روش تحقیقامیری مجتبی

مقدمه•اساسی • مفاهیمموضوع • انتخابمسأله • بیانتحقیق • پیشینه بررسیفرضیات ) (• و سواالت ، اهداف تحقیق های گزارهها • آن سنجش مقياس و متغيرها كردن مشخصگيري • اندازه ابزار تعييننمونه • حجم و نمونه ، بررسي مورد جامعه كردن مشخصتحقيق • روش انتخابها • داده آوري گردها • داده تلخيص و تنظيمگيري • نتيجه و ها داده تحليلها • يافته اشاعه و گزارش تدوين

مطالب فهرست

مقدمهمقدمه

موضوع طرح از هدفروش به مربوط مباحث طرح از هدف

علمی تحقیق روش با شدن آشناپژوهش و پایه تحقیق بر که است

توان می مهارتهای آن و دانش برطرح یک تدوین مراحل به مربوط

تحلیل چگونگی و اجرا نحوه ، تحقیقیافت تسلط آن از حاصل های . داده

؛ • دار صالحیت مقام به استناد؛ • حسی ادراکات و حسهنری • و خیالی شناخت؛ ) ( • علمی روش علمی تحقیقات؛ • خردمندانه های شیوه و خرد و عقلسیر • و نفس تهذیب بر مبتنی های شیوه و دل

؛ سلوک وپیامبران؛ • به الهی وحی و دین

شناخت منابع

كيفيتتحصيل

محصولشناخت

نوع شناخ

ت

موضوعشناخت

روش ابزار عالم ) نظام)

مرتبه

حضوريا يغير

اكتسابي

حصولييا

اكتسابي

و دينمذهب

وحياني

خداوند ) الله)

وحي پيامبران

غيب1

و اخالقعرفان

اشراقي

وجود مطلق

تهذيب نفس

دل الهوت2

فلسفه ،

رياضيات

عقلي مطلق وجود

استدالو لبرهان

عقل جبروت 3

هنر هنري صورت تخيل خيال مثالملكو( )ت

4

علوم تجربي

تجربي

ماده + صورت

تجربه حس طبيعت

) ملك (

5

روش و شناسي شناخت ، شناسي انسان ، شناسي هستي رابطهاسالم معرفتي نظام در شناسي

معرفتی های حوزههای نقشه مانند معرفتی های حوزه

که مناطق جغرافیایی وضعیترا یکدیگر با آنها رابطه و مختلف

دهند می تفاوت نشان این با ؛ هستندبر عالوه و که ها پدیده توصیف

آنها بین روابطرا ها پدیده این آورنده وجود به عوامل

در آنها تحول چگونگی و کرده تبیینکنند می بینی پیش نیز را . آینده

های حوزه قلمرو در شناخت فایده معرفتی

دانش حوزه یک قلمرو در شناخت به دستیابی باتوان) ( می علمی روش به بویژه :

؛ پرداcخت ها پدیده توصیف به ؛ کرد بینی پیش را رخدادها ؛ شناخت را رخدادها و ها پدیده کنترل و تغییر نحوه

. دریافت را آنها میان روابط مجموعه

علمی روش ماهیتشرایطی شناخت برای تحقیق ، علمی روش

رخ خاصی پدیده شرایط آن تحت که استشرایطی کردن مشخص همچنین و دهد می

داد نخواهد رخ پدیده شرایط آن تحت .که

علمی تحقیقات در اصلی پرسش این بر بناکه : است رخ این پدیده شرایطی چه تحت

وجود به را شرایط آن اگر که دهد می؟ داد خواهد رخ پدیده بیاوریم

صحت بنای زیر خاص شرایطعلمی قوانین

خاص شرایط در علمcی اصcول و قوانیcنصحت بنای زیcر شرایcط ایcن و دارنcد اعتبار

آنهاست . مثال :

آن اصcلی شرط کcه cامcاجس آزاد سcقوط قانونکه : است این

بر زمین جاذبcه بجcز دیگری cنیروی هیچگونcهصورت ایcن غیcر در زیرا ؛ باشcد نشده وارد cمcجسبجز نیرویcی تأثیcر تحcت جسcم سcقوط سcرعت

. cگرفت خواهد قرار زمین جاذبه

خاص شرایط آوردن فراهماجتماعی و طبیعی علوم در

علوم در خاص شرایط آوردن فراهمبا مقایسه در طبیعی

پذیرتر امکان اجتماعی و انسانی علومتراست .وساده

اساسی مفاهیم

علم فلسفه• cنوعی علم شناسی فلسفه که معیار به است

و تحلیل cعلمی های نظریه و مفcاهیم آن کمکشوند می به تشریح دادن پاسخ دcنبال به و

است : زیر پرسشهای

؟ - چیست علمی تحقیق ویژگیهای؟ - چیست صحیح علمی تبیین یک شرایطعلوم - با طبیعی علوم روشهای تفاوت

؟ چیست اجتماعی

شناسی شناختاست چيز دو بر مبتنی : شناخت

مي • دانش را چيزی چه اينكه و دانش تعريف؛ دانيم

شناسی ) ( شناخت حوزه

دانيم . • مي چگونه اينكه و دانش كسب فرايندشناسی ) ( روش حوزه

شناسی شناخت• ، شناسcی شناخcت از شناخت منظور و درك

دانش اعتبار و ماهيت ، است .ريشه

در • دانش آوردن فراهcم پcي در شناسcی شناخcترا آن رو ايcن از ؛ اسcت دانcش خود بcا رابطcه

دانش اند .تئوری ناميده

ايجاد • در استدالل نقcش ماننcد موضوعاتcیآمدن پديد در حسcی ادراكات نقcش دانcش،

، دانcش دانcش بودن انواع غلط يcا درسcت وشمار به شناسcانه شناخcت موضوعات دانcش

آيند . می

شناسDي • روش از و منظور دانستن چگونگDي است .دستيابي به دانش

دسDتیابی بDه دانDش از طریDق گردآوری داده هافراینDد •را روش شناسی ) شواهDد ( و تبدیDل آنهDا بDه یافتDه هDا

می نامند .

و • انساني علوم در غرب جديDد تاريDخ تمامDي علوم در شناسي روش ديدگاه دو تقابDل اجتماعDي عنوان به آنهDا از توان مDي كلDي طور بDه كDه اسDت

بDا ديدگاه اثبات گرايDي تناسب دارد كDه روشهاي تDبييني كDه غيDر اثبات گراسDت و و منقDد آDن به روش تفهمDيو

شمار مي آيد نام برد .

شناسی روش

تحقيق روش و تحقيقتحقيق : روش تعريف

كردن مشخص براي منظم جستجوي فرايند

ناشناخته ) ( شناختن نامعين موقعيت يك

مراحل اجراي يك طرح تحقيق علمي

انتخاب موضوع تحقیق -1

- پيشينه تحقيق 3 - بيان مساله 2

- بيان گزاره هاي تحقیق )هدف / فرضيه / سوال ها ( 4- مشخص كردن متغيرها و مقياس سنجش آن ها 5

- تعيين ابزار اندازه گيري 6- مشخص كردن جامعه مورد بررسي ، نمونه و حجم نمونه 7

- انتخاب روش تحقيق 8- گرد آوري داده ها 9

- تنظيم و تلخيص داده ها 10- تحليل داده ها و نتيجه گيري 11

- تدوين گزارش و اشاعه يافته ها 12

موضوع انتخاباز عبارتند شود می انتخاب که موضوعی ويژگيهاي

: ؛ • بودن پژوهشگر عالقه مورد؛ • پذیربودن گیری) پژوهش اندازه قابل ،غیر کلی ، ارزشی موضوعات

و ... ( ؛ • داشتن اولویت و فرهنگی) اهمیت ، اقتصادی ، اجتماعی نظر از

و ... ( ؛ • پژوهشگربودن توان در؛ • بودن نو و بدیع؛ • بودن صرفه به مقرون؛ • اطالعاتی منابع به دسترسی؛ • مادی منابع به دسترسی

موضوع انتخاب

؛ • شویم می مواجه آن با محيط در كه مسائلي

وجود • مختلف هاي زمينه در كه مدلهایی و تئوريها؛ دارد

مديريت، • اقتصادي، اجتماعي، مختلف موضوعاتگونه هيچ هنوز كه ديگر زمينه دهها و بانكداري

. است نشده انجام آنها درباره تحقيقي

؛ • ديگران آثار مطالعه

كنيم؟ انتخاب را تحقيق موضوع چگونه

مسأله بيانكند : مي منتقل را زير اطالعات مسأله خوب بيان يك

؛ • آن ابعاد و مسأله تشریح و توضیحمسأله • مسأله) ( اهميت انتخاب داليل و مطالعه ؛ منطق؛ • مسأله تخصصی حوزه؛ • آنها نتايج و قبلی تحقيقات چگونگیآن ) • حل روش ؛ تحقيق های يافته و نتايج ارايه چارچوب

است؟ ( چگونه؛ • داشت خواهد ناپذیری جبران عواقب چه نشود حل اگر؛ • دارد وجود آن مورد در حدسی و گمان چه

مسأله بيان

يكي كه دارد اهميت زماني تحقيق مسأله يك

باشد : دارا را زير ويژگيهای از

دانش ) • خاص زcمينه يك در دانش آورcدن فراهم؛ ( افزايی

؛ • مدل يا نظريه يك تدوين به كمك؛ ) ( • بيرونی cاعتبار افزايش قبلی تحقيقات cتعميم؛ • تحقيق شناسي روش پيشبردحل • يا روز مهم مسائل از برخی ساختن روشن

؛ جامعه مشكالت cاز برخی

مسأله داشتن اهمیت دالیل

نموداري روش هاي • شناسcايي عوامcل ايجاد كننده

كه مسأله عبارتند از:ت يشبكه عل • نمودار استخوان ماهي • نمودار شش كلمه اي •

مساله تحليل و تجزيه

آموزش نقشدر

کيفي ارتقاءکارکنان

آموزش زمان

فراگيران

سدري

ت هطريق

ي

شوز

آمت

انامک

ا

مدرسين آموزش مدت

ي

اهرف

تانا

مکا

خوابگاه•تغذيه •فوق •

برنامه•....

سن •جنس •رسته •

شغلتحصيالت ••....

سخنراني •بحث •

گروهينمايش ••...

کالسها•و • سمعي

بصريجزوات••....

آموزش نمکا

ساکنين

امکلنات

رفاهي

نحوه تغذيه

عوامل جمعيت شناسي

مسافتا ت

دانشگاه

نوع مديري

ت

رضايت از

خوابگاه دانشجو

يي

شش کلمه استفهام

کي ؟•when?

?who که ؟ •کجا ؟ •

where?

چگونه؟ •How?

چي؟ •what?

چرا ؟ •why?

تحقيق : پيشينه بررسی تعريف

در موجود دانش ونقcد بررسcیبرای پژوهش مورد موضوع بارهو مسأله بيان بcه كردن كمcك

با تحقيcق های يافتcه دادن ارتباطقبلی نتايج

تحقيق پيشينه بررسی

مسأله :• تحديد و موضوعات تعريف شناخت؛ مسأله كردن محدود و فرعي و اصلي

چارچوب • در تحقيق هاي يافته دادن قرار؛ قبلي تحقيقات

دقيق :• گيري اندازه ابزارهاي و روشها انتخاب؛ قبلي تحقيقات انجام روشهاي با آشنايي

؛ • قبلي شده انجام تحقيقات به بردن پي؛ • تكراري تحقيقات و كاري دوباره از اجتناب

پيشينه بررسی از هدفتحقيق

تحقيق : پيشينه بررسي براي اطالعاتي منابع

شامل ( ) ( : اول دست اصلي منابع الف

يا • محقق ، پرداز نظريه هاي نوشته و مطالعات؛ واقعه يك زنده شاهد

نظامهاي • يا ها مجله در شده منتشر تجربي مطالعات؛ اطالعات بازيافت

؛ • انديشمندانه و خردورزانه نگاريهاي تك؛ • تحقيقي گزارشهاي؛ • تحصيلي هاي نامه پايان

تحقيق پيشينه بررسی

شامل ( ) ( : دوم دست فرعي منابع بشامل : قبلي تجربي و نظري ادبيات تركيب

كتابها•و • المعارفها دايره در شده منتشcر مقاالت

؛ مجالت در اصلي تحقيقات هاي شده خالصcهبرميگردد • اول دست منابcع بcه كcه درسcي متون

؛ بخشد مي وحدت آنها به و

تحقيق پيشينه بررسی

اجتماعي : و انساني علوم در يافته انتشار منابعها :• ؛ نمايه اجتماعي و انساني علوم مجالت از برخي مندرجات فهرست

•: هcا نامcه پايان سcال چكيده از نشريcه سوي 1368ايcن از فصcلنامه صcورت بcه ( موضوع پنج در ؛ ميشود منتشcر ايران عتمcي مدارك و اطالعات مركcزو مهندسي و فنcي ، پزشكcي ، پايcه علوم ، انسcاني علوم و ادبيات

كشاورزي (

كشور :• از خارج ايراني التحصيالن فارغ هاي نامه پايان فصلنامه چكيده اينعلوم ) ؛ شود مي منتشcر cايران علمcي مدارك و اطالعات مركcز سcوي از هcم

فني ، هنر (–پزشكي و انساني ، كشاورزي ، پايه علوم ، مهندسي

هفته :• مي كتاب منتشر اسالمي ارشاد و فرهنگ وزارت سوي از نشريه اينچاپ كشور در هفته هcر كcه اسcت كتابهايcي موضوعcي فهرسcت شامcل و شود

شود . مي

تحقيق پيشينه بررسی

ها • واژه کلید بررسی

کلید • به مربوط مدارک و اسناد به بردن پیها واژه

معتبر • مدارک و اسناد انتخاب

برداری • یادداشت و مطالعه

پيشينه بررسی چگونگیتحقيق

1

مشخDص كردن توصيف گرها )واژه ها يا عبارات كليدي ( مرتبط با مساله

2

: مشخDص كردن منابع از قبيل نمايه ها ، چكيده نامه ها يا

4

جايابي نسخه مقاله ها يا گزارشها براي بررسي

3

مشخص كردن عناوين مقاله ها يا گزارشهاي بالقوه مربوط

6

طبقه بندي مقاله ها يا گرارشها بر حسب موضوع يا اهميت )اختياري (

5

حذف مقاله يا گزارشهاي نامربوط

7

تهيه چكيده يا خالصه از گزارشهاي مربوط

8

تهيه يك كتاب شناسي كامل9

تهيه مقاله ها يا گزارش هاي منتخب

10

تدوين چارچوب نظري تحقيق

پیشینه بررسی فرایندتحقیق

؛ • تاریخچه

؛ • داخل در شده انجام پژوهشهای

؛ • کشور از خارج در شده انجام پژوهشهای

؛ • تحقيقات اين نظری یا تجربی چهارچوب

؛ • مآخذ و منابع

تحقيق پيشينه تدوین چگونگی

: هدف تحقیق • دهنده هدف پژوهشگر نشان به قصد که است

قابل عینی های مشاهده طریق از و عملیاتی صورت؛ است دستیابی

کلی • به هدف مسأله ابعاد به توجه با توان می راجزیی ؛ اهداف کرد تبدیل

هدف برای • از بیان کنشی بایستی کرد . افعال استفاده

تحقیق های گزارهسواالت ( اهداف ) و فرضیات ،

cندcا گcونه سه cتحقیق : سواcالت؛ • توصیفی

؛ • ای رابطه

؛ • تفاوتی

تحقیق های گزارهفرضیات (سواالت، اهداف ) و

توصیفی: •می : چه ت کلما از سوالها این در معموال

. ... شود... می استفاده است؟ چگونه چیست؟ : مثالباشد؟چگونه سیاسی مسائل به نسبت آموزان دانش نگرش

