16
پ ي ش نمو نهها در شناختبرد آن زبانی و کار هایهان خارج ج شاه فائقهنی حسی1 ؽت آم ؿاو یىا کاك یـ مبان اكیبایبا م عگاوی ؿاومگا یىا اكیؼ ؿكیافت: ت11 / 11 / 89 * : تاكیؼ پقیل11 / 1 / 99 چکیذه ؿك معىييييیـن ييييي ام اوـیييييتبيييياوی م مؽتیب ؿاوييييييييىا ييييیىا يي ی رييـای مبييان بؾييت ييي ىاؽت و واپييقیل یييهييىاؽتی ف ای ام قيييييی ميييی تلیيييىاؽتی وگيييا اتعييياه مه ؿك صييياكصمضىييي ؿمييي مييیلفتيي ييل مبيياوی ؿك و ؿاوييان ي مبييييتباؿ ايياوی بيي مؿميي بييييياؿ مبيييان اعتيييىاؽت ييي ؿي كيیيييكه ي وييي يييىاؽتی يييانىا مييی ؿیگييلت بيييييبتی وی تيي ايش یييي يي وـ ي يي ی وـاكوييـماتييي م ی ييييی مب بلك ييل بيي عا« پيي ويي ومييی » ييل معىييی مى امييیىا يييت پيييمؽتی ي ايييىا وييي وماكد ييييان ؽييييييل ر ي تعبيييا ؿك ؿك تيي مميي ابيياوی مييیا مىييـی مبييا بؿم پييلؿامبلیييى ایييه وييا بييل ا پييييا بييلیل اعييا ت ييي اتييييل م بيياكموی ي کيياويي عويي ومان بتبا ب عف می تعلی ایه ع اوـم لیييي و بيييييياكي ام ا پييياتييي ؿك ایيييه مكؿ ؿك مييييييـ يييلطيييای م پيي ويي وم تيي ؿك م ييل ایييه مب تييمح ييی بيي يييـ يياك بىييـی ا ليي ـ ؿك يلصىيي م پيي ی ايييت معىييی ا بييييتمی ياب يي مب ويي وم1 - Email: [email protected] لىام فی علمی پويی فاكن ي اؿ مبا- اوی او علـ ؿاومی آماؿ اگا ؿاوىىـد ياعـ- ام ماك / 7 / تان تاب1199

عاي تخانشرداهنآدربراکوینابزیاههنومنشيپ ًً جراخ ...journals.iau.ir/article_536421_c15a0552f424ebaf7a271d9f9526403f.pdfع تخانشرداهنآدربراکوینابزیاههنومنشيپ

  • Upload
    others

  • View
    30

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

های‌زبانی‌و‌کاربرد‌آنها‌در‌شناخت‌‌نهنمو‌شيپ

جهان‌خارج

1حسینی فائقه شاه ىای مگاوی ؿاوگا عالم بابایی اكـ مبان یکاكىا ی ؿاو آمؽت

11/1/99 تاكیؼ پقیل: * 11/11/89تاكیؼ ؿكیافت:

چکیذه

ىاييييی ييييىاؽتیب ؿاويييي مبيييياوی مييييت ام اوـیيييي ـن ي ؿك معىييييیام قيييای يييىاؽتی فيييه یواپيييقیل ىاؽت و يييت ي مبيييان بؾييي ريييـاییييي

يييؿم مضىييي ه ؿك صييياكص ماتعييياه يييىاؽتی وگيييای تل يييی ميييی بيي ييؿم م يياوی بيي اييتباؿ مبييان ي ؿاويي مبيياوی ؿك و ييل لفتيي مييی

ىايييان يييىاؽتی يييكه ي و ييي ؿي كيی ييي يييىاؽت اعت ييياؿ مبيييانی م اتييي ی وـاكويييـميييوـ ي ييي ش یييي ايتيييیتی ويييبت بييي ؿیگيييل ميييی

ىايييی ام مى يييل معىيييی « يييی وموييي پييي »عايييل بييي بلكيييی مبييي يييا ؿك ؿك ي تعب يييل ريييان ؽييياكد ي وموييي يييىاؽتی ي ام يييت پييي

بييل ايياى ایييه و لیييب پييلؿامؿم بىييـی مبييا ا مبيياوی مييی اييم م تييوموييي عييي کييياووی ي بييياكم يييل م تييي ايييت ي يييایل اعيييا بيييل پييي

وـم ا ایه ع تعلیف میعب باتان ب يييای ميييلط يييـ ؿك ميييكؿ ؿك ایيييه م اتييي پيييي ام اييياك بييي و لیييي

بىيييـی اييياك يييـ ي يييی بييي تيييمح ل ایيييه مبييي ؿك م تييي وموييي پييي وموييي مبيييمی يابيييت بييي معىيييی ايييت ی ايم پييي لصىيييـ ؿك يلييي

1 - Email: [email protected]

ىام

لف

ی

ويی پ

لمع

ی

ك فا

اؿ

ن يمبا

- ی

او او

علـ

ؿاو

یالم

ااؿ

آمگا

وؿا

د

ىـى

ـ ياع

- م

ا

ك ما

/

7 / ان

تتاب

11

99

1199 تابتان/ / ام 7ماك –ىىـد ياعـ ؿاوگا آماؿ االمی – مبان ي اؿ فاكی علمی پويیفلىام 151

ای ام يتيييی بيييلای تع ييي ه م يييفه آيایيييیب يييلفیب وغيييی ي مزمعييي مبييا ا ومويي ؿیگييل بيي پيي ييا يابييت ييا بيي عىييان ومويي ایييا ي پيي

کىيييـ تيييا بتاوىيييـ ای تغل ليييی بييي مباوىايييان يييىاؽتی کمييي ميييیيييابناك كاب م ان مبا ا مؾتلف كا تب ه کىىـم

:هاي كلیذي واژه

بىـیم وموب ام م ت ىای ىاؽتیب پ معىی

مقذمه

ؿك ام قيای يىاؽتی فيه ايتم یواپقیل ان بؾ رـاییب مبىای ىاؽتی معىیام مى ل ؿم صاكص ماتعاه ىاؽتی وگای م اوی ب اتباؿ مبان ي ؿاو مباوی ؿك و ل لفت می

