11.04.2007

1

ИНТЕРНЕТ ТЕХНОЛОГИИКОМУНИКАЦИИ НА ИНТЕРНЕТ

Доц. д-р Иван Краљевски

ИНТЕРАКТИВНИ КОМУНИКАЦИИ

Поимот за интерактивни комуникации се однесува на комуникации што се остваруваат у у руво реално време и каде постојано и наизменично се менуваат субјектите во својство на извор и корисник на информација.

Интерактивните комуникации може да се остваруваат како комуникации од типот „еден спрема еден спрема многу“спрема „еден спрема многу .

Најчесто во реалноста се реализираат како гласовни комуникации, најчесто како телефонски разговор односно гласовна конверзација.

11.04.2007

2

ИНТЕРАКТИВНИ КОМУНИКАЦИИ

Во електронските комуникации на Интернет можни се три вида на остварување на поединечни р д ру динтерактивни комуникации,

пишувана конверзација (chat, инстант пораки),

гласовен разговор како и телефонскиот разговор (Интернет телефонија и VoIP) и ( р ф ј )

видео комуникација остварена со сликовно, гласовно и писмено разменување на информации помеѓу двата субјекти (видео конференции).

ИНТЕРНЕТ ТЕЛЕФОНИЈАКомуникацијата од типот еден спрема еден остварена преку звучен медиум e познато како телефонски сервис.

Интернет од една страна овозможува комуникација од типот еден спрема еден, а од друга страна овозможува и пренесување на звук.

Информациите кои што се разменуваат преку јавните телекомуникациски мрежи се можат да бидат звуци, односно говор, слика и видео.

PSTN и ISDN мрежи ја пренесуваат дигиталната технологија преку електрични кола со користење на комутатори -р у р р у рпреклопници.

Со тоа се воспоставува привремена патека помеѓу изворот и одредиштето за пренесување на информациите.

овозможува фиксен пропусен опсег и кратко, контролирано доцнење. Капацитетот на воспоставеното коло не се дели со другите корисници,.

11.04.2007

3

ИНТЕРНЕТ ТЕЛЕФОНИЈА

Пакетски-преклопуваната мрежа ги преклопува и пренесува податоците низ мрежата преку нивна поделба во пакети кои содржат идентификатори за одредиштето во пакети кои содржат идентификатори за одредиштето.

Пакетите се испраќаат и рутираат засебно и не е гарантиран ниту пропусниот опсег ниту пак подреденоста на пакетите.

појавата на доцнење и губење на пакетите.

Затоа се развиваат протоколи за да овозможат одредено Затоа се развиваат протоколи за да овозможат одредено делење на мрежните ресурси за секој звук низ мрежата.

VoIP протоколот е потребниот е механизам за транспорт на звук преку пакетски мрежи кој ќе овозможи примање и креирање на телефонски повици преку Интернет.

VOICE OVER INTERNET PROTOCOL

Voice over Internet Protocol (уште наречен и VoIP, IP Telephony, Internet telephony, и VoIP, IP Telephony, Internet telephony, и Broadband Phone) претставува протокол за рутирање на гласовна конверзација преку Интернет или друга IP мрежа.

Гласовните податоци се пренесуваат преку пакетска мрежа наместо преку мрежа со пакетска мрежа наместо преку мрежа со преклопени кола како што се телефонската инфраструктура.

11.04.2007

4

VOICE OVER INTERNET PROTOCOLПовиците од VoIP кон VoIP било кој провајдер се бесплатни, додека VoIP кон PSTN се наплаќаат.

VoIP прави и прима телефонски повици преку Интернет мрежата наместо на стандардниот начин со традиционална аналогна мрежа.

VoIP го конвертира звучниот сигнал од телефонскиот уред во дигитален сигнал кој потоа патува преку Интернет и кога ќе пристигне до бараниот телефонски број потоа се конвертира во обичен звучен сигнал.

Најголемата предност на VoIP е тоа што целиот процес на комуникација е евтина и чини многу малку, а притоа се овозможени и други функции како што е говорна пошта, идентификација на повик. слушање музика при чекање и т.н.

ФУНКЦИОНАЛНОСТ НА VOIPVoIP може да изведува задачи кои потешко се остваруваат со користење на традиционалната телефонија:

Дојдовните повици може автоматски да се насочат кон VoIP телефонот, без разлика каде се наоѓа.

Бесплатни телефонски броеви за користење на VoIP може да се добијат од организации како што се VoIP User.