؟ استای:رابطه •

. گیرد می قرار نظر مورد متغیر چند یا دو مثال:رابطهوجود تحصیلی خودوپیشرفت مفهوم بین ای رابطه چه

دارد؟•: cتفاوتی

داردوبه سروکار متغیرها سطوح تفاوت با سواالت این ”: تحصیلی پیشرفت بین آیا شود می بیان زیر شکل

ابتدایی پنجم پایه وپسران دارد؟ “ دختران وجود تفاوتینمی بیان دار جهت صورت به هرگز تحقیق سئوال

.شود

تحقیق سوؤاالت

: فرضیهیا دو رابطه باره در بخردانه حدس تحقیق فرضیه

بیان خبری جمله صورت به که است متغیر چنداست انتظار مورد نتایج دهنده نشان و شود .می

: مثال وجود مثبت رابطه تحصیلی پیشرفت و خود مفهوم بین

.داردمتغیر بتوان که است آزمون قابل هنگامی فرضیهوگر کرد گیری اندازه یا بندی رده ، دستکاری را ها

وجود روشی هیچ فرضیه کمی تحلیل برای نه .ندارد

تحقیق های گزارهو) سواالت ، (فرضیاتاهداف

ساخت توان می طریق دو به را : فرضیه

؛ • موضوع با مرتبط تئوریهای پایه بر

تحقیقات • از برخاسته های تجربه؛ ) ( تحقیق پیشینه قبلی

تحقیق فرضیات

است چنین فرضیه : صورت

B پس A اگر

تحقیق فرضیات

باشیم داشته زیر cمثال مانند عبارتی : اگر

کالمی “ تقویت آثار مطcالعه بررسی این هدفاست آموزان دانش کالسی رفتار روی ”.معلم

کرد بازنویسی زیر صورت به را آن توان : می

و “ داده افزایش را خود کالمی مهارتهای معلم اگرآموزان دانش کالسی رفتار پس ، کند تقویت

یابد می ”. بهبود

تحقیق فرضیات

یا دو بین را cمشخصی رابطه تحقیق فرضیهمتغیر چند

مثال . کند می : بیان

دار • معنی و مثبت رابطه ب متغیر و الف متغیر بیندارد . وجود

است .• ب از بهتر الف تدریس روش

گذارد .• می اثر ب روی الف

تحقیق فرضیه

؟ سوال یا فرضیه

مطرح سوال ، فرضیه cجای به حالت دو درشود : می

؛ • باشد متغیره یک cتحقیق

یافته • برای را خاصی جهت نتواند cمحقق؛ کند بینی پیش ها

تحقیق سوؤال یا فرضیه

آماری حسب فرض بر را متغیرها بین رابطهجامعه در) پارامترهای جامعه شاخصهای

بررسی ( مورد متغیرهای با کند .رابطه می بیانبنابر است؛ تحقیق فرضیه خالف همیشه و

فرضیه شود رد آماری فرض اگر اینبالعکس و شود می تأیید . تحقیق

جامعه پارامترهای ، میانگینمهمتریناست رابطه وپراکندگی .

آماری فرض

ارتباط • ب متغیر و الف متغیر بیندارد . وجود مثبت دار معنی

H. : p < . H1: P > . تحقیق ( فرض ( ) فرضیه

) آماریروش • از بهتر الف تدریس روش

است . ب تدریسH.: Ma – Mb = . H1 : Ma – Mb = .( فرضیه

( تحقیقآماری ) ( فرض

فرض و تحقیق فرضیهآماری

مقياس و متغيرها كردن مشخصها آن سنجش

؟ چیست متغیرکمیتی یا مشاهده مورد واحد ویژگی متغیریا دیگر واحد به واحدی از تواند می که است

و کرده تغییر دیگر شرایط به شرایطی ازباشد داشته مختلفی . مقادیر

: مثالتحصیلی پیشرفت آزمون از حاصل نمرهدارد تفاوت دیگر فرد به ازفردی . که

مقياس و متغيرها كردن مشخصآنها سنجش

بررسی اساس بر که متغیرها انتخاب از پساست : شده انجام تحقیق پیشینه

؛ • شود می ارایه متغیرها عملیاتی تعریف

یا • بندی گروه ، گیری اندازه چگونگی باره دردستکاري

؛ شود مي گيري تصميم متغيرها

؛ • شود می مشخص تحقیق فرضیات یا پرسشها

متغیرها انواعمي تقسيم منظر سه از كلي طور به متغيرها

شوند :

منظر • كاركرد از

ماهيت • منظر از

منظر • گيري از اندازه هاي مقياس

كاركرد cاسcاس بر متغیرهcا انواع

؛ : • دستكاري قcابل و وcابسته متغیر بر اثرگذار مستقل متغيير

؛ : • آن از متأثر و مستقل متغيير تابع وcابسته متغيير

؛ : • است دوم نوع مستقل متغيير يك كننده تعديل متغيير

آن : • تغييرات و است پژوهشگر نظارت تحت كنترل متغيير؛ شود مي كنترل

هم : • cحذف قcابل و نيست كنترل قcابل گر مداخله متغييرنهايي تحليل در بايد و دارد وcجود تحقيق فcرايند در اما نيست

. شود لحاظ

بازار در فرآورده کیفیت ميزانسهام قيمت

متغير مستقل متغير وابسته

.

و وابسته متغيرهايمستقل

17

متغيرها دارد اينگونه اقتضايی تأثير وابسته و مستقل متغيرهای ميان رابطه .برووابسته يعني مستقل متغير بين اصوالً كه را اي رابطه سوم متغير اين حضور

. دهد می قرار تأثير تحت دارد وجود

بهره هوشی معدل دانشگاهی

جنسيت

18

اساس بر متغییرها انواعماهیت

کمی :• ؛ متغییرهای فروش ميزان مانند

کیفی :• ؛ متغییرهای رضايتمندی مانند

پیوسته :• ؛ متغییرهای وزن سن، مانند

گسسته :• تعداد متغییرهای فرزند، تعداد مانندآموزشی های دوره

اسمي • ( Nominal scale ( مقياسمتغیر ؛جنسیت مانند

اي • رتبه (Ordinal scale) مقياسمتغیر ؛تحصیالت مانند

نسبتي • دارد؛ ( Rated scale) مقياس صفر مبدأ کهمتغیر فروش مانند ؛ میزان

اي • فاصله صفر Interval scale) (مقياس مبدأ که؛ ندارد

متغیر گرما مانند یا ؛ هوش

انواع متغیرها بر اساس مقياس هاي اندازه گيري

پرسش :

پاسخ :

چيست؟ نظر مورد متغييرهای گيری اندازه معيار كه كند می مشخص عاملی چه

عملياتی تعريف

متغیرها عملیاتی تعریفاست گونه دو : تعریف

مفهومی :• تعریفشناسانده دیگری واژه وسیله به واژه یک

شود . میعملیاتی :• تعریف

مشاهده قابل ویژگیهای اساس بر مفهوم یکیا

شود می شناسانده آن گیری .اندازه

؛ کند می گیری اندازه قابل را آن که است متغییر از تعریفی عملیاتی تعریفسال مثال : به فروش میزان يا سازمان عملکرد

عملیاتی تعریفمتغیرها

به • باید مفهومی تعریف علمی تحقیقات در؛ شود تبدیل عملیاتی تعریف

قرار • وضعیت دو در را متغییر عملیاتی تعاريف: دهد میپذير • اندازهدستکاری ) • قابلیت (آزمايشی

هوش مثال :مفهومی : یا تعریف انتزاعی تفکر توانایی ، یادگیری ظرفیت

؛ فکری فعالیت

عملیاتی : دارد تعریف مي نگه حافظه در كه كلماتي تعداد .

عملیاتی تعریف » یک » که پیشرفت انگیزه مفهوم از خواهیم می

؛ دهیم ارائه عملیاتی تعریف است انتزاعی مفهومخصوصیات یا ابعاد چه که است این سوال حال

پیشرفت برای باالیی انگیزه که ازفردی رفتاری؟ ماست انتظار مورد دارند

. هستند خصوصیاتی چنین دارای احتماالً افرادی چنینکارمدار •متعادل • چالشهای به عالقمنداستراحت • به عالقه بیبازخورد • به عالقمندکارآیی • به نسبت قرار بی

مشاهده •

مدارك • و اسناد

مصاحبه•

پرسشنامه •

آزمون ••) سؤاالت ) سياهه يا اطالعاتی های فرم طريق از ساير

گيری اندازه ابزار تعيين

استفاده از فيشاستفاده از فيشاستفاده از فيشاستفاده از فيشاستفاده از فيشاستفاده از فيشاستفاده از فيشاستفاده از فيش

روش تركيبیروش تركيبی

روش روش آزمونآزمون

روش روش پرسشنامهپرسشنامه

روش روش مصاحبهمصاحبه

روشروش

مشاهمشاهدهده

روش صوتیروش صوتیتصويریتصويری

روشهای روشهای ميدانیميدانی

روشهای روشهای كتابخانه ای كتابخانه ای

روشهای روشهای گردآوری گردآوری اطالعاتاطالعات

روش تركيبیروش تركيبی

تمام • دقیق ضبcط و ثبcت مشاهده از منظورو رفتار یا ویژcه ای حادثcه بروز جوانcب. آزمودنیهاست نام به افرادی یا فرد گفتار

اند :• گونه دو مشاهدات

o ( استفاده مستقیم، غیر نظم بدون و عادی مشاهداتدوم ( دست منابع از

o) ( مستقیم مدون و منظم مشاهدات

مشاهده

معایب:همیشگی • دسترسی امکان عدم

که واقعی موقعیتهای به محققچاره ) است داده رخ آنها در وقایع

) مشاهده کاربرد ، است cمصاحبهحضور همcواره زیرا دارد محدودیت

. نیست ممکن گر مشاهدهگر • مشاهده وجود اوقات از گاهی

شوندگان مشاهده و است فراهممی سوق ویژه رفتاری به را

یک) های شیشه از استفاده دهدسویه(

است • محدود افراد دید حوزهمشاهده) ( = حوزهَُ محدودیت

گران مشاهده افزایشو • کرده داوری پیش گاه گر مشاهده

. کنند می دخالت فرهنگی تفاوتهایگران • گزارش گران مشاهده همُه

ضوابط و معیار و نیستند خوبی. دانند نمی را نویسی گزارش

محاسن:در • وقایع دقیق ضبط و ثبت

. آنها وقوع هنگامکوتاه • زمان در بسیاری اطالعات

. آید می دست بهتحقیق • اعتبار گر مشاهده حضور

مشاهده خود بردزیرا می باال راجستجوی در که داند می گر

. خواهد می چه و چیستو • درستی بررسی و نظارت

به توجه با اطالعات نادرستیگر مشاهده مستقیم حضور

. است پذیر امکان

مشاهده

آنها رعایت عدم که نکاتیمی کاهش را مشاهده اعتبار

دهد: مشاهده • تمایالت و تعصبات دخالت

از: - ) برنامه ناخودآگاه خودآگاه گرپیش(.

مشاهده • فردی ویژگیهای دخالتمشخص: ...) و دانایی هوش، گر

مشاهده نیاز مورد ویژگیهای کردنگران(.

را • گر مشاهده که محیطی عوامل : . محیط مانند سازد می متاُثر

و ... . فرهنگی اجتماعی، خانوادگی،به • نسبت گر مشاهده آگاهی و دانش

. مشاهده مورد موضوع

آنها کردن رعایت که نکاتیمی بیشتر را مشاهده اعتبار

کند: و • حقایق کند سعی باید گر مشاهده

جدا شخصی برداشتهای از را واقعیتهامنعکس خود گزارش در آنرا و کند

سازد.و • جامع اطالعات مشاهده، از پیش

کسب مشاهده مورد مورد، در وسیعیدوربین،ضبط ) کمکی وسایل از و کند

. )... گیرد بهره هم و صوتبه • مشDاهده از پس زمان کمترین در

. بپردازد شده مشاهده مطالب مطالعُهعنوان • به را خود مشکالت و دشواریها

ذکر گزارش در تحقیق محدودیتهای. کند

مشاهده

مدارك و اسناد

با • که آزمودنیهاست با زنده و شفاهی رابطه مصاحبه روشاز سرشار فضایی پدیدآوردن و پذیری انعطاف به توجه

گر مصاحبه اختیار در را نیاز مورد حقیقی اطالعات همکاریگذارد . می

که • دانند می شفcاهی پرسشنامه را مصاحبه گروهیرودررو رابطه در و شفاهی صورت به را پاسخها آزمودنی

دهد . می قرار گر مصاحبه اختیار در

پاسخ :• دادن در را آزمودنی تواند می محقق روش این درo ؛ کند تحریکo. دهد توضیح برایش نشد متوجه را سوال اگر

با • افراد ، سواد بی افراد ، کودکان آزمودنیها که مواردی درشود می توصیه مصاحبه ، هستند نوشتن و خواندن . اختالالت

مصاحبه

آن • در آزمودنی که صمیمانه و آزاد فضایی ایجاد؛ کند می اعتماد و اطمینان احساس

آزمودنی • ی عالقه مورد موضوع با کردن آغاز... و پدیدآورده آرام محیط

پر • احتماالً و گیر وقت بسیار روش این که آنجا ازعینی مانند ویژگیهایی وجود آن در و است خرج

بصیرت و دانش داشتن و بودن حساس بودن،مهم گر مصاحبه برای نظر مورد موضوع از کافی

مصاحبه وجود مستلزم روش این بنابراین است. باشد معتبر تا است آزموده کار و مجرب کنندگانی

