւ զ ո ւ մ ես հ ա ց ի ս վայ լ ի ն ե ՞ ս... Մի ե ր կ ո ւ կոպեկ փող եմ աշխատում ո ւ զ ո ւ մ ես, որ Ս ա շ ի կ ը փայ մտնի՞ , հ ա զ ի վ խ ա չ հ ա մ բ յ ո ւ ր ի փ ո ղ ո վ կ ա ր ո ղ ա ն ո ւ մ ենք գ լ ո ւ խ ն ե ր ս պահել.. . Սաշիկը, որ փայ մտավ, էն թ ո ւ մ բ ա ն ի փ ո ղ ն էլ չ ի լինի.. . — Գարեգի ՛ն , ես էլ եմ Ֆ ե յ ս բ ո ւ կ ո ւ զ ո ւ մ ո ւնենալ , — թ ե մ ա ն փ ո խ ե ց կ ի ն ը ։ — Այ կնիկ, ի ՞ ն չ Ֆ ե յ ս բ ո ւ կ , դու չգիտե՞ս , որ դրանք սատանայական բ ա ն ե ր են. . . — Գ ա ր ե գ ի ն ինչ է, ես է ՛ն քոսոտ Սոնա Շահգելդ– յ ա ն ի չափ չկա՞մ , ո ՛ չ հ ա յ ե ր ե ն խոսալ գիտի, ո ՛ չ է լ ՝ ռուսերեն... Է լ գ ր ե լ ո ւ մ ա ս ի ն չխոսամ... Բա յց դե մ ա ր դ ը Ֆ ե յ ս բ ո ւ կ ո ւ մ ս ա յ թ ունի , ն ո ւ յ ն ի ս կ Շպռօ– տը ս ա յ թ ունի , ես ո ւ մ ի ՞ ց եմ պակաս։ — Լ ս ի ՜ ա ՛ յ կնիկ, դու ք ե զ հ ա մ ե մ ա տ ե ց ի ր է ՛ն փ ն թ ի Շպռօտի հետ, տ ե ս ե ՞ լ ես, թե ինչ է ասե լ է ՛դ փչացածը, ասե լ է. « X X ո ւտեք », — Հա, բ ա յ ց Գ ա ր ե գ ի ն դրա X X - ը ո ւ ՞ մ ն է պետք, որ գ ր ո ւ մ են ա յ դ պ ի ս ի ա պ ո ւ շ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր , — մ ի ա մ ի տ հ ա ր ց ր ե ց նա ։ — Դէ ես էլ դա եմ ասում, որ էս ապու շ կայքե– րը, մտնո ւմ են սրա–նրա Ֆ ե յ ս բ ո ւ կ ը , ու ինչ էշութ– յ ո ւ ն ասես փ ն տ ր ո ւ մ են, որ շ ա ղ տան ի ր ե ն ց

2 2

է ջ ե ր ո ւ մ ։ Բա չ ե ս մտածու ՞մ , որ դրանք կմտնեն քո Ֆ ե յ ս բ ո ւ կ ը ու սախ ա շ խ ա ր հ ո վ խայտառակ կը-լինենք , թե Գ ա ր ե գ ի ն ի կնիկը ե ս ի մ ինչ է կերել , կամ թե սա է ասել... Բա դա ք ե զ պե ՞տք է... — Չէ Գ ա ր ե գ ի ն ջան, ա յ դ պ ե ս ի բ ա ն ե ր պետք չի, — հ ա մ ձ ա յ ն վ ե ց կ ի ն ը ։ — Բա, որ ա ս ո ւ մ եմ դրանք սատանի խ ա ղ ե ր են, հենա սաղ Ֆ ե յ ս բ ո ւ կ ո ւ մ պոռնո վ ի ր ո ւ ս է տարած­վել, Գ ո ր ի կ Հ ա կ ո բ յ ա ն ի ն հ ա ր յ ո ւ ր անգամ եմ ասել, որ իմ ս ա յ թ ի վրա էդ վ ի ր ո ւ ս ն ե ր ը չուղարկես. .. Երևի բ ի ձ ե ն հ ի շ ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց վատ է... — Լավ Գ ա ր ե գ ի ն ջան, գնամ տուն « օ դ ն ա կ լ ա ս ն ի կ ս » փակեմ, մեկ էլ տեսար էդ խ ո ւ ժ ա ն ք յ ո պ ա կ ը իմ « օ դ ն ա կ լ ա ս ն ի կ ի ն » էլ հասավ. — Հա ս ի ր ե լ ի ս հանգիստ գնա տուն, ամեն ինչ լավ կ լինի , Աստված մեծ է, ես ք ե զ հ ա մ ա ր հատուկ ա յ ս օ ր կ ա ղ ո թ ե մ ։ Վ ե հ ա փ ա ռ ը անջատեց հեռախոսը , և փռվեց բ ա զ մ ո ­ց ի ն ։ — Փառքդ շատ Տեր Աստված լավ պրծանք...

1 1 / 0 2 / 2 0 1 5 Գ ե հ ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ

Շ ա հ ա մ ո լ հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ը , ս ա տ ա ն ա յ ի ծ ա ռ ա ն Գ Հ © ԱՌ

է:

« ՍՊԱՐԱՊԵՏԻ » ԵՐԱԶԱԾ ԵՐԿԻՐԸ

Հ ե տ ա ք ր ք ի ր է մեր հ ա ս ա ր ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ մ խ ե ղ ա թ յ ո ւ ր ­ված մի լ ա յ ն զանգված շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ մ է իր անհա­տ ա պ ա շ տ ո ւ թ յ ա մ բ խ ա բ ե լ ի ն ք ն իրեն , ք ա ն ի որ Ա ր ց ա խ յ ա ն պ ա տ ե ր ա զ մ ի հ ա ղ թ ա ն ա կ ը և Հ ա յ կ ա կ ա ն բ ա ն ա կ ա շ ի ն ո ւ թ յ ա ն գործը չգիտես ի ն չ ո ւ վ ե ր ա գ ր ո ւ մ են Վ ա զ գ ե ն Ս ա ր գ ս յ ա ն ի ն ( « Բանակ չծառայած մարդը չի կարող բանակաշինությամբ զբաղվել » Գ.Հ ) Հ Հ ի շխ ա նո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ա մե ն ի ն չ ա նո ւմ ե ն, ո ր պ ե -ս զ ի խ ե ղ ա թ յ ո ւ ր ե ն իրական դ ե պ ք ե ր ը ։

Սպարապետի վկաները կամ ԵԿՄ– երիտ կ ա զ մ ա կ ե ր պ ­ո ւ թ յ ա ն ս ա ն ե ր ը վստահ են, որ դրական բ ա ն ե ր ը ինչ կատարվել է վ ե ր ջ ի ն տ ա ր ի ն ե ր ի ն Հայաստանում , դա ե ղ ե լ է « սպարապետ » Վ ա զ գ ե ն Ս ա ր գ ս յ ա ն ի ջան­քերով, սակայն մ ո ռ ա ն ո ւ մ են նրա արած բացա­սական գ ո ր ծ ե ր ը ( Մ ե ղ մ է ասված ) : Լավ, անցածը անցած, սակայն եկեք հաշվի ա ռ ն ե ն ք ն ե ր կ ա ն և ապագան։ Ա յ դ պ ի ս ո վ բ ո լ ո ր ը մ ի ա բ ե ր ա ն ա ս ո ւ մ են, որ « Սպարապետի ե ր ա զ ա ծ Հ ա յ ա ս տ ա ն ը ո ւ ն ե ն ք »: Ա յ դ պ ե ս է պ ն դ ո ւ մ ԵԿՄ– ն ա խ ա գ ա հ ՝ « սպարապետի » զ ի ն ա կ ի ց ը ն կ ե ր ՝ նրա գ ո ր ծ ը շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ղ ՝ Արցախի « հ ե ր ո ս » գ ե ն ե ր ա լ Մ ա ն վ ե լ Գ ր ի գ ո ր յ ա ն ը ։ ( Հիշեցնեմ, որ գեներալ Գեներալ բառը չեմ վերցնում չակերտ­ների մեջ, քանի որ արդեն փոխվել է դրա նշա­նակությունը ) : Գ ե ն ե ր ա լ Ս ե յ ր ա ն Ս ա ր ո յ ա ն ի հայտա­ր ա ր ո ւ թ յ ա մ բ « Զ ո ր ա վ ա ր Մ ա ն վ ե լ Գ ր ի գ ո ր յ ա ն ը ս պ ա ր ա պ ե տ Վ ա զ գ ե ն Ս ա ր գ ս յ ա ն ի գ ո ր ծ ի արժա­ն ի շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ղ ն է »: (Գեներալ Սեյրան Սարոյան ©): Ա յ ն պ ե ս որ գ ե ն ե ր ա լ Մանվե լ Գ ր ի գ ո ր յ ա ն ը և նրա զ ի ն ա կ ի ց ն ե ր ը պ ն դ ո ւ մ են, որ ն ե ր կ ա յ ի ս Հայաս¬տանը « ս պ ա ր ա պ ե տ ի ե ր ա զ ա ծ Հ ա յ ա ս տ ա ն ն է »: Ն շ ա ն ա կ ո ւ մ է Ի դ ե ա լ ա կ ա ն պ ե տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը արդեն ունենք , որը Ե ր ա զ ե լ էր « Մեծն սպարապետը »: Ա յ ս ի ն ք ն պետո ւթ յ ո ւն , որտեղ կ ո ղ ո պ ո ւ տ ը և թ ա լ ա ն ը օ ր ի ն ա կ ա ն ա ց վ ա ծ է օ ր ե ն ք ո վ և ս ա հ մ ա ն ա դ ր ա կ ա ն կարգով, ն ա յ ա ծ թե թալանողը , որ դասակարգին կարգին է պատկանո ւմ ։ Օ ր ե ն ք ի « պ ա շ տ պ ա ն ն ե ր ը » ՝ ո ս տ ի կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը ՝ ԱԱԾ-ն դատական ողջ համա¬կարգը պ ա շ տ պ ա ն ո ւ մ են մ ի ա յ ն ա վ ա զ ա կ ն ե ր ի և գ ո ղ ե ր ի ի ր ա վ ո ւ ն ք ն ե ր ը , բ ա յ ց ոչ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ։ Եթե հաշվի առնենք, որ այդ ա մ ե ն ի ս կ ի զ բ ը դրեց սպարապետը ու իր զ ի ն ա կ ի ց ե ղ բ ա յ ր ը ՝ Լ և ո ն Տեր-Պ ե տ ր ո ս յ ա ն ը ի ր ե ն ց ի շ խ ա ն ա կ ա լ ո ւ թ յ ա ն տ ա ր ի ն ե ր ի ն ։

25

Շ ա ր ո ւ ն ա կ ե ն ք մ ի տ ք ը ։ Սպարապետը ե ր ա զ ո ւ մ էր, որ իր ե ր ա զ ա ծ ե ր կ ր ո ւ մ Ա զ ա տ ա մ ա ր տ ի կ կո չվող երև¬ո ւ յ թ ը իսպատ ոչնչանա, այդ պատճառով ի ն չ պ ե ս ի ն ք ն էր ասում. « Հ ե ր ո ս ն ե ր ը պետք է զ ո հ վ ե ն պ ա տ ե ր ա զ մ ի դաշտում, հ ա կ ա ռ ա կ դ ե պ ք ո ւ մ ն ը -ր ա ն ք ա ն տ ա ն ե լ ի են դ ա ռ ն ո ւ մ » ։ (Վ. Ս. Վիքիպեդ-իա ) Ի ր կ ե ն դ ա ն ո ւ թ յ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ նա ո չ ն չ ա ց ր ե ց ում կարող էր, ավե լի ճ ի շ տ կ լ ի ն ի ասե լ ո ւմ հ ա ս ց ր ե լ էր, ո ւմ էլ չ է ր հ ա ս ց ր ե լ ՝ թողեց , ո ր պ ե ս զ ի իր գոր - ծը շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ղ ն ե ր ը վ ե ր ջ ա ց ն ե ն ։ Սպարապետը ե ր ա զ ո ւ մ էր, որ իր մ ե ծ ա հ ա ր ո ւ ս տ ե ղ բ ա յ ր ն ե ր ը (Դրանցից մեկը մարդասպան է, սակայն ՊՆ-ի խորհրդական է) և ս ա ն ի կ ն ե ր ը մ ի ն չ և ի ր ե ն ց կ յ ա ն ք ի վերջ ապրեն միշտ հ ա ր ո ւ ս տ և բախտա¬վոր, ոտքի տակ տալով բ ա ր ո յ ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը և ժո¬ղովրդին , ի ն չ պ ե ս ա ն ո ւ մ էր ի ն ք ը իր կենդանութ¬յ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ։ Սպարապետը ե ր ա զ ո ւ մ էր, որ հ ա յ կ ա կ ա ն բ ա ն ա կ ո ւ մ ի ն ք ն ա ս պ ա ն լ ի ն ե ն զ ի ն վ ո ր ն ե ¬րը, ս պ ա ն ե ր ը խոշտանգեն և ն վ ա ս տ ա ց ն ե ն ի ր ե ն ց ենթականներին , չ հաշված ս ա հ մ ա ն ի ն զ ո հ վ ա ծ Ք յ ա ս ի -բի ու ա ն ճ ա ր մ ա ր դ ո ւ զավակները , ք ա ն ի որ, սպարապետի այդ ց ո ւ ց ա կ ի ց դ ո ւ ր ս էին մեծահա¬ր ո ւ ս տ ն ե ր ի զ ա վ ա կ ն ե ր ը ն ր ա ն ք մ ի ա յ ն ձ և ի հ ա մ ա ր են ծ ա ռ ա յ ո ւ թ յ ա ն գ ն ո ւ մ ։ Սպարապետը ե ր ա զ ո ւ մ էր, որ ե ր կ ր ո ւ մ ծախվի ամեն ինչ, անգամ բարոյական¬ո ւ թ յ ո ւ ն ը և ձ ա յ ն ի իրավունքը , ք ա ն ի որ սպարա¬պետը ի զ ո ւ ր չ է ր ասե լ « Ը ն դ դ ի մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը 100 տոկոս ձ ա յ ն էլ ստանար, ն ր ա ն ի շ խ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն տվող չ կ ա ր » ։ ( Վազգեն Սարգսյան 1996 Թ) Հետո սպարապետը ե ր ա զ ո ւ մ էր որ ստրկամիտ ս ե ր ո ւ ն դ ո ւնենանք , որը պետք է մ ի ա յ ն խ ո ն հ ա ր ծ ա ռ ա յ ի պես ծ ա ռ ա յ ի իր Տ ի ր ո ջ ը ք ա ն ի որ սպարապետը ար դեն ո ր ո շ ե լ էր թե ով է ՏԵՐԸ, իսկ ով է

Ծառան ( կարելի է ասել ստրուկը ) Սպարապետը ե ր ա զ ո ւ մ էր Հ ա յ ա ս տ ա ն ը հ ա յ ա թ ա փ ե լ ի շ ն ո ր հ ի վ Ե ր ի տ - Հ ա ն ր ա պ ե տ ա կ ա ն ն ե ր ի կամ Երիտ-Երկրապայների , ք ա ն ի որ ի ն ք ը դարձավ գ ե ն ե ր ա լ ա կ ա ն դինաստիա¬յ ի կ ն ք ա հ ա յ ր ը ։ « Գ ե ն ե ր ա լ » բառը, ո րը մ ի ն չ այդ խ ո ր հ ր դ ա ն ի շ ո ւ մ էր հ ա ղ թ ա ն ա կ ն ե ր ի ու բանակի խորհրդանիշ , նրա շ ն ո ր հ ի վ դարձավ խ ա մ ա ճ ի կ բ ո շ ա ն ե ր ի տիտղոս ։ Սպարապետի շ ն ո ր հ ի վ ք ա ղ ք ե ն ի բ ո շ ե ք ը դ ա ր ձ ա ն ազվնական ու արիստոկրատական խավ, իսկ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը նրա շ ն ո ր հ ի վ դարձավ վախ­կոտ ու ստրկամիտ։ ( չ ն ա յ ա ծ մ ի ն չ նա ա յ դ պ ի ս ի ն էր ) Ա յ դ պ ի ս ո վ սպարապետը ե ր ա զ ո ւ մ էր, որ ցան­կացած ո ք ՝ անգամ ն ո ր ա ծ ի ն ը եկրպագի իր ազ¬նվատոհմ աստվածածին կ ե ն դ ա ն ի մ ե ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։ Նրա տ ի ե զ ե ր ա կ ա ն ա ռ ա ք ե լ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ավարտվեց, քա­նի որ ամեն ինչ իր ց ա ն կ ո ւ թ յ ա մ բ վերջացավ, հ ե ն ց իր տեսակով ( Բոշա ) նա ծ ն ո ւ ն դ տվեց հ ա յ ր ե ն յ ա ց վ ր ի ժ ա ռ ո ւ Ն ա ի ր ի Հ ո ւ ն ա ն յ ա ն ի ն , որը պետք վերջ դներ հ ր ե շ ի հ ա ղ թ ա ր շ ա վ ի ն ։ Ս ա կ ա յ ն ստրկամիտ հ ա ս ա ր ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը փոխանակ գ ն ա հ ա տ ե լ ո ւ իր իսկա¬կան հ ե ր ո ս ի ն , ն ո ր ի ց բ ռ ն ե ց « սպարապետ » կոչված հ ր ե շ ի ո ւ ղ ի ն ։ Ա յ ն պ ե ս որ, շ ա ր ո ւ ն ա կ ե ք նրա ո ւղով ք ա ն ի որ նա ե ր ա զ ա ծ ե ր կ ի ր ը արդեն ունենք... Եվ մի դ ժ գ ո հ ե ք ոչ ղ ե կ ա վ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց , ոչ էլ պետ¬ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց « ՍԱ՛ ՍՊԱՐԱՊԵՏԻ Ե Ր Ա Զ Ա ՛ Ծ Ե Ր Կ Ի Ր Ն Է »...

