کتاب:مدیریت استراتژیک سیستم های اطالعاتی

فرج الله رهنوردنشر نی

فصل سوم :برنامه ریزی سیستم های اطالعاتی

تعریف:برای ریزی برنامه اطالعاتی،بر های سیستم ریزی برنامه

. دارد داللت رایانه بر مبتنی کاربردی های سیستم ایجاد

مفیدی ابزار اطالعاتی سیستم ریزی برنامه متدولوژی. گیرد کار به تواند می سازمان یک که است

گام: به گام ترتیب که است چارچوب یک متدولوژیکمک نهایی محصول توسعه به که را راهکارهایی

. می نماید مشخص مي كنند،های سیستم ریزی برنامه متدولوژی معروفترین

اطالعاتی :

کاری( )1 پشتیبانی های سیستم ریزی (BSPبرنامهتوفیق( 2 کلیدی عوامل

•

: آنتونی دیدمان

: است معروف آنتونی دیدمان به که کند می تقسیم سطح سه در را مدیریت وظایف کنترل و ریزی برنامه های سیستم عنوان تحت آنتونی

سازمانی( : 1 های استراتژی و اهداف تعیین فرآیند استراتژیک ریزی برنامه2 : است( ارتباط در سازمان جاری عملیات با مدیریت کنترل3. : یابد( می انتقال جزئی مسائل روی بر عمومی مسائل از تاکید عملیات کنترل

ارل ) (Earlمدل

. دارد داللت فزاینده سازمانی بلوغ بر که سازد می مطرح اطالعاتی هاس سیستم ریزی برنامه در را عمده نگرش پنج

مدار .1 تکنولوژی .نگرش شود: می اعمال اطالعات تکنولوژی معماری و ها بنیاد ساختن برای اطالعات آوری فن متخصصان برای عمدتامدار .2 روش .نگرش شود: تعریف منطقی طور به اطالعاتی های سیستم به نیاز تا گیرد می قرار بررسی مورد کاری های روشاداری .3 .نگرش شود: می تامین اطالعاتی های سیستم کارکردهای به نیل برای بودجه و یابد می تحقق تفصیلی برنامهکارمدار .4 .نگرش . کنند: می تعیین را اطالعاتی های سیستم مورد در گیری جهت کاربران و ارشد مدیریت شود می دنبال رقابتی مزیت کسبمداری .5 سازمان .نگرش شود: می دنبال اطالعاتی های سیستم و کاری استراتژی سازی یکپارچه

اطالعاتی ) های سیستم استراتژیک ریزی (SISPبرنامه

. است شده گرفته نظر در ارشد مدیران مهم های فعالیت از یکی عنوان به. شود می گرفته کار به کاری فرصت فعاالنه جوی و جست و سازمانی های گروه زیر بین ارتباط اطمینان،هماهنگی،ایجاد عدم کاهش برای فعالیت این

کارگیری به :SISPموانع

سازمانی الف: نادیده: مشکالت را سازمان استراتژی روش این / / از اشتباهی تصور کند نمی درگیر کافی حد به کاربران گیرد می

. دارد سازمان اندازه

اجرایی ب: به: مشکالت مجاب را مدیرعالی توان می سختی به / / در خروجی نیست استفاده قابل خیلی نهایی خروجی کرد آن انجام

نیست مدیریت های خواسته راستای

ای ج: داده پایگاه را SISPخروجی: مشکالت داده مدیریت موضوع / خروجی کند نمی بررسی کافی اندازه به سازمان معماری SISPدر

. کند نمی تعریف را سازمانی های دادهافزاری: د سخت افزار SISPخروجی: مشکالت سخت جامع برنامه

کند نمی تعریف را سازمانی

ای ه. هزینه / مشکالت طراحی: است مدت طوالنی بسیار طراحیباشد هزینه پر بسیار تواند می

فرآیند گانه شش SISPابعاد1( .Comprehensivenessجامعیت. شود(: می گرفته کار به استراتژیک ریزی برنامه فرآیند در کارها راه قلمرو یا حدود توصیف برای اطالعاتی های سیستم در مفهوم این2( .Formalizationرسمیت. دارد(: اشاره مکتوب های رویه و ها مشی ،خط فنون وجود به3( .Focusتمرکز. دارد(: اشاره گیری جهت و ها خالقیت میان توازن به. Flowجریان. )4 متفاوت(: جریان ،نوع ربزی برنامه برای اختیارات تفویض یا اختیارات ثقل مرکز به توجه با شود می محسوب استراتژیک ریزی برنامه مهم های ویژگی از یکی ی منزله به ریزی برنامه فرآیند شروع در بخشی و سازمانی مدیران نقش