مصاحبه اهمیت

بسته :• یا منظم مصاحبه

•: آزاد مصاحبُه

مصاحبه انواع

کرده تنظیم و تهیه را نظر مورد پاسخهای و پرسشها قبل از گر مصاحبهدهد می قرار شوندگان مصاحبه اختیار در مصاحبه زمان .در

دارند اختیار در یکسانی پاسخهای و پرسشها آزمودنیها تمام مصاحبه از حالت . دراین

است تغییر قابل موقعیت ان انجام حین در باشد الزم اگر و است بسیار انعطاف دارای روش .اینکند راحتی و آرامش احساس آن در آزمودنی که کند می فراهم را موقعیتی گر مصاحبه روش این در

کند صحبت بتواند خاطر اطمینان با . و

بسته :• یا منظم مصاحبه

•: آزاد مصاحبُه

مصاحبه انواع مقایسه

o بودن یکنواخت یا روش بودن استاندارد معتقدند زیرا دانند می تر علمی را روش این برخی. سازد می آسان بسیار را پاسخها تحلیل و تجزیه و بندی طبقه ، آزمودنیها همُه مورد در آن

گویند : می ناقدینo آوری گرد وسیلُه این پایانی افزایش سبب امر این اگرچه و است انعطاف قابل غیر و رسمی مصاحبه

دارد . می باز اطالعات عمیق و جانبه همه بررسی از را گر مصاحبه ولی است اطالعات

o . است تغییر قابل موقعیت ان انجام حین در باشد الزم اگر و است بسیار انعطاف دارای روش اینo. کند صحبت بتواند خاطر اطمینان با و کند راحتی و آرامش احساس درآن آزمودنی که کند می فراهم را موقعیتی گر مصاحبه روش این درo. است تر واقعی اطالعات است طبیعی گفتار و رفتار وقتیo. کرد کسب ارزشی با اطالعات توان می باز سواالت طرح با روش این درo دقیق اطالعات کشف که کند برخورد ای نکته به گر مصاحبه اگر روش این در

پردازد . می آن دقیق بررسی به و کند می هدایت آن سوی به را مصاحبه مسیر و جهت دارد ضرورت آن دربارهُ عمیق وo. شود جلوگیری پراکندگی از تا دارد ضرورت گر مصاحبه برای مصاحبه مهارت و تخصص روش این در

به • آن هدف که منظم با آزاد مصاحبُه مقایسه در َ احتماال و مقایسه قابل کمی، اطالعات آوردن دستو یکنواخت روش از استفاده با آزمودنیها از سطحی

آوری جمع آزاد مصاحبُه هدف است رسمی بسیارموضوع های جنبه تمام از عمیق و کیفی اطالعات

و پذیر انعطاف روشی از استفاده با مصاحبه مورد؛ است رسمی غیر

• ، اجتماعی مددکاران ، بالینی شناسان روان اغلبموردی تحقیقات در تحصیلی راهنمایان و مشاوران؛ کنند می استفاده آزاد مصاحبُه روش از ای زمینه و

رود . می بکار روش دو هر همزمان نیز گاه البته

مصاحبه مقایسه

مصاحبه معایب و محاسنمعایب:

• ) و ) گیر وقت مصاحبه روش این؛ روشهاست سایر از تر خرج پر

در • اطالعات تعمیم قدرتمورد مشابه گروههای محدودهُ

؛ است مصاحبه

• cتحلیل و تجزیه و تفسیر تعبیر،آزاد مصاحبه در ویژه به اطالعات

؛ است مشکل

و • مجرب افراد به مصاحبه برایشکل که است نیاز آزموده کار

می حادتر را مصاحبه از استفادهکند.

محاسن:

بی • مانند افراد از برخی مورد در ... روش تنها روش این و سوادان

؛ است اطالعات آوری جمع

ارتباط • به مردم از ای پارهدارند عالقه ررو د رو و شفاهی

اطالعات کسب برای روش این و؛ است ترین مناسب آنان از

می • باعث گر مصاحبه حضور cهدف و منظور آزمودنی که شود

و بهتر سوال cطرح از را اودقیق پاسخی و کند درک بیشتر

. دهد ارائه تر مناسب و

برد : می باال را مصاحبه روش اعتبار آنها کردن رعایت که نکاتی

؛ • باشند داشته فرهنگ یک و کرده تکلم زبان یک به باید دو هر شونده مصاحبه و گر مصاحبه

هدایت • درست را آن مسیر و جهت تا باشد آگاه خوبی به مصاحبه هدف از باید گر مصاحبه؛ کند

؛ • باشد آگاه پاسخها بندی طبقه یا گذاری ارزش روش از باید گر مصاحبه

سازد • فراهم شونده مصاحبه برای صمیمی و آرام محیطی مصاحبه از قبل باید گر مصاحبه؛

و • کند پرهیز شخصی تمایالت و نظر اعمال از مصاحبه مراحل تمام در باید گر مصاحبه؛ برنیاید شونده مصاحبه با مخالفت و جدل و بحث مقام در هرگز

؛ • کند یکسان آزمودنیها همُه برای را مصاحبه شرایط است ممکن که آنجا تا گر مصاحبه

اجازه • شونده مصاحبه از صوت ضبط مانند دستگاهی از استفاده صورت در گر مصاحبهبگیرد.

روش اعتبار افزایش عواملمصاحبه

است • بر زمان و بر هزینه مصاحبه وقتیاز حالتی چنین در نیست ممکن یا

. شود می استفاده پرسشنامه

در • روش این مصاحبه با مقایسه دراست تر آسان و تر عملی شرایط اغلب

بزرگتر های نمونه بررسی امکان و. است بیشتر

پرسشنامه

بسته :• یا منظم پرسشنامه

•: آزاد پرسشنامه

پرسشنامه انواع

بوcدن منطقی ضمن پاسخ هر و است شده آماده پیش از پاسخها و پرسش. است مجزا و مستقل کامالًَ دیگر پرسشهای به پاسخ از

تنها پرسشنامه این گردد . در نمی ارائه پاسخی و گیرد می قرار آزمودنی دسترس در پرسشها

بسته :• و منظم پرسشنامه؛ – گردد می ارائه پاسخ و پرسش– ) ؛ ) باز به نسبت است آسان تفسیر و تعبیر و تحلیل و تجزیه؛ – شده ارائه پاسخهای از پاسخ یک انتخاب به ناگزیر دهنده پاسخ–. کند نمی منحرف خواهد می محقق آنچه از ناگزیر را دهنده پاسخ

آزاد :• یا باز پرسشنامه؛ – گردد می ارائه پرسش تنها؛ – است دشوارتر بسته به نسبت تحلیل و تجزیه؛ – دهد می ارائه بخواهد که پاسخی هرکند .– می منحرف خواهد می محقق آنچه از گاه را دهنده پاسخ

دهند می ترجیح را بسته و منظم پرسشنامه محققان اغلبمی را توجهی قابل نکات گاه و دارد اهمیت خود نوبُه به هم باز پرسشنامه ولیبه. : باز سواالت دادن مثال نمایاند

آنها : تخصصی موضوعات پیرامون متخصص گروهیآنها = – تخصص صحت مشابه جوابهای–. آنها = تخصصهای از برخی صحت عدم مشابه غیر جوابهای

پرسشنامه انواع مقایسه

را بسته و منظم پرسشنامه محققان اغلبدهند می ترجیح

cاهمیت خود نوبُه به هم باز پرسشنامه ولی. نمایاند cمی را توجهی قابل نکات گاه و دارد

پیرامون مثال : متخصص گروهی به باز سواالت دادنآنها : تخصصی موضوعات

پرسشنامه انواع مقایسه

پرسشنامه معایب و محاسنمعایب :

و • فهم عدم احتمالآزمودنیها یکسان برداشت

. پرسش ازبازگشت • صد در بودن پائین

( با بخصوص ها پرسشنامه). شود می ارسال پست

کنند • می تالش افراد غالباَذهن در خود که تصویری

پرسشنامه در را دارندتصویر یا و سازند منعکس

با را خود از مطلوبیپرسش هر ویژگیهای

( را پژوهشگر دهند انطباق. کشاندن کیفی خطای به

محاسن :نمونه • بررسی امکان

تر ممکن را بزرگتر های. سازد می

تکمیل • برای که آموزشیبه پرسشها کردن

شود می داده آزمودنیها. است یکنواخت

طور • به آنها شرایطتکمیل موقع در تقریبی

. است یکی پرسشنامه

: دهد می افزایش را پرسشنامه اعتبار که نکاتیراهنمائیهای • و پرسشنامه از رسا و روشن ای مقدمه با

. شود ارائه دهندگان پاسخ برای الزمکه • شود طرح ای گونه به سواالت جنبی مطالعات با

. باشد ابهام از خالی و فهم قابل آزمودنیها برای•. باشد انگیزشی و کننده تحریک سواالت•. شود پرهیز طوالنی سواالت طرح از•. شود پرهیز پهلو دو پاسخهای دارای سواالت طرح از•. نبریم بکار مفهوم نا اصطالحات و ها واژهنظر • در سوال طراحی در را آزمودنی گروه ویژگیهای

. باشیم داشته

اعتبار افزایش عواملپرسشنامه

تحقيق • طرح و محقق معرفی

فردی • مشخصات

پرسشنامه • اصلی قسمت

پرسشنامه

پرسشنامه عناصر و اجزاءتعالي بسمه

پژوهشی ........... طرحپرسشنامه ........................ : شماره

مقدمه

فردي ( مشخصات ب

١ : زن. مرد تحصيالت. ٢جنسيت ميزان : ..........................

پرسشنامه ( اصلي قسمت ج

مجدد - :• آزمون آزمونآزمودنی گروه یک برای یکسان شرایط در آزمون دو ارایه

•: ) کردن ) نصف آزمون تصنیف روشآزموcن یک درونی هماهنگی تعیین برای

موازی :• های فرم روشتربیتی - روانی گیریهای اندازه در ارزیابی متداول روشهای از

•: “ کرونباخ ” آلفای ضریبویژگیهای که آزمونهایی یا پرسشنامه درونی هماهنگی تعیین برای

سنجند . می را مختلفموازی .• سؤاالت طرح

پایایی یکابزار ) (Reliabilityراههایمحاسبۀ�

ها ها ري نگرشري نگرشييهاي اندازه گهاي اندازه گ اساسييمقمق(طرزفکرها)(طرزفکرها)

آزمون هاي رواني – تييترب

ت اعتماد ابزار يقابل ريياندازه گ

•: ها آزمون- - آموزشي رواني هاي آزمونويژه - استعدادهاي و هوش هاي آزمونآموزشي - پيشرفت هاي آزمونفكني - فرا هاي آزمونكاغذي - - مداد هاي آزمونرغبت - و نگرش شخصيت، هاي آزمون

مدارك و اسناد

ها(طرزفکرها) نگرشیريگ اندازهیها اسيمق

کرتياس ليمق (Likert Scale) يیاس افتراق معنايمق (Semantic

differential) اس ثرستونيمق(Thurston Scale )اس گاتمنيق م(Guttman Scale ) بوگاردوسیاس فاصله اجتماعيمق

(Bugardus)

کرتياس ليمراحل مق تشکيل دهنده یها انتخاب مقوله•

پديده مورد ی ؛گير اندازه

ها در يک گويهی مقدماتیاجرا• ؛ها از پاسخ دهندهینمونه تصادف

هر پاسخ یمحاسبه نمره کل برا• ؛دهنده

؛ گويه هایتعيين توان افتراق• ؛ برگزيدهیانتخاب گويه ها•تعيين ضريب قابليت اعتماد •

.مقياس

شناختی معنا اختالفی ومقياسهای ليكرت مقياسهایهستند سنجی نگرش های مقياس از مشهوری های .گونه

- - نه مخالف مخالف كامال درجات اختصاصا مقياس اينموافق- نه رادربرمي –مخالف موافق وكامال موافق

را. خود مخالفت يا موافقت ميزان دهندگان پاسخ گيرداست شده درج پرسشنامه در كه عبارتي يا جمله به نسبت

كنند مي .بيانموافقم مثال: ندارم نظری مخالفم مخالفم كامالموافقم كامال

اهميت • من داردبراي وجود شغلم در كه زير هاي فرصتدارند:

ديگران ( با تماس 5 4 3 2 1الف

ديگران ( به خدمت 5 4 3 2 1ب

ليكرت مقياس

سنجی نگرش مقياسهای

:طيف بوگاردوسوجود درجه هفت با وضعیت سه طیف این در

خود تمایل عدم یا تمایل می تواند فرد كه دارداز یكی در موضوعی یا فرد به نسبت را

. كند مشخص طیف درجات

تمایل تمایل كاملكامل

)پذیرش()پذیرش(

تمایل تمایل متوسطمتوسط

عدم تمایلعدم تمایل)انزجار()انزجار(

طيف ليكرت:تشكیل مساوی قسمت پنج از طیف این

تحقیق موضوع با متناسب محقق و شدهمی قرار پاسخگو اختیار در گویه دهد تعدادی

. نماید مشخص آن درباره را خود گرایش تا

كامال كامال مخالفمخالف

مخالفمخالفمم

بی بی نظرنظر

مواموافقفق

كامال موافقكامال موافق

اسنادها • از شماري مقياس روي یدراين بر دوحد در قطبي دومعموال مقياس مي 7يك قرار اي وcپاسخگويان نقطه گيرد

فcرد cيك به نسبت را خود مورد ، نگرش در خاص روcيدادي يا شيمي درج طورمرسوم. اسنادها به را قطبي دو هاي صفت كنند

بد- ضعيف – ، خوب مي- داغ یا قcوي تشكيل دهد. سرد

از: ) * ( • را خود رضايت ميزان عالمت قcراردادن با لطفا مثال . كنيد مشخص ايد خريده كه يي كاال

•. هستم راضي شدت ناراضي به به شدتهستم.

كردم خريد • نكردم . خوبي خوبي خريد.