Центарот за повици кои користат VoIP телефони може да работи од било која локација со соодветна Интернет конекција

Моб ос Пре а е оже а р аа о к аа без Мобилност. Претплатниците може да примаат и повикуваат без разлика од нивната локација. Корисниците на Instant Messenger базирани VoIP сервисите како што се Skype, или Yahoo! Messenger може да повикуваат од било која локација.

VoIP телефоните може да се интегрираат и со другите сервиси достапни на Интернет, како што се видео конверзација, размена на пораки и податоци, аудио конференција и т.н.

11.04.2007

5

ПРЕДНОСТИ ИНТЕРНЕТТЕЛЕФОНИЈАТА

Предности на Интернет телефонија се:Тоа што таа може да ја замени постоечкатаТоа што таа може да ја замени постоечкатателефонска (PSTN) инфраструктура;Телефонските разговори се поевтини;Зголемена функционалност.

Недостатоци Интернет телефонија се:Потребна е постојана Интернет конекција (DSL Потребна е постојана Интернет конекција (DSL или кабелски пристап);Кога нема струја нема да може да се користи;Нема листа на бирани броеви како во постојаната PSTN мрежа

ПРЕДНОСТИ ИНТЕРНЕТТЕЛЕФОНИЈАТАВсушност една од најголемите предности на IT телефонијата споредено со PSTN е транспарентноста на мрежата за пренесување на медија додавање на нови мрежата за пренесување на медија, додавање на нови типови на податоци при што не е потребна измена на организацијата на мрежата.

IP не обезбедува механизам за осигурување на пренесување на пакетите секвенцијално или за гаранција за квалитет на сервисот, VoIP имплементациите се соочуваат со проблеми на доцнење и џитер (jitter).

Ова особено важи за сателитските врски, каде што јазолот кој прима треба да ги реасемблира IP пакетите кои може да недостасуваат или да се измешани и притоа е потребно да се запази временската рамка за гласовната комуникација.

11.04.2007

6

КВАЛИТЕТОТ НА ИНТЕРНЕТТЕЛЕФОНИЈАТА

Квалитетот на телефонските услуги преку Интернет зависи од брзината на поврзувањето р р р усо Интернет.

Постои намален квалитет на звукот заради компресија и појава на доцнење заради натрупаноста на рутерите по патеката на преносот.

Квалитетот вклучува многу фактори, а оние што ќе се разгледани се: квалитет на сервис, загуба на пакети, шум, доцнење, доверливост и безбедност.

КВАЛИТЕТ НА СЕРВИСОТПритоа за една мрежа да се оцени како поквалитетна од друга се ценат следниве карактеристики:

Поддршката за одреден пропусен опсегПоддршката за одреден пропусен опсег,Карактеристика на намалени загуби,Избегнување и справување со пренатрупаност на мрежата,Оформување на мрежниот сообраќај,Поставување на приоритет низ мрежата.

Со цел да се постигне квалитетен звук, апликациите треба да поддржуваат високо квалитетен сервис, како што е способноста за поддршка на соодветен пропусеншто е способноста за поддршка на соодветен пропусенопсег.

За адаптација на IP мрежа за користење за пренос на гласовна конверзација, потребно е да биде избран соодветен рутер со одредени карактеристики.

11.04.2007

7

ЗАГУБА НА ПАКЕТИРеално-временските звучни апликации имаат различни карактеристики и барања од традиционалните податочни апликации, тие толерираат минимално доцнење на пакетите.

Исто така звучниот сообраќај е нетолерантен: за загубата на пакети, како и нивниот несоодветен распоред, постоењето на шум и сите други појави кои го нарушуваат квалитетот на пренесениот звук.

За ефикасен транспорт на звучен сообраќај преку IP , механизми се неопходни за да овозможат сигурен пренос, како и намалено и контролирано доцнење на пакетите.

UDP/IP мрежите не можат да обезбедат гаранција дека сите пакети ќе бидат пренесени а уште повеќе да се зачува нивниот редослед бидат пренесени, а уште повеќе да се зачува нивниот редослед.

Пакетите се губат при преоптеретеност на мрежата. За да се намали загубата на пакети при преносот низ мрежата се користат приоди како што се интерполација на говорот со замена на последниот пакет, како и испраќање на детерминистички сигнали.

ШУМ

Бидејќи IP мрежите не можат да го гарантираат времето за кое ќе бидат пренесени звучните пакети тие пристигнуваат на неодредено време пакети, тие пристигнуваат на неодредено време.