است.5( .Participationمشارکت. دارد(: تاکید استراتژیک ریزی برنامه در افراد درگیری حدود بر6( رویه. .Consistencyثبات است(: رویه ثبات پردازد می استراتژیک پذیری انطباق و گیری تصمیم سرعت آزمون به که استراتژیک مدیریت در ریزی برنامه ابعاد ترین مهم از یکی

فرآیند برنامه ریزی استراتژیک سیستم های اطالعاتی:در این مرحله،مدیریت یک سیستم برنامه ریزی را سازماندهی می کند و وظایف و نقش ها را تعریف می کند.شروع و آمادگی.1 :گروه برنامه ریزی با مدیران مصاحبه می کند تا سازمان کار،استراتژی های سازمانی را مستند سازی کنند.تحلیل استراتژی سازمانی.2:گروه برنامه ریزی محیط سیستم های اطالعاتی در وضع موجود را ارزیابی می کند تا اصالحات کوتاه مدت پیشنهاد کند.ارزیابی سیستم اطالعاتی فعلی.3 :مستند سازی اقدامات کاری در سطوح عملیاتی صورت می گیرد.گروه برنامه ریزی با مدیرات عملیاتی صحبت می کند تا نیازی های اطالعاتی و استراتژی های سازمان را تشخیص دهد.تحلیل عملیات سازمان.4:مدل سازمانی نهایی می شود و از طریق مدیریت ارشد اصالحات و موارد تکمیلی مورد بررسی قرار می گیرد.تکمیل مدل سازی.5 :گروه کاری معماری اطالعات سازمان را تعریف می کند که شامل سیستم های کاربردی،تکنولوژی ها و مدیریت سیستم های اطالعاتی در سازمان است.بهبود معماری اطالعات سازمانی.6:گروه برنامه ریزی پروژه های کوتاه و بلند مدت تعریف می کند.این مرحله شامل تعیین اولویت پروژه ها و تخمین هزینه های هر یک از پروژه هاست.طراحی برنامه استراتژیک سیستم های اطالعاتی .7:در این مرحله گروه برنامه ریزی کار خود را طی مرحله برنامه ریزی مورد بازبینی قرار می دهد.بازبینی و ارزیابی.8

محیط تحلیل. شود می دنبال خارجی های تهدید و فرصت و داخلی ضعف و قوت نقاط شناخت برای سازمان خارجی و داخلی محیط مرحله این در

: از : است عبارت داخلی محیط تحلیل1. شوند( می دنبال اهداف این به نیل برای که هایی استراتژی و اهدافیکدیگر( 2 به ها آن وابستگی بهم و روابط نحوه و سازمان های فعالیتگیری( 3 تصمیم های فرآیند شناخت

. : دهد قرار بررسی مورد را جدید های تکنولوژی کارگیری به بودن عملی و آن از اقتصادی استفاده ،روند اطالعاتی تکنولوژی توسعه دارد نیاز سازمان خارجی محیط تحلیل

اطالعاتی های سیستم بدره. آید فراهم مناسب گذاری سرمایه و گیری تصمیم امکان تا کند می شناسایی سازمان در ها ازآن یک هر سهم که است اطالعاتی های سیستم از سبدی بدره

حمایتی .1 اطالعاتی های .Support)سیستم . پرسنلی(: اطالعاتی سیستم مثل ندارند حیاتی نقش سازمانی اهداف برای اما هستند باارزش چند هر ها سیستم اینکلیدی .2 اطالعاتی .Key Operational)سیستم . سفارش(: مدیریت سیستم مانند گردد می مواجه جدی مشکالت با سازمان بیفتند کار از اگر و اند گرفته جای سازمان اصلی فعالیت در ها سیستم ایناستراتژیک .3 اطالعاتی های .Stratrgic)سیستم برسد(: اش آینده اهداف به تا دهند می را توانایی این سازمان به ها سیستم اینبالقوه .4 اطالعاتی های . High Potential)سیستم های(: زمینه ها آن واقع در نیستند واقعی اطالعاتی های سیستم های .R&Dاین شود منجر جدید استراتژیک های سیستم ایجاد به است ممکن که هستند