• . بود مفيد . برايم نيامد كارم به

معنا اختالف مقياس یشناخت ی

سنجی نگرش مقياسهای

مق ساخت اس يمراحلمعنا يیافتراق

م مورد نظر را انتخاب يمفاه ؛کند

را براي يیزوج صفت ها ؛اس انتخاب کنديمق

ب ي متضاد ترتیصفت ها . نداشته باشدیخاص

اس يمراحل ساخت مقثرستون کوتاه و دقيق یهاي تهيه يک دسته گويه. 1

از طرز فکر نسبت به یکه نشانگر طيف ؛ خاص باشدیشيئ

يک مقياس از ی گويه ها رویطبقه بند. 2 ؛وسيله گروه داوره يک تا يازده ب

یدر نظر گرفتن توزيع ارزش ها. 3 هر گويه و محاسبه ميانه اين یمقياس ؛توزيع

گويه ها با اختالف دامنه یحذف برخ. 4 ؛زياد

؛ موافقی گويه هایعالمت گذار. 5 نيم فاصله ی دارایانتخاب گويه ها. 6

. يکسانیچارک

مراحل ساخت اس گاتمنيمق

مناسبیانتخاب گويه ها

تدوين شدهی گويه های مقدماتیاجرا

دست آمدهه بیتجزيه و تحليل پاسخ ها

یمحاسبه ضريب بازياب

( HISTORY FACTOR )تاریخ •

( MATURATIONAL FACTOR )بلوغ •( .TESTING F )آزمون •

گیری • اندازه (MEASURING INSTRUMENTS )وسایلآماری • ( STATISTICAL REGRESION )بازگشت

گزینش • تعصبات و ( SELECTION BIASES )تمایالتداوطلب الف( غیر و داوطلب افراد گزینشدربست ( ب یا کامل گزینشثبت ( ج را خاصDی آموزان دانDش صDرف کDه مدارسDی از گزینDش

کDنند . می نامها • آزمودنcی افcت THE EFFECT, D MORTALITY OR LOSS,T )اثcر

SUBJECT) و • گزینش ، بلوغ و گزینcش بیcن متقابcل کنcش

آن مانند و تاریخTHE INTERACTION , T SELECTION AND MATURURATION , SELECTION AND HISTORY , etc

طرح داخلی روایی بر موثر هشتگانه عواملتجربی تحقیق های

(:HISTORY FACTOR) تاریخ• . پذیرد می صورت تجربی تحقیق طی در که وقایعی

موقعیت مثال: مجاورت در سcاختمانی وسcایل سcروصدای) مجاورت ) تجربی

: (MATURATIONAL FACTOR) بلوغ •

طی در ها آزمون روانی و جسمی روال تغییراتزمان .

و ... مثال : شدن تر عاقل ، شدن تر مسن : (.TESTING F) آزمون •

آزمون جهت شدن تر آماده و مقدماتی آزمون اجرایبعدی . های

طرح داخلی روایی بر موثر هشتگانه عواملتجربی cتحقیق های

گیری ) • اندازه ( :MEASURING INSTRUMENTSوسایلگیری اندازه و توصیف برای که هایی روش و وسایل

گیرد . می قرار استفاده مورد ها آزمودنی رفتار

تغییرات مثال : کننده توصیف و گر مشاهده عنوان به افراد از استفادهتغییر و قضاوتی های ارزش ، مهارت کسب ، خcستگی ، ها آزمودنی و رفتار

زمان طی در ها .آن

آماری • ( :STATISTICAL REGRESION) بازگشت

زیاد . بسیار و کم بسیار نمرات اساس بر تجربی گروه انتخاب

آورده مثال : را نمره ترین پایین که نفر ده همراه به نمره باالترین ، نفر دهاند .

نسبت . نمونه نمره میانگین اگر گرفتن مجدد آزمون و ها آن روی کردن تجربهباالترین با آموزان دانش گفت توان نمی داشت تناسب جامعه میانگین بهاند . شده بهتر اکنون بود پایین نمراتشان که کسانی و اند کرده نزول نمره

طرح داخلی روایی بر موثر هشتگانه عواملتجربی تحقیق های

گزینش • تعصبات و : ( SELECTION BIASES )تمایالتمتغیر .... الcف ( و توانایDی بروز ، هDا انگیزه تفاوت ، داوطلDب غیDر و داوطلDب افراد گزینDش

گرند . مداخله هایناخواسته : ب ( عوامDل ، کالس یDک آموزان دانDش گرفتDن نظDر در دربسDت یDا کامDل گزینDش

افراد . های ویژگی از برخاستهکنند . ج ( می نام ثبت را خاصی آموزان دانش صرف که مدارسی از گزینش

ها • آزمودنcی افcت THE EFFECT, D MORTALITY OR LOSS,T ) اثcرSUBJECT) :

غیبت / تداومی تحقیقات در خصوص به ها آزمودنی رفتن بین از و شدن کمو توانایی حضور همین که دیگر برخی حضور و تحقیق طول در ای عده

دارد همراه به را بیشتر .انگیزه

آcن • ماننcد و تاریcخ و گزینcش ، بلوغ و گزینcش بیcن متقابcل :کنcش(THE INTERACTION ,

T SELECTION AND MATURURATION , SELECTION AND HISTORY , etc )

، داوطلب غیر و داوطلب گروه دو انتخابکند : . پیشرفت داوطلب غیر گروه از داوطلب گروه نتیجه

. است : داشته وجود گروه دو بین تفاوت تحقیق ابتدای همان از خطا

طرح داخلی روایی بر موثر هشتگانه عواملتجربی تحقیق های

روایی و تجربcه موقعیcت در نامربوط عوامcل کنترل از پcس - . بود خارجcی روایcی فکcر بcه بایcد و داخلcی تعمیم قابلیcت

قابلیcت ایcن میزان تنها- افزایcش هcا یافتcه تعمیcم از هدفو مشابه های موقعیcت بcه تعمیcم بلکcه نیسcت جامعcه بر تعمیcمنیز تجربcه مورد مسcتقل متغیcر شبیcه مسcتقلی متغیرهای

هست.

است قابلیcت ایcن نقصcان سcبب کcه ناخواسcته و نامربوط عوامcلاز : عبارتند

متغیر • و گزینcش تمایالت و تعصcبات از حاصcل متقابcل کنcش اثcر ( THE INTER NATIONAL EFFECTS OF SELECTION BIASES AND INDEPENDENT VARIABLE) مستقل

مستقل • متغیcر بر مقدماتcی آزمون TEE EFFECT OF PRE_TESTING ON THE INDEPENDENT) اثcرVARIABLE)

مستقل • متغیcر بر تجربcی های روش THE EFFECT OF EXPERIMENTAL PROCEDURES ON) اثcرTHE INDEPENDENT VARIABLE )

مستقل • متغیر چند (MULTIPLE_INDEPENDENT VARIABLEINTERTERENCE) تداخل

تجربی • شرایcط و موقعیcت بودن ARTIFICIALITY OF THE EXPERIMENTAL) مصcنوعیSETTING)

تحقیق خارجی روایی بر موثر عواملتجربی

خارجی روایی بر موثر چهارگانه عواملتجربی cتحقیق

متغیر • و گزینcش تمایالت و تعصcبات از حاصcل متقابcل کنcش اثcر ( THE INTER NATIONAL EFFECTS OF SELECTION BIASES AND INDEPENDENT VARIABLE) مستقل

بستگی هDا آزمودنDی خصDوصیات بDه تحقیDق هDر در هDا یافتDه تعمیDم قابلیDت میزاناند . شده انتخاب نمونه عنوان به که دارد

: مدرسه مثال راهنمایDی دوم سDال آموزان دانDش از تصDادفی نمونDه یDکمدرسه همان دوم سDال آموزان دانDش از غیDر بDه ای جامعDه معرف بخصDوصیموثر . ... علDل یDا اجتماعDی طبقDه نوع ، هوش میزان اسDت ممکDن زیرا نیسDت

) ( . البرز دبیرستان باشد فوق گDروه برای مستقل متغیر بودنمستقل • متغیcر بر مقدماتcی آزمون TEE EFFECT OF PRE_TESTING ON THE INDEPENDENT) اثcر

VARIABLE)

را ها یافته تعمیم قابلیت قدرت احتماال تجربی تحقیق در مقدماتی آزمون اجراییا هاسیت مقدماتی آزمون اجرای است ممکن چون کند می محدوددهد . کاهش یا افزایش مستقل متغیر به نسبت را ها آزمودنی تاثیرپذیریآن به قبال که باشد ای جامعه معرف تواند نمی دیگر تجربه مورد گروه بنابرایناست . داشته تعلق

عواملچهارگانهموثربررواییخارجیتحقیقتجربی مستقل • متغیر بر تجربی های روش THE EFFECT OF EXPERIMENTAL) اثر

PROCEDURES ON THE INDEPENDENT VARIABLE )یک در آنان که سازد آگاه را ها آزمودنی تجربی وسایل یا کننده مشاهده حضور اگر

اثر . گفت توان نمی بنابراین بود نخواهد طبیعی رفتارشان دارند قرار تجربی شرایطدر که است همانندی گروه در متغیر این اثر شبیه عینا گروه این در مستقل متغیر

. ندارد قرار تجربه موقعیت

مستقل • متغیر چند MULTIPLE_INDEPENDENT ) تداخلVARIABLEINTERTERENCE)

آموزش . : مثال گیرند قرار گوناگون مستقل متغیر چند اثر معرض در ها آزمودنی اگرحاصل آمده بدست نتیجه ، فارسی زبان آزمون عربی زبان آموزش ، فارسی زبانمشابه . موارد به تعمیم قابل نتایج نیست فلرسی زبان آموزش کارکرد صرف

تجربی • شرایط و cموقعیت بودن ARTIFICIALITY OF THE) مصنوعیEXPERIMENTAL SETTING)

موقعیت به که آورد می وجود به ساختگی و مصنوعی محیطی شدید کنترل و نظارت. نیست شبیه واقعی

تحقيق روشهاي

دارد : وجود رويكcرد دو علمی پژوهشcهای در

تبيينی : - طبيعي رويكرد علوم در رايج رويكرد

تفسيری - : و تفهمی رايج رويكرد رويكردعلوم در

اجتماعی و انسانی

علوم طبيعي و علوم اجتماعي بccا رواج روش اسccتقرايي و تجربccه علوم طccبيعي •

(گرايcي پcس از رنسcانس بcا عنوان Science ( از علومآزمون ناپذيcر تفكيccك شده و بccا موفقيتهايccي كcه بccه دنبال داشcت چشcم همگان را بcه خود خيره كرد و ايcن موفقيتهcا كاسcتي هاي آcن را تحcت الشعاع خود قرار

. داددر قرن هجدهcم بcا توجcه بcه مشكالت و مسcائل دنياي •

بcا پcا بcه عرصcه وجود گذاشتنcد و علوم اجتماعcيجديcد توجcه بcه حاكميcت روش علوم طcبيعي بويژcه گرايشات

cن علوم نيcن روش در ايcه ايcن علوم بcزبنيان گذاران اي روش علوم طcccبيعي پيشنهاد شcccد كcccه از آcccن پcccس چالشهاي روش شناسccانه اي را در پccي داشccت كccه نتيجcه آcن تcبيين روش شناسcي علوم اجتماعcي و شكل گيري روشهاي جديccccد و خروج از انحصccccار گرايccccي

روشهاي علوم اجتماعcccي مبتنcccي بر روشcccي بود .منطccق خاصccي هسccتند كccه بccا منطccق حاكccم بر علوم

. طبيعي تفاوت دارند

علوم طبيعي و علوم اجتماعي

:منطق تئوري سازي در علوم اجتماعي

، (با تزلزل حاكميت (اثبات گرايي منطقي صاحب نظران علوم اجتماعي به جاي بنيان كردن پايه هاي روشي خود بر روشهاي علوم طبيعي به بررسي وجوه تمايز اين دو از يكديگر پرداختند . در نگاه آنها ويژگيهاي اساسي متمايز كننده اين

:دو روش از يكديگر عبارتند از

علوم اجتماعيعلوم طبيعي علوم ويژگيها

.موضوع انسان است موضوع شيء است 1. در جستجوي دليل و عامل است در جستجوي علت است 2كار اصلي آنها فهم و كار اصلي آن مشاهده و تجربه است . 3

معناي اعمال استمشاهدات آنها مسبوق مشاهدات آن مسبوق به تئوريهاي حقيقي است . 4

.به تئوريها اعتباري است .نقش شناسا بازيگري است نقش شناسا تماشاگري است . 5دخالت ايدئولوژي را پذيرا . دخالت ايدئولوژي را نفي مي كند 6

. است

علوم و طبيعي علوماجتماعي

اجتماعي علوم و طبيعي علومبررسيهاي بعدي نشان داد كه در مقابل اين وجوه تمايز وجوه اشتراك اين دو روش نيز

:عبارتند از ماهيت برخي از موضوعات در علوم اجتماعي با

ماهيت برخي از موضوعات در علوم طبيعي يكسان است و براي بررسي آنها مي توان از همان روش

. علوم طبيعي استفاده كرد در علوم اجتماعي نيز مانند علوم طبيعي راه حلهاي

دشواري مطرح شده از ضريبي قابل آزمون و با.نقد هستند .

عينيت علم در گروه عينيت روش انتقادي (نقدتئوري ) آن است و نقد تئوريهاي علوم اجتماعي نيز

.منطقي و عيني است

علوم و طبيعي علوماجتماعي

معرفت علمي مبتني بر نقد است و هر راهحلي كه در برابر نقدها پاسخگو باشد معتبر به شمار مي آيد؛ هيچيك از تئوريها قطعي و نقد پذير نيستند و اين نيز چيزي از تئوري بودن و

ارزش آنها نمي كاهد فارغ بودن از ارزش در علوم طبيعي و علوم

اجتماعي امكان پذير نيست و تئوري پردازان در هر دو عرصه داراي نظام ارزشي و گرايشات

خاص هستند آنچه در رابطه با ارزشها و گرايشات بايستي در نظر داشت وارد نكردن آنها در مرحله داوري است كه در هر دو عرصه (علوم طبيعي و

. اجتماعي ) ضرورت دارد تئوريها كه مبناي (علوم طبيعي و علوم

اجتماعي ) به شمار مي آيند مبتني بر يك نظام قياسي شكل مي گيرند ؛ از اين رو همگي قابل

. نقد عقالني هستند

اجتماعي علوم و طبيعي علومبا توجه به تمايزات و تشابهات اين از اين رو:

دو، دو گونه علوم انساني و اجتماعي وجود :دارد علوم انساني و اجتماعي محض كه مبتني بر

روشهاي خاص خود است ؛ مانند بررسي رفتار كالمي و غير كالمي افراد

علوم انساني و اجتماعي غير محض كه مي تواندمبتني بر روشهاي علوم طبيعي باشد ؛ ( مانند

بررسي واژه هاي فارسي و غير فارسي در زبان ( فارسي

علم مديريت به عنوان يكي از علوم اجتماعي هم جنبه محض و مبتني بر روشهاي خاص خود را دارد و هاي

غير محض و مبتني بر روشهاي علوم طبيعي هم جنبه

تحقيق روشهايتقسيم cمختلفی منظرهای اcز cیcعلم پژوهشهای

اند : شده

زمان : • منظر گرا از آينده و گرا گذشDته روشهای

كاركردی : • منظر تصميم روشهایاز و گرا نتيجDهگرا

ها : • داcده منظر كيفی از و كمDی روشهای

تحقيق روشهايمالك دو به باتوجه كلی طور به پژوهشها

شوند : می تقسيم

هدف :• به توجه باتوسعه و تحقيق و كاربردی ، & Rبنيادی

D))

فرضيه : • به داشتن نياز به توجه باو ) ( آزمايشی غير توصيفی ، اكتشافی

آزمايشی

تحقيقات براساس هدف تحقيق

- بDنيادي :1

هدف در اين نوع تحقيق آزمون نظريه ها ، تبيين روابط بين پديده ها وافزودن به مجموعه دانش موجود دريك

زمينه خاص است و:

- نظريه ها را بررسي كرده وآنها را تاييد ،تعديل يا 1 رد مي كند ؛

- با تبيين روابط بين پديده ها به كشف قوانين 2 واصول علمي مي پردازند ؛

- مجموعه دانستنيها را در رابطه با اصول وقوانين 3 علمي توسعه مي دهد .