Գ ե հ ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ 2 1 / 0 1 / 2 0 1 5

Ա ն բ ա ր ո յ ա կ ա ն մ ա ր դ ը չի կ ա ր ո ղ հ ա ս ա ր ա կ ո ւ թ յ ա ն ու ժ ո ղ ո վ ր դ ի մ ա ս ի ն մ տ ա ծ ե լ ։

Գ Հ © ԱՌ

27

ԱՌԱՔԵԼԻ ԵՎ ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՀԵՔԻԱԹԸ

Լ ի ն ո ւ մ է, չ ի լ ի ն ո ւ մ , մի ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ է լ ի ն ո ւ մ ։ Շատ է տառապում իր ի շ խ ա ն ն ե ր ի ձ ե ռ ք ի ն ։ Վերջը ո ր ո շ ո ւ մ ե ն ՝ ինչ անեն, որ այդ վ ի ճ ա կ ի ց դ ո ւ ր ս գան. գ ց ո ւ մ են, բռնում , ո ր ո շ ո ւ մ ե ն ՝ ի ր ե ն ց ի ց մեկ¬ին ո ւ ղ ա ր կ ե լ ի մ ա ս տ ո ւ ն ի մոտ, ո ր պ ե ս զ ի մի խորհ¬ուրդ հ ա ր ց ն ի ։ Շատ են մտածում ու չ ե ն կարողա¬ն ո ւ մ որոշե լ , թե ո ւմ ո ւ ղ ա ր կ ե ն ։ Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը գ ա լ ի ս է ու ասում. « Ի ն ձ ո ւղարկեք , ես հ ո գ և ո ր ա ռ ա ջ ն ո ր դ եմ, ի մ ա ս տ ո ւ ն ը ի ն ձ կ լ ս ի » ։ Ժ ո ղ ո վ ր դ ի կեսը համ¬ա ձ ա յ ն վ ո ւ մ է, իսկ մ յ ո ւ ս կեսը չ ի հ ա մ ա ձ ա յ ն վ ո ւ մ ։ Ա յ դ պ ե ս չ ե ն կ ա ր ո ղ ա ն ո ւ մ ո ր ո շ ե լ ։ Գ ա լ ի ս է ը ն դ ի մ -ադիր Ընդիկը , թե « Եթե ա զ գ ո վ ի ն կխնդրեք, ես կգնամ ի մ ա ս տ ո ւ ն ի մոտ »։ Ա զ գ ի կ ե ս ը խ ն դ ր ո ւ մ է, իսկ մ յ ո ւ ս կ ե ս ը ՝ թե. « Սա դավաճան է, ո ւ ՞ ր եք ո ւ ղ ա ր կ ո ւ մ դրան »... Էս էլ չ ի գ ն ո ւ մ ։

28

Գ ա լ ի ս է մ յ ո ւ ս Ընդիկը. « Ես լավ ա ղ ո թ ո ւ մ եմ, անգամ զ ո ր ա վ ա ր ի հետ եմ աղոթել , ի ն ձ ուղար¬կեք ». .. Ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ ե ս ը հ ա մ ա ձ ա յ ն վ ո ւ մ է մ յ ո ւ ս կեսը չ ի հ ա մ ա ձ ա յ ն վ ո ւ մ ։ Ու ա ղ ո թ ո ղ Ը ն դ ի կ ն էլ չ ի գնում. .. Գ ա լ ի ս է զ ո ր ա վ ա ր ն ե ր ի ց մ ե կ ը թե. « Ի ն ձ ո ւղարկեք , ես կռված տղա եմ, սպարապետի զ ի ն ա կ ի ց տ ղ ե ր ք ի ց եմ » ։ Ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը մի մ ա ս ը հ ա մ ա ձ ա յ ն վ ո ւ մ է, իսկ մի մասն էլ թե. « Էս չոլ¬ախ ոտքով ո ՞ ն ց է գ ն ա լ ո ւ ի մ ա տ ո ւ ն ի մոտ », ու ն ր ա ն էլ չ ե ն ո ւ ղ ա ր կ ո ւ մ ։ Գ ա լ ի ս է բ ռ ն ա կ ա լ իշ¬խանավորը. « Բա թե ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն ձ ա ն ի ց լավ մարդ չ ե ք գտնի, թ ո ղ ե ք ես գնամ, ճ ա ն ա պ ա ր հ ի ծախսն էլ իմ գ ր պ ա ն ի ց կ դ ն ե մ » ։ Ժ ո ղ ո վ ր դ ի կեսը հ ա մ ա ձ ա յ ն վ ո ւ մ է, կեսն է լ ի չի ո ւ զ ո ւ մ ։ Վ ե ր ջ ը մի մարդ ա ս ո ւ մ է. « Ժողովո ւրդ , ես մի մ ա ր դ ո ւ տեղ գիտեմ, ա ն ո ւ ն ը ՝ Ա ռ ա ք ե լ է, ի ն ք ը շապիկով է ծնվել, եկեք խ ն դ ր ե ն ք նրան, թող ի ն ք ը գնա ի մ ա ս տ ո ւ ն ի մոտ »։ Ա զ գ ո վ ի խ ն դ ր ո ւ մ են Ա ռ ա ք ե լ ի ն ու նա հ ա մ ա ձ ա յ ն վ ո ւ մ է։ Ճ ա մ փ ա է ը ն կ ն ո ւ մ ։ Ք ի չ է գնում, թե շատ, ի ն ք ը կիմանա, հ ո գ ն ո ւ մ է, պ ա ռ կ ո ւ մ է մի մեծ կ ա ղ ն ո ւ տակ, ք ո ւ ն ը տանում ու ք ն ո ւ մ է։ Շատ է քնում , թե քիչ, ի ն ք ը կ ի մ ա ն ա ։ Ա չ ք ե ր ը բ ա ց ո ւ մ է, տ ե ս ն ո ւ մ է մի մեծ կանաչ ու ծ ա ղ կ ա զ ա ր դ հովիտ ՝ ճ ե ր մ ա կ ա մ պ ե ր ը իջած հովտի ծ ա ղ ի կ ն ե ր ի հետ են խ ա ղ ո ւ մ ։ Ա ռ ա ք ե լ ը տ ե ս ն ո ւ մ է բ ա ր ձ ր ո ւ ն ք ո ւ մ նստած, ճ ե ր մ ա կ հագած ծերունուն. Մ ո տ ե ն ո ւ մ է ու ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ ։

— Բարև պապի ջան, կ ա ր ո ղ ա ՞ ի մ ա ն ա ս էս որտեղ եմ, համ կ ո ւ զ ե ն ա ի իմանալ, թե ի մ ա ս տ ո ւ ն ը ո ր տ ե ՞ ղ է նստում. . . — Լավ էլ եկե լ ես տղա ջան, ի մ ա ս տ ո ւ ն ը ես եմ, եթե հ ա ր ց ե ր ո ւ ն ե ս տուր. .. Ա ռ ա ք ե լ ը միտք է անում, սակայն չի հի շո ւմ , թե ի ն չ ի հ ա մ ա ր է եկել, մ ը -

29

տածում է մտածում, վեր ջապես խ ո ս ո ւ մ է. — Ի մ ա ս տ ո ւ ն հոպալ, ա ս ե ց ի գամ ո ղ ջ ո ւ թ յ ո ւ ն դ հարց¬նեմ, ասացի, որ ժ ա մ ա ն ա կ ո ւ ն ե ն ա ս գաս տանեմ մի հատ լավ պատիվ տամ, սաունայով , չ ա լ ա ղ ա ջ -մալաղաջով... — Շ ն ո ր հ ա կ ա լ եմ տղա ջան, — ասաց իմաստունը , — տ ե ս ն ո ւ մ եմ, չ ես հի շո ւմ , թե ի ն չ ի հ ա մ ա ր ես եկել, — գ ո ւ շ ա կ ե ց ն ա ։ — Չէ ի մ ա ս տ ո ւ ն ք ե ռ ի չ ե մ հ ի շ ո ւ մ , մտքիցս գնաց... — Լավ ասա տեսնեմ, որ ա զ գ ի ց ես, — հ ա ր ց ր ե ց իմաստունը , — Հ ա ՛ յ եմ ձ յ ա ձ ջան, — ո ւ րախ ա ս ո ւ մ է նա, — հան¬կարծ ա յ ս տ ե ղ Ա ռ ա ք ե լ ը հ ի շ ո ւ մ է, որ ժ ո ղ ո վ ր դ ի խ ն դ ր ա ն ք ո վ է եկե լ ի մ ա ս տ ո ւ ն ի մոտ, — Հ ի շ ե ց ի հ ո պ ա լ ջան, թե ի ն չ ի հ ա մ ա ր եմ ելել... — Դե եթե հ ի շ ե ց ի ր , ասա տեսնեմ ի ՞ ն չ է ուզածդ, — Ճ ի շ տ ը որ ասեմ, ես ո չ ի ն չ չ ե մ ո ւ զ ո ւ մ , ժողով¬ո ւ ր դ ն է ո ւ զ ո ւ մ , ես փառք Աստծո ինչ ո ւ զ ե ց ե լ եմ ունեմ, ժ ո ղ ո վ ր դ ի հ ա մ ա ր եմ եկել. .. — Դե ասա տեսնեմ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը ի ՞ ն չ է ո ւ զ ո ւ մ , — հ ա ր ց ն ո ւ մ է ի մ ա ս տ ո ւ ն ը ։ — Ի մ ա ս տ ո ւ ն ախպեր, ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը վատ է ապրում, ա ս ո ւ մ է « ի մ ա ս տ ո ւ ն ի ց հարցրու , թե ին չ անենք, որ ի ր ե ն ց վրա էլ արև կպնի, ին չ անեն, որ ի ր ե ն ք էլ մի ք ի չ լավ ապրեն.. . Շատ են տանջ¬վում ու շատ էլ ծեծ են ուտում. . . Ի մ ա ս տ ո ւ ն ը ծ ի ծ ա ղ ո ւ մ է, բ ա ց ո ւ մ է ի մ ա ս տ ո ւ թ յ ա ն գ ի ր ք ը ու ս կ ս ո ւ մ է փ ն տ ր ե լ Հ Ա Յ Ե Ր բառը, վերջա­պես գտնում է. « Հայեր. Կովկաս յան ու հ ա յ կ ա կ ա ն լ ե ռ ն ա շ խ ա ր հ ո ւ մ ապրող ց ե ղ » ։ — Տղա ջան ա յ ս տ ե ղ ն ա յ ո ւ մ եմ, իմ գ ր ք ո ւ մ գ ըր -ված է. Որ Աստված ձ ե զ ամեն ինչ տվել է, էլ շնորք , էլ գ լ ո ւ խ և ձեռք. .. Չ ե մ հ ա ս կ ա ն ո ւ մ Աստ-

ծ ո ւ ց էլ ի ՞ ն չ եք ուզում.. . — Ի մ ա ս տ ո ւ ն պապի, ես ասացի, որ ես բան չ ե մ ո ւ զ ո ւ մ , ի ն ձ ն ո վ որ լ ի ն ե ր ՝ ես չ է ի գա, փառք Աստծուն ես ունեմ, ժ ո ղ ո վ ր դ ի հ ա մ ա ր եմ եկել. .. — Տղա ջան ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն կգնաս կասես, որ ի մ ա ս տ ո ւ ն ը ա ս ո ւ մ է, որ Աստված ձ ե զ գ լ ո ւ խ է տվել և ուղեղ.. . Աստծուց էլ ի ՞ ն չ են ուզում. . . — Լա՜վ ոնց ասես ի մ ա ս տ ո ւ ն ախպեր... Ա ռ ա ք ե լ ը շ ր ջ վ ո ւ մ է, որ հեռանա, հետո հ ի շ ո ւ մ է, որ դատարկ ձ ե ռ ք ո վ է գնում, շ ր ջ վ ո ւ մ է ու հարցնո ւմ , — Ի մ ա ս տ ո ւ ն հ ո պ ա լ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը բախտ էր ո ւ զ ո ւ մ , հ ի մ ա բախտը տ ա լ ի ՞ ս ես տանեմ.. . Ի մ ա ս տ ո ւ ն ը զ ա ր մ ա ն ո ւ մ է։ — Տղա ջան ժ ո ղ ո վ ր դ ի բախտը իր ձ ե ռ ք ո ւ մ է, ի ր ե ն ք բախտ են փնտրում.. . Աստված ի ր ե ն ց ո ւ ղ ե ղ է տվել, որ մտածեն, ձ ե ռ ք է տվել, որ գործեն, ոչ թե ն ո ր ի ց հ ո ւ յ ս ն ե ր ը Աստծու վրա դնեն. .. Ա ռ ա ք ե լ ը ն ո ր ի ց շ ր ջ վ ո ւ մ է որ գնա, հանկարծ ի մ ա ս տ ո ւ ն ը ձ ա յ ն է տալիս, — տղա ջան ասացիր, որ հա յ ես, բա յց չ ա ս ա ց ի ր անո ւնդ ի ՞ ն չ է. .. — Ա ռ ա ք ե լ է ա ն ո ւ ն ս հ ո պ ա լ ջան, բ ա յ ց ժողովո ւր¬դը ի ն ձ Շ մ ա ՛ յ ս է ճ ա ն ա չ ո ւ մ ։ — Դ ե ՜ դա լավ է Շ մ ա յ ս ախպեր, ո ւ ր ե մ ն կգնաս ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն կասես, որ հ ո ւ յ ս ն ե ր ը քո վրա դ ն ե ն ու ամեն ինչ լավ կլինի.. . — Ի մ ա ս տ ո ւ ն ախպեր հ ե ն ց ըտենց էլ ասե՞մ, որ հ ո ւ յ ս ն ե ր ը իմ վրա դնեն. . . — Հա ՛ Շ մ ա յ ս ջան, հա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի միակ հ ո ւ յ ս ը դո ւ ՛ ես, ք ա ն ի դու ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն մարդ ես, համ էլ շապիկով ծնված.. . Ա ռ ա ք ե լ ը շ ն ո ր հ ա կ ա լ ո ւ թ յ ո ւ ն է ասում, ու ճ ա մ փ ա ը ն կ ն ո ւ մ ։ Ի մ ա ս տ ո ւ ն ը զ ա ր մ ա ն ո ւ մ է։ Զ ա ր մ ա ց ա ծ ի ն ք ն իրեն ա ս ո ւ մ է. « Տ ե ս ն ե ս ա շ խ ա ր հ ի ե ր ե ս ի ն ա յ ս պ ի ս ի հ ի մ -

31

ար ազգ կա՞, բախտը ի ր ե ն ց ձ ե ռ ք ո ւ մ ՝ հ ո ւ յ ս ն ե ր ը դրե լ են Շ մ ա յ ս ն ե ր ի ու Լ և ո ն ի ա փ ա շ ի ն յ ա ն ն ե ր ի վրա։ Գ ո ն ե ի ր ե ն ց հ ա մ ա ր ապագա ու ե ր ջ ա ն ի կ կ յ ա ն ք կերտեն, ա ս ֆ ա լ տ ն ե ր ի վրա թավալվե լով ծեծ են ո ւ տ ո ւ մ ։ Աստված տվել է միտք և բանականութ¬յ ո ւ ն , ս ա կ ա յ ն չ ե ք օ գ տ ա գ ո ր ծ ո ւ մ ա յն միտքն ու բ ա ն ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը , որը ժ ա ն գ ո տ ե լ է ձ ե ր գ լխում , դե հ ի մ ա գ ն ա ց ե ք ու ձ ե ր ժանգոտած ո ւ ղ ե ղ ո վ մ տ ա ծ ե ք ՝ ի ն չ պ ե ս այդ ա մ ե ն ի տակից դ ո ւ ր ս գաք։ Աստված տվել է ին չ կարող էր և ին չ ուներ.. . Է լ Աստծուց ո չ ի ն չ չ ո ւ զ ե ք , անգամ նրա հ ա մ բ ե ր ­ո ւ թ յ ո ւ ն ն է սպառվե լ »:

0 5 / 0 2 / 2 0 1 5 Գ ե հ ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ

Ս ե ր ո ւ ն դ ը , ո ր ը չ ի ո ւ զ ո ւ մ լ ս ե լ ճ շ մ ա ր տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ա ն ց յ ա լ ի մասին, նա դատապարտված է

լ ի ն ե լ ո ւ ։ Գ Հ © ԱՌ 2 0 1 4

ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԶՈՐԱՎԱՐԻ ՆԱՄԱԿԸ ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՐԴԻՆ

« Դժոխքը դատարկվել է... Բոլոր հրեշներն այստեղ են... »

Շեքսպիր

— Առաքե՛ լ , Առաքե՛ լ , արթնացի՛ր... Ա ռ ա ք ե լ ը բացեց ա չ ք ե ր ը և զ ա ր մ ա ց ա ծ կ ո ղ ք ե ր ը ն ա յ ե ց , ս ե ն յ ա կ ը ողողված էր ծ ի ր ա ն ա գ ո ւ յ ն լ ո ւ յ ս ո վ ։ Ա ռ ա ք ե լ ը տեսավ լ ո ւ յ ս ի մեջ ո ղ ո ղ վ ա ծ մարդուն ,