وـ ي ي ش ب اعت اؿ مباوىاان ىاؽتی كه ي و ؿي كيی ىاؽت می صى ه ا ی ايتیتی وبت ب ؿیگلی وـاكوـ ي تغل ياعـ يای ای ؿتكی بـين كرع بي اكم

يای ميا ؿك مبيان بىيـی ؿم ام ی ؿیگل ؿك ؿیـ ا ىاؽتی م ت معىایی ب ؿ تل ی میای يىاؽتی اكم معىيایی ؿك بلكی صى ه اای ىاؽتی اتم عا ی ـن فلایىـ

اتممباوی مكؿ و ل مباوی قاب ات ا و ت ي ؿاو بلين مبتىی بل ؿاو ؿكينی ـ قعی آوض مبا ت (1987) 1ىاان ي ب يیو ت اف ب بعـب ليی ام مبان 1979 امام

ی ای كا ؿك ماتعي كي تيام بميلط ياؽت بيؿ 1«مباوی ی واو»تغت عىان ك"يىاؽتی ىای معىی"( االط 1987معىی معلفی کلؿوـ ي ايت ه باك ت اف )

كا بيلای 4"ىای مى ی معىی"ایه كيی لؿ بل ؽالف کاك بلؿمایه كيی لؿ ب

ب ريای تري بي ب5پلؿامؿ ک اوان ام تزلب اه ران ؽاكد ران ؽاكدب ب اؽت مبمی یا آن ىاؽتی می

(م1179ب )بی ؿك فه ؽؿ مىع ي اؽت اتملؿيؿ ؿاوت ي ای ىاؽتی ای مت ام ایل مؤتب فوگاکل تل ی مبان كا ب عىان مؤتب

ب اعت اؿ يیب ؿيتك يىاؽتی ؿاوـم ای مبان ومی ام ایل بؾ یوغ كا و ن بؾ مت ليی معىيی مبياوی كا معياؿم ای ملط ؿك ؿيتك مایيی متمياین ايتم کامال ام ؿیـ ا

2 G. Lakoff 3 linguistic sign 4 cognitive semantics 5 logical semantics

151 ای مباوی ي کاكبلؿ آوا ؿك ىاؽت ران ؽاكد ووم پ

ؿاوـ ي معت ـ ات تما مبا ا ام رملي مبيا ا وي ي کىيب عيیب می 6«امی مب »فوگاکل معىی كا آوضىان ک کتين ي لؿم عابیب ارتماعی ي امخام آن كا ؿك بل میعلکتیب پيقیلؿم کلؿويـب وميی ای معىایی تعلیف می ای ام يیو ی ( ب عىان مزمع1961فؿيك )

"ای ىاؽتی عم"بل آن كا ؿك اكتبا با (م1996کىـ )فوگاکلب تعلیف می 7

"ومويي پيي "ييت ي ؿك ياقيير ونؿی تييلیه عيي بيي مبيي بيياكمتلیه ومويي 8 ييل م تيي ا

تلیه ع ی م ت بؿ ي ام ان اكتبيا وان بی ومو پ آیـم ا ب عا می ؿكبل لوـتيلی و يل مبيان مم يه ای يىاؽتی پ ض يـ م ان تزلب اه اوان كا ام ران ؽاكد با عم

یی ب عا میا ام ی مبمی معىا ومو پ امؿم می ی آیىـ ي اوان بي ياي ای ران ؽاكد كا اوزا می امی ا م ت ومو ایه پ بىيـی ؿيـ ي م يفه كا ب ي

پقیلويـ ي ياعيـای تيام ي واآيىا كا ؿك بيل يا اوعياف ومو کىـم ام ی ؿیگلب پ می لوـم تمامی اعای ی م ت بل عب تعيـاؿ ؽي اه متم می بىيـی اینيان ؿكريوـم افنين بل ایهب بایيـ ميـعی يـ کي یيكان اعيای کياووی ي ونؿیي بي می

لوـم آيكوـ ي یاؿ می تل ب یاؿ می ومو كا لیر پ بىـی ؿك مبان فاكی بل ااى ب ایه تلت بب پوي عال ب بلكی معىایی ام م ت

پلؿامؿم ىای ىاؽتی می ؿك صاكص معىی وموب و لی پ

نمونه معرفی نظریه پیشی ييای افييلاؿ مؾتلييف ؿكبيياك ؿك ایييه قييمت بيي ييك مؾتييل بيي فکييل آكا ي ؿیييـ ا

پلؿامیام بىـی مبا ا می ي ام ت آن ؿك م ت"وموگی پ "ؿك تغ اه تزلبيی كياوىايی 9ومو وؾت ه باك ام ی كي ي م اكاو و لی پ

(م1996ی ملط ـ )ایاون ي لیهب ىاؽت وموي بي م يفتی ايال ب اعت اؿ آواب پي ؿ ک ع ملکنی یا کاووی ی م ت بايىـ ميخال يىـتی ويبت بي فمي ب بي می

(م 1997ی مىنم ونؿی تل ات )ع ـب ومو ابا ي احاح پ

6 conceptualization

7 ognitive domains

8 prototype

9 Rosch et al.

1199 تابتان/ / ام 7ماك –ىىـد ياعـ ؿاوگا آماؿ االمی – مبان ي اؿ فاكی علمی پويیفلىام 154

ومو كا بتلیه اتگ ااى كي پ بل (categorization) بىـی م ت(ب 1987فوگاکل )يا الليب بيل اياى کىـ ي معت ـ اتب م ت بىـی مباوی معلفی می بىـی ي م ت بلای ب

وـ ي یكان ل مبان بل ااى تزلب ي ىاؽت ؽؿ تعلیف می ومو پ ان تا فال بىابلایه عیت ؿك ل کىىـم ایه ؿيكی یا ونؿی ی كا مع ه می م تي ا تيا ای بىيابل فايل

يلؿ کي كا ؿك و يل ميی ملکنیي و ای کاوویب عباكتیب فوگاکل مـكد اتم ومو پ اعای م ت اتم (central)"تلیه ملکنی"رایگا پ ي تمی ـ ؿیـ ا كيب ؿك ؽ ومو پ ( و ن با معلفی و لی 1995 ن ) وموي