اين نوع تحقيق نتيجه گراست ودر رابطه با نيازهاي تصميم گيري نيست .

- كاربردي :2

هدف تحقيقات كاربردي توسعه دانش كاربردي در يك زمينه خاص است .

اين تحقيقات :- در جهcت كاربرد علمcي دانcش هدايcت مي 1

شود.

- در رابطه با نيازهاي تصميم گيري است .2

- تحقيق وتوسعه :3

اين تحقيق فرايندي است كه به منظور تدوين وتشخيص مناسب بودن يك فرآورده آموزشي و طرحها ، روشها

وبرنامه هاي درسي انجام مي شود و هدف آن تدوين يا تهيه برنامه ها ، طرحها ومانند آن است .

اكتشافي تحقيقاطالق • تحقيقاتی به اكتشافی تحقيقات

همين به و دارند متغير يك كه گردد میجای به و هستند فرضيه فاقد سببكنند . می استفاده سوال از فرضيه

دنبال • به تنها تحقيقات از نوع اينموجود وضعيت از شناخت به دستيابی

هستند) ( . نظر مورد متغير وضعيت

Ethnographic-مطالعات قوم انگاري 1Studies))

اين روش كه روش قوم شناسي فرهنگي هم ناميده مي شود يك روش مشاهده در مطالعه ميداني است كه در اواخر قرن نوزدهم رواج يافت .

در اين روش پژوهشگر با استفاده از روش مشاهده توام با مشاركت ، •

افراد مورد مطالعهc را در محيطي كامال آزاد و طبيعي مشاهده مي كند . پيشc فرض اساسي اين روش اين است كه مهمترين رفتار افراد در •

گروه ها فرايند پويايي تعاملهاي پيچيده اي است كه شامل عناصري بيش از واقعيتها ، آمار و شواهد مستقيم است .

قوت اين مطالعات اين است كه رفتار طبيعي افراد دريك موقعيت •واقعي مشcاهده شده است .

پيش فرض اين است كه رفتار آدمي تحت تاثير تاثير موقعيتي است كه •رفتار در آن به موقع مي پيوندد.

برخالف تحقيق رسمي كه جنبه كمي و قياسي دارد اين تحقيق جنبه •كيفي و استقرايي دارد .

مثال : روابط اجتماعي در زنداني واقع در شهر تهران

- تحليل محتوي 2

دراين روش محتواي آشكار وپيامها به طور نظام دارو كيفي توضيف مي شود . اين روش تبديل داده هاي كيفي به داده هاي كمي است . تحليل محتوي روش مناسبي براي پاسخ دادن به پرسشهايي است كه درباره محتواي يك پيام

مي توان داشت . با تحليل پيامها مي توان به موارد زير پاسخ

گفت :- ويژگيهاي شخصيت هاي نام برده در 1

متن- پيشينه پيام2 - اثرهاي پيام به مخاطبان3

مهمترين ويژگيهاي تحليل محتوي :- توصيف ويژگيهاي يك پيام1- استنباط درباره فرستندگان پيام وداليل وپيشامدهاي 2

پيام- استنباط جنبه هاي فرهنگي پيام3

مراحل تحليل محتوي :مرحله قبل از تحليل )آماده سازي وسازماندهي(:- 1

- انتخاب محتواي مرتبط با موضوع تحقيق1/1- بيان اهداف وسئواالت تحقيق2/1 بيان مالكهايي كه براساس آنها تفسير نهايي انجام 3/1

مي شود.

بررسcي يعنcي رمزگذاري (فرايندي اسcت كcه بcه وسcيله آن •امكان كه واحدهايcي در منظcم بcه صcورت خام هاي داده توصيف دقيق محتوي را فراهم مي آورد قرار مي گيرند )

رمزگذاري شامل سه نوع انتخاب است :•- انتخاب واحدها : شامل واژه ها ، جمالت ، موضوعات و...1- انتخاب سcيستم شمارش : بررسcي واژcه هcا يا واحدهاي 2

برگزيده - انتخاب مقوله ها : براساس ويژگيهاي واحد انتخاب شده 3

بcه وسيله يcك مجموعcه دهنده تشكيcل عناصcر بندي (طبقcه تمايcز وبعcد گروه بندي براسcس شباهcت ومالكهاي از پيش تعريcف شده ) مقولcه بندي همان سcاخترا دادن به محتوي

است .

- پردازش داده ها 3به كه شده رمزگذاري هاي داده پردازش

: شود مي انجام دوصورت

دستی•

كامپيوتری•

روشهاي تحليل اسناد

- روشهاي كالسيك 1تحليل دروني را از تحليل بيروني متمايز مي

سازد.

:تحليل دروني ويژگيهايش عبارتنداز- عقالني بودن1- ذهني بودن2

تحليل بيروني ويژگيهايش عبارتنداز :بررسي متني سند هدف قصد شدهانعكاس وطنين سند هدف برآورده

تحقيقات توصيفي (غيرآزمايشي )

اين نوع تحقيقات شامل مجموعه روشهايياست كه هدف آن توصيف شرايط يا پديده هاي

مورد بررسي است .

اجراي اين تحقيق تنها براي شناخت بيشتر وضعيت يا كمك به تصميم گيري است .

انواع تحقيق توصيفيپيمايشي • : تحقيق

يك ويژگيهای توزيع بررسي cبراي تحقيق نوع اين جامعه

دهد مي پاسcخ پرسشcها اين به و رود می كار به آماری: كه

چيست؟ موجود وضعيت ماهيت

دارد؟ وجود رويدادها ميان اي رابطه چه

c؟ است چگونه موجود وضعيت

انواع تحقيق پيمايشي :

الف ) برحسب حجم نمونه دونوع است :- در مقياس بزرگ2- در مقياس كوچك 1

ب ) “بورگ” و”گال” تحقيقc پيمايشي را به سه دسته تقسيم كرده اند :

)Cross Sectional- روش مقطعي ( 1به منظور گردآوري داده ها درباره يك يا چند صفت دريك مقطع زماني (توصيف جامعه براساس يك يا چند متغير)

مثال : بررسي ميزان عالقه دانشجويان سال آخر به فعاليتهاي هنري

)Longitudinal- روش طولي ( 2در اين نوع از تحقيق داده ها در طول زمان ويا زمانهاي

مختلف گردآوري مي شود تا برحسب زمان تغييرات مورد بررسي قرار گيرد.

- روش دلفي3زماني كه بخواهيم درباره اتفاق نظر يك جمع صاحب نظر

درباره يك موضوع خاص به بررسي بپردازيم از روش دلفي استفاده مي كنيم.

2: cاقدام پژوهي .

استفاده از اين روش موقعيتهاي نامعين باملموس مربوط به اقدامها وعمليات مشخص مي

گردد وبهبود مي يابد. هدف شناخت مشكالت مبتال به وپي بردن به

راههاي كاهش اين مشكالت است . از مزيتهاي اين نوع از تحقيق اين است كه

براساس نتايج به دست آمده مي توان بالفاصله تعديل يا تغييرات الزم را به عمل آورد.

دراين نوع از پژوهش مدير يا معلم خود پژوهشگر است ومي تواند براي مشخص كردن

موقعيتهاي نامعين در رابطه با فعاليتهايش ، روش علمي را به كاربرده وبا اين روش فعاليتها را بهبود

بخشد. تفاوت اين روش با پژوهشهاي كاربردي اين

است كه در اين روش به دنبال تعميم نتايج نيستند وبه هدف رسيدن به شناخت علمي درباره مساله

ويژه اي است كه خود با آن سروكار دارند.

مراحل اقدام پژوهي

تشخيص وبرنامه ريزي (شناخت ويژگيهاي - 1موقعيت نامعين ،گستردگي وابعاد ، علل

احتمالي وبرنامه ها )- اقدام براي حل مشكل (اقدام براساس برنامه 2

تعيين شده )- مشاهده ومالحظه ميزان تغييرات انجام شده 3

جهت رفع مشكل - تحليل نتايج وتعديل يا بهبود وضعيت 4

پيش فرضهاي اقدام پژوهي

اقدام پژوهي ، شناخت بيشتر ، آگاهتر شدن - 1نسبت به وظايف وانجام بهتر آن را ممكن مي

سازد . (افزايش وبهبود عملكرد )- تجربيات قابل انتقال به ديگران خواهد بود.2

- تبادل اطالعات ، كارگروهي واحترام متقابل را 3به همراه دارد.

دستاوردهاي اقدام پژوهي

مشخص كردن موقعيت نامعين -1- آشناشدن با روشهاي نو2- نوآوري واشاعه روشهاي نو3- ارتباطات وتعامالت بيشتر 4

- بررسي موردي3

در اين نوع تحقيق يك مورد انتخاب شده و از جنبه هاي مختلف مورد بررسي قرار ميگيرد . هدف در اين نوع از پژوهش مشاهده تفصيلي

ابعاد مرود مطالعه و تفسير و شماهده از ديدگاه كل گراست .

(چه ، چرا و چگونه ) يا (كي ، كجا ، چه ، چرا ، چگونه )

ويژگيهاي بررسي موردي

ممكن است واحد تجزيه و تحليل متشكل از رويدادهها و افراد مختلف باشد كه در اين

صورت بايد از اجزاء تشكيل دهنده نمونه گيري كرد .

در مطالعات روان شناختي زياد استفاده مي

شود ؛( شناخت و توصيف وضع موجود با شناخت شرايط گذشته كه به حال انجاميده

است .)

تدوين فرضيه براي بيان علل اين وضعيت ، بررسي فرضيات .

بررسي مورديمراحل بررسي موردي:•

بيان مساله و انتخاب مورد (واحد تكميل ) - 1- انجام عمليات ميداني (گردآوري داده ها ) 2- سازماندهي داده ها 3- تدوين گزارش 4

تحقيق همبستگي

مواقعي وجود دارد كه پژوهشگر با دوتوزيع •سروكاردارد ومي خواهد رابطه بين آنها را مورد پژوهش قرار دهد ، به عبارت ديگر هدف پژوهش

تعيين رابطه با همبستگي بين دويا چند متغير است . به عنوان مثال :

كودكان بلند قد غالباً سنگين تر از كودكان كوتاه قد هستند، يا بچه هاي مهربان دوستان بيشتري

دارند.

اين روش براي مطالعه ميزان تغييرات دريك يا چند عامل در • . اثر تغييرات يك يا چند عامل ديگر است

روش تحقيق تحقيقاين روش در صدد پاسخگويي به سه سوال زير

است :- آيا رابطه اي بين دو دسته از اطالعات وجود دارد ؟ 1

در صورت مثبت بودن پاسخ : - جهت اين همبستگي مثبت است يا منفي ؟ 2

افزايش در دسته اول ، افزايش در دسته دوم = مثبت كاهش در دسته اول ، افزايش در دسته دوم و بالعكس

= منفي - ميزان و مقدار اين همبستگي چه اندازه است ؟3

روش تحقيق همبستگي

در اين نوع تحقيق رابطcه ميان متغيرها براساس هدف تحقيق تحليل مي شود. اين تحقيق به سه نوع تقسيم ميشود:

- مطالعه همبستگي دومتغيري1 هدف : بررسي رابطه دو به دو متغيرهاي

. cموجود در تحقيق است - تحليل رگرسيون2

هدف : پيش بيني تغييرات يك يا چند متغير وابسته باتوجه به تغييرات متغيرهاي

.cمستقل است- تحليل ماتريس همبستگي (كواريانس)3

ويژگيهاي تحقيق همبستگي

تعداد متغيرها زياد باشد وكنترل آنها امكان پذير - 1نباشد.

- سنجش وارزيابي چند متغير وروابط بين آنها را 2امكان پذير مي سازد.

- اين روش صرفاً درجات همبستگي وروابط بين 3متغيرها را بررسي مي كند. همبستگي بين دومتغير

-) شروع 1داراي دامنه اي است كه از منهاي يك (+« ادامه مي يابد . اين ارزشهاي مقداري را 1وتا »

ضريب همبستگي مي نامند.همبستگي صفر يعني تغييرات يك متغير هيچ اطالعاتي - 4

در مورد تغييرات متغير ديگر به ما نمي دهد.- اگر همبستگي يا رابطه به صورت خط مستقيم نباشد و 5

شبيه منحني باشد به آن همبستگي غيرخطي مي گويند.

محدوديتهاي روش همبستگي

اين روش الزاماً روابط علي ومعلولي - 1را شناسايي نمي كند بلكه هدف آن

بررسي درجات همبستگي وجهت آنهاست.

- اثرعوامل خارج از حوزه تحقيق بر 2نتايج زياد است . به علت ضعف شديد

كنترل متغيرهايc مستقل

مقايسه اي (پس –تحقيقc علي -5 رويدادي)

در اين روcش محقق به دنبال كشف و بررسي روابط علت و معلولي از طريق مشاهده و مطالعه نتايج موجود و زمينه

قبلي آنها به اميد يافتن علت وقcوع پديده اسcت .

مثال : “ بررسي علل خودكشي از طريق بررسي پرونده

هايي كه در اين مورد در اداره پليس وجود دارد .”

:يا“ بررسي ويژگيهاي شخصيتي كساني كه تصادف مكرر اتومبيل

داشته اند . “

مقايسه اي (پس –تحقيق علي رويدادي)

ويژگيهاي اين روش: . بررسي علل پس از وقوع آنهاست پژوهشگر هيچگونه دخالتي در بروز

حادثه نداشته است . و بارزترين نارسايي آن عدم توانايي

كنترل متغيرهاي مستقل است . برخي از پديده ها درمحيط ويژه زاده

علل يا عوامل خاص آن محيط است و با محيط و شرايط ديگر تفاوت دارد .

مقايسه –نكات ضروري در تفسير تحقيقات علي اي (پس رويدادي)

بين متغير مستقل و وابسته رابطه آماري - 1برقرار باشد ، يعني بتوان تغييرات همزمان

متغير وابسته ومستقل را مشاهده كرد.

