Компаний өгөөж, эрсдэл удирдлага

Гансамбуу.ТМягмарсүрэн.Д

Тэмүүлэн.Х

Компаний үнэ цэнэ, өгөөж, эрсдэл

Хувь нийлүүлэгчдийн ашиг сонирхол

Компаний үнэ цэнэ

Бусад хүчин зүйлс тогтмол байхад өгөөж өсвөл эерэг нөлөөтэй, эрсдэл өсвөл сөрөг нөлөөтэй

Өгөөж

Хөрөнгө оруулалтын үр дүн.

Kt - t хугацааны турш дахь бодит өгөөж Pt - t хугацааны эцэс дэх активын үнэPt-1- t хугацааны эхэн дэх активын үнэC - t хугацааны турш орж ирсэн МУ

Бодлого 1

“Мана” компани автомат тоглоомын үйлчилгээ эрхэлдэг ба 2 тоглоомын машинтай. 2006 оны 1 сараас үйл ажиллагаа явуулж эхэлсэн. А машиныг жилийн өмнө 16 сая ₮-өөр, Б машиныг 20 сая ₮-өөр худалдаж авсан. 2007 оны 1 сарын байдлаар А машинаас орж ирсэн ЦМУ 2 640 000₮, Б машинаас орж ирсэн ЦМУ 1 360 000₮ байсан ба энэ үед зах зээл дээр А машин 15,5 сая ₮, Б машин 23 сая ₮. Машин тус бүрийн жилийн өгөөжийг тооц.

Бодолт

Эрсдэл

Алдагдал хүлээж болзошгүй байдал

Хөрөнгө оруулалттай холбоотой эрсдэлүүд

1. Ашиг алдагдах эрсдэлүүд• Ямар нэг арга хэмжээг авч хэрэгжүүлээгүйгээс

(жишээ нь даатгуулаагүй, хөрөнгө оруулалт хийгдээгүй зэргээс) болж шууд бус санхүүгийн хохирол амсахыг хэлнэ.

2. Орлого буурах эрсдэл • Портфелийн хөрөнгө оруулалт хийх болон

хадгаламж, зээлийн үйл ажиллагааны явцад хүү,ноогдол ашгийн хэмжээ буурсны үр дүнд орлого буурах эрсдэл юм.

Хүүний эрсдэл Зээлийн эрсдэл

3. Санхүүгийн шууд алдагдлын эрсдэл

Биржийн эрсдэл(арилжааны хэлцлийн төлбөр гүйцэтгээгүйгээс үүсэх эрсдэл )

Сонголтын эрсдэл (хөрөнгө оруулалтын аргыг түүнчлэн хөрөнгө оруулалтын багцыг бүрдүүлэхдээ төрлийн буруу сонгосноос үүсэх эрсдэл)

Дампуурлын эрсдэл (хөрөнгө оруулалтын аргаа буруу сонгосноос,өөрийн капиталаа алдсанаас, авсан үүргээ биелүүлэх чадваргүй болсноос үүсэх аюул )

Зээлийн эрсдэл

Мөнгөний худалдан авах чадвартай холбогдсон эрсдэлүүд

• Инфляцийн эрсдэл( үнийн өсөлт түүний худалдан авах чадварын бууралттай холбоотой эрсдэл)

• Валютын эрсдэл (үйл ажиллагааг явуулахад нэг орны валютын ханштай нөгөө орныхтой харьцуулахад өөрчлөгдсөнтэй холбоотойгоор валютын алдагдал хүлээх аюул)

• Хөрвөх чадварын эрсдэл ( үнэт цаас буюу бусад таваарыг борлуулахад тэдгээрийн чанарын үнэлгээ ба хэрэглээний өртөг өөрчлөгдсөнөөс гарч болзошгүй алдагдалтай холбоотой эрсдэл)

Эрсдэлийн мененжментийн үндсэн зарчим

Өөрийн капиталын боломжоос илүүгээр эрсдэл хийж болохгүй

Эрсдэлийн үр дагаварыг тооцоолох хэрэгтэйБага зүйлийн төлөө их зүйлээр эрсдэл хийж