لا معت ـ اتب اکخل و بىيـی ريان یان اکىن ب ك مىی یا ب يلاعت ؿك م تي بيلؽالف يیتگىيتایه ي لفيـاكاو کي بي فيایی اويـم ؽاكد ب ایه مع پلؿاؽتي

ای پ تاكی ي ل ل لیظ ؿك ؿكين م فه ي ب ه آوا قائلىـب ن و ا کاووی ي ملکنیم ت اتم ب عباكتی اي ام ؿي بعـ ب تلیه اعای لؿ ک رایگا ونؿی كا و ن ؿك و ل می

وؾت م فتی ک ؿك کاون قلاك ؿاكويـ ي ؿي م يفتی کي :پلؿامؿ ومو می مب پ بات ب تلی ب ع کاووی ؿاكوـم

ؿاؿ ( ب افلاؿ مؾتلف تیل ا ائی ماوىـ فىزانب کاب لـان ي ممم كا وان ميی 1971تباي )بل ؽالف تعاكیف يىتیب ؿك بلؽيی مياكؿ ت تا وا ل ی كا فکل کىىـمؽا ي ام آوا می

قاتىـ ي ب عباكتی وا ی م ت با م تي ؿیگيل افلاؿ تماینی م ان کا ي فىزان ومیؿك ب اكی ماكؿ مماوی ک ایه ظليف عايی ا ا یا مایعاه مؾتلبی بؿويـب ـم تلب ق می

ای عايی ق ؿاغ بؿ اللب افلاؿ ب آن مخال ا ل کا قاتىـم بل اوتؾا وا آوا تمح ل میتيان ام ایه آممای اؿ ب وتایذ ب اكی می (م1995ؿاؿوـ )ت لكب وا فىزان كا وبت می

ای ؿت یافت ي بل مبىای آن ت لك معت ـ ات عىال بل مبىای يیو ی بىيـی ان م تيؿك كيی لؿ ىتی اتباؿ کلؿ ي "مؾ"ؿك م اب " یيیو"وـم ت لك ام االط می

يا ؿ ي ایيه يیو يی ومو بل ااى ؿكر عیت تعب ل می معت ـ ات بات ب پ رل ي مرؿیتی اوتناعی ي ؽاكد ام مغ مبان وموي ؿك ىای وـاكوـ بل احلاه پي

ؿ ىـی آوا ام ران ؽاكد تعب ل میب ؽؿ مبان ي بل مبىای ران الاف یكان ي ب )مان(مؿاكی ااب فع ي بت كا ام و ل و وغی ي (ب بل ااى مب وان1999کلافت )

ؿاك وغی ای وان وان كا ؿك کىاك و بی اي و کىـم بىـی می ی معىایی ؿت ب

155 ای مباوی ي کاكبلؿ آوا ؿك ىاؽت ران ؽاكد ووم پ

ی اعای یـب م لی میيی ؿك رای ؿیگ کىـم قلاك ؿاؿ ي آوا كا با ی ـیگل م ای میی ل ی م ت كفتاك ی اوی وـاكوـ ي افلاؿ بل ااى ا مباوی ؽؿ متر بتلیه ومو

)ملب ت ومو( ب کاكای تزلبی GOE19اي ؿك اؿام با معلفی وـم م ت میت ـ با تلب ق وتایذ عا مع صى ه ا کىـم ىاان ىاؽتی ااك می ىاان ي معىی كيان

ا یا ومو ای مؾتلف مان م فتی تىـ ک ب وا پ ی م ت ات بتلیه ومو

مبمی کامال GOEيی ؿك اؿام مـعی ات ک وـم ومو ىاؽت می اعای پ میلا ؿك کكی و ل اوگلتان ام ل تا پىذ وبل ؽلما كا ؿك يابت ب فلىگ اتم

تان پ ـا ؿىـ يتی ؿك کكی ماوىـ اكؿن بىـكه ؾی كا می ك میا قلا ی م ب اي ب صىـ يیو ی ؿك ت ف ا مغ و ىـم کلؿ ک ؽلما كا وىاـ ي آن رني م

:کىـ ک عباكتىـ ام ومو ااك می پ ىگامی ک ام یكان مباوی ؽات ؿب ب :اتف( بامـ ي تلت ب ااك کلؿن ب آوا

بلوـ ک فلتی ام عای ی م ت بؾ ااك کىىـب اللب آوا م فتی كا وا می

آن م ت باىـم GOEپل بامـتل بؿ ي لوـم تل فلامی ومو كا لیر ای پ کؿکان ؿك فلا لی مبان م ت : ( تلت ب فلا لی

ای متل ؿاكی ام مؤتبومو ب ؿت بلؽك ای پ م ت :پ( بات ؽاواؿ ی بات ؽاواؿ ی ب تلی ؿاكوـم

ا ای ؿك م اب آممؿوی ایب ؿي تیل متبايه بل پلؿ ؿكآممای اؿ :ه( لعت تؾ ـ ک ام م ان ؿي عب عی ک معلف بتلی ـ ي ام آوا ؽات می ومای ؿاؿ می

ا ب مای عاکی ام آوت ک آممؿویاـ ایه آم ای ات كا تع ه کىىـم بلای م تؿاؿوـ )کلافت ي بافتلی بلؽكؿاك بؿوـب ميؿتل ياکى وان می GOEایی ک ام م ت

(م1991کليمب

نمونه بنذي در نظریه پیش اصول مقولهبىـی فه اوان يرؿ ؿاكؿ وؾت ا ومو ؿي ا اای بلای م ت ؿك و لی پ ؿي ا بب تلیر ؿك و ا ایه م11ران ؿك ـ اؽتؿي ا ي لف ىاؽتی

10

goodness of examplar 11

perceived world structure

1199 تابتان/ / ام 7ماك –ىىـد ياعـ ؿاوگا آماؿ االمی – مبان ي اؿ فاكی علمی پويیفلىام 156

تاوىـ ؿك ا ماك ؿك تالىـ تا لص می بل مبىای ا ايمب اوان ؿم بىـی بل می م تکىـ مكؿ مغ الاف ؽؿ االعاه ب تلی ؿت آيكوـ ي ایه ؿك عاتی ات ک می