- متغير مستقل بايستي قبل از متغيروابسته 2موجود باشد .(تقدم رتبي)

- داليل كافي براي رد فرضيه هاي رقيب موجود 3باشد تابتوان يك رابطه علي بين دومتغير را

برقرار كرد.

كنترل در تحقيقات علي ومقايسه اي :

- همتاسازي (:تشكيل گروههاي آزمودني همتا 1(

- ايجاد گروههاي همگن2

- استفاده از متغيرهاي مزاحم ( متغير تعديل 3كننده )

جمعيت جامعه : جامعه• ، مطالعه كه یمورد استرو بر م یمطالعه انجام باید شود یآن البته ؛

که داشت جامعه توجه تواند اين یا انسانها میزنده موجودات و اشيا ، ها باشد. پديده

تکه( sampleنمونه ) نمونه :• یا قسمت از عبارتیا جنس یک تمام نماینده عنوان به که کسانی یا و

. شود می عرضه گروه) بزرگتر ) جمع یک از کوچکتر مورد یک نمایش

نمونه ، بررسی مورد جامعه كردن مشخصنمونه حجم و

دربارة اطالعات cجمع آوري منظور بهروش های از يکی توان می جامعه افراد

گرفت کار به را : زير

شمارش • طريق از ها داده گردآوری

گيری • نمونه طريق از ها داده گردآوری

نمونه ، بررسی مورد جامعه كردن مشخصنمونه حجم و

گيری نمونه داليلزمان 1. محدودیت

هزینه. ) (2 امکانات محدودیت

دشواری. ) 3 زیاد اطالعات سازی بحران ) تحلیل و تجزیه

تأمل قابل نکاتاولویت ) .1 ها نمونه تعداد

حداقل ( انتخاب

در. 2 خصوصیات تشابه سبب بهها نمونه حداقل طبیعی علوم

علوم خالف بر است؛ مالكتفاوتها سبب به كه اجتماعی

است . نظر مورد زياد هاي نمونه

گیری نمونهشرایط :

ها نمونه تعداد مطلوب حد انتخاب یکسان و داشتن مساوی شانس ضرورت

آماری _ نمونه عنوان به شدن انتخاب برای : صورت_ این غیر در زیرا

؛ • ندارد علمی جنبه تحقیق

•. نیست تعمیم قابل نتایج

نمونه روشهای انواعگیری

ساده :• تصادفی گیری نمونه

نیاز ) مورد نمونه آماری( )nانتخاب جامعه ( Nازیکسان شانس اعضاء از یک هر که ای گونه به

. باشد داشته انتخاب برای

مثال : اعداد ... 1نوشتن به و جعبه در انداختن و تا

آوردن در نیاز مورد های نمونه تعداد

مند • نظام تصادفی گیری نمونه

تصادفی اول روش مانند نمونه انتخاباست . متفاوت انتخاب شیوه ولی است

دارد : مرحله دو روش این

. شود می انتخاب تصادفی طور به شروع نقطه

و سیستماتیک طور به نیاز مورد تعداد به بسته. شوند می انتخاب معین فواصل با

: اولی به نسبت روش این مزایای

• (. در جویی صرفه است اولی روش از سریعترزمان(

•. است کمتری هزینه دارای

بر • کمتری شانس از بخش یک اینکه امکان. است کمتر باشد خوردار

بندی • طبقه طریق از گیری نمونه

ازیکدیگر دارند که خصوصیات جهت از آماری جامعه افراد. شوند می تقسیم مختلف طبقات به شوندو می متمایز

یا ساده تصادفی صورت به مختلف طبقات به تقسیم از پس. کنیم می انتخاب سیستماتیک

مثال : به 100انتخاب تقسیم دانشکده دانشجویان از رشته 5نفر

انتخاب با 5و متناسب یا تصادفی شیوه به نفر بیست. آنها درصد و تعداد

• cای منطقه گیری نمونه

که تفاوت این با است بندی طبقه روش مانند روش این. است نظر مورد جغرافیایی مناطق خصوDصیات، جای به

ای • خوشه گیری نمونهکوچکتر اجزاء به مرحله چند در را آماری جامعه چنانچه

محدودگیری نموDنه برای را کوچک واحد چند آنها میان از کردهنامیده . ای خوشه گیری نمونه Dروش این کنیم انتخاب

. شود می

حجم درباره عمومی مالحظاتنمونه

تجربی • به نسبت بزرگتری های نمونه پیمایشی مطالعاتاست . نیازمند

کوچکتر • گروههای به مقایسه برای نمونه گروه که هنگامیتا کرد انDتخاب را بزرگتر نمونه نخست باید شود می تقسیم

. باشد مناسب ما منظور برای فرعی گروههای حجمکمتر • گیری نمونه اشتباه اندازه باشد بزرگتر نمونه چه هر

است.زیرا • باشد بسیار نمونه حجم باید پDرسشنامه ارسال در

. بود بسیارخواهد ریزشمالحظات • از زمان و هزینه و آزمودنیها به دسترسی عامل

. است اساسی

تعيين اندازه نمونه براي برآورد ميانگين :

اگر منظور تحقيق ، برآورد ميانگين يك صفت كمي در •جامعه باشد براي برآورد حجم نمونه از رابطه زير

استفاده مي شود .

در اين رابطه : • “n”اندازه نمونه مورد نياز است كه محاسبه مي شود ؛

”s”) انحراف معيار Standard Deviation صفت مورد ( نظر است .

Z2 S2

n= d2

براي S بديهDي اسDت كDه در مرحلDه تعييDن اندازه نمونه مقدار •محقDق نامعلوم اسDت ولDي مDي توان مقدار آDن را از يDك مطالعه انجام ديگران كه مشابهDي مطالعات از ( كرد. برآورد مقدماتDي

هر چه پراكندگي صفت مورد را به دست آورد . ( sداده انDد مقدار مطالعDه در جامعDه بيشتDر و در نتيجDه انحراف معيار نمونDه بزرگتر

باشد نمونه با اندازه بيشتري مورد نياز است .

• d فت در جامعهDن صDمقدار اشتباه مورد قبول در برآورد ميانگي مي باشد .

اگDر فرض كنيDم ميانگيDن وزن نوزادان در جامعه بDه عنوان مثال گرم باشDد ) كDه البتDه اين مقدار براي 2200مورد مطالعDه برابر

را برابر dمحقDق نامعلوم و هدف از تحقيDق برآورد آDن است . ( و صد گرم در نظDر بگيريDم مفهوم آDن ايDن اسDت كه برآورد قابل قبول

گرم مي باشد . 2200 تا 2100براي محقق مقداري بين

z : آن مقدار كه cاست نمونه نتايج به اعتماد ضريببه محقق نظر مورد اطمينان اندازه به باتوجهتوزيع جدول از ، نمونه از حاصل نتايج درستي

اندازه . آيد مي دست به استاندارد برای zنرمالاست . زير قرار به اطمينان سطح چند

بيشتري اطمينان سطح چه هر كه شود مي مالحظهاندازه باشد نياز نمونه zمورد اندازه نتيجه در و

بود . خواهد بيشتر

سطح اطمينان

اندازه ضريب سطح خطا zاطمينان

درصد 99درصد 97/5

درصد 95درصد 90

درصد 1درصد 2/5درصد 5درصد 10

2/572/241/96 1/64

يDك متخصDص تغذيDه در نظDر دارد مطالعه اي برآورد روزانه براي پروتئيDن مصDرف متوسDط

انجام دهDد بDا استفاده از تجربيات افراد نوجوان ، در گذشتDه پروتئين مصDرف معيار انحراف

اسDت . اگر گرم 20جامعDه مورد مطالعDه حدود را برآورد خطاي گرم 5حداكثر ميزان و

را درصDد 95اطمينان اندازه بگيريم نظDر در نمونه عبارت خواهد بود از :

نمونه جهت نياز مورد افراد تعداد

Z2 S2 (1/96) 2 (20) 2

n= = =62

d2 52

تعيين اندازه نمونه براي برآورد نسبتها : اگر بخواهيم نسبتي از جمعيت را كه داراي

كيفيت مورد نظر هستند برآورد كنيم از قبيل :

نسبت افراد سيگاري

نسبت بيماران مراجعه كننده به اورژانس يك بيمارستان به دليل مسموميت غذائي

نسبت افرادي كه به علت نوعي سرطان در يك سال فوت كرده اند .

دربرآورد حجم نمونه از فرمول :زير استفاده خواهد شد

2

2

dpqtn z=tz=tاندازه متغير در توزيع طبيعیاندازه متغير در توزيع طبيعی

p=p=درصد توزيع صفت در جامعهدرصد توزيع صفت در جامعه

درصد افرادی كه فاقد آن صفت در جامعه درصد افرادی كه فاقد آن صفت در جامعه q=q=هستندهستند

تفاضل نسبت واقعی صفت در جامعه با ميزان تخمين تفاضل نسبت واقعی صفت در جامعه با ميزان تخمين d=d=محقق برای وجود آن صفتمحقق برای وجود آن صفت

از فرمول زير جهت تعيين اندازه نمونه استفاده مي كنيم .

كه در آن : n نمونه اندازه = z همان ضريب اعتماد است كه توضيح داده شده است = p تخميني از نسبت افراد جامعه است كه داراي ويژگي مورد نظر =

مي باشند . اين عدد ممكن است از مطالعات قبلي در دسترس باشد يا با استفاده از يك مطالعه مقدماتي ، مقدار آن حدس زده شود. اگر

را حدس بزند مي تواند آنرا Pپژوهشگر به هيچ وجه نتواند مقدار ( حداكثر nدر نظر بگيرد كه در اين صورت اندازه نمونه )0/5برابر

مقدار ممكن را خواهد داشت . d . مقدار اشتباه مورد قبول در برآورد نسبت جامعه است =

Z2 . P(1-P)n= d2

مثال : يك در كDه را نسDبت جوانانDي اسDت مايDل اپيدمولوژيسDتي منطقDه مديترانDه اي بزرگ زندگDي مDي كننDد و مبتال بDه هپاتيت

اگDر BويروسDي بدانDد را حداكثر و% 95بDا اطمينان هسDتند در نظDر گرفتDه شود و در ناحيDه مديترانDه اي مشابهي % 3خطDا

% گزارش شده باشد20 جوانان مبتال بDه بيماري مزبور نسDبتحجم نمونه عبارت است از :

(96/1 )2 × 20/0 (80/0 ) n= = 682 (0/03) 2

اگر داده هايي از ناحيه مشابه ديگري در دسترس نبود و امكان مطالعه آزمايشي هم وجود نداشت اندازه نمونه عبارت

است از :

(1/96)2 × 0/50(0/50)n= = 1067 (0/03) 2

n= 1067نفر

روش انتخابتحقيق

) انواع طرحهای تحقيق تجربی (

انواع طcرحهاي تحقيقعرضه انواع طرحهاي تحقيق تجربي براي تشخيص تفاوت •

تجربي مقدماتي از حقيقي و تفاوت آن دو ازc طرحهايطرحهاي نيمه تجربي است.

اين طرحها كمك مي كند تا محقق بتواند رابطه يا روابط ميان •يك متغير وابسته را مورد بررسي و مطالعه قرار دهد. انتخاب طرح تحقيق به نوع هدفهاي تحقيق ،متغيرهايي كه بايد مورد

دستكاري قرارc گيرد و شرايط و محدوديتها بستگي دارد.

X متغير مستقل : – عدم وجود مستقل: Rگزينش تصادفي به گروه شاهد و تجربي:

طرحهاي تجربي 1. experimental: مقدماتي

designs( pre_)مقدماتي تجربccي طرح نوع در سccه

متداول تربيتي تحقيقات و مطالعات است.

در تحقيقات تجربcي اساس كار بر كنترل و نظارت شديcد از متغيرهاي ناخواسته و مزاحم در حوزه ي پژوهcش اسcتوار است . اصوالً مقدماتcي تجربcي در طرحهاي امcا كنترل و بازبيني اين عوامل وجود ندارد يا اگcر وجود داشتcه باشcد بسcيار ناچيcز است.

گروه • يك و نهايی آزمون طرحآزمودني

به كه دارند قرار شرايطي در آزمودنيها از گروهيو دارد وجود درآن مستقل متغير يك فقط ظاهرتعيين براي آزمودنيها از تجربه دوره پايان از پس

. آيد مي عمل به آزمون مستقل اثر ميزانگروهتجربی

مستقل متغير X

نهايي آزمونT

: مثال

دانDش آموزانDي كDه تحDت شرايDط آموزشي درس تاريDخ قرارميگيرنDد و در پايان پيشرفDت آنان با آزمون اندازه گيري مي شود.

در ايDن تحقيDق سDؤاالتي ماننDد” تDا چDه حد تجارب ويژDه همزمان بDا آموزش ايDن گروه يDا تجارب گذشته آنان و ... در ايDن تجربDه دخالDت داشتDه است؟” براي

محقق پيش نمي آيد

ويژگيها:-به علDت عدم كنترل و نظارت كامDل بر عوامل 1.1

داخلي روايDDDDي ارزش دهنده كاهDDDDش تحقيDق)تاريDخ ،بلوغ و گزينDش( يافتDه هDا و نتايDج اين

تحقيقات روايي داخلي اعتباري ندارد.جمع 1.2 و مقايسDه بنياد بر علDم پايDه و -اسDاس

آوري شواهDد عينDي و تجربDي قابDل قياس بنا شده اسDت امDا در ايDن تحقيقات جز در مواردي محدود تصوري و شهودي و ضمنDي صDورت بDه هDم آDن امكان مقايسDه نتايDج وجود ندارد كDه از ارزش آن

مي كاهد.

.....