اطالعاتی های سیستم ریزی برنامه رویکردهای

. سازد فراهم خاصی زمانی مقطع در سازمان های نیازی تحقق برای را مناسبی اطالعاتی های سیستم که بقسمی مطلوب بدره تعیین از است عبارت اطالعاتی های سیستم ریزی برنامه کلی هدف

انداز IS/IT :چشم. : باشد چگونه آینده خواهد می اینکه یا بود خواهد آینده دارد باور فرد یک که چه آن از است ای بیانیه انداز چشم

. باشد می درست« زمان در درست محل در درست سهم »کسب بوئینگ انداز چشم مثال

: است بخش شش دارای انداز چشماست( 1 است( 2روشن برانگیز است( 3چالش ذهنی است( 4تصویر سازمان باشد( 5آینده تواند می چه .6آن است( باشد باید چه آن

های استراتژی IS/ITتدوین. شوند می تدوین اطالعاتی تکنولوژی و اطالعاتی های اطالعاتی،سیستم های سیستم مدیریت های استراتژی مرحله این در

1. : است( اطالعاتی سیستم نیازهای تعیین شرط پیش موارد از خیلی در کاری استراتژی تدوین کاری استراتژی2 : . است( : کاری مسائل حل و ها برنامه در اطالعاتی های سیستم کارگیری به برای تقاضا ایحاد هدف گیرد صورن کاری استراتژی و محیط تحلیل اساس بر باید استراتژی این اطالعاتی های سیستم استراتژی3 : کند( می تعریف اطالعاتی های سیستم در را تکنولوژیک های نیاز تامین چگونگی استراتژی این اطالعات تکنولوژی استراتژی

اطالعاتی های سیستم بدره اجرایی استراتژی

1: متمرکز. ریزی برنامه .استراتژی دارد بستگی اطالعاتی های سیستم گذاری سرمایه به معینی کاری اهداف به نیل آن در که است مناسب هایی سیستم برایپیشگامی. 2 .استراتژی دهد: قرار پیشگامی موضع در را سازمان و شود منجر رقابتی مزیت کسب به تواند می تکنولوژی گیری کار به که است استوار منطق این بر استراتژی اینآزاد .3 بازار مورد: استراتژی در یخش اثر تصمیات اتخاذ در باید آنان و هستند پاسخگو خود مسئولیت حوزه در کاری های فعالیت عملکرد با رابطه در صفی مدیران که است آن آزاد بازار ی .IS/ITفلسفه باشند آزادانحصاری .4 .استراتژی است: قائل کلیدی عملیات نوع از اطالعاتی های سیستم برای گیری تصمیم فرآیند در ای کننده تعیین نقش ارشد مدیریت برای و است آزاد بازار عکس بر استراتژی اینکمیاب .5 منابع .استراتژی . باشد: پذیر توجیه مالی نظر از اطالعاتی های سیستم عام گذاری سرمایه هر که است آن مفهوم به این کند کنترل بودجه طریق از را اطالعات فناوری با مرتبط های هزینه کند می سعی و دارد مالی جنبه اساسا استراتژی این

مدیران نقشو ای وظیفه

کاربردی

متخصص نقشIT

سازمانی الزامات مدیریت منطق استراتژیIS

قابلیت تشخیصبرای IS/ITهای

در کارگیری بهکاری های فعالیت

سطوح تمام در

مورد خدمات تامینهای فعالیت نیاز

طریق از کاریبا نزدیک همکاری

مدیران

ارشد. 1 مدیریتفعال

ریزی. 2 برنامهیکپارچه

IS/IT فرآیند درکاری ریزی برنامه

های هماهنگیهای سیستم متمرکز

نباز مورد اطالعاتیمیگیری تصمیم به

شود می منجر بهتر

برنامه ریزی

متمرکز

و ITاستفاده مزایای تشخیص

آن

بر مبتنی حرکتدر اطالعات فناوری

جوانب تمامی

منابع. 1 . 2تامینمبتکرانه مدیریت

IS/IT 3 .مهارتهای. قوی فنی

اطالعات فناوریایجاد کاری مزایای

ریسک به و کند میارزد می آن

پیشگامی

و منابع تشخیصتوسعه کنترل

IS/IT

بازگشت برای تالشدر سرمایه

ITخصوص

داشنگر. 1 کاربرانتالش. 2 به تمایل

مضاعف پذیری. 3 مسئولیت

در is/itبرای کاری سطوح

ای وظیفه

تصمیم. 1 بهترین بازاریکپارچه. 2میگیرد.