— Ես եմ, Առաքե՛ լ , մի վախեցիր... — Ես չ ե մ վախենում, — նա ճ ա ն ա չ ե ց դ ի մ ա ց ը ն ը ս -տած զ ո ր ա վ ա ր ի ն , — Զ ո ր ա վ ա ր Դ ո ւ ՞ ք եք... — Ա յո ՛ , տղաս ես եմ, տ ե ս ն ո ւ մ եմ ճանաչեցիր... — Ա յ ո Զորավար, ի ն չ պ ե ՞ ս կարող եմ չ ճանաչե լ , երբ Ձ ե ր ասածի պես, ամեն անգամ գ լ ո ւ խ ս բար­ձ ի ն դ ն ե լ ո ւ ց առաջ մտածում եմ մեր ժողովրդի , մեր ե ր կ ր ի ու Ձ ե ր մասին... — Գ իտեմ որդիս , դրա հ ա մ ա ր էլ եկա ք ե զ մոտ, — զ ո ր ա վ ա ր ը ժպտաց, — Ա ռ ա ք ե լ թ ո ւ ղ թ ու մատիտ ո ւ ն ե ՞ ս , կ ա ր ո ՞ ղ ես մի նամակ գրել.. . — Ա յ ո Զ ո ր ա վ ա ր կարող եմ. .. — Դե պատրաստվիր, կասեմ թե ինչ գ ր ե ս ։ Ա ռ ա ք ե լ ն արագ ելավ, վ ե ր ց ր ե ց թ ո ւ ղ թ ն ու գ ի ր չ ը ։ — Պատրաստ եմ Զորավար... — Դե ՛ գրի, « Զ ո ր ա վ ա ր Ա ն դ ր ա ն ի կ Օ զ ա ն յ ա ն ի նամա­կը հա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն », — Ա ռ ա ք ե լ ը սկսեց արագ, արագ գրի առնել , — գրի, որ ե ս ՝ Անդրանիկս , նվիրված լ ի ն ե լ ո վ հ ա յ ր ե ն ի ք ի ս ու ժ ո ղ ո վ ր դ ի ս , ն ո ւ յ ն ի ս կ մեռած ժ ա մ ա ն ա կ անարգվո ւմ եմ այս ապերախտ ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ ո ղ մ ի ց ։ Դ ե ռ և ս 1920 թվականին էր, երբ Հայաստա¬ն ի Ազգադավ ի շ խ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ս կ ս ե ց ի ն դավեր ն յ ո ւ թ ե լ , հ ե տ ա պ ն դ ե լ և հ ա լ ա ծ ե լ ի ն ձ և իմ զինա¬կիցներին , ն ր ա ն ց դ ա վ ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ու թ շ ն ա մ ո ւ թ յ ո ւ ¬նը ս տ ի պ ե ց ի ն ինձ, իմ մ ա ր տ ի կ ն ե ր ի հետ հ ե ռ ա ն ա լ հ ա յ ր ե ն ի ք ի ց ։ Ա յդ ն ո ւ յ ն ա զ գ ա դ ա վ ն ե ր ի ժ ա ռ ա ն գ ն ե ր ը իմ հանգիստը խ ա ն գ ա ր ե լ ո վ ՝ իմ ա ճ յ ո ւ ն ը Պեր Լ ա շ ե զ -ից բ ե ր ե ց ի ն Հայաստան... Ա յդ ն ո ւ յ ն ա զ գ ա դ ա վ ն ե ր ը ո ճ ր ա գ ո ր ծ ի մ ա ր մ ի ն ը ա մ փ ո փ ե ց ի ն իմ և հ ե ր ո ս նա¬հ ա տ ա կ ն ե ր ի կողքին , և ահա այդ ո ճ ր ա գ ո ր ծ սրի¬կ ա ն ե ր ը ծ ա ղ ր ո ւ մ են ողջ Ե ռ ա բ լ ո ւ ր ի նահատակներ¬ին ու մեր հ ե ր ո ս ն ե ր ի ն ։

— Զորավա՛ր , իսկ այս ն ա մ ա կ ը ո ւ ՞ մ պիտի տամ,

— ը ն դ հ ա տ ե ց ն ա ։ — Ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն տղաս... Ապերախտ ժողովրդին... — Բ ա յ ց Զորավար, ոչ ոք չի հավատա, որ իմ ձեռ¬քով գրված նամակը, Ձ ե ր ն ա մ ա կ ն է։ — Գ իտեմ տղաս, դու գրի, այդ անհավատ ժողովո ւր¬դը ե ր բ ե ք էլ չ ի հավատացե լ ճ շ մ ա ր տ ո ւ թ յ ա ն ը ՝ ոչ ինձ, ոչ Խ ո ր ե ն ա ց ո ւ ն , ոչ Ն ժ դ ե հ ի ն , ոչ էլ Գաղափա¬րի մարտիկներին , որոնք ա ղ ա ղ ա կ ո ւ մ են ա յ ս ք ա ն տարի.. . Ա ռ ա ք ե լ տղաս, ես գիտեմ քո գրած « Ազգ¬ադավի » մ ա ս ի ն ։ Դո ւ կ ա ր ո ղ ա ց ա ր ժ ա մ ա ն ա կ ի մեջ տ ե ս ն ե լ ա յն ամենը, ին չ բ ո լ ո ր ն են տեսնում, սակ¬այն լ ռ ո ւ մ են, դա ա մ ե ն ա մ ե ծ հ ա ն ց ա ն ք ն է. տես¬ն ե լ ու լռել. .. Ա յ ն պ ե ս որ տղաս գիտեմ, որ չ ե ն հավատալու, բ ա յ ց դո ւ գրի, գոնե ա յս ն ա մ ա կ ս դառնա վիրավոր սրտիս սփոփանք, որ մի գ ո ւ ց ե այս ն ա մ ա կ ի ց ծ ն ո ւ ն դ ա ռ ն ե ն Թ ե հ լ ե ր յ ա ն ն ե ր ու Ն ա ի ր ի Հունանյաններ... — Շ ա ր ո ւ ն ա կ ե ն ք Զ ո ր ա վ ա ր ։ Զ ո ր ա վ ա ր ը սկսեց թե լադրե լ , — Գրի ՛ , ո ՞վ էր ձ ե զ խնդրում , որ իմ ա ճ յ ո ւ ն ը Պեր Լ ա շ ե զ ի ց տեղափոխեիք , ես իմ կտակում գ ր ե լ էի, որ կ ո ւ զ ե ն ա յ ի հ ա ն գ չ ե լ Ազատ Անկախ Հայաս¬տանում, ոչ թե ճ ո ր տ ե ր ի ու ստրկամիտ մ ա ր դ կ ա ն ց երկրում , երկրում , որտեղ ն վ ա ս տ ա ց ն ո ւ մ են ու ահաբեկում , որտեղ խ ո շ տ ա ն գ ո ւ մ են կ ե ն դ ա ն ի ու նահատակված հ ե ր ո ս ն ե ր ի ն , դեռ ք ի չ էր, որ հաշ¬մ ա ն դ ա մ ն ե ր ի ն ու ողջ մ ն ա ց ա ծ ն ե ր ի ն են նվաստա¬ցնում , հ ի մ ա էլ ա ն ց ե լ են նահատակներին , մ ի ՞ թ ե մ ե ն ք դրան է ի ն ք արժանի. .. Ես ա զ գ ա դ ա վ ն ե ր ի ն չ ե մ մ ե ղ ա դ ր ո ւ մ , ն ր ա ն ք միշտ էլ ե ղ ե լ են ։ Ես մեղադ¬ր ո ւ մ եմ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն , ո ր ո ն ք լ ռ ո ւ թ յ ա մ բ հանդուրժ¬ում են այս ամենը. .. Լ ո ւ ռ ու խ ո ն ա ր հ ծ ե ծ վ ո ւ մ

են ու բռնաբարվում , լ ռ ո ւ թ յ ա մ բ ՝ տանե լով ստրկութ-

35

յ ա ն լ ո ւ ծը , ես չ ե մ կարող հանգիստ ննջե լ , որով¬հետև ո ճ ր ա գ ո ր ծ ը շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ մ է հ ե ր ո ս ն ե ր ի կող¬ք ի ն մնալ. . . Ա մ ե ն անգամ գ ա լ ի ս են մարդիկ ու խ ո ն ա ր հ վ ո ւ մ նրա գ ե ր ե զ մ ա ն ի ն , փ ա ռ ա բ ա ն ո ւ մ են նրա հ ե ր ո ս ո ւ թ յ ո ւ ն ն ու մ ե ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։ Մ ա ն ո ւ կ ն ե ր ը գ ա լ ի ս են ու ե ր դ վ ո ւ մ նրա գ ե ր ե զ մ ա ն ի ն ՝ նրա գոր¬ծը շ ա ր ո ւ ն ա կ ե լ ո ւ համար, ն ր ա ն ք անգամ չգիտեն, որ այդ « սպարապետ » կոչված տականքը արդեն վաղո ւց դ ժ ո խ ք ո ւ մ է, և ի ր ե ն ց ե ր դ ո ւ մ ն ե ր ն ու մեծ¬ա ր ո ւ մ ը չի լ ս ո ւ մ ։ — Կ ն ե ր ե ք Զորավար, որ ը ն դ հ ա տ ո ւ մ եմ, եթե Վազ-գ ե ն ը դ ժ ո խ ք ո ւ մ է, ա յն ժ ա մ ա ն ա կ ո՞վ է խանգար¬ում Ձ ե ր հանգիստը. .. — Տղաս, մի կարծիր, որ մ ա ր դ ի կ մ ե ռ ն ո ւ մ են և դրանով ավարտվում է կ յանքը , մ ե ն ք շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ մ ենք ապրե լ և լ ս ե լ հ ա ն դ ե ր ձ յ ա լ կ յանքո ւմ , դա ի¬հարկե ո ճ ր ա գ ո ր ծ ն ե ր ի ն ու հ ա ն ց ա գ ո ր ծ ն ե ր ի ն չ ի վեր¬աբերվում , որովհետև ն ր ա ն ք խավարի թագավորութ¬յ ո ւ ն ո ւ մ են, ն ր ա ն ք ո ՛չ լ ս ո ւ մ են, ո ՛ չ տեսնում, ն ր ա ն ք ա յ ր վ ո ւ մ են այնտեղ... Իսկ ես չ ե մ կարող հանգիստ ննջե լ , երբ Ե ռ ա բ լ ո ւ ր ի հ ա ր յ ո ւ ր ա վ ո ր հեր¬ո ս ն ե ր ի հ ա ռ ա չ ա ն ք ն ե ր ն եմ լսո ւմ , երբ լ ս ո ւ մ եմ խոշտանգված ժ ո ղ ո վ ր դ ի լ ա ց ը ։ Խ ա ն գ ա ր ո ւ մ է խաբ¬ված ս ե ր ո ւ ն դ ի ն ե ր կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ո ր ո ն ք գ ա լ ի ս են ու ե ր դ վ ո ւ մ մ ա ր դ ա ս պ ա ն ի գ ե ր ե զ մ ա ն ի ն , չ ի մ ա ն ա լ ո վ անգամ, որ նա ա զ գ ի ա մ ե ն ա մ ե ծ թ շ ն ա մ ի ն է. . . Ի ն չ ք ա ն գիտեմ այդ ո ճ ր ա գ ո ր ծ ի ն կ ե ն դ ա ն ո ւ թ յ ա ն ժամանակ ասե լ են Փրջոտ, ոջլոտ... — Ա յո ՛ , Զ ո ր ա վ ա ր ա յ դ պ ե ս են ասել.. . — Ա ՛ յ , տ ե ս ն ո ւ մ ես նա կ ե ն դ ա ն ո ւ թ յ ա ն ու մեռած ժ ա մ ա ն ա կ մնաց ն ո ւ յ ն փ ն թ ի ոջլոտը, ո չ ի ն չ չփո¬խեց, մ ի ա յ ն մարդիկ փ ո խ վ ե ց ի ն ՝ ի ր ե ն ց հ ի շ ո ղ ո ւ թ ¬յ ո ւ ն ն ե ր ի ց ջ ն ջ ե լ ո վ նրա իրական կերպարը, ն ր ա ն ք

ս կ ս ե ց ի ն ե ր կ ր պ ա գ ե լ տականքին. .. — Հ ա ս կ ա ն ա լ ի է Զորավար, շարո ւնակենք , — առաջար¬կեց ն ա ։ — Գ ր ի տղաս, որ իմ կ ե ն դ ա ն ո ւ թ յ ա ն օ ր ո ք շատ տա¬ռ ա պ ա ն ք ն ե ր ու դ ա վ ա ճ ա ն ն ե ր տեսա, սակայն հ ի մ ա տ ե ս ն ո ւ մ եմ հազարապատիկը , որովհետև այդ ազ¬գադավները շատացան բարենպաստ պ ա յ մ ա ն ն ե ր ո ւ մ ։ Հ ա յ տ ն վ ե լ ո ւ ն պես Ֆ ր ա ն ս ի ա յ ո ւ մ ՝ Պեր Լ ա շ ե զ ո ւ մ , ո ւ րախ էի, որովհետև շ ի ր ի մ ի ս ա յ ց ե լ ո ւ մ է ին մի¬այն հ ա յ ր ե ն ա ս ե ր մարդիկ, իսկ ա յ ս տ ե ղ գ ա լ ի ս են գ ե ն ե ր ա լ ն ե ր ու զ ի ն վ ո ր ա կ ա ն ն ե ր , ո ր ո ն ք թ շ ն ա մ ո ւ բ ա ն ա կ ի ն ավե լի են օգնել , քան թե ս ե փ ա կ ա ն ժողովուրդին . . . Ն ր ա ն ք ա յ ց ե լ ո ւ մ են ի ր ե ն ց ո ճ ր ա գ ո ր ծ քավորին, ե ր կ ո ւ թասով օ ղ ո ր մ ա թ ա ս խ մ ո ւ մ ու փա¬ռ ա բ ա ն ե լ ո վ նրա մ ե ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ՝ հ ե ռ ա ն ո ւ մ են ։ Ու ես մեծ ցավ եմ ապրում, տ ե ս ն ո ւ մ եմ խաբված մ ա ն ո ւ կ ն ե ր ի ն ու պատանիներին , ցավ եմ ապրում, որովհետև ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը լռեց , փ ո խ ա ր ե ն ը խ ո ս ե ց ի ն տականքները , ո ր ո ն ք հ ե ր ո ս ա ց ր ե ց ի ն ո ճրագործին , ս ր ի կ ա ն ն ե ր ը բ ա ր ձ ր ա ց ա ն հ ա ր թ ա կ ։ Ք ի ՞ չ էր, որ մ ա ր դ ա ս պ ա ն ի ն ե ր կ ա յ ո ւ թ յ ա մ բ խ ա ն գ ա ր ե ց ի ք մեր ան¬դորրը , հ ի մ ա էլ ծ ա ղ ր ո ւ մ են մ ե զ ՝ բ ո լ ո ր նահա¬տ ա կ ն ե ր ի ս ։ Ո ճ ր ա գ ո ր ծ ի պատկերով մ ե դ ա լ ո վ ժողով¬ո ւ ր դ ը անարգեց իրեն, ո ՛ չ թե ինձ, ի ր ե ն ց լռութ¬յ ա ն ն ե ր ք ո կատարվեց այդ ամենը. .. Մի ազգ, որը չգիտի գ ն ա հ ա տ ե լ իր ա ր ժ ե ք ն ե ր ը ՝ լ ի ն ե լ ո ւ է դատա¬պարտված հավիտյանս հավիտենից.. . Ե ռ ա բ լ ո ւ ր ի նա¬հատակված հ ե ր ո ս ն ե ր ի ն զ ո վ ք ը ծանր է ն ս տ ե լ ո ւ Ժ ո ղ ո վ ր դ ի վրա։ Տղաս, գրի թող ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը իմա¬նա, որ ես ա յ ս օ ր վ ա ն ի ց հ ր ա ժ ա ր վ ո ւ մ եմ Զորավար, Ա զ գ ա յ ի ն հ ե ր ո ս տիտղոսից, ի ն ձ հարկավոր չէ ա յն ա զ գ ի հ ե ր ո ս ը լ ինե լ , որը ա ն ա ր գ ո ւ մ է իր հերոս¬ներին , իր պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , բ ա ր ո յ ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ու

արժեքները... Ն ա հ ա տ ա կ ն ե ր ի ն ա ն ա ր գ ե լ ը ա մ ե ն ա մ ե ծ ո ճ ր ա գ ո ր ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ն է... Առաքել , գ ր ի ր ամիս ամսա­թիվը և ավելացրու. « Ա ն դ ր ա ն ի կ Օ զ ա ն յ ա ն , Երևան »: Զ ո ր ա վ ա ր ը հ ր ա ժ ե շ տ տվեց Ա ռ ա ք ե լ ի ն և հ ե ռ ա ց ա վ ՝ առանց թ ո ղ ն ե լ ո ւ որևէ պատգամ, նա հ ի ա ս թ ա փ վ ա ծ էր։

Գ ե հ ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ 2 7 / 0 2 / 2 0 1 5 ԳՀ © ԱՌ

Ե ռ ա բ լ ո ւ ր ի հ ե ր ո ս ն ե ր ը միշտ ն զ ո վ վ ե լ ո ւ են ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն , ք ա ն զ ի ի ր ե ն ց հանգիստը խ ա ն գ ա ր ո ղ ը

դավաճան ա զ գ ա դ ա վ ի գ ե ր ե զ մ ա ն ն է: Գ Հ © ԱՌ 2 0 1 4

Անցած պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց ե ր բ ե ք չ կ ա ր ո ղ ա ց ա ն ք դասեր քաղել , կ ր կ ն ե լ ո վ ա ն ց յ ա լ ի սխալները , շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ մ ենք պիղծ դ ա վ ա ճ ա ն ն ե ր ի հ ա ն ց ա ն ք ն ե ր ը մ ո ռ ա ն ա լ և

հ ե ր ո ս ի դ ա փ ն ի ն ե ր ո վ օ ծ ե լ նրանց, ո ր ո ն ք ե ղ ե լ են ազգադավ ու թ շ ն ա մ ի ։ Ա յդ մ ո ռ ա ց կ ո տ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ու ա ն հ ա տ ա պ ա շ տ ո ւ թ յ ա ն մ ո լ ո ւ ց ք ն է հայ ժ ո ղ ո վ ր դ ի

միակ թ շ ն ա մ ի ն ։ Գ Հ © ԱՌ 2 0 1 4

38

Պատմություն բոլորի համար.