ا ب رای فؽ ل االعاه ب عباكتیب اوان اوىـمتال ىاؽتی ي مىابر كا ب عـاق بلؿىـ م ه عىال ؽؿ عىال مؾتلفب تلر ظ میپلاکىـ ي اؽتا عزا ي عی ام فه

ا ؿي ب بىابل بىـی کىىـم ي االعاه كا بلای كعایت ا لف ؿك بامومایی ىاؽتی م تای بلای مخامب ی ی ام ومو ؿاكؿمو ن ران الاف ما اؽتاكی متىاظل ي ب ا پ ت

آیـ ي بلؽكؿاكی ام ایه ؿي يیو ی ام ان می "پل"ملا با "بام"ع ی ران ک م پليام كا بلای پلوـ ب ؿوبام ؿاكؿ ي ضگا بام ؿاتهب با تىبي با آب یا میته ؿك

ي تى ا م فهب ب ؿی بىا بل ایه ا ب بل بلای ؿم اعما ؿكیاب تـاعی ومی اؽتاكای متىاظل ي يابت ب ی ـیگل مت ی اتمؿـب لص ا بىـی ران ؽاكد می ؿي ا مقکك ب اوان تاوایی ب تلی ؿك م ت

ا ؿي ب ومو یا معلف یاب ؿم ايم ماكؿ رنئی ي م نان مم ؿك م ت كا ام می لؿم م ت كا ؿك بل میل "ی ومو پ "یا ب عباكتی

بل مبىای مغك 1ؿ و ا ىاؽتی ما ماوىـ كي معت ـ ات ایه ؿي ا بب می (م 1996عمؿی ي اف ی اممان یابـ ي ؿي بعـ ؿات باـ )ایاون ي لیهب

و ل يای پتاوـاكان ابا

اتمب گ ىـتی

اتمب اكی گ ل ای ىـتی اك

م11ومای ط ام 1شکل

معنایی 11نمونه و نشانذاري هاي پیش مقوله بل ااى مب پ تيلیه عي یيا بي عبياكتی وموي بایيـ ؽىخيی ومويب عي پي

12

levels of inclusiveness 13

markedness

157 ای مباوی ي کاكبلؿ آوا ؿك ىاؽت ران ؽاكد ووم پ

( بيل اياى مبي وياوـاكیب 1999کلافت ) عىل باـم (unmarked)تلیه وان بیبي ایيه تلت يبب کىيـم بىيـی ميی ااب فع ي بت كا ام و ل و وغی ي معىایی ب

واوـاكی ابناك ؽبی بلای كؿ ىاان بؿ ات ي آوا می ی تاوىـ بيا ماتعي ي م ایي ای مباوی بلىـم ای مباوی ملم قك ب تعم ا مؾ

وان ای بی ا یا کاون ومو ای ب ی ی ام پ ؿك پ تاك ارنای کال ل قـك کلمام ی ؿیگلب بل مبىای معىی ىای اـب ؽ اه آن ب كا ب تل ؿاكؿمتل ب ونؿی

کىـب بل ا ي تمامی ص نایی ک اوان ؿك ران ؽاكد تزلب می اب م ت بىـی ىاؽتیب كؿؿاك آيكؿ ک ؿك و ا مبانب معىی ای بعـیب مبا می كا پـیـ می عب تلک ب ي اوتؾا

ب تغا اؿ ی یا ؿاكی مبا ا ام و ل ىاؽتی آوا كا ب ؿ ک ما بؿ ي بب می (م1996ب 14ای واوـاك ي بی وان ت ا کى ا )اپلمج م ت

ها نمونه ها و پیش واره هاي شعاعی، طرح انگاره شبکهو ت ب اك لعاكامی بل ااى ومو ي م ت امی بل ااى پ تبايه م ان م ت

با ایه تبايه ک ؿك ايتی اوـم ایی ام ی پـیـ امیب رىب یه ؿي وع م تي ؿك ياقر اای کامال ام اك با ی تزلی اوتناعی اتب ؿك عاتی ک ؿك ؿيمی ایه ام اكی ب پـیـ

(م1995 لؿ )ت لك ك کام كه ومیاوگاك اعای ی ؿك ایه ا لاعی کلؿم كا بلای اؽتاك م ت 15ای فوگاکل اوگاك ب

"ای ل"م ت ب عىان ایه مـم قاب ق اى با وـم ی پ ض ـ تل ی می ؿك ی ب 16

ا ؿك ب بل ؿك مـم فوگاکل اكتبا م ان ل بىـی عاعی ت اف اتم مـم م تا اتغا ي ب ب ؿم ی ی ام ایه كاب بىـی ملط می ااى اواع مؾتلف كياب م ت

]اتف[ؿم ومایان می ] [ ← ]اتف[ی ب كه كاب ک ومو ات ای پ م ت

ؿـم ب ومو كا وان می م نان اتلا با م ت پ ] [ومو ي معلف م ت پ متبايه ات يتی ام ب اكی راه ب آن ]اتف[با ] [بلؽی ماكؿ ب ؿك عباكتی

پلؿامؿ )ایاون ي می 1ي ومو ؿك 17ياك لطب م ان ؿيم ه كابب ب كا باـم می

14 M. Haspelmath 15 network model 16 node 17 schema

1199 تابتان/ / ام 7ماك –ىىـد ياعـ ؿاوگا آماؿ االمی – مبان ي اؿ فاكی علمی پويیفلىام 158

(م1996 لیهب

وموم ي پ ياك لطكاب م ان 2شکل

ای مباوی ؿك پقیل واو (ب بل ایه بايك ات ک ب عت پیا ي اوعاف1996 لاكتي )

ای ؽاوىاان بلای ت ف اكتبا ؿ مبان ی تغل معىی مباوی بب می عمای ی ب اوگاك"تلیه آواب ای متبايتی كا معلفی کىىـ ي عمـ معىایی مؾتلفب اوگاك

اتم "ا ومو پ "ي "عاعیىای ای مبان بىـی عاعی ام رایگا بى اؿی ؿك تغل (ب معت ـ اتب م ت1991تی )

