2: 2.3ΕΙΔΙΚΟΜΕΡΟΣ ΟιΤΠΕστομάθηματωνΑρχαίων

Ελληνικών

ΤαΑΕωςμάθημαγλώσσας• Γυμνάσιο: Ανθολόγια αποσπασματικών κειμένων σε

συνδυασμό με λεξιλογικές & γραμματικοσυντακτικές παρατηρήσεις

• Λύκειο: α) Εκτενέστερα τμήματα από τα πεζά & ποιητικά κείμενα της ΑΕΓ (ιστορικά, ρητορικά, φιλοσοφικά, δραματικά). β) Θεματογραφία

ΤαΑΕωςμάθημαγλώσσας ;Γιατί διδάσκουμε

Με σκοπό να κατακτήσουν οι μαθητές τη δομή και λειτουργία του ΑΕ λόγου ώστε να είναι σε θέση:• Να κατανοούν γλωσσικά ΑΕ έργα από το πρωτότυπο• Να συνειδητοποιούν σταδιακά την εξέλιξη της

ελληνικής γλώσσας• Να εμπλουτίζουν το γλωσσικό τους όργανο

ΤαΑΕωςμάθημαγλώσσας ;Πώςδιδάσκουμε

• Γλωσσοκεντρικά (γραμματικο-συντακτική προσέγγιση)• Εξετάζοντας τη δομή και λειτουργία των

γραμματικοσυντακτικών φαινομένων στο πλαίσιο της φράσης (δομολειτουργική προσέγγιση)• Συγκρίνοντας την Αρχαία με τη Νέα Ελληνική

(συγκριτική προσέγγιση)• Κειμενοκεντρικά (επικοινωνιακή-κειμενοκεντρική

προσέγγιση)

- Γραμματικο συντακτικήπροσέγγιση• Τα κείμενα ως αφορμή για τη διεξοδική εξέταση της γραμματικής,

του συντακτικού και του λεξιλογίου• Επίκεντρο διδασκαλίας η λέξη

Δομολειτουργικήπροσέγγιση• Εξετάζονται βασικές μόνο παράμετροι της γραμματικής και του

συντακτικού με στόχο να γίνει κατανοητή η παρουσία ενός οργανωμένου δικτύου σχέσεων στο λόγο

• Εξετάζεται η λειτουργία των γλωσσικών στοιχείων στην κατασκευή του κειμένου

• Επίκεντρο διδασκαλίας: η φράση

Συγκριτικήπροσέγγιση

• Η προσπέλαση φαινομένων της ΑΕ γλώσσας μέσω γλωσσικών παραλληλισμών με τη ΝΕ• Η προσέγγιση του άγνωστου γλωσσικού

στοιχείου μέσω των γνωστών ή κοινών στοιχείων• Η κατανόηση των αναλογιών και των διαφορών• Η επισήμανση της εξέλιξης & συνέχειας• Η διατύπωση παρατηρήσεων για τα

χαρακτηριστικά των δύο μορφών

-Επικοινωνιακή κειμενοκεντρικήπροσέγγιση

• Εξέταση της τυπολογικής ταυτότητας του κειμένου [Κάθε κείμενο υπακούει σε θεματικούς και εκφραστικούς κώδικες του γραμματολογικού είδους και γένους στα οποία ανήκει (Μαρωνίτης, 2000)]• Εξέταση των γλωσσικών μονάδων σε σχέση με το

κειμενικό όλον, το επικοινωνιακό πλαίσιο παραγωγής του κειμένου και τα ευρύτερα κοινωνικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα

ΤαΑΕωςμάθημαλογοτεχνίας• Γυμνάσιο: ποιητικά και πεζά κείμενα από μετάφραση

(ομηρικά έπη, Ηρόδοτος, δραματική ποίηση, ανθολόγιο μεταφρασμένων κειμένων σχετικά με την ιδιωτική και δημόσια ζωή των αρχαίων)

• Λύκειο: ποιητικά και πεζά κείμενα από το πρωτότυπο (τραγωδία, ιστοριογραφία, ρητορική, φιλοσοφία, λυρική ποίηση)