болохгүйЯмар нэг эргэлзээгүй болсны дараа л шийдвэр

гаргахЭргэлзээ тээнэгэлзээ байгаа бол сөрөг шийдвэр

гарганаЦорын ганц шийдвэр байдаг гэж бодож болохгүй

Санхүүгийн менежер эрсдэл бүхий ХО шийдвэр гаргахдаа анхаарах зүйлс

Тухайн эрсдэлээр хүлээх алдагдлын хамгийн их болзошгүй хэмжээг тодорхойлохТүүнийг оруулж байгаа капиталынхаа хэмжээтэй харьцуулахТүүнийг өөрийн санхүүгийн бүх нөөцтэй харьцуулж , энэ капиталыг алдсанаар хөрөнгө оруулагч ямар байдалд хүрч болзошгүйг тооцоолох

Эрсдэлийн түвшинг бууруулахад хамгийн их дэлгэрсэн аргууд

• Диверсификаци хийх буюу эрсдэлийг тараан байршуулах• Сонголт ба үр дүнгийн тухай нэмэлт мэдээлэл авах• Лимит тогтоох• Өөрийгөө даатгах• Бусдад даатгуулах• Валютын эрсдэлээс даатгуулах• Үнийн эрсдлээс даатгуулах • Хоорондоо холбоотой салбарын үйл ажиллагаанд тавих

хяналтыг авах• Компаний тусгай сангийн ашиглалтыг бүртгэх, үнэлэх

Нийт эрсдэл

1. Диверсификаци хийж бууруулах боломжтой.

2. Диверсификациар бууруулах боломжгүй эрсдэл

Диверсификаци хийх боломжтой эрсдэл

• Зах зээлийн бус эрсдэл• Системийн бус эрсдэл гэж тодорхойлдог. • Хөрөнгөө олон төрөлд тараан байршуулах

замаар эрсдэлийг бууруулдаг. Компаний дотоод хүчин зүйлээс болдог.

• Тухайлбал : өрсөлдөөн, ажил эрхлэлт , түүхий эд материалын хомсдол

Диверсификациар бууруулах боломжгүй эрсдэл

•Мөн зах зээлийн эрсдэл, системийн эрсдэл гэдэг.•Нийт эдийн засгийн хүрээнд тохиолдож, бүх компаний үйл ажиллагаанд нөлөөлдөг эрсдлүүд орно.•Тухайлбал: дайн, инфляци, улс хоорондыг зөрчилдөөн, улс төрийн тогтворгүй байдал зэргээс бий болдог эрсдэл.

Эрсдлийг тооцох

1. Хэлбэлзлийн цар хүрээ2. Магадлал3. Хүлээгдэж буй өгөөж4. Стандарт хазайлт5. Тархалтын муруй

Жишээ

“Оюу” компани А ба Б гэсэн хөрөнгө оруулалтын хоёр төслийн аль нэгийг сонгох боломжтой.

Төсөл А Б

Анхны хөрөнгө оруулалт

1 000 000 1 000 000

Жилийн өгөөж Хамгийн бага Дундаж Хамгийн өндөр

13%15%17%

7%15%23%

Хэлбэлзлийн цар хүрээ

А: 17%-13%=4%

Б: 23%-7%=16%

Хэдий Б-с олж болох өгөөжийн хэмжээ их боловч А нь эрсдэл багатай.

Магадлал

7% 15% 23%0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

А төсөл

Магадлал

7% 15% 23%0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Б төсөл

Магадлал

Хүлээгдэж буй өгөөж

Эрсдлээс шалтгаалан өгөөжийн боломжит хэд хэдэн утга гарч байгаа тохиолдолд тооцдог өгөөж юм.