وسايل- 1.3 بردن بكار در محقDق شديDد تمايDلمانند اطالعاتDي آوري جمDع و سDنجش دقيDقدر كه اسDت شده ميزان آزمونهاي از اسDتفاده . اوست خطاهاي از سDرپوشي حقيقDت

ميان- 1.4 متقابل وجودكنشهاي علDت بDه

مسDتقل از XمتغيDر ناشي تمايالت و تعصDبات وها يافته تعميم قابليت قدرت آزمودنيها گزينش

. است ناچيز بسيار

طرح آزمون مقدماتي و نهايي و يك . 2گروه آزمودني

قرار... مقايسه و بررسDي مورد آزمون و نتايجدو اين ميانگيDن ميان حاصDل تفاوت و گيرد مDيمي مطالعDه و بررسDي آماري نظDر از را آزمون

كند.گروهتجربی

آزمون مستقل متغيرمقدماتی

X T1

نهايي آزمونT2

: ویژگیهانسبت – 2.1 مقدماتی آزمون بردن کار به جهت به

میزان مانند اطالعاتی زیرا است ارجح قبلی بهمحقق اختیار در را آزمودنیها قبلی تجارب

متغیر ) تراثر درست و تر دقیق تشخیص میگذاردآزمودنیها ( بر مستقل

عوامل – 2.2 از بازبینی و کنترل ضعف سبب بهو آزمون ، بلوغ ، تاریخ مانند ای ناخواسته

اطمینان تواند نمی محقق آماری بازگشتودو نتایج میان حاصل تفاوت که باشد داشتهمتغیر اثر به فقط نهایی و مقدماتی آزمون

دارد ربط تجربه حوزه در بازیگر . مستقل

2.3- cکاهش cسبب cخارجی و cداخلی عوامل اثرتحقیق این خارجی و دcاخلی روایی ارزش

( cمحقق cتحقیق حوزه در عواcمل این اثر cاست cمورد مستقل متغیر اثر صحیح cتشخیص در را

cکند cمی گمcراcه وابسته متغیر بر . نظراcز -2.4 حاصل cیتcحساس میان متقابل کنش اثرمستقل متغیر و آزمودcنیها دcر مقدماتی آزمون

و تمcایالت میان متقابل کcنش اثر همcچنین واcز مستقل متغیر و گزینش از حاصل تعصبات

کcاهد می نتایج این تعمcیم cقابلیت .

شاهد .3 گروه و نهایی آزمون : طرح

متغیر نفوذ اثر و تجربی شرایط تحت گروه یککه حالی در میگیرد قرار معینی مدت به مستقلمحفوظ عاملی چنین نفوذ اثر از را شاهد گروه

آزمون گروه دو هر از پایان در و دارد می نگهبررسی مورد را نتیجه و آورد می عمل به نهایی

روشهای از استفاده با بدینگونه و میدهد قرارمیان موجود تفاوت آماری بودن دار معنی اماری

میکند تعیین را آزمون دو گروه . میانگینتجربیشاهد

مستقل متغيرX–

نهايي آزمونTT

:ویژگیهاعدم – 3.1 همچنین و آزمودنیها تصادفی گزینش عدم

شاهد و تجربی گروههای به آنها تصادفی تقسیممتغیر اثر دقیق نظارت و کنترل کاهش عامل

بر مزاحم و ناخواسته های متغیر سایر و مستقلاست تجربی گروه در وابسته . متغیر

ساختن -3.2 یکسان برای قوانین و شرایطو تجربی گروه دو در آزمودنیها خصوصیات

بسا . چه بنابراین ندارد وجود شاهد با مقایسهگروه دو در آزمون دو میانگین میان موجود تفاوت

اثر نه است گروه دو در موجود تفاوتهای حاصلمستقل . متغیر

آزمودنیها -3.3 رفتن بین از چون عواملیو تحقیق محل ترک یا مرگ علت به خواه

تمایالت میان متفابل کنشهای اثر باتاریخ و گزینش ، بلوغ و گزینش از حاصل

دهند می کاهش را داخلی . رواییمیان – 3.4 متقابل کنشهای اثر وجود با

و گزینش از ناشی تمایالت و تعصباتخارجی روایی بازیگر با مستقل متغیر

یابد . نمی کاهش

تجربی .2 :طرحهایسبب که عواملی و منابع تمام از طرحهcا این دراست تحقیcق خارجcی روایcی وعدم ارزشcی بcیبحث مورد طرح سcه و آیcد مcی عمcل بcه کنترل

: گیرد می قرارگروه – 2.1 با نهایcی و مقدماتcی آزمودن طرح

تصادفی گزینش از استفاده و . شاهد

گروهتجربیشاهد

آزمون مستقل متغيرمقدماتی

X T1 – T2

نهايي آزمونTT

مقدماتی .1 و نهایی آزمون نمرات میانگین تفاوت میان مقایسهتجربی گروه

مقدماتی .2 و نهایی آزمون نمرات میانگین تفاوت میان مقایسهشاهد گروه

مقدماتی .3 و نهایی آزمون نمرات میانگین تفاوت میان مقایسهیکدیگر با گروه دو

موجود تفاوتهای بودن دار معنی آماری روشهای از استفاده باتفاوتهای با واقعی تفاوتهای و شود بررسی ها میانگین میان

شود تفکیک ای محاسبه اشتباهات از . حاصلطرح این :ویژگیهای

گروه .1 و ازمودنیها تصادفی تقسیم و گزینش از استفاده سبب بهیابد می کاهش زیاد میزان به خارجی و داخلی عوامل اثر شاهد

) حسن.)ازمون .2 اجرای اثر در ازمودنیها حساسیت میان متقابل کنش

نقص . ) ( دهد می کاهش را تعمیم قابلیت مقدماتیقابلیت .3 ان نبودن عادی و طبیعی و خاص خاص شرایط جهت به

) نقص .) میابد کاهش تعمیم

استفاده – 2.2 و شاهد گروه با نهایی آزمون طرحتصادفی گزینش از

The randomized control_ group posttest design.

گروهتجربیشاهد

مستقل متغير X

–

نهايي آزمونTT

: ویژگیهاتقسیم .1 و آزمودنیها تصادفی گزینش

) حسن ) آنهاگروه .2 از استفاده و اول کاربردمورد با

رواست نسبتا نتایج . شاهدطرح .3 یا مورد با مورد این مقایسه از

گفت 1شماره چنین توان می :بعد صفحه

متقابل( کنش طرح به نسبت مقدماتی آزمون عدم اثر در الفو مقدماتی آزمون اثر در آزمودنیها در حاصل حساسیت میان

آن تعمیم قابلیت و روایی و میرود بین از مستقل متغیریابد می . افزایش

شماره( ) طرح این در چه اگر و( 2ب بلوغ ، تاریخ مانن عواملی اثرولی ..... میگیرد قرار کنترل تحت ازمودنیها قبلی اطالعات

شماره طرح در همچنانکه تحقیق نتایج بر عوامل آن اثر میزانگیرد 1 نمی قرار سنجش مورد میشود سنجیده .

در( مقدماتی ازمونهای که اجراست قابل هنگامی طرح این جتداخل یا و باشد مشکل و هزینه پر آن اجرای یا نباشد دسترس

باشد ممکن ازمودنیها بر مستقل متغیر اثر با آن . اثرکردن( نظارت و کنترل و باشد کم آزمودنیها تعداد که هنگامی د

آزمون اجرای و انجام همچنین و شاهد و تجربی گروههایطرح باشد ساده گروه دو در طرح 1مقدماتی بر دارد 2ترجیح .

سالمون – 3 گروه چهار بااستفادهاز طرح (2و 1گزینشتصادفیادغامطرح )

با دارد را طرح دو ان ویژگیهای تمام طرح اینکه ای تازه ترکیب دلیل به که تفاوت این

این فردی ضعف نکات و نقایص است یافتهندارد را . دو

گروه R تجربی R شاهد

R تجربی R شاهد

مستقل آزمون متغيرمقدماتی

X T1 – T1

X – – –

نهايي آزمونT2T2T2T2

هستند چنین ویژگیها : این

و .1 کنترل و است گرفته کار به را گروه چهار طرح اینشده محقق تصادفی تقسیم و گزینش با عوامل نظارت

. است آزمونهایی. 2 از حاصل نمرات میانگین اوردن دست به با

بودن دار معنی کرده مقایسه یکدیگر با را انها مقدماتیکند . بررسی آماری نظر از را آنها میان موجود تفاوت

گروه در نهایی و مقدماتی آزمون میانگین1تجربی

( شاهد با تجربی گروه نهایی آزمون میانگین

) مقدماتی آزموcن با گروههایی

( شاهد با تجربی گروه نهایی آزمون میانگینمقدماتی آزمون بدون (گرههایی

بر .3 را مقدماتی آزمون اثر تواند cمی تنها نه محققاین از گیری بهره با بلکه بگیرد اندازه تحقیق نتایج

تواندفرض می تصادفی تقسیم و گزینش و طرحچهار و سه گروه دو بر مقدماتی آزمون اگر که کندمقدماتی آزمون از حاصل نمرات شد cمی اجرا هم

بود خواهد نخست گروه به مشابه گروه دو این .درجامعه .4 و نمونه بین مقدماتی آزمون ار استفاده

صاحب را نمونه و شد می قایل تفاوت آن آمcاریتجربه آن فاقد آن آماری جامcعه که میکرد ای تجربه

گروه وجود با طرح این در که نقص 4و 3بود اینتقویت بسیار تعمیم قابلیت و شده طرف بر هم

است .شده

تجربی -3 نیمه طرحهایحوزه دcر کcه عcوامل اcز برخی نظارت و کنترلروایی اcرزشی بی سبب و داcرد وجود cتحقیق

شود می cتحقیق های یافته cخارجی و cداخلیو} ) کcنترل تجربی طرحهای اcجرای که cهنگامی

و خواسcته نا عوامل تمcام از cدیدcش بینی باز} نباشد ( ممcکcن cتجربه cموقعیت در نامربوط

تقسیم و گcزینش در cیتcمحدود cسبب به cمحققان تجربی cیطcشرا دسcتکاری و آزمودنیها

استفاده ) ( تجربی نیمcه طرحها این از بیشتر cکنند .می

قابل : و برابر هایی نمونه نتوانیم محدودیتهاگروه ، باشیم داشته تصادفی یا مقایسه

از طرحها این و نباشد ممکن شاهداست تر معتبر مقدماتی تجربی .طرحهای

و کنترل وجود عدم دلیل به طرحها این دردر ناخواسته عوامل تمام از کامل نظارت

شناسائی به موظف فقط تجربی حوزههستیم کنترل قابل غیر عوامل . دقیق

گروه .3.1 با نهایی و مقدماتی آزمون طرحتصادفی گزینش از استفاده بدون و شاهد

شماره - طرح شبیه طرح تجربی 1این طرحهایو گزینش که تفاوت این با است حقیقی

نیست تصادفی صورت به آزمودنیها .تقسیمبا ) - مقایسه در مقدماتی آ؛زمون اجرای و وجود

) ضروری طرح این در حقیقی تجربی طرحنابرابری میزان از اطالع برای محقق و گروه. است

تجربی

شاهد

مستقل متغيرمقدماتی آزمون

X T1 – T1

آزمون نهايي

T2T2

میانگین تواند می شاهد و تجربی گروههای ویژگیهایکند مقایسه گروه دو در را مقدماتی آزمون :نمرات

آماری .1 روشهای به توجه با داشت وجود تفاوتی اگرکند بررسی را آن بودن دار .معنی

یا .2 شانس حاصل میانگین دو میان موجود تفاوت اگرکه گیرد می نتیجه محقق باشد ای محاسبه اشتباهات

خصوصیات نظر از کماکان شاهد و تجربی گروه دویکسانند تجربه .در

حاصل .3 مذکور میانگین دو میان موجود تفاوت اگرمعنی این به نباشد ای محاسبه اشتباهات یا شانسباید باشد قبول قابل و دار معنی آماری نظر از کهتحقیقی گزارش در را اختالف یا تفاوت این میزاندر را آن تحقیق مراحل تمام در و کند منعکس خود

باشد داشته .نظر

نام " به خود کتاب در استانلی و کمپلتحقیق برای تجربی نیمه و تجربی طرحهای

دارند" هایی اشاره طرح این مورد این در :آزمون .1 طرح با را طرح این نباید محقق

استفاده و شاهد گروه با نهایی و مقدماتیاز آزمودنیها آن در که تصادفی گزینش از

انتخاب تصادفی گزینش طرق به در ما گروهو تجربی گروه دو به روش همان به سپس و

بکنید اشتباه شود می تقسیم .شاهدحقیقی .2 تجربی طرحهای که مواقعی درمقدماتی تجربی از طرح این نیست ممکن

باشد تر .معتبر

: ویژگیهابه .1 نخورده دست یا کامل گروههای از استفاده

شروع در بویژه شاهد و تجربی گروه عنوانبودن یکسان بر دال مدرکی گونه هیچ که تحقیق

نیست cدست در .آنهامانند .2 ای ناخواسته عوامل اثر شاهد گروه وجود

... آورد cمی در محقق کنترل cتحت را بلوغ، ، .تاریخبررسی .3 و مcطالعه طریق از تواند می محقق

و مقدcماتی آزمونه نمرات به مcربوط مدارکنتایج بر را آزمودنیها تعداد شدن کم اثر cنهایی

: که گونه بدین کند حذcف در) تحقیق) بعد صفحه

گروه .1 دو در را مقدماتی آزمون نمراتکند می مقایسه هم با شاهد و .تجربی

کند .2 می مشخص را آنها بودن دار .معنیبرد .3 پی آن عدم یا گروهها بودن برابر .به

دو .4 میانگین نهایی آزمون اجرای با پایان درهم با را آنها و آورد می دست به را گروه

کند می .مقایسهکند .5 می مشخص را آنها بودن دار .معنی

را .6 تفاوتها این باشد موجود تفاوت اگرقابل تفاوتهای حاصل را تفاوتها حاصل

داند می زیر خالصه به :تفکیک

مستقل( متغیر از حاصل قسمتی الفگروه( دو میان موجود تفاوت حاصل قسمتی ب

نمرات – میانگین مقایسه از شاهد و تجربیآنها مقدماتی – آزمون

گروه( در آزمودنیها تعداد شدن کم حاصل قسمتی جزمان طول در تجربی

اثر .4 تحقیق این روایی های کننده محدود از یکی ، بلوغ و گزینش مانند عواملی میان متقابل کنشهای

ناخواسته اثر که آزمون و گزینش و تاریخ و گزینشباشد می است نداشتن تصادفی تقسیم و .گزینش

یافته .5 تعمیم قابلیت توان می تجربه حوزه گسترش باداد افزایش را آنها روایی و .ها

منظم نهایی و مقدماتی آزمون چند طرحآزمودنی گروه یک و زمانی

ندارد . – وجود شاهد گروه داشتن امکان تحقیقات برخیو مقدماتی آزمون چند طرح از ......استفاده

زمانهای – در مقدماتی ی آزمونها تعدادی طرحج این درعوامل . بر کنترل و احاطه آید می عمل به مختلف

تاریخ _ اثر تاریخ ای اندازه تا و بلوغ ویژه به ناخواستهحقیقی تجربی مانند نیست شدنی -حذف

طول – در گیری اندازه وسایل مانند دیگر خواسته نا عواملکه مستقل متغیر اثر نفوذ هنگام و آزمونها اجرای زمان

کند گمراه را محقق است ممکن و نیست تاریخ نوع .از

گروهتجربی

مستقل آزمون متغيرمقدماتی

X T4 T1 T2 T3

نهايي آزمونT5 T6 T7 T8

کند – می استفاده آزمون این از که cوقتی محققعوامل cتعیین و شناسایی دقت با است موظcف

که آنجا تا و بپردازد تحقیق حوزه از خارج و ناخواستهدر تا کند cتعیین را عوامل cاین اثر میزان است ممکن