Անկախ տարիքից, մարդիկ ուսուցանելու կարիք միշտ ունեն, քանզի Տերը տվել է մարդուն բանականություն, որպեսզի սովորի ու բացահայ­տի աշխարհը։ Տգետներին հասու չէ գիտություն և մշակույթ ուսուցանելը։ Քանի որ այդ տեսակը կոչվեց « Փնթիների դասակարգ»։ Անկախ իրենց կուսակցական կամ ֆինանսական հնարավորութ­յունից։ ԳՀ

Ճ Ա Ն Ճ Ի ՈՒ Ճ Ի Ճ Ո Ւ Ի Պ Ա Տ Մ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն Ը

Երկո ւ փ ո ք ր ի կ երեխա մտնո ւմ են ե կ ե ղ ե ց ի , որտեղ խ ն կ ա ր կ ո ւ մ էր քահանան, ն ր ա ն ք մ ո տ ե ն ո ւ մ են ու ողջունում. — Տե ՛ ր հայր , մ ա ր դ ի կ մ ե ռ ն ե լ ո ւ ց հետո ո ր տ ե ՞ ղ են

գնում, դրախտ, թ ե ՞ դժոխք, — հ ա ր ց ն ո ւ մ է կ ր տ ս ե ր ը ։ Ք ա հ ա ն ա ն ժ պ տ ո ւ մ է և բացատրում. — Երեխանե ՛ր , մեր տերը Աստվածն է և նա ստեղ­ծել է դրախտը, որը լ ո ւ յ ս ի ու Աստծո թագավորու ­թ յ ո ւ ն ն է, իսկ մ յ ո ւ ս ը ՝ Դ ժ ո խ ք ն է ՝ ս ա տ ա ն ա յ ի ու խավարի թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։ Դրախտ գ ն ո ւ մ են մա­հացած մարդիկ, ո ր ո ն ք բարի են ու ազնիվ, իր­ենց կ յ ա ն ք ը լի է լ ո ւ ս ա վ ո ր օ ր ե ր ո վ ։ Ա զ ն ի վ մարդ­իկ դրախտում հ ա յ տ ն վ ե լ ո վ չ ե ն հ ե ռ ա ն ո ւ մ մ ե զ ա ն ի ց , ո րովհետև ն ր ա ն ց հ ո գ ի ն ե ր ը ա պ ր ո ւ մ են ու սավառ¬ն ո ւ մ ։ Ն ր ա ն ք լ ս ո ւ մ են մ ե զ ՝ ի ր ե ն ց հ ա ր ա զ ա տ ն ե ր ­ին, սակայն ն ր ա ն ք չ ե ն կարող մ ի ջ ա մ տ ե լ մեր երկ¬ր ա յ ի ն կ յանքին , ն ր ա ն ք մ ի ա յ ն դիտո ւմ ե ն ՝ սավառ¬ն ե լ ո վ տ ի ե զ ե ր ք ո ւ մ , ք ա ն ի որ Տեր Աստված բարի է և Ս ո ւ ր բ ։ — Տե ՛ ր հայր , իսկ դ ժ ո խ ք ը ի ՞ ն չ է, — հ ա ր ց ր ե ց կրըտ-ս ե ր ը ։ — Երեխանե ՛ր , դ ժ ո խ ք ը ս ա տ ա ն ա յ ի թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն է, ո րտեղ կ ր ա կ ն ե ր ի հ ն ո ց ն ե ր ի մեջ ա յ ր վ ո ւ մ են չ ա ր ա գ ո ր ծ ն ե ր ն ու ավազակները , մ ա ր դ ա ս պ ա ն ն ե ր ն ու դավաճանները , ս ա կ ա յ ն այդ հ ն ո ց ն ե ր ո ւ մ ա յ ր վ ո ւ մ են տաս- ք ս ա ն տարի, իսկ այդ տ ա ռ ա պ ա ն ք ն ե ր ի ց հետո ն ր ա ն ք դ ա ռ ն ո ւ մ են մ ի ջ ա տ ն ե ր ու թ ա փ ա ռ ո ւ մ ա յ լ ո ւ ր ՝ տեսնե լ ով այդ ա մ ե ն ը ։ Ս ա կ ա յ ն ն ր ա ն ց տըր-ված չէ վ ա յ ե լ ե լ ե ր կ ր ա յ ի ն կ յ ա ն ք ը ։ Ն ր ա ն ք միջատ¬ն ե ր են դ ա ռ ն ո ւ մ ըստ ի ր ե ն ց տեսակի, օ ր ի ն ա կ խ ա վ ա ր ա մ ո լ ը ՝ խավարամոլ , տ զ ր ո ւ կ ը ՝ տզրուկ , բ լ ո ճ ը ՝ բլոճ... — Ի ն չ պ ե ՞ ս թե միջատ են դ ա ռ ն ո ւ մ ։ Տե ՛ր հայր , մ ե ն ք դրա մ ա ս ի ն չգիտեյինք. . . — Լավ երեխաներ , ես ձ ե զ կպատմեմ ճ ա ն ճ ի և ճ ի ճ ո ւ յ ի պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , որը ե ղ ե լ է ոչ վաղ անց¬յ ա լ ո ւ մ , — Տեր Հ ա կ ո բ ը ս կ ս ե ց պատմե լ իր պատմու-

թյունը. — Դաշտի մեջ մի կո ւ յտ գ ո մ ա ղ բ է լ ի ն ո ւ մ , մի ճ ա ն ճ գ ա լ ի ս է ու ն ս տ ո ւ մ գ ո մ ա ղ բ ի վրա։ Շատ է ո ւրախանում , որ այդ ա մ բ ո ղ ջ կ ղ կ ղ ա ն ք ի կո ւ յտը ի ր ե ն ն է։ Պտտվում է կ ո ղ ք ե ր ը ու պզպզում... Մեկ էլ տ ե ս ն ո ւ մ է կ ղ կ ղ ա ն ք ի մ ի ջ ի ց մի կերած-խմած ճ ի ճ ո ւ է դ ո ւ ր ս գ ա լ ի ս ու փ ռ վ ո ւ մ արևի տակ, ճ ա ն ճ ը բ ա ր կ ա ն ո ւ մ է ու ի ջ ն ո ւ մ նրա մոտ. — Լ ս ի ՛ ճ ի ճ ո ւ , սա իմն է, ա յ ն պ ե ս որ ես շո ւտ եմ գտել, դու կարող ես հեռանա՛ լ , ք ա ն ի դեռ ես չեմ բարկացել... — Լ ս ի ՛ ճ ա ն ճ ես, ին չ ես, չտեսա՞ր , որ արդեն զ բ ա ղ վ ա ծ է այս տեղը, ա յ ն պ ե ս որ մի վիճի, ի մն է ու վե՛րջ. .. — Լ սի ՛ ր , ի ն ձ չ ի հետաքրքրո ւմ , թե դա ո ւ մ ն է։ Ճ ա ն ճ ն ու ճ ի ճ ո ւ ն ս կ ս ո ւ մ են վ ի ճ ե լ ։ — ճ ի ճ ո ւ իսկ դո ւ գիտե՞ս , թե ես ով եմ. . . — Ով ո ւ զ ո ւ մ ես եղի , իմ դեմ խաղ չկա, — ա ս ո ւ մ է ճ ի ճ ո ւ ն ։ — Ո ՞ ն ց թե խաղ չկա, — զ ա ր մ ա ն ո ւ մ է ճ ա ն ճ ը , — իսկ դու գիտե՞ս , թե դա ո ւմ խ ո ս ք ե ր ն է։ — Հա՛, դա իմ ս ե փ ա կ ա ն խ ո ս ք ե ր ն են, — բարկացած ա ս ո ւ մ է ճ ի ճ ո ւ ն ։ — Ճ ի ճ ո ւ ՛ , ես ն ա խ կ ի ն ո ւ մ վարչապետ եմ եղե լ , ա յ ն պ ե ս որ սա իմ տարածքն է, ի զ ո ւ ր մի վ ի ճ ի ր ։ — Ո ՞ ն ց թե վարչապետ ես եղել , ե ՛ ս եմ վարչա¬պետ եղե լ , — պ ն դ ո ւ մ է ճ ի ճ ո ւ ն ։ Վ ե ճ ի ն խ ա ռ ն վ ո ւ մ է գ ո մ ա ղ բ ի սև բ լ ո ճ ը , ո րը փոր­ձ ո ւ մ է հ ա շ տ ե ց ն ե լ ն ր ա ն ց ։ ճ ա ն ճ ը ՝ թե ես եմ վարչապետ, ճ ի ճ ո ւ ն ՝ թե ես... — Լա՛վ, եկեք պարզենք , թե ով է վարչապետ և ո ւ ՞ մ տարածքն է սա, — ա ս ո ւ մ է իրավապաշտպան բ լ ո ճ ը ։ Ճ ա ն ճ ը պատմո ւմ է, որ ն ա խ կ ի ն կ յ ա ն ք ո ւ մ

41

ի ն ք ը ե ղ ե լ է Ա ն դ ր ա ն ի կ Մարգար յանը , ու ի ր ե ն է պատկանում այդ տարածքո ւմ գտնվող կ ղ կ ղ ա ն ք ը ։ Իսկ ճ ի ճ ո ւ ն , թե ես սպարապետ եմ ու հավերժա¬կան ԵԿՄ-ի նախագահ, չ հաշված վարչապետ ու ա զ գ ա յ ի ն հերոս , որ ի ն ք ը բ ա ն ա կ ա շ ի ն ո ւ թ յ ա ն ու հ ա ղ թ ա ն ա կ ի աստվածն է։ Բ լ ո ճ ը լ ս ո ւ մ էր ն ր ա ն ց վեճն ու չի կ ա ր ո ղ ա ն ո ւ մ կ ո ղ մ ն ո ր ո շ վ ե լ , թե ն ր ա ն ց ի ց ո ւ ՞ մ է պատկանում տարածքի մ ե ն ա շ ն ո ր հ ը ։ Ճանճը , թե իմ տարածքն է, ճ ի ճ ո ւ ն ՝ թե իմը... Սև բ լ ո ճ ը ՝ լ ս ե լ ո վ վարչապետ անունը , մոտը ն ո ս տ ա լ գ ի ա հիշ¬ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր են ա ռ ա ջ ա ն ո ւ մ ։ Հ ո ւ զ վ ո ւ մ է, ք ա ն ի որ իր ո ր դ ի ն ն ո ւ յ ն պ ե ս վարչապետ էր եղել. դա Գագիկ Հ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն յ ա ն ի հ ա յ ր ն էր ։ Ք ա հ ա ն ա ն ավարտեց պատմությունը .

— Տե ՛ ր հայր , դո ւք ասացիք, որ դ ժ ո խ ք ի հ ն ո ց ո ւ մ ա յ ր վ ե լ ո ւ ց ու միջատ դ ա ռ ն ա լ ո ւ ց հետո ն ր ա ն ք դ ա ր ձ ի չ ե ն գ ա լ ի ՞ ս , — հ ա ր ց ր ե ց կրտսեր տղան։ — Երեխանե ՛ր , հ ն ա ր ա վ ո ր է, որ ա պ ա շ խ ա ր հ ո ւ մ ե ն ՝ զ ղ ջ ա լ ո վ ի ր ե ն ց կատարած ո ճ ի ր ն ե ր ն ու հանցանք¬ները , սակայն այս տ ա ր բ ե ր ա կ ո ւ մ ի ն չ պ ե ս տեսաք գ ե հ ե ն ի կ ր ա կ ն ե ր ն էլ այդ տ ա կ ա ն ք ն ե ր ի ն անգամ դաս չեղան. .. Ե ր ե խ ա ն ե ր ը հ ե ռ ա ց ա ն ք ա հ ա ն ա յ ի խ ո ս ք ե ր ը կ ր կ ն ե լ ո վ ։ Ո ճ ր ա գ ո ր ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը հ ն ո ւ թ յ ա ն վ ա ղ ե մ ո ւ թ յ ո ւ ն չ ո ւ ն ի , ո ճ ր ա գ ո ր ծ ն է լ ՝ խ ղ ճ ի զ գ ա ց ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ։

Գ ե հ ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ 0 1 / 0 3 / 2 0 1 5

Մ ա ր դ կ ո ւ թ յ ա ն ը Մ Ի Ն Չ ԱՅՍ Պ Ա Հ Ը ա ն հ ա յ տ է ե ղ ե լ թէ ո ր տ ե ղ ի ց և ի ն չ պ ե ս են ա ռ ա ջ ա ց ե լ ճ ա ն ճ ե ր ը : - ԱՌԱԿ - Տեր Հ ա կ ո բ Բ ա գ ր ա տ ո ւ ն ի - Պ ե տ ր ո ս յ ա ն

« Ք Ա Ք Ն ՈԼ Ճ Ա Ն Ճ Ը »

Քաքն ու ճ ա ն ճ ը , մի շտ իրար հետ, Միշտ ժպտադեմ, հաշտ համերաշխ, Անհագ սիրով գրկախառնված, Քեֆ են արել, ու ջան ասել, ջան էլ լ ս ե լ ։ Ու ք ա ն ի որ ճ ա ն ճ ը ք ա ք ի ց օգո ւտ ուներ , ԵՎ տ ե ս ն ո ւ մ էր, որ այս Ք ա ք ը շատ քաքերից , Թեպետ փ ո ւ չ էր ն ե ր ս ի ց , դրսից... Սակայն տեսքով, ծավալներով, ու իր քաշով, Տասնապատիկ ա վ ե լ ի ն էր ։ Եվ դա դարձավ հ ե ն ց ա յն հիմքը , Որ սա բ ո լ ո ր ք ա ք ե ր ի մեջ, Դարձավ միակ գ լ խ ա վ ո ր ն ու կ ա ր և ո ր ը ։ Իսկ ա յս ք ա ք ն էլ, զ ո ւ տ ռեֆլեքսով... Նկատում է, որ այս ճ ա ն ճ ը , Շատ է տարված, սիրահարված իր բ ո ւ ր մ ո ւ ն ք ո վ , Որ միշտ կապած պահի իրեն, Որ չ թ ռ չ ի սա իր հ ե ր թ ի ն մ ա ն ր - մ ո ւ ն ր ք ա ք ե ր ի կողմ, մտածում է, իսկ ի ն չ ո ւ ՞ ոչ... - « Եկ ճ ա ն ճ ի ն ի ն ձ քավոր անեմ ու պ ր ծ ն ե մ գ լխացավից, Թեպետ գ լ ո ւ խ գիտեք չո ւնեմ , Ես վերից վար մի կ լ ո ն ձ եմ, Ու մի ոռի խ ա ս յ ա թ ո ւ ն ե մ »: –Ճանճն իմացավ առաջարկը ու տվավ իր հ ր ա մ ա ն ը ։ - « Խաբար ա ր ե ՛ ք բ ո լ ո ր - բ ո լ ո ր , Մանր մունր.. . Ք ա ք ի կ ն ե ր ի ն հազարավոռ , Հաստ ու բարակ, և բազմաբույր... և բազմերանգ... Հ ա վ ա ք վ ո ւ մ ենք մեծ խ ն ջ ո ւ յ ք ի ա ն ո ւ ն ի տակ. - Եվ որ կամքս է, որ այդ պահին, Ո ւ ն ի տ ա զ ի ջ ր ի նման, Գ ի ն ի ն անսպառ ազատ հ ո ս ի »:

- Ու բ ա ց վ ե ց ի ն ս ե ղ ա ն ն ե ր ը առատ ու ճոխ, Ու լ ց վ ե ց ի ն մ ա ղ ձ ա ն ք ո վ լի կենաց թ ա ս ե ր ։ Ճ ա ն ճ ը ճ ա ռ ե ց ու ք ա ք ե ր ը ծափ տվեցին, ճ ա ն ճ ը երգեց, ու ք ա ք ե ր ը դամ ք ա շ ե ց ի ն , Ճ ա ն ճ ը պարեց ... ք ա ք ի կ ն ե ր ը շ ո ւ ր ջ պ ա ր բ ռ ն ի ն խանդավառված։ Ու մի կ ո լ ո ն ձ խեղկատակի, Գրկեց, հ ա ն ե ց ո ւ ս ե ր ի ն , Ու թ ե ժ ա ց ա ն կենացները.. . Տ ե ղ ի տվին կրքերին. . . Ք ա ն դ վ ե ց ի ն կ ա պ ա ն ք ն ե ր ը ՝ մտքի, լ ե զ վ ի պաշարի, Ու ք ֆ ո ւ ր ն ե ր գետերի պես հ ո ր դ ե ց ի ն , Եվ ահա այս մի դրվագո ւմ Որոշվեց , Իր « հ մ ա յ ք ի » ողջ գ ո ւ յ ն ե ր ո վ զ ա ր դ ա ր վ ա ծ ՝ Մ ե ն ք ո ւ ն ե ց ա ն ք « ՀՍԿԱ » ՄԻ Ճ Ա Ն Ճ « սպարապետ » ՝ Շրջապատված մանր - մ ո ւ ն ր քաքերով, Եվ ՄԻ ՀՍԿԱ Ք Ա Ք Ի կտոր « զ ո ր ա վ ա ր » ։ Իսկ « ԱՌԱԿՍ Զ Ի Ն Չ Ց Ո Ւ Ց Ա Ն Ե ՞ », ԲԱՐԵԿԱ՛Մ, որ Ճ ա ն ճ ե ր ը թեպետ ն ո ւ յ ն պ ե ս ո ւ ն ե ն թևեր, Ու թ ռ չ ե լ ո ւ հ ա տ կ ո ւ թ յ ո ւ ն , Սակայն ս ր ա ն ց ն ո ւ յ ն ի ս կ թ ռ չ ո ւ ն մ ե ն ք չ ե ն ք կոչում , Էլ ո ւ ՞ ր մնաց կ ո չ ե ն ք Բազե , կամ էլ Արծիվ... Եվ Ժ ո ղ ո վ ո ւ ՛ ր դ , մի շտ իմացե ՛ք , Որ Ճ Ա Ն Ճ Ե Ր Ի ն ՝ լ ի ն ե ն թե ՛ մեծ և թե ՛ պ ո ւ ճ ո ւ ր , Միշտ ք ա ք ե ր ի բ ո ւ յ ր ն է ն ր ա ն ց դո ւ ր գալու, Ն ր ա ն ց տեսքն է միշտ ձ գ ո ւ մ ։

