ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 2: 2.3Οι ΤΠΕ στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών

Τα ΑΕ ως μάθημα γλώσσας

• Γυμνάσιο: Ανθολόγια αποσπασματικών κειμένων σε συνδυασμό με λεξιλογικές & γραμματικοσυντακτικές παρατηρήσεις

• Λύκειο: α) Εκτενέστερα τμήματα από τα πεζά & ποιητικά κείμενα της ΑΕΓ (ιστορικά, ρητορικά, φιλοσοφικά, δραματικά). β) Θεματογραφία

Τα ΑΕ ως μάθημα γλώσσαςΓιατί διδάσκουμε;

Με σκοπό να κατακτήσουν οι μαθητές τη δομή και λειτουργία του ΑΕ λόγου ώστε να είναι σε θέση:

• Να κατανοούν γλωσσικά ΑΕ έργα από το πρωτότυπο

• Να συνειδητοποιούν σταδιακά την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας

• Να εμπλουτίζουν το γλωσσικό τους όργανο

Τα ΑΕ ως μάθημα γλώσσαςΠώς διδάσκουμε;

• Γλωσσοκεντρικά (γραμματικο-συντακτική προσέγγιση)

• Εξετάζοντας τη δομή και λειτουργία των γραμματικοσυντακτικών φαινομένων στο πλαίσιο της φράσης (δομολειτουργική προσέγγιση)

• Συγκρίνοντας την Αρχαία με τη Νέα Ελληνική (συγκριτική προσέγγιση)

• Κειμενοκεντρικά (επικοινωνιακή-κειμενοκεντρική προσέγγιση)

Γραμματικο-συντακτική προσέγγιση• Τα κείμενα ως αφορμή για τη διεξοδική εξέταση της γραμματικής,

του συντακτικού και του λεξιλογίου

• Επίκεντρο διδασκαλίας η λέξη

Δομολειτουργική προσέγγιση

• Εξετάζονται βασικές μόνο παράμετροι της γραμματικής και του συντακτικού με στόχο να γίνει κατανοητή η παρουσία ενός οργανωμένου δικτύου σχέσεων στο λόγο

• Εξετάζεται η λειτουργία των γλωσσικών στοιχείων στην κατασκευή του κειμένου

• Επίκεντρο διδασκαλίας: η φράση

Συγκριτική προσέγγιση

• Η προσπέλαση φαινομένων της ΑΕ γλώσσας μέσω γλωσσικών παραλληλισμών με τη ΝΕ

• Η προσέγγιση του άγνωστου γλωσσικού στοιχείου μέσω των γνωστών ή κοινών στοιχείων

• Η κατανόηση των αναλογιών και των διαφορών

• Η επισήμανση της εξέλιξης & συνέχειας

• Η διατύπωση παρατηρήσεων για τα χαρακτηριστικά των δύο μορφών

Επικοινωνιακή-κειμενοκεντρική προσέγγιση

• Εξέταση της τυπολογικής ταυτότητας του κειμένου [Κάθε κείμενο υπακούει σε θεματικούς και εκφραστικούς κώδικες του γραμματολογικού είδους και γένους στα οποία ανήκει (Μαρωνίτης, 2000)]

• Εξέταση των γλωσσικών μονάδων σε σχέση με το κειμενικό όλον, το επικοινωνιακό πλαίσιο παραγωγής του κειμένου και τα ευρύτερα κοινωνικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα

Τα ΑΕ ως μάθημα λογοτεχνίας

• Γυμνάσιο: ποιητικά και πεζά κείμενα από μετάφραση (ομηρικά έπη, Ηρόδοτος, δραματική ποίηση, ανθολόγιο μεταφρασμένων κειμένων σχετικά με την ιδιωτική και δημόσια ζωή των αρχαίων)

• Λύκειο: ποιητικά και πεζά κείμενα από το πρωτότυπο (τραγωδία, ιστοριογραφία, ρητορική, φιλοσοφία, λυρική ποίηση)