Варијациите кои што се јавуваат меѓу преносот на пакетите се нарекува шум кој што се јавува поради различни преносни доцнења во мрежата.

За да се отстрани шумот потребно е да се собираат пакетите доволно долго, за да се овозможи и аке е до ол о дол о, за да се о оз ож најбавните пакети да пристигнат на време и да се подредени по соодветен редослед.

Секој бафер на шум кој што се користи за отстранување на доцнењето на пакетите доведува до прекумерно доцнење.

11.04.2007

8

ДОЦНЕЊЕВремето на одговор (LTENC) е временско доцнење предизвикано од IP телефонскиот систем.

Еднонасочна латенција е количество на време измерено од моментот кога изговара збор се додека слушателот не го слушне зборот.

Кружна латентност е секако сума на две еднонасочни латенции кои што се создаваат при разговорот.

Колку што е помала оваа латенција толку подобар и поприроден ќе биде разговорот, додатното доцнење предизвикано од VoIP д р р , д д д ц р д дсистемот е занемарливо. Во PSTN телефонијата кружната латенција само на континентална Америка изнесува 150 ms.

При VoIP имплементацијата која што главно се користи за да се намали цената на чинење на разговорите или како алатка за премостување, се толерира еднонасочна доцнење до 200 ms.

ДОВЕРЛИВОСТКонвенционалните телефони се поврзани директно кон линиите на телефонската компанија, каде што при испад на електричниот систем продолжува да работи со користење на генератори или резервни батерии.

VoIP хардверот користи „broadband“ модеми кои се напојуваат од електричната енергија кај корисникот. За користење на VoIP при недостаток на електрично. енергија мора да се користи UPS или генератор. Одредени „broadband“ конекции може да имаат помала доверливост.

Ако се изгубат или задоцнат IP пакетите на било која точка од мрежата може да дојде до прекинување на линијата. Ова е особено изразено кај пооптоварените мрежи или каде што имаа поголема оддалеченост на крајните јазли.

БезбедностПовеќето кориснички VoIP не подржуваат криптирање, и затоа е многу лесно да се прислушуваат VoIP повиците и дури и да им се менува содржината.

Некои производители користат компресија за отежнување на прислушувањето. Иако вистинската сигурност бара енкрипција и криптографска автентификација што не е достапно на корисничко ниво.

11.04.2007

9

РЕАЛИЗАЦИЈА НА ИНТЕРНЕТ ТЕЛЕФОНИЈА

Постојат повеќе апликации кои што овозможуваат користење на Интернет за реализација на телефонски услуги. услуги.

Една таква апликација првенствено наменета за телефонија преку Интернет е SKYPE и може да се најде на адресата www.skype.com. Во последно време се додаваат телефонски сервиси за гласовна комуникација и во склоп на IM апликациите (Yahoo Messenger).

Потребни ресурси за користење на Интернет телефонија

Освен приклучокот за Интернет остварен преку модем или Освен приклучокот за Интернет, остварен преку модем или локална компјутерска мрежа, како и договорот со провајдерот на Интернет сервиси, кај компјутерот на корисникот потребно е поседување на звучна картичка, звучници и микрофон (headset), или специјални VoIP телефони.

РЕАЛИЗАЦИЈА НА ТЕЛЕФОНСКИРАЗГОВОРСекоја апликација што реализира телефонски сервисимора да ги реализира основните активности како и конвенционалниот телефонски разговор. конвенционалниот телефонски разговор.

Активноста за воспоставување на врска со корисникот со кого сакаме да комуницираме се остварува со бирање на телефонскиот број на партнерот за комуникација.

За таа цел во самата апликација постои телефонски именик.

Бирањето на телефонскиот број може да се оствари со двојно кликнување над името на корисникот или пак со

ф б ј запишување на телефонскиот број и потоа притискање на соодветното копче за ѕвонење Dial.

За да се воспостави комуникација, соговорникот треба да одговори на повикот. Активностите за комуникација со соговорникот се остварува со двонасочно пренесување на пораки.

11.04.2007

10

РЕАЛИЗАЦИЈА НА ТЕЛЕФОНСКИРАЗГОВОРЗа остварување на двонасочна комуникација потребни се и дополнителни подесувања на нивоа дополнителни подесувања на нивоа на влезниот и излезниот звук на звучните картички односно микрофонот и звучниците.

Практично се местат нивоата за снимање на звук преку микрофонот и нивоата за гласност на репродукцијата односно нивоата за звучниците или слушалките звучниците или слушалките.