Տեր Հ ա կ ո բ Բ ա գ ր ա տ ո ւ ն ի - Պ ե տ ր ո ս յ ա ն 0 1 / 0 3 / 2 0 1 5

Ա Կ Ն Ա Ր Կ N 1

« Ա զ ա տ ա մ ա ր տ ի կ ն ե ր ի դ ա շ ի ն ք ի » տ ղ ե ր ք ը տենաս տեսե լ են այս լ ո ւ սանկարը , թող մտնեն ի ր ե ն ց ս ի ր ե լ ի « սպարապետիկի » ե ղ բ ո ր ՝ Ա ր մ ե ն Ս ա ր գ ս յ ա ն ի ֆ ե յ ս բ ո ւ կ յ ա ն էջը ու տ ե ս ն ե ն ։ Թող իմանան, որ ի ր ե ն ց պ ա յ ք ա ր ը « սպարապետի » ա ն ո ւ ն ի հետ կապ չ ո ւ ն ի ։ Եթե ս ո ց ի ա լ ա կ ա ն ա ր դ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն են ո ւ զ ո ւ մ կամ արժանապատիվ թոշակ թող ն ա յ ե ն ա յս լ ո ւ ս ­անկարին ու կ շտանան։ Մ ի ա յ ն ս ե ղ ա ն ի ն դրված մոխրամանը , ի ր ե ն ց հինգ տարվա թ ո շ ա կ ի գ ի ն ն է, իսկ գ ր ի չ ն ե ր ի հ ա վ ա ք ա ծ ո ւ ն ավե լի թանկ է քան ողջ ը ն տ ա ն ի ք ի ու հ ա ր և ա ն ն ե ր ի ն պ ա ս տ ն ե ր ը գում ­արած։ Ու բավական է անիմաստ տեղը ասեք թե պ ա յ ք ա ր ո ւ մ եք, եթե պ ա յ ք ա ր ո ղ տղա լ ի ն ե ի ք Վ ո լ ո դ ի ա ն նստած չ էր լ ի ն ի ։

45

Ես ազատամարտիկ չեմ, բա յց ո ւ ն ե մ արժանապա¬տիվ ազատամարտիկ ընկերներ , ո ր ո ն ք հ ա մ ե ս տ ձ ա յ ն չ ե ն հանում , դո ւք եք ա ն բ ա ր ո յ ա կ ա ն կնոջ պես ը ն կ ե լ կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի դռները , ու ցանկա¬ն ո ւ մ եք, որ մի բան ստանալ նրանցից , մ ի ն չ դ ե ռ լավ գիտեք, որ ն ր ա ն ք վաղո ւց թքած ո ւ ն ե ն ա զ ա տ ա մ ա ր տ ի կ ն ե ր ի վրա։

Գ ե ն ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ 2 2 / 0 9 / 2 0 1 4

Ը ն չ ա զ ո ւ ր կ ա զ ա տ ա մ ա ր տ ի կ ն ե ր ը ա վ ե լ ի լավ են ն ա յ վ ո ւ մ ՝ ճ ո խ ո ւ թ յ ա ն և պ ե ր ճ ա ն ք ն ե ր ի մ ե ջ ա պ ր ո ղ « ս պ ա ր ա պ ե տ ի » ը ն տ ա ն ի ք ի ֆ ո ն ի ն ։

Գ Հ © ԱՌ 2 0 1 4

« Ո ղ բ ե ր գ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ա յն է, որ ք չ ե ր ի խ ե լ ք ի ն փ չ ե ց հարց տալ. ա ր ժ ե ՞ ր ա ր դ յ ո ք ( ե ւ ո ր ք ա ն ո ՞ վ էր դա ը ն դ հ ա ն ր ա պ ե ս ա ր դ յ ո ւ ն ա վ ե տ ք ա ղ ա ք ա կ ա ն տեսակե¬տից) կ ո ւ ռ ք ի աստիճան շ ն ո ր հ ե լ մի անհատի, որը հ ա մ ը ն դ հ ա ն ո ւ ր զ զ վ ա ն ք ի ու ն ո ղ կ ա ն ք ի առարկա էր ե ղ ե լ »։ « Մ տ ո ր ո ւ մ ն ե ր Պ ա զ ո լ ի ն ի - ից հետո» գ ր ք ի ց Արտ յոմ Խաչատր յան

« Հ ա յ կ ա կ ա ն Ժ ա մ » Ս պ ա ռ ն ա լ ի ք « Չ ա ք ո ւ ջ ի » ա ր հ ե ս տ ա ն ո ց ի ց 2 / 0 2 / 2 0 1 5

Ա Կ Ն Ա Ր Կ N 2

Հ ե տ ա ք ր ք ի ր պատասխան էր Ա լիս Խ ե չ ո յ ա ն ի գրած պատասխանը, կարծես թե բան չ ի լ ի ն ո ւ մ ավելաց­նել , սակայն, ա յն ինչ ես գիտեմ, ե ր և ի ք չ ե ր ը գիտեն ։ Չհաշված, որ քո հ ա յ ր կոչված ղասաբը, իր մ ա ս ի ն հ ա ր ո ւ ս տ պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ունի , իր մսա¬գ ո ր ծ ո ւ թ յ ա ն ՝ ղ ա ս ա բ ո ւ թ յ ա ն պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ռազմաճա– կատում շ ա տ ե ր ի ն է հ ա յ տ ն ի ։ Սակայն, քո մ ո ր ՝ Ն ա զ ի կ Ա մ ի ր յ ա ն ի մ ա ս ի ն շատերն են լ ռ ո ւ մ ։ Հ ի շ ե ց ¬նեմ, որ քո մ ա յ ր ը « պողպատե լ ե դ ի ն » էր այն, որ ճ ա կ ա տ ա յ ի ն գ ծ ո ւ մ նա հ ր ե շ ի ն մ ա ն լ ա փ ո ւ մ էր կ ա մ ա վ ո ր ն ե ր ի հ ա մ ա ր նախատեսված ս ն ն դ ա մ թ ե ր ք ն ու հ ա ն դ ե ր ձ ա ն ք ը ։ Ք ա ն ի որ այն ժամանակ, երբ մ ա յ ր դ Մ ա ն վ ե լ ի օ ր ի ն ա կ ա ն կինը չէր , ա յ լ օ ր ի ն ա կ ա ն ք ա ծ ի կարգավիճակով էր հ ա յ տ ն վ ե լ է ջ մ ի ա ծ ի ն ց ի ն ե ր ի բ ա ն դ ա յ ո ւ մ ։ Մանվե լ ղ ա ս ա բ ը ՝ ն ր ա ն ն շ ա ն ա կ ե լ ո վ կամավորական բ ր ի գ ա դ ի թ ի կ ո ւ ն ք ի պետ, տվեց ն ր ա ն ամեն հ ն ա ր ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն , ո ր պ ե ս զ ի թա¬լ ա ն ի և կողոպտի բ ր ի գ ա դ ի ն հ ա ս ա ն ե լ ի ք ամեն ինչը , այդ թ վ ո ւ մ ՝ կ ա մ ա վ ո ր ն ե ր ի կ յ ա ն ք ը և ա ր յ ո ւ ն ը ։ Ն ա զ ի կ ի և Մ ա ն վ ե լ ի ձ ե ռ ք ե ր ը ա յ ն ք ա ն ա ր յ ո ւ ն ո տ է, որ անգամ ն ր ա ն ց ո ճ ր ա գ ո ր ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը փ ո խ ա ն ց վ ե լ են ձ ե զ , ք ա ն ի որ Կարեն Գ ր ի գ ո ր յ ա ն ի ց ու քո պես տ ա ս ն ի հ ի մ գ ա մ յ ա աղջկա մե ջ արդեն գ ե ն ե տ ի կ ո ր ե ն փ ո խ ա ն ց վ ե լ է ձ ե ր ծ ն ո ղ ն ե ր ի վ ա յ ր ե ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։ Ա յ ն պ ե ս որ, շո ւտ թե ո ւ շ քեզ , է լ քո ո ճ ր ա գ ո ր ծ ծ ն ո ղ ն ե ր ի ն էլ շո ւտ թե ո ւ շ վ ա զ գ ե ն ի պես սատ¬կ ա ց ն ե լ ո ւ ե ն ՝ ջ ա խ ջ ա խ ե լ ո վ գ լ ո ւ խ ն ե ր դ ։ Ա յդ հիստեր¬իան, որը խ ո ւ ճ ա պ ի է մատնե լ հորդ, ո րը հ ո ւ յ ս ը դ ր ե լ է, որ ս ա ր ի կ ն ե ր ը ու շ մ ա յ ս ն ե ր ը պետք է

պաշտպանեն ձ ե զ , չ ա ր ա չ ա ր ս խ ա լ վ ո ւ մ եք, ք ա ն ի որ ն ր ա ն ք հ ե ն ց ա ռ ա ջ ի ն ն են, որ բ ա ց ա հ ա յ տ հայտա­ր ա ր ե լ ո ւ են հորդ ու մորդ հ ա ն ց ա ն ք ն ե ր ի մ ա ս ի ն ։ Պետք է մատաղ անեք, որ դեռ մ ա ն վ ե լ ի կ ո ղ ա կ ի ց ս տ ր ո ւ կ ն ե ր ը բ ե ր ա ն ն ե ր ը չ ե ն բացում , ք ա ն ի որ, եթե ս կ ս ե ց ի ն հ ե ր թ ո վ թվարկե լ ն ր ա ն ց ո ճ ի ր ն ե ր ը ՝ հ րա-պարակավ ձ ե ր ողջ ը ն տ ա ն ի ք ի ն ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը կախա­ղան կ բ ա ր ձ ր ա ղ ն ի ՝ ձ ե ր իսկ տան լ ո ւ ս ա ս յ ո ւ ն ե ր ի ց ։ Գ ե ն ե տ ի կ ո ր ե ն ձ ե զ փոխանցված մ ա ր դ կ ա յ ի ն ար յան ծարավը չի հ ա գ ե ն ո ւ մ ։ Բ ա յ ց չմոռանաք. Հ ի շ ե ք ձ ե ր սպարաԾերտ քավորին , ո րի գ լ ո ւ խ ը « ԼԱՆԳԵՏ » սար¬ք ե ց ի ն , ա յ ն պ ե ս որ պապայիդ ու մ ա մ ա յ ի դ հ ե ր թ ը դու առաջ գ ց ե ց ի ր ։

ԳԱ. 2 / 0 2 / 2 0 1 5

Ով են գ ե ն ե ր ա լ ն ե ր մ ա ն վ ե լ ն ե ր ը ու ս ե յ ր ա ն ե ր ը ։ Սրանք այն տ ա կ ա ն ք ն ե ր ն են, ո ր ո ն ք ղեկավարվո ւմ

էին բ ռնաբարված ը ն տ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ասպետ ս ա ր գ ս յ ա ն վ ա զ գ ե ն ի կ ո ղ մ ի ց ։

Ի Ն Չ Ո Ւ Ս Պ Ա Ն Ե Ց Ի Ն ՄՈՆԹԵԻՆ , ԲԱՅՑ Կ Ե Ն Դ Ա Ն Ի Թ Ո Ղ Ե Ց Ի Ն « Գ Ե Ն Ե Ր Ա Լ » Մ Ա Ն Վ Ե Լ Ի Ն հ ո դ վ ա ծ ի ց ։

48

Հայկական ժամ

Հ Ա Կ Ա Հ Ա Ր Վ Ա Ծ

Սովորաբար ես հ ո դ վ ա ծ ն ե ր չ ե մ գրում , բ ա յ ց սա կ ա ր ե լ ի է հ ա մ ա ր ե լ բաց ն ա մ ա կ ՝ իմ Ֆ ե յ ս բ ո ւ կ յ ա ն ը ն կ ե ր ն ե ր ի ն ։ Վերջերս , « Հ ա յ կ ա կ ա ն ժամ» կ ա յ ք ը գենե ­րալ Մ ա ն վ ե լ ի ը ն տ ա ն ի ք ի ն վ ե ր ա բ ե ր ո ղ մի ն յ ո ւ թ էր տպագրել, ո ր ի ն պ ա տ ա ս խ ա ն ե լ ը իր վրա վ ե ր ց ր ե ց ո ճ ր ա գ ո ր ծ « պ ա պ ա յ ի » գենետիկական հ ա տ կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ժառանգած նրա 15 ամ յա աղջնակը, ով՝ ոչ ավել, ոչ պակաս... ն ա մ ա կ ո վ ս պ ա ռ ն ա ց ե լ էր հ ա շ վ ե հ ա ր դ ա ր տեսնե լ խ մ բ ա գ ո ւ թ յ ա ն ա շ խ ա տ ա կ ի ց ն ե ր ի հետ։ Չ ո ւ շ ա ց ա վ ն ա ե ւ կ ա յ ք ի լ ր ա գ ր ո ղ Ա լ ի ս Խ ե չ ո յ ա ն ի « Ս պ ա ռ ն ա լ ի ք « Չ ա ք ո ւ ջ ի » ա ր հ ե ս տ ա ն ո ց ի ց » պատասխան հոդվածը, որի հ ր ա պ ա ր ա կ ո ւ մ ի ց մեկ օր անց « Հա յկա­կան Ժամ »-ը, օ գ ն ո ւ թ յ ա ն ա կ ն կ ա լ ի ք ո վ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն տարածեց. Թե Մ ա ն վ ե լ ի ո ճ ր ա գ ո ր ծ ն ե ր ը փ ն տ ր ո ւ մ են ՝ պատժե լո ւ կ ա յ ք ի լ ր ա գ ր ո ղ ի ն և խ մ բ ա գ ր ի ն ( ՀՐԱՏԱՊ.

Հ ա յ տ ա ր ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն հ ա ն ց ա գ ո ր ծ ո ւ թ յ ա ն մ ա ս ի ն Հ ա յ կ ա կ ա ն ժ ա մ 20 Ф е в р а л ь в 18 :35 ): Երբ Ֆ ր ա ն ս ի ա կ ա ն « Շ ա ռ լ ի Է բ դ ո » պ ա ր բ ե ր ա կ ա ն ի խ մ բ ա գ ր ո ւ թ յ ա ն ի վրա մ ա հ մ ե դ ա ­կան ա հ ա բ ե կ ի չ ն ե ր ի հ ա ր ձ ա կ ո ւ մ ի ց զ ո հ վ ե ց ի ն պարբեր– ա-կանի ծ ա ղ ր ա ն կ ա ր ի չ ն ե ր ը , ֆրանցիացիք , ահաբեկ չո ւ ­թ յ ա ն ն ի պատասխան, ասացին. « Մ ե ն ք չ ե ն ք պատ­րաստվում հանձնվե լ , ք ա ն ի որ հակառակ դ ե պ ք ո ւ մ ամեն ինչ անիմաստ կ լ ի ն ե ի » ։ Ն ր ա ն ք հ ր ա պ ա ր ա կ ե ց ի ն ավե լի շատ ծ ա ղ ր ա ն կ ա ր ն ե ր քան ե ղ ե լ էր ողջ տարվա ը ն թ ա ց ք ո ւ մ ։ Ֆ ր ա ն ս ի ա ց ի ն ե ր ը չ կ ո տ ր վ ե ց ի ն մահմեդա¬կան ա հ ա բ ե կ չ ո ւ թ յ ա ն առաջ ։ Ա յ ն պ ե ս որ Ֆ ր ա ն ս ի ա կ ա ն « Շ ա ռ լ ի Է բ դ ո » պ ա ր բ ե ր ա կ ա ն ի և « Հ ա յ կ ա կ ա ն ժ ա մ »-ի ն մ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը ակնհայտ է, ո ւ ղ ղ ա կ ի դեռ ԵԿՄ «մարգարե» , « Ա ր ց ա խ ի հերոս» , « սպարապետի » գ ո ր ծ ը շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ղ ՝ գ ե ն ե ր ա լ Մ ա ն վ ե լ Գ ր ի գ ո ր յ ա ն ի ոճրագործ ­ները , ո ր ո ն ք Ի Ս Ի Ս - ի ի ր ե ն ց ի ս լ ա մ ե ղ բ ա յ ր ն ե ր ի ց ո չն չով ետ չ ե ն մնում , դեռ չ ե ն հ ա ս ց ր ե լ ի ր ե ն ց սե ւ գ ո ր ծ ն ավարտել ։ Ուստի, ա ռ ա ջ ա ր կ ո ւ մ եմ իմ բ ո լ ո ր ընկեր¬ն ե ր ի ն իմ էջից վ ե ր ց ն ե լ ԵԿՄ- ի « մ ա ր գ ա ր ե » մ ա ն վ ե լ գ ր ի գ ո ր յ ա ն ի ծ ա ղ ր ա ն կ ա ր ն ե ր ը և տարածե լ ֆ ե յ ս բ ո ւ ք -ո ւ մ ։ Կոչ եմ ա ն ո ւ մ լ րատվական կ ա յ ք ե ր ի ն ՝ հ ե տ և ե լ Ֆ ր ա ն ս ի ա ց ի ն ե ր ի օ ր ի ն ա կ ի ն ։ Երեկ կապ եմ հաստատել Հ ա յ կ ա կ ա ն ժամ »-ի հետ, Ա լիս Խ ե չ ո յ ա ն ը հ ե ռ ա ց ե լ է հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց ՝ խ ո ւ ս ա փ ե լ ո վ Մ ա ն վ ե լ ի Գ ր ի գ ո ր ­յ ա ն ի ե ն ի չ ե ր ն ե ր ի ա հ ա բ ե կ չ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց ։ Մ ի ն չ և ե ՞ ր բ պետք է թ ո ւ յ լ տանք ո ճ ր ա գ ո ր ծ ն ե ր ի ն ա հ ա բ ե կ ե լ մ ե զ ։