Τα ΑΕ ως μάθημα λογοτεχνίαςγιατί διδάσκουμε;Με σκοπό οι μαθητές μας:

• Να προσεγγίζουν ερμηνευτικά αντιπροσωπευτικά κείμενα της ΑΕΓ

• Να εκτιμούν τη λογοτεχνική τους αξία

• Να καλλιεργούν αναγνωστικές & επικοινωνιακές δεξιότητες

• Να απολαμβάνουν αισθητικά τα κείμενα

Τα ΑΕ ως μάθημα λογοτεχνίαςπώς διδάσκουμε;

• Με κέντρο το κείμενο (κειμενοκεντρική προσέγγιση)

• Από το κείμενο στο περικείμενο (ιστορικο-φιλολογική προσέγγιση)

• Από το κείμενο στον αναγνώστη (σύγχρονες λογοτεχνικές θεωρίες)

Κειμενοκεντρική προσέγγιση

• Πολυεπίπεδη κατανόηση του κειμένου (λεξιλογική, σημασιολογική, συντακτική, υφολογική, ιδεολογική)

• Από το όλον στο μέρος και από το μέρος στο όλον

Ιστορικο-φιλολογική προσέγγιση

• Εξέταση των εξωκειμενικών δεδομένων που βοηθούν στην κατανόηση του κειμένου (δημιουργός, ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό πλαίσιο δημιουργίας του, πραγματολογικές αναφορές για το χώρο, το χρόνο, τα πρόσωπα και τα γεγονότα)

Σύγχρονες λογοτεχνικές θεωρίες

• Θεωρίες της αισθητικής αναταπόκρισης και της πρόσληψης

• Από το κείμενο και το περικείμενο (κυρίαρχη ερμηνεία) στις πολλαπλές αναγνωστικές εκδοχές (ορίζοντας προσδοκιών των μαθητών-αναγνωστών)

• Η μετάφραση ως ερμηνεία του κειμένου

Τα ΑΕ ως μάθημα ανθρωπογνωσίας

• Κυρίαρχη τάση που διέπει τα ΕΠΠΣ και ΔΕΠΠΣ για το Λύκειο και το Γυμνάσιο αντίστοιχα, η οποία καθορίζει την επιλογή της διδακτέας ύλης και τη συγγραφή των σχολικών εγχειριδίων

Τα ΑΕ ως μάθημα ανθρωπογνωσίαςγιατί διδάσκουμε;

Με σκοπό οι μαθητές μας:

• Να μετέχουν της ανθρωπιστικής παιδείας

• Να κατανοούν την ανθρωποκεντρική διάσταση του αρχαίου κόσμου

• Να αναγνωρίζουν τις διαχρονικές ανθρωπιστικές ιδέες και αξίες του ΑΕ πολιτισμού

Τα ΑΕ ως μάθημα ανθρωπογνωσίαςπώς διδάσκουμε;

• Προσεγγίζοντας ιδεολογικά το κείμενο (ιδεολογική προσέγγιση)

• Αναδεικνύοντας την ανθρωποκεντρική διάσταση της ΑΕΓ (ουμανιστική προσέγγιση)

• Ενθαρρύνοντας τους μαθητές στον προσωπικό διάλογο με τις αξίες, αντιλήψεις, έννοιες του κειμένου, στην κριτική αποτίμηση, στη διαμόρφωση προσωπικής γνώμης (βιωματική προσέγγιση)

Τα ΑΕ ως μάθημα πολιτισμού

• Εστιάζουμε στο περιεχόμενο των κειμένων και αναδεικνύουμε θέματα σχετικά με την ιστορία, πολιτική, δημόσιο βίο και θεσμούς, καθημερινή ζωή, πνευματική και καλλιτεχνική δραστηριότητα

Τα ΑΕ ως μάθημα πολιτισμούγιατί διδάσκουμε;Με σκοπό οι μαθητές μας να:

• Γνωρίσουν τον ΑΕ πολιτισμό

• Επικοινωνήσουν με τα πνευματικά και καλλιτεχνικά επιτεύγματά του

• Συνειδητοποιήσουν τη σημασία τους στην πορεία του σύγχρονου πολιτισμού

• Ενισχύσουν την ιστορική τους συνείδηση και την πολιτισμική τους ταυτότητα

Τα ΑΕ ως μάθημα πολιτισμούπώς διδάσκουμε;

• Θεωρώντας το κείμενο ως πηγή ιστορικών πληροφοριών και χρησιμοποιώντας το ως αφορμή για να ανασυνθέσουμε το παρελθόν (αρχαιογνωστική προσέγγιση)

• Θεωρώντας το κείμενο ως πηγή προβληματισμού ώστε αφενός να διαγνωστούν οι οφειλές του ΑΕ κόσμου σε άλλους λαούς και αφετέρου η συμβολή του στη διαμόρφωση του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού και τη θεμελίωση του δυτικοευρωπαϊκού (διαπολιτισμική προσέγγιση)

• Θεωρώντας το μάθημα ως μέσο αγωγής με εθνικό και συχνά φρονηματιστικό χαρακτήρα (εθνοκεντρική προσέγγιση)

Διδασκαλία Αρχαίων Ελληνικών και ΤΠΕΓιατί;

Αρχαία Ελληνικά: αντί παροχής γνώσεων και απομνημόνευση,ενεργητική- κριτική μάθηση και γόνιμη διαχείριση της γνώσης(δημιουργική σύνθεση αρχαίου και σύγχρονου κόσμου, σύγκρισηγλώσσας, κοινωνιών, ανθρώπινης εμπειρίας, πολύπλευρηευαισθητοποίηση.

Ωφέλειες από τη χρήση των ΤΠΕ

• Την ανάπτυξη δεξιοτήτων για αναζήτηση πληροφοριών

• Την κριτική επεξεργασία και συνθετική παρουσίαση τωνδεδομένων που συλλέγονται

• Τη χρήση πολυτροπικών κειμένων και ποικίλων σημειωτικώνπόρων

• Την πραγμάτευση ενός θέματος από διαφορετικές οπτικές

• Τον πειραματισμό κατά το γράψιμο

• Την παραστατικότητα στην παρουσίαση

• Τη συνεργατική μάθηση και την ανάπτυξη πρωτοβουλιών εντός τηςομάδας

Παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη:

Όχι στην εκμάθηση μεμονωμένων τύπων γραμμ/κής και συντ/κού

Όχι στις μεμονωμένες ενότητες και τα αποσπάσματα

Όχι εκμάθηση γλωσσικών τύπων, αλλά ολική κατανόηση τουκειμένου για ανάδειξη τυπολογίας (λεξιλογικά, σημασιολογικά,συντακτικά, υφολογικά, ιδεολογικά, γραμματολογικά κλπ)

Χρήσιμο υποστηρικτικό υλικό για τα Αρχ. Ελλ., που παρέχουν οι ΤΠΕa. Τα ανοιχτά διερευνητικά περιβάλλοντα (σώματα κειμένων για

αναζήτηση λέξεων και δημιουργία συμφραστικών πινάκων)

για διερευνητική διδασκαλία της ΑΕ γλώσσας ώστε να επιτευχθεί:

Εξοικείωση με γλωσσικά φαινόμενα και συντακτικέςδομές στο πλαίσιο των κειμένων, όπου γίνεται κατανοητήη λειτουργία τους χωρίς ορολογίες (υποκ. αντικ. κλπ)

Γνωριμία με ποικίλες δυνατότητες έκφρασης καιδιαφορετικές σηματοδοτήσεις

Συνειδητοποίηση λειτουργίας λέξεων στον συνταγματικόκαι παραδειγματικό άξονα

Διερεύνηση κατασκευαστικών δομών (ετυμολογία-παραγωγή- σημασία)

b. Τα λογισμικά επεξεργασίας κειμένου

Επιτρέπουν σύνταξη διαγραμμάτων, όπου αναδεικνύονται τα θεματικά κέντρα,τα πρόσωπα, ο χώρος, ο χρόνος, η διαδοχή των γεγονότων, σχέσεις αιτίου –αιτιατού κλπ.