Можно е појавување на фонија односно појава на пренесување на истиот звук од микрофонот на звучниците и повторно од микрофонот кон звучниците.

РЕАЛИЗАЦИЈА НА ТЕЛЕФОНСКИРАЗГОВОР

Апликацијата за реализација на телефонски разговор овозможува прикажување на стандардни пораки кои што го покажуваат на статусот на телефонот.

На пример може да се појави порака дека телефонскиот број не постои Incorrect dial number, порака дека телефонскиот број е зафатен Busy, или дека на телефонскиот повик никој не одговара No answer. Ако апликацијата поради било некоја причина не добие сигнал за слободна линија тогаш се појавува пораката No dial tone.

Постојат повеќе сервиси кои овозможуваат пренесување на факс пораки или SMS пораки на мобилните телефони.

Овие сервиси може да се пронајдат на конвенционалните машини за пребарување.

Удобноста на користење на апликациите за телефонски разговор се состои во голем дел и во можноста истите да се користат и за пренесување на текстуални пораки.

11.04.2007

11

ПРОГРАМИ ЗА ВИДЕО КОМУНИКАЦИЈАПОМЕЃУ ДВА КОРИСНИЦИ

Видео комуникацијата помеѓу два корисници е дел од поширокиот поим за видео дел од поширокиот поим за видео конференцирање (каде е можна комуникација помеѓу повеќе корисници).

Видео конференцијата (позната и како видеотелеконференција) е множество на интерактивни телекомуникациски технологии интерактивни телекомуникациски технологии кои овозможуваат две или повеќе локации да вршат истовремена интеракција преку двонасочен пренос на видео сигнал и звук.

ВИДЕО ИНТЕРАКТИВНАКОМУНИКАЦИЈА

За ваков тип на комуникација, покрај стандардните аудио уреди покрај стандардните аудио уреди како микрофон, звучна картичка слушалки односно звучници, видео камера која вообичаено се поставува над мониторот.

11.04.2007

12

ВИДЕОКОНФЕРЕНЦИЈА

Основната технологија која е користена во системи за видеоконференции (VTC) е дигиталната компресија на аудио и видео дигиталната компресија на аудио и видео потоците во реално време.

Хардверот или софтверот кој ја изведува компресијата се нарекува кодек и може да се постигнат однос на компресија и до 1:500.

Компоненти на VTC систем:Компоненти на VTC систем:video input: видео или Web камераvideo output: монитор или телевизорaudio input: микрофони audio output: звучници или слушалкиdata transfer: аналогна или дигитална телефонска мрежа, LAN или Internet

ВИДЕОКОНФЕРЕНЦИЈА

Постојат два вида на VTC системи:

Посветени системи (Dedicated systems) сите компоненти во една целина, обично имаат високо-квалитетни далечинско управувани камери и микрофони, телевизиски екрани и/или видео проектори

Десктоп (Desktop systems) претставуваат додатоци на обичните персонални компјутери – разни камери и микрофони.

11.04.2007

13

УКИНУВАЊЕ НА ЕХОТО

Акустично укинување на ехото (acoustic echo cancellationAEC).

AEC е алгоритам кој детектира звуци кои се појавуваат од излезот и пак се пренесуваат на аудио влезот, се слуша ехо обично по одредено временско задоцнување.

Ако не се применува може да се појават одредени проблеми:

Се слуша сопствениот глас (значително задоцнет) Се слуша сопствениот глас (значително задоцнет)

Значителна реверберација со која говорот станува неразбирлив

Пиштење (фонија) создадено од повратната врска –микрофон звучник

ВИДЕО КОНФЕРЕНЦИЈА СО ПОВЕЌЕУЧЕСНИЦИ

Истовремена видео конференција помеѓу 3 или повеќе оддалечени точки со користење на Multipoint Control Unit MCU) Multipoint Control Unit MCU).

Се врши преспојување на повиците од различни извори, сите страни го повикуваат MCU или MCU уредот ги повикува сите страни кои учествуваат.

Постојат MCU преспојувачи за IP или ISDN видоконференција, некои се чисто софтверски доко фере ц ја, еко се с о соф ерск некои хардверски и се карактеризираат со бројот на врските кои може да се опслужат.

MCU можат да бидат и самостојни уреди а може и да се во склоп со посветени VTC уреди.

11.04.2007

14

ВИДЕО КОНФЕРЕНЦИЈА СО ПОВЕЌЕУЧЕСНИЦИ

MICROSOFT NETMEETING

Microsoft NetMeeting е клиент за VoIP видеоконференции вклучен во повеќе верзии на

f ( S Microsoft Windows (од Windows 98SE до Windows XP).