نکند خطا آزمودنیها بر مستقل متغیر اثر .تشخیصطcرح این ویژگیهای

زمان طول در گروه یا فرد بر ای دوره آزمون تعدادی اجرایتحقیق

دارد – امکان که جایی تا تجربه محدوده و حوزه کردن ایزولهتحقیق – نتایج بر تاریخ عامل تاثیر بر نظارت و کنترل برای

" در " پاولف تجربه مانند خارج محیط با آن ارتباط قطع وشرطی اثر در سگ دهان بزاق ترشحات سنجش میزان

محیط – غیر در تجربه این در زنگ صدای با آن شدننبود ممکن – آزمایشگاهی

به مشابه محیط و شرایط حد در نتایج قدرت و تعمیم قابلیتاست تجربی .موقعیت

نهایی )3 و مقدماتی آزمون چند طرحشاهد گروه با زمانی منظم

گروهتجربیشاهد

آزمون مستقل متغيرمقدماتی

X T1T2T3T4T5

– T1T2T3T4T5

نهايي آزمونT6T7T8T9T10T6T7T8T9T10

مقدماتی – آزمون چند ضعف تواند می طرح اینرا آزمودنی گروه یک با زمانی منظم نهایی و

. با کند جبران تاریخ عامل کنترل : درمیانگین .1 میان تفاوت آماری بررسی و مقایسه

گروه در نهایی و مقدماتی آزمونهای نمراتتجربی

میانگین .2 میان تفاوت آماری بررسی و مقایسهگروه در نهایی و مقدماتی آزمونهای نمرات

شاهدبا: آزمودنیها بر را تاریخ عامل اثر میزان نتیجهتحقیق نتایج از آنرا و کند تعیین صحت و دقت

کند .حذف

شماره – طرح از طرح نیمه 1این طرحهای ازمتقابل کنش اثر بینی باز و کنترل نظر از تجربیاز . یکی اگر زیرا است برتر بلوغ و گزینش میان

ویژگیهای جهت به و مختلف دالیل به گروه دوبیشتری پیشرفت تحقیق زمان طول در خویشاین تواند می محقق باشد داشته دیگر گروه از

در مستقل متغیر ظهور از پیش را پیشرفتنتیجه بررسی طریق از تجربی موقعیت

نا واز کند مشاهده متوالی و متعدد آزمونهایاثر وجود از پیش گروه دو در موجود برابری

برای و گردد آگاه تجربی حوزه در مستقل متغیرکند اقدام آن حذف و .کنترل

آزمون – چند طرح ویژگیهای تمام طرح اینرا آزمودنی گروه یک و منظم نهایی و مقدماتیدهد می امکان محقق به آن بر عالوه و داراست

داخلی روایی ارزش کننده تحدید عوامل تاو آورد در کنترل تحت بهتر مراتب به را تحقیق

تر دقیق آزمودنیها بر را مستقل متغیر اثرکند .تعیین

به " – گویند می طرح این مورد در استالی و کمپلطرحهای ترین عالی از یکی طرح این کلی طور

ترین عملی و بهترین وشاید تجربی نیمه"آنهاست

استخراج ، آوري گردو تلخيص

وتحليل ها داده بندی طبقهآنها ها داده گردآوری

ها داده بندی طبقه و تلخیص ، استخراج

ها داده تحلیل و تجزیه

آوری گرد

ها داده استخراجدستی :• شیوه به

؛- 1 باز پرسشنامه از استفاده با؛- 2 بسته پرسشنامه از استفاده با

؛ • کامپیوتری شیوه به

ها داده شیوه استخراج بهدستی

باز- :1 پرسشنامه؛- 1/1 باز پرسشهای ویژه جدول تهیه؛- 1/2 ترتیب به پاسخها کردن ردیف و ثبتپاسخهای- 1/3 فراوانی کردن مشخص

؛ مشابه؛- 1/4 دوم مرحله استخراج فرم تهیه؛- 1/5 ها داده کردن خالصه

باید کردن خالصه : در

؛- 1 کرد توجه تحقیق های گزاره به

نداشته- 2 تداخل تا کرد متمایز یکدیگر از را پاسخها؛ باشند

؛- 3 باشند مشخص جزیی و کلی عناوین

؛- 4 کنند مشخص و کرده جمع را جزیی و کلی فراوانی

شیوه به ها داده استخراجدستی

بسته- :2 پرسشنامه

؛- 2/1 استخراج جداول تهیه

؛- 2/2 فراوانیها کردن مشخص

درصدهای- 3/2 و فراوانی توزیع جدول تهیه؛ توزیع

طcبقه و تلخیص ، سازماندهیها داده بندی

؛- 1 ها داده تصحیح و تنظیم؛- 2 جواب بدون پرسشهای مورد در گیری تصمیم؛- 3 ها داده گذاری کدنمودارها- :4 و جداول تنظیم

توافقی؛- 4/1 جدولفراوانی؛- 4/2 توزیع جدولو- ) 4/3 مستطیلی ، ای میله نمودار

؛ ( ای دایره

ها داده تحلیل و تجزیه

مرحله مهمترین ها داده تحلیل و تجزیه مرحلهزحمات و تالشها نتیجه دهنده نشان و تحقیق

؛ است گذشته

: است گونه دو ها داده تحلیل و تجزیه

؛ ها داده کمی تحلیل و تجزیه

؛ ها داده کیفی تحلیل و تجزیه

هرمرحله در مهم عناصر خواهيد طي كه مراحلي كرد

بپرسيد بايد كه سواالتي

مسئله بيان

متون بررسي

اهداف تنظيم

برداري بهره طرحنتايج وانتشار

كار طرح

الزم وبودجه منابع

طرح خالصه

بررسي روش

بايد. 1 چيDDز وچDه چيست مسئDلهشود؟ مطالعهدر. 2 اكنDون هDDم اطالعDاتي چDه

؟ است دسترس؟. 3 چيسDDت طDDرح اجDDراي دليل

؟ يابيم دست چه به داريم اميديافتن .4 براي اضافي هاي داده چه؟ است الزم Dطرح سواالت به پاسخ؟ آوريم مي بدست را آنها وچگونه

خواهند. 5 گرفته بكار چگونه نتايجشد؟

وتDوسط. 6 مDDوقع چه ، كDاري چهشد؟ خواهد انجام كسي چه

منابعي. 7 چه مطDالعه انجDام بDراي؟ است الزم

؟ داريم اختيار در منابعي وچه

ويا. 8 مسئوالن به را طرح چگونهدهيم؟ مي ارائه بودجه كننده تامين منابع

موجود اطالعات ساير و متون

طرح فرضيات يا سئواالت

متغيرها-مطالعه - نوعها - داده آوري جمع فنونگيري - نمونهها - داده آوري جمع براي ريزي Dطرحها - داده وتحليل تجزيه Dطرحاخالقي - مالحظاتتحقيق - روش آزمايي پيش

كار نيDروي زمDDانبندي برنDامهارزشيابي و نظارت ، مديريت

وتجهيزات مواد بودجه

مديران نظامهاي در تحقيقاتي طرح يك تدوين مراحل

سواالت مربوط به فرهنگ سازماني و وزارت متبوع

انحراف ميانگين معيار

خيلي زياد زياد متوسط كم خيلي كم سواالت

درصcد فراوان

ي درصد

فراوان

ي درصcد

فراوان

ي درصد

فراوان

ي درصcد

فراوان

ي

004/1

69/1

8/13 4 6/2

7 8 5/34 10 1/2

4 7حاكميت يادگيري در بين

كاركنان و مديران

885/0

48/1

3/10 3 9/3

7 11 8/44 13 9/6 2

بينش مشترك بين اعضاي سازمان ) در مورد اهداف

سازمان (

986/0

48/1

2/17 5 5/3

4 10 31 9 2/17 5

جو متناسب با كارهاي تيمي و گروهي

871/0

52/1

8/14 4 31 9 8/4

4 13 3/10 3

تفكر سيستماتيك و كل نگر

15/1 59/1

8/13 4 31 9 8/4

4 13 3/10 4

وجود روحيه خود كنترلي و خود ارزيابي ) بين اعضاي

سازمان (

152/1

55/1

2/17 5 9/3

7 11 1/24 7 8/1

3 4 9/6 2وجود روحيه ريسك پذيري بين

اعضاء

انحراف ميانگين معيار

خيلي زياد زياد متوسط كم خيلي كم سواالت

درصد فراواني درصد فراواني درصد فراواني درصد فراوان

ي درصد فراواني

858/0

93/1 2/7 2 9/1

7 5 50 14 25 7وجود روحيه بهبود مستمر بين

اعضاء

15/1 59/1

2/17 5 5/3

4 10 5/34 10 8/1

3 4اعتماد و تعهد كاركنان به

يكديگر و به سازمان

15/1 59/1

2/17 5 5/3

4 10 6/27 8 8/1

3 4 5/6 2فضاي گفتگوي سازنده به جاي

جرم انديشي

105/1

69/1

3/10 3 9/3

7 11 5/34 10 9/6 2 3/1

0 3عدم تمايل مديران براي حفظ

قدرت

948/0

45/1

2/17 5 5/3

4 10 5/34 10 8/1

3 2وجود روحيه رقابتي در سازمان ) رقابت با

سازمانهاي رقيب (

801/0

56/1

1/11 3 6/2

9 8 9/51 14 4/7 2

عدم وجود باورهاي غلط در مورد كاركنان سازمان

انحراف ميانگين معيار

خيلي زياد زياد متوسط كم خيلي كم سواالت

درصد فراواني درصد فراواني درصد فراواني درصد فراوان

ي درصد فراواني

926/0

37/1

5/18 5 37 10 3/3

3 9 1/11 3

عدم سطحD نگري و ساده انگاري ) توجه به ريشه

مشكالت (

783/0

45/1 9/6 2 7/5

1 15 31 9 3/10 3

تلفيق و هم راستا شدن اهداف فردي و سازمان

751/0

72/1 4/3 1 5/3

4 10 3/48 14 8/1

3 4اعتماد به نفس ، پشتكار و

تمايل كاركنان براي عمل به تعهدات

711/0

83/1

5/34 10 3/4

8 14 2/17 5

روحيه خود فراگيري

948/0

55/1 9/6 2 7/5

1 15 1/24 7 8/1

3 4 4/3 1توجه به يادگيري به عنوان

ارزش نه فايده

79/0 57/1 1/7 2 3/3

9 11 9/42 12 7/1

0 3عدم خو گيري سازگاري و

مانوس شدن با مشكالت

611/0 -+5/1 ميانگين كل

مشخصات منبع يا مرجع در پاورقی يا پايان فصل :

یا: مقاله(1 مترجم مقاله؛نام عنوان یا نام نویسندگان؛ یا آورنده پدید نام و خانوادگی نام ها . ) ( صفحه ؛شماره تاریخ مجله سال؛شماره یا مجله؛دوره مترجمین؛نام

مترجم: کتاب(2 کتاب؛نام عنوان و کتاب؛نام صاحب یا آورندگان پدید نام و خانوادگی نام هااثر؛ انتشار محل جلد؛شهر آن؛شماره شماره و انتشارات سلسله مترجمین؛عنوان یا

. صفحه شماره نشریه؛ تاریخ چاپ؛ ناشر؛نوبت

شماره: نشریه(3 انتشار، محل نشر، تاریخ نشریه، شماره نشریه، عنوان موسسه، نام هاصفحه.

گزارش نامه پایان(4 و تحصیلی : های رساله نویسنده؛عنوان نام و خانوادگی نام تحقیق هایانتشار؛ علوم یا انتشار حیث از گزارش راهنما؛وضعیت استاد یا ناظر گزارش؛نام یا

انجام تاریخ موسسه، تحقیق،محل مجری موسسه یا دانشگاه تحصیلی،نام مقطع. صفحه شماره تحقیق،

: جزوه(5 نام انتشار، وضعیت جزوه، عنوان نویسنده، نام و خانوادگی نام درسی های. صفحه شماره انتشار؛ تاریخ ان؛ محل مربوط، دانشگاه یا دانشکده

6 , : یا( دانشکده نام درس عنوان استادc؛ نام و خانوادگی نام کالس در درسی یادداشتهای. مربوط،تاریخ دانشگاه

مشخصات منبع يا مرجع در :پاورقی يا پايان فصل

تحریر؛: نامه(7 تاریخ نویسنده؛ عنوان و سمت نویسنده؛ نام و خانوادگی نام ها. تحریر محل

8 : تاریخ( ثبت؛ شماره مدرک؛ و سند نوع مربوط، موسسه نام مدارک و اسناد. تحریر محل تحریر؛

رسانه( 9 ( اخبار ( : پخش ؛ساعت تلویزیون و رادیو رسانه عنوان و نام جمعی های. خبر پخش روز خبر؛

نام: مصاحبه(10 شونده؛ مصاحبه سمت شونده؛ مصاحبه نام و خانوادگی نام ها. مصاحبه مصاحبه محل مصاحبه؛ تاریخ مصاحبه؛ عنوان گر؛

11 , : یا( مقاله عنوان نویسنده خانوادگی نام و نام سمینارها نشده چاپ مقالهمجری سمینار، علمی؛محل سمینار در ارائه وضعیت نشده؛ چاپ تحقیق

. سمینار برگزاری تاریخ سمینار،

مثالي از روش ارجاع دهي هاروارد (نام و تاريخ)

These results agree with an existing study of Smith )1990(

مثالي از روش ارجاي دهي با شماره گذاري

This method was found to be unstable [17]

نوشتن يک مقاله ارجاع ها

دو روش اصلي شماره گذاري

نام و تاريخ(روش هاروارد)

ارجاع ها

توجه بهتر است ارجاع جمله را قطع •

نکند بهتر است از قبل بدانيم از چه •

شيوه اي بايد براي ارجاع استقاده کنيم.

در ارجاع هاي با شماره •گذاري بهتر است نام نويسنده

ذکر شود به ترتيب ارجاع ها توجه کنيد• ارجاع هايتان معرف سطح •

مقاله شماستارجاع به مرجعي با بيش از •

يک نويسندهارجاع با آدرس دهي دقيق.•

چند پيشنهاد

This question has been addressed by [5]

This question has been addressed by Jones [5]

Several Variation have been developed [2], [7], [13]

براي دو نويسنده•براي سه نويسنده •براي چهار نويسنده به •

باال•Et al .) واژه اي التين et

alii به معني ()and others( است.

پایان

جایگاه آمار در تحقیقات علمی

نمونه( 1 گیری مرحله

طبقه( 2 و گردآوری اطالعات مرحله بندی

اطالعات( 3 تحلیل و تجزیه مرحله

اطالعات( 4 نمایش و تبیین برای