بحرانی عامل سازیشود نمی محسوب

بازار آزاد

و ها نیاز شناختبه آن ارائه

ارشد مدیریتمنابع کسب برای

is/it

و کاربران نیاز تامینهدایت از اجتنابخصوص در آنان

itکاربرد

فلسفه. 1 پذیرشتوسط انحصار

اعمال. 2کاربران از مشی خط

واحد منبع طریق

کاالس یک اطالعاتبرای سازمانی

می محسوب کاربرانشود

انحصاری

و. 1 تشخیصی هزینه توجیه

ها نقش. 2پروژهمگرآنکه انفعالی

تشخیص مزایاشوند داده

منابع از استفادهطریق از محدود

ها هزینه شدید کنترلهای پروژه توجیه و

گذاری سرمایه

ای. 1 بودجه کنترلتمام مورد در شدید

های . is/it2هزینهمش خطی وضعکنترل برای هایی

is/it کاربران و

محدود منبع اطالعاتباید آن بهبود و استقابل مالی لحاظ از

باشد توجیه

کمیاب

چهارم فصل

اطالعاتی های سیستم سنجی نیاز

های : سیستم بهبود فرآیند اطالعاتی های سیستم بهبودسازمان . در نوین های سیستم طراحی ویا موجود

بهبود: یا طراحی در اصلی شرط اطالعاتی نیاز نکته. رود می شمار به اطالعاتی سیستم

تصمیم و خوب تصمیم بین شکاف معرف اطالعاتی نیاز. است واقعی

که- است تصمیمی خوب اطالعات 90تصمیم بر درصد. باشد استوار

اطالعاتی نیاز تعریف های فرض پیش

1. کرد. غلبه اطالعاتی سیستم استقرار و طراحی طریق از گیری تصمیم در بخشی اثر بر میتوان که میکند فرض تعریف این

2. هستند. دسترس در اطالعاتی سیستم استقرار و طراحی برای تکنولوژیکی های ساخت زیر که کند می فرض

3. کنند. اتخاذ بخش اثر تصمیمات بتوانند تا کنند کسب را الزم اطالعات دارند تمایل مدیران که کند می فرض

اطالعاتی سیستم سنجی امکان

. پردازد می آن گیری کار به امکان و پیشنهادی اطالعاتی سیستم بررسی به و دارد محور کاربر هدفی سنجی امکان ی مطالعه

است شکست و موفقیت بین تفاوت سنجی امکان

است هدف به نیست،رسیدن مساله حل سنجی امکان هدف

های : ایده کردن پیاده در شکست .ISنکته کنند می کار ها آن کردن پیاده برای سختی به و عالقه به ها ایده این صاحبان که افتد می اتفاق حالی در

آن: کردن پیاده امکان جوی و جست بدون خاص ی ایده یک به آفرین کار تمایل علت

نیست آن موفقیت معنی به ایده یک به عشق

سنجی : امکان در الزم موارد تبیین

ایده. 1ایده. 2 مدیریتکاری. 3 ایده قلمروبودجه.4

: سنجی امکان های پیامد

به اقدام تواند می سنجی امکان نتایج از استفاده با انداختن یا اجرامدیر یا تاخیر پروژه و نماید. توقف

سنجی امکان فرآیند

موجود. 1 های رویه تحلیلاحتیاجات. 2 تعیینکار. 3 راه تحلیلپروژه. 4 اجرای قابلیت بررسی

TELOSتکنیک

فنی. 1 سنجی امکاناقتصادی. 2 سنجی امکانحقوقی. 3 سنجی امکانعملیاتی. 4 سنجی امکانزمانی. 5 سنجی امکان