Користи H.323 протокол за видеоконференции како и ITU T.120 протоколот за делење на десктоп, испраќање текст и пренесување на датотеки.

Од појавата на Windows XP, поголемо внимание добил Windows Messenger,

иако е инсталиран и може да се повика преку (Start > Run... > conf.exe). Во Windows Vista, NetMeeting ќе биде заменет до Windows Collaboration.

11.04.2007

15

IRC (INTERNET RELAY CHAT) IRC (Internet Relay Chat) е популарен начин луѓето да разменуваат текст (chat) преку Интернет.

Корисниците се поврзуваат на специфични области за муабетење (chat) кои што се нарекуваат канали и учествуваат во живи дискусии внесувајќи ги пораките на тастатура.

Разликата помеѓу новинските групи и муабетењето на IRC се состои во тоа што размената на пораки во новинските групи не мора да е одвива во живо туку пораките се поставуваат на серверот за новински групи од каде што поставуваат на серверот за новински групи од каде што секој учесник на новинските групи може да ги чита или пак каде што секој учесник може да достави пораки.

За разлика од ова на каналот за муабетење IRC комуникацијата се одвива во живо и пораките не остануваат трајно запишани туку се разменуваат во живо.

IRC ТЕХНОЛОГИИIRC е отворен протокол кој користи TCP и опционално SSL.

Еден IRC сервер може да се поврзе со други IRC сервери за проширување на IRC мрежата.

Корисниците пристапуваат кон IRC мрежите преку поврзување на клиентот со серверот.

Постојат повеќе клиентски и серверски имплементации, повеќето IRC сервери не бараат корисниците да се логираа, но треба да постават прекар - „nickname“ пред поврзувањето.

11.04.2007

16

ПРОГРАМИ ЗА IRCНајпопуларна програма која што се нуди бесплатно за Windows оперативни системи е програмата MIRC која што може да се најде на адресатаMIRC која што може да се најде на адресатаwww.mirc.com.

mIRC е најкористениот и најпопуларниот IRC клиент на Windows базираните системи затоа што постои подолго време и има поддршка во вид на скрипти.

ChatZilla е IRC клиентот на Mozilla. Opera исто така има вграден IRCвграден IRC.

Може да се користат „Instant Messenger“ базирани клиенти како што се Miranda IM или Trillian, со што се обезбедува познат интерфејс на IRC аплкациите.

ПРОГРАМИ ЗА IRCПрограмите за муабетење - IRC функционираат како и сите слични Интернет фу р рпрограми во контекст на сервер и клиент.

Клиентската програма се поставува кај корисникот и овозможува да се поврзе на IRC серверот кој отвора дадена сесија односно канал за муабетење.

Кога корисникот ќе се најави со клиентската програма на дадениот канал тој има можност да види кои други корисници се најавени во дадениот момент.

11.04.2007

17

КОНВЕРЗАЦИЈА НА IRC КАНАЛПо стартувањето на клиентската програма и поврзувањето кон каналот за муабетење корисникот може да ги набљудува пораките што во тој момент ги разменуваат сите што се поврзани на

каналот.

Тој може да испрати порака до некој од корисниците што се поврзани на каналот или пак до сите корисници.

Сите пораки што се разменуваат на каналот се достапни до сите оние што во дадениот момент се поврзани на каналот.

Во клиентската програма постои мени, а една од опциите е р р , д д цможноста да се избира соодветен IRC канал за муабетење.

Секоја група на корисници избираат канал со име што ги асоцира на темата за муабетење.

Почетниците вообичаено се приклучуваат на каналот наречен newbies. По изборот на канал за муабетење се притиска на копчето за приклучување кон каналот Join.

КОНВЕРЗАЦИЈА НА IRC КАНАЛКлиентската програма прикажува список на сите приклучени на каналот во засебно отворен прозорец.

Во главниот прозорец се одвива испишувањето на пораки. Корисникот може да испишува пораки во долниот дел на главниот прозорец.

За да ја испрати пораката вообичаено се притиска копчето Enter. Како и сите пораки, така и оваа ќе се прикаже во главниот прозорец.

Симетрично на постапката за поврзување кон даден канал може да се активира постапка за откажување од каналот.

Ова се прави ако корисникот заклучи дека не му е повеќе интересна сесијата за муабетење на дадениот канал.