Գ ե հ ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ 2 5 / 0 2 / 2 0 1 5

4 :

Ա Կ Ն Ա Ր Կ N 3 Ա Ր Թ Ո Ւ Ր Ա Ղ Ա Բ Ե Կ Յ Ա Ն

Ֆ ե յ ս բ ո ւ կ յ ա ն իմ ը ն կ ե ր ն ե ր ի ց շատերը, ն ո ւ յ ն ի ս կ ան­ծանոթ մ ա ր դ ի կ կարդալով իմ գ ր ք ե ր ը ա ր ձ ա գ ա ն ք ո ւ մ են, շատ անգամ ց ա ն կ ո ւ թ յ ո ւ ն են հ ա յ տ ն ո ւ մ կիսվե լ ի ր ե ն ց մոտ եղած տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո վ ։ Ա յ ն պ ե ս որ « Ազգադավը » պատմավեպից հետո այդ ն յ ո ւ թ ե ր ը ա յ ն ք ա ն է հավաքվել, որ կ ա ր ե լ ի է մի ծ ա վ ա լ ո ւ ն փաստավավերագրական գ ի ր ք գ ր ե լ ։ Ա յս վ ե ր ջ ի ն ժա¬մ ա ն ա կ ն ե ր ո ւ մ տեղեկատվական կ ա յ ք ե ր ո ւ մ շատ վեր¬հ ի շ ե ց ի ն Ա ր թ ո ւ ր Ա ղ ա բ ե կ յ ա ն ի մասին, չ ն ա յ ա ծ որ իմ ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո ւ մ միշտ ա կ ն ա ր կ ե լ եմ նրա մ ա ս ի ն ։ Ս ա կ ա յ ն այս փաստագրական ն յ ո ւ թ ե ր ը կար¬ե լ ի է ն ե ր կ ա յ ց ն ե լ ամփոփոխ, ի ն չ պ ե ս գ ր ե լ էին ի ն ձ ։ Ա յ դ պ ի ս ո վ 1993 - 1 9 9 4 թվականին պ ա տ ե ր ա զ մ ի ե ռ ո ւ ն ժամանակահատվածում , երբ Դ ա ր ա բ ա ղ յ ա ն ճ ա կ ա տ ո ւ մ կատաղի մատեր էին գ ն ո ւ մ ։ Հ Հ Ն Գ Ն ք ր ե ա կ ա ն

հ ե տ ա խ ո ւ զ ո ւ թ յ ա ն պետ, ավագ լ ե յ տ ե ն ա ն տ ՝ Ի Շ , Ա շտարակի ջոկատի ա զ ա տ ա մ ա ր տ ի կ ն ե ր ի ց մե¬կին ձ ե ր բ ա կ ա լ ե լ է տալիս ։ Ա զ ա տ ա մ ա ր տ ի կ ի ն խոշ¬տ ա ն գ ե լ ո ւ ց և կտտանքների ե ն թ ա ր կ ե լ ո ւ ց հետո, նա մ ի զ ո ւ մ է նրա վրա և հայտարարում. « Որ ա յ ս ո ւ -հետ և Հ ա յ ր ե ն ա ս ե ր ն ե ր ի հ ա ն դ ե պ ա յ ս պ ե ս է լ ի ն ե լ ո ւ ,

51

որ ի ն ք ը « փ չ ա ց ն ե լ ո ւ » է ն ր ա ն ց » ։ Ա յս պատմութ-ո ւ ն ը ավարտվում է նրանում , որ այդ ժամանակվա Ն Գ Ն փ ո խ ն ա խ ա ր ա ր Վահան Պ ա պ ո յ ա ն ը ն ր ա ն հեռ¬ա ց ն ո ւ մ է Ն Գ Ն համակարգից , նրա ա ն ձ ն ա կ ա ն գործ¬ո ւմ ն շ ո ւ մ ն ե ր անելով, որ ե ր բ ե ք չ կ ա ր ո ղ ա ն ա աշ¬խատել ո ւ ժ ա յ ի ն որևէ կ ա ռ ո ւ յ ց ո ւ մ ։ Սակայն տարիներ անց, երբ « ժ ո ւ լ ի կ » Ա ր թ ո ւ ր Ա ղ ա բ ե կ յ ա ն ը հ ա յ տ ն վ ո ւ մ է Հ Հ Պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ յ ա ն փ ո խ ն ա խ ա ր ա ր ի պաշտոնում, այդ տականքից վ ե ր ց ն ե լ ո վ 5 0 0 0 դ ո լ լ ա ր ն ր ա ն վեր¬ա կ ա ն գ ն ո ւ մ է Պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ յ ա ն ն ա խ ա ր ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ մ , ո րպես ի ր ա վ ա բ ա ն ։ Ա յ ն պ ե ս որ այդ ո ճ ր ա գ ո ր ծ ը շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ մ է իր ծ ա ռ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը մ ի ն չ և ա յ ս օ ր ։ Ա յ ն պ ե ս որ, Ա ր թ ո ւ ր Ա ղ ա բ ե կ յ ա ն ը իր ՊՆ- ի փոխնա¬խարարի պաշտոնին պաշտոնավարման տ ա ր ի ն ե ր ի ն Ռո ւսաստան և Հ ո ւ ն ա ս տ ա ն ի ռ ա զ մ ա կ ա ն ա կ ա դ ե մ ի ա ն -ն ե ր գ ո ր ծ ո ւ ղ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր այդ ս պ ա ն ե ր ի ց 2 0 - 3 0 հ ա զ ա ր դ ո լ լ ա ր էր վ ե ր ց ն ո ւ մ ։ Իսկ այդ երիտասարդ ս պ ա ն ե ր ը բ ա ր ձ ր ա գ ո ւ յ ն ա կ ա դ ե մ ի ա ն ե ր ո ւ մ ավարտել¬ուց հետո ն ո ր ի ց վ ե ր ա դ ա ռ ն ո ւ մ են և աշխատում ՊՆ ն ա խ ա ր ա ր ո ւ թ յ ա ն զ ո ր ա մ ա ս ե ր ո ւ մ ։ Իսկ զ ո ր ա մ ա ս ի հ ր ա մ ա ն ա տ ա ր ն ե ր դ ա ռ ա ն ա լ ո ւ ց հետո արդեն ս կ ս ո ւ մ « ետ վ ե ր ա դ ա ր ձ ն ե լ » ա յն գ ո ւ մ ա ր ն ե ր ը , որը վ ճ ա ր ե լ էին Ա ր թ ո ւ ր Ա ղ ա բ ե կ յ ա ն ի ն ։ Ա յ ս ի ն ք ն ն ր ա ն ք պետք է զ ի ն վ ո ր ն ե ր ի ծ ն ո ղ ն ե ր ի հաշվին, չ հաշված զ ո ր ա մ ա ս ի ն հատկացվող սնո ւնդը , հագուստը, հ ե ղ ո ւ կ վ ա ռ ե լ ի ք ը և դ ր ա մ ա կ ա ն մ ի ջ ո ց ն ե ր ը կ ո ղ ո պ տ ե լ ա ն խ ղ ճ ո ր ե ն ։ Ա ր թ ո ւ ր Ա ղ ա բ ե կ յ ա ն ի պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը շատ հ ե տ ա ք ր ք ի ր էջեր¬ով է լ ե ց ո ւ ն , ա յ ն պ ե ս որ իր ծ ն ն դ ա վ ա յ ր ո ւ մ հ ա յ տ ն ի էր ո ր պ ե ս հ ա ն ց ա գ ո ր ծ տարր, իր ն ե ր կ ա յ ո ւ թ յ ա մ բ ա պ ա կ ա ն ո ւ մ էր ամեն ինչ, որտեղ հ ա յ տ ն վ ո ւ մ էր, ա յ դ պ ե ս նա « Կ ռ ա զ ի » շ ո ֆ ե ռ Մ ա ն վ ե լ ի հետ ծան­ոթ էր դ ե ռ և ս 1988 - ից , ( Ի ն չ ո ւ ՞ ՇՈՖԵՌ... Որովհետև վ ա ր ո ր դ ն ե ր ը ո ւ ն ե ն բ ա ն ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն , ոչ թե ման-

52

վե լի պես ) ն ր ա ն ք Հ ա դ ր ո ւ թ ո ւ մ բ ա ց ե լ էին առք ու վ ա ճ ա ռ ք ի կետ, Հ ա դ ր ո ւ թ ի գ յ ո ւ ղ ե ր ի գ յ ո ւ ղ ա ց ի ն ե ր ի ն խ ա բ ո ւ մ էին, էժան գնով ձ ե ռ ք ն ե ր ի ց ա ն ա ս ո ւ ն ն ե ր ն ա ռ ն ո ւ մ ու տանում Հ ա յ ա ս տ ա ն ծ ա խ ե լ ո ւ ։ Հ ա դ ր ո ւ թ ի ք ա ր տ ո ւ ղ ա ր ը բ ո ղ ո ք ե լ էր Ա մ ա ր ա ս ի ն ։ Դադամ յանը , որը այդ ժ ա մ ա ն ա կ Խ Ս Հ Մ ԳԽ դեպուտատ էր և Ա մ ա ր ա ս ի ղեկավարը, ( Բ ո ր ի ս Դադամյան , 1 9 8 9 - 1 9 9 2 թթ Խ Ս Հ Մ ԳԽ պատգամավոր, « Ամարաս » բ ա ր ե գ ո ր ծ ա կ ա ն ը ն կ ե ր ո ւ թ յ ա ն նախագահ, Ստեփանակերտի ավտոշար-ժ ա կ ա զ մ ի ղեկավար, մահացավ կ ա ր ի ք ի մ ե ջ ։ Շ ո ւ շ ա ն Ղ ա զ ա ր յ ա ն ի « Խաչվածին մահ չկա » գ ր ք ի ց ) աշխա¬տ ա ն ք ա յ ի ն խ ո ւ մ բ է կազմո ւմ , ո ր պ ե ս զ ի տ ե ղ ո ւ մ գ ո ր ծ ի ն ծ ա ն ո թ ա ն ա ն ։ Գ յ ո ւ ղ ա ց ի ն ե ր ի ց , որ անասուն¬ն ե ր ը խ ա բ ե ո ւ թ յ ա մ բ ա ռ ն ո ւ մ էին այդ ժ ո ւ լ ի կ ն ե ր ը , ն ր ա ն ց թ ո ղ ն ե լ ո վ առանց ա պ ր ո ւ ս տ ի ՝ կաթի ու մսի, ն ր ա ն ք էլ ստիպված թ ո ղ ն ո ւ մ էին ս ա հ մ ա ն ա մ ե ր ձ գ յ ո ւ ղ ե ր ն ու փ ա խ չ ո ւ մ ք ա ղ ա ք ։ Ա ր դ յ ո ւ ն ք ո ւ մ Ման-վ ե լ ի ն և Ա ր թ ո ւ ր Ա ղ ա բ ե կ յ ա ն ի ն ա ր գ ե լ ո ւ մ են շ ր ջ ա ն մտնել, սակայն մարտական գ ո ր ծ ա ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ս կ ս ե լ ո ւ ն պես, ն ր ա ն ք օգտվում են ա ռ ի թ ի ց և կ ա զ մ ո ւ մ են ա յ դ պ ե ս կոչված ջոկատները, որը ավե լի շատ ղ ա ր ա բ ա ղ ց ի ն ե ր ի ն էր վնասում, ք ա ն թե ա դ ր բ ե ջ ա ն ց ի ն ե ր ի ն ։ Ա ր դ յ ո ւ ն ք ո ւ մ սպարաԾերտ կոչված հանցագործը , ն ր ա ն ց ս կ ս ո ւ մ է հովանավո¬րե լ և առաջ տանե լ ։ Ա յն որ Ա ր թ ո ւ ր Ա ղ ա բ ե կ յ ա ն կոչվող մ ո լ ա խ ո տ ը Չ ա ր ե ն ց ա վ ա ն ո ւ մ և Հ ա յ ա ս տ ա ն ի մի շ ա ր ք շ ր ջ ա ն ն ե ր ո ւ մ ո ւ ն ի 1 5- ից ավե լի լոմբարդ¬ն ե ր ու դաշնակցական իր ը ն կ ե ր ն ե ր ի հետ կողոպ¬տում է ժ ո ղ ո վ ր դ ի ն դա փաստ է, ք ա ն ի որ դրա մ ա ս ի ն հ ա յ տ ն ե ց նրա հ ե ր թ ա կ ա ն զ ո հ ե ր ի ց մ ե կ ը ։ Ա յ ն պ ե ս որ, ա յս տեսակի Ա Զ Գ Ա Դ Ա Վ Ի մ ա ս ի ն դեռ պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը չ ի ավարտում ։

Խ ն դ ր ո ւ մ եմ այն մարդկանց, ո ր ո ն ք տեղ յակ են

53

նրա կատարած մ ե ղ ս ա գ ո ր ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց , գրեք.. . Մեծ հ ա ճ ո ւ յ ք ո վ կխմբագրվի և կմատուցվի հասարա¬կ ո ւ թ յ ա ն ը ։ Ս պ ա ս ո ւ մ եմ ձ ե ր ա ր ձ ա գ ա ն ք ն ե ր ի ն

Հ ա ր գ ա ն ք ն ե ր ո վ Գ ե հ ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ ։ 1 5 / 0 2 / 2 0 1 5

Հ ա յ ա ս տ ա ն ի վ ե ր ջ ի ն ք ս ա ն տ ա ր ի ն ե ր ի պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը մեծ հետք է թ ո ղ ն ե լ ո ւ եկող ս ե ր ո ւ ն դ ն ե ր ի վրա,

ք ա ն զ ի սուտ հ ե ր ո ս ա ց վ ա ծ կ ո ւ ռ ք ե ր ը ն ր ա ն կրնկակոխ հ ե տ և ե լ ո ւ են ։

Գ Հ © ԱՌ 2 0 1 4

Հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յ ի ն պ ա տ մ ո ւ թ յ ա ն մեջ գ ե ն ե ր ա լ ն ե ր ը հ ա մ ա ր վ ո ւ մ են բանակի և հ ա ղ թ ա ն ա կ ն ե ր ի

խորհրդանիշ , իսկ Հ ա յ ա ս տ ա ն ո ւ մ ՝ ա ն բ ա ր ո յ ա կ ա ն ո ւ թ յ ա ն ու հ ա ն ց ա գ ո ր ծ ո ւ թ յ ա ն ։

Գ Հ © ԱՌ 201 4

Հ ա յ ո ց ք ս ա ն տ ա ր ի ն ե ր ի պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը կ ե ղ ծ ե ց ի ն մ ի ա յ ն հ ա ն ց ա գ ո ր ծ ն ե ր ը , որովհետև ի ր ե ն ց

հ ա ն ց ա ն ք ն ե ր ի ս կ ի զ բ ը ա յ ն տ ե ղ ի ց է ս կ ս ո ւ մ ։ Գ Հ © ԱՌ 201 4

Բ ո ւ լ գ ա կ ո վ ի « Շ ա ր ի կ ո վ ն ե ր ը » կ ա ր ո ղ ա ն ո ւ մ են հ ա ս ա ր ա կ ո ւ թ յ ա ն մեջ գործել , ո րովհետև ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն

է այդ թ ո ւ յ լ տալիս Գ Հ © ԱՌ 201 4

54

ԱՌԱԿՆԵՐ ըստ Գեհենի Առաքելի

ՏԱՐՈՆԻ ՈՒ ՍԱՏԱՆԱՅԻ ԱՌԱԿԸ

Տարոն Մ ա ր գ ա ր յ ա ն ա ն ո ւ ն ո վ մի մարդ է լ ինո ւմ , նա ա յ ց ե լ ո ւ մ է իր հ ո ր ՝ Ա ն դ ր ա ն ի կ Մ ա ր գ ա ր յ ա ն ի գ ե ր ե զ մ ա ն ի ն ու ասում. — Հ ա յ ր , դու ի ն ձ ա ս ո ւ մ էիր, սովորի ՛ր , որ մարդ դառնաս... Տեսա՞ր , որ ես առանց ս ո վ ո ր ե լ ո ւ ինչ մարդ դ ա ր ձ ա ՝ Ք ա ղ ա ք ա գ լ ո ւ խ եմ, ակադեմիկոս , գի­տ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի թեկնածու... Իսկ դու ա ս ո ւ մ էիր... — Ա ղ ջ ի ՛ կ ջան, — հանկարծ գ ե ր ե զ մ ա ն ի ց լ ս վ ո ւ մ է մի ձա յն , — ի ՞ ն չ կապ ունի , որ ա կ ա դ ե մ ի կ ո ս ու գիտնական ես.. . — Բ ա յ ց ես աղջիկ չեմ, — զ ա ր մ ա ն ո ւ մ է Տարոնը, — Հ ա յ ր դ էլ էր ի ր ե ն տղամարդ համարում , — ծիծա¬ղ ո ւ մ է ձ ա յ ն ը , — ա յ ս տ ե ղ ՝ դժոխքում , մ ե ն ք ենք որոշո ւմ , թե ով է էգն ու որձը. . . — Բ ա յ ց դո ւ ո ՞վ ես, — վախեցած հ ա ր ց ն ո ւ մ է Տա-րոնը, — Սատանա՜ն եմ, աղջիկ ջան, սատանա՜ն... Առակս ին չ կցո ւցանե , որ դ ի պ լ ո մ ո վ չէ, որ պետք է ա պ ա ց ո ւ ց ե ս քո մարդ լ ի ն ե լ ը , ա յ լ արված բ ա ր ի գ ո ր ծ ե ր ո վ ։ Գ ե հ ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ 2 9 / 1 0 / 2 0 1 4