های سیستم سنجی نیاز های مدلاطالعاتی

محصول. –1 حیات ی چرخه مدلصنعت

محصوالت. 2 ی بدره مدل3 ( چارچوب. رقابتی نیروهای تحلیل مدل

پورتر(موفقیت. 4 کلیدی عوامل مدلارزشی. 5 ی زنجیره مدلفعالیت. 6 موجودیت مدل

1. صنعت محصول حیات ی چرخه مدل

BCG(BOSTON CONSULTING GROUP)مدل بوستون مشاوران گروه ماتریس

رقابتی نیروهای ها تحلیل تازه

جایگزین ها

خریداران

عرضه کنندگان رقبا

توفیق کلیدی عوامل مدل

است ها آن گرو در هدف تحقق که هستند عواملی توفیق کلیدی .عوامل

اطالعاتی های سیستم سنجی نیاز منظور به کاری اهداف تحلیل فرآیندسازمان. 1 استراتژیک جهت تعیینصفی. 2 و ارشد مدیران از مرکب کارگاهی طریق از کاری هدف هر برای موفقیت کلیدی عوامل تعیینتوفیق. 3 کلیدی عوامل تجمیعهر. 4 برای نیاز مورد اطالعات CSFتعیینموجود. 5 های سیستم بهبود یا جدید اطالعاتی های سیستم به نیاز تشخیص و توفیق کلیدی عوامل نیاز مورد اطالعات تامین نظر از موجود اطالعاتی های سیستم قابلیت تحلیلی. 6 برنامه تنظیم و نیاز مورد اطالعاتی های سیستم استقرار و طراحی برای بندی IS/ITاولویت

ارزشی ی ه زنجیر مدل

نکته:بر را اطالعاتی های سیستم کاربردهای آنکه برای سازمان یک

ی زنجیره است الزم دهد تشخیص ها فرصت و ها تهدید حسبداخلی ارزشی ی ه زنجیر به پرداختن از قبل را خارجی ارزشی

. دهد قرار تحلیل مورد

نکته:درجه در خارجی ارزشی ی زنجیره در سازمان یک کلی موفقیت

دارد بستگی تقاضا و عرضه اطالعات کسب به اول باید) ی اولهستو ..( چی بازار در ببینم

اطالعاتی های سیستم از استراتژیک حیطه های گیرنده قرار تاثیر تحت

1(. سازند. می فراهم ارزشی زنجیری در آیی کار افزایش برای را هایی (موقعیت کمک کارآیی به و شود می خوب تصمیم موجب داده2) (. اداری. اتوماسیون یک مثل کنند می کمک عملیات سازی یکپارچه به و کنند می تقویت مختلف عملیات میان روابط برقراری در شرکت یک قابلیت

3) ( برد. می باال مانور و خالقیت قدرت و رود می باال اطالعات دهند می توسعه را رقابت ی دامنه

داخلی : ارزشی ی ه زنجیر. کند می کمک صنعت در افزوده ارزش فرآیند به که است سازمانی های فعالیت ارزیابی زنجیره این تحلیل از هدف

گذارد می فرق کاری فعالیت دو بین ارزشی ی زنجیره نگرشدارد. : 1 نگاه راضی را مشتریان و کند ایفا صنعت ارزشی ی زنجیره در را خود نقش تا سازد می قادر را سازمان اصلی های فعالیت

2. ندارند. نقش افزوده ارزش ایجاد در مستقیم طور به و هستند ضروری کار بهبود و کنترل برای که حمایتی های فعالیت

: داخلی ارزشی ی زنجیره در اصلی های فعالیتدرون. 1 به رو تدارکاتعملیات. 2بیرون. 3 به رو تدارکاتبازاریابی. 4 و فروشفروش. 5 از پس خدمات

حمایتی های فعالیت های نقش1 . ارائه. را الزم سرویس اصلی های فعالیت به یعنی آید در اجرا به مطلوبی سطح در تا سازد می قادر را اصلی های فعالیت

میدهد.بپردازند. 2 ها فعالیت بهبود و کنترل،اداره به زمان طول در تا سازند می قادر را سازمان3. سازند. برآورده را سالمتی و مالی،حقوقی،بهداشت قبیل از سازمان قانونی تعهدات

فعالیت : موجود مدل

. گویند: می موجودیت یک شود می آوری جمع هایی داده مورد در که چیزی هر به موجودیت

موجودیت 4 به فعالیت ارتباطی اصلی روش1( موجودیت. (Createایجاد2( (Modifyاصالح.(Useاستفاده. )34( (Deleteحذف.

اطالعات معماری فرآیندهاست : فعالیت و موجودیتها کردن مرتبط اطالعات معماری

اهداف. 1 تعریفکاری. 2 فرآیندهای تعریفموردنیاز. 3 کاری های داده تعریفاطالعات. 4 معماری تعریف