ΤαΑΕωςμάθημαλογοτεχνίας ;γιατί διδάσκουμε

Με σκοπό οι μαθητές μας:• Να προσεγγίζουν ερμηνευτικά αντιπροσωπευτικά κείμενα της

ΑΕΓ• Να εκτιμούν τη λογοτεχνική τους αξία• Να καλλιεργούν αναγνωστικές & επικοινωνιακές δεξιότητες• Να απολαμβάνουν αισθητικά τα κείμενα

ΤαΑΕωςμάθημαλογοτεχνίας ;πώςδιδάσκουμε

• Με κέντρο το κείμενο (κειμενοκεντρική προσέγγιση)• Από το κείμενο στο περικείμενο (ιστορικο-φιλολογική προσέγγιση)• Από το κείμενο στον αναγνώστη (σύγχρονες λογοτεχνικές θεωρίες)

Κειμενοκεντρικήπροσέγγιση

• Πολυεπίπεδη κατανόηση του κειμένου (λεξιλογική, σημασιολογική, συντακτική, υφολογική, ιδεολογική)

• Από το όλον στο μέρος και από το μέρος στο όλον

- Ιστορικο φιλολογικήπροσέγγιση

• Εξέταση των εξωκειμενικών δεδομένων που βοηθούν στην κατανόηση του κειμένου (δημιουργός, ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό πλαίσιο δημιουργίας του, πραγματολογικές αναφορές για το χώρο, το χρόνο, τα πρόσωπα και τα γεγονότα)

Σύγχρονεςλογοτεχνικέςθεωρίες• Θεωρίες της αισθητικής αναταπόκρισης και της πρόσληψης• Από το κείμενο και το περικείμενο (κυρίαρχη ερμηνεία) στις

πολλαπλές αναγνωστικές εκδοχές (ορίζοντας προσδοκιών των μαθητών-αναγνωστών)

• Η μετάφραση ως ερμηνεία του κειμένου

ΤαΑΕωςμάθημαανθρωπογνωσίας

• Κυρίαρχη τάση που διέπει τα ΕΠΠΣ και ΔΕΠΠΣ για το Λύκειο και το Γυμνάσιο αντίστοιχα, η οποία καθορίζει την επιλογή της διδακτέας ύλης και τη συγγραφή των σχολικών εγχειριδίων

ΤαΑΕωςμάθημαανθρωπογνωσίας

;γιατί διδάσκουμεΜε σκοπό οι μαθητές μας:• Να μετέχουν της ανθρωπιστικής παιδείας• Να κατανοούν την ανθρωποκεντρική διάσταση του αρχαίου

κόσμου• Να αναγνωρίζουν τις διαχρονικές ανθρωπιστικές ιδέες και

αξίες του ΑΕ πολιτισμού

ΤαΑΕωςμάθημαανθρωπογνωσίας ;πώςδιδάσκουμε

• Προσεγγίζοντας ιδεολογικά το κείμενο (ιδεολογική προσέγγιση)• Αναδεικνύοντας την ανθρωποκεντρική διάσταση της

ΑΕΓ (ουμανιστική προσέγγιση)• Ενθαρρύνοντας τους μαθητές στον προσωπικό

διάλογο με τις αξίες, αντιλήψεις, έννοιες του κειμένου, στην κριτική αποτίμηση, στη διαμόρφωση προσωπικής γνώμης (βιωματική προσέγγιση)

ΤαΑΕωςμάθημαπολιτισμού

• Εστιάζουμε στο περιεχόμενο των κειμένων και αναδεικνύουμε θέματα σχετικά με την ιστορία, πολιτική, δημόσιο βίο και θεσμούς, καθημερινή ζωή, πνευματική και καλλιτεχνική δραστηριότητα

ΤαΑΕωςμάθημαπολιτισμού ;γιατί διδάσκουμε

Με σκοπό οι μαθητές μας να:• Γνωρίσουν τον ΑΕ πολιτισμό• Επικοινωνήσουν με τα πνευματικά και καλλιτεχνικά