Δίνουν δυνατότητα αναδόμησης ενός κειμένου με αντικαταστάσεις λέξεων ήφράσεων στον συνταγματικό και παραδειγματικό άξονα και εν γένειαναδεικνύουν τους εκφραστικούς κώδικές του

c. Τα λογισμικά πρακτικής και εξάσκησης

Χρησιμοποιούνται υποστηρικτικά για αφομοίωση τύπωνκαι δομών του ΑΕ λόγου και παροχή αυτονομίας στηνεξάσκηση και μάθηση

d. Οι αρχαιογνωστικοί δικτυακοί τόποι (που περιέχουν σώματακειμένων και μεταφράσεων, λεξικά γλωσσικά, εγχειρίδια γραμ/κής

και συντ/κού, γραμματολογικά, εικονιστικό υλικό, χάρτες κλπ)

Διευκολύνουν τη γλωσσική διερεύνηση κάθε είδους

Παρέχουν δυνατότητα εξοικείωσης με λεξικά, εγχειρίδια κλπ

Διευρύνουν το γνωστικό υπόβαθρο με τη δυνατότητα αναζήτησηςκαι κριτικής επεξεργασίας πραγματολογικών καιγραμματολογικών πληροφοριών

e. Τα ανοιχτά διερευνητικά περιβάλλοντα (σώματα

κειμένων και λεξικά που διευκολύνουν τη συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ μέσω της ΝΕ)

Ειδικότερα, επιτρέπουν:

Τη συνειδητοποίηση της εξέλιξης της ελλ. Γλώσσας

Την προσπέλαση φαινομένων της ΑΕ μέσα απόπαραλληλισμούς με τη ΝΕ, προσέγγιση τουαγνώστου από τα γνωστά

Την κατανόηση ομοιοτήτων και διαφορών ΑΕ καιΝΕ, του συνθετικού χαρακτήρα της ΑΕ και τουαναλυτικού της ΝΕ

Τη διερεύνηση της πολυσημίας των λέξεων συγχρονικά τε καιδιαχρονικά

Τη συνειδητοποίηση μέσω της αναγνώρισης λέξεων δανείων τωνμηχανισμών επαφής μεταξύ λαών (ρόλος επιστημονικούλεξιλογίου)

b. Στρατηγικές ως προςτην Αρχαία Ελληνική γραμματεία και τον πολιτισμό

Αναγκαία μια ολιστική αναγνωστική διαδικασία

Προκρίνονται η κειμενική, διακειμενική και διαθεματική προσέγγιση

Επιλέγονται στοιχεία που μπορούν να ενταχθούν σε ένα αναγνωρίσιμο συγχρονικό πλαίσιο

Αναδεικνύεται το κοινό βιωματικό υπόστρωμα συγγραφέα και μαθητή (ανθρώπινες αντιδράσεις, ψυχικές διαθέσεις και συμπεριφορές)

Προβάλλεται η διαλεκτική σχέση γραμματειακού έργου-κοινωνίας

Χρήσιμο υποστηρικτικό υλικό σχετικό με τα ΑΕ και τον πολιτισμό

a. Οι αρχαιογνωστικοί δικτυακοί τόποι (που περιέχουν σώματα ΑΕ κειμένων, μεταφράσεων και μελετών)

Ευνοούν την αναγνωστική διαδικασία λειτουργώντας σαν ψηφιακές βιβλιοθηκες και παρέχουν:

Ποικιλία γραμματειακών ΑΕ κειμένων για διαχρονική μελέτη

Ολόκληρα κείμενα και μεταφράσεις

Ερμηνευτικό υλικό, σχόλια και προσεγγίσεις (παύει η «αυθεντία»)

Νεότερα λογοτεχνήματα που διαλέγονται με την παράδοση (κάθε κείμενο λειτουργεί ανάλογα με το πλαίσιο όπου ανήκει

Ποικίλα σύγχρονα κείμενα που επιτρέπουν συγκρίσεις με τα ΑΕ

b. Οι αρχαιογνωστικοί δικτυακοί τόποι (που περιέχουν

σώματα ΑΕ κειμένων και ΝΕ μεταφράσεων)

Αναδεικνύουν τη μεταφραστική εργασία (ως εργαλείο και τόπος συνάντησης συγγραφέα- μεταφραστή.