55

ՍՊԱՐԱՊԵՏՈՒՀՈՒ ԱՌԱԿԸ

Մի աղջիկ է լ ի ն ո ւ մ , ա ն ո ւ ն ը Անգինա Մ ե կ մ ա տ ո ւ ն ի ։ Այդ ա ղ ջ ի կ ը միշտ ե ր ա զ ո ւ մ էր սպարապետ դառ­նալ, բա յց ի ր ե ն խ ա ն գ ա ր ո ւ մ էին կ ր ծ ք ե ր ը: Մեկմա– տո ւնին խ ն դ ր ո ւ մ է Տիրոջը , ո ր պ ե ս զ ի ի ր ե ն սպար­ապետ դ ա ր ձ ն ի ։ Տերը լ ս ո ւ մ է նրա ձ ա յ ն ը ու հարցնում. — Ա ղ ջ ի կ ջան ո ւ զ ո ւ ՞ մ ես սպարապետ դառնալ, — Ա յո ՛ , ի մ ա ս տ ո ւ ն Տեր, — ա ս ո ւ մ է աղջիկը , Տերը ե ր կ ր ո ր դ անգամ է ն ո ւ յ ն հ ա ր ց ը տալիս, — Աղջիկ ջան, ե ր կ ր ո ր դ անգամ եմ հարցնո ւմ , ուզ¬ո ւ ՞ մ ես սպարապետ դառնալ, — Ա յո ՛ , տեր իմ, — պատասխանո ւմ է ա ղ ջ ի կ ը ։ Տերը ե ր ր ո ր դ անգամ է հ ա ր ց ն ո ւ մ ն ո ւ յ ն ը , ա ղ ջ ի կ ը ն ո ր ի ց պատասխանո ւմ է, որ ց ա ն կ ա ն ո ւ մ է լ ի ն ե լ սպարապետ։ — Լավ աղջիկ ջան, ես ք ե զ կ դ ա ր ձ ն ե մ սպարապետ քո կ ա մ ք ի ն հ ա մ ա ձ ա յ ն , — ա ս ո ւ մ է Տերը, — բա յ ց պետք է իմանաս, որ սպարապետի հետ մ ի ա ս ի ն տրվում է նվեր-ակցիա, որից չ ես կարող հրաժար– վել,

56

— Ի ն չ լա՜վ է , — ո ւ ր ա խ ա ն ո ւ մ է Անգինա Մեկմատու -նին, — իսկ ի ՞ ն չ նվեր ակցիա է դա, — հ ա ր ց ն ո ւ մ է նա, — Ն ա ի ր ի Հ ո ւ ն ա ն յ ա ն ն է իր ավտոմատի խզակոթով, — ա ս ո ւ մ է Տ ե ր ը ։ Առակս ին չ կցո ւցանե , որ ծովը մ տ ն ե լ ո ւ ց առաջ մտածի՛ր, որ թ ր ջ վ ե լ էլ կա.. .

Գ ե հ ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ 2 9 / 1 0 / 2 0 1 4

ՇՊՌՕՏԻ ՈՒ ՇՄԱՅՍԻ ԱՌԱԿԸ

Շպռօտը խ ն դ ր ո ւ մ է տիրոջը, ո ր պ ե ս զ ի ի ր ե ն կող– ակից ասպետ ուղարկի , ո րը կ լ ի ն ի կրքոտ, առնա¬կան ու կ ա ր և ո ր ը ՝ հ ա ր ո ւ ս տ ։ Տերը վերջապես Շպռօտի խ ն դ ր ա ն ք ը լ ս ո ւ մ է ու ն ր ա ն տալիս Շ մ ա յ ս ի ն , ո րը հա ՛մ կրքոտ էր, հա ՛մ իսկական տղամարդ, համ էլ հ ա ր ո ւ ս տ ։ Առակս ին չ կցո ւցանե , որ ա մ ե ն մ ա ր դ ո ւ տրվում է իր սրտի չ ա փ ո վ ։

Գ ե հ ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ 2 9 / 1 0 / 2 0 1 4

57

« ԿՌԱԶԻ » ՎԱՐՈՐԴԻ ՈՒ

ՈՍԿԵ ՁԿԱՆ ԱՌԱԿԸ

Մի « Կ ռ ա զ ի » վարորդ է լ ինո ւմ , գ ն ո ւ մ է « Ա յ ղ ր » լիճ ձ ո ւ կ բ ռ ն ե լ ո ւ ։ Կարթը գ ց ո ւ մ է ու մի ոսկի ձ կ ն ի կ բ ռ ն ո ւ մ ։ Ոսկե ձ կ ն ի կ ը մ ա ր դ կ ա յ ի ն լ ե զ ո ւ է ա ռ ն ո ւ մ ու խնդրում , ո ր պ ե ս զ ի ի ր ե ն բաց թ ո ղ ն ի և ի ն ք ը կկատարի նրա ե ր ե ք ց ա ն կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ։ « Կ ռ ա զ ի » վարորդը, թե ո ւ զ ո ւ մ եմ մ ի լ ի ո ն ա տ ե ր դառնալ, ա մ ի ջ ա պ ե ս ոսկե ձ կ ն ի կ ը կատարում է նրա պահանջը, — Ո ւ զ ո ւ մ եմ թ ա զ ա կնիկ ո ւ ն ե ն ա լ ՝ գ ե ղ ե ց ի կ ու նա¬զ ա ն ի ։

58

Ոսկե ձ կ ն ի կ ը տալիս է ն ր ա ն չ ք ն ա ղ ա գ ե ղ Ն ա զ ի կ ի ն ։ — Իսկ երրորդը , ո ւ զ ո ւ մ եմ գ ե ն ե ռ ա լ ու հ ե ր ո ս դառնալ, — պ ա հ ա ն ջ ո ւ մ է նա։ Ոսկե ձ կ ն ի կ ը նրա ե ր ր ո ր դ ց ա ն կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն էլ է կ ա տ ա ր ո ւ մ ։ Բ ա յ ց նա ոսկե ձ կ ն ի կ ի ն բաց չի թ ո ղ ն ո ւ մ , վ ե ր ց ն ո ւ մ է ու ս ա տ կ ա ց ն ո ւ մ ։ Առակս ին չ կցո ւցանե , որ ա ն ա ղ ո ւ հ ա ց ք ր դ ի շ ա ն ը լ ա վ ո ւ թ յ ո ւ ն մի արեք, մ ի և ն ո ւ յ ն է լ ա վ ո ւ թ յ ա ն ար¬ժ ե ք ը չ գ ի տ ե ն ։

Գ ե հ ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ 2 9 / 1 0 / 2 0 1 4

59

ԵՐԵՔ ԻՇԽԱՆԻ ԱՌԱԿԸ

Ժ ա մ ա ն ա կ ի ն ե ր ե ք ի շ խ ա ն են լ ի ն ո ւ մ , մ ե կ ը մ յ ո ւ ս ­ից ավե լի դաժան ու ա ր յ ո ւ ն ա ր խ ո ւ մ ։ ն ր ա ն ց ի ց ավագը ո չ ն չ ա ց ն ո ւ մ է ամեն ի ն չ ՝ անգամ պուրակ¬ն ե ր ն ու ա յ գ ի ն ե ր ը , բ ա ր ո յ ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ու մարդ¬կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։ Մ ի ջ ն ե կ ի շ խ ա ն ը լ ի ն ո ւ մ է ա ն բ ա ր ո յ ա կ ա ն ու մարդասպան, իսկ կրտսեր ի շ խ ա ն ը լ ի ն ո ւ մ է բ ո լ ո ր ի ց դ ա ժ ա ն ՝ ո ճ ր ա գ ո ր ծ և շ ի զ ո ֆ ր ե ն ի կ ։ Ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը տ ե ս ն ե լ ո վ իր դաժան ի շ խ ա ն ն ե ր ի բ ռ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը , ոտքի է կանգնում , ո ր պ ե ս զ ի նր¬անցից ազատվի ։ Ս ա կ ա յ ն կրտսեր իշխանը, որը ո ճ ր ա գ ո ր ծ ն էր, հ ր ա մ ա յ ո ւ մ է, որ կրակեն ժողովր¬դի վրա և հ ա յ տ ա ր ա ր ո ւ մ է ՝ « Որ ը ն դ դ ի մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը 1 00 տոկոս ձ ա յ ն էլ ստանար, ն ր ա ն ի շ խ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն տվող չկար » ։ Իսկ մ ի ջ ն ե կ ի շ խ ա ն ը ա ս ո ւ մ է. « 600 -700 հոգի պետք ա սպանեինք , որ լավ լ ի ն ե ր »։ Իսկ մեծ ի շ խ ա ն ը գավաթը բ ա ր ձ ր ա ց ն ո ւ մ է, խ մ ո ւ մ

5 :

իր կրտսեր ը ն կ ե ր ն ե ր ի կ ե ն ա ց ը ։ Ս ա կ ա յ ն ժ ա մ ա ն ա կ անց ավագ ի շ խ ա ն ը դ ա ռ ն ո ւ մ է Ա զ գ ի փրկիչ , Կրտսեր ի շ խ ա ն ը դ ա ռ ն ո ւ մ է սպարա¬պետ, իսկ մ ի ջ ն ե կ ի շ խ ա ն ը դ ա ռ ն ո ւ մ է Նոստալգի¬ան հ ի շ ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ասպետ։ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը մ ո ռ ա ն ո ւ մ է իր մ ո ւ թ ու ց ո ւ ր տ տարի¬ները , մ ո ռ ա ն ո ւ մ է ն ր ա ն ց հ ա ն ց ա ն ք ն ե ր ն ու ոճրա¬գ ո ր ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը , դ ա ր ձ ն ո ւ մ ն ր ա ն ց աստվածներ ու ե ր կ պ ա գ ո ւ մ ։ Առակս ին չ կցո ւցանե , որ մարդ կա մարդ է, մարդ էլ կա հավի ո ւ ղ ե ղ ո վ ս պ ա ր ա պ ե տ ա մ ո լ կ ո ն գ ր ե ս ա կ ա ն ։

Գ ե հ ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ 2 9 / 1 0 / 2 0 1 4

ԵՐԵՔ ՇՆԱԳԱՅԼԵՐԻ ԱՌԱԿԸ

Երեք շ ն ա գ ա յ լ են լ ի ն ո ւ մ , մ ե կ ի ա ն ո ւ ն ը լ ի ն ո ւ մ է Հրանտ, մ յ ո ւ ս ի ն ը լ ի ն ո ւ մ է Խոսրով, ե ր ր ո ր դ ի ն ը լ ի ­ն ո ւ մ է Ա ր ա մ ։ ՈՒ շ ն ա գ ա յ լ ե ր ը ի ն չ ք ա ն ո ւ տ ո ւ մ են, ուտում, է լ ի չ ե ն կ ա ր ո ղ ա ն ո ւ մ հ ա գ ե ց ն ե լ ի ր ե ն ց քաղ­ց ը ։ Ո ր ո շ ո ւ մ են գնալ ի մ ա ս տ ո ւ ն ի մոտ, ո ր պ ե ս զ ի ի ր ե ն ց մի խ ո ր հ ո ւ ր դ տա։ Ի մ ա ս տ ո ւ ն ը մտածո ւմ է, մտածո ւմ ու ա ս ո ւ մ է. — Լավ, դրա հ ա մ ա ր ես կտամ ձ ե զ Ն ա ի ր ի Հո ւնան– յան, ով կարող է ձ ե ր ք ա ղ ց ը հ ա գ ե ց ն ե լ ։ Առակս ինչ կ ո ւ զ ե ասել, որ անկո ւ շտ ու կեղտ– ո տ ա ր յ ո ւ ն ն ե ր ի ն ժ ա մ ա ն ա կ ը և պ ա յ մ ա ն ն ե ր ը չի կա­րող փոխել , մ ի ա յ ն կարող է փ ո խ ե լ գ ե ր ե զ մ ա ն ը ։ Գ ե հ ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ 2 9 / 1 0 / 2 0 1 4

61

ԳՅՈՒՂԱՑՈՒ և ՍԱՏԱՆԱՅԻ ԱՌԱԿԸ

Մի գ յ ո ւ ղ ա ց ի է լ ինո ւմ , էս գ յ ո ւ ղ ա ց ի ն զավակ չի ո ւ ն ե ն ո ւ մ , ս կ ս ո ւ մ է ա ղ ո թ ե լ Աստծուն, որ մի զավակ տա ի ր ե ն ։ Մի օր էլ հ ա ն դ ո ւ մ ա շ խ ա տ ե լ ի ս ն ո ր ի ց ս կ ս ո ւ մ է ա ղ ո թ ե լ ։ Նրա ձ ա յ ն ը լ ս ո ւ մ է սատանան ու դ ո ւ ր ս գալիս, կ ա ն գ ն ո ւ մ գ յ ո ւ ղ ա ց ո ւ առջև ։ — Բարև բ ա ր ի մարդ, — ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ մ է սատանան, — տես– ն ո ւ մ եմ առանց ժառանգ ես մնացել. . . — Հա, առանց ժառագ եմ մնացել , — հ ո գ ո ց է հան– ում գ յ ո ւ ղ ա ց ի ն , — ամեն օր ա ղ ո թ ո ւ մ եմ Աստծուն, որ մի զավակ պարգևի. . . — Սխալ հ ա ս ց ե ո վ ես դիմո ւմ , — ա ս ո ւ մ է սատանան, — Աստծուն չպետք է խնդրես, ա յ լ ինձ... — Բա հ ի մ ա ի ՞ ն չ անեմ, — շվարած ա ս ո ւ մ է գ յո ւղ– ացին, — Եթե ո ւ զ ո ւ մ ես, ես ք ե զ զավակ կպարգե-վեմ, մ ե կ ի փ ո խ ա ր ե ն երեքը , բա յց մի պ ա յ մ ա ն պի–

տի կապենք. . . — Հ ա ՛ ես հ ա մ ա ձ ա յ ն եմ ցանկացած պայմանի , — ուր¬ա խ ա ն ո ւ մ է գ յ ո ւ ղ ա ց ի ն ։ Ա յ դ պ ի ս ո վ պ ա յ մ ա ն են կապում իրար հետ։

Սատանան մի սրվակ գ ի ն ի է տալիս ու ասում. — Ամեն անգամ երբ կնոջդ հետ ա ն կ ո ղ ի ն մտնես, իմ անո ւնով ե ր կ պ ա գ ո ւ թ յ ո ւ ն կանեք, հետո մեկ գավաթ այս գ ի ն ո ւ ց կխմեք, դո ւ էլ կինդ էլ, դ ր ա ն ի ց հետո կնոջդ ձ ե ռ ք չտաս, մ ի ն չ և զավակդ ծնվի ։ ՈՒ այդ¬պես ե ր ե ք անգամ կանես ու ե ր ե ք զավակ կունե¬ն ա ս ։ Բ ա յ ց չմառանաս, որ ս ր ա ն ի ց հետո էլ աստծո ա ն ո ւ ն ը ա յ լ և ս է լ չ ե ս տալո ւ ։ — Հ ա մ ա ձ ա յ ն եմ, — ո ւ ր ա խ ա ն ո ւ մ է գ յ ո ւ ղ ա ց ի ն , սրվա¬կը վ ե ր ց ն ո ւ մ է շ ն ո ր հ ա կ ա լ ո ւ թ յ ո ւ ն հ ա յ տ ն ո ւ մ ն ր ա ն ու շտապում է տուն ։ Գ ա լ ի ս է տուն կ ն ո ջ ը պատ¬մ ո ւ մ է, ո ւ ր ա խ ա ն ո ւ մ են, ե ր կ ր պ ա գ ո ւ մ սատանա¬յ ի ն ։ Ն ր ա ն ք ե ր ե ք զավակ են ո ւ ն ե ն ո ւ մ , ի ն չ պ ե ս խոստացե լ էր սատանան, ա ռ ա ջ ի ն ի ա ն ո ւ ն ը դ ն ո ւ մ են Լևոն, ե ր կ ր ո ր դ ի ն ը ՝ Սերժիկ , իսկ փ ո ք ր ի ն ը ՝ Սաշիկ ։ Տ ա ր ի ն ե ր են ա ն ց ն ո ւ մ ն ր ա ն ք մ ե ծ ա ն ո ւ մ են ու դ ա ռ ն ո ւ մ են մ ե կ ը մ ե կ ի ց ագահ ու անկո ւ շտ ։ Գ յ ո ւ ղ ա ց ի ն անգամ չ ի կ ա ր ո ղ ա ն ո ւ մ ճ ա ն ա չ ե լ իր զա¬վ ա կ ն ե ր ի ն ։ Նա գ ա լ ի ս է ն ո ւ յ ն հանդը, որտեղ տարիներ առաջ պ ա յ մ ա ն էր կապել սատանայի հետ ու ս կ ս ո ւ մ է կ ա ն չ ե լ ն ր ա ն ։ Ն ո ր ի ց հ ա յ տ ն վ ո ւ մ է սատանան ու հարցնում.