ای م ان مبا ا ي عم ب صگوگی اكتباای عاعی ب ىاؽتی بلؽكؿاك اتمای مبمیب پ لامن معىی ب ؿـم مبمی كا ؿك فه ؾىگیان مبان وان می

وـم ای اال می ومو یابىـ ک معىی پ کاووی یا تب اممان میای اوگاك ب عاعی ب ت ف اؽتاكی م ت "ی عاعی فوگاکل ب "بل مبىای

ىاؽتی ام رمل آياب معىی ي ؿتك ك آن عىال صىـ معىا ي ؿیگل كياب مبانپلؿامؿ ک ؿ میای ؿتكی ای ياه اوی ي اؽت ایه ب آن معىی ات ک ت اهاب ب لؿؿم اكائ می

ا )مخال ت اها( بلؽی ام ایه ل تاوىـ قلاك بگ لوـم ؿك ب ب عىان ی ل میای ؿكيوی تلوـ با اؽت لوـ ي بلؽی ؿیگل ک پ ض ـ قلاك میاوـ ي ؿك ملکن ب اؿ

"ا ياك لط"بىـی بل ااى (ب م ت1987فوگاکل ) صى ه ا وـم تلی ملط می پ ض ـبىـی بل مبىای ا كا با ی ـیگل م ای کلؿ ي معت ـ اتب ؿك ابتـای امل م ت ومو ي پ

تلیه ع ب ب مخاب ونؿی ومو میلا پ متبايتىـمومو ؿي كي ي پ ياك لطومو تعلیف ا بل مبىای باتان ب پ ا ات ي ایل م ت ی ؿكبل لوـ م ت

اوـ ا وعی اؽت مبمی ياك لطؿك عاتی ک ا عیتی مـكد ؿاكوـم وـ ي م ت میاموـ مؾتلف ما كا بل عب ىاؽت مم ه میای ک ام ان بلقلاكی اكتبا م ان تزلب

ومو پ مـا

ياك لط

159 ای مباوی ي کاكبلؿ آوا ؿك ىاؽت ران ؽاكد ووم پ

ی كـ ک ل ؿيب ؿك اؿام اي ب ایه وت ز می بىـی ؿك آوا ملط و تم ي ؿكرومو یا ای ما بل ااى پ بىـی میلا ا ل م ت ای ياعـوـم ای پـیـ بىـی رىب م ت T18ؿك ایه راب مى ك ام مك ا می S>T=Vی باـ ؿك ل ؿي كه ب وت ز ياك لط

V19)مع اك( كا ؿات باـ ي S19ای ات ک کمتلیه تؾی كا ام كه )ـف(ب م ت

ی ـف ب كه ؿك ایه عاتتب لص م ت ؿـم كا وان می Tي Sم نان تبايه م ان کص تل ـ ي ؿك كه اوبا کام ایه ؿي با Vتل باـ م نان مع اك ؽؿ ونؿی

كـ ک ایه فلمم ب ایه وت ز می يی پي ام اكائ كـم ب بل می Vیگل م نان ی ـ

ی "ياك لط"مان Sؿك تعب ل ايمب تان ب ؿي تعب ل کلؿم كه مع اك كا میم نان Vی م ت ات ي ومو پ Sي ؿك تعب ل ؿي S → Tای ات ک ؿك آن م ت

ؿـم ؿيكی یا ونؿی ی ام م ت كا وان می

هاي مختلف زبانی بنذي نمونه در مقوله كاربرد نظریه پیش مان ك ک تاکىن بت ـ و لی پ بىيـی ومو ی ی ام بتلیه ابناكا بلای ب ي

ی ايم پ ب لصىـ ؿك يلایه با يرؿ مبا ا مؾتلف اتم بي ومو مبمی يابيتای ام مبا ا ؿیگل ب معىی ات يتی بلای تع ه م فه آياییب لفیب وغی ي مزمع

ا ب عىان ابناكای تغل ليی بي مباوىايان يىاؽتی ومو ایا ي پ ا يابت ومو پ کىـ تا بتاوىـ كاب م ان مبا ا مؾتلف كا تب ه کىىـم کم می

ای وغی ی اوی ی ؿتكی اتناما يیو ی ی م ت ( معت ـ ات اعای1995ت لك )تاوىـ ؿك رایگا بل لوـ اؽت عاتت ا ب كاعتی ومی بلای مخامب تمامی اا وـاكوـم

ب ای كا ؿك اؽت مزم ب کاك بلؿم تان ل فع متعـی مل ی قلاك بگ لوـ ي اتناما ومیؽا بىابل يیو ی مىغل ب آن متبايه ب اوی ؿیگلب اعتمام عك ل ام ؿك رایگای

ای ؿك وت زب يی معت ـ ات ل ام ا اعتمام يقع ب تلی ؿاكوـم ات ي بلؽی م تيی ی ؽؿ بایـ تعلیف ؿ ي ایه يیو ی مـكد اتم ومو بىابل ونؿی ی ي ؿيكی ب پ

پلؿامؿ ی ىاؽتی آوا می ومو ای ل مبان بىابل پ ؿك رایی ؿیگل ب تب ه ي تعلیف ياد

18

target 19

standard 20

variety

1199 تابتان/ / ام 7ماك –ىىـد ياعـ ؿاوگا آماؿ االمی – مبان ي اؿ فاكی علمی پويیفلىام 169

/t/مخال کىـم ای مبان كا تت ـ می ي معت ـ ات ل یكی ب ك مىغل ب فلؿ ياد :کىـ ای متعـؿی ؿك مبان اوگل ی ؿاكؿ ي فلتی ام آوا كا فکل می و ياد

:ؿ یيا ؿم ـ تت ـ م بل ب كه اوـاؿی بی ؿك رایگا آلامیه زای ت /t/اتف(

[th] بل ب قـكی میاؿ ات ک ؿك اوگل ی ( ؿك بتاك بلؽی یكان ؿم ـ ی زای ت

[ts] :ؿ ام اوـاؿی ب اوـاؿی ایی تبـی می /t/ی تت ـ

ای مؾتلبی مم ه ات لؿ ب كه ی زا قلاك می ؿك پایاو /t/پ( ىگامی ک

[○t] :زا مم ه ات عتی ب كه واك ـ تت ـ ؿ ؿك پایاو /t/ ای تت ـ ؿم ['t] :ؿ اوـاؿی تخی با ك آوی تت ـ می /t/ه( ؿك رایگا پایاویب