επιτεύγματά του• Συνειδητοποιήσουν τη σημασία τους στην πορεία του

σύγχρονου πολιτισμού• Ενισχύσουν την ιστορική τους συνείδηση και την πολιτισμική

τους ταυτότητα

ΤαΑΕωςμάθημαπολιτισμού ;πώςδιδάσκουμε

• Θεωρώντας το κείμενο ως πηγή ιστορικών πληροφοριών και χρησιμοποιώντας το ως αφορμή για να ανασυνθέσουμε το παρελθόν (αρχαιογνωστική προσέγγιση)

• Θεωρώντας το κείμενο ως πηγή προβληματισμού ώστε αφενός να διαγνωστούν οι οφειλές του ΑΕ κόσμου σε άλλους λαούς και αφετέρου η συμβολή του στη διαμόρφωση του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού και τη θεμελίωση του δυτικοευρωπαϊκού (διαπολιτισμική προσέγγιση)

• Θεωρώντας το μάθημα ως μέσο αγωγής με εθνικό και συχνά φρονηματιστικό χαρακτήρα (εθνοκεντρική προσέγγιση)

ΔιδασκαλίαΑρχαίωνΕλληνικώνκαιΤΠΕ ;Γιατί

Αρχαία Ελληνικά: αντί παροχής γνώσεων και απομνημόνευση, ενεργητική- κριτική μάθηση και γόνιμη διαχείριση της γνώσης (δημιουργική σύνθεση αρχαίου και σύγχρονου κόσμου, σύγκριση γλώσσας, κοινωνιών, ανθρώπινης εμπειρίας, πολύπλευρη ευαισθητοποίηση.

ΩφέλειεςαπότηχρήσητωνΤΠΕ

• Την ανάπτυξη δεξιοτήτων για αναζήτηση πληροφοριών• Την κριτική επεξεργασία και συνθετική παρουσίαση των

δεδομένων που συλλέγονται• Τη χρήση πολυτροπικών κειμένων και ποικίλων σημειωτικών

πόρων• Την πραγμάτευση ενός θέματος από διαφορετικές οπτικές• Τον πειραματισμό κατά το γράψιμο• Την παραστατικότητα στην παρουσίαση• Τη συνεργατική μάθηση και την ανάπτυξη πρωτοβουλιών εντός της

ομάδας

Παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη:

Όχι στην εκμάθηση μεμονωμένων τύπων γραμμ/κής και συντ/κού

Όχι στις μεμονωμένες ενότητες και τα αποσπάσματα

Όχι εκμάθηση γλωσσικών τύπων, αλλά ολική κατανόηση του κειμένου για ανάδειξη τυπολογίας (λεξιλογικά, σημασιολογικά, συντακτικά, υφολογικά, ιδεολογικά, γραμματολογικά κλπ)

Χρήσιμουποστηρικτικόυλικό . ., γιαταΑρχ Ελλ πουπαρέχουνοι

ΤΠΕ a. ( Ταανοιχτάδιερευνητικάπεριβάλλοντα σώματα

κειμένωνγιααναζήτησηλέξεωνκαιδημιουργία

)συμφραστικώνπινάκων για διερευνητική διδασκαλία της ΑΕ γλώσσας ώστε να επιτευχθεί:

Εξοικείωση με γλωσσικά φαινόμενα και συντακτικές δομές στο πλαίσιο των κειμένων, όπου γίνεται κατανοητή η λειτουργία τους χωρίς ορολογίες (υποκ. αντικ. κλπ)

Γνωριμία με ποικίλες δυνατότητες έκφρασης και διαφορετικές σηματοδοτήσεις

Συνειδητοποίηση λειτουργίας λέξεων στον συνταγματικό και παραδειγματικό άξονα

Διερεύνηση κατασκευαστικών δομών (ετυμολογία- παραγωγή- σημασία)

b. Ταλογισμικάεπεξεργασίαςκειμένου

Επιτρέπουν σύνταξη διαγραμμάτων, όπου αναδεικνύονται τα θεματικά κέντρα, τα πρόσωπα, ο χώρος, ο χρόνος, η διαδοχή των γεγονότων, σχέσεις αιτίου – αιτιατού κλπ.