— Ի ն չ ո ւ ՞ ես կ ա ն չ ե լ Ազատ ե ղ բ ա յ ր , ա յ ս ք ա ն տարի է ա ն ց ե լ ու հանկարծ ն ո ր ի ց եկար. . . — Ի ն չ ասեմ, զ ա վ ա կ ն ե ր ս մ ե ծ ա ց ա ն ու դ ա ր ձ ա ն մի հրեշ , ես ն ր ա ն ց չ ե մ ճանաչո ւմ , մ ե կ ը մ յ ո ւ ս ի ց դաժան է ու արյունախում. .. Սատանան ս կ ս ո ւ մ է ծ ի ծ ա ղ ե լ ։ — Ազա՛տ, քո կարծիքով դրանք քո զ ա վ ա կ ն ե ր ն են,

— ն ո ր ի ց հ ռ հ ռ ո ւ մ է նա, — ա ՛ յ տղա, էն ժամանակ մոռացա ք ե զ ասել, որ դրանք քո զ ա վ ա կ ն ե ր ը չ ե ն լ ի ն ե լ ո ւ , ա յ լ ի՛մ. . . Բա է ՛ն սրվակով գ ի ն ի ն ի ն չ ի ՞ հ ա մ ա ր էր. . . Սատանան ն ո ր ի ց ս կ ս ո ւ մ է հ ռ հ ռ ա լ ։ Գ յ ո ւ ղ ա ց ի ն հ ո ւ ս ա հ ա տ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց ը ն կ ճ վ ո ւ մ է, ը ն կ ն ո ւ մ ու մ ե ռ ն ո ւ մ ։ Առակս ին չ կցո ւցանե , որ սատնայի հետ գ ո ր ծ ա ր ք ա ն ե լ ո ւ ց առաջ մտածեք հ ե տ և ա ն ք ն ե ր ի մ ա ս ի ն ։

Գ ե հ ե ն ի Ա ռ ա ք ե լ 3 1 / 1 0 / 2 0 1 4

Սամվել Ալեքսանյանի Մարտական հուշերից

— Լավ չ ե մ հ ի շ ո ւ մ 1990 թվականին էր, թե 1997–ը, մ ի ա յ ն հ ի շ ո ւ մ եմ, որ մ ա յ ի ս ա մ ի ս ն էր ։ Հ ի շ ո ւ մ եմ հ ե ր թ ա կ ա ն անգամ հ ա յ տ ն վ ե ց ի ն ք շ ր ջ ա փ ա կ մ ա ն օղակում , թ ո ւ ր ք ե ր ը բ ա ր ձ ո ւ ն ք ի ց կրակ էին թ ա փ ո ւ մ մեր գ լխին, մեր տ ղ ե ր ք ի ն բ ո լ ո ր ի ն խփեցին , մ ն ա ց ի ն ք ես, մեկ էլ Տարոն Մ ա ր գ ա ր յ ա ն ը ։ Տ ա ր ո ն ը ասաց, որ ո ւ զ ո ւ մ ա կրծքով թ ո ւ ր ք ի գ ն դ ա ց ի ր ը փակի, մի ե ր կ ո ւ անգամ փ ո ր ձ ե ց , վերջը ոտքից վիրավորվեց, իսկ թ ո ւ ր ք ի պ ո ւ լ ի մ յ ո տ ը չ է ր դ ա դ ա ր ո ւ մ ։ Ես զգացի , որ ա չ ք ե ր ի ս դեմ ս և ա ն ո ւ մ ա, ե ր կ ո ւ շ ա բ ա ց ի ց ավե լի էր ո չ ի ն չ չ է ի կերել , սոված, ծարավ, ց ո ւ ր տ ձ մ ե ռ ի ն անձրևին , ձ յ ո ւ ն ի տակ... Ու հանկարծ մի թ ո ւ ն ե լ տեսա, թ ո ւ ն ե լ ի ծ ա յ ր ի ն մի լ ո ւ յ ս էր երևում , ես վ ա զ ե ց ի դեպի լ ո ւ յ ս ը , հասա. տեսնեմ սպարապետ Վ ա զ գ ե ն Ս ա ր գ ս յ ա ն ն էր սպիտակ ձ ի ո ւ վրա նստած, նա ժպտաց ու ասաց. — Սամվե լ ջան մեր դեմ խաղ չկա. Ա չ ք ե ր ս բ ա ց ե ց ի ու հ ա ր ձ ա կ մ ա ն անցա, թ ո ւ ր ք ե ր ը էլ չ է ի ն կրակում, հասա

65

թ ո ւ ր ք ի խրամատ ու ինչ տեսնեմ, սպարապետն էր նստած ծխում, շ ո ւ ր ջ ը մի 200 հատ թ ո ւ ր ք ի դիակ էր փռված։ Ի ն ձ որ տեսավ ուրախացավ, ասեց, — Սամվե լ ջան, տեսար ե ր կ ո ւ ս ո վ ո ւ ժ ե ղ ենք ախպեր, որ ո ւ զ ե ն ա ն ք Բ ա ք ո ւ ն էլ կգրավենք... Է ս տ ե ղ ի ն ձ գրկեց ու պաչիկ ա ր ե ց ։ Դե մ ն ա ց ա ծ ն էլ գիտեք... Վ ա զ գ ե ն ը ի ն ձ շատ էր սիրո ւմ , մ ե ր 5-րդ Բրի ­գադից մենակ ե ր կ ո ւ ս ո վ սաղ մ ն ա ց ի ն ք ՝ ես ու Տարոնը, բ ո լ ո ր ը կոտորվան գ ն ա ց ի ն ։ Հ ի շ ո ւ մ եմ Սպարապետը ասաց. — Սամվե լ ջան, կռիվը որ պրծնի, կգնանք Խ ո ս ր ո վ ի անտառ ե ղ ն ի կ ի խորոված ուտելու. Սպարապետը իմ համար պ ա պ ա յ ի ց էլ թանկ մարդ էր... էդ օրը , եթե նա ը ն դ ե ղ չ լ ի ն ե ր , ես էստեղ նստած չ է ի լ ի ն ի ։ Փառքդ շատ Սպարապետ ջան ։

1 7 / 0 4 / 2 0 1 4 ԳՀ.ԱՌ

~<=փ >̂Փ<̂ Փ=>==

ՆՈՐ ԲՐԵՆԴ

Մ ի ջ ա զ գ ա յ ի ն P a m p e r s ֆիրման, ո ր ո ն ք ա ր տ ա դ ր ո ւ մ են տակդիրներ մ ե ծ ե ր ի և փ ո ք ր ե ր ի համար, երկարատև ժամկետով պ ա յ մ ա ն ա գ ի ր է ստորագրե լ Հ Հ ԱԺ պատ­գամավոր և Ա զ գ ա յ ի ն Ժ ո ղ ո վ ի ն ա խ կ ի ն նախագահ Տիգրան Թ ո ր ո ս յ ա ն ի հետ։ Ա յս տարի վ ա ճ ա ռ ք ի կը-հանվի ( T. T o r o s y a n ) Տ.ԹՈՐՈՍՅԱՆ ա ն վ ա ն ո ւ մ ը կրող նոր Բ ր ե ն դ ա յ ի ն պ ա մ պ ե ր ս ն ե ր ը , ո ր ո ն ք կարող են ն ե ր ծ ծ ե լ 20 լիտր տ ա ր ո ղ ո ւ թ յ ա մ բ հ ե ղ ո ւ կ ։ Ա յ ն պ ե ս որ, շ ն ո ր հ ա վ ո ր ո ւ մ ենք, ս ի ր ե լ ի Տիգրան Թ ո ր ո ս յ ա ն ի ն , Մ ի ջ ա զ գ ա յ ի ն Բ ր ե ն դ ի կ ա պ ա կ ց ո ւ թ յ ա մ բ ։

ՓՆԹԻ ԼՈՒՐԵՐ Shamshyan.com ՀԱՅՏՆՈՒՄ Է

Shamshyan . com Հ Հ ԳՓԳԱԱ-ն ( Գ ե ն ե տ ի կ ա կ ա ն Փ ո ր ձ ա ր ­կ ո ւ մ ն ե ր ի Գ ի տ ա հ ե տ ա զ ո տ ա կ ա ն Ա զ գ ա յ ի ն Ա կ ա դ ե մ ի ա ն ) նոր ց ն ց ո ղ լ ո ւ ր ե ր է հ ր ա պ ա ր ա կ ե լ ։ Պ ա ր զ վ ո ւ մ է, մի ք ա ն ի տարի առաջ Ե վ ր ո պ ա յ ի Հ ա յ կ ա կ ա ն Մ ի ո ւ թ յ ո ւ ն ­ն ե ր ի Ֆ ո ր ո ւ մ ի Ե Հ Մ Ֆ կ ո ղ մ ի ց ն ա խ ա ձ ե ռ ն ա ծ գիտնա­կան ն ե ր ի խ ո ւ մ բ ը Գ ե ն ե տ ի կ ա կ ա ն հ ե տ ա զ ո տ ո ւ թ յ ո ւ ն ­ն ե ր ի ժ ա մ ա ն ա կ պ ա ր զ ե լ է, որ հ ա յ ո ց Տիգրան Մ ե ծ ի ա ր ք ա յ ի գենետիկական տ վ յ ա լ ն ե ր ը ա մ բ ո ղ ջ ո ւ թ յ ա մ բ հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւ մ է Հ ա յ ա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յ ա ն 2-րդ Ն ա խ ա գ ա հ ՝ Ռոբերտ Ս ե դ ր ա կ ի Ք ո չ ա ր յ ա ն ի տվյալ­ն ե ր ի հետ։ Մեր թ ղ թ ա կ ց ի ն հա յտնեցին , որ դեռ Ռոբերտ Ք ո չ ա ր յ ա ն ը տեղ յակ չէ գիտական ա ր շ ա վ ա խ մ բ ի այդ

ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի ա ր դ յ ո ւ ն ք ն ե ր ի ն , եւ մ ե ն ք ա ռ ա ջ ի ն ն ենք, որ հ ա յ տ ն ո ւ մ ենք ա յս լ ո ւ ր ը ։ Կ Ա Ր Դ Ա Ց Ե ՛ Ք Shamshyan . com մ ե ն ք ա ռ ա ջ ի ն ն էինք, որ հ ա յ տ ն ե ց ի ն ք այս լ ո ւ ր ը ( Փ ո ք ր ի կ Գ ո վ ա զ դ ) Եթե պաշտոնապես հա յտարարվի Գ ի տ ն ա կ ա ն ն ե ր ի հ ե տ ա զ ա տ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ա ր դ յ ո ւ ն ք ն ե ր ը , ապա Ռոբերտ Ք ո չ ա ր յ ա ն ը , ո ր պ ե ս գեն -ետիկական ժ ա ռ ա ն գ ո ր դ ն ր ա ն է փ ո խ ա ն ց վ ե լ ո ւ Հ ա յ ո ց Ա ր ք ա ՝ Տիգրան Մ ե ծ ի « Ա ր ք ա յ ի ց - Ա ր ք ա » տիտղոսը ։ Քա ն ի ո ր հ ե տ ա զ ո տ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը դե ռ վե ր ջնա կ ա ն փ ո ւ լ -ո ւմ չեն , եւ դեռ մ ն ո ւ մ են բ ա զ մ ա թ ի վ աշխատանք ն ե ր ։ Հ ի շ ե ց ն ե ն ք , որ գ ենետիկական այդ փ ո ր ձ ա ր կ ո ւ մ -նե ր ը շա տ ծա խ ս ա տ ա ր ե ն, քա ն ի ո ր ա յնտ ե ղ նե ր -գրավված են գիտնականներ և փ ո ր ձ ա գ ե տ ն ե ր Ե ւ ր ո պ -այից, ԱՄՆ-ից , Ռուսատանից , Հ ա յ ա ս տ ա ն ի ց և Ա ր ց ա խ ի ց ։ Փո ր ձա գի տ ա կ ա ն ա շխ ա տ ա ն ք ն ե ր ը հ ո վա նա վո ր վե լ է զ ո ւտ Բ ա ր ե գ ո ր ծ ն ե ր ի կողմից , ո ր ո ն ց ի ց է, ԲՀԿ նախագահ պարոն Գագիկ Ծառո ւկ յանը , Ծ ա ռ ո ւ կ յ ա ն բ ա ր ե գ ո ր ծ ա կ ա ն հիմ ­նադրամը , Ք ո չ ա ր յ ա ն ՓԲԺ կոնցեռնը , Հ Օ Ֆ - ի բարեկամ -նե ր ի խ ո ր հ ր դի նա խ ա գա հ տ ի կ ի ն Բ ե լա Քո չա ր յա ն ը , Ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն սիրված ե ր գ չ ո ւ հ ի ՝ Ս ի ր ո ւ շ ո ն , այդ թվո ւմ Ա Մ Ն - ի ց « Պ Զ Ո » ա վ ի ա փ ո խ ա դ ր ո ւ մ ն ե ր ի ը ն կ ե ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը , և Ե Հ Մ Ֆ - ն նա խ ա գա հ Աշո տ Գր ի գո ր յա նը ։ Մե նք նա խ -օ ր ո ք Շ ն ո ր հ ա վ ո ր ո ւ մ ենք Ս ի ր ե լ ի ՝ Պ ա ր ո ն ՝ Ռոբերտ Ք ո չ ա ր յ ա ն ի ն Ա Ր Ք Ա Յ Ի Ց ԱՐՔԱ Տ Ի Տ Ղ Ո Ս Ի ԱՌԻԹՈՎ եւ Ցա նկ ա նո ւմ ե նք հ ա ր ա տ և ե ր ջա նկ ո ւ թ յ ո ւն. . . Կ Ա Ր Դ Ա Ց Ե ՛ Ք Shamshyan . com մ ե ն ք ա ռա ջի ն ն էի նք, ո ր Շնո ր հ ա վո ր ե ց ի նք Ա Ր Ք Ա Յ Ի Ց Ա Ր Ք Ա Յ Ի Ն ( Փ ո ք ր ի կ Գո վազդ )

Գ Ե Հ Ե Ն Ի ԱՌԱՔԵԼ 4. 04 .2014

Գրետա Մայրիկի խոստովանությունը

Երբ ես աղջիկ էի, գաղտնի գ ն ո ւ մ էի Դ ա վ ա լ լ ո ւ ի Կ ա թ ն ա ղ բ յ ո ւ ր ը և լ ո ղ ա ն ո ւ մ էի ա յ ն տ ե ղ ։ Ք ա ն ի որ ես երիտասարդ ժ ա մ ա ն ա կ կապու յտ ա չ ք ե ր ո ւ ն ե ի ու խարտյաշ մ ա զ ե ր , տանեցիք ի ն ձ Ծովինար էին աս­ո ւ մ ։ Մի օր էլ գ ն ո ւ մ եմ լ ողանալո ւ , շատ եմ ծարա– վում ու բո ւռ ու կես էդ Կ ա թ ն ա ղ բ յ ո ւ ր ի ջ ր ի ց խ մ ո ւ մ եմ ։ Հ ետո հ ղ ի ա ն ո ւ մ եմ, ու մի ք ա ն ի ամիս հետո ծնվո ւմ ա Վազգենս... Ես լավ չ ե մ հ ի շ ո ւ մ , բա յց տատմերը ա ս ո ւ մ էր, որ Վ ա զ գ ե ն ս Սպարապետի թ ի կ ն ո ց ո վ ա ծնվել, ձ ե ռ ք ի ն էլ ն ի զ ա կ ուներ. .. Դե Վ ա զ գ ե ն ս սովորական ե ր ե խ ա ն ե ր ի ց շատ էր տարբերվում , որովհետև մ ո ր ո ւ ք ո ւներ , բ ո լ ո ր ը բակ¬ում ն ր ա ն ՍՊԱՐԱՊԵՏ էին կ ա ն չ ո ւ մ ։ Նա դեռ նո ­րածին էր, երբ ասաց ա ռ ա ջ ի ն բառերը. « Մեր դեմ խաղ չկա », դե մ ե ն ք չ է ի ն ք հ ա ս կ ա ն ո ւ մ ինչ ասե լ կուզի... Հ ետո մ ի ա յ ն հասկացանք... Թ շ ն ա մ ո ւ գնդակը գտավ հ ե ր ո ս ի ն ։ Վ ա զ գ ե ն ս միշտ իր ը ն կ ե ր ն ե ր ի ն ասո ւմ էր « Տ ղ ե ՚ ր ք , եթե ես չ լ ի ն ե մ , իմ փ ո խ ա ր ե ն խ ա ղ ե ր կտաք.. . Մեր դ ե մ ը խաղ չկա ». ..

Գ Ե Հ Ե Ն Ի ԱՌԱՔԵԼ 4. 04 .2014

ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

ՎԱՐԱԳՈՒՅՐԻՑ ԱՅՆ ԿՈՂՄ 1 էջ ԳԱՐԵԳԻՆԸ - Բ 6 « ՍՊԱՐԱՊԵՏԻ » ԵՐԱԶԱԾ ԵՐԿԻՐԸ 13 ԱՌԱՔԵԼԻ ԵՎ ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՀԵՔԻԱԹԸ 17 ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԶՈՐԱՎԱՐԻ ՆԱՄԱԿԸ 22 ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԶՈՐԱՎԱՐԻ ՆԱՄԱԿԸ 28 « ՔԱՔՆ ու ՃԱՆՃԸ » 32

ՄԻԱՅՆ 18+

ԱԿՆԱՐԿ N 1 34 ԱԿՆԱՐԿ N 2 36 ՀԱԿԱՀԱՐՎԱԾ 38 ԱԿՆԱՐԿ N 3 40

ԱՌԱԿՆԵՐ ըստ Գ ե հ ե ն ի Առաքելի

ՏԱՐՈՆԻ ՈՒ ՍԱՏԱՆԱՅԻ ԱՌԱԿԸ 44 ՍՊԱՐԱՊԵՏՈՒՀՈՒ ԱՌԱԿԸ 45 ՇՊՌՕՏԻ ՈՒ ՇՄԱՅՍԻ ԱՌԱԿԸ 46 « ԿՌԱԶԻ » ՎԱՐՈՐԴԻ ՈՒ ՈՍԿԵ ՁԿԱՆ ԱՌԱԿԸ 47 ԵՐԵՔ ԻՇԽԱՆԻ ԱՌԱԿԸ 49 ԵՐԵՔ ՇՆԱԳԱՅԼԵՐԻ ԱՌԱԿԸ 50 Սամվել Ալեքսանյանի Մարտական հուշերից 54 ՆՈՐ ԲՐԵՆԴ 55 ՓՆԹԻ ԼՈՒՐԵՐ Shamshyan.com 56 Գրետա Մայրիկի խոստովանությունը 59

Հեղինակային իրավունքների իրավունքները պատկանում են դրա հեղինակին՝ Գեհենի Առաքելին։ Գրքում տեղ գտած նյութերը պաշտպանված են Հեղինակային իրավունքով GEHENI աա^Լ © 2015

I i г \

Ж

Í 1 и М