ی یكان ؿك اوگل ی كا فکل کلؿ ي معت ـ ات م /t/ای ؿیگل و اي ؿك اؿام يادا و تؾ تماین م ان ایه يادی تت ـ ی اوی وـاكوـ ي بلؽی عتی قاؿك ب اتناما

اوـ ي ای كا فؽ ل کلؿ ومو ی یكان ؿك فه ؽؿ ياد پ و تىـم يتی م (م1995ای ؿیگل بىابل باتان ب آن ياد تعب ل وـ )ت لكب م ت

ای )ؽاواؿ ی( ومو بات ( بل ااى مب پ 1996) 11 بتىی ات کيکضيا تعلیف ي با ی ـیگل م ای کلؿ ي معت ـ ات با تغل لی مىاب بایـ م تا كا م ت

بلكی وـ تا اعای کاووی ل م ت مؾ وـ ي لفا بل ااى بات ظالی ومو پي يی مب پ بىـی آوا تم می اتؾاف کلؿم ا وبایـ ؿك ؽ ب م ت

ایی بلای مبا ا كيمملب ؿي وؾت م ت :بلؿ كا ؿك ظ رـا او ب کاك میيی ؿك اؿام معت ـ ایی بلای مبا ا مباویم ا ي م ت ایی بلای معىی ياه م ت

ام وـم بىـی ما تع ه می ا ي ـف م ت ای ما بل ااى بافتاك م ت ومو ات پ ىگ ات ي مم ه ات ام فلىگی ب ومو کامال يابت ب فل ی ؿیگل تع ه پ

ومو ؽا مبا ا اي با ااك ب ایه ک پ ا متبايه باىـم ومو فلىگ ؿیگل پ ای ومو كا قاب ب ؿك عم ف نی ی )و ل پلوـ ان ي احاث مىنم( و تب مب پ

اه )و ل ؽاب اوتناعی ماوىـ كياب ؾ )و ل ؿيتیب امؿياد ي ممم(ب عاف ي اعاای ؾی )و ل میباییب ي ممم(ب مبا ا ای )ام تقه ي ممم(ب اكمیابی ي ک ب ت

21

Z. Kövecsess

161 ای مباوی ي کاكبلؿ آوا ؿك ىاؽت ران ؽاكد ووم پ

بل ایه بايك ات ک ؿك صى ه ا ؿاوـم رمل ؿمکلایب اتبـاؿ ي ممم( ي و ایل آن میای فلىگی ؿك ؽ مبا ا اوتناعی ي ع ىی بب بلؿاتی ب اكی ماكؿ تبايه

ای ما ؿك امل آمم مبان ؿي آمم ؿ ي ب م ه ؿت ی ی ام عم واؿكت میتاوـ ب فلؿ کم کىـ تا با آوا میلا لفا یاؿ لی مبان مل تی ؿیگل ومی فلىگ اتم

اكتبا مؤحل بلقلاك کىـم ا ای بلؽی ومو یـب ؿك ل مزمع ىااو می ( و ن با ؿیـی رامع1999) 11ياكؿاف

اي ؿك اؿام مخاتی كا ؿك ؽ اوـم بت ب ایل اعا مخام بتلی ام آن مزمعوای مؾتلف كوگ ا كا ب کىـ ي معت ـ ات افلاؿ ؿك فلىگ ای مؾتلف فکل می كوگؿاوـ ک افلاؿ ای ب اكی كا اـ بل ایه می کىىـ ي آممای ای متىعی ت ا می ف

صى ه ا کىىـم بىـی می ای متبايتی م ت كا و ن ب ای اؿ عتی ا ا ي مقع تب و ل اي ؿك مكؿ احاث ي آيكؿم ا ي پا كا مخام می يی احاث ي يای مىنمب م

اب ب يای مىنم ىـتی ومو بتلی وبت ب میل گاكی ات ي ؿك مكؿ م کت ي لاك وبت ب باميبىـ ي صى ه ا وبت ب میتن معلف بتلی ام ایه م ت اتم

ی پاکىـم ک ف مواو مخام بتلی بلای ب پلؿاموـ ماك كيی لؿ ( معت ـ ات بلؽی افلاؿی ک ب ماتع لف می1991اپلمج )

ای تاؿفی بل عب ؿىـ ي ایـ علت آن ارتىا ام اوتؾا پ تاكی كا تلر ظ میی ایه مع اكا تغا ؿب ؿیگل كيی لؿ پ تاكی ل ل ا ل مبلؽی مع اكا اتب میلا

کاوـم بلای مخامب ؿك مبان مم ه ات ي مع اكای متبايه ما كا ب راه متبايتی میؿك ؿیـ ا قابل ت کاكبلؿی مغـيؿی ؿاكوـم "ment-"ي "ess-"اوگل ی يوـای

)ؿك /s-/مخال پوـ وـم ومو فل می پ تاكیب بلؽی عىال تلیبی پ

walks ای ام يوـای تلیبی ؿك مبان اوگل ی ات ي ومو (ب پ"-ment" بلایيتی ؿك ایه پ تاك يوـای ؿم ی يوـ ات اقی مغ می ومو ای کىی پ اا

ای تلیبی اامی مغل ام رمل كه .تاوـ ؿك مغك راو ىی قلاك بگ لوـ ؿیگلی می

"gatito"ی اپاو ایی مخال ياه کىىـم آوا )اتناما( مب رـیـی كا مىت ومی اوـم ىتی

وـ ي تبايه آوا ی کص ( ب ی مرؿ ياعـ اكراع ؿاؿ می ) لب "gato") لب( ي

22

R. Wardhaugh

1199 تابتان/ / ام 7ماك –ىىـد ياعـ ؿاوگا آماؿ االمی – مبان ي اؿ فاكی علمی پويیفلىام 161

"ment-"ي "ess-"کاكبلؿ پوـای اوگل ی ان اتم ف ؿك مقع ت کاكبلؿی

امؿ ک معىی رـیـی كا ای می ب تغا معىایی ياه "ment-"و ن مغـيؿ ات ي ف ایب ؿك بق صى ه ؿیـ ا پ تاكی (مgovernmentي governکىـ )ماوىـ تـاعی می