Επιτρέπουν την εκμετάλλευση δόκιμων μεταφράσεων και παρέχουν τη δυνατότητα σύγκρισης μεταξύ τους

Ευνοούν την ερμηνεία και

Τη συγκριτική μελέτη λεξιλογίου και δομών της ΑΕ γλώσσας και της ΝΕ

Ευνοούν και τη συνθετική εργασία ομάδων με δικές τους μεταφραστικές προτάσεις

Κριτική δημοσιευμένων μτφ/σεων

c. Τα διάφορα λογισμικά και πολυμέσα αλλά και το διαδίκτυο γενικώς

Ευνοούν

Την παράλληλη προσέγγιση ΑΕ έργων και τέχνης (κοινές αναπαραστάσεις της πραγματικότητας)

Ανασύνθεση και προσομοίωση κυρίως της δραματικής τέχνης

Τη διαθεματική προσέγγιση της πραγματικότητας

Την αναδρομή σε άλλους πολιτισμούς και κώδικες (εξελικτική πορεία της ανθρώπινης σκέψης)

Τη σχετικότητα της (ιστορικής) αλήθειας

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/index.html

• http://epigraphy.packhum.org/inscriptions/όλες οι σωζόμενες ελληνικές και ρωμαϊκές επιγραφές

• http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers1.aspx

Παιχνίδια και δραστηριότητες στο Βρετανικό Μουσείο

• http://agathe.gr/ Αρχαία Αγορά

• http://theogonia.gr/ αρχαίοι μύθοι

• http://akwn.net/ ειδήσεις στα αρχαία

• http://users.sch.gr/ipap/ Ελληνικός πολιτισμός : Γιάννης Παπαθανασίου

• http://sek.edu.gr/ σώματα ελληνικών κειμένων

• http://odysseus.culture.gr/

Πολιτιστικός χάρτης αρχαίας Ελλάδας

http://www.netschoolbook.gr/eyliko/theatre-img/th-map.html

Θεατρικές εγκαταστάσεις

http://www.tlg.uci.edu/

Θησαυρός της ελληνικής γλώσσας

• http://www.didaskalia.net/studyarea/introtoancienttheatre.html

Αγγλικό site για αρχαίο θέατρο

http://3d.ime.gr/ τρισδιάστατες αναπαραστάσεις ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού

• http://theatremuseum.gr/antigoni/index.php

Θεατρικό μουσείο- Αντιγόνη

http://www.n-t.gr/ Εθνικό θέατρο

http://www.ntng.gr/ Κρατικό θέατρο Βορείου Ελλάδος

• http://www.oeaw.ac.at/kal/agm/ αρχαία ελληνική μουσική

• http://alpheios.net/ Αλφειός λεξικά και σώματα κειμένων και http://alpheios.net/content/enabling-alpheios (δουλεύει μόνο με firefox)

• http://www.mikrosapoplous.gr/ Σώματα κειμένων

• http://hodoi.fltr.ucl.ac.be/ Hodoi Electrinikai

• http://www.aesopfables.com/ μύθοι Αισώπου

• http://www.perseus.tufts.edu/hopper/

• http://www.xanthi.ilsp.gr/ethek/ Εθεκ

• http://hnc.ilsp.gr/ Εθνικός Θησαυρός τη γλώσσας του Ινστιτούτου Επεξεργασίας Λόγου

• http://www.gottwein.de/ γερμανική γραμματική και λεξικό