Δίνουν δυνατότητα αναδόμησης ενός κειμένου με αντικαταστάσεις λέξεων ή φράσεων στον συνταγματικό και παραδειγματικό άξονα και εν γένει αναδεικνύουν τους εκφραστικούς κώδικές του

c. Ταλογισμικάπρακτικήςκαιεξάσκησης

Χρησιμοποιούνται υποστηρικτικά για αφομοίωση τύπων και δομών του ΑΕ λόγου και παροχή αυτονομίας στην εξάσκηση και μάθηση

d. ( Οιαρχαιογνωστικοί δικτυακοί τόποι πουπεριέχουν , σώματα κειμένων και μεταφράσεων λεξικά

, / / , γλωσσικά εγχειρίδια γραμ κής και συντ κού

, , ) γραμματολογικά εικονιστικόυλικό χάρτεςκλπ Διευκολύνουν τη γλωσσική διερεύνηση κάθε είδους

Παρέχουν δυνατότητα εξοικείωσης με λεξικά, εγχειρίδια κλπ

Διευρύνουν το γνωστικό υπόβαθρο με τη δυνατότητα αναζήτησης και κριτικής επεξεργασίας πραγματολογικών και γραμματολογικών πληροφοριών

e. Ταανοιχτάδιερευνητικάπεριβάλλοντα( σώματακειμένωνκαιλεξικάπου

διευκολύνουντησυγκριτικήπροσέγγισητης )ΑΕμέσωτηςΝΕ

Ειδικότερα, επιτρέπουν:Τη συνειδητοποίηση της εξέλιξης της ελλ. ΓλώσσαςΤην προσπέλαση φαινομένων της ΑΕ μέσα από

παραλληλισμούς με τη ΝΕ, προσέγγιση του αγνώστου από τα γνωστά

Την κατανόηση ομοιοτήτων και διαφορών ΑΕ και ΝΕ, του συνθετικού χαρακτήρα της ΑΕ και του αναλυτικού της ΝΕ

Τη διερεύνηση της πολυσημίας των λέξεων συγχρονικά τε και διαχρονικά

Τη συνειδητοποίηση μέσω της αναγνώρισης λέξεων δανείων των μηχανισμών επαφής μεταξύ λαών (ρόλος επιστημονικού λεξιλογίου)

b. Στρατηγικέςωςπρος τηνΑρχαία Ελληνική γραμματείακαιτον

πολιτισμόΑναγκαία μια ολιστική αναγνωστική διαδικασία

Προκρίνονται η κειμενική, διακειμενική και διαθεματική προσέγγιση

Επιλέγονται στοιχεία που μπορούν να ενταχθούν σε ένα αναγνωρίσιμο συγχρονικό πλαίσιο

Αναδεικνύεται το κοινό βιωματικό υπόστρωμα συγγραφέα και μαθητή (ανθρώπινες αντιδράσεις, ψυχικές διαθέσεις και συμπεριφορές)

Προβάλλεται η διαλεκτική σχέση γραμματειακού έργου- κοινωνίας

Χρήσιμουποστηρικτικόυλικό σχετικόμεταΑΕκαιτονπολιτισμό

a. Οι αρχαιογνωστικοί δικτυακοί τόποι (που περιέχουν σώματα ΑΕ κειμένων, μεταφράσεων και μελετών)

Ευνοούν την αναγνωστική διαδικασία λειτουργώντας σαν ψηφιακές βιβλιοθηκες και παρέχουν:

Ποικιλία γραμματειακών ΑΕ κειμένων για διαχρονική μελέτη

Ολόκληρα κείμενα και μεταφράσεις

Ερμηνευτικό υλικό, σχόλια και προσεγγίσεις (παύει η «αυθεντία»)

Νεότερα λογοτεχνήματα που διαλέγονται με την παράδοση (κάθε κείμενο λειτουργεί ανάλογα με το πλαίσιο όπου ανήκει

Ποικίλα σύγχρονα κείμενα που επιτρέπουν συγκρίσεις με τα ΑΕ

b. ( Οιαρχαιογνωστικοίδικτυακοίτόποι που περιέχουνσώματαΑΕκειμένων καιΝΕ

)μεταφράσεων Αναδεικνύουν τη μεταφραστική εργασία (ως εργαλείο και τόπος συνάντησης

συγγραφέα- μεταφραστή.