-"ی تلیف ات ي امی ک با ومو ( پ walks)ؿك "s-"لف يوـی ماوىـ

ment" ا ام ایه وموؿ يتی لی ی ات ا مغ می ومو ؿب پ اؽت میتان آوا كا ب كه مغ ي فاكغ ام يوـای ؿیگل ؿك اوـ ي ومی بل پ تاكی قاب تزا

و ل لفتمای وغی ایه يیو ی کلؿ يمعلفی كا ی اؽت قكا ؿك اوگل ی ومو ( پ 1995ت لك )

ب تلت ب NP2ي NP1 وان ؿاؿم "NP1 Vtrans NP2"اؽتاك كا ؿك فلمم بایـ فعلی قكا یا ب عباكتی عـاق Vtransیاوگل لي فاعلی ي لي مبعتی ات ي وما

ومو ایه اؽت اكائ کلؿ اتب لی ام ؿك فلمتی ک اي بلای پ ؿي ظلف تی باـمNP يتی ب تغا معىایی ؿك ایه فلمم ب اك ا بایـ ملرر مؾی ؿات باىـم

فم ب فکل اتب مى ك ام آن كا ؿك صىـ کال ؽال کلؿم ؿاكتل ام آوت ک بتانومو اؽت قكا آن و ت ک ؿك صى ه اؽتی ب اك پ ض ـ فکل يیو ایی بلای پ

تعام میلا ای و اممىـیام باتع يب بلای تؾ ایه اؽتاك ب ام تاتتی اؿ اتمت لك ؿم ـ ک ظ بى اؿیه وام ـ میؿ اوان با ران ؽاكد ظ ؽای كا ت می

ومو یامؿ ( بلای فکل پ 1989(ب اپل ي تامپن )1977(ب ب پ ليی ام ت اف )1995)ای )اتف( آيكؿ ي معت ـ ات لی ام يیو ی يیو ی معىایی ایه اؽتاك كا ؿك فلتی می

اؿكاکی ملب ب ایه اؽت ؿك تا )ف( مت ما بىابل ؿك قبلی ما ام ام تاتتیب یعىی اوـم فه ما تل ا ـ

کىـ ک ف ام ؿي لکت کىىـ باـم اتف( ایه اؽتاك كؽـاؿایی كا ت ف میای امی( بایـ متماین ام ی ـیگل باىـ یا ب عباكتی آوا ام ا ) لي ( ایه لکت کىىـ

اكوـمای متماینی ؿ ياك ا مزنا ي مىبلىـ ي اكراعای ک ؿك رایگا ای امی پ( كؽـاؿ صى ه رمالتی بایـ ام ی عام ليع ؿ یا لي

عالي بل ایهب فاع و فاع قلاك لفت آلام ل عملی ات ک فع بل آن ؿفتت ؿاكؿم مبتـا ا ؿاكؿ ي ک رمل ؿك مكؿ فاع االعاتی م ــم

تاوـ آ ااو آلام ل ي یا اوزا ؿىـ تی می ل( صى ه رمال ه( ام آوزایی ک عام )کى

161 ای مباوی ي کاكبلؿ آوا ؿك ىاؽت ران ؽاكد ووم پ

ام ایه كي آلام ل یا عام بایـ اوان كؽـاؿی باـب بىابلایه م تاوـ آن كؽـاؿ كا کىتلم کىـم باـم

ی عم عام ب کی یا ص نی کىی كا پقیلفت ي تغت تمح ل كؽـاؿ قلاك ث( ؿك وت ز م گ لؿم

بایـ ب رایگا یا يیو ی رـیـی بلـ ک قب ام پقیل د( پي ام كيی ؿاؿن كؽـاؿب کى ایه كؽـاؿ آن و وبؿ اتم

لص ایه كؽـاؿ اتناما ؿك ممان س( ایه كؽـاؿ ؿك ی مقع ت ي ممان قاب تميی اتمای م اوی ب ه ليع ي اتما ؿـب ي اؽتاك ؿكيوی ایه كؽـاؿ ي مقع ت مؾی كيی می

كؿمكؽـاؿ ام ت صىـاوی وـاپقیل معمف ام تماى ف نی ی مت ا ات ي تمح ل بل ل بل کى ط( عم کى

لؿم پقیل بـين يا كه می کىی بل کى تم عم کىگل بب کى بب قاب تر ا ـاؿ ام لیق مؤتب معىایی پقیل ػ( ایه كؽ

تم ای ای باىـب آوا معمف كاب پقیل بایـ عىال رـا او ؿ( عالي بل ایه ک کىگل ي کى

مت می با ی ـیگل وـاكوـموـب ياقعی بؿ ي تكی یا ؽ اتی ف( كؽـاؿایی ک ؿك ایه اؽتاك ومای ؿاؿ می

ای صى ه اؽتاكی ياقعی بؿ ي معمف ومایاوگل اعمام باتبع ام ایه كيب مخام و تىـم تىـم

ای صى ه اؽتاكی ؿك مبان ومو ان ؿك و لي پ ت ای ب اكی كا می لص مخام ؿـم ا كا وان می ومو پقیلی پ ای و ؽا ت اوعاف یافت يتی ایه ومو

( بيا بلكيی صىيـمعىایی بي ایيه وت زي كي ـوـ کي مبي 1998) 11كاب ىن ي ات ييا ؿك يلایی کي یي ب و ل آو ای صىـ معىا قاب ب اتم ومو ؿك مكؿ ياه پ

كه مباوی )و ل ياهب ت اه م ـب اؽت وغی ي ممم( ب ام ی معىی كا تـاعی کىيـب

ايتباؿ ]; م [ "fruit"ی بلای مخام يقتی ام ياه ؿم ام می معمف ؿك مبان م ي امخام كـ آن كا بلای ص نایی و ل بب ممب واك ی ايم ب و ل می ؿك ؿكر کى ام