ER-хүлээгдэж буй өгөөж

K-өгөөжийн тухайн магадлалын утга

P-тохиолдох магадлал

и- боломжит утгуудын тоо

Жишээ

“Оюу ”компаний жишээг дахин авч үзье. А төсөл

тохиолдол Өгөөж Тохиолдох магадлал

Жигнэсэн өгөөж

Хамгийн бага 13% 0.25 3.25%

Дундаж 15% 0.5 7.5%

Хамгийн өндөр 17% 0.25 4.5%

Хүлээгдэж буй өгөөж 15%

Б төсөл

Өгөөж Тохиолдох магадлал

Жигнэсэн өгөөж

Хамгийн бага 7% 0.25 1.75

Дундаж 15% 0.5 7.5

Хамгийн өндөр

23% 0.25 5.75

Хүлээгдэж буй өгөөж 15%

Стандарт хазайлт

Хүлээгдэж буй өгөөжийн тархалтыг илэрхийлнэ.

K-тохиолдлын өгөөжийн утгаER-хүлээгдэж буй өгөөж

А төсөл

K ER ER-K (ER-K)2 P P(ER-K)2

1 13% 15% 2% 4 0.25 1%

2 15% 15% 0 0 0.5 0

3 17% 15% -2 4 0.25 1

СТАНДАРТ ХАЗАЙЛТЫН КВАДРАТ 2

Б төслийн өгөөжийн тархалт их, эрсдэл өндөр байна.

Б төсөлK ER ER-K (ER-K)2 P P(ER-K)2

1 7% 15% 8 64 0.25 16%

2 15 15 0 0 0.5 0

3 23% 15% -8 64 0.25 16%

Стандарт хазайлтын квадрат 32%

Магадлалын тархалтын муруй

магадлал 68% 95% 99% өгөөж ER Магадлалын хэвийн тархалтын үед нийт боломжит

утгын 68% нь стандарт хазайлтын +1,-1 утгын хооронд оршино

А ХО-ын төслийн ER=15%, SD=1.41%

• 68% нь 15-1.41=13.59% ба 15+1.41=16.41%-ийн хооронд оршино.

• 95% нь 15-2*1.41=12.18 ба 15+2*1.41=17.41`–ийн хооронд

• 99% нь 15-3*1.41=10.77ба 15+3*1.41=19.23% –ийн хооронд байна.

Б ХО-ын төслийн ER=15%,SD=5.66%

Б хөрөнгө оруулалтын төслийн өгөөжийн боломжит утга

• 68% нь 9.34% ба 20.66%-ийн хооронд • 95% нь 3.68% ба 26.32%-ийн хооронд • 99% нь -1.98% ба 31.98%-ийн хооронд

байна гэсэн үг

Хазайлтын коффициент

CV-хазайлтын коффициентSD- стандарт хазайлтER- хүлээгдэж буй өгөөж

Хазайлтын коффициент өндөр байна гэдэг нь 1 хувийн өгөөжийн хэлбэлзэл өндөр байна гэсэн үг юм.

Багцын эрсдэл

Компаний нийт хөрөнгийг нэгэн бүхэлд нь нэгэн багц гэж үзэж болно.

Багцын өгөөж ба стандарт хазайлт

• Багцын өгөөжийг багцад орж буй хөрөнгө бүрийн өгөөжүүдийн жигнэсэн дунджаар тооцно.

• W-багцад орж буй j- активийн багцад эзлэх хувийн жин

• K-активийн өгөөж

• Багцын эрсдлийн түвшинг багцын хүлээгдэж буй өгөөжийн стандарт хазайлтаар хэмжинэ. И тооны активийн хувьд стандарт хазайлт нь:

- i ба j активийн корреляцийн коффициент

• Эдгээр томьёонд үндэслээд 2 төрлийн активаас бүрдсэн багцын стандарт хазайлтын томьёо:

жишээ

• А ба Б хоёр үнэт цаасаар багц бүрдүүлсэн.А ҮЦ –ы багцад эзлэх хувийн жин 60%, Б- ҮЦы багцад эзлэх хувийн жин 40%, А ҮЦ ны SD=0.1 ,Б ҮЦ –ы SD=0.16 ,Аба Б ҮЦ –ы корреляцийн коффициент 0.5 бол багцын стандарт хазайлтыг тооцож ол

Бодолт

Жишээнүүдийг нь хүүхдүүдээс асуух асуулт болгож оноогоо өгхөөр боллоо шүү