Επιτρέπουν την εκμετάλλευση δόκιμων μεταφράσεων και παρέχουν τη δυνατότητα σύγκρισης μεταξύ τους

Ευνοούν την ερμηνεία και

Τη συγκριτική μελέτη λεξιλογίου και δομών της ΑΕ γλώσσας και της ΝΕ

Ευνοούν και τη συνθετική εργασία ομάδων με δικές τους μεταφραστικές προτάσεις

Κριτική δημοσιευμένων μτφ/σεων

c. Ταδιάφοραλογισμικάκαιπολυμέσααλλά καιτοδιαδίκτυογενικώς

ΕυνοούνΤην παράλληλη προσέγγιση ΑΕ έργων και τέχνης (κοινές αναπαραστάσεις της

πραγματικότητας)

Ανασύνθεση και προσομοίωση κυρίως της δραματικής τέχνης

Τη διαθεματική προσέγγιση της πραγματικότητας

Την αναδρομή σε άλλους πολιτισμούς και κώδικες (εξελικτική πορεία της ανθρώπινης σκέψης)

Τη σχετικότητα της (ιστορικής) αλήθειας

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/index.html • http://epigraphy.packhum.org/inscriptions/όλες οι σωζόμενες

ελληνικές και ρωμαϊκές επιγραφές• http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers1.aspx Παιχνίδια και δραστηριότητες στο Βρετανικό Μουσείο

• http://agathe.gr/ Αρχαία Αγορά • http://theogonia.gr/ αρχαίοι μύθοι• http://akwn.net/ ειδήσεις στα αρχαία• http://users.sch.gr/ipap/ Ελληνικός πολιτισμός : Γιάννης

Παπαθανασίου• http://sek.edu.gr/ σώματα ελληνικών κειμένων

• http://odysseus.culture.gr/Πολιτιστικός χάρτης αρχαίας Ελλάδαςhttp://www.netschoolbook.gr/eyliko/theatre-img/th-map.htmlΘεατρικές εγκαταστάσειςhttp://www.tlg.uci.edu/Θησαυρός της ελληνικής γλώσσας

• http://www.didaskalia.net/studyarea/introtoancienttheatre.htmlΑγγλικό site για αρχαίο θέατροhttp://3d.ime.gr/ τρισδιάστατες αναπαραστάσεις ιδρύματος

Μείζονος Ελληνισμού

• http://theatremuseum.gr/antigoni/index.phpΘεατρικό μουσείο- Αντιγόνη http://www.n-t.gr/ Εθνικό θέατροhttp://www.ntng.gr/ Κρατικό θέατρο Βορείου Ελλάδος

• http://www.oeaw.ac.at/kal/agm/ αρχαία ελληνική μουσική• http://alpheios.net/ Αλφειός λεξικά και σώματα κειμένων και

http://alpheios.net/content/enabling-alpheios (δουλεύει μόνο με firefox)

• http://www.mikrosapoplous.gr/ Σώματα κειμένων• http://hodoi.fltr.ucl.ac.be/ Hodoi Electrinikai• http://www.aesopfables.com/ μύθοι Αισώπου • http://www.perseus.tufts.edu/hopper/• http://www.xanthi.ilsp.gr/ethek/ Εθεκ

• http://hnc.ilsp.gr/ Εθνικός Θησαυρός τη γλώσσας του Ινστιτούτου Επεξεργασίας Λόγου

• http://www.gottwein.de/ γερμανική γραμματική και λεξικό