23

P. Robinson & N. C. Elise

1199 تابتان/ / ام 7ماك –ىىـد ياعـ ؿاوگا آماؿ االمی – مبان ي اؿ فاكی علمی پويیفلىام 164

the fruit of my" ی ا يتی يقتی می ایا ي ایه ياه معىی حابتی ؿاكؿم آن ب کاك بلؿ

labor" ی کيياك ( ؿیگييل مى كمييان ام )حمييل"fruit" ی ؿك معىييی ايم و ييت ي ياه"fruit" ب ام ی معىی مؾ ؿاكؿم وموي ميلط ؿك صى ه لایی مبي پي

ا کياكبلؿ ایی ک صىـ معىی ؿاكوـب معمف ی ی ام معىی مكؿ ياهؿ ي ب عباكتی ؿك می كيؿم ومو ب کاك می ب تلی ؿاكؿ ي اللب ب عىان پ

بىـی مبا ا معىایی مغـيؿ و ت ي تىا ب م ت ومو پ بىابلایهب و لی کاكبلؿ و لی ىاؽتیب كياوىای ي غیب رامعای آياییب لفیب و بىـی تان ؿك م ت ام ایه و لی می

ل ل بل بلؿم

گیري نتیجهما تزلب اتی كا ؿك ران ؽاكد ب بىاان ىاؽتی صىان ک بت ـب بق آكای مبان

اللب بىـؿم ایاب ؿك فه ما و می کلؿ آيكیا ي ؿك وت ز تكی ام آوض تزلب ؿت میؿاوىـ ي ؽؿ كا كا يابت ب ی ـیگل می ىاان ىاؽتی كياب ؿتكی ي و ی معىی

ومو مبمی ی ايم پ لصىـ ؿك يل کىىـم مغـيؿ ب آوا ب كه رـا او ومیای ام يابت ب معىی ات يتی بلای تع ه م فه آياییب لفیب وغی ي مزمع

ای تغل لی ب اكا ب عىان ابن ومو ایا ي پ ا يابت ومو پ مبا ا ؿیگل ب کىـ تا بتاوىـ كاب م ان مبا ا مؾتلف كا تب ه کىىـم مباوىاان ىاؽتی کم می

اوـب بىـی مبا ا بل رت ىاان ام مع اكای كياوىاان ىاؽتی ؿك ب ا لص مبانای ومو ای ب عی )و ل م فه پ بىـی ا ا بل عب و يتی کاك ؽؿ كا ب ب

بىـی كا ب ؿیگل ي م ت ومو اوـ ي مب پ اب احاح ي ممم( مغـيؿ و لؿ پلوـ انب م ىای كا ؿاؿوـم ای مبان عمل بىـی ک آيكوـم تل ب یاؿ می ومو كا ميؿتل ي لیر اعای پ بصى هب ؾىگیان ا

وباـ ب تغا معىایی و ن ام ب تغا كی یا اؽتاكی ب اؽت وغی ؽای يابتای كی ی ب عباكتیب ل صىـ عام ب اكی بل يیو ی لؿم آن اؽت فال می

موـم ای كا بلای بىـ كقا می ومو بؿنب اؽتاك يیو قاكوـ يتی مب پ بىـ تمح ل می

یي اويـام ؿك کىىـب مي بي ای كا معلفی می ومو پ ایی ک افنين بل ایهب مؾ ومو پ ا ام ت کمتلی ؿك معلفی آن و وـاكوـ ي بلؽی يیو ی ومو پ تع ه آن

165 ای مباوی ي کاكبلؿ آوا ؿك ىاؽت ران ؽاكد ووم پ

ؿاكوـمؿك كيی لؿ يىاؽتی بي عىيان صياكصبی ومو پ تان افعان ؿاتب و لی ؿك اوتا می

پقیل می اوعاف تاوـ مزمعي يا ي مبيا ا مؾتليف كا بلكيی کىيـ ي بي ای ام يلای ای ام وتایذ راتب ي كابلؿی ؿت یابـم زمعم

منابع

ياممان تبل غياه بتيلان مىايی ؿكآمـی بل معىيی ب(1179) كيببیب ک -1 م459 :ب يگا فلىگ ي ىل االمیپو ماالمی

2- Croft, W. (1990). Typology and universals. Cambridge:

Cambridge University Press, p: 50-120.

3- Croft, W. and D.A. Cruse )2003). Cognitive Linguistics.

Cambridge: Cambridge University Press, p: 77-78.

4- Evans, V. and M. Green )2006). Cognitive Linguistics.

Edinburgh: Edinburgh University Press,p:255-545.

5- Givón, T. (1995). Functionalism and Grammar, Amesterdam:

John Benjamins,p:12.

6- Geeraerts, D. )2006). Cognitive Linguistics. Basic Readings:

Mountain de Gruyter,p:9-10.

7- Haspelmath, M. )2002). Understanding Morphology. London:

Arnold Publishers, p:79-80.

8- Haspelmath, M. )2006). Against Markedness. Journal of

Linguistics, Cambridge University Press,p:25.

9- Kövecses, Z (2006). Language, Mind, and Culture. Oxford:

Oxford University Press,p:24-28.

10- Langacker, R.W. (1987). Foundations of Cognitive Grammar.

Vol.I. Stanford, CA: Stanford University Press,p:14-17.

11- Langacker, R.W. (2006). Dimensions of defocusing. In Voice

and Grammatical Relations, Tsunoda, Tasaku and Taro

Kageyama (eds.),p:32.

1199 تابتان/ / ام 7ماك –ىىـد ياعـ ؿاوگا آماؿ االمی – مبان ي اؿ فاكی علمی پويیفلىام 166

12- Lee, D. )2001). Cognitive Linguistics: An Introduction. Oxford:

Oxford University Press,p:53-54.

13- Saeed, J. I. (1997). Semantics. Oxford: Blackwell,p:37.

14- Taylor, J. (1995). Linguistic Categorization, Prototypes in

Linguistic Theory. Oxford: Oxford University Press,p:40-197.

15- Wardhaugh, R. (1990). An Introduction to Sociolinguistics. UK:

Basil Blackwell,p:228.

16- Robinson. P. & C. N. Elise. (2008). Handbook of Cognitive

Linguistics and 2nd

Language Acquistion. UK: Taylor &

Francis, Routledge,p:48-50.