11.04.2007

18

КОНВЕРЗАЦИЈА НА IRC КАНАЛСлично на бон-тонот на корисниците во нормалните комуникации така постои и кодекс за однесување на каналите за муабетење IRC.

Најчесто се препорачува да се биде љубезен и стрплив во барањето одговори поради можноста серверот да не ги процесира барањата доволно брзо. Однесувањето на корисникот кон другите во каналот треба да биде реципрочно. Тоа значи, ако еден корисник се однесува добро кон другите, тогаш логично е и тие да се однесуваат на сличен начин кон него.

Чувствата не може да се пренесат преку текстуалните пораки на конвенционален начин.

На пример ако се пишува само со големи букви значи дека поединецот вика гласно гласно.

Се препорачуваат куси реченици поради начинот на кој се остварува комуникацијата. Во секој случај се користат многу кратенки кои што означуваат насмевка, како на пример знакот две точки и знакот отворена заграда, потоа израз на негодување, како на пример две точки и затворена заграда што соодветно асоцираат на насмеано или намуртено лице.

11.04.2007

19

ЕМОТИКОНИ

:) или :-) :( or :-( or :<:( or : ( or :<X-P or X-p:-] :-[:-/ или :-\:-|) ! ) ;) !-) или ;-p

:*:-D или :D

ПРОГРАМИ ЗА ОСТВАРУВАЊЕ НАКОМБИНАЦИЈА ОД ИНТЕРАКТИВНА ИНЕИНТЕРАКТИВНА КОМУНИКАЦИЈА

Пример за програма која овозможува комбинација од интерактивна и неинтерактивна комуникација е програмата ICQ, програмата ICQ,

кратенка која со спелување на буквите и буквален превод значи „I seek You “.

Овозможува листа на пријатели, листа за брзо повикување, листа на приклучени корисници во централниот регистар, ограничување на пристапот и идентификација кому може да се даде бројот (UIN - Unversal Internet Number) и т.н.

Oваа програма може да функционира и во реално време Oваа програма може да функционира и во реално време online, како и во режим на неприклучена активност односно одложен прием на пораки.

Во тој контекст може да оствари било интерактивна комуникација слична на mIRC или неинтерактивнакомуникација, слична на електронската пошта.

11.04.2007

20

ИНСТАНТ ПОРАКИ

Испраќање на инстант пораки (Instant messaging) бара користење на клиентска програма која се поврзува кон IM сервис каде што се презентира поврзува кон IM сервис каде што се презентира информација за присутност, кој од листата на контакти е присутен и достапен.

Кај поранешните IM програми, секоја буква се појавувала како што ќе се внела од тастатурата во реално време, помодерните верзии пренесуваат цела линија пред да се започне нова.

Повеќето IM програми овозможуваат за поставување на статусна порака.

Популарни IM клиенти се Qnext, MSN Messenger, AOL Instant Messenger, Yahoo! Messenger, Skype, Google Talk, .NET Messenger Service, Jabber, QQ, iChat и ICQ.

УНИФИЦИРАНИ СТАНДАРДИ ЗА IMНачини за комбинација на различни IM протоколи:

Комбинација на различни протоколи во една IM клиентска апликација Комбинација на различни протоколи во една IM клиентска апликација како што се на пример iChat, Trillian, Gaim, Fire, Proteus, Miranda IM, Adium, Everybuddy, Ayttm, Kopete, Centericq, BitlBee, Windows Messenger, и IMVITE.

Комбинирање на различни протоколи во склоп на IM серверска апликација и клиентите немаат потреба од познавање на протоколите, пример LCS 2005 Public IM Connectivity.

База на кориснициAIM: 53 милиони активни корисници. Skype: 45 милиони вкупно. MSN Messenger: 29 милиони активни, 155 милиони вкупно. Yahoo! Messenger: 21 милиони активни. ICQ: 15 милиони активни, 400 милиони вкупно. Jabber: 13.5 милиони корпоративни корисници. QQ: 10 милиони активни, 400 милиони вкупно. Gadu-Gadu: 3.6 милиони вкупно.

11.04.2007

21

WINDOWS MESSENGERWindows Messenger е инсталиран по дефиниција во Windows XP.

Не треба да се меша со Messenger Service или со MSN Messenger иако изгледаат многу слично.

Windows Messenger е интегриран со Microsoft Exchange, Microsoft Outlook, Microsoft Outlook Express, и со можноста за Remote Assistance на Windows XP.

Развојот на Windows Messenger е запрен во полза на MSN Messenger и Office Communicator.

А Windows Messenger нема да се појави како дел од Windows Vista.